Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Văn học Skkn-tích hợp trong môn văn...

Tài liệu Skkn-tích hợp trong môn văn

.DOC
13
1925
107

Mô tả:

1 Moät vaøi giaûi phaùp TRONG VIEÄC VAÄN DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP TÍCH HÔÏP ÑOÁI VÔÙI PHAÂN MOÂN VAÊN CUÛA BOÄ MOÂN NGÖÕ VAÊN. T rong heä thoáng chöông trình giaùo duïc, moân Ngöõ vaên coù moät vò trí heát söùc quan troïng. Tröôùc heát noù laø moät moân hoïc thuoäc nhoùm khoa hoïc-xaõ hoäi. Ñieàu ñoù noùi leân taàm quan troïng cuûa noù trong vieäc giaùo duïc quan ñieåm, tö töôûng, tình caûm cho hoïc sinh. Moân Ngöõ vaên coøn laø moät moân hoïc coâng cuï, coù vò trí quan troïng trong vieäc goùp phaàn hình thaønh nhöõng con ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán, coù yù thöùc töï tu döôõng, bieát yeâu thöông, quùi troïng gia ñình, baïn beø, coù loøng yeâu nöôùc, töï haøo daân toäc, bieát höôùng tôùi nhöõng tình caûm cao ñeïp nhö loøng nhaân aùi, tinh thaàn toân troïng leõ phaûi, söï coâng baèng, loøng caêm gheùt caùi aùc, caùi xaáu. Ñoù laø nhöõng con ngöôøi bieát reøn luyeän ñeå coù tính töï laäp, coù tö duy saùng taïo, böôùc ñaàu coù naêng löïc thöïc haønh vaø söû duïng tieáng Vieät nhö moät coâng cuï ñeå tö duy giao tieáp. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu treân chöông trình vaø saùch giaùo khoa ñoåi môùi ñaõ kòp thôøi ñaùp öùng. Beân caïnh nhöõng höôùng caûi tieán chung nhö giaûm taûi, taêng 1 2 thöïc haønh, gaén vôùi ñôøi soáng, thì neùt noåi baät nhaát cuûa chöông trình vaø saùch giaùo khoa moân Ngöõ vaên laø höôùng tích hôïp. Bieåu hieän roõ nhaát cuûa cuûa höôùng ñoù laø vieäc saùt nhaäp ba phaân moân: Vaên – Tieáng Vieät- Taäp laøm vaên vaøo moät chænh theå laø Ngöõ vaên. Chöông trình Ngöõ vaên môùi ñaõ khaúng ñònh: “Laáy quan ñieåm tích hôïp laøm nguyeân taéc chæ ñaïo toå chöùc noäi dung chöông trình, bieân soaïn saùch giaùo khoa vaø löïa choïn caùc phöông phaùp giaûng daïy”. Laáy quan ñieåm tích hôïp laøm nguyeân taéc löïa choïn caùc phöông phaùp trong giaûng daïy seõ taïo ra “saûn phaåm con ngöôøi” naêng ñoäng, saùng taïo, thích öùng moâi tröôøng, xaõ hoäi…. Vì quan ñieåm tích hôïp phuø hôïp vôùi xu theá chung cuûa theá giôùi. Vì kieán thöùc nhaân loaïi ngaøy caøng phaùt trieån, nhieàu ngaønh xaâm nhaäp laãn nhau. Tích hôïp trong phöông phaùp giaûng daïy seõ phoái hôïp toái öu caùc phaân moân khaùc nhau, theo heä thoáng cuûa töøng caáp baäc khaùc nhau. Bôûi vaäy giaûng daïy moân Ngöõ vaên theo höôùng tích hôïp laø moät ñieàu taát yeáu. Qua maáy naêm giaûng daïy chöông trình môùi cuûa boä moân Ngöõ Vaên noùi chung, phaân moân Vaên noùi rieâng vaø vaän duïng phöông phaùp tích hôïp ñeå giaûng daïy, baûn thaân toâi ñaõ thöïc hieän moät soá giaûi phaùp tích hôïp vaø böôùc ñaàu ñaõ mang laïi moät soá hieäu quaû nhaát ñònh. Toâi maïnh daïn ñöa ra giaûi phaùp “Moät vaøi giaûi phaùp trong vieäc vaän duïng phöông phaùp tích hôïp ñoái vôùi phaân moân Vaên cuûa boä moân Ngöõ vaên.” Tröôùc ñaây, trong chöông trình vaø saùch giaùo khoa cuõ, duø taùch baïch ba phaân moân : Vaên- Tieáng Vieät- Taäp laøm vaên thì giaùo vieân coù kinh nghieäm vaãn luoân coù yù thöùc vaän duïng phöông phaùp tích hôïp khi giaûng daïy caû ba phaân moân naøy. Nhöng do khoâng ñöôïc chöông trình hoaù, hieäu quaû tích hôïp ñoù vaãn raát haïn cheá. 2 3 Hieän nay, chöông trình moân Ngöõ Vaên ñaõ ñöôïc xaây döïng thaønh moät chænh theå neân vieäc vaän duïng