Tài liệu Skkn rèn kĩ năng phát âm chuẩn cho học sinh

__________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ A. PhÇn më ®Çu I/ Lý do chän ®Ò tµi : M«n TiÕng ViÖt gãp phÇn ®¾c lùc trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ. ViÖc d¹y tiÕng ViÖt trong nhµ trêng t¹o cho häc sinh kh¶ n¨ng sö dông tiÕng viÖt v¨n ho¸ vµ hiÖn ®¹i ®Ó suy nghÜ, giao tiÕp vµ häc tËp. Th«ng qua viÖc häc TiÕng viÖt, rÌn cho häc sinh n¨ng lùc t duy, ph¬ng ph¸p suy nghÜ, gi¸o dôc c¸c em nh÷ng t tëng t×nh c¶m lµnh m¹nh trong s¸ng. RÌn cho häc sinh ph¸t ©m ®óng chuÈn ch÷ viÕt trong ph©n m«n tËp ®äc lµ mét kh©u rÊt quan träng. RÌn kü n¨ng ph¸t ©m ®óng gióp cho ng«n ng÷ cña c¸c em ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn nhÊt, ®óng nhÊt trong mäi hoµn c¶nh. Ngoµi ra cßn gióp cho häc sinh hiÓu ®óng nghÜa cña tõ ng÷, c©u v¨n. Tõ ®ã gióp c¸c em c¶m nhËn c¸i hay c¸i ®Ñp cña v¨n b¶n nghÖ thuËt còng nh sù chÝnh x¸c cña v¨n b¶n khoa häc. ViÖc ph¸t ©m ®óng chuÈn ch÷ viÕt sÏ t¹o ®îc nhiÒu c¸i lîi: Tríc hÕt nã gióp häc sinh viÕt ®óng chÝnh t¶, sau ®ã cßn gióp c¸c em dÔ dµng h¬n khi häc ngo¹i ng÷. Kü n¨ng nãi ë ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi ®ßi hái cao h¬n ë ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch gi¸o dôc. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt ë ph©n m«n TËp lµm v¨n. ChÝnh v× vËy rÌn kü n¨ng ph¸t ©m ®óng chuÈn ch÷ viÕt v« cïng quan träng ®èi víi häc sinh tiÓu häc nãi chung vµ häc sinh líp 3 nãi riªng. Do vËy nªn viÖc rÌn kü n¨ng ph¸t ©m ®óng chuÈn ch÷ viÕt lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i kiªn tr×, tØ mØ vµ cè g¾ng. Ng«n ng÷ lµ c«ng cô cña giao tiÕp. Ng«n ng÷ cã chuÈn th× viÖc giao tiÕp ë ph¹m vi réng h¬n ph¬ng ng÷ míi thuËn lîi vµ bµi ®äc cña c¸c em còng míi tiÕn tíi hay ®îc. Bëi mçi bµi tËp lµ mét bøc tranh nhá vÒ hiÖn thùc vµ cuéc sèng xung quanh con ngêi. C¸c em ®äc cµng hay cµng thªm dÔ hiÓu vÒ néi dung bµi ®äc còng nh c¶m nhËn ®îc c¸i hay, c¸i ®Ñp thÓ hiÖn trong bµi, tõ ®ã h×nh thµnh tõng bíc kh¶ n¨ng c¶m thô v¨n häc, gióp cho bµi v¨n cña c¸c em ngµy mét hay h¬n. Cã ng«n ng÷ míi cã "C¸i vá vËt chÊt" cña t duy. C¸i vá vËt chÊt nµy chØ ph¸t triÓn phong phó khi ng«n ng÷ giao tiÕp cã kh¶ n¨ng giao tiÕp réng h¬n ph¬ng ng÷ hÑp cña m×nh bëi ng«n ng÷ lµ mét hÖ thèng ho¹t ®éng chøc n¨ng phôc vô cho t duy vµ giao tiÕp x· héi. T¸ch khái ho¹t ®éng chøc n¨ng, nã sÏ trë thµnh mét hÖ thèng kh« cøng, mét hÖ thèng chÕt. RÌn cho häc sinh ph¸t ©m chuÈn ch÷ viÕt gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña m«n tiÕng viÖt. Mµ m«n tiÕng viÖt l¹i cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi c¸c m«n häc kh¸c. Kh«ng cã m«n tiÕng viÖt sÏ kh«ng cã bÊt