Tài liệu Skkn thiết kế bài giảng điện tử theo hướng dạy học nêu vấn đề chương oxi – lưu huỳnh hóa học 10 cơ bản

Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o thanh hãa ===  === S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ThiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö theo híng d¹y häc nªu vÊn ®Ò ch¬ng oxi – lu huúnh hãa häc 10 c¬ b¶n Gi¸o viªn: nguyÔn thÞ hßa Bé m«n : Hãa häc Trêng : THPT Ho»ng Hãa N¨m häc 2010 - 2011 Nh÷ng ch÷ viÕt t¾t       GV: HS: PPDH: BG§T: GA§T: CNTT: Gi¸o viªn Häc sinh Ph¬ng ph¸p d¹y häc Bµi gi¶ng ®iÖn tö Gi¸o ¸n ®iÖn tö C«ng nghÖ th«ng tin         PPt: SGK: NV§: THPT: TN: §C: PTTQ: PT: Powerpoit S¸ch gi¸o khoa Nªu vÊn ®Ò Trung häc phæ th«ng Thùc nghiÖm §èi chøng Ph¬ng tr×nh tæng qu¸t Ph¬ng tr×nh A. Më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi Yªu cÇu vÒ ®µo t¹o con ngêi thay ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ ®· dÉn ®Õn hiÖn tîng bïng næ th«ng tin. Theo c¸c chuyªn gia, cø sau mét chu kú 5 - 7 n¨m, khèi lîng th«ng tin mµ loµi ngêi tÝch luü ®îc l¹i t¨ng gÊp ®«i so víi toµn bé th«ng tin tríc ®ã. ChÝnh c¸ch m¹ng th«ng tin, c¸ch m¹ng tri thøc ®ã ®· t¹o ra nÒn kinh tÕ tri thøc. Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc nh hiÖn nay ®ßi hái nÒn gi¸o dôc kh«ng chØ cña níc ta mµ tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi ph¶i ®µo t¹o ra nh÷ng con ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn, cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ n¨ng lùc thÝch øng cao. §Ó ®µo t¹o ra con ngêi ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu trªn, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã chñ tr¬ng ®æi míi toµn diÖn gi¸o dôc mµ ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc lµ mét bíc ®ét ph¸. NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 2 BCHTW §¶ng kho¸ VIII ®· nhÊn m¹nh: “§æi míi m¹nh mÏ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn nÕp t duy s¸ng t¹o cña tõng ngêi häc, tõng bíc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc”. §Þnh híng ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®îc thÓ chÕ ho¸ trong luËt gi¸o dôc. LuËt gi¸o dôc, ®iÒu 28. 2 ®· ghi: “Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i ph¸t huy 1 tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh; phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc; båi dìng ph¬ng ph¸p tù häc, kh¶ n¨ng lµm viÖc theo nhãm, rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh”. §Þnh híng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay nh»m ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o, rÌn luyÖn thãi quen vµ kh¶ n¨ng tù häc, tinh thÇn hîp t¸c, kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo t×nh huèng kh¸c nhau trong häc tËp vµ thùc tiÔn; t¹o niÒm tin, niÒm vui, høng thó trong häc tËp. Trong hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc th× d¹y häc nªu vÊn ®Ò lµ mét ph¬ng ph¸p cã t¸c dông ph¸t huy, ®¸p øng c¸c yªu cÇu trªn hiÖu qu¶ nhÊt. Vµ chØ thÞ sè 58 CT/TW cña Bé chÝnh trÞ (Khãa VIII) kh¼ng ®Þnh: øng dông vµ ph¸t triÓn CNTT lµ nhiÖm vô u tiªn trong chiÕn lîc ph¸t triÓn x· héi, lµ ph¬ng tiÖn chñ yÕu ®ãn ®Çu, rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn so víi c¸c níc ®i tríc. Mäi ho¹t ®éng kinh tÕ v¨n hãa, x· héi, an ninh quèc phßng ph¶i øng dông CNTT ®Ó ph¸t triÓn. CNTT lµ mét phÇn tÊt yÕu cña cuéc sèng chóng ta. ChØ thÞ sè 29/2001/CT- BGD &§T vÒ t¨ng cêng gi¶ng d¹y, ®µo t¹o vµ øng dông CNTT trong ngµnh Gi¸o dôc nªu râ: CNTT vµ ®a ph¬ng tiÖn sÏ t¹o ra nh÷ng thay ®æi lín trong hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc, trong chuyÓn t¶i néi dung ch¬ng tr×nh ®Õn ngêi häc. Thóc ®Éy cuéc c¸ch m¹ng vÒ ®æi míi PPDH vµ ®æi míi néi dung d¹y häc. M¸y vi tÝnh trë thµnh mét ph¬ng tiÖn d¹y häc quan träng. Nh÷ng n¨m qua viÖc ®æi míi néi dung, ch¬ng tr×nh SGK ®îc thùc hiÖn kh¸ ®ång bé. ViÖc ®æi míi néi dung ch¬ng tr×nh d¹y häc, ®æi míi PPDH ®ßi hái ph¶i sö dông ph¬ng tiÖn d¹y häc phï hîp vµ øng dông CNTT lµ mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn quan träng gãp phÇn ®æi míi PPDH b»ng viÖc cung cÊp cho GV nh÷ng ph¬ng tiÖn lµm viÖc hiÖn ®¹i. Tõ nh÷ng ph¬ng tiÖn nµy GV cã thÓ khai th¸c sö dông cËp nhËt vµ trao ®æi th«ng tin, khai th¸c m¹ng gióp GV tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng “d¹y chay” mét c¸ch thiÕt thùc ®ång thêi gióp GV cã thÓ cËp nhËt th«ng tin nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. øng dông CNTT cßn gióp GV so¹n th¶o vµ øng dông c¸c phÇn mÒm d¹y häc cã hiÖu qu¶ cao. Ch¬ng 6 – oxi-lu huúnh lµ mét ch¬ng gi÷ vÞ trÝ, vai trß quan träng vµ còng lµ mét ch¬ng t¬ng ®èi phøc t¹p trong ch¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10 nãi riªng vµ ch¬ng tr×nh ho¸ häc phæ th«ng nãi chung. ChÝnh v× nh÷ng lÝ do trªn mµ chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: “ Biªn so¹n bµi d¹y ®iÖn tö theo híng d¹y häc nªu vÊn ®Ò ch¬ng 6 oxi- lu huúnh ban c¬ b¶n ” vµ ¸p dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc. III. Môc ®Ých – nhiÖm vô – ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 2 1. Môc ®Ých: Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Ò ra c¸c ®Þnh híng x©y dùng hÖ thèng nh»m khai th¸c vµ øng dông CNTT vµo thiÕt kÕ bµi gi¶ng ho¸ häc, ®i s©u nghiªn cøu theo ®Þnh híng d¹y häc nªu vÊn ®Ò. Gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc ch¬ng oxi - lu huúnh ( Ho¸ häc 10 c¬ b¶n ). 