phöông phaùp tích hôïp seõ thuaän lôïi hôn, hieäu quaû cao hôn raát nhieàu. Vaø, ñaây cuõng chính laø yeâu caàu ñaët ra cho giaùo vieân giaûng daïy moân Ngöõ Vaên. Theá nhöng vieäc giaûng daïy ba phaân moân nhö moät theå thoáng nhaát, trong ñoù ñeå moãi phaân moân vöøa giöõ ñöôïc baûn saéc rieâng, vöøa hoaø nhaäp nhau ñeå cuøng hình thaønh moät tri thöùc, kyõ naêng thoáng nhaát ôû hoïc sinh laø moät vieäc laøm môùi meû vaø khoâng phaûi deã daøng. Bôûi vaäy trong quaù trình thöïc hieän vaän duïng phöông phaùp tích hôïp ôû moân Ngöõ Vaên trong thôøi gian qua coøn coù tình traïng nhö: - Phía giaùo vieân: Ít chuù yù hoaëc löu yù chöa toaøn dieän; hoaëc coù löu yù nhöng laïi thaùi quaù chöa ñaûm baûo ñöôïc yeâu caàu laø giöõ ñöôïc baûn saéc rieâng cuûa töøng phaân moân, laïi vöøa keát hôïp caùc phaân moân ñeå hình thaønh tri thöùc, kyõ naêng thoáng nhaát; hoaëc laø coù löu yù tích hôïp haøng doïc laïi khoâng öu yù tích hôïp haøng ngang; hoaëc coù khi löu yù tích hôïp höôùng noäi maø khoâng tích hôïp höôùng ngoaïi (theo toâi tích hôïp höôùng ngoaïi ñoái vôùi moân Ngöõ Vaên khoâng keùm phaàn quan troïng trong vieäc hình thaønh nhaân caùch ôû hoïc sinh.) - Phía hoïc sinh: Chöa coù thoùi quen vaän duïng, keát hôïp voán hieåu bieát nhieàu phaân moân, nhieàu moân hoïc ñeå naém baét kieán thöùc töøng moân hoïc; hoaëc laø coù thoùi quen hoïc ñaâu boû ñoù, khoâng bieát vaän duïng voán hieåu bieát veà moân hoïc naøy ñeå giaûi quyeát caùc yeâu caàu cuûa moân hoïc kia… Tröôùc thöïc traïng ñoù, vieäc tìm kieám caùc giaûi phaùp thích hôïp, tích cöïc ñeå vaän duïng trong phöông phaùp giaûng daïy theo höôùng tích hôïp laø moät vieäc laøm böùc thieát ñoái vôùi giaùo vieân giaûng daïy moân Ngöõ Vaên noùi chung va øphaân moân Vaên noùi rieâng. “Daïy vaên laø daïy ngöôøi” töùc laø, daïy vaên hoïc vöøa laø giuùp cho hoïc sinh thaáy ñöôïc caùi hay, caùi ñeïp trong töøng taùc phaåm vaên chöông, laïi vöøa daïy hoïc sinh laøm ngöôøi, töùc laø daïy hoïc sinh bieát yeâu, gheùt raïch roøi, bieát toân troïng leõ phaûi, söï coâng baèng, daïy cho hoïc sinh loøng nhaân aùi, vò tha, ñöùc hi sinh, … Ñoàng thôøi, phaûi bieát daïy hoïc sinh bieát hoïc taäp caùch vieát, caùch noùi töø taùc phaåm vaên chöông ñeå söû duïng ngoân ngöõ ñaït hieäu quaû cao nhaát trong quaù trình giao tieáp. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù, ngöôøi daïy laãn ngöôøi hoïc phaûi caûm thuï ñöôïc taùc phaåm vaên chöông theo moái quan heä tay tö: “Ngöôøi ñoïc- Taùc phaåm –Hoaøn caûnh saùng taùc taùc phaåm –Taùc giaû”. Cho neân khi vaän duïng phöông phaùp tích hôïp trong giaûng daïy phaân moân vaên hoïc, chuùng ta cuõng phaûi chuù yù tôùi moái quan heä naøy trong quaù trình giuùp hoïc sinh lónh hoäi kieán thöùc. Ngoaøi ra, khi tieán haønh tích hôïp ôû phaân moân naøy cuõng phaûi chuù yù tôùi baûn saéc rieâng, yeâu caàu rieâng cuûa vieäc caûm thuï taùc phaåm vaên chöông. 3 4 Böôùc chuaån bò laø moät trong nhöõng thao taùc quan troïng ñeå giuùp ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc ñaït ñöôïc hieäu quaû cao trong vieäc truyeàn thuï vaø lónh hoäi kieán thöùc. Hôn nöõa, coâng vieäc chuaån bò laø moät yeâu caàu, vöøa laø moät bieän phaùp ñeå phaùt huy tính tích cöïc, chuû ñoäng saùng taïo cuûa hoïc sinh. Cho neân chuùng ta khoâng neân coi nheï phaàn naøy. Trong böôùc chuaån bò chuùng ta neân tieán haønh ôû hai khaâu: Chuaån bò daøi hôi cho caû naêm hoïc vaø chuaån bò theo töøng