PhÇn më ®Çu.
I-Lý do chän ®Ò tµi:
Ta biÕt r»ng “D¹y v¨n nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn n¨ng lùc v¨n cho häc sinh
trªn 4 kü n¨ng: nghe – nãi - ®äc – viÕt”. Trong kü n¨ng nãi cã vai trß quan träng
trong ®êi sèng häc sinh gióp häc sinh h×nh thµnh c¸c kü n¨ng häc tËp kh¸c. Giê tËp
lµm v¨n miÖng lµ giê häc cã môc ®Ých cao nhÊt lµ rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh.
Ng«n ng÷ nãi lµ ng«n ng÷ gîi ®îc c¶m xóc trùc tiÕp, dÔ ®a ngêi nãi, ngêi nghe vÒ
kho¸i c¶m vµ cã tÝnh biÕn ho¸ cao. Qua ng«n ng÷ nãi ta dÔ nhËn thÊy trÝ tuÖ, t©m hån
cña ngêi nãi lu«n mang dÊu Ên riªng cña mçi ngêi.
Trong häc sinh lêi nãi cßn thÓ hiÖn t duy. NÕu t duy tèt, n¾m v÷ng vÊn ®Ò sÏ nãi
tr«i ch¶y. NÕu t duy kh«ng tèt sÏ nãi Êp óng. §Ó cã nh÷ng lêi nãi ®Ñp mçi ngêi ph¶i
rÌn luyÖn trong mét qu¸ tr×nh l©u dµi. Nh÷ng giê tËp lµm v¨n miÖng ë líp 4 chÝnh lµ
nh÷ng giê h×nh thµnh cho häc sinh nh÷ng kü n¨ng nãi ®Çu tiªn.
Häc sinh líp 4 cã tÝnh hån nhiªn cao dÔ nãi hÕt ra nh÷ng ®iÒu m×nh nghÜ dï lµ
nghÜ cha chÝn ®ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho gi¸o viªn trong viÖc n¾m b¾t ®îc con
ngêi tinh thÇn cña tõng häc sinh, nhËn ra nh÷ng chç khiÕm khuyÕt trong häc sinh ®Ó
uèn n¾n. Theo quan ®iÓm d¹y häc hiÖn nay: Kh«ng thÓ chÊp nhËn mét häc sinh nãi Êp
a Êp óng tríc ®«ng ngêi dï lµ hiÓu vÊn ®Ò mµ kh«ng biÕt c¸ch diÔn d¹t. V× vËy giê tËp
lµm v¨n miÖng cßn lµ ph¬ng ph¸p nãi cho häc sinh, d¹y cho häc sinh biÕt tæng hîp
kiÕn thøc tõ c¸c ph©n m«n kh¸c nh: tõ ng÷, ng÷ ph¸p, tËp ®äc... vµ c¸c kinh nghiÖm
cuéc sèng mµ häc sinh cã ®îc. Cïng víi mét sè vÊn ®Ò nhng kh«ng ph¶i häc sinh nµo
còng nãi nh nhau. Gi¸o viªn ph¶o lu«n lu«n quan t©m tíi dÊu Ên riªng cña mçi häc
sinh, dùa vµo häc sinh ®Ó rÌn kü n¨ng nãi cho chóng .
Lµ mét gi¸o viªn tiÓu häc t«i rÊt t©m ®¾c víi vÊn ®Ò nµy nhng trong thùc tÕ kü
n¨ng nãi cña häc sinh hÇu hÕt cha ®îc quan t©m. “§øa trÎ ¨n kh«ng nªn ®äi, nãi
kh«ng nªn lêi th× kh«ng thÓ nµo lµm g× ®îc”. Nhng hiÖn nay ta kiÓm tra häc sinh chñ
yÕu lµ kiÓm tra viÕt. Tõ ®ã kü n¨ng nãi cña häc sinh cµng bÞ xem nhÑ.
Gi¸o viªn chØ tËp trung vµo c¸c kü n¨ng ®äc, viÕt, tÝnh to¸n trong nhµ trêng lµ
viÖc cã cã thËt. ViÖc d¹y bµi tËp lµm v¨n miÖng cho häc sinh líp 4 hiÖn nay cha næi
râ c¸c ®Æc thï lµ rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh chñ yÕu míi chØ tËp trung lµm dµn bµi
®Ó phôc vô cho giê v¨n viÕt. Gi¸o viªn cha cã biÖn ph¸p cô thÓ cã hiÖu qu¶ ®Ó rÌn kü
n¨ng nãi trong giê tËp lµm v¨n miÖng, cã ngêi biÕt nhng kh«ng lµm v× chÊt lîng ®¹i
trµ cña hä – c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ thi ®ua ®©u cã phô thuéc vµo kü n¨ng nãi. Nãi nh
thÕ kh«ng cã nghÜa lµ gi¸o viªn cña chóng ta kh«ng yªu nghÒ mµ thùc chÊt viÖc
nghiªn cøu vÒ kü n¨ng cßn h¹n chÕ, cha phôc vô cho viÖc d¹y trªn líp cña tõng gi¸o
viªn nh c¸c ph©n m«n kh¸c trong m«n TiÕng ViÖt nh: TËp ®äc, Tõ ng÷, Ng÷ ph¸p...
1
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c giê tËp lµm v¨n miÖng líp 4 t«i mong muèn gãp mét
chót søc cña m×nh vµo nghiªn cøu dÒ tµi. Rèn kỹ năng nói trong giờ tập làm văn
miệng ở lớp 4.
T«i mong r»ng ®Ò tµi nµy sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ giê d¹y tËp lµm v¨n
miÖng ë líp 4.
II-Môc dÝch nghiªn cøu:
N©ng cao hiÖu qu¶ giê t¹p lµm v¨n miÖng líp 4.
N©ng cao chÊt lîng nãi trong giao tiÕp cña häc sinh.
III-§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
RÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh trong giê tËp lµm v¨n líp 4.
-Nghiªn cøu viÖc d¹y tËp lµm v¨n miÖng líp 4 trêng tiÓu häc TT §åi Ng«.
IV-NhiÖm vô nghiªn cøu:
T×m hiÓu mét sè vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan.
T×m hiÓu thùc tiÔn, ®a ra nguyªn nh©n cña nh÷ng bÊt cËp trong viÖc d¹y giê tËp
lµm miÖng líp 4.
§a ra híng gi¶i quyÕt cô thÓ.
V-C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu chÝnh:
1-Nhãm ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý thuyÕt.
-Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu s ph¹m.
-Ph¬ng ph¸p thèng kª ®iÒu tra.
-Ph¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm.
-Ph¬ng ph¸p lÊy ý kiÕn cña c¸c gi¸o viªn.
-Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu c¸c s¶n phÈm ho¹t ®éng gi¸o dôc.
C¸c ph¬ng ph¸p nµy ®îc vËn dông phèi hîp, hîp ý víi nhau trong qu¸ tr×nh
nghiªn cøu nh»m n©ng cao tÝnh chÊn thùc vµ tÝnh tèi u cña ®Ò tµi.
PhÇn néi dung.
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn.
I-Mét sè kiÕn thøc c¬ së cña tËp lµm v¨n vµ ph¬ng ph¸p tËp lµm v¨n.
TËp lµm v¨n ®ßi hái øng dông tri thøc cña nhiÒu ngµnh khoa häc kh¸c nhau, vËn
dông nhiÒu kü n¨ng kh¸c nhau. Ph¬ng phap d¹y tËp lµm v¨n còng vËy. §Ó cã thÓ d¹y
tèt tËp lµm v¨n cÇn n¾m ®îc vµ vËn dông cã s¸ng t¹o nhiÒu tri thøc vµ kü n¨ng.
1-VËn dông lý thuyÕt ho¹t ®éng lêi nãi vµo viÖc d¹y tËp lµm v¨n.
2
Nã vËn dông thµnh tùu t©m lý häc ho¹t ®éng ®i s©u nghiªn cøu qua mèi liªn hÖ
qua l¹i c¸c ®o¹n cña ho¹t ®éng lêi nãi vµ cho r»ng viÖc t¹o ra ho¹t ®éng giao tiÕp cña
con ngêi còng lµ mét ho¹t ®éng cã môc ®Ých nh c¸c ho¹t ®éng kh¸c gièng nh ho¹t
®éng mang tÝnh chÊt vËt lý. Nãi lµ nh÷ng hµnh vi nãi n¨ng nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh,
n¶y sinh tõ ®éng c¬ nhÊt ®Þnh.
Thµnh tù cña lý thuyÕt ho¹t déng lêi nãi: Lµ ®a ra cÊu tróc cña ho¹t ®éng lêi nãi.
CÊu tróc gåm 4 giai ®o¹n:
+§Þnh híng.
+LËp ch¬ng tr×nh.
+HiÖn thùc ho¸ ch¬ng tr×nh.
+KiÓm tra vµ hoµn thiÖn.
VËn dông nh÷ng thµnh tùu cña lý thuyÕt ho¹t ®éng lêi nãi vµo lµm v¨n.
2-Sù vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ d¹ng lêi nãi ë trong ng«n ng÷ häc vµo d¹y
häc tËp lµm v¨n.
a-C¸c d¹ng lêi nãi.
-Lêi nãi bªn trong, lµ lêi nãi kh«ng ®îc ph¸t ©m hoÆt viÕt ra. §ã lµ lêi nãi ý nghÜ,
nã thêng híng tíi chÝnh b¶n th©n ngêi nãi.
-Lêi nãi bªn ngoµi: Lµ lêi nãi ®îc biÓu hiÖn thµnh ©m thanh hoÆc biÓu hiÖn
thµnh c¸c ký hiÖu, ch÷ viÕt. Nã thêng híng tíi ®èi tîng bªn ngoµi. Còng cã khi lµ sù
béc b¹ch nh÷ng ý nghÜ c¶m xóc cña b¶n th©n lêi nãi.
-Lêi nãi miÖng: Ng«n ng÷ s¶n sinh chÞu sù chi phèi ©m thanh.
-Lêi viÕt: (Bót ng÷) lµ thÓ hiÖn b»ng ng«n ng÷ hÖ thèng ký hiÖu ch÷ viÕt.
§Æc ®iÓm: Lµ s¶n phÈm ®îc t¹o ra trong hoµn c¶nh chØ cã mÆt trùc tiÕp 1 nh©n tè
giao tiÕp ®ã lµ ngêi t¹o nÆn v¨n b¶n.
-Lêi nãi ®èi tho¹i: Lµ lêi nãi cã tÝnh chÊt trß chuyÖn, trao dæi, tranh luËn gi÷a hai
hay nhiÒu ®èi tîng, giao tiÕp, giao lu.
-Lêi nãi ®éc tho¹i: Lêi nãi cho chÝnh m×nh hoÆc lêi nãi cho ngêi kh¸c nghe.
b-Trong bót ng÷ ®îc chia lµm hai lo¹i:
+Ng«n ng÷ nghÖ thuËt.
+Ng«n ng÷ phi nghÖ thuËt.
3-VËn dông c¸c kiÕn thøc vÒ t¸c phÈm vµ thÓ lo¹i v¨n häc vµo viÖc d¹y lµm
v¨n vµ c¸c kiÕn thøc khoa häc kh¸c.
3
§Ó d¹y tèt m«n tËp lµm v¨n nhÊt lµ tiÕt tËp lµm v¨n miÖng th× cÇn ph¶i kÕt hîp tÊt
c¶ c¸c m«n häc v× tÊt c¶ c¸c m«n häc ®Òu gãp phÇn ph¸t triÓn c¸c d¹ng lêi nãi cho häc
sinh.
*Nh chóng ta ®· biÕt: Khi ®i vµo nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò g× ta ph¶i biÕt ®îc vÞ trÝ
vai trß cña nãi nh thÕ nµo trong tËp lµm v¨n miÖng.
a-VÞ trÝ:
Häc sinh tiÓu häc lµ mét thùc thÓ hån nhiªn, b¾t ®Çu biÕt suy nghÜa vµ nãi ra
nh÷ng ®iÒu m×nh nghÜ “Dï lµ cha chÝn ch¾n, rÌn luyÖn kü n¨ng nãi lµ mét trong 4 kü
n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña ph©n m«n TiÕng ViÖt. Häc xong bËc tiÓu häc c¸c em ph¶i biÕt
diÔn t¶ tèt ý m×nh, biÕt dïng tõ ng÷ chuÈn x¸c vµ dïng c©u hoµn chØnh ®Ó biÓu ®¹t ý
cña m×nh muèn nãi. §©y lµ giai ®o¹n mang tÝnh ®éc lËp cao h¬n ®Ó dÉn tíi tù häc ë
c¸c líp trªn, häc sinh biÕt tù häc ë c¸c líp trªn, häc sinh biÕt ®éc lËp t duy trong häc
tËp. T duy lµ nhËn thøc, t duy lµm n¶y sinh nhu cÇu giao tiÕp, giao tiÕp gióp cho t duy
tèt h¬n, kh¸i qu¸t h¬n, l« gÝch h¬n. Giê tËp lµm v¨n miÖng chØ cã ë giai ®o¹n 2 cña bËc
tiÓu häc (giai ®o¹n 1 líp 2,3), giai ®o¹n 2 (líp 4,5) cµng ph¸t huy tÝnh ®éc lËp t duy
cña häc sinh b¾t ®Çu h×nh thµnh ë giai ®o¹n nµy.
b-Vai trß:
Nh ®· biÕt: KÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh kh«ng chØ thÓ hiÖn ë ®iÓm sè cña bµi
kiÓm tra mµ nã thÓ hiÖn ë lîng kiÕn thøc ®äng l¹i trong ®Çu häc sinh. Kü n¨ng nãi
gióp cho häc sinh béc lé sù hiÓu biÕt cña m×nh. Theo mét sè nhµ s ph¹m nãi “tËp lµm
v¨n lµ mét sù hiÓu biÕt cña m×nh. Theo mét sè nhµ s ph¹m nãi”” TËp lµm v¨n lµ mét
giê häc tæng hîp”. Nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc quan s¸t ®îc tån t¹i trong ®Çu mçi häc
sinh díi mét d¹ng riªng cña nã. Sù c¶m nhËn vÒ cuéc sèng, biÕt ®îc ®iÒu g× tèt, ®iÒu
g× xÊu, ®iÒu g× hay, ®iÒu g× ®Ñp... lµm n¶y sinh sù ®¸nh gi¸ trong ®Çu häc sinh lµ møc
®é cña giai ®o¹n 1.
Nãi ra ®îc c¶m nhËn ®ã, thuyÕt phôc ®îc ngêi kh¸c b»ng c¶m nhËn cña m×nh th×
kiÕn thøc ®ã míi thùc sù gãp phÇn x©y dùng v¨n ho¸ cuéc sèng - ®ã míi thùc sù lµ
cña giai ®o¹n 2.
Theo gi¸o s tiÕn sÜ §ç Huy Quang §HSP HN2 “ChØ cã nãi ra ®îc th× kiÕn thøc
míi thùc sù lµ cña häc sinh. Gi¸o viªn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh béc lé m×nh ra
th× míi biÕt ®îc lîng kiÕn thøc ®äng l¹i trong ®Çu häc sinh ®¹t ë møc ®é nµo tõ ®ã
míi cã ph¬ng ph¸p d¹y hîp lý”.
(Ph¬ng ph¸p d¹y v¨n ë tiÓu häc).
4
Nh vËy rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh võa cã vai trß n©ng cao, t duy ng«n ng÷, võa
cã vai trß ®Ó béc lé m×nh ra dÓ ®¸nh gi¸. Giê tËp lµm v¨n miÖng lµ mét giê häc rÌn kü
n¨ng nãi cña häc sinh mét c¸ch tæng hîp vµ hiÖu qu¶ nhÊt.
Bªn c¹nh nh÷ng c¬ së ®Ó d¹y tèt 1 tiÕt tËp lµm v¨n miÖng th× c¸c kü n¨ng nãi
trong khi d¹y tËp lµm v¨n còng lµ vÊn ®Ò quan träng. V× vËy cÇn ph¶i:
+ChuÈn bÞ tèt néi dung bµi nãi.
-TiÕp xóc víi ®èi tîng nãi sù c¶m nhËn cña häc sinh vÒ ®èi tîng ®îc quan s¸t
trong thùc tÕ.
-§¸nh gi¸ ®èi tîng – th¸i ®é cña häc sinh ®èi víi nh÷ng ®iÒu ®· tiÕp xóc.
-TËp nãi x¸c ®Þnh môc ®Ých nãi.
CÇn cho häc sinh thÊy râ: nãi c¸i g×? Nãi cho ai nghe? Nãi ®Ó lµm g×?
+T¹o ®îc nhu cÇu nãi cho häc sinh.
Gi¸o viªn cÇn ph¶i n¾m ®îc nhu cÇu nãi cña häc sinh. §ã lµ mét trong nh÷ng nhu
cÇu hÕt søc ®a d¹ng nh: nãi ®Ó béc léc sù hiÓu biÕt, nãi ®Ó thÓ hiÖn kÕt qu¶ häc tËp vµ
rÌn luyÖn, nãi ®Ó tranh luËn, thuyÕt phôc ngêi kh¸c, nãi ®Ó bµn b¹c, x©y dùng vµ th¨m
dß ý kiÕn, nãi ®Ó thÓ hiÖn kÕt qu¶ häc tËp vµ rÌn luyÖn, nãi ®Ó tranh luËn, thuyÕt phôc
ngêi kh¸c, nãi ®Ó bµn b¹c, x©y dùng vµ th¨m dß ý kiÕn, nãi ®Ó dµnh ®iÓm sè cao...
Gi¸o viªn ph¶i biÕt nhu cÇu nµo ®Ó biÕn nã thµnh ®éng lùc, thµnh nh©n tè kÝch thÝch
nãi. ViÖc quan t©m ®Õn nhu cÇu nãi cña häc sinh sÏ lµm cho häc sinh tù tin h¬n ®Ó
nãi.
+T¹o ra nhu cÇu nãi víi ®Ých nhËn thøc, gi¸o viªn cÇn ph¶i ®a ra nh÷ng t×nh
huèng gi¶ ®Þnh, kh«ng gîng Ðp, kh«ng kh« cøng. T×nh huèng cµng ch©n thùc bao
nhiªu sù l«i cuèn cµng m¹nh mÏ. Nh vËy gi¸o viªn kh«ng chØ cung cÊp ®Ò bµi, cung
cÊp kiÕn thøc lµm v¨n mµ quan träng h¬n lµ t¹o nhu cÇu nãi cho häc sinh vÒ vÊn ®Ò
yªu cÇu.
+T¹o ra hoµn c¶nh nãi tèt.
+X©y dùng kü n¨ng nãi cho häc sinh.
-Nãi ph¶i tù tin, b×nh tÜnh, lu lo¸t.
-Khi nãi biÕt theo dâi høng thó cña ngêi nghe.
-Khi nãi nªn tr¸nh sù ngËp ngõng, hay lèi nãi nh bµi ®äc thuéc lßng bëi nãi nh
thÕ sÏ h¹n chÕ chÊt lîng nãi.
-ChuÈn bÞ tèt néi udng nãi vµ sù hiÓu biÕt vÒ ngêi nghe ®Ó l«i cuèn hä b»ng lêi
nãi cña m×nh.
C¸c kü n¨ng trªn cÇn ph¶i híng dÉn häc sinh mét c¸ch dÇn dÇn, tõ tõ qua nhiÒu
giê häc, qua sù thÓ hiÖn mÉu mùc cña gi¸o viªn, nã lµ bµi häc kh«ng thµnh v¨n, nhngph¶i thÊm s©u vµo lêi nãi häc trß khi kh«ng cã néi dung nãi cô thÓ.
5
Môc ®Ých yªu cÇu giê tËp lµm v¨n miÖng.
Môc ®Ých:
RÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh lµ môc ®Ých cao nhÊt cña giê tËp lµm v¨n miÖng.
Häc sinh biÕt tæ chøc nh÷ng ý, nh÷ng ®iÒu ®· quan s¸t, nh÷ng suy nghÜ cña m×nh ®·
chuÈn bÞ dùa vµo c¸c kiÕn thøc c«ng cô nh: tõ ng÷, ng÷ ph¸p...
Kü n¨ng nãi ®îc rÌn luyÖn tõng bíc nh sau:
Ph¸t ©m ®óng, dïng tõ chuÈn x¸c, dïng c©u ®óng quy t¾c ng÷ ph¸p, thÓ hiÖn môc
®Ých nãi.
-Nãi tèt tøc lµ cã mét t duy m¹ch l¹c vÒ vÊn ®Ò sÏ cã c¬ së ®Ó viÕt tèt h¬n.
Yªu cÇu:
Giê tËp lµm v¨n miÖng, thùc chÊt lµ giê häc sinh tËp nãi. Trong tËp lµm v¨n
miÖng häc sinh ph¶i ®îc nãi vµ ®îc rÌn kü n¨ng nãi, häc sinh ®îc dïng ng«n ng÷ cña
m×nh ®Ó nãi vÒ vÊn ®Ò ®îc nªu ra. Ph¶i béc lé ý kiÕn cña m×nh vµ ®îc nghe ý kiÕn cña
ngêi kh¸c.
Mét giê tËp lµm v¨n miÖng tèt lµ giê mµ häc sinh cïng n¾m ®îc néi dung nãi
nhng mçi häc sinh ph¶i t×m ra c¸ch nãi riªng cña m×nh. V× vËy gi¸o viªn ph¶i t¹o ra
kh«ng khÝ hµo høng ®Ó kÝch thÝch cho häc sinh muèn nãi, m¹nh d¹n nãi ra nh÷ng ®iÒu
m×nh nghÜ, tõ ®ã híng dÉn häc sinh c¸ch nãi sao cho ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt.
Mét giê tËp lµm v¨n miÖng dîc tiÕn hµnh theo c¸c bíc sau:
1-ChÐp ®Ò, ®äc ®Ò.
2-Ph©n tÝch ®Ò, híng dÉn häc sinh x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi.
3-LËp dµn bµi – hoµn thiÖn dµn bµi.
4-Híng dÉn häc sinh tËp nãi (®©y lµ nhiÖm vô chÝnh cña tiÕt häc).
5-NhËn xÐt d¸nh gi¸ rót kinh nghiÖm chuÈn bÞ bµi viÕt.
Ch¬ng II: kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tiÔn.
I-CÊu tróc néi dung ch¬ng tr×nh tËp lµm v¨n miÖng líp 4.
Trong ch¬ng t×nh tËp lµm v¨n líp 4 c¸c thÓ lo¹i, c¸c kiÓu bµi ®îc bè trÝ nh sau:
Tªn bµi
T¶ ®å vËt
T¶ c©y cèi
T¶ loµi vËt
T¶ c¶nh
KÓ chuyÖn
ThuËt chuyÖn
Sè tiÕt
5
5
5
12
9
9
*NhËn xÐt:
6
Sè giê TLV miÖng
1
1
1
4
3
3
Nh vËy ta thÊy kú I 5 tiÕt míi cã 1 tiÕt lµm v¨n miÖng. Tøc lµ lóc kú n¨ng nãi
míi ®îc h×nh thµnh tríc tiÕt tËp lµm v¨n miÖng cã hai tiÕt chuÈn bÞ (quan s¸t, lËp dµn
ý) gióp cho häc sinh chuÈn bÞ néi dung nãi.
Kú II:
Bá qua 2 tiÕt ®Çu tøc lµ ®i s©u vµo rÌn kü n¨ng nãi ngay tõ ®Çu, coi nh häc sinh
®· cã kü n¨ng chuÈn bÞ nãi.
Kú I:
chó träng luyÖn kü n¨ng dùa theo dµn bµi ®Ó nãi thµnh c©u gÉy gän, nªu dñ néi
dung. Häc kú 2 chó träng vµo rÌn kü n¨ng nãi râ rµng, m¹ch l¹c cã chó ý ®Õn viÖc thÓ
hiÖn t×nh c¶m.
II- ViÖc d¹y tËp lµm v¨n miÖng ë gi¸o viªn.
TiÕp xóc víi thùc tr¹ng d¹y tËp lµm v¨n ë líp 4 ta thÊy thùc tr¹ng ë trªn líp nh
sau:
-Kh«ng khÝ líp th× cßn h×nh thøc, häc sinh bøc b¸ch nãi hoÆc kh«ng nãi theo ý
muèn. Th«ng thêng häc sinh khi chuÈn bÞ néi dung nãi lµ quan s¸t vµ viÕt nh¸p ra giÊy
nhng ®Õn khi nãi thêng lµ cÇm giÊy ®äc, Ýt chó ý ®Õn dµn bµi gi¸o viªn lËp ra.
M« t¶ giê tËp lµm v¨n miÖng ë líp 4A.
Ho¹t ®éng cña thÇy
-KiÓm tra bµi cò:
-ThÕ nµo lµ v¨n t¶ c¶nh?
Ho¹t ®éng cña trß
-Dµn bµi v¨n t¶ c¶nh?
2-Bµi míi: a- Giíi thiÖu bµi.
-Gäi häc sinh ®äc ®Ò vµ ®Ò yªu cÇu g×?
b-T×m hiÓu ®Ò (3 phót)
-Gi¸o viªn chÐp ®Ò lªn b¶ng.
-§Ò bµi yªu cÇu kÓ l¹i chuyÖn g×?
-C¸c em kÓ l¹i ®óng c©u truyÖn trªn.
Häc sinh: §äc néi dung
trong s¸ch gi¸o khoa tiÕt 18.
HSTL:
HS: KÓ l¹i c©u chuyÖn “C©y
tre tr¨m ®èt”.
HS: C©y tre tr¨m ®èt.
Khi kÓ c¸c em ph¶i trung thµnh víi c¸c chi
tiÕt trong truyÖn, nhng dïng lêi cña m×nh ®Ó kÓ.
7
Kh«ng ®ßi hái c¸c em thuéc lßng truyÖn råi ®äc
l¹i. Muèn kÎ l¹i ®îc b»ng lêi cña m×nh, c¸c em
ph¶i n¾m ®îc nh©n vËt chÝnh, diÔn biÕn cña sù
viÖc chÝnh trong truyÖn.
c-Häc sinh tù hoµn h\chØnh bµi chuÈn bÞ (10
phót).
-Cho mét häc sinh ®äc l¹i phÇn híng dÉn vµ
ghi nhí trong SHS.
g- Nh©n vËt chÝnh trong truyÖn lµ ai?
Sù viÖc chÝnh lµ g×?
Anh trai cµy, l·o nhµ giµu.
Anh ®îc l·o høa g¶ con g¸i,
nhng sau l¹i g¶ cho tªn nhµ giµu
kh¸c. L·o lõa anh ®i chÆt tre. Anh
trai cµy ®îc Bôt gióp ®ì. Cuèi
cïng Êy ®îc con g¸i l·o.
-Häc sinh tù hoµn chØnh bµi ®· cã.
d-Gäi häc sinh lµm bµi miÖng (14 phót)
3 häc sinh nãi më bµi, 6 häc sinh nãi th©n
bµi, 3 häc sinh nãi kÕt luËn. Gi¸o viªn chó ý c¸c
sù viÖc trong truyÖn ®· ®ñ cha, cã s¾p xÕp hîp lý
kh«ng, c©u v¨n cã g·y gän hîp lý kh«ng?
e-Cñng cè – dÆn dß 3 phót. Nh¾c häc sinh
chuÈn bÞ bµi tèt.
Theo nh vÝ dô trªn mét giê gi¸o viªn sö dông hÕt 35 phót nhng thêi gian dµnh cho
häc sinh nãi cßn Ýt.
X©y dùng dµn bµi 3 phót.
Trong ®ã sè häc sinh ®îc nãi trong mét tiÕt nh sau: 3 häc sinh nãi phÇn më bµi, 5
®Õn 6 häc sinh nãi phÇn th©n bµi, 3 häc sinh nãi phÇn kÕt luËn.
Nh vËy 12/35 häc sinh ®îc nãi nhng cha ®îc rÌn kü n¨ng. Gi¸o viªn cha söa ®îc
hÕt lçi cho häc sinh ®îc nãi. H¬n n÷a ®©y lµ mét thÓ lo¹i míi häc sinh cÇn ph¶i ®îc
n¾m ch¾c lý thuyÕt, nhng còng kh«ng nªn nÆng nÒ qu¸ mµ chØ cÇn cho häc sinh ghi
nhí s¸ch gi¸o khoa. Môc ®Ých chÝnh cña giê tËp lµm v¨n miÖng lµ häc sinh ph¶i ®îc
nãi, mµ ®· nãi ®îc hay, ®óng.
Muèn vËy th× gi¸o viªn cÇn ph¶i uèn n¾n söa ch÷a cho häc sinh, rÌn cho häc
sinh cã kü n¨ng nãi tèt.
H¬n n÷a, khi tiÕp xóc th× t«i thÊy häc sinh cha cã kü n¨ng nãi tèt, cô thÓ cha biÕt
dïng tõ ®Ó diÔn ®¹t, nãi hay Êp óng, kh«ng thµnh c©u râ rµng, kÐm tù tin, cha thuyÕt
8
phôc ®îc ngêi nghe, kh«ng nh÷ng trong giê häc mµ cßn c¶ lóc ra ch¬i c¸c em còng
vËy. V× thÕ giê tËp lµm v¨n miÖng lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó häc sinh ®îc nãi, tËp nãi díi
sù chØ ®¹o cña gi¸o viªn. Nãi chung rÊt nhiÒu em hiÓu vÊn ®Ò nhng do sù nhót nh¸t
dÉn ®Õn trong khi nãi c¸c em hay lóng tóng.
-§èi víi gi¸o viªn:
C« gi¸o lµ mét gi¸o viªn trÎ tuæi cã rÊt nhiÒu n¨ng lùc, trong khi d¹y gi¸o viªn ®·
sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p míi, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì cho tõng häc sinh trong khi
nãi, nhng bªn c¹nh ®ã sè häc sinh ®îc söa vÉn cßn Ýt, chØ mét sè em.
III-Kü n¨ng nãi trong giê tËp lµm v¨n miÖng.
*V× häc sinh cha cã kü n¨ng nãi mµ gi¸o viªn vÉn cßn ®i s©u vµo chuÈn bÞ cho
bµi viÕt. Môc ®Ých cña bµi miÖng lµ luyÖn nãi cho häc sinh. Kü n¨ng nãi rÊt cÇn thiÕt
gióp cho häc sinh trong giao tiÕp hµng ngµy vµ giao tiÕp trong giê häc. Nã ®îc h×nh
thµnh, rÌn luyÖn mét c¸ch tõ tõ, dÇn dÇn. Nhng gi¸o viªn vÉn cha tæ chøc cho häc sinh
nãi mµ chñ yÕu lµ chuÈn bÞ cho bµi viÕt, v× vËy häc sinh cha cã kü n¨ng nãi lµ ®iÒu dÔ
hiÓu. Nãi gióp cho häc sinh ph¸t triÓn vÒ ng«n ng÷ còng nh ph¸t triÓn vÒ t duy. Ngêi
gi¸o viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gióp häc sinh diÔn ®¹t ®îc ý cña m×nh ®Æc biÖt trong giê
tËp lµm v¨n miÖng cÇn tËp cho häc sinh lèi nãi nghÖ thuËt.
Ch¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p.
I-C¸c viÖc gi¸o viªn ph¶i lµm trong giê tËp lµm v¨n miÖng.
1-ViÖc lµm tríc khi häc sinh nãi:
-BiÕt híng dÉn häc sinh x©y dùng néi dung nãi. Khi ra ®Ò cµn nãi râ môc ®Ých cña
®Ò bµi.
VÝ dô: Em h·y t¶ con ®êng quen thuéc tõ nhµ em ®Õn trêng.
Gi¸o viªn cã thÓ hái: - V× sao em t¶ nã?
-T¶ ®Ó lµm g×?
(CÇn nãi râ cho häc sinh môc ®Ých t¶ ®Ó thµnh lËp c¶m xóc cho häc sinh).
Ph©n tÝch ®Ò – x¸c ®Þnh träng t©m vÊn ®Ò cÇn quan s¸t vµ tiÕp thu.
Híng dÉn häc sinh quan s¸t b»ng nhiÒu gi¸c quan ®Ó t¸i hiÖn ch©n thùc c¸c sù
vËt. Quan s¸t tØ mØ nhiÒu lît ®Ó t×m ®îc nh÷ng nÐt riªng, nÐt tiªu biÓu cña sù vËt, x¸c
dÞnh râ vÞ trÝ, thêi ®iÓm vµ tr×nh tù quan s¸t. X¸c ®Þnh râ träng t©m bµi yªu cÇu ®Ó
v¹ch ra híng quan s¸t cho häc sinh sau ®ã ghi chÐp c¸c vÊn ®Ò quan s¸t ®îc, ghi vÊn
®Ò quan s¸t vµ ®¸nh gi¸ nã (®Ñp - xÊu). S¾p xÕp c¸c ý ®· quan s¸t ®îc cho hîp lý, l«
gÝch. ViÖc nµy ®îc lµm kü trong tiÕt quan s¸t vµ tiÕt lµm dµn bµi. TiÕt nãi cÇn rÌn cho
häc sinh tËp nãi theo c¸c ý kiÕn ®· s¾p xÕp. Häc sinh kh«ng thÓ nãi ®îc nÕu kh«ng
9
chuÈn bÞ kü néi dung nãi. V× vËy gióp häc sinh x©y dùng néi dung nãi lµ ®iÒu kiÖn ®Çu
tiªn ®Ó giê tËp lµm v¨n miÖng thµnh c«ng.
Tríc khi híng dÉn häc sinh x©y dùng néi dung cÇn ph¸t huy tÝnh ®éc lËp cña häc
sinh. Mét néi dung nãi nhng cã nhiÒu c¸ch quan s¸t, ®¸nh gi¸ kh¸c nhau dÉn ®Õn
nhiÒu c¸ch nãi, th¸i ®é kh¸c nhau mang dÊu Ên cña tõng häc sinh. Kh«ng nªn cho tÊt
c¶ c¸c em cïng theo mét quy tr×nh cè g¾ng bëi v× lµm nh vËy sÏ lµm chÕt tÝnh s¸ng t¹o
cña häc sinh.
-BiÕt t¹o nhu cÇu nãi cho häc sinh.
Ta biÕt r»ng gi¸o viªn kh«ng chØ lµ ngêi cung cÊp kiÕn thøc lµm v¨n, cung cÊp ®Ò
bµi mµ c¸i quan träng t¹o t¹o nhu cµu nãi cho häc sinh. Tríc mçi giê häc gi¸o viªn
ph¶i t¹o bÇu kh«ng khÝ hµo høng, c¸ch nªu vÊn ®Ò hÊp dÉn ®Ó l«i cuèn häc sinh vµo
ho¹t ®éng häc tËp.
-BiÕt t¹o hoµn c¶nh nãi tèt.
Ngoµi sù tr¸nh c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi nh tiÕng ån, kh«ng khÝ « nhiÔm.. .gi¸o
viªn cßn ph¶i biÕt thiÕt lËp mét quy t¾c tÕ nhÞ trong héi tho¹i, t«n träng thÓ diÖn ngêi
nãi. Khi häc sinh nãi, gi¸o viªn ngoµi viÖc nghe cßn ph¶i chó ý tíi ho¹t ®éng chung
cña c¶ líp. Chó ý c¶ nh÷ng lêi ®éng viªn, ph¶i lu«n hån nhiªn, vui vÎ, tuyÖt ®èi
kh«ng cã nh÷ng lêi nãi, nh÷ng cö chØ gay g¾t víi häc sinh, kÓ c¶ nh÷ng ®iÒu kh«ng
võa ý.
2-ViÖc lµm trong khi nãi:
Nãi kh¸c víi ®äc ë chç: nãi lµ cã ngêi nghe, nãi lu«n quan s¸t ngêi nghe ®Ó
thuyÕt phôc hä, diÔn ®¹t ®óng, ®ñ lêi v¨n tù nhiªn, ch©n thµnh, dÔ gîi c¶m xóc trùc
tiÕp ë ngêi kh¸c. Cßn ®äc lµ chØ ph¸t ©m chuÈn lªn thµnh tiÕng ®óng, chÝnh x¸c nh÷ng
g× ®· viÕt , Ýt quan t©m ®Õn ngêi nghe h¬n. V¨n cña ®äc lµ v¨n viÕt, v¨n cña nãi lµ
phong c¸ch khÈu ng÷, cha ®ßi hái sù chau chuèt. VÒ ng«n tõ mµ cã thÓ dïng nhiÒu tõ
ng÷ th«ng dông, cã thÓ dïng nhiÒu tõ nèi ®Ó ghÐp c¸c c©u ng¾n thµnh c©u dµi.
Trong khi häc sinh nãi, gi¸o viªn tæ chøc cho c¶ líp l¾ng nghe. H¹n chÕ nh÷ng
yÕu tè “g©y nhiÔu tíi qu¸ tr×nh nãi cña häc sinh. §ång thêi gi¸o viªn chu sý nghe
häc sinh nãi, biÕt tiÕp søc cho häc sinh dóng lóc khi cÇn thiÕt. Gi¸o viªn ph¶i gióp ®ì
kÞp thêi víi häc sinh nãi lan man, c¸c ý rêi r¹c, kh«ng thÓ hiÖn râ môc ®Ých, néi dung
träng t©m nãi th× gi¸o viªn cã thÓ khÐo lÐo ng¾t lêi häc sinh ®Ó ®iÒu chØnh l¹i c¸ch nãi
b»ng c¸ch ®Æt thªm c©u hái.
3-ViÖc lµm sau khi nãi:
Më réng thªm ý v¨n, bæ sung vÒ c¶m xóc cho häc sinh. NÕu häc sinh cha sö dông
c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ph¶i gîi më cho c¸c em ®Ó bæ sung vÒ ý v¨n vµ rÌn t duy
d¹y ng«n ng÷ cho häc sinh.
10
VÝ dô: t¶ c©y hoa hång mét häc sinh nªu”... phÝa trªn ngän c©y mét b«ng hoa ®á
th¾m ®ang hÐ në”. §Ó më réng thªm ý v¨n gi¸o viªn cã thÓ hái”§øng nhßm b«ng hoa
míi hÐ në, h¬ng th¬m d×u dÞu lan ra gîi cho em c¶m xóc g×?” (c¶m gi¸c thanh th¶n,
kho¸ng ®¹t vµ trµn ®Çy t×nh yªu cuéc sèng).
Bæ sung vÒ c¶m xóc:
VÝ dô: t¶ con lîn, mét häc sinh nªu:...cø chiÒu ®i häc vÒ, em l¹i mang c¸m ra cho
l¬n ¨n” gi¸o viªn cã thÓ hái”Nh÷ng lóc nh×n con lîn ¨n c¸m em nghÜ g×?” (Nã mõng
l¾m, cói ngay c¸i mâm vµo m¸ng ¨n tép tép...).Bæ sung ý.
-...
Lµm cho häc sinh thÊy lµ m×nh nãi d· ®¹t yªu cÇu hay cha qua viÖc nhËn xÐt cña
b¹n vÒ hai gãc ®é: kü n¨ng nãi vµ néi dung nãi.
-KÝch thÝch, ®éng viªn b»ng c¸ch ®¸nh gi¸ cho ®iÓm.
-NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm cña gi¸o viªn cho lÇn nãi sau vµ cho nh÷ng häc sinh
kh¸c.
II-TiÕn tr×nh mét giê tËp lµm v¨n miÖng:
Sau khi nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn t«i thÊy ®Ó rÌn kü n¨ng nãi cho hãcinh
trong giê tËp lµm v¨n miÖng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt xin ®Ò ra mét quy tr×nh lªn líp
cña mét giê tËp lµm v¨n miÖng líp 4 nh sau:
1-KiÓm tra bµi cò:
-KiÓm tra kiÕn thøc lý thuyÕt chung cña kiÓu v¨n ®ang häc.
-KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi cña häc sinh.
2-TiÕn tr×nh lªn líp:
-Bíc 1: Giíi thiÖu bµi – ghi ®Ò bµi vµ ®äc ®Ò bµi.
-Bíc 2: Ph©n tÝch ®Ò –híng dÉn häc sinh x¸c ®Þnh yªu cÇu c¶u ®Ò bµi nh: thÓ
lo¹i, néi dung, träng t©m, cã thÓ cñng cè thªm lý thuyÕt lµm bµi theo thÓ lo¹i (nÕu
cÇn).
-Bíc 3: LËp dµn bµi. Hoµn thiÖn dµn bµi ®· chuÈn bÞ tríc cña häc sinh.
-Bíc 4: Híng dÉn häc sinh tËp nãi. ®©y lµ nhiÖm vô chÝnh cña tiÕt häc, tuú theo
giai ®o¹n tËp nãi (míi lµm quen víi v¨n miÖng hay ®· quen thuéc, tuú vµo tr×nh ®é häc
sinh mµ gi¸o viªn cã thÓ yªu cÇu cã thÓ tõng ý, tõng phÇn, tõng ®o¹n, c¶ bµi, nãi ®Çy
®ñ hay tnãi tèt.
-Bíc 5: NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm chuÈn bÞ cho bµi viÕt nÕu cÇn.
Quy tr×nh nµy ®· ®îc ®a ra th¶o luËn tríc tËp thÓ, gi¸o viªn vµ c¸c gi¸o sinh thùc
tËp. Chóng t«i ®· thiÕt kÕ mät gi¸o ¸n cô thÓ nh sau vµ d¹y thùc nghiÖm. MÆc dï bµi
nµy tuÇn 27 míi häc nhng t«i xin phÐp ®îc thùc nghiÖm tríc trªn líp.
11
§Ò bµi: Mîn lêi c« bÐ trong truyÖn :”C« chñ kh«ng biÕt quý t×nh b¹n” ®Ó kÓ l¹i
truyÖn ®ã.
I-Yªu cÇu:
-Häc sinh cñng cè kiÕn thøc ®· häc vµ kiÓu bµi v¨n kÓ chuyÖn cho tríc. TËp kÓ
b»ng lêi nh©n vËt.
-TiÕp tôc rÌn kü n¨ng nãi râ rµng, gÉy gän, m¹ch l¹c, cã chó ý thÓ hiÖn t×nh c¶m
víi néi dung truyÖn, hîp víi nh©n vËt.
II-ChuÈn bÞ:
-Häc sinh tiÕp xóc víi truyÖn ®Ó n¾m néi dung chÝnh qua viÖc ®äc l¹i truyÖn ë
“truyÖn ®äc líp 3”, nghe nh÷ng ngêi xung quanh, bè, mÑ, anh, chÞ, c« gi¸o, b¹n bÌ...
kÓ l¹i.
-N¾m ®îc néi dung chÝnh vµ ý nghÜa cña ®o¹n.
-Ghi chÐp nh÷ng néi dung cÇn thiÕt ®Ó chuÈn bÞ nãi.
III-Lªn líp:
1-KiÓm tra bµi cò (2-3 phót).
-KiÓm tra kiÕn thøc vÒ thÓ lo¹i v¨n (1-2 häc sinh nãi c¸ch lµm v¨n kÓ chuyÖn).
-KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh.
2-Bµi míi:
-Bíc 1: Giíi thiÖu bµi (1 phót).
-Bíc 2: Ph©n tÝch ®Ò (2 phót).
Mét häc sinh ®äc ®Ò bµi vµ cho biÕt ®Ò bµi yªu cÇu g×?
KÓ l¹i truyÖn :”C« chñ kh«ng biÕt quý t×nh b¹n”.
KÓ b»ng c¸ch nµo?
+Mîn lêi c« chñ (gi¸o viªn g¹ch ch©n côm tõ nµy trªn ®Ò bµi).
-Muèn mîn lêi c« chñ th× ph¶i kÓ nh thÕ nµo?
-Coi m×nh lµ co chñ th× ph¶i kÓ nh thÕ nµo?
+Coi m×nh lµ c« chñ th× ph¶i kÓ l¹i nh÷ng ®iÒu x¶y ra xung quanh m×nh – x¸c
®Þnh vai nãi “t«i” ®Ó kÓ l¹i cho c¸c b¹n nghe.
Bíc 3: Lµm dµn bµi (5 phót)
(Hoµn chØnh bµi chuÈn bÞ, x©y dùng néi dung nãi)
-C©u chuyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo?
+C« bÐ cïng c¸c b¹n:Gµ trèng, Gµ m¸i, VÞt, Cón con.
-C©u chuyÖn diÔn biÕn nh thÕ nµo?
(Häc sinh nªu phÇn chuÈn bÞ cña m×nh, gi¸o viªn ghi c¸c ý sau lªn b¶ng).
+C« bÐ th©n víi Gµ trèng råi l¹i ®æi lÊy Gµ m¸i.
+Th©n víi Gµ m¸i råi l¹i ®æi lÊy VÞt.
12
+Th©n víi VÞt råi l¹i ®æi lÊy Cón con.
+Th©n víi Cón con, chã con bá ®i.
Nhng kÓ b»ng lêi c« bÐ th× chóng ta ph¶i kÓ víi giäng thÕ nµo? Giíi thiÖu c©u
chuyÖn nh thÕ nµo?
+Më bµi: Tù giíi thiÖu vÒ b¶n th©n vµ vÒ c©u chuyÖn ®Ó cho mäi ngêi tin lµ cña
m×nh.
+KÕt luËn: Tù rót ra bµi häc thÊm thÝa lçi lÇm vµ êi høa dÔ lµm xóc ®éng ngêi
kh¸c.
-Cho häc sinh xem l¹i bµi chuÈn bÞ cña m×nh ®Ó bæ sung vµ nghÜ vÒ c©u chuyÖn.
(4 phót)
Bíc 4: Híng dÉn häc sinh tËp nãi (Gäi häc sinh nãi vµ t¹o nhu cÇu nãi).
-Em cã ngêi b¹n nh c« chñ nµy kh«ng? Em h·y ®ãng vai lµ c« chñ ®Ó kÓ l¹i c©u
chuyÖn ®ã.
(Híng c¶ líp vµo ho¹t ®éng nghe – t¹o hoµn c¶nh nãi).
(Cho 1 – 2 häc sinh nãi phÇn tù giíi thiÖu – häc sinh kh¸c nhËn xÐt, so s¸nh
c¸ch nãi cña hai b¹n. Gi¸o viªn ®¸nh gi¸ - chØnh chuÈn vµ cho ®iÓm – rót kinh
nghiÖm(ViÖc lµm sau khi nãi)..
-§Ó më réng thªm ý v¨n cña häc sinh sau khi nãi gi¸o viªn cã thÓ chuyÓn lêi kÓ
nh gîi ý sau:
-C¸ch më bµi trùc tiÕp: tríc ®©y t«i cã mét con gµ trèng.
-C¸ch më bµi ch©n thµnh vµ xóc ®éng:
Cã thÓ gäi häc sinh nãi c¸ch më bµi kh¸c: Em cã thÓ më b»ng c¸ch ch©n thµnh
vµ xóc ®éng:
Häc sinh: C¸c b¹n cã biÕt kh«ng? Tríc ®©y t«i còng cã 4 ngêi b¹n chø ®©u cã c«
®¬n nh thÕ nµy?
Gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc sinh tr¶ lêi hay cho ®iÓm.
(ChØ ®Þnh häc sinh kÓ vµ t¹o hoµn c¶nh nãi nh c¸c bíc trªn.
Cã thÓ tiÕp søc hay më réng ý cho häc sinh b»ng c¸ch ®Æt c©u hái).
VÝ dôc häc sinh nªu: T«i vµ b¹n gµ trèng ch¬i rÊt th©n víi nhau, buæi s¸ng b¹n gµ
trèng gäi t«i d¹y sím, t«i mang thãc ra cho b¹n mæ trong lßng bµn tay t«i råi nh¶y lªn
bê rµo.
-B¹n gµ trèng cã ®Ñp kh«ng? l«ng nã ra sao? Mµo nã ra sao? §u«i nã thÕ nµo?
mµu g×?
Gi¸o viªn gäi häc sinh kh¸ tr¶ lêi nÕu häc sinh tr¶ lêi ®îc gi¸o viªn khuyÕn
khÝch ®éng viªn cho ®iÓm.
13
Häc sinh: L«ng cña nã mît nh b«i mì, mµo ®á chãt nh b«ng hoa mµo gµ, hai
ch©n nh ch× v÷ng ch¾c, ®«i c¸nh khoÎ m¹nh, mçi khi g¸y nã vç c¸nh phµnh ph¹ch lµm
bôi tung c¶ ®Êt.
(RÌn häc sinh nãi cã h×nh ¶nh).
Hái thªm: ThÕ khi b¹n gµ trèng mæ thãc trong tay em, em c¶m thÊy nh thÕ nµo?
Häc sinh: Mçi khi b¹n gµ trèng mæ thãc trong tay em c¶m thÊy thinh thÝch vµ
thêng nh¾c: Gµ trèng ¬i! h·y ¨n nhiÒu vµo cho chãng bÐo.
-Giê mét b¹n kÓ l¹i ®o¹n võa råi.
-NhËn xÐt b¹n kÓ.
-Gi¸o viªn cho ®iÓm.
-B¹n nµo bæ sung thªm cho b¹n.
(Gi¸o viªn cho häc sinh kÓ tríc, häc sinh trung b×nh kÓ sau).
“T«i vµ b¹n gµ trèng...b¹n Êy ®Ñp l¾m...”
-ThÕ råi chuyÖn g× ®· x¶y ra víi gµ trèng (víi hai ngêi).
(T¹o t×nh huèng)
Ai cã thÓ nãi tiÕp vÒ c©u chuyÖn mµ c« ®ang muèn nghe tiÕp.
(Gäi häc sinh – t¹o t×nh huèng)
Häc sinh nªu: “ThÕ råi mét h«m t«i sang nhµ hµng xãm ch¬i, t«i thÊy con gµ m¸i
m¬ cña nhµ Êy. T«i thÝch qu¸ liÒn g¹ bµ ®æi con gµ m¸i m¬ cho t«i”.
Gi¸o viªn cã thÓ më réng thªm”V× sao b¹n l¹i thÝch gµ m¸i ®Õn thÕ”.
+V× nã ®Ñp l¾m! l«ng nã lÊm chÊm nh nh÷ng c¸i hoa m¬. ThÊy t«i ®Õn, nã nÐp
vµo ch©n t«i, cä bé l«ng mÒm vµo ch©n t«i thÝch l¾m!.
Gi¸o viªn hái ®Ó bæ xung ý: ThÕ khi bÞ b¹n ®æi ®i nã nghÜ g×? Th¸i ®é cña nã ra
sao?
+Nã buån l¾m, mµo rò ra mét bªn (mµo t¸i nhît, quªn g¸y nhng t«i vÉn bÕ sang
®Ó trao cho bµ hµng xãm. ThÕ lµ t«i cã ngêi b¹n míi).
Gi¸o viªn cho 2 b ¹n häc sinh kÓ l¹i ®o¹n võa råi.
-Häc sinh:”T«i sang bµ hµng xãm... T«i bÕ gµ m¸i vÒ nhµ”.
-B¹n kÓ ®· hay cha?
-Ai cã c¸ch kÓ kh¸c?
-Gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vµ cho ®iÓm.
-ThÕ t×nh b¹n cña b¹n víi gµ m¸i nh thÕ nµo?
H·y kÓ tiÕp cho mäi ngêi nghe (T¹o nhu cÇu nãi – hoµn c¶nh nãi, tiÕp søc, bæ
sung vÒ ý nghe. T¹o nhu cÇu nãi – hoµn c¶nh nãi nh c¸c bíc trªn.)
“T«i vµ Gµ m¸i rÊt th©n víi nhau, mçi ngµy gµ m¸i l¹i ®Î cho t«i mét qu¶ trøng
hång ngon l¾m...” nhng t×nh b¹n chØ kÐo dµi ®îc ®Õn lóc t«i thÊy b¹n vÞt.
14
ThÕ b¹n vÞt nh thÕ nµo? Cã ®Ñp kh«ng, l«ng vµ má cña vÞt ra sao? ®u«i thÕ nµo?
d¸ng ®i ra sao?
+B¹n cã bé l«ng tr¾ng muèt, má vµng ¬m, d¸ng ®i l¹ch b¹ch, ®u«i lóc l¾c nhng
l¹i biÕt b¬i n÷a... tr«ng xinh ¬i lµ xinh. ThÕ lµ t«i l¹i ®æi gµ m¸i lÊy b¹n vÞt...
-Lóc bÊy giê th¸i ®é cña gµ m¸i ra sao?
+Xï l«ng, xÖ c¸nh, quªn ®Î trøng.
-ThÕ b¹n vÞt ®· ch¬i víi b¹n th©n thiÕt nh thÕ nµo?
+VÞt d¹y t«i biÕt b¬i. Chóng t«i cïng t¾m díi hå níc vµo nh÷ng chiÒu n¾ng nh¹t.
§ªm ®ªm chóng t«i ngñ thØnh tho¶ng b¹n vÞt l¹i giËt m×nh kªu c¹c c¹c lµm t«i tØnh c¶
giÊc...
-ThÕ b¹n cã thÝch vÞt kh«ng?
+T«i rÊt thÝch vÞt nhÊt lµ bé l«ng mÒm t«i rÊt thÝch vÞt gÆm vµo hai ngãn tay.
(T¹o nhu cÇu nãi – hoµn c¶nh nãi – tiÕp søc, bæ sung vÒ ý, vÒ c¶m xóc, nhËn
xÐt rót kinh nghiÖm, khuyÕn khÝch vµ cho ®iÓm nh÷ng häc sinh tr¶ lêi hay nh c¸c bíc
trªn.).
-ThÕ sau khi ®æi vµ ch¬i th©n víi vÞt th× chuyÖn g× ®· x¶y ra víi vÞt (®· x¶y ra víi
hai ngêi).
-T×nh b¹n gi÷a hai ngêi cã ®îc l©u kh«ng?
+T×nh b¹n chØ ®îc ®Õn khi cón con xuÊt hiÖn.
-ThÕ cón xuÊt hiÖn th× b¹n ®· lµm g×?
+T«i l¹i ®æi vÞt lÊy cón con. Cón con ®Ñp l¾m.
-Cón con ®Ñp l¾m, l«ng nã ra sao? M¾t nã thÕ nµo? Khi thÊy b¹n th¸i ®é cña nã ra
sao?
Cón con ®Ñp l¾m, l«ng nã vµng, m¾t nã ®en nh¸nh, khi thÊy t«i nã mõng tÝu tÝt mµ
cßn hay lµm nòng n÷a, cø ®ßi t«i kÓ chuyÖn cho nghe, thÕ lµ t«i liÒn kÓ vÒ c¸c ngêi b
¹n tríc ®©y.
-Nghe xong th¸i ®é cña cón con ra sao?
Nghe xong chuyÖn cón con giËn l¾m.
-Theo b¹n, nghe xong chuyÖn cón con sÏ nghÜ nh thÕ nµo? (kÝch thÝch vµo t duy
ng«n ng÷).
-Th¸i ®é cña cón con ra sao?
+Cón con lóc Êy nghÜ r»ng: C« chñ nµy kh«ng biÕt quý t×nh b¹n.
-Nã cßn nghÜ g× n÷a?
+Sao l¹i ®æi thÕ nµy c« chñ! NÕu cø thÕ nµy ngµy mai c« sÏ ®æi t«i cho ai ®©y?
thay t×nh b¹n nh thay ¸o lµ kh«ng tèt ®©u.
-Lóc Êy nã muèn nãi víi c« chñ thÕ nµo? vµ hµnh ®éng cña cón con ra sao?
15
+Nã mu«n hÐt lªn cho t«i nghe nhng kh«ng sao nãi ®îc nªn cø sña g©u g©u... g©u
g©u... Lóc Êy trêi ®· tèi, t«i lÊy c¬m cho nã ¨n nhng nã vïng ra. T«i liÒn buéc nã vµo
ch©n giêng vµ ®i ngñ.
(T¹o nhu cÇu nãi, hoµn c¶nh nãi, tiÕp søc, bæ sung vÒ ý, vÒ c¶m xóc, nhËn xÐt cho
®iÓm vµ chØnh chuÈn nh c¸c bíc trªn.)
-LuyÖn thªm: Cho häc sinh kÓ tõ chç “Gµ m¸i ®Õn cón con”
(C¸c viÖc lµm tríc khi nãi – sau khi nãi lµm nh phÇn trªn).
-Gi¸o viªn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ - chØnh chuÈn vµ cho ®iÓm.
-KhuyÕn khÝch ®éng viªn nh÷ng häc sinh trung b×nh yÕu, kÐm tr¶ lêi hay.
-VËy b¹n ®æi b¹n nhiÒu lÇn nh thÕ th× kÕt côc ra sao?
-Cón con bá ®i, thÕ lµ t«i ch¼ng cßn ngêi b¹n nµo n÷a.
-Khi gµ trèng, gµ m¸i, vÞt, chã con bá ®i hÕt kh«ng cßn ngêi b¹n nµo, b¹n ®· nghÜ
g×?
+T«i buån qu¸! Gi¸ nh t«i ®õng kÓ cho cón con nghe th× cón con sÏ kh«ng biÕt g×
c¶.
-ThÕ kh«ng kÓ cho cón con nghe th× cã ®îc kh«ng?
+Kh«ng, v× cón con thÊy t«i ®æi vÞt, vÞt kªu kh¶n c¶ giäng nhng t«i kh«ng ®éng
lßng. ThÕ nµo råi cón con còng biÕt.
-ThÕ lçi lÇm cña b¹n lµ g×? B¹n cã thÊy ©n hËn kh«ng? NÕu cã c¬ héi chuéc l¹i lçi
lÇm b¹ sÏ lµm g×?
+T«i kh«ng biÕt quý t×nh b¹n... nhng b©y giê ®· muén mÊt råi.
-VËy b¹n cã muèn gÆp l¹i c¸c b¹n ®ã kh«ng? GÆp ®Ó lµm g×? B¹n sÏ nãi víi hä
nh÷ng g×?
+T«i rÊt mong gÆp l¹i c¸c b¹n ®ã ®Ó chuéc l¹i lçi lÇm .
-Gi¸o viªn cho häc sinh tËp nãi l¹i c¸c phÇn (c¸c viÖc lµm tríc khi nãi – sau khi
nãi... lµm t¬ng tù nh trªn).
-Cho 3 – 4 häc sinh kÓ l¹i toµn bé c©u chuyÖn. NÕu chuyÖn qu¸ dµi cho häc sinh
kÓ tiÕp søc.
3-Cñng cè, dÆn dß.
-Gi¸o viªn cho häc sinh tham kh¶o 1 – 2 bµi lµm v¨n trong nh÷ng bµi v¨n hay
hoÆc nh÷ng bµi v¨n mÉu líp 4, 5.
-Gi¸o viªn nhËn xÐt giê häc.
-Híng dÉn häc sinh chuÈn bÞ bµi viÕt.
Néi dung ghi b¶ng
Thø..............ngµy.............th¸ng..........n¨m.......
TËp lµm v¨n ( miÖng)
16
§Ò bµi: Mîn lêi c« chñ trong truyÖn “C« chñ kh«ng biÕt quý t×nh b¹n” ®Ó kÓ l¹i
truyÖn ®ã.
Dµn bµi
Häc sinh tr¶ lêi
Nh÷ng c©u v¨n hay
1-Më bµi
-Giíi thiÖu vÒ
-T«i lµ c« chñ cña 4
-H«m Êy ngñ dËy muén t«i
b¶n th©n
con vËt
gäi m·i ch¼ng thÊy cón con d©u.
-Thêi gian.
-Vµo mét buæi s¸ng.
ThÕ lµ nã ®· bá t«i ®i råi. T«i
-§Þa ®iÓm.
-Lµng quª, xãm nhá.
buån l¾m. Nh÷ng chuyÖn ®· qua
-Nh©n vËt.
-Gµ trèng, gµ m¸i, vÞt, bçng trë l¹i ®Çu t«i.
-C¶m xóc.
chã.
-Hèi hËn, buån b·, u sÇu
2-Th©n bµi.
a-KÕt b¹n víi gµ
-Bé l«ng gµ trèng sÆc
-Mçi lÇn g¸ trèng mæ thãc
trèng, ®æi lÊy gµ m¸i
sì, mµo ®á chãt...
trong tay t«i, t«i c¶m thÊy thÝch
-Khi bÞ ®æi: mµo t¸i vµ thêng nh¾c: Gµ ¬i, h·y ¨n
nhît, quªn g¸y.
nhiÒu vµo cho chãng bÐo!
b-Th©n víi gµ
-Gµ m¸i cã bé l«ng
-T«i vµ gµ m¸i rÊt th©n víi
m¸i råi ®æi lÊy vÞt.
vµng ãng, mît mµ, ®Î nhau. Nhng t×nh b¹n ch¼ng ®îc
trøng hång.
bao l©u khi t«i thÊy vÞt...
-VÞt xuÊt hiÖn, nã bÞ
®æi vµ nã ®· xï l«ng, xÖ
c¸nh, quªn ®Î trøng.
c-Th©n víi vÞt,
-VÞt l«ng tr¾ng, má -B¹n cã bé l«ng tr¾ng, rÊt xinh,
®æi lÊy cón con.
vµng, biÕt b¬i, rÊt xinh.
l¹i biÕt b¬i n÷a....
-Cón con xuÊt hiÖn
ThÕ lµ vÞt l¹i ë víi t«i... T×nh b¹n
ch¼ng ®îc bao l©u th× cón con
xuÊt hiÖn.
