Tài liệu Skkn tin hoc_mot so luu y khi day lap trinh pascal cho hs lop 11

Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” MỤC LỤC A. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................. 3 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................... 4 3. Phạm vi đề tài .......................................................................................4 4. Đối tượng, kế hoạch và phạm vi nghiên cứu .......................................4 B. PHẦN II: NỘI DUNG CHƯƠNG I : TỔNG QUAN .................................................................... 5 1. Cơ sở lý luận ....................................................................................... 5 2. Cơ sở thực tiễn .....,.............................................................................. 5 CHƯƠNG II : NỘI DUNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................. 7 I. Một số lỗi sai thường gặp của học sinh trong lập trình Pascal ….......... 7 1) Khai báo sai miền chỉ số cho dữ liệu kiểu mảng.................................. 7 2) Giá trị biến điều khiển vượt quá miền chỉ số của mảng ...................... 7 3) Dùng cùng tên biến điều khiển cho các vòng lặp For lồng nhau ....... 8 4) Sử dụng dấu chấm phẩy sai vị trí ....................................................... 8 5) Không phân biệt được hằng xâu và biến ............................................. 8 6) Tràn số do kết quả tính toán vượt quá giới hạn ................................... 8 7) Sử dụng tên hàm làm biến cục bộ …………………………………… 9 8) Chưa hiểu thứ tự ưu tiên phép toán ………………………………… 10 9) Không hiểu nguyên tắc làm tròn số đối với số thực ..…..………… 10 II. Một số kinh nghiệm dạy lập trình Pascal ........................................... 10 1) Có nhiều dạng bài tập ........................................................................ 10 2) Trình bày thuật toán, yêu cầu học sinh viết chương trình theo đúng thuật toán đó ...................................................................................... 15 Trường THPT Sơn Mỹ 1 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” 3) Giải bài toán trong một trường hợp riêng, yêu cầu học sinh phát hiện thiếu sót để từ đó hoàn thiện chương trình ........................................ 17 4) Phân chia một bài toán thành nhiều bài toán nhỏ ............................. 18 5) Sửa lỗi chương trình .……………………………………………… 19 III. Một số bài tập tham khảo …………………….…………………. 19 CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........... 24 1) Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 24 2) Kết quả nghiên cứu ........................................................................... 24 C. PHẦN III: PHẦN KẾT THÚC DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................... 26 Trường THPT Sơn Mỹ 2 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” A. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1) Lý do chọn đề tài : - Sự phát triển mạnh mẽ như vũ bão của tin học đã làm cho xã hội có nhiều nhận thức mới về cách tổ chức các hoạt động. Nhiều quốc gia trên thế giới ý thức được rất rõ tầm quan trọng của tin học và có những đầu tư lớn cho lĩnh vực này, đặc biệt trong giáo dục nâng cao dân trí về tin học và đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao. Người Việt Nam có nhiều tố chất thích hợp với ngành khoa học này, vì thế chúng ta hi vọng có thể sớm hoà nhập với khu vực và trên thế giới. - Trong thời đại thông tin bùng nổ ngày nay, việc lập được các chương trình tự hoạt động cho máy tính, máy gia dụng là cần thiết. Và để làm được việc đó cần có một quá trình nghiên cứu, học tập về ngôn ngữ lập trình lâu dài, qua đó nhà lập