giai ñoaïn, töøng baøi. Sau khi ñöôïc phaân coâng giaûng daïy ôû caùc khoái lôùp, giaùo vieân caàn nghieân cöùu chöông trình, chuaån bò tö lieäu phuïc vuï cho vieäc daïy vaø hoïc ñoái vôùi phaân moân naøy. Sau ñoù höôùng daãn hoïc sinh söu taàm taøi lieäu vaø ñoïc tröôùc vaên baûn söu taàm ñoù. Khi höôùng daãn hoïc sinh söu taàm taøi lieäu caàn cuï theå vaø chæ roõ cho hoïc sinh thaáy coâng duïng cuûa töøng tö lieäu. Vd: Ñeå chuaån bò toát cho vieäc thöïc hieän phöông phaùp tích hôïp trong phaàn giaûng daïy- hoïc thô Trung ñaïi (Ngöõ vaên7), toâi ñaõ giôùi thieäu cho hoïc sinh söu taàm caùc taøi lieäu veà thô cuûa caùc taùc giaû Trung ñaïi. Ngoaøi ra coøn phaûi söu taàm caùc taøi lieäu nhö: “ Theá thöù caùc trieàu vua” (ñeå tích hôïp höôùng noäi vaø tích hôïp höôùng ngoaïi, khi daïy veà Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm) “Nhöõng oâng vua sính chöõ” tích hôïp höôùng ngoaïi khi daïy veà taùc giaû baøi thô. (Thieân Tröôøng vaõn voïng cuûa taùc giaû Traàn Nhaân Toâng) Ngoaøi vieäc yeâu caàu hoïc sinh chuaån bò baøi theo yeâu caàu saùch giaùo khoa, giaùo vieân caàn nhaéc hoïc sinh bieát vaän duïng nhöõng kieán thöùc khaùc nhau nhö: lòch söû- xaõ hoäi, moâi tröôøng ,… vaøo vieäc chuaån bò lónh hoäi kieán thöùc. Ví duï: + Khi daïy baøi: “Böùc thö cuûa thuû lónh da ñoû” (Ngöõ vaên 6- taäp 2) toâi nhaéc hoïc sinh tìm hieåu taùc haïi cuûa vieäc taøn phaù moâi tröôøng soáng töø kieán thöùc: Sinh hoïc, Coâng ngheä vaø saùch baùo (nhaèm tích hôïp höôùng ngoaïi vaø höôùng noäi) + Khi daïy baøi thô : “Qua ñeøo Ngang” cuûa Baø Huyeän Thanh Quan (Ngöõ vaên 7 – taäp 1) nhaéc hoïc sinh coi laïi “Theá thöù caùc trieàu Nguyeãn, trieàu Leâ, lòch söû thôøi Tròn h- Nguyeãn phaân tranh”, ñeå hoïc sinh hieåu ñöôïc noãi buoàn cuûa nhaø thô veà moät quaù khöù vaøng son cuõng nhö noãi ñau veà ñaát nöôùc trong thöïc taïi. - - Nhaéc hoïc sinh oân caùc kieán thöùc lieân quan ñeán baøi hoïc nhö theå loaïi, chuû ñeà. Cuøng vôùi vieäc nhaéc nhôû hoïc sinh chuaån bò baøi, ngöôøi daïy caàn chuaån bò moät heä thoáng caâu hoûi phuïc vuï cho phöông phaùp tích hôïp sao cho haøi hoaø, thích hôïp maø vaãn giöõ ñöôïc baûn saéc rieâng cuûa moân hoïc. Nhö treân toâi ñaõ trình baøy, daïy taùc phaåm vaên chöông laø phaûi ñaët taùc phaåm trong moái quan heä tay tö : “Taùc phaåmTaùc giaû- Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc paåm – Ngöôøi ñoïc”. Cho neân phaàn giôùi thieäu chung, chuùng ta cuõng phaûi thöïc hieän 4 5 phöông phaùp tích hôïp hoïc sinh naém baét taùc phaåm toát hôn. - Khi giôùi thieäu veà taùc giaû trong chöông trình, coù nhöõng taùc giaû naøo coù vai troø trong lòch söû, trong neàn vaên hoïc thì ta ñöa nhöõng caâu hoûi vaø tích hôïp ôû daïng naøy. Vd: Khi daïy baøi: “Phoø giaù veà kinh” – Traàn Quang Khaûi ( Ngöõ vaên 7), ta neân ñöa ra nhöõng caâu hoûi tích hôïp veà vai troø vò theá cuûa Traàn Quang Khaûi trong caùc chieán thaéng vang doäi cuûa quaân vaø daân nhaø Traàn ñöôïc nhaéc ñeán trong baøi thô ñeå giuùp hoïc sinh soáng laïi trong haøo khí chieán thaéng ñoù khi caûm thuï baøi thô. + Khi giôùi thieäu veà taùc phaåm; veà hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa taùc phaåm coù lieân quan ñeán lòch söû – xaõ hoäi thì ta ñöa ra caâu hoûi vaø tích hôïp kieán thöùc naøy. Vd: Cuøng vôùi baøi “Phoø giaù veà kinh” – Traàn Quang Khaûi (Ngöõ vaên 7 ), ta tieán haønh tích hôïp kieán thöùc lòch söû veà cuoäc khaùng chieán choáng