Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
I.1Lý do chän ®Ò tµi:
PhÇn I : ®Æt vÊn ®Ò
§Ó gióp häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc ho¸ häc , biÕt khai th¸c, vËn dông ®Ó gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò gÆp ph¶i khi häc tËp ho¸ häc ®Æc biÖt biÕt vËn dông ®Ó gi¶i to¸n nhanh trong c¸c
kú thi tèt nghiÖp, thi ®¹i häc lµ mét nhiÖm vô thêng xuyªn ,quan träng trong qu¸ tr×nh
gi¶ng d¹y m«n ho¸ häc ë bËc THPT. Bªn c¹nh viÖc kh¾c s©u kiÕn thøc cßn ph¶i gióp
häc sinh tiÕp cËn víi c¸c quy luËt tù nhiªn vµ thùc tiÔn kh¸ch quan, cã c¸ch nh×n khoa
häc h¬n ®Ó nhËn biÕt sù viÖc , hiÖn tîng.
Nh»m môc ®Ých nµy, ®ång thêi ®Ó gióp häc sinh cã thÓ tù nghiªn cøu , tù häc tËp vµ
¸p dông cho nh÷ng trêng hîp kh¸c, khi gi¶ng d¹y trªn líp còng nh khi «n thi tèt nghiÖp
,«n thi ®¹i häc cho häc sinh THPT, t«i ®· t×m hiÓu c¸c d¹ng bµi tËp, t×m ra phu¬ng ph¸p
gi¶i nhanh gióp häc sinh dÔ tiÕp thu vµ vËn dông trong qua tr×nh gi¶i to¸n ho¸ häc mét
c¸ch ®¬n gi¶n vµ hiÖu qu¶ nhÊt.
Qua qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y nhiÒu n¨m thÊy râ sù lóng tóng cña ®a sè häc sinh khi gi¶i
c¸c bµi tËp liªn quan ®Õn hçn hîp mµ c¸c d÷ kiÖn thêng kh«ng ®ñ ®Ó häc sinh lËp hÖ
ph¬ng tr×nh ®Ó gi¶i vµ ®ång thêi trong thêi gian 2 phót ®Ó gi¶i quyÕt mét bµi tËp tr¾c
nghiÖm víi kÕt qu¶ ®óng. Qua nghiªn cøu c¸c ®Ò thi ®¹i häc gÇn ®©y t«i thÊy trong ®Ò
thi cã nhiÒu bµi tËp kim lo¹i hoÆc hçn hîp kim lo¹i ph¶n øng víi axit v« c¬ mµ nhiÒu
häc sinh lóng tóng khi chän ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh , hiÖu qu¶. V× vËy t«i chän ®Ò tµi
nµy nh»m hÖ thèng l¹i c¸c d¹ng bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi axit v« c¬ cã thÓ sö dông
ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh ®Ó gi¶i bµi tËp gióp häc sinh dÔ hiÓu, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhanh,
chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ vµ gän gµng h¬n. §ång thêi gióp häc sinh cã kh¶ n¨ng t duy ®éc lËp
®Ó vËn dông trong nh÷ng c¸c trêng hîp kh¸c.
I.2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu:
- T×m hiÓu c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi.
- Ph©n lo¹i c¸c d¹ng bµi tËp cña phÇn kim lo¹i trªn cë së b¶n chÊt cña ph¶n øng, t×m
ra ®iÓm chung cña c¸c d¹ng bµi tËp nµy.
- HÖ thèng c¸c d¹ng bµi tËp t¬ng øng víi mçi lo¹i ph¶n øng cã chung hÖ sè trong
ph¬ng tr×nh, ph©n tÝch nh÷ng khã kh¨n mµ häc sinh cã thÓ gÆp ph¶i, vµ ®a ra c¸ch gi¶i
hîp lý , ®¬n gi¶n.
- H×nh thµnh kü n¨ng t duy cho häc sinh , gióp häc sinh tù nghiªn cøu, thao t¸c víi
c¸c d¹ng bµi tËp øng víi c¸c ph¶n øng kh¸c vµ rót ra c¸ch nhËn xÐt c¸c trêng hîp ph¶n
øng t¬ng tù.
I.3.§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
- §èi tîng nghiªn cøu :
+ C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm v« c¬ phÇn kim lo¹i ( chñ yÕu d¹ng kim lo¹i ph¶n øng
víi axit, oxit kim lo¹i ph¶n øng víi axit).
+ C¸c d¹ng bµi tËp trong ch¬ng tr×nh THPT vµ trong c¸c ®Ò thi tèt nghiÖp, thi ®¹i
häc hµng n¨m.
- Ph¹m vi nghiªn cøu : Qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ho¸ häc trong trêng THPT vµ trong c¸c
kú «n luyªn thi tèt nghiÖp, thi ®¹i häc.
I.4. NhiÖm vô nghiªn cøu:
§Ó ®¹t ®¬c môc ®Ých trªn ph¶i hoµn thµnh nhiÖm vô sau:
- Nghiªn cøu lý thuyÕt vÒ ph¶n øng ho¸ häc.
- T×m hiÓu ch¬ng tr×nh m«n ho¸ häc THPT, c¸c tµi liÖu híng dÉn gi¶i c¸c bµi tËp ho¸
häc , c¸c ®Ò thi tèt nghiÖp, thi ®¹i häc c¸c n¨m gÇn ®©y.
- HÖ thèng , s¾p xÕp c¸c d¹ng bµi tËp theo ®Æc ®iÓm chung, ®a ra c¸ch gi¶i chung cho
tõng d¹ng.
I.5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
- Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña gi¶ng d¹y bµi to¸n ho¸ häc trong nhµ trêng.
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
1
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
- Nghiªn cøu tµi liÖu, s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, s¸ch bµi tËp, s¸ch tham kh¶o,
c¸c ®Ò thi ®¹i häc ... cã liªn quan.
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra c¬ b¶n: test, pháng vÊn, dù giê...
- Thùc nghiÖm. Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc vµ sö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm
PhÇn II. Néi Dung
A. C¬ së lý thuyÕt:
II.1.1.Mét sè tÝnh chÊt cña kim lo¹i:
1. TÝnh chÊt cña kim lo¹i ph¶n øng víi axit: Cã thÓ chia lµm hai lo¹i chÝnh:
a) Gèc axit kh«ng cã tÝnh oxi ho¸ ( axit cã tÝnh oxy ho¸ do ion H+)
- §ã lµ c¸c axit HCl, HBr, H2SO4 lo·ng, H3PO4 , CH3COOH... ChØ cã kim lo¹i cã tÝnh
khö m¹nh ®øng tríc hi®ro ë trong d·y ®iÖn ho¸ kim lo¹i (hoÆc cã thÕ ®iÖn cùc chuÈn
thÊp h¬n hi®ro) t¸c dông víi axit t¹o thµnh muèi vµ gi¶i phãng hi®ro.
M + 2H+ -> Mn+ + n/2H2
b) Gèc axit cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh h¬n ion H+ : §ã lµ HNO3 , H2SO4 ®Æc nãng,
HClO4 ....th×
- T¸c dông víi hÇu hÕt c¸c kim lo¹i trõ Au, Pt , thêng ®a kim lo¹i vÒ sè oxi ho¸ cao.
- Tuú vµo nång ®é cña axit vµ ®é ho¹t ®éng ho¸ häc cña kim lo¹i mµ thu ®îc nh÷ng s¶n
phÈm khö kh¸c nhau.
M + HNO3 -> M(NO3)n + NO, N2O, NO2,NH4NO3, N2 + H2O
M + H2SO4 ®n-> M2(SO4)n + SO2, H2S, S + H2O
- C¸c kim lo¹i Al, Fe, Cr bÞ thô ®éng trong dung dÞch HNO3, H2SO4 ®Æc nguéi.
2. TÝnh chÊt cña oxit kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit.
a) Gèc axit kh«ng cã tÝnh oxi ho¸ ( axit cã tÝnh oxy ho¸ do ion H+)
- §ã lµ c¸c axit HCl, HBr, H2SO4 lo·ng, H3PO4 , CH3COOH... ph¶n øng víi «xit kim
lo¹i t¹o thµnh muèi vµ níc.
MxOy + 2yH+ -> xM+2y/x + 2yH2O
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
2
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
b) Gèc axit cã tÝnh oxi ho¸ m¹nh h¬n ion H+ : §ã lµ HNO3 , H2SO4 ®Æc nãng,
HClO4 ....th× ph¶n øng víi nh÷ng oxit kim lo¹i cã tÝnh khö ( FeO, Fe3O4...) th× x¶y ra
ph¶n øng oxi ho¸ khö
MxOy + HNO3 -> M(NO3)n + NO, N2O, NO2,NH4NO3, N2 + H2O
MxOy + H2SO4 ®n-> M2(SO4)n + SO2, H2S, S + H2O
3. Kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch muèi:
- Kim lo¹i m¹nh cã thÓ ®Èy kim lo¹i yÕu h¬n ra khái dung dÞch muèi nãng ch¶y
VD : 3Na(n/c) + AlCl3 -> 3NaCl + Al
- Kim lo¹i kiÒm, Ca, Ba, Sr khi ph¶n øng víi dung dÞch muèi th× tríc hÕt ph¶n øng víi
níc t¹o thµnh dung dÞch kiÒm , sau ®ã dung dÞch kiÒm ph¶n øng víi dung dÞch muèi
VD : Cho Na vµo dung dÞch CuSO4 ta cã
Na + H2O -> NaOH + 1/2H2
2NaOH + CuSO4 -> Cu(OH)2 + Na2SO4
- Kim lo¹i tõ Mg trë ®i th× kim lo¹i ®øng tríc ®Èy kim lo¹i ®øng sau ra khái dung dÞch
muèi .
VD : Fe + CuSO4 -> FeSO4 + Cu
II.1.2.Mét sè d¹ng to¸n thêng gÆp :
1. D¹ng 1: Kim lo¹i ho¹t ®éng ph¶n øng víi dung dÞch axit HCl, H2SO4 lo·ng
a.Ph¬ng tr×nh ph¶n øng : 2M + 2nHCl -> 2MCln + nH2
* NhËn xÐt : - Sè mol gèc clorua = 2 lÇn sè mol H2 vµ sè mol HCl = 2lÇn sè mol H2
- Cho m gam hçn hîp nhiÒu kim lo¹i ho¹t ®éng tan hoµn toµn trong dung dÞch HCl
lo·ng d thu ®îc V lÝt khÝ H2 duy nhÊt ë ®ktc. NÕu bµi to¸n cÇn tÝnh a gam khèi lîng
muèi clorua thu ®îc th× ¸p dông nhanh c«ng thøc :
a= mmuèi = mKl + m Cl- = mKl + 71.nH2 (1)
b.Ph¬ng tr×nh ph¶n øng: xM + yH2SO4 -> Mx(SO4)y + yH2
*NhËn xÐt: - Sè mol gèc sunfat = Sè mol H2 vµ sè mol H2SO4 = sè mol H2
- Cho m gam hçn hîp nhiÒu kim lo¹i ho¹t ®éng tan hoµn toµn trong dung dÞch H2SO4
lo·ng d thu ®îc V lÝt khÝ H2 duy nhÊt ë ®ktc. NÕu bµi to¸n cÇn tÝnh b gam khèi lîng
muèi sunfat thu ®îc th× ¸p dông nhanh c«ng thøc :
b= mmuèi = mKl + m SO42- = mKl + 96.nH2 (2)
2. D¹ng 2: Kim lo¹i (hoÆc hçn hîp oxit kim lo¹i) ph¶n øng víi axit HNO3
a.D¹ng to¸n: Kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch HNO3
Ph¶n øng : M + HNO3 -> M(NO3)n + NO, NO2,N2 , N2O, NH4NO3 + H2O
( Al, Fe, Cr kh«ng t¸c dông víi HNO3 ®Æc nguéi)
* NhËn xÐt : - Sè mol HNO3 (m«i trêng)= sè mol gèc NO3- trong muèi M(NO3)n = sè
eletron trao ®æi x sè mol s¶n phÈm khö.
- Sè mol HNO3 ( ®ãng vai trß chÊt oxi ho¸) = sè mol nguyªn tö nit¬ trong s¶n phÈm
khö.