2. NhiÖm vô nghiªn cøu. - Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho viÖc d¹y häc ®Þnh híng NV§. - Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cho viÖc thiÕt kÕ BG§T . - Nghiªn cøu néi dung, ch¬ng tr×nh SGK ch¬ng oxi – lu huúnh líp 10 ban c¬ b¶n. - ThiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c BG§T ch¬ng oxi – lu huúnh líp 10 ban c¬ b¶n theo híng d¹y häc nªu vÊn ®Ò . - Thùc nghiÖm s ph¹m ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ viÖc ¸p dông d¹y häc nªu vÊn ®Ò kÕt hîp víi viÖc sö dông ph¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i. 3. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®Æt ra chóng t«i ®· sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu sau: a) Ph¬ng ph¸p cøu lÝ luËn: - Nghiªn cøu c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, d¹y häc nªu vÊn ®Ò ¬rixtic, c¸c tµi liÖu, gi¸o tr×nh, s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn … vµ c¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. - Nghiªn cøu bµi gi¶ng ®iÖn tö vµo viÖc ®æi míi PPDH. b) Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn: - Ph¬ng ph¸p quan s¸t qu¸ tr×nh häc tËp m«n ho¸ häc ë THPT nh»m t×m ra ph¬ng ph¸p míi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc m«n ho¸ häc ë trêng phæ th«ng. - §iÒu tra, kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông bµi gi¶ng ®iÖn theo híng DHNV§ trong gi¶ng d¹y ho¸ häc phæ th«ng. - Thùc nghiÖm s ph¹m ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c ®Ò xuÊt trong nghiªn cøu vµ kh¶ n¨ng vËn dông bµi gi¶ng ®iÖn tö theo híng DHNV§ trong d¹y häc ho¸ häc phæ th«ng. c) Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc: Xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm s ph¹m. 3 B. PhÇn néi dung Ch¬ng I : C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi 1.1. D¹y häc nªu vÊn ®Ò 1.1.1. Kh¸i niÖm D¹y häc nªu vÊn ®Ò - ¬rixtic lµ mét tiÕp cËn lÝ luËn d¹y häc ®ang ph¸t triÓn. D¹y häc nªu vÊn ®Ò - ¬rixtic kh«ng ph¶i lµ mét ph¬ng ph¸p d¹y häc cô thÓ ®¬n nhÊt. Nã lµ mét tæ hîp ph¬ng ph¸p d¹y häc phøc t¹p, tøc lµ mét tËp hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p d¹y häc liªn kÕt víi nhau chÆt chÏ vµ t¬ng t¸c víi nhau, trong ®ã ph¬ng ph¸p x©y dùng bµi to¸n ¬rixtic gi÷ vai trß trung t©m chñ ®¹o, g¾n bã c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c trong tËp hîp l¹i thµnh mét hÖ thèng toµn vÑn. Nh vËy ngoµi ph¬ng ph¸p x©y dùng bµi to¸n ¬rixrtic (t¹o ra t×nh huèng cã vÊn ®Ò) gi÷ vai trß trung t©m chñ ®¹o, cßn cã mét lo¹t nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nh thuyÕt tr×nh, thÝ nghiÖm, nghiªn cøu... 1.1.2. B¶n chÊt cña d¹y häc nªu vÊn ®Ò - ¬rixtic C¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm chung, ®Òu cã nh÷ng nÐt b¶n chÊt ®Æc trng riªng. D¹y häc nªu vÊn ®Ò - ¬rixtic cã ba ®Æc trng c¬ b¶n sau ®©y: 1.1.2.1. Gi¸o viªn ®Æt ra tríc häc sinh mét lo¹t nh÷ng bµi to¸n nhËn thøc cã chøa ®ùng m©u thuÉn gi÷a c¸i ®· biÕt vµ c¸i ph¶i t×m, nhng chóng ®îc cÊu tróc l¹i mét c¸ch s ph¹m, gäi lµ nh÷ng bµi to¸n ¬rixtic. 1.1.2.2. Häc sinh tiÕp nhËn m©u thuÉn cña bµi to¸n ¬rixtic nh m©u thuÉn cña néi t©m m×nh vµ ®îc ®Æt vµo t×nh huèng cã vÊn ®Ò, tøc lµ tr¹ng th¸i cã nhu cÇu bªn trong bøc thiÕt muèn gi¶i quyÕt b»ng ®îc bµi to¸n ®ã. 1.1.2.3. Trong vµ b»ng c¸ch tæ chøc gi¶i bµi to¸n ¬rixtic mµ häc sinh lÜnh héi mét c¸ch tù gi¸c vµ tÝch cùc c¶ kiÕn thøc, c¶ c¸ch thøc gi¶i vµ do ®ã cã ®îc niÒm vui síng cña sù nhËn thøc s¸ng t¹o (“Eurªka”). 1.1.3. T×nh huèng cã vÊn ®Ò 1.1.3.1. ThÕ nµo lµ t×nh huèng cã vÊn ®Ò? Nh ®· nãi ë trªn, ph¬ng ph¸p x©y dùng bµi to¸n ¬rixtic (t¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò) gi÷ vai trß trung t©m chñ ®¹o trong d¹y häc nªu vÊn ®Ò. Nã gi÷ vai trß liªn kÕt c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c (thuyÕt tr×nh, ®µm tho¹i, nghiªn cøu…) thµnh mét thÓ thèng nhÊt trän vÑn. VËy, t×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ g×? HiÖn nay, c©u hái trªn cha ®îc tr¶ lêi mét c¸ch thèng nhÊt. NÕu dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau th× ®Þnh nghÜa “t×nh huèng cã vÊn ®Ò” còng kh¸c nhau : Theo t©m lÝ häc, Theo thuyÕt th«ng tin, Theo lÝ luËn d¹y häc 4 Tuy ®Þnh nghÜa “t×nh huèng cã vÊn ®Ò” kh¸c nhau trªn nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau nhng chóng ta cã thÓ hiÓu “t×nh huèng cã vÊn ®Ò” nh sau: T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ tr¹ng th¸i t©m lÝ ®éc ®¸o cña ngêi gÆp chíng ng¹i nhËn thøc, xuÊt hiÖn m©u thuÉn néi t©m, cã nhu cÇu gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã kh«ng ph¶i b»ng t¸i hiÖn hay b¾t chíc mµ b»ng t×m tßi s¸ng t¹o tÝch cùc, ®Çy hng phÊn vµ khi tíi ®Ých th× lÜnh héi ®îc c¶ kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p giµnh kiÕn thøc vµ c¶ niÒm vui síng cña sù ph¸t hiÖn. T×nh huèng cã vÊn ®Ò chØ xuÊt hiÖn vµ tån t¹i trong ý thøc ngêi häc sinh chõng nµo ®ang diÔn ra sù chuyÓn ho¸ cña m©u thuÉn kh¸ch quan bªn ngoµi cña bµi to¸n ¬rixtic thµnh m©u thuÉn chñ quan bªn trong cña häc sinh. Trong qu¸ tr×nh nµy häc sinh lµ chñ thÓ vµ bµi to¸n lµ ®èi tîng cña ho¹t ®éng nhËn thøc, chóng liªn hÖ, t¬ng t¸c vµ thèng nhÊt víi nhau, sinh thµnh ra nhau. 1.1.3.2. C¬ chÕ ph¸t sinh cña t×nh huèng cã vÊn ®Ò trong d¹y häc nªu vÊn ®Ò C¬ chÕ nµy ®îc t×m hiÓu trªn c¬ së cña thuyÕt ho¹t ®éng cã ®èi tîng. B¶n th©n sù tån t¹i cña bµi to¸n ¬rixtic cha lµm cho nã trë thµnh ®èi tîng cña ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh trong bµi lªn líp. Nã chØ trë thµnh ®èi tîng cña ho¹t ®éng nµy chõng nµo nã lµm xuÊt hiÖn trong ý thøc cña häc sinh mét m©u thuÉn nhËn thøc tù gi¸c, mét nhu cÇu bªn trong muèn gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã (tøc bµi to¸n). Vµ còng chÝnh tõ momen ®ã, khi häc sinh chÊp nhËn m©u thuÉn cña bµi to¸n (c¸i kh¸ch quan) thµnh