quaân Nguyeân Moâng xaâm löôïc ( tích hôïp theo höôùng ngoaïi) ñeå hieåu saâu hôn veà taùc phaåm ( höôùng noäi). Ñoàng thôøi hieåu roõ hôn veà lòch söû choáng giaëc ngoaïi xaâm cuûa daân toäc ôû giai ñoaïn naøy vaø töø ñoù coù söï ñoàng caûm vôùi taùc giaû khi tìm hieåu noäi dung baøi thô. + Veà theå loaïi vaø phöông thöùc bieåu ñaït : ôû phaàn naøy coù kieán thöùc lieân quan trong phaàn so saùnh, heä thoáng kieán thöùc thì ta cuõng chuù yù tích hôïp vaø ñöa ra caâu hoûi giuùp hoïc sinh tích hôïp ñöôïc kieán thöùc. Vd: Khi daïy baøi: “Hoài höông ngaãu thö” – Taùc giaû Haï Tri Chöông (Ngöõ vaên 7) ta coù theå cho hoïc sinh tích hôïp veà theå thô thaát ngoân töù tuyeät vaø caùch bieåu ñaït bieåu caûm vôùi baøi “Baùnh troâi nöôùc” cuûa taùc giaû Hoà Xuaân Höông. Tích hôïp chuû ñeà tình yeâu queâ höông vôùi baøi “Tónh daï töù” cuûa Lyù Baïch. ÔÛ phaàn naøy khi thöïc hieän phöông phaùp tích hôïp caàn linh hoaït, khoâng neân quaù coâng thöùc hay quaù tham tích hôïp maø phaù vôõ ñaëc thuø cuûa phaân moân, phaù vôõ “chaát vaên” trong baøi daïy. Trong quaù trình giuùp hoïc sinh tieáp caän taùc phaåm vaên chöông qua heä thoáng ngoân ngöõ ñöôïc trình baøy trong vaên baûn, ngöôøi daïy phaûi tuyeät ñoái tuaân thuû theo caùc phöông phaùp giaûng daïy vaên. Khi thöïc hieän caùc phöông phaùp naøy thì phöông phaùp tích hôïp ñöôïc vaän duïng loàng trong phöông phaùp nhö: gôïi môû, neâu vaán ñeà, so saùnh, phaân tích toång hôïp. Ñeå chuaån bò tích hôïp toát, giaùo vieân cuõng neân höôùng daãn hoïc sinh chuaån bò tröôùc ôû nhaø (neáu gaëp vaán ñeà khoù) Vd: Khi daïy baøi:“Hoài höông ngaãu thö” cuûa Haï Tri Chöông (Ngöõ vaên 7) giaùo vieân neân ñöa vaán ñeà ñeå tích hôïp laø: Cuõng vieát veà tình caûm ñoái vôùi queâ höông song tình caûm ñoù bieåu hieän ôû Lyù Baïch vôùi baøi thô “ Tónh daï töù” coù ñieåm gì gioáng vaø khaùc vôùi baøi “Hoài höông ngaãu thö” cuûa Haï Tri Chöông? Ngoaøi ra ôû phaàn Ñoïc – Hieåu vaên baûn, kieán thöùc caàn tích hôïp coøn ñöôïc chuù yù tôùi buùt phaùp saùng taùc vaø caùch söû duïng ngoân töø cuûa nhaø vaên, nhaø thô. Thoâng qua vieäc phaân tích buùt phaùp, caùch söû 5 6 duïng ngoân ngöõ, ta tieán haønh tích hôïp kieán thöùc Vaên- Taäp laøm vaên vaø Vaên – Tieáng Vieät. treân cuûa baøi hoïc maø coøn coù theå vaän duïng ñöôïc ôû ngay caû phaàn Luyeän taäp – toång keát. Khi phaân tích buùt phaùp theå hieän cuûa moät taùc phaåm ta coù theå tích hôïp ñöôïc kieán thöùc Taäp laøm vaên. Ôû phaàn toång keát baøi hoïc, ta coù theå tích hôïp ñöôïc kieán thöùc theo caû chieàu doïc laãn chieàu ngang trong vieäc ruùt ra caûm nhaän chung veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa taùc phaåm vaên chöông. Cuõng nhö phaàn lieân heä, lieân töôûng nhöng phaûi chuù yù khoâng ñeå laëp laïi yù ôû phaàn treân. Vd: Daïy baøi: “Caûnh khuya” cuûa Hoà Chí Minh (Ngöõ vaên 7) ta seõ tích hôïp ñöôïc yeáu toá töï söï vaø mieâu taû trong vaên bieåu caûm. Khi phaân tích caùch söû duïng cuûa ngoân ngöõ cuûa taùc giaû trong taùc phaåm vaên chöông, ta cuõng tích hôïp ñöôïc kieán thöùc Tieáng Vieät. Vd: Daïy baøi: “Qua ñeøo Ngang” cuûa Baø Huyeän Thanh Quan vaø baøi “Baïn ñeán chôi nhaø” cuûa Nguyeãn Khuyeán, ta vöøa tích hôïp ñöôïc kieán thöùc veà ñaïi töø “ta” ñöôïc söû duïng ôû cuoái moãi baøi thô. Vöøa toång hôïp naâng cao kieán thöùc veà vieäc vaän duïng saùng taïo töø Tieáng Vieät ôû baøi “Baïn ñeán chôi nhaø” cuûa Nguyeãn Khuyeán. Hay khi daïy baøi: “Ngaãu nhieân vieát nhaân buoåi môùi veà queâ” cuûa Haï Tri Chöông, trong quaù trình phaân tích ngheä thuaät söû duïng tieåu ñoái ñeå khaùi quaùt quaõng thôøi gian xa queâ cuûa nhaø thô, ta seõ tích hôïp ñöôïc kieán thöùc veà “Töø traùi nghóa” seõ hoïc ôû baøi sau. Vaän duïng phöông phaùp tích hôïp trong vieäc daïy – hoïc ôû phaân moân Vaên hoïc, ta khoâng chæ vaän duïng hai phaàn Vd: Khi daïy phaàn toång keát baøi “ Tieáng gaø tröa” cuûa Xuaân Quyønh (Ngöõ vaên 7) ta seõ toång keát cho hoïc sinh veà caùch bieåu caûm (coù vaän duïng yeáu toá töï söï vaø mieâu taû, caùch laäp yù hoài töôûng quaù khöù, suy ngaãm veà hieän taïi …) Hay laø: Khi daïy phaàn Luyeän taäp cuûa truyeän:“Caây buùt thaàn” (Ngöõ vaên 6), ta cho hoïc sinh keå laïi phaàn keát thuùc truyeän theo caùch rieâng cuûa mình. Töùc laø ta ñaõ tích hôïp kieán thöùc cho baøi Taäp laøm vaên: “Keå chuyeän töôûng töôïng” seõ hoïc ôû caùc tieát tôùi. Noùi toùm laïi, caùch vaän duïng phöông phaùp tích hôïp trong phaân moân Vaên khaù ña daïng, khaù phong phuù, ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân - ngöôøi chæ ñaïo hoïc sinh tieáp caän giaù trò vaên chöông phaûi bieát vaän duïng linh hoaït, saùng taïo ñeå khoâng taïo neân söï nhaøm chaùn, coâng thöùc trong quaù trình daïy - hoïc. Sau ñaây laø moät tieát minh hoaï cuï theå cho vieäc vaän duïng ñoù. 6 7 D aïy – hoïc theo phöông phaùp tích hôïp laø moät vaán ñeà caàn ñöôïc quaùn trieät trong boä moân Ngöõ vaên noùi chung vaø trong phaân moân vaên noùi rieâng. Quan ñieåm tích hôïp khoâng chæ ñöôïc theå hieän trong moät khaâu nhaát ñònh naøo cuûa baøi hoïc maø caàn ñöôïc quaùn trieät trong moïi khaâu, moïi böôùc tieán haønh thöïc hieän treân lôùp vaø ñaëc bieät ngay caû khaâu chuaån bò cuûa thaày vaø troø töø ñaàu naêm vaø trong suoát caû naêm hoïc. Ñeå vaän duïng toát ñöôïc phöông phaùp daïy vaø hoïc naøy ñoøi hoûi ngöôøi daïy laãn ngöôøi hoïc phaûi tích cöïc, chuû ñoäng vaø khoâng ngöøng tìm toøi saùng taïo. Vôùi khaû naêng haïn cheá vaø trong giôùi haïn cuûa khoái lôùp do toâi phuï traùch giaûng daïy, nhöõng giaûi phaùp toâi ñöa ra ñaây coù theå chöa ñaày ñuû hoaëc coøn nhieàu khieám khuyeát; caùc daãn chöùng ñi keøm chöa bao quaùt heát ñöôïc caùc lôùp trong chöông trình THCS. Toâi raát mong caùc ñoàng nghieäp thoâng caûm vaø goùp yù xaây döïng ñeå baûn thaân toâi coù ñieàu kieän hoïc hoûi vaø goùp phaàn giuùp nhau hoaøn thieän veà phöông phaùp daïy hoïc, ñoàng thôøi hoaøn thaønh toát coâng vieäc giaûng daïy Ngöõ vaên baäc Trung hoïc cô sôû. Ñaø laït, thaùng 12 – 2005 7 8 Giôùi thieäu 1 tieát minh hoaï Tieát 30 : BAÏN ÑEÁN CHÔI NHAØ - Nguyeãn Khuyeán - I/ Muïc tieâu baøi hoïc: -Giuùp hoïc sinh: - Caûm nhaän ñöôïc tình baïn ñaäm ñaø, hoàn nhieân cuûa Nguyeãn Khuyeán. - Theå thô thaát ngoân baùt cuù ñöôïc Vieät hoaù baèng lôøi thô thuaàn Vieät trong saùng, bình dò. - Tính bieåu caûm cuûa vaên baûn thô coù theå ñöôïc boäc loä baèng caùc yeáu toá töï söï sinh hoaït haèng ngaøy. II/ Chuaån bò: Gv: tieáp tuïc luyeän taäp ñoïc bieåu caûm thô Ñöôøng luaät. Qua caâu hoûi phaân tích, luyeän taäp noùi cho hoïc sinh. Phaân tích hai caâu ñaàu, hai caâu cuoái vaø phaân tích toång hôïp boán caâu giöõa. Tích hôïp vaên baûn ñeå daïy baøi Quan heä töø tieát tieáp theo (ma ø- thôøi - thì ). - Ñoà duøng daïy hoïc: böùc chaân dung Nguyeãn Khuyeán, tranh aûnh ao laøng, … - Hs: tieáp tuïc ñoïc vaên baûn, naém vöõng tieåu söû taùc giaû, traû lôøi