- Sè mol HNO3 t¸c dông = sè mol HNO3(m«i trêng) + sè mol HNO3 ®ãng vai trß chÊt
oxi ho¸.Cô thÓ:
NO3- + 2H+ + 1e -> NO2 + H2O nHNO3 = 2nNO2
NO3- + 4H+ + 3e -> NO + 2H2O nHNO3 = 4nNO
2NO3- + 10H+ + 8e -> N2O + 5H2O nHNO3 = 10nN2O
2NO3- + 12 H+ + 10e -> N2 + 6H2O nHNO3 = 12nN2
NO3- + 10H+ + 8e -> NH4+ + 3H2O nHNO3 = 11nNH4NO3
b.VÝ dô : Nung m gam Fe trong kh«ng khÝ, sau mét thêi gian ta thu ®îc a gam hçn hîp
chÊt r¾n X gåm Fe, Fe2O3, Fe3O4,FeO. Hoµ tan hÕt a gam hçn hîp X vµo dung dÞch
HNO3 d thu ®îc V lÝt khÝ NO2(hoÆc NO, N2,N2O) ë ®ktc lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt vµ
dung dÞch muèi sau khi lµm khan ®îc b gam . NÕu bµi to¸n cÇn tÝnh mét trong c¸c gi¸
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
3
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
trÞ m, a, b, V th× dïng ph¬ng ph¸p b¶o toµn e lËp ®îc c¸c c«ng thøc vµ ¸p dông nhanh
c¸c c«ng thøc díi ®©y:
*. Trêng hîp 1: TÝnh khèi lîng s¾t ban ®Çu tríc khi bÞ oxi ho¸ thµnh m gam hçn hîp X
gåm Fe, Fe2O3,Fe3O4, FeO.
mFe=
7a + 56ne
10
(3) trong ®ã ne = V/ 22,4 mol
- NÕu s¶n phÈm khö lµ NO th× ne = 3. V/22,4 (mol)
- NÕu s¶n phÈm khö lµ N2O th× ne = 8. V/22,4 (mol)
- NÕu s¶n phÈm khö lµ N2 th× ne= 10.V/22,4 (mol)
*.Trêng hîp 2: TÝnh khèi lîng a gam hçn hîp X gåm Fe, Fe2O3,Fe3O4, FeO.
mhh=
10mFe - 56ne
7
(4) trong ®ã ne t¬ng tù nh trêng hîp 1
*.Trêng hîp 3: tÝnh khèi lîng b gam muèi t¹o thµnh khi cho a gam hçn hîp Fe, Fe2O3,
Fe3O4, FeO.vµo dung dÞch HNO3 .
nFe(NO3)3 = nFe = mFe/56 = y mol ; b = mFe(NO3)3 = 242y gam (3)
3.. D¹ng 3: Kim lo¹i (hoÆc hçn hîp oxit kim lo¹i) ph¶n øng víi axit H2SO4
a.D¹ng to¸n: Kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch H2SO4
Ph¶n øng : M + H2SO4 -> Mx(SO4)y + SO2, S, H2S + H2O
( Al, Fe, Cr kh«ng t¸c dông víi H2SO4 ®Æc nguéi)
* NhËn xÐt : - Sè mol H2SO4(m«i trêng)= sè mol gèc SO42- trong muèi Mx(SO4)y=1/2
(sè eletron trao ®æi x sè mol s¶n phÈm khö).
- Sè mol H2SO4 ( ®ãng vai trß chÊt oxi ho¸) = sè mol nguyªn tö S trong s¶n phÈm khö.
- Sè mol H2SO4 t¸c dông = sè mol H2SO4(m«i trêng) + sè mol H2SO4 ®ãng vai trß chÊt
oxi ho¸.Cô thÓ:
SO42- + 4H+ + 2e -> SO2 + 2H2O
SO42-+ 8H+ + 6e -> S + 4H2O
SO42-+ 10 H+ + 8e -> H2S + 4H2O
b.VÝ dô : TÝnh khèi lîng muèi t¹o thµnh khi cho m gam hçn hîp Fe, Fe2O3,Fe3O4, FeO
vµo dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng d .
nFe2(SO4)3= 1/2nFe = mFe / 112 = x mol ; mFe2(SO4)3 = 400. x (gam) (4)
B. VÝ dô minh ho¹ :
2.1. D¹ng 1: Kim lo¹i ho¹t ®éng ph¶n øng víi dung dÞch axit HCl, H2SO4 lo·ng
a. Ph¶n øng kim lo¹i víi axit HCl :
Bµi to¸n 1: Hoµ tan hÕt 9,9 gam hçn hîp 3 kim lo¹i trong dung dÞch HCl thu ®îc dung
dÞch A vµ 8,96 lÝt khÝ ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc m gam muèi khan. m cã gi¸
trÞ: A. 24,1gam
B. 38,3 gam
C. 17gam
D. 66,7 gam.
Lêi gi¶i: Sè mol gèc Cl- = 2. sè mol H2 = (8,96/22,4). 2= 0,8mol
mmu«i = mKL + mCl- = 9,9 + 0,8. 35,5= 38,3 gam
Chän B
Bµi to¸n 2: Hoµ tan 10,4 gam hîp kim Cu, Mg, Al b»ng mét lîng võa ®ñ dung dÞch
HCl thu ®îc 7,84 lÝt khÝ X ë ®ktc vµ 1,54gam chÊt r¾n Y vµ dung dÞch Z. C« c¹n dung
dÞch Z thu ®îc m gam muèi . Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 21,02gam
B. 33,45gam
C. 14,81 gam
D. 18,60gam
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc :
m= mKL + mCl- = ( 10,4-1,54) + 0,7. 35,5= 33,45 gam
Chän B
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
4
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
Bµi to¸n 3: Hoµ tan hoµn toµn m1 gam hçn hîp 3 kim lo¹i A, B (®Òu cã ho¸ trÞ II), C
( ho¸ trÞ III) vµo dung dÞch HCl d thÊy cã V lÝt khÝ tho¸t ra ë ®ktc vµ dung dÞch X, c«
c¹n dung dÞch X th× ®îc m2 gam muèi khan. BiÓu thøc liªn hÖ gi÷a m1 , m2, V lµ:
A. m2 = m1+ 71V
B. 112m2 = 112m1 + 355V
C. m2= m1+ 35,5V
D. 112m2 = 112m1 + 71V.
Lêi gi¶i: nCl- = 2nHCl = 2nH2 = 2. V/22,4 = V/11,2
m2 = mKL + mCl- = m1 + 35,5.V/11,2 = m1 + 355V/112
Chän B
b. Ph¶n øng kim lo¹i víi axit H2SO4 lo·ng:
Bµi to¸n 1: Hoµ tan hÕt 11,1 gam hçn hîp 3 kim lo¹i trong dung dÞch H2SO4 lo·ng d
thu ®îc dung dÞch A vµ 8,96 lÝt khÝ ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc m gam muèi
khan. m cã gi¸ trÞ:
A. 59,1 gam
B. 35,1 gam
C. 49,5 gam
D. 30,3 gam.
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc:
m muèi = mKL + mSO42- = mKL + 96.nH2 = 11,1 + (8,96/22,4). 96= 49,5 gam .Chän C
Bµi to¸n 2: Cho 0,52 gam hçn hîp 2 kim lo¹i Mg, Al tan hoµn toµn trong dung dÞch
H2SO4 lo·ng d thu ®îc 0,336 lÝt khÝ ë ®ktc. Khèi lîng muèi sunfat thu ®îc lµ:
A. 1,24gam
B. 6,28gam
C. 1,96gam
D. 3,4gam.
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc :
mmuèi = mKL + mSO42- = 0,52+ 0,015. 96= 1,96 gam Chän C
Bµi to¸n 3: Cho 2,81 gam hçn hîp gåm 3 oxit Fe2O3 , MgO, ZnO tan võa ®ñ trong
300ml dung dÞch H2SO4 0,1M th× khèi lîng muèi sunfat khan t¹o thµnh lµ:
A. 5,33gam
B. 5,21gam
C. 3,52gam
D. 5,68gam.
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc:
mmuèi = 2,81 + ( 96-16).0,03= 2,81 + 2,4 = 5,21gam
Chän B
2.2. D¹ng 2: Kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit HNO3, H2SO4 ®Æc nãng
1) Ph¶n øng cña kim lo¹i víi dung dÞch axit HNO3 :
a. T×m khèi lîng muèi:
Kim lo¹i + HNO3 -> muèi + s¶n phÈm khö + H2O
Khèi lîng muèi ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau ®©y:
mmuèi= mKL + (3nNO + nNO2 + 10nN2 + 8nN2O + 8nNH4NO3). 62(5)
Bµi to¸n 1:Cho 1,35 gam hçn hîp gåm Cu, Mg, Al t¸c dông hÕt víi dung dÞch HNO3
thu ®îc hçn hîp khÝ gåm 0,01mol NO, 0,04mol NO2 . Khèi lîng muèi t¹o thµnh trong
dung dÞch sau ph¶n øng lµ:
A. 5,69gam
B. 3,79gam
C. 8,53gam
D. 9,48gam
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc :
mmuèi = mKL + 62. (3.nNO + nNO2) = 1,35 + (0,01.3 + 0,04.1) .62 = 5,69 gam Chän A
Bµi to¸n 2: Cho tan hoµn toµn 58 gam hçn hîp A gåm Fe, Cu, Ag trong dung dÞch
HNO3 2M lo·ng nãng thu ®îc dung dÞch B vµ 0,15mol khÝ NO vµ 0,05mol NO2. C« c¹n
dung dÞch B lîng muèi khan thu ®îc lµ:
A. 120,4gam
B. 89,8gam
C. 116,9gam
D. 73,45 gam
Lêi gi¶i:
¸p dông nhanh c«ng thøc : mmuèi = mKL + mNO3mmuèi = 58 + (3. 0,15 + 8.0,05).62 = 116,9 gam
Chän C
b. T×m sè mol axit ph¶n øng:
Bµi to¸n 1: Hoµ tan hÕt m gam hçn hîp gåm 3 kim lo¹i b»ng dung dÞch HNO3 thu ®îc
dung dÞch A vµ hçn hîp khÝ gåm 0,12mol NO, 0,08mol N2O , 0,06mol N2 vµ dung dÞch
B. Cho dung dÞch B t¸c dông víi dung dÞch NaOH d thÊy tho¸t ra 3,36 lÝt khÝ NH3 . Sè
mol HNO3 t¸c dông lµ :
A. 3,0 mol
B. 2,75mol
C. 3,5mol
D. 2,2mol
Lêi gi¶i: ¸p dông :
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
5
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
Sè mol HNO3 t¸c dông =sè mol HNO3(m«i trêng) +sè mol HNO3®ãngvai trß chÊt oxi
ho¸.
nHNO3 t¸c dông= 4nNO + 10nN2O + 12nN2 + 10nNH4+
nHNO3 t¸c dông = 0,12.4 + 0,08.10 + 0,06.12+(3,36/22,4).10 = 3,5mol
Chän C
Bµi to¸n 2: Hoµ tan hÕt m gam hçn hîp gåm 3 kim lo¹i b»ng dung dÞch HNO3 thu ®îc
dung dÞch A vµ hçn hîp khÝ gåm 0,12mol NO, 0,08mol N2O , 0,06mol N2 vµ dung dÞch
B. Cho dung dÞch B t¸c dông víi dung dÞch NaOH d thÊy tho¸t ra 3,36 lÝt khÝ NH3 . Sè
mol HNO3 t¸c dông lµ :
A. 3,0 mol
B. 2,75mol
C. 3,5mol
D. 2,2mol
Lêi gi¶i: ¸p dông :
Sè mol HNO3 t¸c dông =sè mol HNO3(m«i trêng) +sè mol HNO3®ãngvai trß chÊt oxi
ho¸.
nHNO3 t¸c dông= 4nNO + 10nN2O + 12nN2 + 10nNH4+
nHNO3 t¸c dông = 0,12.4 + 0,08.10 + 0,06.12+(3,36/22,4).10 = 3,5mol
Chän C
c. T×m sản phẩm khử:
A
A(NO3)n
B + HNO3 -> B(NO3)m + sp khö Ntx(NO,NO2,N2,N2O, NH4NO3)
C
C(NO3)p
VËy iKL= sè oxi ho¸ cao nhÊt cña kim lo¹i , ispk= (5-x)t=> iNO=3; iNO2=1; iN2=10;
iN2O=8;iNH4NO3= 8
Do ®ã:
iAnA + iBnB + icnC= 3nNO + nNO2 + 10nN2 + 8nN2O + 8nNH4NO3 (6)
Bµi to¸n1: Hoµ tan hoµn toµn 11,2 gam Fe vµo dung dÞch HNO3 d thu ®îc dung dÞch A
vµ 6,72 lÝt hçn hîp khÝ B gåm NO vµ mét khÝ X, víi tØ lÖ 1:1. X¸c ®Þnh khÝ X
Gi¶i: ¸p dông (6): ( 11,2:56)3 = 0,15.3+0,15.iX => iX= 1=> khÝ X lµ NO
Bµi to¸n 2: Cho 5,95 gam hçn hîp Al, Zn cã tØ lÖ mol lµ 2:1 b»ng dung dÞch HNO3
lo·ng , d thu ®îc 0,896 lÝt khÝ X lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt. X¸c ®Þnh X?