trình có thể chọn một ngôn ngữ lập trình thích hợp. - Tin học là một môn học mới ở các trường phổ thông nên học sinh còn nhiều bỡ ngỡ khi tiếp cận với môn học này. Nội dung tin học lập trình lớp 11 là một nội dung mới lạ đối với đa số học sinh với nhiều khái niệm, thuật ngữ, cấu trúc dữ liệu mà học sinh mới được tiếp xúc lần đầu. Chính vì vậy mà học sinh dễ mắc sai lầm khi lập trình giải quyết các bài toán. Nguyên nhân dẫn đến những khó khăn mà học sinh thường gặp là rất phong phú nhưng có thể thấy một số nguyên nhân chính sau đây: + Học sinh thường gặp khó khăn khi xác định bài toán. + Khó liên hệ phương pháp giải một bài toán trong toán học với thuật giải trong tin học. - Tuy nhiên mọi thứ điều có điểm khởi đầu của nó, với học sinh việc học ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal là khởi đầu cho việc tiếp cận ngôn ngữ lập trình bậc cao, qua đó giúp các em hình dung được sự ra đời, cấu tạo, hoạt đông cũng như ích lợi của các chương trình hoạt động trong máy tính, các máy tự động… Qua đó giúp các em có thêm một định hướng, một niềm đam mê về tin học, về nghề nghiệp mà các em chọn sau này. Trường THPT Sơn Mỹ 3 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” - Xuất phát từ cơ sở trên, tôi đã chọn đề tài “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11”. 2) Mục đích nghiên cứu: - Do gặp phải những khó khăn trên nên khi lập trình giải các bài toán học sinh thường mắc rất nhiều lỗi, thậm chí có những lỗi các em mắc phải nhiều lần do không hiểu nguyên nhân xuất hiện lỗi. Vì vậy trong nội dung đề tài này tôi nêu ra một số lỗi phổ biến các em thường mắc phải và cách sửa các lỗi này. - Tuy vậy, đối với đối tượng học sinh khá giỏi, đa phần các em rất hào hứng với việc học lập trình, cụ thể là ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal. Do đó trong đề tài này tôi cũng trình bày thêm một số lưu ý cũng như kinh nghiệm dạy lập trình Pascal đề giúp học sinh có thể hiểu bài một cách nhanh chóng, nắm chắc kiến thức và kĩ năng lập trình Pascal và một số ví dụ mở rộng, nâng cao với đối tượng học sinh này. 3) Phạm vi đề tài: Các chú ý khi dạy ngôn ngữ lập trình nói chung, ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal nói riêng là rất nhiều, rât phong phú. Tuy nhiên trong phạm vi sáng kiến kinh nghiệm này tôi chỉ trình bày một số lưu ý, kinh nghiệm của cá nhân tôi qua các nội dung cụ thể sau: - Một số lỗi sai phổ biến của học sinh khi học lập trình Pascal. - Một số kinh nghiệm dạy lập trình nói chung và Turbo Pascal nói riêng. - Một số bài tập làm thêm với đối tượng học sinh khá, giỏi. 4) Đối tượng, kế hoạch và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: học sinh các lớp 11A1, 11A2, 11A3 trường THPT Sơn Mỹ năm học 2009-2010. - Kế hoạch nghiên cứu: trực tiếp qua các bài dạy. - Phạm vi nghiên cứu: toàn bộ chương trình tin học lớp 11. Trường THPT Sơn Mỹ 4 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” B. PHẦN II: NỘI DUNG CHƯƠNG I TỔNG QUAN 1. Cơ sở lí luận: - Đảng và Nhà nước ta đã nhận thấy được tầm quan trọng của ngành Tin học và đã đưa môn học này vào nhà trường phổ thông như những môn khoa học khác bắt đầu từ năm học 2006-2007. - Chỉ thị số 55/2008/CT- BGTĐT ngày 30/9/2008 của Bộ trưởng Bộ GDĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 2008-2011. - Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và Đào tạo đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong hoạt động học tập. Điều 24.2 của Luật giáo dục đã nêu rõ : “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Như vậy, chúng ta có thể thấy định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được khẳng định, không còn là vấn đề tranh luận. Cốt lõi của việc đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông là giúp học sinh hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Với một số nội dung trong đề tài này, học sinh có thể tự học, tự rèn luyện thông qua một số bài tập, dạng bài tập cụ thể. 2. Cơ sở thực tiễn: - Qua thực tế giảng dạy ở trường Sơn Mỹ các năm qua, tôi nhận thấy khi học đến chương trình tin học lớp 11 đa số học sinh đều nhận xét bộ môn này rất khó. Trường THPT Sơn Mỹ 5 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” - Các học sinh thường gặp khá nhiều lỗi khi viết một chương trình trong ngôn ngữ lập trình Pascal. - Tuy nhiên cũng có một số lượng không nhỏ học sinh rất yêu thích tin học và thích tìm hiểu một số bài toán, dạng toán ngoài phạm vi sách giáo khoa. Trường THPT Sơn Mỹ 6 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” CHƯƠNG II NỘI DUNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU I. Một số lỗi sai thường gặp của học sinh trong lập trình Pascal: 1) Khai báo sai miền chỉ số cho dữ liệu kiểu mảng. Ví dụ 1: Nhập vào một mảng số nguyên gồm các số lớn hơn 3 và nhỏ hơn 100. In mảng vừa nhập. Học sinh khai báo mảng như sau: Var a: array[3..100] of integer; 2) Giá trị biến điều khiển vượt quá miền chỉ số của mảng. Ví dụ 2: Nhập vào một dãy số gồm 7 phần tử và cho biết dãy vừa nhập có tạo thành cấp số cộng không? Học sinh lập trình giải bài toán trên như sau: Var a: array[1..7] of integer; i,d:integer;kt:boolean; Begin Write(‘nhap day so:’); For i:=1 to 7 do Begin Write(‘a[’ ,i, ‘]’); Readln(a[i]); End; d:=a[2]-a[1];kt:=true;i:=1; while (kt) and (i<=7) do if (a[i]-a[i-1]<>d) then kt:=false else i:=i+1; if kt then writeln(‘Day so tao thanh cap so cong!’) else writeln(‘Day so khong tao thanh cap so cong!’); readln End. Trường THPT Sơn Mỹ 7 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” Khi thực hiện chương trình trên, chương trình dịch không báo lỗi nhưng kết quả khi thực hiện chương trình sẽ bị sai lệch. Khi thực hiện từng bước chương trình ta có thể khắc phục lỗi trên bằng cách gán lại giá trị ban đầu cho biến đếm i=2. 3) Dùng cùng tên biến điều khiển cho các vòng lặp for lồng nhau. Ví dụ 3: Tính tổng S=1k+2k+….+nk Học sinh lập trình giải bài toán trên như sau: S:=0; For i:=1 to n do Begin T:=1; For i:=1 to k do T:=T*i; S:=S+T; End; Đoạn chương trình trên có thể lặp vô tận khi kết thúc vòng lặp con i luôn nhận giá trị bằng k. Để khắc phục lỗi này, chỉ cần chú ý các vòng lặp lồng nhau phải sử dụng biến điều khiển khác nhau. 4) Sử dụng dấu ; sai vị trí. - Trước Else không có dấu chấm phẩy. - Sử dụng dấu chấm phẩy sau từ khoá do trong các câu lệnh lặp câu lệnh lặp rỗng không làm việc gì cả. 5) Không phân biệt được hằng xâu và biến: học sinh cần phải chú ý hằng xâu đặt trong cặp nháy đơn còn biến thì không cần đặt trong cặp nháy đơn. 6) Tràn số do kết quả tính toán vượt quá giới hạn. Function GT(n:integer):integer; Trường THPT Sơn Mỹ 8 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” Var i,t:integer; Begin T:=1; For i:=2 to n do t:=t*i; Gt:=t; End; Begin Write(‘GT(8)=’, GT(8)); Readln; End. Khi thực hiện chương trình GT(8)=-25126 là sai vì thực tế 8!=40320 Lỗi này do khai báo hàm trả về số nguyên nên miền giá trị tối đa là 32767 7) Sử dụng tên hàm làm biến cục bộ. Do lệnh trả kết quả cho tên hàm rất giống một lệnh gán bình thường nên học sinh thường nhầm tên hàm là biến cục bộ. Vì vậy khi viết chương trình để tiết kiệm biến cục bộ học sinh đã sử dụng tên hàm làm biến cục bộ. Function GT(n:integer):Longint; Var i:integer; Begin For i:=2 to n do GT:=GT*i; End; Trong thân hàm đã sử dụng tên hàm làm biến cục bộ nên khi biên dịch sẽ báo lỗi gọi hàm nhưng thiếu tham số do chương trình hiểu GT:=GT*i là