caâu hoûi phaàn ñoïc hieåu. - Kieán thöùc tích hôïp: Tích hôïp chuû ñeà, Theå loaïi, Phong caùch vieát cuûa caùc giaû, Tieáng Vieät veà töø ñoàng aâm, Ñaïi töø , quan heä töø. Yeáu toá mieâu taû trong vaên bieåu caûm…. III/ Caùc böôùc leân lôùp: 1. OÅn ñònh: 2. Baøi cuõ: (5 phuùt) - Ñoïc thuoäc loøng baøi thô Qua ñeøo Ngang cuûa Baø Huyeän Thanh Quan. Cho bieát yù nghóa cuûa baøi thô? 8 9 3. Baøi môùi: Trong thô Trung ñaïi Vieät Nam, chuùng ta khoâng chæ töï haøo veà khí phaùch vaø khaùt voïng ñoäc laäp daân toäc, töï haøo veà chieán thaéng choáng ngoaïi xaâm, khaúng ñònh söùc maïnh cuûa daân toäc trong vieäc baûo veä vaø phaùt trieån ñaát nöôùc qua hai baøi thô: Soâng nuùi nöôùc Nam vaø Phoø giaù veà kinh. Ta coøn caûm nhaän ñöôïc tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc cuûa caùc taùc giaû qua caùc baøi ca dao veà queâ höông ñaát nöôùc, qua baøi “ Thieân Tröôøng vaõn voïng” cuûa Traàn Nhaân Toâng. Maø chuùng ta coøn coù dòp tìm hieåu vaø bieát theâm moät quan ñieåm veà tình baïn trong cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Baøi thô: “Baïn ñeán chôi nhaø” cuûa Nguyeãn Khuyeán laø moät baøi thô hay trong ñeà taøi tình baïn vaø cuõng laø baøi thô hay nhaát trong thô Nguyeãn Khuyeán noùi rieâng, thô Noâm Ñöôøng luaät Vieät Nam noùi chung.(Tích hôïp chuû ñeà). - Hoaït ñoäng 1: 10 phuùt -Ñoïc toaøn boä baøi thô. Giaûi thích töø khoù. -Taùc giaû baøi thô naøy laø ai?-Haõy trình baøy ñoâi neùt veà taùc giaû Nguyeãn Khuyeán? -Ñieåm naøo ôû taùc giaû Nguyeãn Khuyeán laøm ta khaâm phuïc ? (Tích hôïp höôùng ngoaïi kieán thöùc lòch söû – xaõ hoäi) -Theå loaïi cuûa baøi gioáng baøi thô naøo ñaõ hoïc? (Tích hôïp theå loaïi vôùi baøi Qua ñeøo Ngang) -Choã saùng taïo, linh hoaït cuûa Nguyeãn Khuyeán trong baøi thô naøy laø gì? Coù gioáng boá cuïc baøi thô Qua Ñeøo Ngang cuûa Baø -Gv nhaän xeùt caùch ñoïc, caùch ngaét nhòp. -Hs döïa vaøo tieåu daãn trình baøy veà taùc giaû Nguyeãn Khuyeán. I/ Giôùi thieäu chung 1/ Taùc giaû: Nguyeãn Khuyeán ( sgk ) -Gv trình baøy moät vaøi neùt veà Lòch söû Vieät Nam luùc baáy giôø, sau ñoù choát: Xuaát thaân töø moät gia ñình nhaø nho ngheøo, Nguyeãn Khueán ñaõ gaéng hoïc taäp ñeå ñoã ñaït laøm quan, nhöng tröôùc caûnh nöôùc maát, oâng boû quan veà ôû aån, theå hieän moät tinh thaàn baát hôïp taùc vôùi giaëc, giöõ cho mình moät nhaân caùch trong saïch. -Hoïc sinh trình baøy laïi theå thô Thaát ngoân baùt cuù. 2/ Theå thô: Thaát ngoân baùt cuù ( sgk ) -Nguyeãn Khuyeán vaãn taû caûnh nhaø, vaãn vöøa cöôøi nhö muoán thanh minh cuøng baïn giaø chöù khoâng theo boá cuïc nghieâm ngaët cuûa baøi baùt cuù laø phaûi baøn luaän veà vaán ñeà. Choã baûn lónh cao cuûa nhaø thô laø choã ñoù. 9 10 Huyeän Thanh Quan khoâng? (Tích hôïp boá cuïc) -Hoaït ñoäng 2: 20 phuùt -Ñoïc dieãn caûm caâu thô ñaàu tieân vôùi gioïng ñieäu thích hôïp. Nhaän xeùt gioïng ñieäu, nhòp thô? Vì sao? II/ Ñoïc –Hieåu vaên baûn 1/ Caâu ñaàu: Giôùi thieäu cuoäc thaêm - Caâu thô khoâng chæ laø söï thoâng baùo khi ngöôøi baïn ñeán chôi maø coøn thaáy söï reo vui, vieáng: -Ñaõ baáy laâu nay baùc hoà hôûi, phaán chaán. Gv giaûng: Thôøi gian naøy Nguyeãn Khuyeán tôùi nhaø hoà hôûi, ñaõ veà ôû aån. OÂng ñaõ töï cho mình ñaõ giaø. Vaø vui veû, thoaû loøng – baïn oâng cuõng vaäy.(Muoán ñi laïi tuoåi giaø xuùc ñoäng khi gaëp laïi theâm nhaùc). Ngheøo, giaø soáng aån daät choán ngöôøi baïn thaân laâu höông thoân, ít giao du, baïn beø taâm giao ít ngaøy xa caùch. ñi laïi thöôøng xuyeân - vui möøng khi baïn ñeán thaêm. Caâu thô, lôøi thô töï nhieân nhö noùi haèng ngaøy, thanh thoaùt.