Tài liệu Skkn quản lí và chỉ đạo giáo dục kĩ năng sống ở trường tiểu học

QUẢN LÍ VÀ CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC BA ĐÌNH - THÀNH PHỐ THANH HOÁ A. ĐẶT VẤN ĐỀ: Để đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, trong những năm gần đây, nền giáo dục phổ thông nước nhà đã và đang được đổi mới mạnh mẽ theo bốn trụ cột của thế kỉ XXI, mà thực chất đó là cách tiếp cận kĩ năng sống: Học để biết, Học để làm, Học để tự khẳng định mìmh và Học để chung sống. Mục tiêu giáo dục phổ thông đã chuyển hướng từ chủ yếu là trang bị kiến thức sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em học sinh. Phương pháp giáo dục trong các nhà trường cũng được Bộ GDĐT chỉ đạo theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp đặc điểm từng lớp học, từng địa phương, tăng cường khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Nội dung giáo dục kĩ năng sống đã được tích hợp trong một số môn học trong nhà trường từ bậc Tiểu học đến bậc Trung học Phổ thông. Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO, Kĩ năng sống là khả năng để có hành vi thích ứng và tích cực, giúp cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày. Kĩ năng sống bao gồm một loạt các kĩ năng cụ thể, cần thiết cho cuộc sống hàng ngày của mỗi con người. Bản chất của kĩ năng sống là kĩ năng tự quản lí bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc có hiệu quả. Nói cách khác, Kĩ năng sống là khả năng làm chủ bản thân mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. B. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRONG NHÀ TRƯỜNG Có thể nói, kĩ năng sống chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành kĩ năng, thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kĩ năng sống phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thách thức: biết ứng xử, giải quyết mọi vấn đề một cách tích cực và phù hợp, họ thường thành công hơn trong cuộc sống, yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính 1 mình. Ngược lại, người thiếu kĩ năng sống thường bị vấp ngã, dễ thất bại trong cuộc sống, do đó dễ dẫn đến các hành vi tiêu cực. Giáo dục kĩ năng sống hiện nay là yêu cầu cấp thiết đối với học sinh. Bởi vì: - Các em là những chủ nhân tương lai của đất nước, là người sẽ quyết định sự phát triển của đất nước trong những năm tới. Nếu không có Kĩ năng sống các em sẽ không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và đất nước. - Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết về mặt trái của xã hội, thiếu kinh nghiệm sống nên dễ bị lôi kéo, kích động. Nếu không được giáo dục kĩ năng sống, thiếu kinh nghiêm sống, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống lai căng, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Thực tế cho thấy, đã có một bộ phận học sinh phổ thông đã nghiện hút, bạo lực học đường ( kể cả học sinh nữ ), đua xe máy trái phép, ăn chơi sa đoạ… chính là các em thiếu kĩ năng sống. Vì vậy, việc giáo dục Kĩ năng sống cho thế hệ trẻ là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm với bản thân, gia đình, với cộng đồng, với Tổ quốc, giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và cộng đồng, sống tích cực, an toàn và lành mạnh. C. CHỈ ĐẠO VIỆC GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC BA ĐÌNH - THÀNH PHỐ THANH HOÁ Đã nhiều năm nay, đặc