lời gọi đệ qui. Để tránh lỗi này cần lưu ý với học sinh: để trả kết quả cho hàm (không đệ quy), tốt nhất nên tính kết quả hàm vào một biến cục bộ, trước Trường THPT Sơn Mỹ 9 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” khi kết thúc ta mới gán tên hàm bằng giá trị biến này để trả giá trị về cho hàm. 8) Chưa hiểu thứ tự ưu tiên phép toán. Thứ tự ưu tiên các phép toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal như sau: - Lời gọi hàm - Biểu thức trong ngoặc - Toán tử NOT - Toán tử đổi dấu: - * / div mod - + - or - >=,>,<=,<,=,<> 9) Không hiểu nguyên tắc làm tròn số đối với số thực. Trong toán học: 3 1 1 1    2 2 2 2 Tuy nhiên trong Pascal biểu thức sau sẽ cho kết quả sai: If 3/sqrt(2)=1/sqrt(2)+1/sqrt(2)+1/sqrt(2) then write(‘Dung!’) else write(‘sai!’); Khi thực hiện vế trái máy tính chỉ tính sai số 1lần, còn vế phải chịu sai số 3 lần. Do đó kết quả khi thực hiện là không giống nhau. Đây chỉ là 1 nguyên nhân khiến cho quá trình tính toán gần đúng trên máy tính thành tính toán sai. Để tránh điều này bạn nên tuân thủ theo các qui tắc dưới đây: - So sánh bằng nên dùng biểu thức a  b   Const e=0.0001; …. If abs(a-b)1 thì Chọn 2 hộp bất kì và đặt lên bàn cân. Giữ lại hộp nặng hơn và cất hộp nhẹ đi chỗ khác. 3. Nếu không còn hộp chưa được cân thì chuyển sangbước 5, ngoài ra: Chọn một hộp bất kì và để lên dĩa cân còn trống Giữ lại hộp nặng hơn, cất hộp nhẹ sang chỗ khác 4. Trở lại bước 3 5. Hộp còn lại trên cân là hộp nặng nhất và kết thúc. 1.2 Bài tập về đọc hiểu chương trình: Loại bài tập này sẽ giúp phát triển tư duy, giúp học sinh hiểu bài, nhất là khi dạy các cấu trúc lệnh. Đối với dạng bài tập này, giáo viên nên hướng dẫn các em thực hiện tuần tự từng lệnh theo từng câu lệnh cụ thể. Ví dụ: Cho biết kết quả khi thực hiện chương trình sau: Program vd2; Uses crt; Var i:integer; Begin Clrscr; I:=7; Trường THPT Sơn Mỹ 12 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” While i>1 do Begin If (i mod 2)<>0 then i:=i*3+1 Else i:=i div 2; Writeln(i); End; Readln; End. 1.3 Bài tập về sửa lỗi chương trình: Ví dụ 3: Để tìm số lớn nhất trong 3 số a,b,c được nhập vào từ bàn phím, có người đã viết chương trình như sau: Program vd3; Uses crt; Var a,b,c:integer; Begin Clrscr; Write(‘nhap vao 3 so:’); Readln(a,b,c); If a ‘ ’. nếu đúng thì đến bước 3, sai đến bước 5. - Bước 3: Tword:=Tword+xau[i] - Bước 4: Kiểm tra i<=length(xau). Đúng thì tăng i lên 1 và quay lại bước 2; sai thì đến bước 8. - Bước 5: kiểm tra Tword<> ‘’. Đúng thì xauM:=xauM+Tword+ ‘ ’ ; gán Tword= ‘’ và quay lại bước 4. Sai thì chuyển đến bước 6. - Bước 6: Kiểm tra Tword<> ‘’. Đúng thì gán xauM:=xauM+Tword; sai thì xoá kí tự trống ở vị trí length(xauM) của xauM. - Bước 7: gán xau:=xauM; - Bước 8: kết thúc. Chương trình có thể được viết như sau: Program vd5; Uses crt; Var xau, xauM,Tword:string; I:byte; Begin Wrire(‘nhap vao mot xau ki tu’);readln(xau); xauM:= ‘’;Tword:= ‘’; for i:=1 to length(xau) do if xau[i]<> ‘ ’ then Tword:=Tword+xau[i]; else Trường THPT Sơn Mỹ 16 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” begin if Tword<> ‘’ then xauM:=xauM+Tword+ ‘ ’; Tword:= ‘’; End; If Tword <> ‘’ then xauM:=xauM+Tword Else xau:=xauM; Write(‘Xau sau khi xoa cac ki tu trang thua la:’,xau); Readln; End. Tuy nhiên bài toán trên ngoài cách giải trên ta có thể sử dụng thuật toán khác để giải. Thuật toán như sau: - bước 1: Xoá các kí tự trong thừa ở đầu. Sử dụng vòng lặp while: while xau[1]= ‘ ’ do delete(xau,1,1); - Bước 2: Xoá các kí tự trống ở cuối. Sử dụng vòng lặp while: while xau[length(xau)]= ‘ ’ do delete(xau,length(xau),1); - bước 3: xoá các kí tự trống thừa giữa các từ. Kiểm tra 2 kí tự liền kề nhau có hơn 1 kí tự trống thì xoá kí tự trống. While pos( ‘ ’,xau)<>0 do delete(xau,pos( ‘ ’,xau),1); Học sinh có thể viết chương trình theo thuật toán 2. 3) Giải bài toán trong một trường hợp riêng, yêu cầu học sinh phát hiện thiếu sót để từ đó hoàn thiện chương trình: Ví dụ 6: Viết chương trình đếm và in ra các số trong 1 xâu đã cho. Cho đoạn chương trình giải quyết công việc trên như sau: I:=1; dem:=0; While i<=length(xau) do Begin If (xau[i]>= ‘0’) and (xau[i]<= ‘9’) then Trường THPT Sơn Mỹ 17 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” Begin xauM:= ‘’; while (xau[i]>= ‘0’) and (xau[i]<= ‘9’) do begin xauM:=xauM+xau[i]; i:=i+1; end; dem:=dem+1; val(xauM,a[dem],n); i:=i-1; End; I:=i+1; End; Write(‘xau co ’,dem, ‘ so la:’); For i:=1 to dem-1 do write(a[i], ‘,’); Write(a[dem]); Đối với bài tập này, giáo viên yêu cầu nhận xét chương trình đã thực hiện đúng hay chưa, có đúng đối với tất cả các trường hợp hay không? Học sinh có thể phát hiện chương trình chỉ đúng với xâu chứa các số thông thường, còn nếu xâu chứa số thực thị chương trình chưa cho kết quả đúng. Từ nhận xét đó giáo viên hướng dẫn các em bổ sung và chỉnh sửa lại chương trình. 4) Phân chia một bài toán thành nhiều bài toán nhỏ: Trong thực tế. chúng ta thường gặp những vấn đề lớn mà với sức của một người thì không thể giải quyết được. khi gặp những vấn đề như vậy, ta thường nhờ bạn bè, người thân giúp một tay, mỗi người lo một phần việc.Khi giải một bài toán, ta thường chia bài toán lớn ban đầu thành nhiều bài toán con để việc giải bài toán ban đầu trở nên dễ dàng hơn, … Và như vậy, khi cần giải Trường THPT Sơn Mỹ 18 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” quyết một vấn đề nào đó bằng máy tính, để viết một chương trình phức tạp ta có thể viết từng phần chương trình giải quyết từng vấn đề nhỏ. Như vậy, việc phân chia một bài toán thành nhiều bài toán nhỏ sẽ giúp cho việc giải quyết bài toán mạch lạc, vịêc kiểm tra sai sót thuận tiện, có thể thấy kết quả ở từng bước và có thể điều chỉnh kịp thời. 5) Sửa lỗi chương trình: Trong dạy lập trình Pascal việc giúp học sinh nhận ra lỗi sai và cách sửa các lỗi đó là rất cần thiết vàquan trọng. Để có thể sửa lỗi nhanh chóng cần có sự tích luỹ kinh nghiệm những lỗi thường hay gặp III. Một số bài tập tham khảo: Bài 1. Hệ đếm Trong một cuộc truy tìm một xe ôtô chở hàng lậu, nguồn tin đầu tiên cho biết: số của biển xe là số có 3 chữ số đối xứng. ( Một số có n chữ số trong một hệ đếm nào đó được gọi là đối xứng nếu chữ số thứ 1 giống với chữ số thứ n, chữ số thứ 2 giống với chữ số thứ n 1, ... ). Sau đó cảnh sát nhận được thêm thông tin: số biển số là một số nguyên tố. Cảnh sát dựa vào dự đoán của một chuyên gia tin học đưa ra sau khi phân tích các nguồn tin và xác định tập các số có thể là số của biển số: biển số nếu viết trong hệ nhị phân cũng là một số đối xứng. Nhờ vậy mà cảnh sát đã bắt đúng đối tượng. Hãy cho biết các số mà chuyên gia tin học đã xác định mà số biển xe mà ông ta đã dự đoán đúng. Ý tưởng: Có thể có nhiều cách giải khác nhau nhưng tất cả đều cần phải giải quyết các vấn đề: - Kiểm tra xem một số có là số nguyên tố hay không? - Tìm dạng biểu diễn nhị phân của một số. - Kiểm tra một số có là đối xứng không? - Chọn các số đối xứng (trong hệ thập phân) thích hợp để kiểm tra. Trường THPT Sơn Mỹ 19 Giáo viên: Nguyễn Thị Trang Đề tài: “Một số lưu ý khi dạy lập trình Pascal cho học sinh lớp 11” Chương trình: PROGRAM BienSo; Uses crt; Var m,i,j,k,n,l:integer; a,b: array[1..14] of integer; Procedure ChuyenMa(i:integer); Begin i:=0; while i<>0 do begin i:=i+1; a[i]:=i mod 2; i:=i div 2; end; End; Function NgTo(i:integer):boolean; var b:boolean; j:integer; Begin b:=true; j:=1; while (j - Xem thêm -