(xöng hoâ baèng Baùc – caùch xöng hoâ thaân maät khoâng keùm phaàn toân kính) -Gaëp baïn, Nguyeãn Khuyeán ñaõ ñaët tröôùc ngöôøi baïn giaø, ngöôøi ñoïc moät tình huoáng -Ñoïc tieáp 5 caâu sau vaø nhaän xeùt lôøi thanh minh, khoù tin, khoù xöû, oaùi oaêm. Ñaõi baïn töø xa tôùi phaân bua cuûa nhaø thô vôùi thaêm, nhaø thô ñaõ ñaõi baïn nhöõng gì: baïn veà caûnh tieáp khaùch +Khoâng coù ngöôøi haàu haï, tieáp khaùch. +Khoâng coù caùi gì ñeå aên, ñeå uoáng ñöôïc ñeå ñaïm baïc cuûa mình? Vì sao laïi nhö vaäy? Coù thaät ñaõi khaùch. Nguyeãn Khuyeán ngheøo -Moïi thöù xem ra xaùc ñaùng, cöù y nhö laø thaät. Khoâng coù maø laïi coù, coù maø laïi nhö nhö theá khoâng? khoâng coù. +Coù treû maø khoâng bieát treû ñi chôi ñaâu maø tìm +Coù caù ngon, gaø beùo nhöng do ao saâu, raøo roäng neân khoâng baét ñöôïc. +Coù caûi nhöng caûi chöûa ra caây, coù caø caø môùi nuï , coù baàu baàu vöøa ruïng roán, coù möôùp môùi ra hoa laøm sao maø coù theå aên ñöôïc. -Vôùi ngheä thuaät ñoái, ñaûo cho thaáy ñöôïc duïng yù cuûa taùc giaû. -Gv choát yù :Trong caâu chuyeän mieáng traàu laø ñaàu caâu chuyeän, vaäy maø leã nghi tieáp -HS thaûo luaän: 2 phuùt 2/ 6 caâu tieáp: Hoaøn caûnh tieáp baïn: Ñaët khaùch tröôùc moät tình theá: + treû thôøi ñi vaéng +chôï thì xa +ao saâu nöôùc caû, khoân chaøi caù. +baàu vöøa ruïng roán, möôùp ñöông hoa. + caûi chöûa ra caây, caø môùi nuï. +ñaàu troø tieáp khaùch traàu khoâng coù - noùi quaù, ñoái, ñaûo  ngheøo khoù, hoùm hænh, haøi höôùc. Yeâu 10 11 -Coù yù kieán cho raèng: Caâu thöù baûy “rieâng traàu khoâng thì coù “. YÙ kieán cuûa em nhö theá naøo? -HS thaûo luaän ( 3 phuùt) -So saùnh ba töø cuoái “ta vôùi ta” trong baøi thô vôùi ba töø cuoái trong baøi cuoái trong baøi thô “Qua ñeøo Ngang” ñeå thaáy söï gioáng nhau vaø khaùc nhau veà noäi dung vaø hình thöùc, caûm xuùc cuûa hai nhaø thô? (caên cöù vaøo cuoäc ñôøi vaø caù tính cuûa hai taùc giaû ñeå giaûi thích ). (Tích hôïp veà Tieáng Vieät: Ñaïi töø ) khaùch toái thieåu cuõng khoâng coù. -Taát caû chæ ñeàu laø con soá khoâng. -YÙ thô khoâng maïch laïc. -Traàu khoâng laø teân ñaày ñuû cuûa thöù laù caây naøy nhöng xeùt trong maïch thô thì chæ coù theå laø traàu cuõng khoâng theå coù noát. Lôøi thô cöù nhoû nheï, chaân chaát, thaät thaø maø hoùm hænh, vöøa nhö thanh minh vôùi baïn, vöøa ñeå giôùi thieäu caûnh soáng thanh baàn cuûa gia ñình mình. Neáu chuù yù gioïng ñieäu thô vaø caùch duøng töø ngöõ cuûa taùc giaû, ta thaáy ñaèng sau caùi ngheøo thieáu, hieän höõu nhö aån chöùa, höùa heïn moät cuoäc soáng giaøu coù, phong löu. Ñaèng sau nhöõng caâu thô keå, taû thöïc kia nhö laø thaàm thì thanh minh, hoùm hænh vui ñuøa cuûa Nguyeãn Khuyeán Noåi baät caùi thanh ñaïm, ngheøo tuùng cuûa vieân quan thanh lieâm veà ôû aån, noåi baät caùi tinh thaàn cao quyù hôn taát caû, caùi khoâng coù taát caû, chæ coù moät thöù laø coù taát caû, caùi ñoù ñöôïc theå hieän ôû caâu thô cuoái. baïn baèng tình caûm daân daõ, chaát phaùc. -Tình baïn cuûa hoï saâu saéc trong saùng vì ñöôïc xaây caát treân caùc nhu caàu tinh thaàn. 