Tài liệu Skkn phương pháp sử dụng màu săc trong tranh vẽ ở trường tiểu học

Mục lục Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Lý do khách quan 1.2. Lý do chủ quan 2. Mục đích nghiên cứu 3. Nhiệm vụ nghiên cứu. 4. Đối tượng nghiên cứu 5 . Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu 5.2. Phương pháp thực nghiệm ............................................................................ 5.3. Phương pháp điều tra..................................................................................... 6. Đóng góp của đề tài ....................................................................................... 7. Bố cục của đề tài ........................................................................................... PHần nội dung 1 - Cơ sở lý luận và thực tiễn............................................................................ 1.1. Cơ sở lý luận.................................................................................................... 1.2. Cơ sở thực tiễn................................................................................................ 2 - Tầm quan trọng của hiểu biết về màu sấc . 2.1. Khái niệm:........................................................................................................ 2.2. Màu cơ bản và màu hai thành phần.............................................................. 2.3. Sắc độ.............................................................................................................. 2.4. Hoà sắc........................................................................................................... 2.5. Màu bổ túc....................................................................................................... 2.6. Màu sắc áp dụng trong tả thực và trong trang trí......................................... 3 - Các biện pháp thực hiện................................................................................ 3.1. Tìm hiểu khảo sát đối tượng......................................................................... 3.2. Nắm bắt yêu cầu , nguyên vọng của học sinh.............................................. 3.3. Kết qua đạt được và ý nghĩa của đề tài....................................................... Phần kết luận 1. Bài học kinh nghiệm ...................................................................................... 2. Những ý kiến đề xuất .................................................................................... Tài liệu tham khảo.............................................................................................. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài: - Do định hướng đổi mới phương pháp dạy học của các Nghị quyết Trung ương và Luật giáo dục - Do nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục. - Do vị trí và mục tiêu môn Mĩ thuật trong trường Tiểu học. - Do sự phát triển về tâm sinh lý của học sinh. - Do văn hoá thẩm mỹ của con người . 1.1. Lý do khách quan: Giáo dục thẩm mỹ là một bộ phận của sự nghiệp giáo dục toàn diện của một quốc gia. Mục tiêu phổ quát của giáo dục thẩm mỹ l à nh ằm phát triển toàn diện các mặt đời sống tinh thần xã hội v à con ng ười. T ừ vi ệc phát triển của mỗi cá nhân mà phát triển đời sống tinh thần nói chung v à th ẩm mỹnói riêng của toàn xã hội. Điều đó cũng có nghĩa là: mục đích của giáo dục thẩm mỹ là xây dựng một nền văn hoá thẩm mỹ là nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho toàn xã hội. Mục tiêu quan trọng hàng đầu của môn Mỹ thuật ở trường ti ểu h ọc là: “Giáo dục thẩm mỹ chứ không nhằm đào tạo hoạ sỹ hay người làm nghề Mỹ thuật”, cho các em làm quen, tiếp xúc với cái đẹp trong tự nhiên, xã hội, con người và cái đẹp trong tác phẩm Mỹ thuật. Trong chương trình giáo dục phổ thông, đặc biệt là ở bậc tiểu học, môn Mỹ thuật có một vị trí quan trọng, chỉ ra những quan điểm, chuẩn mực của cái đẹp, dạy môn Mỹ thuật ở trường giúp cho học sinh nhận thức, cảm thụ, thưởng thức cái đẹp trong nghệ thuật, trong cuộc sống. Đồng thời các em thể hiện tài năng của mình qua tác phẩm của chính mình dưới sự giúp đỡ, gợi ý của giáo viên. Vì vậy môn Mỹ thuật là môn học trong các trường học, nó gắn bó và tạo điều kiện cho học sinh học tốt các môn học khác. Chính vì vậy để dạy tốt môn Mỹ thuật người giáo viên phải được đào tạo có trình độ cần thiết về Mỹ thuật cả lý luận lẫn thực hành. Muốn cho học sinh học tốt môn học này thì phải có phương pháp dạy nhằm thuy ết phục, lôi cuốn, hấp dẫn cho học sinh thích thú học tập với lòng yêu nghề và thực tế khách quan đã tạo cho các em sự thoải mái trong khi vẽ và cụ thể trong cách sử dụng màu cho bài vẽ tranh, giúp học sinh phát huy được tính tích cực, khả năng sáng tạo trong bài vẽ. Đối với học sinh tiểu học, trong môn Mỹ thuật các em có sự hiểu biết và suy nghĩ ngây ngô sinh động, cách suy nghĩ rất đa dạng, phong phú. Màu sắc cho các hình ảnh trong tranh thường được sử dụng theo ý thích riêng của từng em, các em tự tìm m àu s ắc cho b ài v ẽ phong phú, cùng với nét vẽ hồn nhiên, ngộ nghĩnh ở các hình ảnh tạo ra một phong cách riêng, lối vẽ suy nghĩ độc đáo mà bất cứ một hoạ sĩ nào cũng khó lòng bắt chước được. Vì lẽ này mà người giáo viên dạy Mỹ thuật phải có phương pháp dạy có hiệu quả, không nên đặt ra một khuôn mẫu nào đó bắt các em phải thực hiện theo, mà hãy để các em tự sáng tạo và thể hiện màu theo phong cách, suy nghĩ riêng của mình . Mỗi một bài vẽ, một sản phẩm nghệ thuật do các em tạo ra l à một cá tính, tư duy sáng tạo, sự hiểu biết về thế giới xung quanh. Xong trong quá trình vẽ, giáo viên có thể gợi mở, gợi ý để các em làm bài tốt hơn. Nếu bắt các em thực hiện theo ý thầy sẽ gây ức chế tâm lý, mà điều này trong nghệ thuật là sự kìm hãm sáng tạo nghệ thuật. Do vậy, đối với các em cụ thể l à việc sử dụng màu sắc trong tranh phải để các em độc lập suy ngh ĩ, sáng tạo có như vậy bài vẽ mới đạt kết quả tốt . Với khả năng đó sẽ cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản về Mỹ thuật đồng thời khắc sâu kiến thức môn học về tính dân tộc, giáo dục nghệ thuật. Dạy và học Mỹ thuật trên cơ sở sáng tạo để luôn có cái mới lạ, cái hấp dẫn. Một bài vẽ giống, chính xác chưa thực chưa hẳn đã là đẹp. Đúng, chính xác của Mỹ thuật không như đúng, chính xác của các môn tự nhiên, m à ở đây ngôn ngữ của Mỹ thuật được bộc lộ dưới nhiều hình thức khác nhau như những điều vốn có của nó, được thể hiện theo cách nhìn, cách nghĩ của người vẽ, và được thể hiện dưới hình thức cô đọng, xúc tích, mang tính khái quát. 1.2. Lý do chủ quan: Như chúng ta đã biết, một tác phẩm hội hoạ được đánh giá là thành công thì trong tác phẩm ấy có sự góp mặt không nhỏ của màu sắc. Màu sắc làm cho mọi vật đẹp hơn, màu sắc là một trong những ngôn ngữ quan trọng của Mỹ thuật, màu sắc làm cho bài vẽ phong phú hơn. Song bi ết s ử d ụng màu sắc và làm cho nó thực sự có ý nghĩa, gây được cảm xúc mới là cần thiết. Với thực tế hiện nay ở trường tiểu học cách thể hiện hình ảnh và sử dụng màu sắc để tạo bài vẽ đẹp của học sinh còn chưa cao. Để khắc phục hiện trạng này cần điều chỉnh, tăng cường thêm khả năng nhận thức thẩm mỹ và thực hành hội hoạ cho giáo viên. Cũng xuất phát từ yêu cầu chủ quan của môn học. là một giáo vien dạy Mỹ thuật được đào tạo theo đúng chức năng, chuyên nghành, tôi nhận thức được việc dạy đúng phương pháp của môn Mỹ thuật là rất cần thiết để giúp các em học tốt môn Mỹ thu ật nói riêng và các môn học khác nói chung. Chính vì vậy tôi xin đưa ra phương pháp sử dụng màu sắc trong vẽ tranh ở trường tiểu học. Với việc nghiên cứu đề tài chủ yếu này nhằm giúp cho hoạt động học Mỹ thuật và đặc biệt là việc sử dụng màu sắc trong việc vẽ tranh của học sinh được tốt hơn, nâng cao chất lượng dạy học trong giáo dục, đồng thời giúp các em nhận biết về thế giới xung quanh qua con mắt nghệ thuật. N ếu vấn đề này không được quan tâm nghiên cứu và thực hiện thì hệ quả c ủa nó không lớn song sẽ hình thành ở các em một thói quen xấu làm việc một cách dập khuôn máy móc, không phát huy được khả năng sáng tạo nghệ thuật cũng như óc thẩm mỹ hội hoạ ở các em, và nó cũng ảnh hưởng tới sự phát tri ển t ự nhiên ở học sinh. Từ những lý do đó tôi đã mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm với mục đích là nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy và học t ập trong môn Mỹ thuật của học sinh tiểu học. 2. Mục đích nghiên cứu: Qua việc nghiên cứu nhằm định ra phương pháp và tiến trình dạy Mỹ thuật đặc biệt là khả năng sử dụng màu sắc trong bài vẽ tranh của học sinh .Đối với học sinh tiểu học thì việc sử dụng màu thường l à các gam m àu rực rỡ , đa dạng và phong phú .Nghiên cứu việc sử dụng màu trong tranh vẽ của học sinh để đưa ra một phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao, nâng cao chất lượng vận dụng vào các bài vẽ . Để học sinh được tham khảo , tích luỹ vốn kinh nghiệm riêng cho bản thân , biết cách xử lý kỹ năng , k ỹ s ảo v ận dụng thành thạo vào bài thực hành . 3. Nhiệm vụ nghiên cứu : Mục đích của việc nghiên cứu về màu sắc và cách sử dụng màu sắc trong bài vẽ tranh của học sinh tiểu học nhằm phát huy tính độc l ập sáng t ạo để tìm ra cái đẹp trong các bài vẽ có màu sắc đa dạng , phong phú , vì vậy màu sắc trong tranh là vô cùng quan trọng .Bức tranh có đẹp và nổi bật n ội dung hay không là do việc sử dụng màu sắc . Tìm hiểu phân tích màu s ắc trong bài vẽ của học sinh để tìm ra phương pháp dạy mới đạt hi ệu qu ả cao. Đưa ra ý kiến đóng góp xây dựng một phương pháp dạy học Mỹ thuật cho học sinh tiểu học một cách tối ưu nhất. 4. Đối tượng nghiên cứu: 30 Học sinh lớp 5C trường TH Đại lâm - Lạng Giang - Bắc Giang. 5. Phương pháp nghiên cứu: 5.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Phương pháp này được sử dụng nhiều trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài, để nghiên cứu phân tích các tài liệu liên quan đến đổi mới phương pháp dạy học. 5.2 Phương pháp thực nghiệm: Để đánh giá được tính khả thi của đề tài , tôi đã tiến hành thực nghi ệm trong chương trình dạy tại trường TH Đại Lâm – Lạng Giang – Bắc Giang.Trong quá trình thực nghiệm tôi đã tiến hành dạy song song gi ữa l ớp đối chứng với lớp thực nghiệm sau đó rút ra kết quả của đề tài . 6. Phương pháp điều tra: Sử dụng phương pháp này để thu thập thông tin về dạy và học qua việc phỏng vấn và điều tra cụ thể qua việc sử dụng màu sắc cho b ài v ẽ tranh c ủa học sinh . 7. Đóng góp của đề tài: Tôi mong muốn một điều duy nhất ở đề tài này là được góp phần cho việc dạy có hiệu quả ,học sinh tiếp thu và vẽ được những bức tranh có màu sắc hấp dẫn người xem . Để đạt những kết quả tốt hơn tôi mong sự góp ý nhi ệt tình của các đồng nghiệp. Phần nội dung 1- Cơ sở lý luận và thực tiễn 1.1. Cơ sở lý luận: Nói đến Mỹ thuật là hiểu ngay đây là nghệ thuật của thị giác. Chính vì vậy dạy Mĩ thuật cũng giống như dạy các môn học khác là để trang bị kiến thức, rèn luyện kĩ năng cho học sinh. Nhờ có môn học n ày mà học sinh có điều kiện để phát triển khả năng tư duy, năng lực sáng tạo của b ản thân, điều này được thể hiện rõ ràng qua ngôn ngữ của Mỹ thuật đó là màu sắc. Song để sử dụng có hiệu quả cần phải nắm bắt những kiến thức cơ bản về màu sắc: Cùng với đường nét hình khối, thì màu sắc là một đặc trưng của ngôn ngữ hội hoạ, góp phần tạo nên bức tranh đẹp, hấp dẫn và lộng l ẫy. Màu s ắc còn đem lại cho người xem sự lạc quan yêu đời, niềm vui sướng sự hứng khởi. Ngược lại nó cũng đem đến cho người xem sự sợ hãi, buồn bã hay chán nản. Màu sắc có nguồn gốc tự nhiên đồng thời có cả ngu ồn g ốc xã h ội. Đi ều này là do sự liên tưởng và kinh nghiệm của con người tạo nên. Ví dụ màu đỏ cho ta sự cảm giác nồng cháy, sự hy sinh của máu, m àu cờ, Tổ Quốc; Màu xanh giúp ta cảm nhận sự tươi mát ho à bình, h ạnh phúc … Theo phân tích vật lý, ánh sáng trắng là sự tổng hợp của bảy màu: đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. Ơ đây có ba màu nguyên chất: đỏ, vàng, lam, còn lại là màu do pha trộn từ hai màu khác mà có. Vậy màu sắc cũng có những tính chất đặc điểm nhất định. Như khái niệm về màu nóng, lạnh, sắc độ, sắc thái, màu bổ túc... . Những màu nóng gợi cảm giác ấm áp, sôi n ổi, vui v ẻ, ngược lại các màu lạnh gợi cảm giác êm ái, mát mẻ hoặc lạnh lẽo, u buồn. Màu sắc là tên gọi chung. Khi các màu được pha trộn với nhau tạo ra các sắc thái, sắc độ. Gam màu: Màu chủ đạo trong đó có sự chuyển biến về sắc độ đậm nhạt và nóng lạnh của chính màu đó. Như gam màu xanh thì khi nhìn ta thấy ngay màu chủ đạo là màu xanh, có chỗ xanh đậm, xanh nh ạt, xanh tím, xanh ngả vàng… và có rất nhiều sắc thái khác nhau của màu xanh thậm chí có v ài chỗ sắc thái xanh có thể chuyển hẳn sang nóng ấm. Trong một tác phẩm hội hoạ thường chỉ có một gam màu chủ đạo. Độ: Sự thay đổi của một hay nhiều màu sắc. Sắc và độ là hai yếu tố quan trọng nhất của màu trong một bức tranh. Sắc chính là màu mà m àu th ể hiện ví dụ sắc xanh, đỏ, tím… Còn độ là sự khác nhau về đậm nhạt, như màu này sáng hơn độ màu kia, hoặc cùng một sắc đỏ nhưng có nhiều độ, chuyển từ đỏ thẫm sang đỏ hồng… Trong một bức tranh, khi sắp xếp các màu bên cạnh nhau ph ải chú ý đến độ đậm, nhạt. Màu sắc khác nhau đặt cạnh nhau nhưng độ đậm nhạt không khác nhau thì màu sắc sẽ lờ nhờ, đơn điệu, tẻ nhạt, và bố cục không thể chặt chẽ, nhịp nhàng được. Chính sự sắp xếp các độ đậm nhạt, nóng lạnh của màu đã tham gia vào việc xây dựng bố cục trong bức tranh ch ặt ch ẽ, nhịp nhàng. Bà chúa cái đẹp của hội hoạ là màu sắc. Trong mỗi một tác phẩm hội hoạ, màu sắc giữ vai trò quan trọng và thu hút, chinh phục ng ười xem b ởi một hoà sắc, hay nói cách khác là sự sắp xếp tương quan giữa các màu trong một không gian nhất định, nhằm đạt được một quan hệ hài hoà về màu sắc của một chủ thể sáng tạo ra nó. Sự thẩm định của con người đối với tương quan màu sắc rất đa dạng. Mỗi người, mỗi dân tộc có thể có quan điểm thẩm mỹ khác nhau về màu bởi sự phân bố về địa lý hoặc các nền văn hoá khác nhau. Tuy vậy những nguyên lý cơ bản về hoà sắc vẫn có thể được định hình trên cơ sở những đặc trưng và tính chất của màu sắc. Muốn cho màu sắc có kết quả người vẽ phải hiểu những đặc tính của màu sắc, từ đó biết cách tổng hoà các đặc trưng của màu để đạt được một tương quan như ý đồ sáng tác. Bức tranh có hoà sắc đẹp tức là vị trí, sắc độ trong tranh đặc tr ưng hỗ trợ, hoà hợp với nhau. 1.2. Cơ sở thực tiễn: Đối với việc dạy vẽ tranh cụ thể là cách sử dụng màu sắc trong tranh của học sinh hiện nay ở trường Đại Lâm – Lạng Giang – B ắc giang, qua đánh giá thực tế tôi nhận thấy: Học sinh rất say mê h ọc tập. Song đối v ới nhiều học sinh việc nhận biết màu sắc, độ đậm nhạt, các sắc độ, gam màu vẫn còn nhiều hạn chế, hình ảnh chính trong tranh vẫn chưa được vẽ màu nổi bật, màu sắc của tranh chưa toát lên được nội dung của đề tài định thể hiện. Vì lẽ này đòi hỏi người giáo viên phải tìm ra phương pháp giảng d ạy sao cho phù hợp với tâm lý lứa tuổi, trình độ của mỗi học sinh và điều ki ện kinh tế của địa phương với mục đích nâng cao chất lượng dạy và học môn Mỹ thuật, cụ thể là cách sử dụng màu sắc trong vẽ tranh. 2 - Tầm quan trọng của hiểu biết về màu sắc 2.1. Khái niệm: Màu là hiện tượng thiên nhiên được con người đúc kết và tìm ra qui luật của hoà sắc. Hình và màu khác nhau, hình không lệ thuộc vào ánh sáng để biến thể, nhưng nếu không có ánh sáng thì không có màu và ánh sáng l àm m àu thay đổi. Ơ trong bóng tối nhất, màu hoàn toàn biến mất, vì th ế màu thay đổi tuỳ theo ánh sáng nhiều hay ít. Ví dụ: ở ngoài biển, màu nước biển đổi bất tận trong ngày – và càng về tối, nước biển càng hết màu và trở thành tối đen nếu không có ánh trăng. Vậy ánh sáng là do quang phổ của mặt trời; và có màu tức là có ánh sáng. Màu sắc biểu hiện cụ thể ở trên cầu vồng. Cầu vồng là hiện tượng của thiên nhiên, biểu hiện màu sắc của quang phổ. Người ta có thể làm lăng trụ bằng kính để trong phòng tối, dùng tia nắng dọi vào, qua lăng trụ và hất lên tường thì thấy được những màu chính của cầu vồng như: tím, chàm, lam , xanh lá cây (lục), vàng, da cam, đỏ. Trắng và đen không có trong hệ thống quang phổ mặt trời của cầu vồng, bởi vì đen là hiện tượng không có ánh sáng, còn tr ắng là k ết qu ả c ủa 7 màu trên trộn lại, do tác động của ánh sáng. Điều này có th ể ch ứng minh nh ư sau: cắt miếng bìa cứng hình tròn, chia làm 7 phần, mỗi phần là một màu trên cầu vồng, làm trục giữa hình tròn và quay càng mạnh, màu càng nh ạt d ần v à sau thành màu trắng. Ta nhìn thấy màu trắng hay l à màu hơi xám l à do hình tròn quay nhanh hay chậm. 2.2. Màu cơ bản và màu hai thành phần: Qua quang phổ mặt trời, người ta thấy 7 màu nhưng thực chất chỉ có 3 màu cơ bản, còn 4 màu kia do sự pha trộn mà ra: 3 màu cơ bản ấy là: đỏ – vàng – lam . Với 3 màu này người ta tìm ra 3 màu khác gọi là màu hai thành phần: + Đỏ với vàng thành da cam. + Vàng với lam thành xanh lá cây. + Đỏ với lam thành tím. Màu chàm có ở quang phổ là do sự pha trộn thêm của lam và tím nên không kể là màu phụ thuộc(vì nếu nhiều lam mà ít đỏ thì ra chàm theo công thức: đỏ + lam = tím + lam . Với số màu trên, có thể pha trộn ra muôn màu do liều lượng khác nhau. Ví dụ với màu đỏ thì có: đỏ - đỏ sãm - đỏ nhạt - đỏ hồng - tr ắng hồng, v.v... Với các màu khác cũng vậy. Những màu trên khác nhau v ề độ đậm nhạt, nhưng cùng một màu. Vậy trong độ đậm nhạt có sự pha trộn m à ra. Ví như màu hồng pha với ít vàng thành da cam nhạt (v àng cam); ho ặc xanh lá cây pha với nhiều vàng sẽ ra màu hoa lý. 2.3. Sắc độ: Do tác động sức mạnh của màu, sắc độ gây được cảm giác nhẹ nhàng, vui buồn qua màu sắc khác nhau. Do đấy, người ta phân ra màu nóng và màu lạnh. Nóng và lạnh chỉ là cảm giác gây ấn tượng thông qua thực tế. Ví dụ: màu của lửa là đỏ. Nước là lam . Bản thân của hai vật chất này là nóng và lạnh, vì vậy nên tất cả các màu có liên quan đến hai m àu trên đều ở trong một hệ thống của nó, đồng thời người ta phân loại ngay trong 6 m àu c ủa quang phổ thành hai hệ thống. Đỏ, vàng, da cam thuộc nóng. Lam , xanh, tím thuộc lạnh. Những màu gốc ở nóng như nâu – lạnh là tím . Tất cả các màu mà gốc chính chiếm liều lượng nhiều nhất của mỗi màu thuộc hệ thống nào thì nó là thuộc hệ thống ấy, nhưng màu tím là do đỏ và lam có liều lượng pha trộn đúng mức mà ra, nếu trong khi pha tr ộn quá liều lượng về đỏ, biến thành màu nâu chẳng hạn, thì sẽ thuộc hệ nóng. Trong hai hệ nóng lạnh này, thì trắng đen ở hệ trung lập. Thí dụ: Đen +đỏ = nâu hệ nóng Đen +xanh lá cây = xanh đậm hệ lạnh Trắng + đỏ = hồng hệ nóng Trắng + xanhlá cây = xanh nhạt hệ lạnh 2.4. Hoà sắc: Để hiểu thế nào là hoà sắc, chúng ta trở lại phần trên nói về quang phổ của mặt trời, và chúng ta thấy rằng bản thân của quang phổ đã l à m ột hoà sắc tốt, hoàn chỉnh, vì nó hài hoà, không chói mắt, đồng thời có các m àu nóng, lạnh dung hoà, từ tím , lam đến da cam và đỏ. 2.5. Màu bổ túc: Màu bổ túc là hai màu gần nhau có khả năng hỗ trợ và tôn nhau lên. Ví dụ: màu xanh gần màu đỏ thì xanh càng xanh và đỏ càng đỏ mạnh hơn. Đấy là do ấn tượng từ thiên nhiên mà tìm ra quy lu ật c ủa m àu b ổ túc… Màu xám còn gọi là màu trung lập, nhưng là màu trung lập không nguyên chất như trắng và đen… 2.6. Màu sắc trong tả thực và trong trang trí: Màu sắc là một ngôn ngữ hội hoạ. Diễn tả thiên nhiên qua ngôn ngữ hội hoạ, tức là diễn tả thực tế thông qua nhận xét, xúc cảm của con người. 3 - Các biện pháp thực hiện: 3.1. Tìm hiểu khảo sát đối tượng: Đánh giá khái quát theo số lượng của năm học trước thì k ết qu ả học tập của môn Mỹ thuật chưa cao, do vậy yêu cầu cần thi ết được đặt ra là: Phải tìm ra phương pháp và tổ chức tốt hình thức học tập sao cho thu hút sự quan tâm của học sinh, lôi cuốn học sinh vào học tập bộ môn. Th ấy được t ầm quan trọng của việc giáo dục cho học sinh là giúp các em tr ở th ành con ng ười phát triển toàn diện. Để đạt được mục tiêu như vậy giáo viên bộ môn cần phải liên hệ với giáo viên chủ nhiệm, kết hợp các hoạt động của Đoàn, Đội trong nhà trường, đặc biệt là tổ chức và tham gia các cuộc thi vẽ tranh của thiếu nhi để góp phần động viên các em thật tốt. Kết hợp giữa gia đình và nhà trường để gia đình quan tâm đến con em mình, mua sắm đầy đủ đồ dùng học tập phục vụ tốt cho môn học. 3.2. Nắm bắt ,yêu cầu nguyện vọng của học sinh: Qua việc trao đổi bằng một số câu hỏi trắc nghiệm đối với học sinh tôi nhận thấy rằng đa phần các em đều rất thích học vẽ và đón nhận một cách hào hứng, học tập theo cách cảm thụ, suy nghĩ và sáng tạo riêng, tạo ra cái đẹp theo ý thích. Chính vì lẽ này ta nghiệm ra rằng phải chăng sự quan tâm dến môn học còn hạn chế chưa thu hút được sự quan tâm chú ý của các em. Theo tôi ván đề đổi mới về phương pháp giảng dạy Mỹ thuât, cụ thể là trong việc sử dụng màu sắc trong tranh là cấp bách, cần được triển khai theo các cách sau: - Nắm được nhu cầu, nguyện vọng của học sinh. - Chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi. - Dựa vào nội dung đề tài để sử dụng mầu cho hợp lý. Đồng thời phải đưa ra các hình thức tổ chức vui chơi sau giờ học: - Tổ chức phong trào thi đua học tập - Tổ chức các cuộc thi vẽ tranh theo chủ đề - Trưng bầy triển lãm nhỏ -Tổ chức trò chơi sau khi thực hành. Để góp phần tìm ra những biện pháp hữu hiệu, những hình thức hoạt động phù hợp với với việc học Mỹ thuật và hướng dẫn học sinh cách s ử dụng màu sắc trong baì vẽ tranh tốt, tôi xin đề cập đến một số vấn đề sau: * Có kế hoạch cụ thể theo từng tháng, học kỳ và cả năm học. * Tìm tòi các hình thức dạy học phù hợp, đổi mới phương pháp dạy học. * Tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện kỹ năng thực hành v à bi ết ứng dụng vào cuộc sống . Dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn để chứng minh để vấn đề nghiên cứu của đề tài thực sự có hiệu quả tôi xin trình bày theo các hình thức: + Hình thức thi đua: Lên kế hoạch thi đua giữa các nhóm theo từng tuần, từng tháng. Lập bảng đánh giá, xếp loại học sinh có thành tích cao trong môn học, khen ngợi học sinh có nhiều cố gắng, quan tâm đến nh ững h ọc sinh còn có nhiều hạn chế trong học tập. + Sự chuẩn bị của thầy: Đối với môn học này học sinh cần phải trực quan cho nên khâu chuẩn bị là hết sức quan trọng. Bất kỳ một môn học nào muốn có kết quả tốt đều phải chuẩn bị kỹ lưỡng ở cả thầy và trò. Đặc biệt trong môn Mỹ thuật về cách sử dụng màu sắc cho nên đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ càng hơn vì học Mỹ thuật chính là nghệ thuật của thị giác. Đây là y ếu t ố cực kỳ quan trọng,từ việc nhận thức này mỗi giờ dạy tôi đều chuẩn bị chu đáo từ tranh vẽ để học sinh quan sát đến chất liệu màu sắc trong m ỗi ti ết dạy. Điều đầu tiên muốn học sinh có bài vẽ màu đẹp thì giáo viên phải hiểu rõ khái niệm về màu sắc, màu chủ đạo của tranh đó, b ức tranh th ể hiện nội dung gì? Buồn hay vui?… Vì vậy khi chuẩn bị bao gi ờ tôi c ũng ph ải nghiên cứu kỹ bài dạy để đưa ra các tranh có màu sắc đẹp, phản ánh được nội dung và hình thức thể hiện... + Sự chuẩn bị đồ dùng của học sinh: Một tiết học dù giáo viên có chuẩn bị tốt đến đâu mà học sinh không chuẩn bị chu đáo thì tiết dạy đó khó đạt kết quả tốt được. Vì vậy phải tạo cho học sinh có thói quen chuẩn b ị đầy đủ đồ dùng học tập khi đến lớp. Trong bài vẽ tranh đề tài thì màu sắc là yếu tố hết sức quan trọng , nó có thể quyết định đến thành công hay th ất b ại của bài vẽ, ở bài vẽ này có thể dùng đến một chất liệu màu hoặc dùng đến nhiều chất liệu màu… Vì đồ dùng là cần thiết như vậy cho nên tôi đã có k ế hoạch kết hợp với giáo viên chủ nhiệm nhắc nhở phụ huynh học sinh s ắm đầy đủ đồ dùng học tập cho con em mình . + Khâu lên lớp: Trước khi hướng dẫn học sinh vẽ ta nên cho các em quan sát tranh của thiếu nhi đã đoạt giải các cuộc thi vẽ trong v à ngo ài n ước, tìm hiểu nội dung và hình thức thể hiện như thế nào, sau đó rút ra kết lu ận trong việc quan sát tranh. Đưa ra những nguyên tắc cụ thể trong việc sử dụng ở tranh vẽ của mình. Hướng dẫn học sinh vẽ theo ý thích và cảm thụ màu trong tranh. Khi vẽ các em tự suy nghĩ và vẽ theo cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm thụ riêng của mình. Các em nên vẽ theo sự say mê, hứng thú và sự thôi thúc lôi cuốn đến cái đẹp, tạo ra cái đẹp muôn hình muôn vẻ. Một bài vẽ đơn điệu lặp lại hay giống nhau, thiếu cái mới, sẽ trở nên buồn tẻ và không thể xem là đẹp được. Màu sắc sẽ làm cho tranh vẽ hấp dẫn, vui mắt và đẹp hơn. Song không biết sử dụng màu bài vẽ sẽ không đẹp, trái lại bài vẽ sẽ xấu hơn cả bài vẽ đen trắng. Vậy vẽ màu ở tranh có nên tôn trọng màu thực hay không? Có nghĩa là lá xanh thì phải vẽ lá xanh, ngói đỏ phải vẽ đỏ? Đó là cái th ực khi ta nhìn riêng lẻ. Nhưng khi vẽ ta phải nhìn m àu s ắc trong t ổng th ể, vì trước ánh sáng, màu sắc ở cạnh nhau đều có ảnh hưởng qua lại làm cho chúng thay đổi hoặc có trong nhau mà không giữ nguyên sắc. Hơn nữa khi vẽ học sinh nên phân biệt các độ đậm nhạt của các màu. Nhiều bài vẽ có màu sắc khác với thực hoàn toàn mà vẫn đẹp. Vì bài vẽ đó đã có một tổng thể màu đẹp, là sự hài hoà ăn ý của các màu. Khi vẽ màu học sinh nên tiến hành từ màu nhạt đến m àu đậm. Không nên vẽ màu ở từng bộ phận, từng khu vực của bức tranh. Phải nhìn màu trong cả bài để điều chỉnh sao cho có sự hài hoà chung. Qua đó rèn luyện cách vẽ màu và tìm ra ý tưởng cũng như sự sáng tạo về màu sắc ở tranh vẽ của các em , từ đó giúp các em suy nghĩ tìm ra nội dung, ý tưởng cũng như sự sáng tạo về màu sắc trong bài vẽ và đề tài phù hợp với khả n ăng c ủa mình, và các em cũng biết tìm ra cái mới, cái riêng trong vi ệc v ẽ m àu, t ạo ra phong cách nghệ thuật riêng cho từng bài vẽ. Từ những kinh nghiệm trên tôi đã đem ra vận dụng vào các bài vẽ tranh ở trên lớp. 3.3. Kết quả đạt được và ý nghĩa của đề tài: Với những kinh nghiệm và phương pháp về việc sử đụng màu sắc trong bài vẽ tranh mà tôi đã áp dụng trong giờ Mỹ thu ật nêu trên, thì sau m ột thời gian áp dụng tôi thấy học sinh hiểu bài, biết vận d ụng nh ững lý thuy ết c ơ bản về màu sắc đã học vào việc vẽ tranh, phát huy tư duy sáng tạo, độc lập trong cách sử dụng màu sắc ở mỗi bài vẽ. Số lượng học sinh chưa đạt đã giảm rõ rệt, tỷ lệ học sinh giỏi tăng lên. Từ những kết quả thu được như trên tôi có những nhận định như sau: Ơ hai tháng đầu khi hướng dẫn học sinh sử dụng màu sắc trong tranh tôi th ấy học sinh có tiến bộ, nhận biết khái niệm về màu ch ủ đạo, bi ết v ận d ụng v ào cách vẽ, đặt các mảng màu phù hợp trong tranh. Từ những đợt khảo sát thực nghiệm này đã chứng minh được chất lượng trong việc dạy Mỹ thuật ở trường Đại Lâm đã tăng lên rõ rệt, đặc biệt là khả năng sử dụng màu sắc trong các bài vẽ tranh của học sinh đã có nh ững bước thay đổi lớn. Phần kết luận 1. Bài học kinh nghiệm: Dạy học Mỹ thuật là dạy người. Thật vậy môn Mỹ thuật cung c ấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng Mỹ thuật, giáo dục thẩm mỹ t ừ đó xây d ựng được tình cảm thẩm mỹ cho học sinh. Đúng như Nghị quyết của Đại hội khoá VIII đề ra “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Qua thời gian khảo sát nghiên cứu trên tôi đã tìm ra được một số kinh nghiệm giúp học sinh về cách sử dụng màu sắc trong việc vẽ tranh là: - Làm cho học sinh hứng thú với môn học, với việc tìm ra màu sắc để tạo ra sản phẩm nghệ thuật, giáo viên phải coi học sinh là nhân v ật trung tâm của toàn bộ quá trình dạy học Mỹ thuật. - Đối với các đồ dùng trực quan, bài làm mẫu phải đẹp, thu hút s ự chú ý của học sinh, giúp học sinh dễ hiểu, coi trọng việc tổ chức hình thức dạy học, cung cấp kiến thức hình thành kỹ năng vẽ màu có hiệu quả. - Chú ý đến từng đối tượng học sinh để có cách hướng dẫn cho phù hợp, có kế hoạch hướng dẫn cho học sinh yếu, trung bình, bồi dưỡng h ọc sinh có năng khiếu. Hướng cho các em có phương pháp học tập và rèn luy ện tích cực, phát huy năng lực của bản thân. - Phải kết hợp với giáo viên chủ nhiệm và gia đình để mua sắm trang thiết vị phục vụ cho các em học tập . - Với việc khảo sát này theo đánh giá của tôi, mô hình hướng dẫn học sinh trong việc sử dụng màu sắc ở bài vẽ tranh đã lôi cu ốn h ọc sinh có ý thức tự vươn lên trong học tập, góp phần đưa chất lượng giáo dục lên một tầm cao mới. Kinh nghiệm cũng cho thấy, qua việc học tập này sẽ giúp cho một số em có năng khiếu trở thành những tài năng nghệ thuật trong tương lai. - Để việc dạy Mỹ thuật được khẳng định một cách có hiệu quả, phải đặt dưới sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường, đồng thời vai trò của người giáo viên dạy Mỹ thuật cũng phải được đề cao, cùng với năng l ực của bản thân, người thầy giáo phải có năng lực và nhân cách mẫu mực, lòng nhiệt tình và say mê với nghề nghiệp, không ngừng học hỏi, nghiên c ứu tổ chức các hoạt động học tập ngoại khoá để các em say mê học vẽ, giúp các em bước đầu tiếp cận được với cái đẹp và biết thể hiện cái đẹp. Trên đây là những kinh nghiệm của tôi trong việc giảng dạy môn Mỹ thuật nói chung và cách sử dụng màu sắc trong việc vẽ tranh nói riêng. Tuy đề tài đã được hoàn thành với việc nghiên cứu bản thân và các tài li ệu tham khảo, song do khả năng có hạn cho nên không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy tôi rất mong sư đóng góp nhiệt tình của các bạn đồng nghiệp, của các cấp, ngành giáo dục để đề tài này hoàn thiện hơn, trở thành đề tài khoa học và được áp dụng rộng rãi, có hiệu quả. 2. Những ý kiến đề xuất: + Về các hoạt động nói chung và trong dạy Mỹ thuật nói riêng, trước hết phải trang bị cho các trường những cơ sở vật chất c ần thi ết cho d ạy và học. + Giáo viên phải được bồi dưỡng những kiến thức thường xuyên để nâng cao tay nghề. + Tổ chức các hội thảo chủ đề về công tác dạy Mỹ thuật. + Tổ chức cho học sinh các buổi vẽ tranh theo chủ đề hoặc chủ điểm . Xác nhận của Phòng GD & ĐT Tài liệu tham khảo 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Sách giáo khoa Mỹ thuật Sách Giáo viên Mỹ thuật Tạp chí giáo dục. Giáo trình Mỹ thuật . Phương pháp dạy Mỹ thuật ở trường TH. Hệ thống văn bản chỉ đạo giáo dục bậc TH. Các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu Sách bồi dưỡng giáo dục thường xuyên Tạp chí Mĩ thuật các số.