m©u thuÉn vµ nhu cÇu bªn trong cña b¶n th©n m×nh (c¸i chñ quan) th× anh ta biÕn thµnh chñ thÓ cña ho¹t ®éng nhËn thøc. Tõ khi c¸i m©u thuÉn kh¸ch quan cña bµi to¸n ¬rixtic ®· ®îc chuyÓn vµo trong ý thøc cña häc sinh thµnh c¸i chñ quan th× xuÊt hiÖn hÖ ho¹t ®éng nhËn thøc, gåm hai thµnh phÇn : Chñ thÓ – häc sinh vµ ®èi tîng – bµi to¸n ¬rixtic. Hai thµnh tè nµy t¬ng t¸c víi nhau, th©m nhËp vµo nhau, tån t¹i v× nhau vµ sinh thµnh ra nhau trong hÖ thèng trän vÑn : Sù nhËn thøc häc tËp. §©y lµ momen rÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi d¹y häc nªu vÊn ®Ò - ¬rixtic. C¸i m©u thuÉn kh¸ch quan bªn ngoµi chuyÓn thµnh nhu cÇu bªn trong cña häc sinh chØ khi nhµ s ph¹m biÕt kiÕn t¹o mét c¸ch ®óng ®¾n bµi to¸n nhËn thøc vµ chØ khi ®ã häc sinh míi b¾t ®Çu häc thùc sù. §óng nh X.L.Rubinstein ®· viÕt : “Ngêi ta b¾t ®Çu t duy khi cã nhu cÇu hiÓu biÕt mét c¸i g×. T duy thêng xuÊt ph¸t tõ mét vÊn ®Ò hay mét c©u hái, tõ mét sù ng¹c nhiªn hay mét ®iÒu tr¨n trë”. 1.1.3.3. Nh÷ng nÐt ®Æc trng c¬ b¶n cña t×nh huèng cã vÊn ®Ò T×nh huèng cã vÊn ®Ò ®îc ®Æc trng bëi ba nÐt c¬ b¶n sau ®©y : 5 a) ThÕ n¨ng t©m lÝ cña nhu cÇu nhËn thøc. Sau khi chuyÓn m©u thuÉn kh¸ch quan cña bµi to¸n thµnh m©u thuÉn nhËn thøc cña b¶n th©n th× bªn trong chñ thÓ sÏ xuÊt hiÖn mét nhu cÇu bøc thiÕt muèn t×m cho k× ®îc ®¸p ¸n cña bµi to¸n. Tøc lµ chñ thÓ sÏ cã mét “c©u hái”, mét “sù ng¹c nhiªn”, mét “®iÒu tr¨n trë” cÇn ®îc gi¶i quyÕt. Nh vËy bµi to¸n ¬rixtic - ®èi tîng cña ho¹t ®éng nhËn thøc ®· g©y ra ë chñ thÓ mét tr¹ng th¸i dån nÐn xóc c¶m, tÝch tô t©m lÝ, bøt røt, bån chån nh cã löa ®èt bªn trong. Nhu cÇu nhËn thøc cña chñ thÓ ë t×nh huèng cã vÊn ®Ò cã ®é lín gäi thÕ n¨ng t©m lÝ. b) TÝnh tÝch cùc t×m tßi ph¸t hiÖn s¸ng t¹o ®Çy hng phÊn cña chñ thÓ trªn con ®êng vît chíng ng¹i vËt ®Ó ®i tíi ®¸p sè. §øng tríc mét t×nh huèng gay cÊn, khã kh¨n nhng lêi gi¶i kh«ng thÓ tr¶ lêi b»ng c¸ch t¸i hiÖn l¹i kiÕn thøc cò th× chñ thÓ sÏ tÝch cùc t×m tßi, ph¸t hiÖn s¸ng t¹o ®Ó t×m cho b»ng ®îc lêi gi¶i nÕu chñ thÓ cã nhu cÇu bªn trong vµ thÕ n¨ng t©m lÝ thóc ®Èy. Nh vËy, khi yªu cÇu kh¸ch quan cña bµi to¸n ¬rixtic chuyÓn thµnh nhu cÇu bªn trong th× chñ thÓ sÏ ®i t×m lêi gi¶i bµi to¸n mét c¸ch tÝch cùc, ®Çy thÝch thó chø kh«ng ph¶i tõ sù Ðp buéc tõ bªn ngoµi. Khi chñ thÓ cµng bÞ ®èi tîng chiÕm lÜnh, cµng bÞ bµi to¸n thu hót, th× ngîc l¹i chÝnh anh ta l¹i cµng th©m nhËp vµo ®èi tîng, cµng say mª t×m tßi ph¸t hiÖn, cµng tha thiÕt víi viÖc gi¶i bµi to¸n. Cêng ®é cña tÝnh tÝch cùc t×m tßi ph¸t hiÖn cña chñ thÓ cµng cao khi nhu cÇu nhËn thøc cña anh ta cµng bøc thiÕt, nghÜa lµ khi tÝnh chÊt cña bµi to¸n cµng gay g¾t th× chñ thÓ sÏ cµng tÝch cùc t×m tßi ph¸t hiÖn vµ ho¹t ®éng t×m tßi ph¸t hiÖn m¹ng tÝnh hng phÊn cµng cao. Tr¹ng th¸i cã vÊn ®Ò ngù trÞ trong chñ thÓ cho ®Õn khi nµo t×m ra lêi gi¶i cho bµi to¸n ¬rixtic. V× thÕ, nÕu ta ®Æt ra cho chñ thÓ kh«ng chØ mét mµ mét chuçi liªn tiÕp nhiÒu bµi to¸n nªu vÊn ®Ò th× chñ thÓ sÏ liªn tôc ë trong tr¹ng th¸i cã vÊn ®Ò. Chñ thÓ sÏ ®i tõ ph¸t hiÖn nµy sang ph¸t hiÖn kh¸c, sù lÝ thó vµ l«i cuèn ngµy cµng t¨ng. c) NiÒm h¹nh phóc nhËn thøc mµ chñ thÓ hëng thô khi ®¹t tíi ®Ých (“Eurªka”). Sau khi tr¶i qua hµng lo¹t nh÷ng c¨ng th¼ng, khã kh¨n trªn ®êng ®i t×m lêi gi¶i th× chñ thÓ sÏ nhËn ®îc niÒm vui síng cña sù ph¸t hiÖn, cña sù thµnh c«ng trong nhËn thøc nÕu chñ thÓ t×m ®ù¬c ®¸p ¸n cuèi cïng cña bµi to¸n. Lóc ®ã tr¹ng th¸i ®éc ®¸o cña chñ thÓ chÊm døt, t×nh huèng cã vÊn ®Ò kh«ng cßn trong chñ thÓ. 1.1.3.4. C¸ch thøc c¬ b¶n x©y dùng t×nh huèng cã vÊn ®Ò trong m«n ho¸ häc Trong m«n ho¸ häc cã ba kiÓu c¬ b¶n x©y dùng t×nh huèng cã vÊn ®Ò (bµi to¸n ¬rixtic) : 6 a) T×nh huèng nghÞch lÝ – bÕ t¾c : T×nh huèng nghÞch lÝ – bÕ t¾c thùc chÊt gåm hai t×nh huèng : T×nh huèng nghÞch lÝ vµ t×nh huèng bÕ t¾c. Hai t×nh huèng nµy tuy cã nÐt kh¸c nhau, nhng thêng cïng chung mét nguån gèc, mét biÓu hiÖn mµ ta cã thÓ ®ång nhÊt chóng ®îc. * T×nh huèng nghÞch lÝ : Lµ t×nh huèng g©y ra bëi mét vÊn ®Ò, mµ tho¹t nh×n dêng nh nã v« lÝ, tr¸i kho¸y, ngîc ®êi kh«ng phï hîp víi nh÷ng nguyªn lÝ ®· ®îc c«ng nhËn chung, tøc lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®îc. §øng tríc t×nh huèng nh vËy ngêi ta thêng thèt lªn : “V« lÝ, kh«ng thÓ tin ®îc !” VÝ dô : N¨m 1911, Rutherfor ®· ®a ra thuyÕt hµnh tinh vÒ cÊu t¹o cña nguyªn tö, «ng cho r»ng : Trong nguyªn tö c¸c electron xung quanh h¹t nh©n theo nh÷ng quü ®¹o x¸c ®Þnh, nh c¸c hµnh tinh quay quanh mÆt trêi. Nhng l¹i xuÊt hiÖn mét nghÞch lÝ : NÕu electron chuyÓn ®éng xung quanh h¹t nh©n theo ®Þnh luËt cña vËt lÝ cæ ®iÓn th× sÏ ph¸t ra bøc x¹ ®iÖn tõ lµm cho n¨ng lîng cña electron gi¶m dÇn vµ cuèi cïng electron r¬i vµo h¹t nh©n nguyªn tö. Nh vËy, nÕu chÊp nhËn thuyÕt cña Rotherfor th× x¶y ra hiÖn tîng electron r¬i vµo h¹t nh©n, nhng thùc tÕ, nguyªn tö bÒn v÷ng. Vëy th× cÊu t¹o cña nguyªn tö nh thÕ nµo ? ChÝnh sù xuÊt hiÖn nghÞch lÝ ®ã, mµ sau nµy xuÊt hiÖn thuyÕt míi, thuyÕt c¬ häc lîng tö. * T×nh huèng bÕ t¾c : Lµ t×nh huèng ®îc g©y ra bëi mét vÊn ®Ò mµ tho¹t ®Çu ta kh«ng thÓ gi¶i thÝch næi b»ng lÝ thuyÕt ®· biÕt. Khi ®ã ph¶i vËn dông lÝ thuyÕt hoÆc quy luËt kh¸c ®Ó gi¶i thÝch. VÝ dô : Khi nghiªn cøu tÝnh chÊt ho¸ häc cña axit sunfuric ®Æc : Tríc ®ã, theo c¸c kiÕn thøc cã liªn quan th× dung dÞch axit sunfuric lo·ng kh«ng t¸c dông víi kim lo¹i ®øng sau hi®ro nhng axit sunfuric ®Æc l¹i t¸c dông.Mæc dï ®Òu lµ axit sunfuric nhng kh¸c nhau vÒ nång ®é cña chóng. Nh vËy, ë ®©y cã sù xuÊt hiÖn m©u thuÉn nhËn thøc vµ chØ cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc khi nghiªn cøu tÝnh chÊt oxi ho¸ m¹nh cña axit sunfuric ®Æc. b) T×nh huèng lùa chän : Lµ t×nh huèng xuÊt hiÖn khi ta ®øng tríc mét lùa chän rÊt khã kh¨n, võa Ðo le võa o¸i o¨m c¶ vÒ t©m lÝ lÉn kÜ thuËt, gi÷a hai hay nhiÒu ph¬ng ¸n gi¶i quyÕt. Gi¶i ph¸p nµo còng cã vÎ hîp lÝ, cã søc hÊp dÉn riªng cña nã, nhng ®ång thêi l¹i chøa ®ùng mét nhîc ®iÓm c¬ b¶n nµo ®ã, lµm cho lùa chän gÆp khã kh¨n. Chñ thÓ l¹i chØ ®îc phÐp chän mét ph¬ng ¸n duy nhÊt mµ th«i. VÝ dô : §Ó ®iÒu chÕ khÝ O2 tõ KClO3 cã thÓ dïng dông cô nµo sau ®©y 7 trong phßng thÝ nghiÖm? A. èng nghiÖm. B. B×nh kÝp. C. B×nh cÇu cã nh¸nh. D. èng sinh hµn. c) T×nh huèng t¹i sao : Lµ t×nh huèng xuÊt hiÖn khi ph¶i t×m kiÕm nguyªn nh©n cña mét kÕt qu¶, nguån gèc cña mét hiÖn tîng, ®éng c¬ cña mét hµnh ®éng, tøc lµ t×m lêi gi¶i cho c©u hái “t¹i sao”. T×nh huèng nµy lµ mét c¸ch thøc phæ biÕn, hiÖu nghiÖm ®Ó lµm giµu thªm tri thøc cho häc sinh. Nhµ ho¸ häc M.Bect¬l« ®· tõng nãi : “ Khoa häc n©ng m×nh lªn b»ng mét chuçi v« tËn nh÷ng “t¹i sao” lu«n lu«n ®îc gi¶i ®¸p vµ lu«n lu«n n¶y sinh thªm” VÝ dô 1 : T¹i sao H2S chØ cã tÝnh khö mµ kh«ng cã tÝnh oxi ho¸ ? VÝ dô 2 : T¹i sao oxi l¹i cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh h¬n lu huúnh ? VÝ dô 3: T¹i sao H2S lµ axit hai nÊc? 1.3.4. C¸c møc ®é cña d¹y häc nªu vÊn ®Ò: ViÖc x¸c ®Þnh møc c¸c møc ®é cña d¹y häc nªu vÊn ®Ò tuú thuéc vµo møc ®é tham gia cña HS vµo viÖc gi¶I quyÕt bµi to¸n ¬rixtic : - Møc ®é 1: Gi¸o viªn thùc hiÖn toµn bé c¸c bíc (quy tr×nh) cña d¹y häc nªu vÊn ®Ò ¬rixtic. §©y chÝnh lµ ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh nªu vÊn ®Ò ¬rixtic. - Møc ®é 2: GV vµ HS cïng thùc hiÖn quy tr×nh cña d¹y häc nªu vÊn ®Ò: GV ®Æt vÊn ®Ò, ph¸t biÓu vÊn ®Ò, cßn c¸c bíc tiÕp theo lµ mét hÖ thèng c©u hái ®Ó HS suy ngÜ vµ gi¶I ®¸p. §©y lµ h×nh thøc ®µm tho¹i ¬rixtic. - Møc ®é 3: GV ®Þnh híng, ®iÒu khiÓn HS tù lùc thùc hiÖn toµn bé quy tr×nh d¹y häc nªu vÊn ®Ò. Møc ®é nµy t¬ng ®¬ng víi ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ¸p dông trong d¹y häc. 1.2. T×m hiÓu vÒ bµi gi¶ng ®iÖn tö. 1.2.1. Kh¸i niÖm BG§T. Bµi gi¶ng ®iÖn tö lµ mét h×nh thøc tæ chøc bµi lªn líp mµ ë ®ã toµn bé kÕ ho¹ch ho¹t ®éng d¹y häc ®Òu ®îc ch¬ng tr×nh ho¸ do GV ®iÒu khiÓn th«ng qua m«i trêng Multimedia do m¸y tÝnh t¹o ra. CÇn lu ý BG§T kh«ng ®¬n thuÇn lµ c¸c kiÕn thøc mµ HS ghi vµo vë mµ ®ã lµ toµn bé ho¹t ®éng d¹y vµ häc tÝch cùc - tÊt c¶ c¸c t×nh huèng x¶y ra trong qu¸ tr×nh truyÒn ®¹t vµ tiÕp thu kiÕn thøc cña HS BG§T cµng kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô ®Ó thay thÕ “b¶ng ®en phÊn tr¾ng” mµ nã ph¶i ®ãng vai trß ®Þnh híng trong tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trªn líp biÕn thµnh qu¸ tr×nh d¹y häc tÝch cùc. 8 C¸c ®¬n vÞ cña bµn häc ®Òu ph¶I ®îc Multimedia ho¸. Multimedia ®îc hiÓu lµ ®a ph¬ng tiÖn, ®a m«itrêng, ®a truyÒn th«ng. Trong m«I trêng multimedia th«ng tin ®îc truyÒn díi d¹ng: v¨n b¶n(Text), ®å ho¹(graphics), ho¹t ¶nh(animation), ¶nh chôp(image), ©m thanh (audio) vµ phim video (video clip)… Gi¸o ¸n ®iÖn tö lµ b¶n thiÕt kÕ cô thÓ toµn bé kÕ ho¹ch ho¹t ®éng d¹y häc cña GV vµ HS trong giê lªn líp, toµn bé ho¹t ®éng d¹y häc ®ã ®· ®îc multimedia ho¸ mét c¸ch chi tiÕt, cã cÊu tróc chÆt chÏ vµ logic ®îc quy ®Þnh bëi cÊu tróc cña bµi häc. GA§T lµ mét s¶n phÈm cña ho¹t ®éng thiÕt kÕ bµi d¹y ®îc thÓ hiÖn b»ng vËt chÊt tríc khi bµi d¹y häc ®îc tiÕn hµnh. GAĐT chÝnh lµ b¶n thiÕt kÕ cña BG§T, chÝnh v× vËy x©y dùng GA§T hay thiÕt kÕ BG§T lµ hai c¸ch gäi kh¸c nhau cho mét ho¹t ®éng cô thÓ ®Ó cã ®îc BG§T trong qu¸ tr×nh d¹y häc tÝch cùc. Trong d¹y häc víi GA§T, kiÕn thøc ®îc lu tr÷ trong tËp tin vµ ®îc chuyÓn giao cho HS díi d¹ng h×nh ¶nh, ©m thanh, trªn mµn h×nh chiÕu. Gióp GV thùc hiÖn ®îc nh÷ng thø mµ c¸ch d¹y “b¶ng phÊn ” kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc nh: s¬ ®å ®éng, tµi liÖu, minh ho¹ ®a d¹ng vµ phæ biÕn ®îc ®Õn tõng HS, cho GV liªn kÕt sö dông c¸c phÇn mÒm chuyªn dông phôc vô bé m«n. Víi c¸c BG§T b»ng GA§T c¸c tiÕt häc sÏ t¨ng thªm phÇn sinh ®éng. Vµ hiÖu qu¶ GV ngµy cµng v÷ng vµng trong viÖc sö dông mét sè c«ng cô phÇn mÒm thiÕt kÕ bµi gi¶ng nh Powerpont, Flash, c¸c c«ng cô h×nh ¶nh. 1.2.2. Yªu cÇu ®èi víi BG§T. 1.2.2.1. TÝnh hiÖu qu¶ s ph¹m. BG§T gãp phÇn ®æi míi c¸ch d¹y, ®æi míi c¸ch häc, kh¾c phôc lçi truyÒn thô mét chiÒu. BG§T ph¶I gãp phÇn t duy, rÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t, so s¸nh, kh¸i qu¸t hãa cña HS . Khi thiÕt kÕ BG§T ph¶i ®Ó ý ®Õn viÖc tiÕt kiÖm thêi gian cña ho¹t ®éng trªn líp nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho HS lµm viÖc nhiÒu h¬n, suy nghÜ nhiÒu h¬n. Néi dung kiÕn thøc ®a vµo BG§T ph¶I ®¶m tÝnh hÖ thèng, ®Çy ®ñ, träng t©m vµ chÝnh x¸c. BG§T cÇn khai th¸c c¸c h×nh ¶nh, c¸c ®o¹n phim d¹y häc mét c¸ch, hîp lý nh»m cung cÊp cho HS nguån th«ng tin phong phó. C¸c th«ng tin ®a vµo bµi gi¶ng phï hîp víi néi dung ch¬ng tr×nh SGK. Còng cã thÓ ®a vµ bµi gi¶ng c¸c th«ng tin liªn quan nhng ph¶I ®¶m b¶o tÝnh võa søc. BG§T cã thÓ híng dÉn HS lµm thùc hµnh, ®¸nh gi¸ lÉn nhau vµ cã phÇn tù luyÖn tËp nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, ®éc lËp cña HS trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Kh«ng ph¶I bài häc nµo còng ®Òu cÇn sö dông BG§T, nÕu xÐt trong bµi ®ã, BG§T kh«ng kh¸c g× chiÕc b¶ng ®en, trang SGK, th× ta kh«ng cÇn cè t×m mäi c¸ch thiÕt kÕ b»ng ®îc. Bëi v× ®Ó cã mét BG§T ®¹t yªu cÇu th× thêi gian thiÕt kÕ trung b×nh kho¶ng 8 ®Õn 10 tiÕng ®ång hå. §ã cha tÝnh ®Õn thêi gian chuÈn bÞ c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi (projector, mµn h×nh cì lín,…) rÊt mÊt thêi gian vµ tèn c«ng. 9 1.2.2.2. TÝnh hiÖn ®¹i. Khi thiÕt kÕ BG§T, cÇn sö dông c¸c thµnh tùu tiªn tiÕn cña CNTT nh»m môc ®Ých lËp tr×nh c¸c hiÖn tîng, c¸c qóa tr×nh mét c¸ch chÝnh x¸c, ®ång thêi t¨ng kh¶ n¨ng t¬ng t¸c nhiÒu chiÒu cña m¸y vi tÝnh víi ngêi sö dông. Cã nhiÒu ch¬ng tr×nh phÇn mÒm thiÕt kÕ BG§T, tuy nhiªn cÇn chän c¸c ch¬ng tr×nh, phÇn mÒm hiÖn ®¹i thÝch hîp sao cho viÖc thiÕt kÕ vµ sö dông thËt ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn. C¸c ch¬ng tr×nh ®ã ph¶I hç trî tèt chøc n¨ng chÌn h×nh ¶nh, c¸c ®o¹n phim. Trong BG§T sö dông nhiÒu h×nh thøc siªu liªn kÕt (Hyperlink) ®Õn c¸c phÇn mÒm, file, h×nh ¶nh, phim,… ®Ó ng êi sö dông cho dï ®ang ®Þnh vÞ ë bÊt k× trang nµo còng cã thÓ quay vÒ trang chñ, ®Õn mét trang kh¸c, hay dõng, tho¸t khái bµi gi¶ng. 1.2.2.3. TÝnh thùc tiÔn. ViÖc thiÕt kÕ ®îc mét BG§T lµ t¬ng ®èi tèn kÐm, do ®ã ®ßi hái c¸c nhµ thiÕt kÕ ph¶I tÝnh to¸n sao cho cã thÓ øng dông réng r·I trong trêng häc cña c¸c vïng miÒn kh¸c nhau. C¸c ch¬ng tr×nh ch¹y trong bµi gi¶ng ph¶I phï hîp víi cÊu h×nh m¸y tÝnh cña nhiÒu trêng. Nªn chän phÇn mÒm hay ng«n ng÷ lËp tr×nh nµo tèn Ýt bé nhí. C¸c BG§T ®îc thiÕt kÕ sao cho phï hîp víi tr×nh ®é tin häc cña GV vµ HS. C¸c kÝ hiÖu vÒ liªn kÕt, chuyÓn trang, trë vÒ trang tríc vµ c¸ch sö dông chóng ph¶I thËt ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu vµ cã sù t¬ng tù víi c¸c phÇn mÒm quen thuéc (MS Word, MS Excel…) NghÜa lµ ngêi sö dông chØ viÖc nhËp, rª chuét, hoÆc sö dông bµn phÝm víi nh÷ng thao t¸c ®¬n gi¶n nhÊt. 1.2.2.4. TÝnh thÈm mü. Nh»m ®em l¹i høng thó cho HS, BG§T cÇn ®îc thiÕt kÕ cho sinh ®éng, hµi hßa vÒ mµu s¾c, ®Ñp vÒ kiÓu d¸ng, kiÓu ch÷ (font), cì ch÷ (style) sö dông trong bµi gi¶ng ph¶I lµ tiÕng viÖt cã dÊu, cì ch÷ võa ph¶I, ®îc lùa chän kü cµng, võa ®Ñp m¾t l¹i võa râ rµng, thèng nhÊt ë c¸ch ®¸nh mµu cña c¸c ®Ò môc. §Ó tr¸nh nhiÔu qóa tr×nh d¹y häc, kh«ng nªn ®a vµo nh÷ng ©m thanh qua sèng ®éng vµ sö dông gam mµu qu¸ chãi s¸ng, sÆc së ®Ò lµm nÒn, mµu ch÷, nh vËy sÏ g©y nhiÔu QTDH. Nªn kÕt hîp mµu ch÷ vµ mµu nÒn ë møc ®é t¬ng ph¶n cao. C¸c h×nh ¶nh ®a vµo bµi gi¶ng ph¶I ®îc chän läc, râ nÐt, ®Ñp, mang tÝnh nghÖ thuËt, chÝnh x¸c vÒ mÆt s ph¹m, mµu s¾c hµi hßa, ©m thanh phï hîp. 1.2.2.5. TÝnh mÒm dÎo. Khi tiÕn hµnh x©y dùng BG§T, ngêi thiÕt kÕ ®Çu t kh¸ nhiÒu c«ng søc, tham kh¶o nhiÒu ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia lÝ luËn d¹y häc, cña c¸c GV giái cã nhiÒu kinh nghiÖm. Tuy nhiªn, ®Ó bµi gi¶ng ®ã phï hîp ®îc tõng líp häc, tõng ®èi tîng HS cô thÓ th× ®ßi hái GV ®øng líp cÇn dµnh Ýt thêi gian ®Ó söa ®æi bµi gi¶ng cho hîp lÝ. V× vËy, cÇn ph¶I x©y dùng bµi gi¶ng cã tÝnh mÒm dÎo, kh«ng 10 ®ãng kÝn, nghÜa lµ ngêi sö dông cã thÓ söa ®æi, chän lùa sao cho phï hîp víi tõng ®èi tîng HS. Häat ®éng cña HS trªn líp diÔn ra hÕt søc phøc t¹p do ®ã trong BG§T cÇn dù kiÕn nhiÒu t×nh huèng cã thÓ x¶y ra ®Ó khi cÇn thiÕt BG§T cã thÓ hç trî cho viÖc gi¶I quyÕt c¸c t×nh huèng b¾t ngê. Khi thiÕt kÕ hµng lo¹t bµi gi¶ng th× cÇn cã tµi liÖu in hoÆc lµ vµi trang ®Ó híng dÉn chi tiÕt c¸ch sö dông, c¸ch ®iÒu chØnh. 1.2.3. Quy tr×nh thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö Gi¸o ¸n ®iÖn tö ®îc x©y dùng theo quy tr×nh gåm 6 bíc sau: - X¸c ®Þnh môc tiªu bµi häc - Lùa chän kiÕn thøc c¬ b¶n, x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng néi dung träng t©m. - Mutimedia ho¸ tõng ®¬n vÞ kiÕn thøc. - X©y dùng th viÖn t liÖu - Lùa chän ng«n ng÷ hoÆc c¸c phÇn mÒm tr×nh diÔn ®Ó x©y dùng tiÕn tr×nh d¹y häc th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cô thÓ. - Ch¹y thö ch¬ng tr×nh, söa ch÷a vµ hoµn thiÖn. *Díi ®©y lµ néi dung cô thÓ cña tõng bíc: 1.2.3.1. X¸c ®Þnh môc tiªu bµi häc: Trong d¹y häc híng tËp trung vµo HS, môc tiªu ph¶i chØ râ häc xong bµi, HS ®¹t ®îc c¸i g×. Môc tiªu ë ®©y lµ môc tiªu häc tËp, chø kh«ng ph¶i lµ môc tiªu gi¶ng d¹y, tøc lµ kiÕn thøc HS thu ®îc sau bµi häc. §äc kü SGK, kÕt hîp víi c¸c tµi liÖu tham kh¶o ®Ó t×m hiÓu néi dung cña mçi môc trong bµi vµ c¸i ®Ých cÇn ®¹t ®îc cña mçi môc. Trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh c¸i cÇn ®¹t tíi cña c¶ bµi vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é. 1.2.3.2. Lùa chän kiÕn thøc c¬ b¶n, x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng néi dung träng t©m: Nh÷ng néi dung dùa vµo ch¬ng tr×nh vµ SGK phæ th«ng ®îc chän läc tõ khèi lîng tri thøc ®å sé cña khoa häc bé m«n ®îc s¾p xÕp mét c¸ch logic, khoa häc, ®¶m b¶o tÝnh s ph¹m vµ thùc tiÔn cao. Bëi vËy cÇn b¸m s¸t vµo ch¬ng tr×nh d¹y häc vµ SGK bé m«n. §©y lµ ®iÒu tÊt yÕu v× SGK lµ tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ häc tËp chñ yÕu, ch¬ng tr×nh lµ ph¸p lÖnh cÇn ph¶i tu©n theo. C¨n cø vµo ®ã ®Ó lùa chän kiÕn thøc c¬ b¶n lµ nh»m ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña néi dung d¹y häc trong toµn quèc. Chän kiÕn thøc c¬ b¶n lµ chän kiÕn thøc ë trong SGK ®ã chø kh«ng ph¶i lµ ë tµi liÖu kh¸c. Tuy nhiªn, ®Ó x¸c ®Þnh ®îc ®óng kiÕn thøc c¬ b¶n mçi bµi th× cÇn ph¶i ®äc thªm tµi liÖu, s¸ch b¸o tham kh¶o ®Ó më réng hiÓu biÕt vÒ vÊn ®Ò cÇn gi¶ng d¹y vµ chän ®óng kiÕn thøc c¬ b¶n. ViÖc chän kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi d¹y häc cã thÓ g¾n víi viÖc s¾p xÕp l¹i cÊu tróc cña bµi d¹y häc cã thÓ g¾n víi viÖc s¾p xÕp l¹i cÊu tróc cña bµi ®Ó lµm 11 næi bËt c¸c mèi liªn hÖ gi÷a c¸c hîp phÇn kiÕn thøc cña bµi, tõ ®ã râ thªm c¸c träng t©m, träng ®iÓm cña bµi. ViÖc lµm nµy thùc sù cÇn thiÕt, tuy nhiªn kh«ng ph¶i ë bµi nµo còng cã thÓ tiÕn hµnh ®îc dÔ dµng. Còng cÇn chó ý viÖc cÊu tróc l¹i néi dung bµi ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c kh«ng lµm biÕn ®æi tinh thÇn c¬ b¶n cña bµi mµ c¸c t¸c gi¶ SGK ®· dµy c«ng x©y dùng. 1.2.3.3. Mutimedia ho¸ kiÕn thøc: §©y lµ bíc quan träng cho viÖc thiÕt kÕ BG§T lµ nÐt ®Æc trng c¬ b¶n cña BG§T ®Ó ph©n biÖt víi bµi gi¶ng truyÒn thèng, hoÆc c¸c lo¹i bµi gi¶ng cã sù hç trî mét phÇn cña m¸y tÝnh. ViÖc multimedia ho¸ kiÕn thøc ®îc thùc hiÖn qua c¸c bíc: - D÷ liÖu ho¸ th«ng tin kiÕn thøc - Ph©n lo¹i kiÕn thøc ®îc khai th¸c díi d¹ng v¨n b¶n, b¶n ®å, ®å ho¹, ¶nh tÜnh, phim, ©m thanh… - TiÕn hµnh su tËp hoÆc x©y dùng míi nguån t liÖu sÏ sö dông trong bµi häc. Nguån t liÖu nµy thêng ®îc lÊy tõ mét phÇn mÒm d¹y häc nµo ®ã hoÆc tõ internet, … hoÆc ®îc x©y dùng míi b»ng ®å ho¹, b»ng ¶nh quÐt, ¶nh chôp, quay video, b»ng c¸c phÇn mÒm ®å ho¹ chuyªn dông nh Macromedia Flash… - Chän lùa c¸c phÇn mÒm d¹y häc cã s¼n cÇn dïng ®Õn trong bµi häc ®Ó ®Æt liªn kÕt. - Xö lý c¸c t liÖu thu ®îc ®Ó n©ng cao chÊt lîng vÒ h×nh ¶nh, ©m thanh. Khi sö dông ®Ó n©ng cao ®o¹n phim, h×nh ¶nh, ©m thanh cÇn ph¶I ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ mÆt néi dung, ph¬ng ph¸p, thÈm mü vµ ý ®å s ph¹m. 1.2.3.4. X©y dùng c¸c th viÖn t liÖu: Sau khi cã ®îc ®Çy ®ñ t liÖu cÇn dïng cho BGDT, ph¶I tiÕn hµnh s¾p xÕp tæ chøc l¹i thµnh th viÖn t liÖu, tøc lµ t¹o ®îc c©y th môc hîp lý. C©y th môc hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn t×m kiÕm th«ng tin nhanh chãng vµ gi÷ ®îc c¸c liªn kÕt trong bµi gi¶ng ®Õn c¸c tËp tin ©m thanh, video clip khi sao chÐp bµi gi¶ng tõ æ ®Üa nµy sang ë ®Üa kh¸c, tõ m¸y nµy sang m¸y kh¸c. 1.2.3.5. Lùa chän ng«n ng÷ hoÆc c¸c phÇn mÒm tr×nh diÔn ®Ó x©y dùng tiÕn hµnh d¹y häc th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cô thÓ Sau khi ®· cã c¸c th viÖn t liÖu, GV cÇn lùa chän ng«n ng÷ hoÆc c¸c phÇn mÒm tr×nh diÔn th«ng dông ®Ó tiÕn hµnh x©y dùng GA§T Tríc hÕt cÇn chia qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp thµnh c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc cô thÓ. Dùa vµo c¸c ho¹t ®éng ®ã ®Ó ®Þnh ra c¸c slide(trong Powerpont) hoÆc c¸c trang trong Frontpage. Sau ®ã x©y dùng néi dung cho c¸c trang (hoÆc c¸c slide). Tuú theo néi dung cô thÓ mµ th«ng tin trªn mçi trang/slide cã thÓ lµ v¨n b¶n, ®å ho¹, ©m thanh, video clip… 12 V¨n b¶n cÇn tr×nh bµy ng¾n gän c« ®äng, chñ yÕu lµ c¸c tiªu ®Ò vµ dµn ý c¬ b¶n. Nªn dïng mét lo¹i font phæ biÕn, ®¬n gi¶n, mµu ch÷ ®îc dïng kh¸c nhau cña v¨n b¶n nh c©u hái gîi më, dÉn d¾t, hoÆc gi¶ng gi¶i, gi¶i thÝch, ghi nhí, c©u tr¶ lêi… khi tr×nh bµy nªn sö dông s¬ ®å khèi ®Ó HS thÊy ngay ® îc cÊu tróc logic cña nh÷ng néi dung cÇn tr×nh bµy. §èi víi mçi bµi d¹y nªn dïng khung, mµu nÒn(backruond) thèng nhÊt cho c¸c trang/slide, h¹n chÕ sö dông c¸c mµu qu¸ chãi hoÆc t¬ng ph¶n nhau. Kh«ng nªn l¹m dông c¸c hiÖu øng tr×nh diÔn theo kiÓu “bay nh¶y” thu hót sù tß mß kh«ng nhÊt thiÕt cña HS, ph©n t¸n chó ý trong häc tËp, mµ cÇn chó ý lµm næi bËt c¸c néi dung träng t©m, khai th¸c triÖt ®Ó c¸c ý tëng tiÒm Èn bªn trong c¸c ®èi tîng tr×nh diÔn th«ng qua viÖc nªu vÊn ®Ò, híng dÉn, tæ chøc ho¹t ®éng nhËn thøc nh»m ph¸t triÓn tu duy cña HS. C¸I quan träng lµ ®èi tîng tr×nh diÔn kh«ng chØ ®Ó thÊy t¬ng t¸c víi m¸y tÝnh mµ chÝnh lµ hæ trî mét c¸ch hiÖu qu¶ sù t¬ng t¸c gi÷a thÇy- trß, trß – trß. Cuèi cïng lµ thùc hiÖn c¸c liªn kÕt (hyperlink) hîp lý, logic lªn c¸c ®èi tîng trong bµi gi¶ng. §©y chÝnh lµ u ®iÓm næi bËt cã ®îc trong BG§T nªn cÇn khai th¸c tèi ®a kh¶ n¨ng liªn kÕt. Nhê sù liªn kÕt nµy mµ bµi gi¶ng ®îc tæ chøc mét c¸ch linh ho¹t, th«ng tin ®îc truy xuÊt kÞp thêi, häc sinh dÔ tiÕp thu. 1.2.3.6. Ch¹y thö ch¬ng tr×nh, s÷a ch÷a vµ hoµn thiÖn: Sau khi thiÕt kÕ xong, ph¶i tiÕn hµnh ch¹y thö ch¬ng tr×nh, kiÓm tra c¸c sai sãt, ®Æc biÖt lµ c¸c liªn kÕt ®Ó tiÕn hµnh s÷a ch÷a vµ hoµn thiÖn. Ch¹y thö th× ch¹y thö tõng phÇn vµ toµn bé c¸c Slide ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng sai sãt vÒ kü thuËt trªn m¸y tÝnh. ChØnh söa vµ hoµn thiÖn BG§T. 1.2.4. CÊu tróc cña BG§T Trong m« h×nh d¹y häc víi sù hç trî cña m¸y tÝnh, BG§T lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt GV sö dông khi tiÕp cËn víi gi¸o dôc ®iÖn tö, vµ cã øng dông cô thÓ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y. Nã lµ sù thÓ hiÖn kÞch b¶n cña gi¸o ¸n bµi häc, kh«ng ph¶I lµ gi¸o ¸n. CÊu tróc h×nh thøc ®îc thÓ hiÖn nh sau: Bµi: Tªn bµi häc Môc 1 Môc 1.1 Lý thuyÕt Môc 2 Môc 1.2 Minh häa Môc 3 Bµi tËp 13 Môc n Môc 1.k Bµi kiÓm tra Tãm t¾t- ghi nhí 1.3. ThiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö b»ng Powerpoint. 1.3.1. Lý do chän thiÕt kÕ b»ng powerpoint. H×nh thøc sö dông m¸y vi tÝnh vµo d¹y häc rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tuy nhiªn, BG§T lµ mét h×nh thøc sö dông phæ biÕn hiÖn nay. BG§T cã thÓ ®îc viÕt díi dùa vµo c¸c phÇn mÒm tr×nh diÔn s½n cã nh Frontpage, Publisher, PowerPoint, violet… Trong ®ã thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö trªn Microsoft PowerPoint lµ ®¬n gi¶n nhÊt. §èi víi nghÒ d¹y häc, tiªu chÝ cña bµi häc kh«ng gièng nh nh÷ng bµi thuyÕt tr×nh, nh÷ng b¶n b¸o c¸o. §èi tîng d¹y häc l¹i hoµn toµn kh«ng nh c¸c ®èi tîng Héi nghÞ, Héi th¶o. Cho nªn bµi gi¶ng b»ng PPt ®¶m b¶o kh«ng nh÷ng tÝnh néi dung (khoa häc) mµ cßn ph¶i ®Æt m¹nh tiªu chÝ vÒ tÝnh s ph¹m. TÝnh s ph¹m ë ®©y bao gåm: sù phï hîp vÒ mÆt t©m sinh lÝ häc sinh, tÝnh thÈm mÜ cña trang tr×nh chiÕu, sù thÓ hiÖn nhuÇn nhuyÔn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc vµ c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc. 1.3.2. TÝnh s ph¹m cho mét bµi gi¶ng b»ng Powerpoint 1.3.2.1. Kh¸i qu¸t c¸c u, nhîc ®iÓm cña viÖc sö dông bµi gi¶ng b»ng Powerpoint * ¦u ®iÓm: - C¸c hiÖu øng, mµu s¾c, kiÓu ch÷…rÊt tiÖn lîi cho mét xö lÝ mét bµi gi¶ng linh