cø Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 1 __________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ mét ho¹t ®éng nµo trong nhµ trêng. Ngîc l¹i, th«ng qua sö dông tiÕng viÖt ®Ó häc c¸c m«n kh¸c, tr×nh ®é cña c¸c em ®îc tÆng lªn, kü n¨ng häc tiÕng viÖt ®îc cñng cè kh¾c s©u thªm. XuÊt ph¸t tõ lý do trªn mµ t«i ®· chän ®Ò tµi nµy. §Ò tµi phï hîp vËn dông ®èi víi häc sinh líp 3 . II/ NhiÖm vô nghiªn cøu: Nghiªn cøu c¬ së lý luËn, thùc tr¹ng trªn c¬ së ®ã ®a ra mét sè ph¬ng ph¸p ®Ó rÌn ph¸t ©m ®óng, phï hîp víi hÖ thèng ch÷ viÕt . III/ Thêi gian vµ ph¹m vi nghiªn cøu: Tõ th¸ng 10 n¨m 2007 ®Õn th¸ng 2 n¨m 2008 . Häc sinh líp 3B trêng TiÓu häc Thèng NhÊt . B. Néi dung. I/ Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu: Thùc tr¹ng cña lçi ph¸t ©m lÖch chuÈn ch÷ viÕt cña häc sinh líp 3B trêng tiÓu häc Thèng NhÊt. Qua gi¶ng d¹y, t«i nhËn thÊy r»ng hÇu hÕt c¸c em ph¸t ©m kh«ng ®óng ë mét sè tiÕng, tõ. Cã thÓ ph©n nh÷ng lçi ph¸t ©m ®ã thµnh c¸c lo¹i nh sau: 1. C¸c lçi phô ©m ®Çu. Nãi 3 ©m quÆt lìi, thÓ hiÖn trªn ch÷ viÕt :"tr" , "s", "r" thµnh "ch" "x", "d" VÝ dô: "Tr©n träng" thµnh "ch©n chäng", "dßng s«ng" thµnh"dßng x«ng" , "rõng xanh" thµnh "dõng xanh" . 2. Ph¸t ©m c¸c tiÕng trßn m«i: VÝ dô "c©y cä" thµnh "c©y qu¹" "con cß"thµnh "con quµ". 3. Lçi c¸c thanh ng·, thanh hái, ng· thµnh hái, hái thµnh ng·: Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 2 __________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ VÝ dô: "Hoa në" thµnh "hoa nì", "Nòng nÞu" thµnh "nñng nÞu" , "Qu¶ lª" thµnh "qu· lª" KÕt qu¶ theo dâi ban ®Çu nh sau : Th¸ng 10/2007 TT 1 2 KÕt qu¶ Phô ©m ®Çu Ph¸t ©m chuÈn 1em = 3,4% Ph¸t ©m cha 28 em = 96,6% chuÈn ¢m trßn m«i 2 em = 6,8% 2 em = 93,2% DÊu thanh 1 em = 3,4% 28 em = 96,6% II/ C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn: Sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau : a. Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t: Ph¶i n¾m ®îc cô thÓ häc sinh ph¸t ©m sai lÖch, ph¸t ©m sai chç nµo, cô thÓ tõng häc sinh nµo. b. Ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn theo mÉu: Tõ ho¹t ®éng cã ý thøc trong ®ã thÇy gi¸o cho ra vµ giíi thiÖu c¸c mÉu ho¹t ®éng lêi nãi råi ph©n biÖt lµm cho häc sinh hiÓu vµ n¾m ®îc c¬ chÕ cña chóng vµ b¾t tríc mÉu ®ã ®Ó t¹o ra lêi nãi cña m×nh. c. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷: tõ viÖc quan s¸t, ph©n tÝch c¸c hiÖn tîng ng«n ng÷ theo ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ t×m ra nÐt ®Æc trng cña hiÖn tîng Êy. d . Ph¬ng ph¸p giao tiÕp : Híng dÉn häc sinh vËn dông lý thuyÕt ®îc häc vµo nhiÖm vô giao tiÕp cô thÓ b»ng tiÕng viÖt. Ph¬ng ph¸p nµy cã t¸c dông kh¾c s©u tri thøc, rÌn kü n¨ng. e. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm: Muèn rÌn tèt kü n¨ng còng nh ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng cña häc sinh th× ph¶i cho häc sinh ®îc thùc hµnh nhiÒu. III/ C¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn. 1. BiÖn ph¸p thø nhÊt: B¶n th©n gi¸o viªn cÇn vµ hiÓu. D¹y cho häc sinh theo ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi, ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi néi dung còng nh ph¬ng ph¸p d¹y theo híng ®æi míi. Bªn c¹nh ®ã cßn ®ßi hái tay nghÒ còng nh kiÕn thøc v÷ng ch¾c. V× vËy ngoµi sù nç lùc phÊn ®Êu vÒ chuyªn m«n, ngêi gi¸o viªn cÇn cã lßng nhiÖt t×nh, tËn tuþ víi häc sinh. N¾m ®îc tÝnh thèng nhÊt cña ng«n ng÷, ph¶i n¾m ®îc mèi quan hÖ gi÷a ph¸t ©m ®Þa ph¬ng víi chÝnh ©m vµ ph¶i biÕt kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p cô thÓ, thÝch hîp. B¶n th©n gi¸o viªn ph¶i cã chuÈn mùc vÒ ng«n ng÷ nãi còng nh viÕt. V× c¸ch ®äc, viÕt cña gi¸o viªn cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn häc sinh. Ph¶i n¾m vµ dùa vµo môc tiªu bµi häc ®Ó cã kh¶ n¨ng sö lý linh ho¹t ®îc c¸i "V¹n biÕn" trong giê häc. Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 3 __________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ Trong nhµ trêng, häc sinh kh«ng chØ lµ ®èi tîng ®îc gi¸o dôc mµ chñ yÕu lµ chñ thÓ cña nhËn thøc, chñ ®éng, tÝch cùc ph¸t huy vai trß cña m×nh ®Ó chiÕm lÜnh kiÕn thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng vµ th«ng qua ®ã mµ h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh. 2. BiÖn ph¸p thø 2: Kh¶o s¸t kh¶ n¨ng ph¸t ©m cña häc sinh. Gi¸o viªn ph¶i n¾m ®îc cô thÓ tõng häc sinh nµo hay ph¸t ©m sai, sai chç nµo ®Ó kÞp thêi söa ch÷a. 3. BiÖn ph¸p thø 3: Båi dìng cho häc sinh cã mong muèn, cã ý thøc nãi, ®äc ®óng chÝnh ©m cµng sím cµng tèt. Nh¾c nhë häc sinh cÇn ph¸t ©m ®óng kh«ng chØ trong khi rÌn ®äc mµ cßn c¶ trong c¸c giê häc kh¸c còng nh trong giao tiÕp hµng ngµy. 4. BiÖn ph¸p thø 4: Ch÷a lçi ph¸t ©m b»ng biÖn ph¸p ph¸t ©m theo mÉu. B»ng ph¸t ©m mÉu cña m×nh, gi¸o viªn ®a ra tríc ph¸t ©m chuÈn tõng tõ cÇn luyÖn yªu cÇu häc sinh ph¸t ©m theo. 5. BiÖn ph¸p thø 5: BiÖn ph¸p cÊu ©m . Sau khi ®äc, gi¸o viªn m« t¶ cÊu ©m cña mét ©m nµo ®ã. VÝ dô "trong s¸ng", "rung rinh", "s¸ng suèt" cÇn ph¶i ®äc quÆt lìi, tiÕng chøa c¸c nguyªn ©m ®«i th× ph¶i ®äc lít ®Òu trªn hai ©m. Sau khi m« t¶ cÊu ©m th× cho häc sinh ®äc, cho häc sinh kh¸c nhËn xÐt, m« pháng lêi cña b¹n vµ so s¸nh víi c¸ch ®äc mÉu. NÕu häc sinh kh«ng lµm ®îc viÖc ®ã th× gi¸o viªn cã thÓ gióp ®ì. Gi¸o viªn ph¶i nhanh chãng nhËn ra hiÖu sè sai lÖch gi÷a bµi ®äc cña c¸c em vµ mÉu cña thÇy. Khi nhËn xÐt häc sinh ®äc, gi¸o viªn kh«ng ®îc nhËn xÐt chung chung (em ®äc tèt hay t¬ng ®èi tèt) mµ gi¸o viªn ph¶i nhËn xÐt thËt cô thÓ ®îc chç nµo vµ cha ®îc chç nµo. 6. BiÖn ph¸p thø 6: BiÖn ph¸p noi g¬ng chª tr¸ch nhÑ nhµng. NÕu trong líp ®· cã em ph¸t ©m ®óng, gi¸o viªn kh«ng cÇn ®äc mÉu mµ gäi cho häc sinh ®ã ®äc. Nh vËy häc sinh kh¸c sÏ thªm phÇn tù tin cè g¾ng h¬n. Cßn nÕu häc sinh khi ®äc cßn m¾c lçi nhiÒu, gi¸o viªn kh«ng nªn chª tr¸ch nhiÒu ®Ó tr¸nh sù mÊt lßng tin ®èi víi c¸c em . 7. BiÖn ph¸p thø 7: T¹o cho häc sinh ®îc thùc hµnh nhiÒu. Ph¶i quan t©m ®Õn mäi ®èi tîng häc sinh trong líp, sao cho nhiÒu em ®îc ®äc, ®äc nhiÒu. Muèn vËy gi¸o viªn cÇn ph¶i gióp ®ì, ph¶i quan t©m ®Õn häc sinh, t¹o ra c¸c t×nh huèng kÝch thÝch nhu cÇu giao tiÕp. Tõ ®ã kü n¨ng häc tËp tiÕng viÖt ®îc cñng cè vµ kh¾c s©u thªm, t¹o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c¸c em häc tËp ë bËc cao h¬n. Khi häc sinh ®äc nÕu cha phï hîp víi ch÷ viÕt gi¸o viªn cÇn t¸i hiÖn lêi ®äc cña häc sinh ®Ó ®èi chiÕu víi lêi ®äc mÉu. 8. BiÖn ph¸p thø 8: CÇn kÕt hîp c¶ hai h×nh thøc d¹ng nãi vµ d¹ng viÕt. Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 4 __________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ Nãi vµ viÕt lµ hai d¹ng lêi nãi mang nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau nhng còng hç trî vµ thóc ®Èy nhau ph¸t triÓn. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ trong giê chÝnh t¶. Nghe gi¸o viªn ®äc, häc sinh ®ång thêi t duy xem ®äc nh vËy th× viÕt nh thÕ nµo vµ ngîc l¹i. 9. BiÖn ph¸p thø 9: Giao nhiÖm vô cho häc sinh kÌm cÆp nhau ®äc. Trong khi luyÖn ®äc trong nhãm, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc tèt kÌm cho häc sinh ®äc cha tèt. Bªn c¹nh ®ã cßn nh¾c nhë c¸c em b¶o nhau cã ý thøc ph¸t ©m ®óng, chuÈn ch÷ viÕt trong mäi t×nh huèng. Muèn vËy trong giê luyÖn ®äc, yªu cÇu häc sinh lu«n lµm viÖc b»ng ba gi¸c quan - thÝnh gi¸c - thÞ gi¸c - vÞ gi¸c. Ph¶i tËp cho häc sinh biÕt quan s¸t ©m thanh lêi nãi cña gi¸o viªn, cña b¶n th©n m×nh ®Ó ®äc, nãi cho tèt. Lu ý häc sinh khi ®äc ph©n biÖt thanh hái, thanh ng·. Cho häc sinh n¾m ®îc: Ph¸t ©m tiÕng cã thanh ng· th× giäng nhÑ h¬n, nghe nh liªn quan ®Õn dÊu thanh s¾c. Cßn ph¸t ©m tiÕng cã thanh hái th× ©m thanh nÆng h¬n, nghe nh liªn quan ®Õn dÊu thanh nÆng. Khi ®äc c¸c tiÕng cã ©m trßn m«i, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ngoµi viÖc nghe cßn ph¶i quan s¸t miÖng cña gi¸o viªn. VÝ dô ®äc ®óng: "C©y cä xanh to¶ nhiÒu tµu" cßn nÕu ®äc sai sÏ lµ: "c©y qu¹ xanh to¶ nhiÒu tµu". Nh vËy sÏ lµm cho c©u th¬ hiÓu kh«ng ®óng nghÜa. Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 5 __________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ c. KÕt luËn I/ KÕt qu¶ nghiªn cøu: Khi tiÕn hµnh ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn vµo qu¸ tr×nh d¹y häc, t«i thÊy häc sinh ®äc chuÈn ch÷ viÕt t¨ng lªn râ rÖt. Cô thÓ nh sau (kÕt qu¶ theo dâi vµo cuèi th¸ng 2 /2008) TT KÕt qu¶ ph¸t ©m Phô ©m ®Çu tr, s, r 22 em = 74,8% 1 ChuÈn ch÷ viÐt 3 Cha chuÈn ch÷ 7 em = 25,2 % viÕt ¢m trßn m«i DÊu thanh 23 em = 78,2 22 em = 74,8% % 6 em = 21,8% 7em = 25,2% II/ Bµi häc kinh nghiÖm: Muèn rÌn ph¸t ©m chuÈn ch÷ viÕt cho häc sinh, ngêi gi¸o viªn cÇn: Ph¶i gÇn gòi quan t©m häc sinh. Kh«ng ph¶i ®Õn khi so¹n mét bµi cô thÓ ta míi tiÕn hµnh t×m hiÓu häc sinh. ViÖc t×m hiÓu còng nh rÌn ph¸t ©m ®óng cho häc sinh lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i kiªn tr×, nhÉn n¹i. Cô thÓ gi¸o viªn ph¶i biÕt râ häc sinh cña m×nh cã høng thó víi bµi tËp ®äc nµo, ph¸t ©m cã nh÷ng g× sai, chuÈn, khã ph¸t ©m ë nh÷ng tõ ng÷ nµo trong bµi. Gi¸o viªn cÇn cã nghÖ thuËt s ph¹m s©u s¾c. Muèn vËy ngêi gi¸o viªn cÇn thêng xuyªn båi dìng kiÕn thøc còng nh kinh nghiÖm th«ng qua ®äc tµi liÖu vµ häc hái ®ång nghiÖp. Giäng ®äc mÉu cña gi¸o viªn còng ph¶i chuÈn, ph¶i hay. Muèn vËy gi¸o viªn ph¶i cã lßng ham muèn ®äc hay vµ ph¶i cã ý thøc tù ®iÒu chØnh m×nh ®äc ®óng h¬n, hay h¬n, cã ý thøc chau chuèt giäng ®äc cña m×nh. Gi¸o viªn cÇn ph¶i biÕt quan s¸t häc sinh ®äc, biÕt t¸i hiÖn lêi ®äc cña häc sinh ®èi chiÕu víi lêi ®äc mÉu, biÕt phèi hîp nhÞp nhµng lêi m« t¶ giäng ®äc vµ lµm mÉu. CÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c ®èi tîng häc sinh trong líp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Õn tÊt c¶ c¸c ®èi tîng häc sinh ®Òu ®îc ®äc, ®îc ph¸t biÓu ý kiÕn nh»m t¹o ra høng thó häc tËp cho c¸c em, bëi chØ qua thùc hµnh häc sinh míi kh¾c s©u ®îc kiÕn thøc, rÌn ®îc kü n¨ng. Qua thêi gian gi¶ng d¹y, t«i ®· rót ra ®îc kinh ghiÖm nhá ®· nªu ë trªn. VËn dông kinh nghiÖm ®ã vµo gi¶ng d¹y t«i ®· thÊy ®îc mét sè thµnh c«ng ban ®Çu. Cô thÓ ph¸t ©m chuÈn phô ©m ®Çu "tr" "s" "r" t¨ng lªn 71,4% , ©m trßn m«i t¨ng lªn 71,4%, dÊu thanh hái thanh ng· t¨ng lªn 71,4% . Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 6 __________ S¸ng kiÕn kinh nghiÖm __________ Trong qu¸ tr×nh nghiªm cøu vµ viÕt kinh nghiÖm nµy, kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. V× vËy t«i kÝnh mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña Héi ®ång khoa häc nhµ trêng vµ c¸c ®ång nghiÖp ®Ó kinh nghiÖm cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n, gióp t«i v÷ng vµng tay nghÒ trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y, ®¸p øng víi yªu cÇu míi cña nhµ trêng tiÓu häc hiÖn nay. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Thèng NhÊt, ngµy 25 th¸ng 2 n¨m 2008 Ngêi viÕt Vò ThÞ Xu©n Vò ThÞ Xu©n - Trêng tiÓu häc n«ng trêng Thèng NhÊt 7