3/ Caâu cuoái: Tình -Gv choát yù: Caû hai baøi thô: ñeàu keát thuùc ôû baïn cao caû -…ta vôùi ta (ñaïi töø ) ba töø “ ta vôùi ta” tröïc tieáp theå hieän caûm -> chæ söï hoaø hôïp xuùc, taâm traïng cuûa nhaø thô, chuû theå tröõ cuûa hai con ngöôøi tình. trong moät tình baïn -Ñeàu gôïi môû dö ba cho ngöôøi ñoïc. chan hoaø vui veû Khaùc nhau: + Cuïm töø “ ta vôùi ta” trong baøi thô cuûa Baø nieàm haân hoan, tin Huyeän Thanh Quan laø ñaïi töø ngoâi thöù nhaát töôûng ôû tình baïn soá ít, chæ coù moät chuû theå tröõ tình, moät taâm trong saùng thieâng lieâng. traïng. Ñoù laø moät caùi boùng cuûa baø, noãi coâ ñôn thaêm thaúm khoâng bieát chia seû cuøng ai. +Baïn ñeán chôi nhaø “ ta vôùi ta”( ñaïi töø soá nhieàu “ ta” . Caû hai ñeàu chung moät taâm traïng ñoù laø noãi vui möøng vì laâu nay môùi gaëp nhau, caû hai coøn khoeû, coøn nhôù ñeán nhau, cuøng chung moät taâm söï -Tuy nhieân ñaây laø nieàm vui khinh theá ngaïo vaät cuûa nhaø nho thaùo tieát ñöôïc theå hieän 11 12 - Hoaït ñoäng 3: 5 phuùt -Vì sao noùi ñaây laø moät baøi thô hay veà tình baïn? -Baøi thô vaän duïng phöông thöùc bieåu ñaït naøo? Bieåu caûm baèng caùch naøo? ( Tích hôïp Taäp laøm vaên) -Chuû nhaân tieáp baïn laø Nguyeãn Khuyeán. Em hieåu gì veà Nguyeãn Khuyeán vaø tình baïn cuûa oâng töø baøi naøy? -Töø tình baïn cuûa nhaø thô, quan nieäm cuûa em nhö theá naøo veà tình baïn? (Tích hôïp höôùng ngoaïi: moân coâng daân) - Hoaït ñoäng 4: 7 phuùt -Ñoïc vaø xaùc ñònh yeâu caàu baøi taäp 1 /106 (Tích hôïp giöõa phong caùch, caùch söû duïng ngoân ngöõ cuûa taùc giaû, theå thô Song thaát luïc baùt, Thaát ngoân baùt cuù ñöôøng luaät). ñaäm neùt ôû caâu cuoái. -Ñaây laø ñieàu khaùc bieät cuûa Nguyeãn Khuyeán so vôùi Baø Huyeän Thanh Quan. -Ñaây laø moät baøi thô hay veà tình baïn vì noù theå hieän chaân thaät veà tình baïn. Noù baát chaáp moïi hoaøn caûnh, ñieàu kieän. Noù moäc maïc, ñaäm ñaø nhöng vaãn traøn ngaäp nieàm vui daân daõ. Taïo tình huoáng baát ngôø maø thuù vò, laøm ngöôøi ñoïc ngaïc nhieân roài keát thuùc baèng nuï cöôøi xoaø hoùm hænh maø saâu saéc. -Noù ñöôïc theå hieän baèng moät theå thô Thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät chaët cheõ song gioïng thô chaát phaùc, hoàn nhieân, caâu naøo cuõng ñuùng, cuõng laáp laùnh aùnh maét nheo cöôøi, cuõng aám aùp nieàm vui hoàn haäu. -Baøi thô vôùi phöông thöùc vöøa bieåu caûm tröïc tieáp vöøa thoâng qua yeáu toá töï söï – keå veà hoaøn caûnh tieáp baïn. III/ Ghi nhôù / 105 -Nguyeãn Khuyeán laø con ngöôøi hoùm hænh, haøi höôùc, yeâu ñôøi. -Tình baïn cuûa oâng laø tình baïn chaân thaønh, aám aùp beàn chaët döïa treân giaù trò tinh thaàn. -Hoïc sinh töï trình baøy caûm nhaän, quan nieäm cuûa mình veà tình baïn. -Baøi taäp 1 / sgk 106 +Chinh phuï ngaâm khuùc: hình aûnh trau chuoát, giaøu hình aûnh, ñaëc bieät laø duøng ngheä thuaät ñieäp töø taøi tình, theå hieän tính ñieâu IV/ Luyeän taäp: luyeän trong vaên chöông baùc hoïc. +Baïn ñeán chôi nhaø: laø lôøi aên tieáng noùi haèng ngaøy trong daân gian, lôøi thô töï nhieân, khoâng goø boù, gioïng thanh thoaùt, dieãn ñaït yù chaân thaønh, baøi thô laø moät saùng taïo ñaëc saéc trong doøng thô Noâm Ñöôøng luaät trong vaên hoïc nöôùc ta. 12 13 4/ Höôùng - - daãn veà nhaø: Ñoïc thuoäc loøng baøi thô. Nhaéc laïi noäi dung baøi hoïc. Tìm theâm moät soá baøi ca dao, tuïc ngöõ, thaønh ngöõ noùi veà tình baïn. (Tích hôïp vaên hoïc) Thöû tìm xem trong baøi thô coù bao nhieâu töø Haùn Vieät? Giaûi thích ñieàu thuù vò naøy? (Tích hôïp töø Haùn Vieät vaø so saùnh vôùi ngoân ngöõ thô cuûa Baø Huyeän Thanh Quan vôùi thô Nguyeãn Khuyeán) Soaïn: Chöõa loãi duøng quan heä töø . 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan