Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Skkn “tích hợp tư tưởng, đạo đức hồ chí minh trong dạy học môn giáo dục công dâ...

Tài liệu Skkn “tích hợp tư tưởng, đạo đức hồ chí minh trong dạy học môn giáo dục công dân ở trường trung học cơ sở”

.DOCX
29
214
147

Mô tả:

MỤC LỤC 1. MỞ ĐẦU............................................................................................... 1.1. Lí do chọn đề tài. ............................................................................... 1.2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................... 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................... 1.4. Phương pháp nghiên cứu..................................................................... 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM...................................... 2.1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài.................................................... 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu...................................................... 2.2.1. Thực trạng........................................................................................ 2.2.2. Kết quả của thực trạng...................................................................... 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện............................................................ 2.3.1. Các giải pháp thực hiện.................................................................... 2.3.2. Các biện pháp tổ chức thực hiện...................................................... 2.4. Kết quả đạt được.................................................................................. 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ................................................................... 3.1. Kết luận............................................................................................... 3.2. Kiến nghị. 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc[6]. Để thực hiện được điều đó, các môn học, hoạt động giáo dục trong nhà trường đều có ý nghĩa, vai trò nhất định. Trong đó, môn học giáo dục công dân ở trường THCS có ý nghĩa rất quan trọng góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo dục. Môn học nhằm giáo dục cho học sinh các chuẩn mực đạo đức và pháp luật của người công dân, phù hợp với lứa tuổi; trên cơ sở đó góp phần hình thành những phẩm chất nhân cách của con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại, chuẩn bị cho học sinh đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vận dụng kiến thức đã học áp dụng vào thực tế là mục tiêu của môn học. Nhưng thực tế cho thấy phần lớn học sinh học giáo dục công dân theo quan điểm bắt buộc phải học bởi nó là một môn học để tính điểm trung bình các môn. Sau khi kiểm tra hứng thú môn học thì phần lớn học sinh không hứng thú học môn học này do nhiều nguyên nhân như: nhận thức của học sinh, phụ huynh học sinh, của một số giáo viên,… xem là môn học phụ, không cần thiết cho tương lai, học đối phó để lấy điểm mà thôi. Vai trò của môn Giáo dục công dân chưa được coi trọng đúng mức theo đúng tên gọi của nó: GIÁO DỤC CÔNG DÂN. Ngày nay, trong xu thế hội nhập quốc tế trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, bên cạnh những thuận lợi, chúng ta cũng phải đứng trước những thách thức lớn. Đất nước đang trên đường đổi mới, nền kinh tế thị trường đã tác đô ̣ng không nhỏ tới nhận thức của nhân dân. Đặc biệt, sự tác động của chúng ảnh hưởng đến lối sống, đạo đức của một bộ phận không nhỏ thế hệ trẻ của Việt Nam, nhất là các em học sinh. Một thực tế hiện nay, có rất nhiều vụ án xảy ra mà người phạm tội còn rất trẻ, trong đó có không ít những người còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Học sinh rơi vào tệ nạn xã hội, bạo lực học đường, không hiếu thảo với ông bà cha mẹ, không kính trọng thầy cô, các em mê games bỏ học…Từ đó làm suy thoái những giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc.Vì vậy việc giáo dục đạo đức con người điều rất cấp thiết để thúc đẩy sự hoàn thiện con người nói riêng và đẩy nhanh sự phát triển của đất nước nói chung. Bộ Chính trị đã phát động cuộc vận động “Học tập và làm theo tấ gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Mục đích của cuộc vận động là làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức của Người; đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của Đảng [3]. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm giáo dục thế hệ trẻ, nh giáo dục cho họ có “cái nền” đạo đức cách mạng để họ trở thành những người vừa “hồng” vừa “chuyên”. Đạo đức luôn là vấn đề được Người quan tâm hàng đầu, Người luôn nhấn mạnh vai trò của đạo đức như từ ngàn xưa ông cha ta vẫn luôn căn dặn: “ Tiên học lễ, hậu học văn”. Chính vì vậy, để cho thanh niên nói chung và học sinh nói riêng thấm nhuần tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh để học tập và làm theo Người, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa nội dung tích hợp tư 2 tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào giảng dạy ở một số môn trong trường phổ thông, trong đó có môn Giáo dục công dân (GDCD). Bản thân tôi là một giáo viên dạy GDCD, trước yêu cầu của việc đổi mới phương pháp dạy học và đặc trưng bộ môn tôi nhận thức được rằng: Bên cạnh việc dạy học kiến thức còn phải hết sức chú ý đến việc phát triển kĩ năng cho học sinh, đặc biệt là kĩ năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tôi mạnh dạn lựa chọn nôi dung: “Tích hợp tự tựng,羌 đạon đứcc Hồc Chí Mingh trong, dạon học môyg ,inon dụcc côyg, dâng n troựờg, Troug, học cơ sn” làm đề tài nghiên cứu. 1.2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm nâng cao phẩm chất đạo đức, nhân cách cho học sinh và hiê ̣u quả môn học.Trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về đạo đức Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó các em có nhận thức, thái độ và hành vi tích cực theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo dục ý thức quan tâm tới việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; làm cho việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành thói quen và nếp sống của học sinh. Góp phần giáo dục cho học sinh trở thành người công dân tốt, biết sống và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Hình thành nên những con người Viê ̣t Nam mới: phát triển cao về trí tuê ̣, cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức và có trách nhiệm với đất nước. 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Học sinh các khối 6, 7, 8 và 9 ở trường THCS. - Các bài học môn Giáo dục công dân trong trường THCS có tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. - Tuy nhiên, với đề tài này, tôi xin tích hợp thông qua các bài dạy trong chương trình môn GDCD lớp 8 và lớp 9 về các chuẩn mực đạo đức và pháp luật có những nội dung cần lồng ghép tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh hoặc những nội dung không có trong quy định nhưng có thể tiến hành lồng ghép, giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. 1.4. Phương pháp nghiên cứu Trong đề tài này, tôi sử dụng các phương pháp chủ yếu là: - Nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; - So sánh đối chiếu; - Điều tra khảo sát thực tế; - Thu thập thông tin, thống kê... 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình 3 thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân [6]. Để hình thành và phát triển những con người như vậy, nhà trường phải có chương trình, nội dung giáo dục phù hợp với yêu cầu của đất nước, con người Việt Nam, phù hợp với thời đại. Yêu cầu khách quan đó được quán triệt trong tất cả chương trình và nội dung học tập của toàn bộ các môn học trong nhà trường. Từ năm học 1990 - 1991, chúng ta đã xác định môn GDCD là môn khoa học xã hội trong nhà trường. Điều này nói lên vị trí quan trọng của môn GDCD, cùng với các môn khoa học khác, nó góp phần đào tạo những người lao động mới có tri thức khoa học; vừa có đạo đức, vừa có năng lực hoạt động thực tiễn; vừa có phẩm chất chính trị, tư tưởng, vừa có ý thức trách nhiệm với cộng đồng; vừa có trách nhiệm với gia đình và đối với chính bản thân mình. Không thể đào tạo những con người lao động mới, phát triển toàn diện khi chỉ chú ý đến việc giáo dục trí dục, mà bỏ qua hoặc xem nhẹ giáo dục các mặt khác. Hơn nữa, môn GDCD không chỉ cung cấp cho những công dân tương lai những tri thức vừa khái quát hóa, mà còn thông qua môn học giúp cho người học hình thành và phát triển kĩ năng thực hành, phát hiện và ứng xử phù hợp với những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể trong từng giai đoạn phát triển lịch sử của xã hội loài người. Cùng với các môn Ngữ văn, Lịch sử, …giáo dục đạo đức cho học sinh qua tiết học GDCD là rất quan trọng. Vì GDCD là môn học sẽ trang bị cho học sinh thế giới quan và phương pháp luận khoa học đúng đắn, định hướng cho mọi hoạt động trong học tập cũng như trong cuộc sống; trang bị cho các em những hiểu biết cần thiết và những kĩ năng sống cơ bản; hình thành những thói quen, phẩm chất của một công dân tốt, có ích cho xã hội. Tư tưởng và đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết tinh những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta và tinh hoa văn hoá của nhân loại, là tài sản tinh thần vô giá của Đảng và nhân dân ta; là tấm gương sáng để mọi người Việt Nam học tập và noi theo. Thực hiện Chỉ thị số 06/CT-TW, ngày 07 tháng 11 năm 2007 của Bộ chính trị về tổ chức thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo việc tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong giảng dạy môn GDCD. Là giáo viên dạy học môn GDCD, qua các năm giảng dạy, tôi nhận thấy, việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong các bài giảng là vô cùng cần thiết nhằm bồi dưỡng, nâng cao lí tưởng sống, lí tưởng cách mạng, hình thành nhân cách, lối sống tốt đẹp cho học sinh. Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” thực sự đã lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội, có tác động rất tích cực đến học sinh - sinh viên. Điều này được thể hiện qua việc học sinh có điều kiện tìm hiểu một cách đầy đủ, toàn diện về cuộc đời và sự nghiệp Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng đạo đức của Người nói riêng thông qua việc tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh ở một số môn học, qua hoạt động ngoại khóa…đã có tác dụng nhất định 4 trong việc nâng cao nhận thức về đạo đức nói chung và đạo đức Hồ Chí Minh nói riêng. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay, những biểu hiện về suy thoái đạo đức cũng như tình trạng vi phạm pháp luật của một bộ phận không nhỏ thế hệ trẻ, đã gióng lên hồi chuông báo động cho gia đình, nhà trường và xã hội. Điều đáng nói là, ý thức đạo đức, pháp luật của học sinh ở những cấp học càng cao càng có chiều hướng đi xuống. Hiện nay, tình trạng đạo đức, lối sống của một bộ phận giới trẻ có nhiều bất ổn, từ thái độ học tập, ý thức chấp hành nội quy, kỷ luật của nhà trường, chấp hành pháp luật đến những hành vi tiêu cực trong học tập, thi cử của học sinh và sự xâm nhập của các tệ nạn xã hội vào học đường. Lối sống buông thả của một bộ phận thanh thiếu niên không chỉ gây ra mối lo về sự xuống cấp của đạo đức xã hội mà còn là mối nguy về sức khỏe và sự phát triển của giống nòi. Với mặt trái của cơ chế thị trường, nhận thức về chính trị, đạo đức, lối sống… của một bộ phận không nhỏ thế hệ trẻ Việt Nam bị tác động tiêu cực bởi những gì họ tiếp nhận được. Do đó, nếu không có sự định hướng tích cực, kịp thời, đúng mực thì những biểu hiện đó sẽ tác động tiêu cực đến nhận thức, lý tưởng, tình cảm của thế hệ trẻ đối với đất nước, cộng đồng xã hội, gia đình. Thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI về “Tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, Bộ Chính trị đã ra chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15 tháng 5 năm 2016 về đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tiếp tục làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người thật sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của đời sống xã hội, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Bộ Chính trị chỉ đạo tiếp tục giảng dạy về tư tưởng, đạo đức, tác phong Hồ Chí Minh trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đối với học sinh học về đạo đức, phong cách Hồ chí Minh gắn với giáo dục công dân [4]. Tư tưởng và đạo đức Hồ Chí Minh có vai trò rất tích cực đối với việc nâng cao lý tưởng và nhận thức của thế hệ trẻ hiện nay. Đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không chỉ giúp cho các bạn trẻ nâng cao thế giới quan, nhân sinh quan mà còn có lý tưởng, nhận thức, lối sống phù hợp. Với học sinh - những người đang hoàn thiện nhân cách, thì đạo đức Hồ Chí Minh là chuẩn mực để các em học tập và noi theo. Do đó, việc tích hợp giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh một cách sâu sắc hơn, đầy đủ hơn, toàn diện hơn, cụ thể hơn, thuyết phục hơn trong nhà trường càng cần thiết trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 2.2.1. Thực trạng Chương trình sách giáo khoa: Chương trình sách giáo khoa vốn mang nặng tính lí thuyết, chưa chú trọng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Do đó việc tiếp thu bài học, ghi nhớ và khắc sâu kiến thức của học sinh gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, đa số học sinh cảm thấy không hứng thú với môn học này. Về phía học sinh: Do đây là môn học không nằm trong danh mục những môn thi vào lớp 10. Vì vậy, phần đông học sinh ngại học hay nói đúng hơn là không muốn học môn học này. Nếu có cũng chỉ là học mang tính đối phó, chiếu lệ. Việc đầu tư thời gian cũng như trí tuệ cho môn học này còn quá ít so với các môn cơ bản. Hệ quả là học sinh nhàm chán, không yêu thích bộ môn. Về phía giáo viên: Cũng xuất phát từ tâm lí môn giáo dục công dân là môn không cơ bản, giáo viên không bị ràng buộc nhiều bởi chất lượng giáo dục. Do đó, một số giáo viên ngại đầu tư thời gian, tâm huyết cho việc soạn giảng. Giáo viên giảng dạy làm sao cho đảm bảo đi hết nội dung bài học, chứ chưa chú ý đến chất lượng của bài dạy. Nhiều tiết dạy còn mang nặng phương pháp giảng dạy truyền thống, chưa có sự đổi mới về phương pháp. Vì thế, chưa tạo được hứng thú, say mê học tập ở học sinh. Nhiều em học môn GDCD khá, giỏi nhưng khi giáo viên lấy vào đội tuyển học sinh giỏi thì các em không tham gia với lí do không thích học môn học này. Trong các nhà trường vẫn còn tồn tại ý thức coi môn GDCD là môn học bổ trợ. Chính vì quan niệm đó nên một số trường vẫn còn bố trí cho giáo viên dạy kiêm nhiệm cho đủ số tiết. Điều này đã dẫn đến tình trạng giáo viên không đầu tư nhiều cho tiết dạy, trong quá trình giảng dạy giáo viên còn sử dụng phương pháp truyền thống là chủ yếu. Học sinh chỉ tập trung trả lời các câu hỏi có sẵn trong sách giáo khoa nên đã tạo cho tiết học trở nên khô khan, đơn điệu. Học sinh luôn thụ động nên trong giờ học, học sinh ít hoạt động. Do đó chất lượng bộ môn chưa được cao. Chính vì những lí do nêu trên, việc lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong môn GDCD hiện nay là vô cùng cần thiết, là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước và của ngành giáo dục nước nhà. Là một giáo viên trực tiếp dạy môn GDCD, trong quá trình giảng dạy bằng sự tìm tòi học hỏi của bản thân, sự giúp đỡ của đồng nghiệp và qua các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học, tôi nhận thấy cần phải có một phương pháp tối ưu, phù hợp với từng bộ môn. Muốn cho học sinh cảm thấy thích và thấy thực sự cần phải học thì giáo viên ngoài việc tích cực đổi mới phương pháp dạy học còn phải làm gương sáng cho học sinh noi theo, cần phải tích hợp giáo dục đạo đức, tư tưởng Hồ Chí Minh vào trong bài dạy để học sinh tiếp thu, lĩnh hội kiến thức dễ dàng hơn. Từ đó các em sẽ dần yêu thích môn học này. Giúp các em tự tin vào chính mình, giữ vững niềm tin trong cuộc sống, vào các giá trị chân, thiện, mỹ. 2.2.2. Kết quả của thực trạng Từ thực tế đó nên trong nhiều năm nay việc học GDCD ở trường THCS không quan tâm nhiều, không được coi trọng nhiều, học sinh chưa tích cực tham 6 gia học. Để khắc phục tình trạng trên, tôi mạnh dạn áp dụng sử dụng phương pháp học bằng việc “Tích hơp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học môn giáo dục công dân ở trường Trung học cơ sở ”. Bắt đầu vào nghiên cứu đề tài, tôi tiến hành khảo sát, điều tra ở trường sở tại, bản thân tôi nhận thấy tỉ lệ học sinh có hứng thú và yêu thích môn học này rất thấp. Được phân công dạy giáo dục công dân khối 6, 7, 8, 9 năm học 2015 2016 và năm học 2016 - 2017 tôi đã cố gắng theo dõi, điều tra thực tế từ đầu năm học thì cho thấy chất lượng học tập môn GDCD còn rất thấp. Cụ thể qua điều tra về mức độ hứng thú học tập của học sinh và thống kê kết quả đầu năm học 2016 - 2017 khi chưa tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào giảng dạy trong môn giáo dục công dân như sau: Kết quả khảo sát hứng thú Khối Sĩ số 9 8 40 43 Mức độ hứng thú học tập Có Bình thường Không SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ 5 12,5% 13 32,5% 22 55,0% 6 14,0% 14 32,5% 23 53,5% Kết quả thi khảo sát chất lượng đầu năm Khối Sĩ 9 8 số 35 42 Giỏi SL % 2 0 2,9 0 Kết quả chất lượng đầu năm học 2015 - 2016 Khá Trung bình Yếu Kém SL % SL % SL % SL % 4 6 11,4 14,3 20 28 57,1 66,7 7 7 17,5 16,3 0 0 0 0 Kếết quả chấết lượng đấầu năm học 2016 - 2017 Khối 9 8 Sĩ Giỏi SL % Khá SL % Trung bình SL % số 40 2 5,0 5 12,5 26 43 2 4,7 5 11,6 29 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện 65,0 67,4 Yếu Kém SL % SL % 7 7 17,5 16,3 0 0 0 0 2.3.1. Các giải pháp thực hiện a. Xác định mục tiêu trong bài dạy có tích hợp Đối với những bài dạy có nội dung lồng ghép, giáo viên cần xác định đầy đủ, đúng mục tiêu cần đạt là gì? (kiến thức, kĩ năng, thái độ) có như vậy thì trong suốt quá trình từ thiết kế bài dạy đến khi thực hành trên lớp mới đảm bảo yêu cầu nội dung đề ra, bài dạy sẽ đi đúng hướng, chất lượng tiết dạy sẽ được nâng cao. b. Xác định mức độ tích hợp Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh vào bài dạy môn GDCD là rất quan trọng. Nhưng tùy theo nội dung, đặc điểm và khả năng thực hiện việc tích hợp giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của từng đơn vị bài học để lựa chọn mức độ tích hợp thích hợp. - Liên hệ ( mức độ thấp nhất): chỉ khai thác nội dung bài học và liên hệ với kiến thức về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. - Tích hợp bộ phận ( mức độ trung bình): chỉ một phần của bài học lồng ghép hoạt động thực hiện nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. - Tích hợp toàn phần ( mức độ cao nhất): cả một bài có nội dung trùng khớp với nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Với những bài cần thiết tích hợp phải chọn đơn vị kiến thức phù hợp với nội dung bài dạy, không áp đặt, phải có tác dụng giáo dục cao, tránh sự nhàm chán, lặp đi lặp lại. Trong điều kiện về thời gian, tôi chỉ trao đổi được một vài kinh nghiệm khi thực hiện đưa nội dung tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vào các bài dạy của khối 8 và 9 về các chuẩn mực đạo đức và pháp luật có những nội dung cần lồng ghép tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. c. Chuẩn bị Trong bất cứ tình huống nào, bất cứ một vấn đề nào nếu có đủ thông tin cần tìm hiểu thì chúng ta sẽ quyết định đúng đắn, chính xác hơn, tác dụng giáo dục sẽ hiệu quả hơn. Cho nên phải chuẩn bị tốt các yêu cầu cần thiết, từ thiết kế bài dạy, tư liệu cho đến việc sử dụng công nghệ thông tin. Về phía học sinh: Việc chuẩn bị của học sinh là một hình thức nghiên cứu trước bài mới, từ đó các em sẽ nắm bài mới có chất lượng.Các em tìm những hình ảnh, tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh và suy ngẫm về những hình ảnh tìm được. Về phía giáo viên: Giáo viên không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tích cực tìm hiểu tài liệu để tích lũy kiến thức, đặc biệt chịu khó sưu tầm, tìm hiểu những mẩu chuyện, câu chuyện, những câu nói, bài thơ, đoạn thơ về Bác, về cuộc đời, sự nghiệp, những đức tính quý báu của Người. Tích cực đổi mới phương pháp dạy học. Chủ động dự giờ đồng nghiệp, đặc biệt những môn cũng có tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong môn học như: Ngữ văn, Lịch sử… Cần có sự đầu tư ngay ở khâu soạn bài. Cái “tâm” của người thầy thể hiện ngay ở sự chuẩn bị bài học. Một tiết học có thành công hay không phụ huộc rất nhiều vào việc giáo viên soạn bài như thế nào. Tuy nhiên, việc soạn bài luôn phải bám sát chuẩn kiến thức, kĩ năng mà Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành; bám vào văn bản mà Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn việc tích hợp giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh ở từng bài, từng phần. Việc tổ chức trên lớp cần phát huy tính chủ động, sáng tạo ở học sinh, tránh lối áp đặt. Việc đưa những câu chuyện, bài thơ về Bác phải mềm mại, 8 tránh cứng nhắc, dập khuôn. Giáo viên phải biết khơi gợi cho học sinh biết cách tự rút ra bài học kinh nghiệm và giáo viên là người cuối cùng chốt lại vấn đề. Để bài học thêm sinh động, giáo viên nên yêu cầu học sinh về nhà chuẩn bị trước những câu chuyện, những bài thơ, đoạn thơ hoặc câu nói của Bác có liên quan đến nội dung bài học. Như thế, học sinh được tự mình tìm hiểu về Bác, tiết học lại thêm sinh động bởi kho tư liệu mà học sinh sưu tầm được. 2.3.2. Các biện pháp tổ chức thực hiện Giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - tấm gương thực hành đạo đức cách mạng cho học sinh trong dạy học Giáo dục công dân cần tập trung vào những nội dung chủ yếu sau: - Tấm gương trọn đời phấn đấu, hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người và vì nhân loại. - Tấm gương của ý chí và nghị lực, tinh thần to lớn vượt qua mọi khó khăn thử thách để đạt mực tiêu cách mạng. - Tấm gương tuyệt đối tin tưởng vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. - Tấm gương của một con người nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết mực vì con người. - Tấm gương cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, đời riêng trong sáng, nếp sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường. Tùy theo lứa tuổi học sinh, chất lượng học tập ở các khối lớp, điều kiện của giáo viên (phương tiện, đồ dùng dạy học,...) mà các nội dung này được cung cấp cho học sinh ở các mức độ khác nhau. a. Tấm gương trọn đời phấn đấu, hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người và vì nhân loại. Khi dạy bàin 10羌 lớp 9: Lý tựng, sốg, của thagh ginêg羌 để ,inon dụcc tự tựng,: Suốt cuộc đời hoạt động của Bác là giải phóng giai cấp, giải phóng loài người xây dựng một xã hội tốt đẹp không còn người bóc lột người. Tháng 7- 1920, Người đọc “Sơ thảo lần thứ nhất luận cương về các dân tộc và thuộc địa” của Lênin. Ngồi một mình trong phòng Người sung sướng muốn phát khóc lên, Người nói một mình như đang nói với toàn thể dân tộc “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta! Đây là con đường giải phóng cho chúng ta. Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác là con đường cách mạng vô sản”. Như vậy từ một người yêu nước chân chính Người đến với chủ nghĩa Mác – Lênin, tìm ra con đường 9 cứu nước đúng đắn đã giải phóng cho dân tộc ta khỏi ách áp bức, bóc lột của thực dân, phong kiến. Xuất phát từ lòng yêu nước, từ sự chứng kiến nỗi thống khổ của người dân lao động, nỗi nhục của người dân bị mất nước. Nguyễn Ái Quốc đã ra đi tìm đường cứu nước, giải phóng cho dân tộc. Ước mơ giải phóng quê hương gắn liền với nguyện vọng giải thoát người lao động; tình yêu nước thiết tha đã hàm chứa tình yêu thương con người, yêu thương nhân dân, mở rộng ra là tình yêu thương những con người lao động bị áp bức, bóc lột trên toàn thế giới. Tôyin chỉ có một sự ham muốg羌 ham muốg tột bậc羌 là làm san chn gựớc ta đựợc hnàg tnàg độc lập羌 dâng ta đựợc hnàg tnàg tự dn羌 đồcg, bàn ain cũg, có cơm ăg on mặc羌 ain cũg, đựợc học hàgh.” (Troả lờin coc ghà bon gựớc Lòng yêu nước, yêu nhân dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hình thành tinh g,nàin 1-1946) thần đoàn kết giai cấp, đoàn kết dân tộc, lòng nhân ái. Trong quá trình đấu tranh cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thu hút được sự ủng hộ, cổ vũ nhiệt tình của bạn bè quốc tế, Người luôn giáo dục cán bộ, đảng viên, nhân dân tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết giai cấp, đoàn kết dân tộc. Chỉ có tinh thần đoàn kết mới chiến thắng mọi kẻ thù. Người nói: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết, Thành công, thành công, đại thành công” Khi dạy bàin 7羌 lớp 9: Kế thừa và phot hun trounềg thốg, tốt đẹp của dâng tộc. Bác Hồ không những tiếp nhận truyền thống đạo đức của dân tộc như: yêu quê hương đất nước, nhân ái, khoan dung, nhân nghĩa, cần cù lao động, giản dị, tiết kiệm, liêm khiết, chí công vô tư, khiên tốn…. Mà còn phát huy truyền thống đó bằng cách thực hiện tốt các giá trị đạo đức dân tộc nên đã trở thành tấm gương đạo đức trong sáng, cao đẹp tỏa sáng để mọi người neo theo. Cần cù và sáng tạo là bản chất của người Việt Nam được Bác kế thừa và phát huy. b. Tấm gương của ý chí và nghị lực, tinh thần to lớn vượt qua mọi khó khăn thử thách để đạt mục tiêu cách mạng. Khi dạy bàin 10羌 lớp 8: Tự lập羌 để giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm tìm con đường cứu nước cho dân tộc. Giáo viên liên hệ câu chuyện Bác đi tìm đường cứu nước. Bác gặp và quen anh Lê tại Sài GònGia Định. Lúc bấy giờ, muốn có người bạn đồng hành đi tìm đường cứu nước. Bác nói: " Tôi muốn đi nước ngoài xem họ làm thế nào để về giúp đồng bào ta". Khi Bác hỏi: " Anh có đi với tôi không?", anh Lê hỏi: " Tiền đâu?". Bác đưa hai bàn tay trắng và nói: " Tiền đây!". Anh Lê không nói gì. Thế là ngày hôm sau Bác bước chân xuống tàu Latusơtơrêvin không thấy anh Lê đi cùng..."[2]. Thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng cứu nước, học sinh càng biết ơn Bác đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc ta để có cuộc sống như ngày nay. Những câu chuyện, hình ảnh về Bác, đặc biệt là những ngày nơi đất khách quê người, vừa lao động kiếm sống (có thể là cào tuyết thuê), vừa tự học hỏi, tham gia nhiều tổ chức quốc tế, tìm con đường cứu nước cho cách mạng Việt Nam trong điều kiện cuộc sống hết sức khó khăn. ấm. Khi ở Pháp, đêm lạnh, Bác dùng viên gạch nung đỏ để dưới gầm giường sưởi Tôyin khôyg, có hạogh phúc đựợc then học n troựờg, đạoin học. Nhựg, cuộc sốg, đã chn tôyin cơ " Người nhớ chăng gió rét thành Ba lê hộin học lịch sử羌 khna học xã g,an khna học quâng Một viên gạch hồng Bác chống lạihộin cả và mùa băngcảgiá sự羌 phảin nêu coin ,ì羌 phảin binết coin còn ,ì. nhớ. Cũg, ghự tôyin羌 tất cả Và sương mù thành Luân Đôn người g,ựờin Vinệt Nam cầg phảin nêu Giọt mồ hôi Người nhỏ giữa đêm độc khuya". lập羌 lan độg,羌 Tổ quốc”. Sự kiên trì rèn luyện của Bác cũng thể hiện qua việc học ngoại ngữ, trong bộn bề của công việc, việc mưu sinh đã quá khó khăn rồi, nhưng bác đã vượt qua tất cả. Ngoài các ngoại ngữ phổ biến như Pháp, Anh, Trung Quốc, Ý, Đức, Nga, Bác Hồ của chúng ta còn có thể sử dụng thông thạo khá nhiều ngoại ngữ khác. “ Học thêm một thức tinếg, gựớc g,nàin cnin ghự có thêm một coin chìa khóa để mn thêm một khn tàg, troin thứcc. Vinệc học là vinệc suốt đờin.” (Boc Hồc - Cng g,ựờin và phng, coch) Giáo viên có thể giảng giải về đức hi sinh đã của cho Bác, từ lúc còn học thiếu lịch niên cho đến khi trưởng thành Bác luôn học tập phấn sử, đấu không mết và mỏi trên khoa học biết xã hội con đường tìm ra con đường cứu nước của dân tộc ngay Việt Nam. c. Tấm gương tuyệt đối tin tưởng vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân dân, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Khi dạy Bàin 16羌 lớp 9: Qunềg tham ,ina quảg lí Nhà gựớc羌 quảg lí xã hộin của côyg, dâng, giáo viên có thể giới thiệu những hình ảnh của Bác đến với đồng bào vùng sâu, vùng xa, tham gia lao động sản xuất, những hình ảnh không chỉ có tính giáo dục đối với các em mà còn đối với mỗi chúng ta, đặc biệt là đối với những người làm công tác lãnh đạo lấy đó mà tự soi vào mình, tự đánh giá mình đã phục vụ tốt nhân dân chưa?, hết lòng vì nhân dân chưa? Bác Hồ tát nước với nông dân. Khi dạy bàin 20羌 lớp 8: Hinếg phop gựớc Cộg, hnà xã hộin chủ g,hĩa Vinệt Nam, giáo viên có thể kể chuyện: “Thế các Chú có biết Văn phòng trung ương xây dựng chỗ nào thì tốt nhất không” (Trích Kể chuyện Bác Hồ Sđd, T.3), giáo viên phân tích câu nói của Bác: “Xây ở trong này, trong lòng nhân dân là tốt nhất!” từ đó giáo dục ý thức trách nhiệm của người cán bộ trong việc phục vụ nhân dân, sự thành công đến từ công việc, từ cái tâm chứ không phải từ nhà cao cửa lớn. d. Tấm gương của một con người nhân ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết mực vì con người. Đặc điểm nổi bật trong tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là lòng tin vào nhân dân. Vì vậy, Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải tận tuỵ phục vụ nhân 12 dân, xứng đáng với niềm tin của nhân dân. Lòng nhân ái của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ đặc trưng ở dung lượng mà còn hàm chứa sự kính trọng và lòng biết ơn, tình nghĩa thuỷ chung, tinh thần đoàn kết sâu sắc. Lòng nhân ái, tình thương yêu của Người đối với nhân dân dù bận trăm công nghìn việc Bác vẫn dành tình thương yêu tha thiết cho các cháu thiếu niên, nhi đồng. Khi dạy bàin 3: Tôyg troọg, g,ựờin khoc (lớp 8 )羌 giáo viên có thể kể chuyện: “Những vị khách tí hoan” (Trích Kể chuyện Bác Hồ Sđd, T.4), sự quan tâm của Bác là không phân biệt tuổi tác, Bác quan tâm và tôn trọng tất cả mọi người (dù đó là trẻ em), từ đó thấy được Bác là tấm gương lớn về tấm lòng nhân hậu, hết mực yêu thương con người. e. Tấm gương cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, đời riêng trong sáng, nếp sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường. Khi dạy bài 1: Chí công vô tư (GDCD 9), Giáo viên có thể phân tích: Cả cuộc đời của Người là tấm gương sáng tuyệt vời về “Cần, kiệm, liêm chính, chí công, vô tư”. Người sống thanh bạch, đem hết tinh thần và nghị lực đấu tranh cho độc lập, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân,…Sự gương mẫu của Người có sức mạnh cổ vũ mạnh mẽ cho cán bộ, đảng viên và nhân dân noi theo. GV có thể tổ chức cho HS thảo luận về tấm gương Chí công vô tư của Bác Hồ. Giáo viên có thể nêu câu hỏi thảo luận cho cả lớp: - Em có suy nghĩ gì về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh? - Điều đó có tác động như thế nào đến tình cảm của nhân dân ta đối với Bác? Sau khi học sinh trả lời, giáo viên kết luận: Trong công việc, Bác Hồ luôn công bằng, không thiên vị, Bác luôn đặt lợi ích chung của đất nước, của nhân dân lên trên lợi ích của bản thân. Bác đó dành trọn đời mình cho quyền lợi của dân tộc, của đất nước và cho hạnh phúc của nhân dân. Tình cảm của nhân dân ta đối với Bác : sự tin yêu, kính trọng, khâm phục, tự hào và sự gắn bó và cũng gần gũi, thân thiết. Bác luôn đặt lợi ích chung của đất nước của nhân dân lên trên lợi ích của bản thân. Khi dạy bàin 2羌 lớp 8: Linêm khinết giáo viên phân tích : Đức tính khiêm tốn, giản dị, trung thực hoà vào cuộc sống của Chủ tịch Hồ Chí Minh như ánh sáng mặt trời. Nó trở thành hình mẫu chân lí, bản thân cuộc sống của Người đã thấm sâu vào các tầng lớp nhân dân, vào trái tim mỗi người như một biểu tượng của lòng tự hào dân tộc, của sự biết ơn sâu sắc đối với Người. Người là danh nhân văn hoá thế giới, là vị cha già kính yêu của dân tộc, song trên ngực Người không có lấy một tấm huân chương, những ngôi sao của các bậc đại tướng…Người khiêm tốn, sống giản dị như bao người dân Việt Nam bình thường khác. Cả thế giới, cả dân tộc Việt Nam ai cũng quen với hình ảnh một cụ già với bộ quần áo kaki, đôi dép cao su, chiếc mũ vải đã bạc màu. Người giản dị trong cách ăn, mặc, ở và lời nói. Nhưng đằng sau của sự giản dị ấy là một trái tim lớn chứa đựng tình yêu quê hương đất nước, yêu nhân dân sâu sắc. Có nhiều hình thức lồng ghép khác nhau tuỳ vào từng bài học cụ thể: Thông qua những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp hoạt động cách mạng của Người, các tác phẩm văn, thơ, các bài phát biểu, qua lá thư, di chúc, các câu danh ngôn, lời nói, lời nhận định của Người, qua các bài hát, bức tranh giáotốin viên thiệu bài “Sog,ảnh roa giúp bờ suốin羌 vàngiới hag, Chon bẹ羌 roau măg, vẫg sẵg mới, dạy một mục bài học, phần củng cố tiết học…. sàg,. Bàg đo chôyg, chêgh Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển là phương tối ưu giúp dịchhình sử Đảg, Cuộcpháp đờin Coch mạog, sag,.” người giáo viên dạy Giáo dục công dân mang đến chothật họclàsinh những giá trị đạo đức (Tứcc cảgh Poc Pó) chân thật nhất và càng đúng hơn với trường hợp nghiên cứu, tìm hiểu cuộc đời và sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Dưới đây là một phần minh hoạ cho một bài dạy ( lớp 8 ) có tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh ( ở mức độ liên hệ) Tiết 2- Bài 2: Liêm Khiết A. Mục tiêu bài học: 1. Về kiến thức: - Hiểu thế nào là liêm khiết. - Nêu được một số biểu hiện của liêm khiết. - Hiểu được ý nghĩa của liêm khiết. => Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài: + Kĩ năng xác định giá trị . + Kĩ năng phân tích, so sánh . + Kĩ năng tư duy phê phán. * Tích hợp tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh: Tấm gương liêm khiết của Bác Hồ. 2. Về kĩ năng: - Phân biệt được hành vi liêm khiết với tham lam, làm giàu bất chính. - Biết sống liêm khiết, không tham lam. 3. Về thái độ: - Kính trọng những người sống liêm khiết; phê phán những hành vi tham ô, tham nhũng. B. Tài liệu và phương tiện: - SGK, SGV GDCD 8.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan