Tài liệu Skkn rèn kĩ năng tính nhẩm cho hs lớp 2

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO ĐAM RÔNG TRƯỜNG TIỂU HỌC LƯƠNG THẾ VINH ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHAÙP REØN KÓ NAÊNG TÍNH NHAÅM CHO HOÏC SINH LÔÙP 2 Người viết: Lưu Thị Mai Đơn vị : Trường Tiểu học Lương Thế Vinh Đạ Rsal, tháng 5 năm 2011 1 ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHAÙP REØN KÓ NAÊNG TÍNH NHAÅM CHO HOÏC SINH LÔÙP 2 I / Ñaët vaán ñeà: Ñeå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ngaøy caøng cao cuûa ngaønh GD – ÑT noùi chung, baäc Tieåu hoïc noùi rieâng, thì vieäc naâng cao chaát löôïng Daïy – Hoïc ñaûm baûo thöïc chaát, toaøn dieän chính laø muïc tieâu giaùo duïc cuûa baäc Tieåu hoïc. Baäc Tieåu hoïc laø neàn taûng cuûa heä thoáng giaùo duïc Quoác daân ñeå ñaït ñöôïc yeâu caàu treân tröôùc heát phaûi Daïy – Hoïc toát, trong ñoù moân Toaùn chieám giöõ moät vò trí ñaëc bieät quan troïng: Neáu hoïc toát moân Toaùn, hoïc sinh seõ coù cô sôû ñeå hoïc toát caùc moân khaùc.. Hoïc moân Toaùn, caùc em ñöôïc tö duy nhieàu : so saùnh, löïa choïn, phaân tích, toång hôïp , tröøu töôïng hoùa, khaùi quaùt hoùa , phaùt trieån trí töôûng töôïng trong hoïc taäp vaø trong ñôøi soáng. Treân cô sôõ naém baét noäi dung Toaùn toâi nhaän thaáy: Trong chöông trình toaùn 2 coù nhieàu daïng toaùn ,ñoái vôùi hoïc sinh khaù gioûi tieáp thu nhanh thì vieäc daïy vaø hoïc Toaùn khoâng khoù, coøn ñoái vôùi caùc em yeáu tieáp thu chaäm thì raát khoù khaên, phaàn lôùn caùc em coøn haïn cheá veà kó naêng tính nhaåm. Sau ñaây, toâi xin trao ñoåi cuøng caùc baïn ñoàng nghieäp moät soá giaûi phaùp maø toâi cho laø höõu ích trong quaù trình giaûng daïy . II / Thöïc traïng: Naêm hoïc 2010– 2011 Toâi ñöôïc phaân coâng chuû nhieäm lôùp 2A vôùi toång soá hoïc sinh laø 30 em . Maëc duø laø hoïc sinh thuoäc khu vöïc khoâng laø vuøng khoù khaên song laïi laø hoïc sinh ở nhiều vuøng miền về theo gia ñình ñi laøm kinh tế do ñoù vieäc học tập cuûa caùc em coøn nhiều haïn cheá vìø trình đñoä nhận thức khoâng ñoàng ñeàu (Trong ñoù theå hieän roõ laø hoïc moân Toaùn ); cuï theå laø moät soá em vaãn quen coäng tröø baèng ngoùn tay, ngoùn chaân (baèng caùch ñeám), duøng que tính, vaät thöïc ñeå tính, hoaëc caùc em coøn mô hoà khi tieáp thu caùc yeáu toá hình hoïc, caùc ñôn vò ño löôøng . Trong ñoù phaàn lôùn caùc em coøn haïn cheá veà kó naêng tính nhaåm . Daãn ñeán vieäc tieáp thu kieán thöùc Toaùn 2 ñaït thaáp . XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn triÓn khai thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh vµ c¸c bé m«n häc líp 2 ñeå vËn dông luyeän taäp thöïc haønh toát thì caàn phaûi “ LuyÖn tÝnh nhÈm cho häc sinh líp 2 ” trong gi¶ng d¹y m«n to¸n 2 phÇn céng , trõ cã nhí trong ph¹m vi 100, nh»m trang bÞ cho häc sinh mét t- duy míi, mét ph-¬ng ph¸p míi khoa häc vµ vËn dông kiÕn thøc ®· häc trong ®ßi sèng. 1- T×nh tr¹ng thùc tÕ khi ch-a thùc hiÖn GP : Gi¸o viªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña tiÕt d¹y, t¨ng c-êng luyÖn tËp thùc hµnh , h×nh thµnh kÜ n¨ng to¸n häc cho häc sinh , song viÖc khuyÕn khÝch häc sinh 2 tÝnh b»ng nhiÒu c¸ch, lùa chän c¸ch tÝnh cßn h¹n chÕ. Häc sinh thuéc b¶ng céng trõ , n¨m ®-îc thuËt tÝnh , ch-a thÊy ®-îc sù ®a d¹ng phong phó cña c¸c bµi tËp , kh¶ n¨ng vËn dông céng trõ nhÈm trong ®ßi sèng chËm . III / Nhöõng giaûi phaùp thöïc hieän §¬n vÞ c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh d¹y häc lµ c¸c tiÕt d¹y v× vËy trong qu¸ tr×nh d¹y häc gi¸o viªn ph¶i nghÜ ®Õn tõng tiÕt häc . BÊt cø tiÕt häc nµo còng cã mét sè bµi tËp ®Ó cñng cè , thùc hµnh trùc tiÕp c¸c kiÕn thøc míi, gi¸o viªn võa gióp häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc kÜ n¨ng c¬ b¶n nhÊt võa h×nh thµnh ®-îc ph-¬ng ph¸p häc tËp cho c¸c em . Cïng víi viÖc ®æi míi vÒ cÊu tróc, néi dung s¸ch gi¸o khoa, trong mçi tiÕt häc gi¸o viªn tæ chøc h-íng dÉn häc sinh ho¹t ®éng häc tËp gióp c¸c em n¾m ®-îc kiÐn thøc c¬ b¶n vÒ phÐp céng trõ cã nhí trong ph¹m vi 100, khuyÕn khÝch häc sinh t×m ra kÕt qu¶ b»ng nhiÒu c¸ch .§ång thêi h×nh thµnh vµ rÌn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng thùc hµnh vÒ céng trõ, ®Æc biÖt lµ kÜ n¨ng tÝnh vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua c¸ch céng trõ nhÈm. Víi c¸ch céng trõ nhÈm gióp häc sinh kh¾c s©u kiÕn thøc thÊy ®-îc sù ®a d¹ngvµ phong phó cña c¸c bµi tËp , tõ ®ã tËp cho häc sinh thãi quen khai th¸c néi dung tiÒm Èn trong tõng bµi tËp, lùa chän c¸ch gi¶i tèt nhÊt cho bµi lµm cña m×nh , vËn dông ngay c¸ch céng trõ nhÈm cña tiÕt häc tr-íc trong c¸c tiÕt d¹y tiÕp liÒn, vËn dông trong ®êi sèng mét c¸ch chñ ®éng, linh ho¹t vµ s¸ng t¹o. Khi d¹y to¸n céng trõ cã nhí trong ph¹m vi 100 cho häc sinh líp 2 t«i lu«n yªu cÇu häc sinh tÝnh b»ng nhiÒu c¸ch trong ®ã cã vËn dông tÝnh nhÈm ®Ó t×m nhanh kÕt qu¶ . C¸c b-íc ®-îc tiÕn hµnh nh- sau: 1- Pheùp céng : C¸c bµi d¹ng 9 +5; 29+5;49+25 *Bµi 9 céng víi mét sè : 9+5 - häc sinh thùc hiÖn tÝnh 9+5 b»ng c¸c thao t¸c trªn que tÝnh, cã thÓ tr¶ lêi theo nhiÒu c¸ch ®Ó t×m ra kÕt qu¶ 9+5 = 14 - ®Æt tÝnh råi tÝnh 9 +5 14 Häc sinh n¾m ®-îc thuËt tÝnh - Dùa vµo h×nh vÏ sgk (Trang 15) khuyÕn khÝch häc sinh t×m ra c¸ch lµm nhanhnhÊt :”t¸ch 1 ë sè sau ®Ó cã 9 céng víi 1 b»ng10 , lÊy 10 céng víi sè cßn l¹i cña sè sau”. C¸ch thùc hiÖn nµy yeâu cÇu häc sinh ph¶i huy ®éng c¸c kiÕn thøc ®· häc ë líp 1 (9 + 1 = 10, 5 gåm 1 vµ 4) ®Ó tù ph¸t hiÖn néi dung míi vµ chuÈn bÞ c¬ së cho viÖc laäp b¶ng céng cã nhí. - LËp b¶ng céng d¹ng 9 céng víi mét sè vµ häc thuéc ch¼ng h¹n 9+2= ... 9+3= 9+9= 9+4= + C¸ch 1: Häc sinh tù t×m ra kÕt qu¶ b»ng c¸c thao t¸c trªn que tÝnh . 3 +C¸ch 2: Cho häc sinh nhËn xÐt vÒ c¸c phÐp tÝnh ? ( Sè h¹ng thø nhÊt cña c¸c phÐp tÝnh ®Òu lµ 9 ) khi céng 9 víi mét sè t¸ch 1 ë sè sau ®Ó cã 9 +1 = 10 céng víi sè cßn l¹i cña sè sau råi tÝnh nhÈm . Víi c¸ch nµy häc sinh kh¾c s©u kiÕn thøc, tr¸nh l¹m dông ®å dïng trùc quan. Häc thuéc c«ng thøc còng chØ lµ b-íc ®Çu chiÕm lÜnh kiÕn thøc, gi¸o viªn gióp häc sinh nhËn ra: “Häc kh«ng ph¶i chØ ®Ó biÕt mµ häc cßn ®Ó maø lµm , ®Ó vËn maø dông.” Th«ng qua hÖ thèng bµi tËp häc sinh biÕt c¸ch vËn dông nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ®É häc ®Ó lµm bµi, gi¸o viªn khuyÕn khÝch häc sinh t×m kÕt qu¶ b»ng nhiÒu c¸ch , nhËn xÐt ®-a ra c¸ch gi¶i nhanh nhÊt . Ch¼ng h¹n: Bµi tËp 1: TÝnh nhÈm trang 15 9+3= 3+9= 9+6= 6+9= 9+8= 8+9= 9+7= 7+9= 9+4= 4+9= C¸ch 1: Trªn c¬ së häc thuéc b¶ng céng häc sinh tù t×m ra kÕt qu¶ ë mçi phÐp tÝnh. C¸ch 2: Dùa vµo c¸ch tÝnh nhÈm häc sinh tù nªu kÕt qu¶ råi ®äc 9 + 3 …( Ch¼ng h¹n 9 + 1 = 10 , 10 + 2 = 12) - DiÒn ngay 9 + 3 = 12 (V× khi ®æi chç c¸c sè h¹ng trong mét tæng th× tæng kh«ng thay ®æi) - Bµi tËp 3 TÝnh (Trang 15) 9+6+3= 9+4+2= 9+9+1= 9+5+3= Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh chän ph-¬ng ph¸p gi¶i, ch¼ng h¹n : 9 + 9 + 1 = 18 + 1 = 19 Hay 9 + 9 + 1 = 9 +1 0 = 19 * Bµi 29 + 5 C¸ch 1 (SGK) 29 +5 =? 29 *9 céng 5 b»ng 14, viÕt 4 nhí 1 + 5 *2 thªm 1 b»ng 3, viÕt 3. 34 C¸ch 2 : VËn dông c¸ch tÝnh nhÈm cña bµi 9 + 5 c¸c em cã thÓ tÝnh nh- sau: 29 +5 =29 + 1 + 4 = 30 + 4 = 34 * Bµi 49 +25 C¸ch 1 (SGK) 49 +25 = 4 49 * 9 céng 5 b»ng 14, viÕt 4 nhí 1. +25 *4 céng 2 b»ng 6, thªm 1 b»ng 7, viÕt 7. 74 C¸ch 2 TÝnh nhÈm:49 + 25 = 49 + 1 + 24 = 50 + 24 = 74 *C¸c bµi d¹ng 8 + 5 ; 7 + 5 ; 6 + 5 ; 28 + 5 ; 47 + 5 ; 26 + 5 ; 38 + 25 ; 47 + 25 ; 36 + 15 Thùc hiÖn t-¬ng tù d¹ng nh- trªn : Häc sinh ghi nhí: muèn céng nhÈm hai sè ta lµm trßn chôc mét sè. Khi thªm vµo sè cã hµng ®¬n vÞ lín h¬n bao nhiªu ®¬n vÞ ®Ó sè ®ã trßn chôc th× ph¶i bít ®i ë sè h¹ng kia bÊy nhiªu ®¬n vÞ. 2.PhÐp trõ C¸c bµi d¹ng 11-5 ; 31- 5 ;51-15 * Bµi 11trõ ®i mét sè 11-5 -Häc sinh thùc hiÖn tÝnh 11-5 b»ng c¸c thao t¸c trªn que tÝnh, cã thÓ tr¶ lêi b»ng nhiÒu c¸ch ®Ó t×m ra kÕt uq¶ 11-5 ®Æt tÝnh råi tÝnh 11 (Häc sinh n¾m ®-îc thuËt tÝnh) -5 6 -Dùa vµo h×nh vÏ SGK trang 48 häc sinh t×m ra c¸ch tÝnh nhÈm : 11 - 5 = 11 - 1- 4 = 10 – 4 = 6 -H-íng d·n thùc hiÖn c¸c thao t¸c 11 – 5 = ( 11 + 5 ) - ( 5 + 5 ) = 16 - 10 = 6 Ph¸t hiÖn c¸ch trõ nhÈm : muèn trõ nhÈm ta lµm trßn chôc sè trõ: khi thªm vµo sè trõ bao nhiªu ®¬n vÞ ®Ó sè ®ã trßn chôc th× ph¶i thªm vµo sè bÞ trõ bÊy nhiªu ®¬n vÞ. Bµi tËp 1: TÝnh nhÈm trang 48 9+2= 8+3= 7+4= 6+5 = 2+9 = 3+8 = 4+7 = 5+6 = 11 – 9 = 11 – 2 = 11 – 8 = 11 – 3 = 11 – 7 = 11 – 4 = 11 – 5 = 11 – 6 = C¸ch 1 : Trªn c¬ sôû thuéc b¶ng céng trõ häc sinh tù t×m ra kÕt quaû mçi phÐp tÝnh C¸ch 2: Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc häc sinh cã thÓ ®iÒn ngay 9 +2 = 11 ; 2 + 9 = 11 Cßn 11 - 9 ; 11 - 2, cÇn ®-îc ®Æt trong mèi quan hÖ víi phÐp céng 9 + 2 = 11 ; 2 + 9 = 11 vµ c¸ch t×m mét sè h¹ng khi biÕt sè h¹ng kia vµ tæng. C¸c cét cßn l¹i thùc hiÖn t-¬ng tù. Dùa vµo c¸ch tÝnh nhÈm bµi 11- 5, häc sinh vËn dông tÝnh nhÈm trong c¸c bµi tiÕp theo. * Bµi 31-5 C¸ch 1: §Æt tÝnh 31-5 =? 31 *1 kh«ng trõ ®-îc 5 lÊy 11 trõ 5 b»ng 6 viÕt 6 nhí 1 - 5 5 26 *3 trõ 1 b»ng 2 viÕt 2 C¸ch 2 tÝnh nhÈm 31-5 =(31+5) -(5+5)= 36 - 10 = 26 * Bµi 51-15 C¸ch 1 (SGK) 51 -15 = ? 52 *1 kh«ng trõ ®-îc 5 lÊy 11-5 b»ng 6 viÕt 6 nhí 1. -15 *1 thªm 1 b»ng 2, 5 trõ 2 b»ng 3, viÕt 3 36 C¸ch 2 : TÝnh nhÈm: 51 - 15 = 51 + 5 ) - ( 15 + 5) = 56 - 20 = 36 * C¸c bµi d¹ng 12 – 8 ; 32 – 8 ; 52 – 28 ; 13 – 5 ; 33 - 5 ; 53 – 15 ; 14 – 8 ; 34 – 8 ; 54 - 18 Thùc hiÖn t-¬ng tù nh- trªn. Víi c¸ch d¹y céng trõ nhÈm lång vµo tõng bµi häc phÇn céng trê cã nhí , häc sinh høng thó häc tËp, tÝch cùc chñ ®éng häc tËp theo n¨ng lùc c¸ nh©n, häc sinh biÕtvËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch linh ho¹t s¸ng t¹o. Häc sinh cã thãi quen lùa chän c¸ch gi¶i tèt nhÊt cho bµi lµm cña m×nh, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn t- duy, n¨ng lùc tù häc, gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng IV/ Keát quaû Chính nhôø ñoåi môùi phöông phaùp nhö treân ñaõ giuùp toâi giaûng daïy toát hôn, chaát löôïng hoïc moân Toaùn cuûa hoïc sinh lôùp toâi ñaõ chuyeån bieán khaù roõ neùt so vôùi ñaàu naêm hoïc. Qua thực nghiÖm d¹y tÝnh nhÈm ta thÊy hiÖu qu¶ rÊt kh¶ quan , sè häc sinh giái ®-îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ, sè häc sinh yÕu kh«ng coøn . Treân ñaây laø nhöõng ñoåi môùi phöông phaùp maø baûn thaân toâi ñaõ vaän duïng töø caùc ñôït taäp huaán , ñuùc ruùt kinh nghieäm qua giaûng daïy , hoïc hoûi ñoàng nghieäp trong tröôøng vaø tröôøng baïn ñeå thöïc hieän trong quaù trình daïy hoïc moân Toaùn ôû lôùp 2A taïi tröôøng Tieåu hoïc cuûa toâi . Đaï Rsal, ngaøy 25 / 4 / 2010. Löu Thò Mai 6 7