biệt kể từ khi thực hiện thay sách ở bậc Tiểu học ( từ năm học 2001-2002 ), việc giáo dục các kĩ năng cần thiết cho học sinh đã được chú ý trong quá trình dạy học: kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, kĩ năng giao tiếp trong môn Tiếng Việt, kĩ năng giải Toán, kĩ năng thực hiện các chuẩn mực hành vi trong môn Đạo đức, kĩ năng nhận biết và thích nghi với môi trường, bảo vệ môi trường .v.v…trong môn Tự nhiên & Xã hội. Song, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh chưa được đặt ra một cách cụ thể, khái niệm Kĩ năng sống còn mơ hồ đối với giáo viên. Sang năm học 2010-2011, việc giáo dục kĩ năng sống trong trường phổ thông được Bộ GD-ĐT chỉ đạo tích hợp vào các môn học và triển khai trên khắp các Tỉnh, Thành trên cả nước. Việc giáo dục kĩ năng sống đã trở thành 2 một nội dung cần thiết, không thể thiếu trong các nhà trường. Là một đơn vị đóng trên địa bàn trung tâm Thành phố Thanh Hoá và là một trong các trường lớn của Thành phố, trường Tiểu học Ba Đình đã tiếp cận nhanh chóng và thực hiện đồng bộ nội dung chỉ đạo của Bộ GD-ĐT về việc giáo dục kĩ năng sống trong các môn học nói riêng và trong quá trình giáo dục nói chung. 1. Về nhận thức: Chúng tôi nhận thấy, đối với học sinh Tiểu học, việc giáo dục kĩ năng sống trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết và việc triển khai chỉ đạo của Bộ GD-ĐT là hoàn toàn phù hợp. Ngay từ đầu năm học, sau khi tiếp thu tinh thần chỉ đạo của Sở GD-ĐT, Phòng GD-ĐT, Ban giám hiệu nhà trường đã họp và thống nhất quan điểm chỉ đạo việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường với các mục tiêu cụ thể là: - Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó hình thành cho học sinh những thói quen lành mạnh, tích cực, loại bỏ những thói quen, hành vi tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động hàng ngày. - Tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và phát triển hài hoà về thể chất, tinh thần và đạo đức. Giúp học sinh có các kĩ năng sống cần thiết để có các cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống hàng ngày và để tiếp tục học lên các cấp học cao hơn. 2. Phân công trách nhiệm: 2.1. Ban giám hiệu cử đồng chí Hồ Thị Xuân- Phó hiệu trưởng phụ trách hoạt động dạy- học trực tiếp chỉ đạo nội dung giáo dục kĩ năng sống trong nhà trường. 2.2. Cử bốn đồng chí đi tiếp thu chuyên đề giáo dục kĩ năng sống tại phòng Giáo dục, gồm: đồng chí Hồ Thị Xuân, phó hiệu trưởng đồng thời là báo cáo viên cấp Tỉnh chuyên đề này; đồng chí Hoàng Thị Phúc, tổ trưởng chuyên môn tổ 4,5, đồng chí Nguyễn Thị Ngân, tổ trưởng chuyên môn tổ 1,2,3; đồng chí Lê Thị Hoa, giáo viên giỏi Quốc gia là giáo viên khối 5, đồng thời là báo cáo viên cấp Thành phố của chuyên đề này. 2.3. Tổ chức triển khai chuyên đề cấp trường: Sau khi tiếp thu chuyên đề tại phòng GD-ĐT thành phố, nhà trường tổ chức triển khai chuyên đề giáo dục kĩ năng sống cấp trường. 3 Thời gian: 2 ngày ( Ngày mồng 8 và mồng 9 tháng 10 năm 2011) Địa điểm: Văn phòng nhà trường. Thành phần: Ban giám hiệu và toàn thể giáo viên nhà trường. Phân công nhiệm vụ triển khai chuyên đề cho các báo cáo viên: + Đồng chí Hồ Thị Xuân: Một số vấn đề chung về kĩ năng sống và giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ thông; Giáo dục kĩ năng sống trong môn Đạo đức. + Đồng chí Nguyễn Thị Ngân: Giáo dục kĩ năng sống trong môn Tự nhiên và xã hội lớp 1,2,3. + Đồng chí Hoàng Thị Phúc: Giáo dục kĩ năng sống trong môn Tiếng Việt. + Đồng chí Lê Thị Hoa: Giáo dục kĩ năng sống trong môn Khoa học lớp 4,5. Sau khi nghe các báo cáo viên hướng dẫn nội dung của chuyên đề, Ban giám hiệu nhà trường tổ chức cho giáo viên từng khối nghiên cứu kĩ các nội dung, thảo luận và soạn bài dạy thử ở tất cả các môn theo tinh thần chỉ đạo. Sau đó, giáo viên trao đổi rút kinh nghiệm cho việc xây dựng kế hoạch bài học giáo dục kĩ năng sống đồng thời thực hiện giảng dạy lên lớp một số tiết trong các môn học vừa tiếp thu. 2.4. Trong quá trình thực hiện, Ban giám hiệu nhà trường kiểm tra theo dõi thường xuyên và phân công như sau: - Đồng chí Hồ Thị Xuân: Theo dõi, kiểm tra khối 4,5. - Đồng chí Phạm Thuý Lan: Theo dõi, kiểm tra khối 1,2,3. Hàng tháng, trong các kì sinh hoạt chuyên môn, các đồng chí Phó hiệu trưởng có trách nhiệm rút kinh nghiệm và điều chỉnh về nội dung này. 2.5. Trong quan điểm chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không chỉ thực hiện trong các môn học Tiếng Việt, Đạo đức, Tự nhiên xã hội ( khối lớp 1,2,3 ) và Khoa học ( khối 4,5 ) mà trong tất cả các hoạt động giáo dục toàn diện của nhà trường, đặc biệt chú trọng trong Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - D. CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN : 1. Chỉ đạo giáo viên các khối lớp nghiên cứu, nắm bắt một cách chặt chẽ nội dung giáo dục kĩ năng sống trong từng môn học: - Ban giám hiệu nhà trường yêu cầu giáo viên các khối lớp có đủ tài liệu về giáo dục kĩ năng sống của khối lớp mình. Ngoài ra, nhà trường trang 4 bị thêm các tài liệu có liên quan trong thư viện, yêu cầu giáo viên các tổ khối tham khảo thường xuyên. - Ban giám hiệu coi đây là một nội dung “ Tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn” của giáo viên trong năm học 2010-2011. - Yêu cầu trong từng khối chuyên môn phân công cho từng giáo viên hoặc từng nhóm giáo viên nghiên cứu đi sâu vào từng môn học cụ thể để xây dựng kế hoạch bài học và dạy minh hoạ chuyên đề. Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo giáo viên các tổ khối dạy các tiết giáo dục kĩ năng sống trong các vòng thao giảng giáo viên giỏi cấp trường bằng giáo án điện tử đối với các môn Tự nhiên và Xã hội khối 1,2,3, Khoa học khối 4,5, môn Đạo đức và Tiếng Việt. - Trong quá trình tự học và thực hiện giảng dạy, nếu có vấn đề gì chưa sáng tỏ, các khối thu thập ý kiến báo cáo Ban giám hiệu nhà trường. Các đồng chí Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn có trách nhiệm nghiên cứu, cùng tháo gỡ. PHÂN CÔNG GIÁO VIÊN CỐT CÁN TỪNG KHỐI LỚP NHƯ SAU: TT Khối Lớp 1 Môn Khối Tiếng Việt Một Đạo đức TN & XH 2 Khối Tiếng Việt Hai Đạo đức TN & XH 3 Khối Tiếng Việt Ba Đạo đức TN & XH 4 Khối Tiếng Việt Bốn Đạo đức Khoa học 5 Khối Tiếng Việt Năm Đạo đức Khoa học Giáo viên được phân công Người chỉ đạo Nguyễn Thị Tâm Hoàng Thị Chung PhạmThuý Lan Võ Thị Thuý Vũ Thị Cúc Nguyễn Thị Lan PhạmThuý Lan Phạm Thị Hà Lê Thị Lợi Dương Hải Lý PhạmThuý Lan Nguyễn Thị Ngân Lê Thị ThuỷA Hoàng Bích Vân Hồ Thị Xuân Phùng Thị Thuỷ Hoàng Thị Phúc Nguyễn Thị Tình Hồ Thị Xuân Lê Thị ThuỷB 5 2. Xây dựng kế hoạch bài học cần bám sát tài liệu Giáo dục kĩ năng sống của Bộ GD-ĐT để có định hướng đúng. Mỗi giáo viên đêu có tài liệu riêng của từng khối lớp và tài liệu tham khảo về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đặc biệt chú ý các địa chỉ tích hợp giáo dục kĩ năng sống của từng môn học có trong tài liệu này. Để việc xây dựng kế hoạch bài học sát với yêu cầu chỉ đạo, trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, giáo viên trong các tổ khối bàn bạc thống nhất nội dung, hoạt động và cách tổ chức các hoạt động giáo dục kĩ năng sống trong từng tiết học. Đến đây, vai trò của mỗi giáo viên cốt cán cho từng môn được phát huy tác dụng. Mỗi giáo viên trình bày kế hoạch lên lớp đã được chuẩn bị, sau đó cả khối thống nhất và trở thành kế hoạch lên lớp của từng giáo viên trong khối. Tuy nhiên, căn cứ đặc điểm đối tượng học sinh từng lớp mà giáo viên vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo sao cho đạt hiệu quả tốt nhất. Hàng tuần, khi kí duyệt giáo án của giáo viên, các đồng chí Phó hiệu trưởng kiểm tra việc xây dựng kế hoạch bài học có tích hợp giáo dục kĩ năng sống trong các môn học, tiết học cụ thể hay không. Sau đó có góp ý, rút kinh nghiệm. 3. Đưa các bài dạy tích hợp Giáo dục kĩ năng sống vào các tiết thao giảng cấp trường: Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo mỗi khối chọn cử một giáo viên xây dựng kế hoạch bài học và thực hiện tiết dạy Giáo dục kĩ năng sống trong tiết thao giảng giáo viên giỏi vòng I, vòng II và vòng III cấp trường. Các tiết học này đều được xây dựng bằng giáo án điện tử, có sự tham gia của tất cả giáo viên trong tổ khối. Ban giám hiệu cùng giáo viên các khối dự giờ, đánh giá hiệu quả của tiết học. Kế hoạch thao giảng các tiết học tích hợp giáo dục Kĩ năng sống các khối như sau: TT Lớp Họ tên GV dạy Môn Tên bài dạy Tiết PPCT 1 1A1 HoàngThị Chung Đạo đức 2 1A6 Võ Thị Thuý 3 2A5 NguyễnThị Lan Đạo đức 4 2A4 Trần Thị Phong TN& XH Loài vật sống ở đâu? 16 5 3A1 Lê Thị Lợi 12 6 3A5 NguyễnThị Ngân TN& XH An toàn khi đi xe đạp Nghiêm trang khi chào cờ TN& XH Gia đình T. Việt Quan tâm giúp đỡ bạn Nói, viết về cảnh đẹp đất nước 13 11 13 17 6 7 4A1 Lê Thị Thuỷ B Đạo đức Biết ơn thầy giáo cô giáo 15 8 4A3 PhùngThị Thuỷ Khoa học Vật dẫn nhiệt, vật cách nhiệt 26 9 5A3 HoàngThị Phúc T. Việt Hạt gạo làng ta 28 10 5A5 Lê Thị ThuỷA Khoa học Thái độ đối với người nhiễm 17 HIV/AIDS Ngoài ra, trong việc dự giờ đột xuất, các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường có đánh giá việc tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh của từng giáo viên. Nhìn chung, các tiết dạy của giáo viên đã đi đúng định hướng, chú ý tổ chức các hoạt động gắn với việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Giáo viên đã sử dụng các phương pháp dạy học hiện đại và các kĩ thuật dạy học mới như Kĩ thuật phòng tranh, Kĩ thuật Khăn trải bàn, Kĩ thuật Trình bày một phút, kĩ thuật Hỏi chuyên gia… tương đối có hiệu quả. Tiết học trở nên sôi nổi, gây được sự hứng thú, tích cực trong học sinh. Nhiều em tham gia các hoạt động tích cực, có các cách ứng xử linh hoạt. Nhiều kĩ năng sống được các em thể hiện ngay trong tiết học như Kĩ năng hợp tác ( trong thảo luận nhóm ), Kĩ năng Tư duy phê phán ( trong hoạt động phân tích, nhận xét, so sánh, đối chiếu ), Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, Kĩ năng Tìm kiếm và xử lí thông tin, Kĩ năng lắng nghe tích cực, Kĩ năng giải quyết vấn đề… Một số tiết học đạt hiệu quả, được đánh giá cao như tiết dạy của cô giáo Lê Thị ThuỷA khối 5 ( Môn Khoa học lớp 5- Bài Thái độ đối với người nhiễm HIV ), tiết dạy của cô giáo Đỗ Thị Tình khối 5 ( Môn Đạo đức- Bài Em yêu Tổ quốc Việt Nam ), tiết dạy của cô giáo Trần Thị Phong khối 2 ( Môn TN & XH - Bài Loài vật sống ở đâu? ), tiết dạy của cô Lê Thị ThuỷB khối 4 ( Môn Đạo đức - Bài Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ) 4. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động Giáo dục ngoài giờ lên lớp: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một thế mạnh của trường Tiểu học Ba Đình. Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nhà trường là tổ chức hoạt động sôi nổi, có hiệu quả, liên tục được TW Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chị Minh tặng Cờ, tặng Bằng khen trong nhiều năm qua. Các hoạt động của Đội đúng chủ điểm, đúng tinh thần chỉ đạo của Thành đội. Năm học này, Chi bộ và Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo tăng cường các hoạt động của Đội, thực hiện giáo dục Kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp, qua các hoạt động cụ thể sau: 7 - Tổ chức tốt các tiết Sinh hoạt tập thể của lớp, của Chi đội hàng tuần. - Thực hiện các buổi Phát thanh Măng non thứ Sáu hàng tuần. - Động viên học sinh tích cực tham gia các cuộc thi trên các báo: Báo Chăm học, Báo Nhi đồng, báo Thiếu niên. - Tổ chức các hoạt động từ thiện nhân đạo cho đội viên: ủng hộ xây dựng Tượng đài liệt sĩ, ủng hộ học sinh nghèo Trường Tiểu học Quảng Thành Thành phố Thanh Hoá, giao lưu với Trung tâm Hồng Đức ( ủng hộ trẻ mồ côi, khuyết tật, trẻ bị nhiễm chất độc màu da cam, mua tăm ủng hộ Hội người mù Thanh Hoá. ) - Tổ chức Hội thi An toàn giao thông nhân ngày thành lập Đoàn 26/3/2011. - Tổ chức Hội trại học đường cho các chi đội khối 4,5 nhân dịp 55 năm ngày Truyền thồng nhà trường 18 tháng 12. - Tổ chức cho đội viên tìm hiểu Truyền thống của Đội nhân kỉ niệm 60 năm ngày thành lập Đội ( 15 tháng 5 năm 1941 -15 tháng 5 năm 2011 ) Mỗi hoạt động ngoài giờ lên lớp mang một màu sắc khác nhau, có nội một dung giáo dục khác nhau. Song, hoạt động nào cũng có tác dụng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, giúp các em biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực hàng ngày. Ví dụ: Buổi Phát thanh Măng non thứ Sáu hàng tuần vừa sơ kết công tác Đội trong tuần vừa qua, vừa biểu dương khen thưởng những tấm gương người tốt, việc tốt trong các Chi đội, trong các Sao nhi đồng. Các em đã được rèn luyện các kĩ năng sống như: Kĩ năng tự nhận thức, Kĩ năng Lắng nghe tích cực, Kĩ năng Tìm kiếm và xử lí thông tin, Kĩ năng Tư duy phê phán… Hội thi Tìm hiểu về An toàn giao thông với ba đội chơi qua bốn nội dung ( màn chào hỏi, thi tìm hiểu 15 câu hỏi về Luật giao thông, thi Tiểu phẩm và thi hùng biện), đã giáo dục và rèn luyện cho học sinh nhiều các kĩ năng sống: - Kĩ năng Xác định giá trị ( biết được giá trị của việc thực hiện An toàn giao thông, hiểu các biển bảo giao thông, biết thực hiện luật khi tham gia giao thông…). - Kĩ năng Tư duy phê phán ( học sinh biết phân tích các tình huống, nhận định cái đúng, cái sai trong các tình huống, biết đưa ra các quyết định đúng đắn khi tham gia giao thông ). - Kĩ năng Ra quyết định ( Học sinh biết lựa chọn, cân nhắc và đưa ra các quyết định nhanh chóng trước các tình huống trong hội thi cũng như trong khi tham gia giao thông). 8 - Kĩ năng Kiên định ( các em không bị lôi kéo, rủ rê chơi trên đường phố, vi phạm luật giao thông…) - Kĩ năng Hợp tác ( các em biết hợp tác để giải quyết các tình huống, giải quyết một vấn đề phức tạp để đạt mục tiêu…) Hoạt động Tìm hiểu ngày truyền thống của Đội giúp các em rèn luyện các kĩ năng: Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin ( Tìm kiếm các thông tin về Đội, truyền thống của Đội ); Kĩ năng Xác định giá trị ( Hiểu được truyền thống tốt đẹp của Đội, của bản thân khi đã trở thành người đội viên gương mẫu…), Kĩ năng Giao tiếp ( trình bày những hiểu biết của bản thân về Đội bằng ngôn ngữ nói và bằng ngôn ngữ viết…), Kĩ năng đạt mục tiêu ( Phấn đấu trở thành đội viên tốt, thành Cháu ngoan của Bác, cùng tiến bước lên Đoàn…) Nói tóm lại, Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong nhà trường đi đúng định hướng sẽ góp phần không nhỏ vào việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường Tiểu học Ba Đình ngày càng trở nên phong phú, sôi nổi, giàu màu sắc, đem lại niềm vui cho các em học sinh, rèn luyện cho các em nhiều kĩ năng sống cần thiết và đã được chính các em đón nhận, tích cực tham gia, được phụ huynh học sinh đồng tình, ủng hộ kể cả vật chất lẫn tinh thần. Hoạt động phong phú này đã giúp các em biến kiến thức thành kĩ năng, thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Đặc biệt, nó góp phần hỗ trợ cho chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường một cách hiệu quả hơn. E. BÀI SOẠN TÍCH HỢP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CỦA GIÁO VIÊN NHÀ TRƯỜNG. Bài: THÁI ĐỘ ĐỐI VỚI NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS Môn Khoa học - Lớp 5 Tiết PPCT: Tiết 17 - Tuần 9 Giáo viên thực hiện: Cô giáo Lê Thị ThuỷA- Giáo viên chủ nhiệm lớp 5A5 ( Tiết thao giảng Giáo viên giỏi vòng I, cấp Trường, thực hiện bằng giáo án điện tử ) I. Mục tiêu: 9 - Giúp học sinh xác định được các hành vi tiếp xúc thông thường không lây nhiễm HIV. - Không phân biệt đối xử với người nhiếm HIV và gia đình họ. - Giáo dục các kĩ năng: Kĩ năng xác định giá trị bản thân, tự tin và có cách ứng xử, giao tiếp phù hợp đối với người nhiễm HIV/AIDS; kĩ năng thể hiện cảm thông, chia sẻ, tránh phân biệt kì thị với người nhiễm HIV/AIDS. II. Các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực sử dụng trong tiết học: - Các phương pháp: Đóng vai, Thảo luận nhóm, Điều tra. - Trò chơi Băng chuyền. - Kĩ thuật Trình bày một phút. - III. Phương tiện dạy học: - Bộ đèn chiếu đa năng. - Thông tin, hình ảnh của bài trong sách giáo khoa (được đưa lên màn hình ) - Các tranh ảnh cộng đồng, xã hội chia sẻ, giúp đỡ người nhiễm HIV/AIDS. IV. Tiến trình dạy học: 1. Khám phá: Hoạt động 1: Hiểu biết của học sinh về người nhiễm HIV/AIDS. Giáo viên khai thác sự hiểu biết của học sinh về HIV bằng cách đặt câu hỏi: “ Các em biết gì về HIV và tác hại của căn bệnh thế kỉ này? ” Các nhóm ghi nhanh hiểu biết của nhóm mình. Gọi đại diện các nhóm trả lời. Giáo viên ghi nhanh các ý kiến, khen những học sinh có hiểu biết về HIV và tác hại của căn bệnh nguy hiểm này. Chốt hoạt động: HIV là một căn bệnh nguy hiểm, do một loại vi- rút khi xâm nhập vào cơ thể sẽ làm khả năng chống đỡ bệnh tật của cơ thể suy giảm, hiện nay y học chưa có thuốc cứu chữa nên người bệnh dễ dẫn đến tử vong. Vậy đối với những người nhiễm HIV, mỗi chúng ta và cộng đồng xã hội cần có thái độ như thế nào đề chia sẻ và giúp đỡ họ? 10 2. Kết nối: Hoạt động 2: Trò chơi Băng chuyền. Mục tiêu: Rèn kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng diễn đạt những hiểu biết về các hành vi có nguy cơ lây nhiễm HIV và những hành vi không có nguy cơ lây nhiễm HIV. - Thời gian 3 phút - Nội dung: Em hãy nêu các hành vi không có nguy cơ lây nhiễm HIV. - Cách chơi: Có hai đội chơi. Mỗi dãy bàn là một đội. Học sinh trong mỗi đội lần lượt nêu được một hành vi không có nguy cơ lây nhiễm HIV. Đội bạn nhận xét câu trả lời đó đúng hay sai và có quyền nêu một hành vi theo yêu cầu. Nếu bạn trả lời đúng thì được ngồi xuống. Nếu bạn nào trả lời sai thì phải đứng tại chỗ. Nếu đội bạn xác nhận sai thì người đó cũng bị đứng tại chỗ. Sau 3 phút, đội nào có bạn bị đứng ít hơn thì đội đó chiến thắng. Giáo viên chốt nội dung hoạt động: Các em đã nhận biết được các hành vi không có nguy cơ lây nhiễm HIV. Từ nhận thức này, cô mong muốn các em sẽ có các cách ứng xử phù hợp với người không may bị nhiễm HIV/AIDS. 3. Thực hành Hoạt động 3: Đóng vai Mục tiêu: Rèn kĩ năng ứng xử, giao tiếp phù hợp đối với người nhiễm HIV/AIDS - Chia thành nhóm 6, các nhóm thảo luận, đóng vai xử lí tình huống trong nội dung bức tranh ( Hình 1, trang 36, sách Khoa học lớp 5), đồng thời giáo viên đưa tranh này lên màn hình. Các nhóm chuẩn bị lời thoại, phân vai. - Cho ba nhóm lên đóng vai trước lớp. - Cả lớp theo dõi, nhận xét: cách ứng xử của từng nhóm đã phù hợp chưa? Lời thoại, cách diễn xuất đã đảm bảo đúng yêu cầu chưa? - Giáo viên kiểm tra các nhóm còn lại có cách ứng xử khác không? 11 CÙNG CHƠI, KHÔNG XA LÁNH NGƯỜI NHIỄM HIV/AIDS - Giáo viên chốt nội dung: Trẻ em có quyền của mình. Dù đứa trẻ ấy hoặc gia đình đứa trẻ có người bị nhiễm HIV thì em vẫn có đầy đủ các quyền trẻ em. Chúng ta không được phân biệt đối xử mà cần quan tâm, gần gũi các em nhiều hơn để các em luôn được sống trong tình yêu thương và sự sẻ chia của mọi người. Hoạt động 4: Diễn đàn “ Chúng em nói về HIV/AIDS ” Mục tiêu: Học sinh trình bày những hiểu biết về HIV/AIDS và thái độ của cá nhân, của cộng đồng đối với người nhiễm HIV/AIDS, những việc học 12 sinh có thể làm để giúp đỡ người nhiễm HIV/AIDS bằng kĩ thuật “ Trình bày một phút”. + Sự nguy hiểm của căn bệnh HIV, sự thiệt thòi của những người nhiễm căn bệnh thế kỉ này. + Thái độ của chúng ta đối với người nhiễm HIV và những người thân của họ. + Những hoạt động từ thiện nhân dạo em có thể tham gia để giúp dỡ họ. + Những việc chúng ta nên làm để phòng tránh HIV/AIDS. - Các tổ kiểm tra sự chuẩn bị của tổ mình sau đó chọn cử một bạn lên tham gia diễn đàn. - Lần lượt cho đại diện các tổ lên trình bày. Thời gian dành cho mỗi tổ là một phút. - Lớp theo dõi, nhận xét: + Nội dung trình bày của từng học sinh đã đúng chủ đề chưa, đầy đủ yêu cầu cần thiết chưa? + Khả năng diễn đạt: Bạn đã diễn đạt rõ ràng, hợp lí và có sức thuyết phục chưa? Điệu bộ, cử chỉ có phù hợp không? + Có đảm bảo về thời gian không? Giáo viên kết luận, có phần thưởng cho những học sinh điễn đạt tốt. Chốt nội dung của bài: Cho một học sinh đọc to nội dung Bạn cần biết ( Sách giáo khoa trang 37 ) 4. Vận dụng: ( Học sinh được giao thực hiện ở nhà) Mục tiêu: Thực hiện điều tra đơn giản trong phố em có ai bị nhiễm HIV không? Những việc em có thể làm để giúp đỡ họ và gia đình họ. 13 Tiết dạy theo thiết kế trên của cô giáo Lê Thị Thuỷ đã đạt mục tiêu, sôi nổi và hiệu quả, rất thành công trong việc tích hợp nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, được tổ khối đánh giá cao ( đạt 19,5/20 điểm ). C. KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU Năm học 2010-2011 đang dần khép lại, song bước đầu nhà trường đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Phong trào thi đua “Dạy tốt -Học tốt “ được duy trì và phát huy. Cùng với việc tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục Bảo vệ môi trường, An toàn giao thông, giáo dục Quyền và bổn phận của trẻ em, nhà trường đã nhanh chóng triển khai giáo dục Kĩ năng sống cho học sinh theo tinh thần chỉ đạo của ngành. Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đã góp phần không nhỏ trong một số thành tích của nhà trường trong năm học tính đến thời điểm này: 1. Hai học sinh được tham gia thi Tiếng hát dân ca của giáo viên và học sinh bậc Tiểu học toàn quốc. 2. Nhà trường có 14 học sinh tham gia thi học sinh giỏi tiếng Anh trên mạng cấp Tỉnh, 5 học sinh được tham gia thi học sinh giỏi tiếng Anh trên mạng cấp Quốc gia. 3. Có 27 học sinh tham gia kì thi Giải Toán trên mạng cấp Tỉnh. 4. Có 3 học sinh tham gia thi viết chữ đẹp cấp Tỉnh. 5. Tổ chức thành công Hội trại học đường lần thứ 2 và Hội thi An toàn giao thông cho học sinh nhân kỉ niệm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. 6. Tổ chức các hoạt động từ thiện nhân đạo đạt kết quả cao. Đặc biệt trong các hoạt động, nhà trường luôn nhận được sự đồng tình, giúp đỡ của đông đảo phụ huynh học sinh, được các cấp lãnh đạo ghi nhận, được cán bộ giáo viên nhà trường ủng hộ, tham gia tích cực. Các em học sinh ngày càng chăm ngoan, học giỏi, tự tin, tích cực tham gia các hoạt động tập thể. D. KẾT LUẬN Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong trường phổ thông nói chung và trong trường Tiểu học nói riêng là một yêu cầu gắn liền và hỗ trợ thiết thực cho chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Trong giai đoạn hiện nay, đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập của đất nước, các nhà trường cần quan tâm nhiều hơn và sâu sát hơn trong công tác chỉ đạo việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh để đào tạo thế hệ trẻ trở thành những chủ nhân 14 tương lai của đất nước, những con người phát triển toàn diện, có kiến thức, có năng lực, có lối sống lành mạnh, tích cực, biết ứng xử trong mọi hoàn cảnh. Thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường, trường Tiểu học Ba Đình - Thành phố Thanh Hoá đã nhanh chóng nắm bắt và thực hiện nghiêm túc chỉ đạo chuyên môn của các cấp lãnh đạo ngành giáo dục, có kế hoạch thực hiện và thực hiện có hiệu quả, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường. Trên đây là một số kinh nghiệm bản thân tôi đã đúc rút trong công tác chỉ đạo của Ban giám hiệu trường Tiểu học Ba Đình trong việc thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường. Chắc chắn, nội dung còn những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Hội đồng nghiên cứu khoa học các cấp, của các bạn đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cám ơn! Ba Đình, ngày 12 tháng 4 năm 2011 Người viết Hồ Thị Xuân 15