ho¹t, hÊp dÉn vµ s ph¹m. - Kh¶ n¨ng sö dông hiÖu qña c¸c h×nh ¶nh, phim, c¸c t liÖu d¹y häc nhanh chãng vµ chÊt lîng. - TiÕt kiÖm nhiÒu thêi gian viÕt, vÏ trªn líp. - ThuËn lîi cho viÖc sö dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc. * Nhîc ®iÓm: - Tèn kh¸ nhiÒu kinh phÝ ®µo t¹o gi¸o viªn khi sö dông m¸y tÝnh, c¸n bé kÜ thuËt ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn cña gi¸o viªn th«ng suèt, m¸y mãc kh«ng bÞ h háng mét c¸ch v« lÝ vµ mua s¾m m¸y mãc trang bÞ cho c¸c ®¬n vÞ gi¸o dôc. - VÊn ®Ò kÜ thuËt khi sö dông m¸y tÝnh, m¸y chiÕu cßn lµ mét khã kh¨n cha thÓ vît qua ë nhiÒu gi¸o viªn. - NÕu kh«ng cã ý thøc sö dông powerpoint tèt th× c¸c u thÕ cña phÇn mÒm nµy cã thÓ sÏ trë thµnh nhîc ®iÓm lín vµ c¬ b¶n: HS thÝch häc v× míi l¹ nhng t©m lÝ 14 bÞ ph©n t¸n, kh«ng theo dâi ®îc bµi häc, kh«ng ghi ®îc néi dung c¬ b¶n cña bµi… 1.3.2.2. Nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ yÕu cña gi¸o viªn khi thiÕt kÕ bµi gi¶ng b»ng Powerpoint: * MÆt m¹nh: - ThiÕt kÕ mµn h×nh ®Ñp, ®a d¹ng. - §· sö dông nhiÒu c¸c phÇn mÒm chuyªn dông lµm c¸c thÝ nghiÖm ¶o, lång ghÐp phim ¶nh minh ho¹. - RÊt chÞu khã thu thËp t liÖu cho m«n häc. - Nh÷ng thÕ m¹ng nµy rÊt c¬ b¶n nhng cha ®ñ cho viÖc d¹y häc b»ng m¸y tÝnh theo nghÜa ®Ých thùc cña nã. * §iÓm yÕu: - Sö dông mµn h×nh kh«ng hîp lÝ trong viÖc bè trÝ (viÕt qu¸ nhiÒu – d, viÕt qu¸ Ýt - ph¶i lËt trang liªn tôc), kÝch cì ch÷, néi dung viÕt còng nh tÝnh chÊt qu¸n trong tr×nh bµy (®©u lµ néi dung cho häc sinh chÐp, ®©u lµ ®iÒu khiÓn cña gi¸o viªn…) - L¹m dông c¸c hiÖu øng lµm cho häc sinh tËp trung vµo bµi gi¶ng. - L¹m dông mµu s¾c, ©m thanh hoÆc sö dông chóng kh«ng hîp lÝ, kh«ng nhÊt qu¸n… - Cì ch÷, kiÓu ch÷ kh«ng ®îc quy ®Þnh thèng nhÊt lµm cho bµi gi¶ng lén xén, khã theo dâi. 1.3.3. C¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o mét bµi gi¶ng b»ng PPt ®¹t chÊt lîng: 1.3.3.1. VÒ néi dung tr×nh chiÕu: * CÇn: - §ñ néi dung c¬ b¶n cña bµi häc. - Ph¶i ®îc më réng, cËp nhËt. - NhiÒu th«ng tin cã ý nghÜa vµ ®îc chän läc. - Trªn c¸c trang chiÕu ph¶i thÓ hiÖn ®îc c¶ tÝnh ph¬ng ph¸p. *Tr¸nh: - Néi dung nghÌo nµn, chØ nh»m thay thÕ b¶ng ®en. - Qu¸ tr×nh th«ng tin lµm häc sinh bÞ “nhiÔm”. - Sai sãt c¸c lo¹i lçi chÝnh t¶, lçi v¨n b¶n. 1.3.3.2. VÒ h×nh thøc trang tr×nh chiÕu: * CÇn: - Bè côc c¸c trang tr×nh chiÕu sao cho häc sinh dÔ theo dâi, ghi ®îc bµi. - C¸c trang tr×nh chiÕu ph¶I mang tÝnh thÈm mÜ ®Ó kÝch thÝch sù høng thó häc tËp, võa gi¸o dôc ®îc häc sinh. 15 - Cì ch÷ phï hîp víi sè lîng ngêi häc, qu¸ lín th× lo·ng th«ng tin, qu¸ nhá th× ngêi cuèi líp kh«ng nh×n thÊy. Th«ng thêng dïng cì ch÷ 24 hoÆc 28 lµ võa. - Cè g¾ng tËn dông kÜ thuËt trong phÇn mÒm (nhng kh«ng cÇn thiÕt cÇu k×) ®Ó thÓ hiÖn tÝnh s ph¹m c¶u bµi gi¶ng. *Tr¸nh: - L¹m dông c¸c hiÖu øng (effect) tíi møc kh«ng cÇn thiÕt. - L¹m dông mµu vµ dïng c¸c mµu chãi nhau trªn cïng mét trang. 1.3.4. C¸c biÖn ph¸p ®Ó tËp trung sù chó ý cña HS trong giê d¹y b»ng Powerpoint Mét bµi gi¶ng tríc häc sinh phæ th«ng cã nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt riªng cña nã vÒ néi dung bµi häc, vÒ ghi chÐp trªn b¶ng, vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc. Mçi bµi gi¶ng, thËm chÝ mçi trang tr×nh chiÕu ®Òu cã sù híng ®Ých kh¸c nhau, thÓ hiÖn ë sù bè trÝ th«ng tin, bè côc, mµu s¾c… Tuy nhiªn, mäi h íng ®Ých ®Òu cã mét môc ®Ých ®Òu cã hiÖu qu¶ vµ thuyÕt phôc ngêi nghe. V× vËy thu hót sù chó ý cã nghÜa lµ lµm cho chä sinh theo dâi bµi mét c¸ch tù nguyÖn. §ã còng lµ nghÖ thuËt s ph¹m cña ngêi gi¶ng vµ ngêi thiÕt kÕ c¸c trang tr×nh chiÕu. Th«ng thêng, trong mçi giê gi¶ng ngêi nghe sÏ kh¸ tËp trung chó ý ë thêi ®iÓm b¾t ®Çu. Tuy nhiªn sù tËp trung Êy sÏ gi¶m dÇn rÊt nhanh. Vµo cuèi bµi gi¶ng, nÕu chóng ta cho HS biÕt r»ng bµi häc s¾p kÕt thóc, hä sÏ chó ý trë l¹i, trong khi néi dung chÝnh l¹i n»m ë kho¶ng “gi÷a”. VËy lµm thÕ nµo ®Ó thu hót sù chó ý cña ngêi nghe trong suèt qu¸ tr×nh bµi gi¶ng? B¶n th©n c¸c trang tr×nh chiÕu b»ng powerpoint (nÕu so¹n hîp lÝ) ®· cã søc hót lín ®èi víi HS. Tuy nhiªn, nÕu qu¸ l¹m dông tÝnh u viÖt ®ã th× ®«i khi bµi gi¶ng sÏ cã t¸c dông ngîc. NghÖ thuËt s ph¹m cña ngêi thiÕt kÕ bµi gi¶ng Powerpoint sÏ cã mét søc hót riªng ®èi víi HS trong giê häc. Cã mét sè thñ thuËt cÇn thiÕt cho viÖc thiÕt kÕ bµi gi¶ng b»ng Powerpoint nh sau: * Thay v× më ®Çu b»ng lêi (kÓ chuyÖn dÉn d¾t, ra mét bµi tËp nhá…) ta kÌm theo ®ã lµ mét trang phï hîp víi néi dung nãi, thËm chÝ cã thÓ lµ mét ®o¹n trÝch mét c©u hái th¶o luËn ®Çu giê, mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa, mét ®o¹n phim… * Dµnh mét trang nªu tªn bµi häc (Sau më ®Çu) cïng c¸c ®Ò môc (dµn bµi) vµ còng nªn giíi thiÖu s¬ qua c¸c phÇn ®ã ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò g×, HS sÏ dÔ dµng cã mét tæng quan vÒ bµi gi¶ng, g©y t©m lÝ chê ®îi nh÷ng th«ng tin thó vÞ phÝa sau. * Mçi néi dung nhá (môc) cÇn cã “®iÓm nhÊn” hÊp dÉn: mét c©u chuyÖn ®Ó chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c môc, h×nh ¶nh, mét ®o¹n phim, mét nhiÖm vô häc tËp cho HS lµm nhanh, mét c©u trÝch dÉn cã ý nghÜa, cã thÓ pha mét Ýt tÝnh hµi híc…®Ó l«i kÐo ngêi nghe trë vÒ bµi gi¶ng, ®«i khi cã ai ®ã bÞ mÊt tËp trung. * H·y gi÷ liªn tôc néi dung bµi gi¶ng (phÇn dµnh cho HS ghi) tõ trang nµy sang trang kh¸c nh mét chiÕc “b¶ng kÐo”. Muèn lµm ®îc ®iÒu nµy, cÇn chó ý: 16 + H·y sö dông cì ch÷, kiÓu ch÷, mµu ch÷ thèng nhÊt theo tõng lo¹i ®Ò môc cña bµi häc tõ ®Çu ®Õn cuèi bµi. Cì ch÷ ghi néi dung cô thÓ nhá h¬n c¸c ®Ò môc. Cè g¾ng s½p xÕp néi dung mét hoÆc mét sè môc n»m gän trong trang, trõ trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. + Mäi néi dung kh¸c kh«ng nh»m cho HS ghi hoÆc vÏ theo, chØ dïng t¹m thêi ®Ó më réng hoÆc lµm “®iÓm nhÊn” cho bµi gi¶ng (chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c môc, minh ho¹ h×nh ¶nh, c©u hái th¶o luËn, nhiÖm vô kh¸m ph¸… ) ®Òu ph¶i dïng kÜ thuËt “chÌn” c¸c « cöa sæ cã h×nh hoÆc ch÷, sö dông xong tho¸t ra, kh«ng lu l¹i (dïng c¸c hiÖu øng xuÊt hiÖn råi biÕn mÊt), hoÆc dïng thuËt Hyperlink (trong insert)…, sao cho tån t¹i tõ trang ®Çu ®Õn trang cuèi vÉn lµ néi dung chÝnh cña bµi gi¶ng. Nh÷ng c«ng viÖc trªn cßn ph¶i ®îc kÕt hîp linh ho¹t víi nghÖ thuËt tr×nh bµy cña GV. Mçi trang sau cÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc quay vÒ c¸c trang tríc ®Ó néi dung bµi gi¶ng ®îc liªn tôc (®«i khi cÇn nh¾c l¹i c¸i võa míi häc ë trang tríc). Muèn vËy, cÇn lËp File riªng cho tõng trang (nhng bá hÕt c¸c hiÖu øng cña trang nµy)- chóng ta cã thÓ gäi ®ã lµ “trang s¹ch” – råi cho vµo tÖp cña bµi gi¶ng (Folder). §Õn mét chç nµo ®ã trong bµi cÇn nh¾c l¹i trang tríc th× dïng Hyperlink cho xuÊt hiÖn ngay trang ®ã. * Mét nghÞch lÝ vÒ sù “chó ý” thêng x¶y ra trong d¹y häc b»ng c¸c trang tr×nh chiÕu, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ngêi míi s dông PPt lÇn ®Çu lµ: Sù l¹m dông mµu hoÆc l¹m dông effect sÏ cã thÓ tËp trung ®îc chó ý cña HS, song sù chó ý ®ã l¹i kh«ng híng vµo néi dung bµi häc mµ lµ vµo sù sÆc së cña mµn h×nh, vµo nh÷ng sù “nh¶y móa” ®ñ kiÓu cña ch÷ vµ h×nh ¶nh trong trang tr×nh chiÕu. Cã nghÜa lµ, HS vÉn chó ý, vÉn thÝch thó bµi häc nhng khi kÕt thóc giê häc th× bµi häc còng biÕn mÊt trong ®Çu c¸c em. §iÒu nµy dÔ hiÓu ®èi víi t©m lÝ cña HS. 1.3. n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông BG§T theo híng DHNV§ §Ó sö dông d¹y häc víi BG§T ®¬c thiÕt kÕ theo ®Þnh híng d¹y hoc NV§ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao th× cÇn: KÕt hîp c¸c thiÕt bÞ d¹y häc, vËn dông linh ho¹t c¸c øng dông cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ c¸c kiÓu t×nh huèng cã vÊn ®Ò, møc ®é NV§ vµo bµi gi¶ng, lùa chän ®èi tîng phï hîp th× bµi d¹y sÏ sinh ®éng, kÝch thÝch ®îc häc sinh t×m tßi, ph¸t hiÖn. Ch¬ng 2: Biªn so¹n bµi d¹y ®iÖn tö ch¬ng 6 (ho¸ häc 10 ban c¬ b¶n ) theo híng d¹y häc nªu vÊn ®Ò 2.1. Néi dung vµ cÊu tróc ch¬ng 6 – oxi-lu huúnh ban c¬ b¶n 2.1.1 Môc tiªu chung cña ch¬ng 17 2.1.1.1. VÒ kiÕn thøc: a. Häc sinh biÕt: - Nh÷ng tÝnh chÊt vËt lý, tÝnh chÊt ho¸ häc c¬ b¶n vµ mét sè øng dông, c¸ch ®iÒu chÕ cña c¸c ®¬n chÊt oxi, ozon, lu huúnh. - Nh÷ng tÝnh chÊt hãa häc cña c¸c hîp chÊt quan träng cña lu huúnh, mét sè øng dông vµ c¸ch ®iÒu chÕ. - BiÕt ®îc vai trß cña oxi vµ ozon ®èi víi sù sèng trªn tr¸i ®Êt. b. Häc sinh hiÓu: Gi¶i thÝch ®îc c¸c tÝnh chÊt cña c¸c ®¬n chÊt oxi, lu huúnh vµ c¸c hîp chÊt cña lu huúnh trªn c¬ së cÊu t¹o nguyªn tö, liªn kÕt ho¸ häc, ®é ©m ®iÖn vµ sè oxi ho¸. c. Häc sinh vËn dông: Tõ c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó lµm bµi tËp ë cuèi mçi bµi häc vµ c¸c bµi tËp «n tËp ch¬ng. 2.1.1.2. VÒ kÜ n¨ng: - Quan s¸t, gi¶i thÝch hiÖn tîng ë mét sè thÝ nghiÖm ho¸ häc vÒ ®¬n chÊt oxi, lu huúnh vµ c¸c hîp chÊt cña lu huúnh. - X¸c ®Þnh chÊt khö, chÊt oxi ho¸, vµ c©n b»ng ph¬ng tr×nh ho¸ häc cña ph¶n øng oxi ho¸- khö thuéc ch¬ng oxi- lu huúnh. - Tõ cÊu t¹o nguyªn tö, ®é ©m ®iÖn suy ra tÝnh chÊt ho¸ häc cña ®¬n chÊt. - Gi¶i c¸c bµi tËp ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng cã liªn quan ®Õn kiÕn thøc cña ch¬ng. 2.1.1.3. VÒ gi¸o dôc t×nh c¶m th¸i ®é: - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng: + Chèng g©y « nhiÔm kh«ng khÝ vµ nguån níc. + B¶o vÖ tÇng ozon. - Gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp híng nghiªp: + X©y dùng lßng tin cña häc sinh vµo khoa häc, g¾n kiÕn thøc khoa häc víi ®êi sèng vµ s¶n xuÊt. + VËn dông linh ho¹t kiÕn thøc lý thuyÕt vµo thùc tiÔn, ph¸t huy nh÷ng øng dông cña ho¸ häc trong thùc tÕ. 2.2.2 §Æc ®iÓm cña ch¬ng Ch¬ng 6- oxi lu huúnh lµ mét ch¬ng träng ®iÓm phøc t¹p cña ho¸ häc v« c¬ 10 nãi riªng vµ ho¸ häc phæ th«ng nãi chung. Nã cung cÊp nhiÒu th«ng tin quan träng vµ cÇn thiÕt vÒ oxi, ozon, lu huúnh vµ c¸c hîp chÊt cña chóng. O, S lµ hai nguyªn tè ®iÓn h×nh cña nhãm VIA lµ nh÷ng nguyªn tè hÕt søc cÇn thiÕt cho c¬ thÓ ngêi, ®éng vµ thùc vËt. 18 GV cÇn vËn dông kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, liªn kÕt ho¸ häc ®Ó dù ®o¸n tÝnh chÊt cña ®¬n chÊt vµ hîp chÊt cña chóng. BiÓu diÔn thÝ nghiÖm ®Ó chøng minh hoÆc dïng thÝ nghiÖm ®Ó t¹o t×nh huèng cã vÊn ®Ò cho HS. 2.2.3 Biªn so¹n mét sè bµi gi¶ng cña ch¬ng oxi - lu huúnh TiÕt 49, 50. Bµi 29: Oxi – Ozon. TiÕt 51. Bµi 30: Lu huúnh . TiÕt 53,54. Bµi 32: Hi®rosunfua. Lu huúnh ®ioxit, lu huúnh trioxit. TiÕt 55. Bµi 33: Axit sunfuric. Muèi sunfat. Sau ®©y lµ mét vÝ du: TiÕt 55. Bµi 33: Axit sunfuric. Muèi sunfat A. Môc tiªu : 1. VÒ kiÕn thøc: a. Häc sinh biÕt: - TÝnh chÊt vËt lý cña axit H2SO4 - Nguyªn t¾c pha lo·ng cña axit H2SO4 ®Æc. - Axit H2SO4 lo·ng lµ axit m¹nh cã ®Çy ®ñ tÝnh chÊt ho¸ häc cña mét axit. - Axit H2SO4 ®Æc nãng cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh. - TÝnh h¸o níc cña axit H2SO4 ®Æc. b. Häc sinh hiÓu: - Ph¶i pha lo·ng dung dÞch axit H2SO4 ®óng c¸ch. - Ph¶i cÈn thËn khi tiÕp xóc víi axit H2SO4 ®Æc. - Nguyªn nh©n tÝnh oxi hoa m¹nh cña axit H2SO4 ®Æc. 2. VÒ kÜ n¨ng: - KÜ n¨ng pha lo·ng axit H2SO4 ®Æc. - KÜ n¨ng quan s¸t thÝ nghiÖm, rót ra nhËn xÐt vÒ tÝnh chÊt. - ViÕt ®îc ph¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc cña axit H2SO4 víi c¸c chÊt. 3. VÒ t×nh c¶m th¸i ®é: - Häc sinh biÕt ®îc quy luËt lîng ®æi chÊt ®æi. - Gi¸o dôc ý thøc thËn träng khi tiÕp xóc víi axit sunfuric ®Æc. 19