-Th©n víi cón
-L«ng vµng, m¾t ®en +T«i l¹i ®æi vÞt lÊy cón con. Cón
con, nhng cón con l¹i nh¸nh, mõng tÝu tÝt...
®Ñp l¾m nhng l¹i hay lµm nòng,
bá ®i.
-C¹y cöa ch¹y chèn cø ®ßi t«i kÓ chuyÖn cho nghe.
(Khi nghe chuyÖn ®æi
-VËy lµ cón con ®· bá t«i.
b¹n).
3-KÕt luËn
-V× t«i kh«ng biÐt quý t×nh b¹n
-Rót ra bµi häc
-T×nh b¹n thiªng nhng ®· muén mÊt råi. T«i rÊt
liªng cao quý.
mong gÆp l¹i c¸c b¹n ®Ó chuéc
Kh«ng cã b¹n sÏ c« l¹i lçi lÇm.
17
®¬n.
-¢n hËn v× kh«ng
biÕt quý t×nh b¹n. C¶m
nghÜ cña em.
§Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sau khi thùc nghiÖm, kh¶o s¸t kÕt qu¶, t«i cïng c¸c c« gi¸o
dù giê ®· tiÕn hµnh th¶o luËn ®¸nh gi¸ kh¸ch quan hiÖu qu¶ giê thùc nghiÖm. Chóng
t«i thu ®îc kÕt qu¶ nh sau:
-Sè lîng häc sinh trªn líp: 31.
-Sè lîng häc sinh ®îc nãi: 28.
-Sè lîng häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc:31
--Sè lîng häc sinh cã kü n¨ng nãi tèt: 20.
-Sè lîng häc sinh nãi râ rµng nhng cha hay:8.
*C¸c bµi häc kinh nghiÖm:
-§Ó giê häc ®¹t kÕt qu¶, nh÷ng viÖc lµm tríc khi nãi, trong khi nãi vµ sau khi nãi
ph¶i thêng xuyen ®èi víi tõng ®o¹n, tõng lÇn nãi cña häc sinh. RÌn kü n¨ng nãi cho
häc sinh tõ nh÷ng phÇn nhá nhÊt.
-Gi¸o viªn chuÈn bÞ tèt vÒ mÆt néi dung, yªu cÇu cña bµi. Dù kiÕn t×nh huèng cã
thÓ x¶y ra trong giê häc. ChØ râ møc ®é cÇn ®¹t cña giê häc ®Ó chän ph¬ng ph¸p thÝch
hîp.
-Muèn häc sinh cã kü n¨ng nãi cÇn luyÖn diÔn ®¹t trùc tiÕp kh«ng chØ trong giê
v¨n mµ cßn trong tÊt c¶ c¸c giê häc kh¸c ®Ó thµnh lËp mét thãi quen nãi tù tin, cã v¨n
ho¸. Giê tËp lµm v¨n n©ng cao kü n¨ng thµnh lèi nãi nghÖ thuËt cã hiÖu qu¶ trong giê
giao tiÕp.
-§Æt c©u hái cho häc sinh ®Æc biÖt lu ý kh¶ n¨ng tr¶ lêi ®îc cña häc sinh. NÕu c©u
hái khã qu¸ hay dµi dßng mµ häc sinh kh«ng tæng hîp ®îc ý sÏ lµm gi¶m kü n¨ng nãi
cña häc sinh.
-Khi tæ chøc cho häc sinh nãi gi¸o viªn nªn nhËp vai cïng víi häc sinh ®i cïng
víi c¶m xóc cña häc sinh dÔ nãi ra hÕt nh÷ng c¶m xóc cña m×nh.
kÕt luËn.
ë tiÓu häc kü n¨ng nãi rÊt cÇn thiÕt cho häc sinh. §Ó ®¸p øng môc tiªu gi¸o dôc
tiÓu häc “Nh»m gióp häc sinh h×nh thµnh nh÷ng c¬ së ban dÇu cho sù ph¸t triÓn ®óng
®¾n vµ l©u dµi vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, phÈm chÊt, thÈm mü vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó häc
sinh tiÕp tôc häc THCS hoÆc ®i vµo cuéc sèng.”
(§iÒu 23 luËt gi¸o dôc).
18
C¸c bµi tËp lµm v¨n miÖng lµ rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh. Nãi tèt, nãi hay
®ång thêi rÌn kü n¨ng nghe trong viÖc t¹o nªn mét sù céng t¸c héi tho¹i ®Ó trÎ em
béc lé m×nh ra t¹o c¬ së ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn cña häc sinh.
“Häc ¨n – häc nãi” lµ viÖc c¬ b¶n nhÊt, cÇn thiÕt nhÊt víi häc sinh tiÓu häc. §Õn
trêng trÎ em ®îc tiÕp xóc víi nÒn gi¸o dôc nhµ trêng lµ ®· b¾t ®Çu nãi. Giê tËp lµm v¨n
miÖng lµ luyÖn tËp cho häc sinh lèi nãi hay, nãi cã nghÖ thuËt vµ c¶ cã v¨n ho¸ xem
nh giê häc quan träng ®Î rÌn kü n¨ng nãi cho häc sinh.
Nhng trong thùc tÕ kü n¨ng nãi cha ®îc ®Æc biÖt coi träng, gi¸o viªn cha cã mét
ph¬ng ph¸p nãi thùc sù cã hiÖu qu¶ trong giao tiÕp cña c¸c giê tËp lµm v¨n miÖng.
VÊn ®Ò rÌn kü n¨ng nãi trong giê tËp lµm v¨n miÖng ®ang lµ vÊn ®Ò quan t©m cña tr êng tiÓu häc thÞ trÊn §åi Ng« vµ còng lµ cña rÊt nhiÒu n¬i kh¸c.
Lµm ®Ò tµi nµy t«i muèn gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc cña c¸c bµi tËp
lµm v¨n miÖng nãi riªng vµ n©ng cao chÊt lîng nãi cña häc sinh gãp phÇn x©y dùng
v¨n ho¸ cuéc sèng nãi chung. Do thêi gian cã h¹n nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai
sãt. RÊt mong sù gióp ®ì cña c¸c thµnh viªn trong héi ®ång khoa häc vµ sù bæ sung
cña c¸c ®Ò tµi kh¸c.
*Mét sè ®Ò xuÊt.
Qua qu¸ tr×nh dù giê vµ t×m hiÓu t«i muèn ®Ò xuÊt mét ý kiÕn rÊt mong nh÷ng ý
kiÕn nhá bÐ cña t«i phÇn nµo ®ãng gãp cho c«ng t¸c gi¸o dôc.
-VÒ gi¸o viªn: Cè g¾ng trang bÞ cho m×nh ®Çy ®ñ nh÷ng kiÕn thøc vÒ tËp lµm v¨n
miÖng kÓ chuyÖn dùa vµo c©u chuyÖn ®· ®îc nghe, cè g¾ng t×m ra ph¬ng ph¸p h÷u
hiÖu nhÊt ®Ó chuyÓn t¶i kiÕn thøc trõu tîng cña tËp lµm v¨n miÖng ®Õn cho häc sinh...
Cã nh vËy míi gãp phÇn n©ng cao viÖc d¹y vµ häc tËp lµm v¨n ë trong nhµ trêng.
-Víi trêng tiÓu häc: Nhµ trêng thêng xuyªn tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o vÒ tËp lµm
v¨n cho c¸c gi¸o viªn. Më c¸c cuéc thi “S¸ng kiÕn hay – ph¬ng ph¸p giái” trong m«n
TËp lµm v¨n cho c¸c gi¸o viªn.
-Víi Phßng Gi¸o dôc: Hµng n¨m nªn tæ chøc cho c¸c gi¸o viªn häc c¸c chuyªn ®Ò...
T«i xin ch©n träng c¶m ¬n.
§åi Ng«, th¸ng 4 n¨m 2004
T¸c gi¶
§ç ThÞ HuÖ
Môc lôc
PhÇn më ®Çu
I-Lý do chän dÒ tµi
II-Môc ®Ých nghiªn cøu
Trang
1
2
19
III-NhiÖm vô nghiªn cøu
IV-§èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu
V-C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
2
2
2
PhÇn néi dung
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn
Ch¬ng II: KÕt qu¶ ®iÒu tra, kh¶o s¸t thùc tiÔn
Ch¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p cÇn thiÕt
PhÇn kÕt luËn
Tµi liÖu tham kh¶o
1-S¸ch gi¸o khoa TiÕng ViÖt 4 – tËp 1,2 – Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc.
2-S¸ch bµi so¹n TiÕng ViÖt 4 – NXB Gi¸o dôc.
3-Lª Ph¬ng Nga – Ph¬ng ph¸p d¹y häc TiÕng ViÖt - §HSP I.
4- Chuyªn ®Ì d¹y TËp lµm v¨n líp 4,5 – Vô TiÓu häc.
5-D¹y tËp lµm v¨n ë trêng tiÓu häc – NXB Gi¸o dôc 1999.
6-T¹p chÝ Gi¸o dôc TiÓu häc.
20
3
7
11
22
- Xem thêm -