Gi¶i: ta cã 27x+ 65y=5,95 vµ x= 2y .Do ®ã x= 0,1 vµ y= 0,05 , nX= 0,04
¸p dông (6) ta cã: 0,1.3+ 0,05.2= 0,04iX => iX= 10 => X lµ N2
2. Kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit H2SO4 ®Æc nãng :
a. T×m khèi lîng muèi:
A + H2SO4(®Æc) -> A2(SO4)n+ sp khö (S, SO2, H2S) + H2O
mmuèi= mKLp/ + (6nS +2nSO2 + 8nH2S). 96/2 (7)
Bµi to¸n 1: Cho 15,82 gam hçn hîp Al, Fe, Cu t¸c dông hÕt víi dung dÞch H2SO4 ®Æc
nãng thu ®îc dung dÞch A vµ 9,632 lÝt khÝ SO2 ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch A sÏ thu ®îc sè
gam muèi khan lµ:
A. 57,1gam
B. 60,3 gam
C. 58,8 gam
D. 54,3 gam
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc :
mmuèi = mKL + mSO42nSO42- m«i trêng = nSO2 = 9,632/22,4 = 0,43mol
mmuèi = 15,82 + 0,43. 96= 57,1 gam
Chän A
Bµi to¸n 2: Cho 13,428 gam mét kim lo¹i M t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng
d thu ®îc V lÝt khÝ H2S ë ®ktc vµ dung dÞch A. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc 66,24 gam
muèi khan. V cã gi¸ trÞ lµ :
A. 2,4640lÝt
B. 4,2112 lÝt C. 4,7488lÝt
D. 3,0912lÝt
Lêi gi¶i: ¸p dông c«ng thøc : nH2S = 1/4. sè mol gèc SO42- trong muèi
nH2S = 1/4.[(66,24-13,428)/96] = 0,1375 mol => V= 0,1375. 22,4= 3,0912lÝt Chän D
Bµi to¸n 3: Cho 18 gam kim lo¹i M t¸c dông víi dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng d thu ®îc
3,36 lÝt khÝ SO2 ë ®ktc vµ 6,4 gam S vµ dung dÞch X. C« c¹n dung dÞch X thu ®îc sè
gam muèi khan lµ:
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
6
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
A. 75gam
B. 90gam
C. 96gam
D. 86,4gam
Lêi gi¶i: nSO42- t¹o muèi = nSO2 + 3nS = 0,15 + 3.0,2= 0,75mol
mmuèi = mKL + mSO42- = 18 + 0,75. 96= 90 gam
Chän C
b. T×m sè mol axit ph¶n øng:
A + H2SO4(®Æc) -> A2(SO4)n+ sp khö (S, SO2, H2S) + H2O
nH2SO4= 4nS +2nSO2 + 5nH2S (8)
Bµi to¸n 1: Hoµ tan hoµn toµn 12,9 gam hçn hîp A gåm Zn vµ mét kim lo¹i M ho¸ trÞ
II vµo dung dÞch H2SO4 ®Æc thu ®îc 4,144 lÝt hçn hîp gåm SO2 vµ H2S cã tØ khèi so víi
hi®ro b»ng 31,595. T×m sè mol axit H2SO4 ®Æc ®· ph¶n øng.
Gi¶i: ¸p dông (8) nH2SO4 = 2nSO2 + 5nH2S = 2.0,18 + 5.5.10-3 = 0,385mol
Bµi to¸n 2: Cho 45 gam hçn hîp Zn vµ Cu t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch H2SO4 ®Æc
nãng 98% thu ®îc 15,68 lÝt khÝ SO2 (®ktc). TÝnh khèi lîng dung dÞch H2SO4 ®· dïng?
Gi¶i: ¸p dông (8) sè mol H2SO4 ®· dïng lµ; 2.15,68/22,4 = 1,4 mol
mH2SO4= 1,4.98.100/98 = 140 gam
c. T×m sản phẩm khử:
A
A2(SO4)n
B + H2SO4 ®Æc -> B2(SO4)m + sp khö Sx (SO2, S, H2S )
C
C2(SO4)p
¸p dông ®Þnh luÇt b¶o toµn eletron ta cã:
n.nA + m.nB + p.nC = 8nH2S + 6nS + 2.nSO2 ( 9)
VËy iKL= sè oxi ho¸ cao nhÊt cña kim lo¹i , ispk= (6-x) => iSO2=2; iH2S =8; iS = 6
Do ®ã:
iAnA + iBnB + icnC= 8nH2S + 6nS + 2.nSO2 (9)
Bµi to¸n1: Cho 2,52 gam hçn hîp gåm Al vµ Mg tréng theo tØ lÖ mol lµ 2:3 t¸c dông
víi dung dÞch H2SO4 ®Æc th× thu ®îc muèi sunfat vµ 0,03mol mét chÊt khö duy nhÊt
chøa lu huúnh. X¸c ®Þnh s¶n phÈm khö?
Gi¶i: Gäi a lµ sè oxi ho¸ cña S trong chÊt khö thu ®îc
Ta cã: nMg= 0,06 mol ; nAl = 0,04 mol . ¸p dông biÒu thøc (9)
0,06.2 + 0,04.3 = 0,03(6-a) => a= -2 > VËy chÊt khö lµ H2S
Bµi to¸n 2: Cho 9,6 gam Mg t¸c dông hÕt víi dung dÞch H2SO4 ®Æc thÊy cã 49 gam
axit ph¶n øng thu ®îc muèi, s¶n phÈm khö X vµ níc. X¸c ®Þnh X?
Gi¶i: nMg = 0,4 mol ; nH2SO4 = 0,5mol . Ta cã: 0,4.2= (6-a).nX .Mµ nX= 0,1 mol
Do ®ã: a= -2 => S¶n phÈm khö lµ H2S
2.3. D¹ng 3:
Hçn hîp oxit kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit HNO3, H2SO4 ®Æc nãng
a. Ph¶n øng cña hçn hîp oxit kim lo¹i víi axit HNO3:
Bµi to¸n 1: (§Ò tuyÓn sinh khèi A-2008) Cho 11,36 gam hçn hîp gåm Fe, FeO, Fe2O3
vµ Fe3O4 ph¶n øng hÕt víi dung dÞch HNO3 lo·ng d thu ®îc 1,344 lÝt khÝ NO s¶n phÈm
khö duy nhÊt ë ®ktc vµ dung dÞch X. C« c¹n dung dÞch X sau ph¶n øng thu ®îc m gam
muèi khan. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 34,36 gam
B. 35,50gam
C. 49,09gam
D. 38,72gam.
Lêi gi¶i : ¸p dông nhanh c«ng thøc:
7a + 56ne
7.11,36 + 56.0,06 . 3
mFe=
=
= 8,96 gam
10
10
nFe(NO3)3 = nFe = 8,96/56 = 0,16mol ; mFe(NO3)3 = 0,16. 242 = 38,72gam
Chän D
Bµi to¸n 2: Nung 8,4 gam Fe trong kh«ng khÝ , sau ph¶n øng thu ®îc m gam X gåm Fe,
FeO, Fe2O3, Fe3O4 . Hoµ tan m gam hçn hîp X b»ng HNO3 d thu ®îc 2,24 lÝt khÝ NO2
s¶n phÈm khö duy nhÊt ë ®ktc. Gi¸ trÞ cña m lµ:
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
7
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
A. 11,2 gam
B. 25,2gam
C. 43,87gam
D. 6,8gam.
Lêi gi¶i : ¸p dông nhanh c«ng thøc :
10mFe - 56ne
10.8,4 - 56.0,1
mhh=
=
= 11,2 gam
Chän A
7
7
Bµi to¸n 3: Hoµ tan hÕt m gam hçn hîp X gåm Fe, Fe2O3, Fe3O4, FeO trong dung dÞch
HNO3 ®Æc nãng thu ®îc 4,48 lÝt khÝ NO2 duy nhÊt ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch sau ph¶n
øng thu ®îc 145,2 gam muèi khan. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 78,4gam
B. 139,2gam
C. 46,4gam
D. 46,256gam
Lêi gi¶i:
¸p dông nhanh c«ng thøc :
nFe = nFe(NO3)3 = 145,2/242= 0,6mol => mFe = 0,6.56 = 33,6 gam
10mFe - 56ne
10.33,6 - 56.0,2
mhh=
=
= 46,4 gam
Chän C
7
7
b. Ph¶n øng cña hçn hîp oxit kim lo¹i víi axit H2SO4:
Bµi to¸n 1: Hoµ tan hoµn toµn 49,6 gam hçn hîp gåm Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4 b»ng dung
dÞch H2SO4 ®Æc nãng thu ®îc dung dÞch Y vµ 8,96 lÝt khÝ SO2 ë ®ktc. Thµnh phµn % vÒ
khèi lîng cña oxi trong hçn hîp X vµ khèi lîng muèi trong dung dÞch Y lÇn lît lµ:
A. 20,97% vµ 140 gam
B. 37,50% vµ 140gam
C. 20,97% vµ 180gam
D. 37,50% vµ 120 gam
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc :
7a + 56ne
7.49,6 + 56.0,4 . 2
mFe=
=
= 39,2 gam
10
10
=> %O = (49,6-39,2).100/49,6 = 20,97%
nFe2(SO4)3 = 1/2nFe = 39,2/112 = 0,35mol => mmuèi = 0,35. 400= 140gam
Chän A
Bµi to¸n 2: §Ó khö hoµn toµn 3,04 gam hçn hîp X gåm FeO, Fe3O4 , Fe2O3 cÇn
0,05mol H2. MÆt kh¸c hoµ tan hoµn toµn 3,04 gam hçn hîp X trong dung dÞch H2SO4
®Æc nãng th× thu ®îc thÓ tÝch V ml SO2 ë ®ktc. Gi¸ trÞ cña V lµ:
A. 112ml
B. 224ml
C. 336ml
D. 448ml
Lêi gi¶i: ¸p dông nhanh c«ng thøc:
nO = nH = 0,05mol , mO = 0,05.16 = 0,8gam , mFe = moxit - mO = 2,24 gam
nFe = ( 10.22,4 - 7.3,04)/56 .2 = 0,01mol => VSO2 = 0,01.22,4 = 0,224lÝt Chän B
C. Bµi to¸n vËn dông:
3.1. D¹ng 1: Kim lo¹i ho¹t ®éng ph¶n øng víi dung dÞch axit HCl, H2SO4 lo·ng
Bµi 1:(§Ò tuyÓn sinh- khèi A- 2009) Cho 3,68 gam hçn hîp gåm Al vµ Zn t¸c dông víi
mét lîng võa ®ñ dung dÞch H2SO4 10% thu ®îc 2,24 lÝt khÝ H2 ë ®ktc. Khèi lîng dung
dÞch thu ®îc sau ph¶n øng lµ:
A. 101,48gam
B. 101,68gam
C. 97,80gam
D. 88,20gam
Bµi 2: Hoµ tan 9,14 gam hîp kim Cu, Mg, Al b»ng mét lîng võa ®ñ dung dÞch HCl thu
®îc 7,84 lÝt khÝ X ë ®ktc vµ 2,54 gam chÊt r¾n Y vµ dung dÞch Z. Läc bá chÊt r¾n Y , c«
c¹n cÈn thËn dung dÞch Z thu ®îc lîng muèi khan lµ:
A. 19,025gam
B. 31,45gam
C. 33,99gam
D. 56,30gam
Bµi 3: Hoµ tan hÕt 3,53 gam hçn hîp A gåm ba kim lo¹i Mg, Al, Fe trong dung dÞch
HCl cã 2,352 lÝt khÝ hi®ro tho¸t ra ë ®ktc vµ thu ®îc dung dÞch D. C« c¹n dung dÞch D
®îc m gam muèi khan. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 12,405gam
B. 10,985gam
C. 11,195gam
D. 7,2575gam.
Bµi 4: Cho 20 gam hçn hîp gåm Ca vµ 1 kim lo¹i M cã tØ lÖ sè mol nCa : nM = 3:5 tan
hÕt trong dung dÞch HCl d thu ®îc dung dÞch A vµ V lÝt khÝ H2 ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch
A thu ®îc 48,4 gam chÊt r¾n khan. M lµ:
A. Mg
B. Al
C. Ba
D. Fe
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
8
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
Bµi 5: Cho m gam hçn hîp X gåm Ba , Mg, Fe ( trong ®ã Mg chiÕm 19,91 % vÒ khèi lîng hçn hîp X) t¸c dông víi dung dÞch HCl d thu ®îc dung dÞch A vµ 8,96 lÝt khÝ H2 ë
®ktc. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc 52,5 gam chÊt r¾n khan. Khèi lîng Mg cã trong hçn
hîp X lµ: A. 4,80gam
B. 10,80gam
C. 7,20gam
D. 4,56gam.
Bµi 6:(®Ò tuyÓn sinh §H- khèi A-2007) Hoµ tan hoµn toµn 2,81 gam hçn hîp gåm
Fe2O3, MgO, ZnO trong 500ml dung dÞch H2SO4 0,1M võa ®ñ. C« c¹n dung dÞch sau
ph¶n øng th× thu ®îc sè gam muèi khan lµ:
A. 6,81gam
B. 4,81gam
C. 3,81gam
D. 5,81gam.
Bµi 7: Hoµ tan hÕt 1,72 gam hçn hîp kim lo¹i gåm Mg, Al, Zn, Fe b»ng dung dÞch
H2SO4 lo·ng thu ®îc V lit khÝ ë ®ktc vµ 7,84 gam muèi sunfat khan. Gi¸ trÞ cña V lµ:
A. 1,344lÝt
B. 1,008lÝt
C. 1,12 lÝt
D. 3,36lÝt
Bµi 8: Hoµ tan hÕt hçn hîp X gåm Fe, vµ 0,24mol kim lo¹i M trong dung dÞch H2SO4
lo·ng d thu ®îc dung dÞch A vµ 10,752 lÝt khÝ H2 ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc
59,28 gam muèi khan. M lµ :
A. Mg
B. Ca
C. Al
D. Na
Bµi 9: Cho 21 gam hçn hîp 3 kim lo¹i Fe, Zn, Al tan hoµn toµn trong dung dÞch H2SO4
0,5M thu ®îc 6,72 lÝt khÝ H2 ( ®o ë 00C vµ 2atm) . Khèi lîng muèi khan thu ®îc sau khi
c« c¹n dung dÞch vµ thÓ tÝch dung dÞch axit tèi thiÓu cÇn dïng lµ:
A. 78,6gam vµ 1,2 lÝt
B. 46,4gam vµ 2,24lÝt
C. 46,4gam vµ 1,2 lÝt
D. 78,6gam vµ 1,12 lÝt.
Bµi 10: Cho m gam hçn hîp 3 kim lo¹i ho¹t ®éng t¸c dông víi 147 gam dung dÞch
H2SO4 20% thu ®îc dung dÞch X vµ V lÝt khÝ H2 ë ®ktc. §Ó trung hoµ lîng axit d trong
X cÇn 32 gam dung dÞch NaOH 15% thu ®îc dung dÞch Y. C« c¹n dung dÞch Y thu ®îc
38,02 gam muèi khan. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 6,46gam
B. 7,1gam
C. 7,46gam
D. 7,58gam.
3.2. D¹ng 2: Kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit HNO3, H2SO4 ®Æc nãng
Bµi 1: Cho tan hoµn toµn 58 gam hçn hîp A gåm Fe, Cu, Ag trong dung dÞch HNO3
2M d thu ®îc 0,15mol NO, 0,05mol N2O vµ dung dÞch D. C« c¹n dung dÞch D lµm
khan ®îc m gam muèi . Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 120,4 gam
B. 89,8 gam
C. 110,7 gam
D. 125,6 gam.
Bµi 2: Hoµ tan hoµn toµn m gam hçn hîp X gåm Fe, Cu, Pb trong dung dÞch HNO3 d
thu ®îc 3,584 lÝt hçn hîp khÝ gåm NO, NO2 cã tû khèi so víi hi®ro lµ 21 vµ dung dÞch
A. C« c¹n dung dÞch A thu ®îc 30,34 gam muèi khan. Gi¸ trÞ cña mlµ:
A. 12,66gam
B. 15,46gam
C. 14,73gam
D. 21,13gam.
Bµi 3: Cho m gam hçn hîp X gåm Al vµ Mg cã tû lÖ khèi lîng lµ 1:1 t¸c dông víi dung
dÞch HCl d thu ®îc 14,112 lÝt H2 ë ®ktc. MÆt kh¸c nÕu cho m gam X t¸c dông víi HNO3
thu ®îc 3,584 lÝt ë ®ktc hçn hîp khÝ A(gåm NO, N2O) cã tû khèi so víi H2 lµ 20,25 vµ
dung dÞch A. Sè mol HNO3 t¸c dông lµ:
A. 1,540mol
B. 1,585mol
C. 1,250mol
D. 1,486mol.
Bµi 4: Hoµ tan hoµn toµn m gam hçn hîp Fe vµ Cu b»ng dung dÞch HNO3 d thu ®îc
6,72 lÝt hçn hîp khÝ gåm NO vµ NO2 ë ®ktc cã khèi lîng 12,2gam . C« c¹ndung dÞch
sau ph¶n øng thu ®îc 43 gam hçn hîp 2 muèi khan. NÕu hoµ tan m gam hçn hîp kim
lo¹i ban ®Çu víi HCl d th× sau ph¶n øng cßn 8m/15 gam chÊt r¾n kh«ng tan vµ dung
dÞch X. §em c« c¹n dung dÞch X sÏ thu ®îc sè gam muèi khan lµ:
A. 15,24gam
B. 12,7 gam
C. 10,16gam
D. 19,05gam.
Bµi 5: (§Ò tuyÓn sinh §H - khèi B-2008) Cho m gam hçn hîp X gåm Al vµ Cu tronng
dung dÞch HCl d sau khi kÕt thóc ph¶n øng sinh ra 3,36 lÝt khÝ ë ®ktc. NÕu cho m gam
hçn hîp trªn vµo mét lîng d HNO3 ®Æc nguéi sau khi kÕt thóc ph¶n øng sinh ra 6,72 lÝt
khÝ NO2 s¶n phÈm khö duy nhÊt ë ®ktc. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 11,5
B. 10,5
C. 12,3
D. 15,6
Bµi 6: Hoµ tan hçn hîp A gåm 16,8gam Fe, 2,7gam Al, 5,4gam Ag t¸c dông víi dung
dich H2SO4 ®Æc nãng chØ tho¸t ra khÝ SO2 . Sè mol H2SO4 t¸c dông lµ:
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
9
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
A. 0,95mol
B. 0,9mol
C. 1,25mol
D. 0,85mol.
Bµi 7: Hçn hîp X gåm 2 kim lo¹i Cu vµ Ag. Hoµ tan hoµn toµn m gam hçn hîp X
trong dung dÞch chøa 2 axit HNO3 , H2SO4 thu ®îc dung dÞch Y chøa 7,06 gam muèi vµ
hçn hîp khÝ Z chøa 0,05mol NO2 vµ 0,01mol SO2 . Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 2,85gam
B. 3,32gam
C. 3,00gam
D. 0,85gam
Bµi 8: Cho M lµ kim lo¹i ho¸ trÞ II. Cho m gam M t¸cdông víidung dÞch H2SO4 ®Æc
nãng d thu ®îc 0,672 lÝt khÝ cã tû khèi so víi amoniac lµ 2 vµ dung dÞch A. C« c¹n
dung dÞch A thu ®îc 14,4 gam muèi khan . M lµ:
A. Ca
B. Mg
C. Zn
D . Ba
Bµi 9: Cho m gam hçn hîp gåm 2 kim lo¹i t¸c dông víi H2SO4 ®Æc nãng d thu ®îc 3,36
lÝt khÝ SO2 ( ®ktc); 2,88 gam S vµ dung dÞch X. C« c¹n dung dÞch X thu ®îc 52,8 gam
muèi khan. MÆt kh¸c nÕu hoµ tan hÕt m gam hçn hîp kim lo¹i ban ®Çu víi dung dÞch
HCl d thu ®îc 8,064 lÝt khÝ H2 ë ®ktc. Hçn hîp 2 kim lo¹i ®Çu lµ:
A. Be vµ Mg
B. Mg vµ Fe
C. Zn vµ Fe
D. Zn vµ Ba
Bµi 10: ( §Ò tuyÓn sinh 2009- khèi A) Hoµ tan hoµn toµn 12,42 gam Al b»ng dung
dÞch HNO3 lo·ng d thu ®îc dung dÞch X vµ 1,344 lÝt hçn hîp khÝ Y gåm 2 khÝ N2O vµ
N2. TØ khèi cña hçn hîp khÝ Y so víi khÝ H2 lµ 18. C« c¹n dung dÞch X thu ®îc m gam
chÊt r¾n khan. Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 97,98
B. 106,38
C. 38,34
D. 34,08
3.3. D¹ng 3:
Hçn hîp oxit kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit HNO3, H2SO4 ®Æc nãng
Bµi 1: ( §Ò tuyÓn sinh 2007-khèi B) Nung m gam bét Fe trong oxi thu ®îc 3 gam hçn
hîp r¾n X. Hoµ tan hÕt hçn hîp X trong dung dÞch HNO3 d tho¸t ra 0,56 lÝt ë ®ktc khÝ
NO lµ s¶n phÈm khö duy nhÊt.Gi¸ trÞ cña m lµ:
A. 2,52
B. 2,22
C. 2,62
D. 2,32
Bµi 2: ( §Ò tuyÓn sinh 2009-khèi A) Hoµ tan hoµn toµn 20,88 gam mét oxit s¾t b»ng
dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng thu ®îc dung dÞch X vµ 3,248 lÝt khÝ SO2 lµ s¶n phÈm khö
duy nhÊt ë ®ktc. C« c¹n dung dÞch X thu ®îc m gam muèi sunfat khan. Gi¸ trÞ cña m
lµ:
A. 108,9
B. 151,5
C. 137,1
D. 97,5.
Bµi 3: Hoµ tan hoµn toµn 49,6 gam hçn hîp X gåm Fe, FeO, Fe2O3, Fe3O4 b»ng dung
dÞch H2SO4 ®Æc nãng thu ®îc dung dÞch Y vµ 8,96 lÝt khÝ SO2 ë ®ktc. Thµnh phÇn % vÒ
khèi lîng cña oxi trong hçn hîp X vµ khèi lîng muèi trong dung dÞch Y lÇn lît lµ:
A. 20,97% vµ 140gam
B. 37,50% vµ 140 gam
C. 20,97% vµ 180 gam
D. 37,5% vµ 120 gam.
Bµi 4: §Ó khö hoµn toµn 3,04 gam hçn hîp X gåm Fe, Fe3O4, Fe2O3 cÇn 0,05mol H2.
mÆt kh¸c hoµ tan hoµn toµn 3,04 gam hçn hîp X trong dung dÞch H2SO4 ®Æc nãng th×
thu ®îc thÓ tÝch V ml SO2 ë ®ktc. Gi¸ trÞ cña V lµ:
A. 112ml
B. 224ml
C. 336ml
D. 448ml
Bµi 5: Mét chiÕc kim b»ng s¾t l©u ngµy bÞ oxi ho¸ sau ®ã ngêi ta c©n ®îc 8,2 gam s¾t
vµ c¸c oxit s¾t cho toµn bé vµo dung dÞch HNO3 ®Æc nãng thu ®îc 4,48 lÝt khÝ mµu n©u
duy nhÊt ë ®ktc vµ dung dÞch muèi Y, c« c¹n dung dÞch muèi Y thu ®îc m gam muèi
khan
1. khèi lîng chiÕc kim b»ng s¾t lµ:
A. 6,86gam
B. 3,43gam
C. 2,42gam
D. 6,26gam
2. GÝa trÞ cña m gam muèi lµ:
A. 29,645gam
B. 29,5724gam
C. 31,46gam
D. 29,04 gam
D. KÕt qu¶ thùc nghiÖm s ph¹m:
1. Môc ®Ých thùc nghiÖm s ph¹m:
* Môc ®Ých cña thùc nghiÖm s ph¹m lµ nh»m kiÓm tra t¸c dông ph¸t triÓn t
duy ho¸ häc cho häc sinh cña hÖ thèng bµi tËp vµ ¸p dông ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi
tËp tr¾c nghiÖm phÇn kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬.
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
10
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
* Thùc nghiÖm s ph¹m nh»m tr¶ lêi c©u hái : Sö dông ph¬ng ph¸p gi¶i
nhanh bµi tËp tr¾c nghiÖm phÇn kim lo¹i t¸c dông víi dung dÞch axit v« c¬ cã gióp Ých
thËt nhiÒu cho häc sinh, tiÕt kiÖm thêi gian gi¶i mét bµi tËp tr¾c nghiÖm, cã g©y høng
thó häc tËp cho häc sinh hay kh«ng ?
2. Néi dung thùc nghiÖm:
D¹y thùc nghiÖm c¸c tiÕt lý thuyÕt vµ luyÖn tËp cã lång ghÐp hÖ thèng ph¬ng
ph¸p gi¶i vµ c¸c bµi tËp vËn dông sö dông gi¶i nhanh bµi tËp tr¾c nghiÖm.
3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm:
a. Chän mÉu thùc nghiÖm:
Chän c¸c líp 11C8 , 11C9 cña trêng lµm mÉu thùc nghiÖm. Qua kiÓm tra c¸c líp
®îc chän cã ®iÓm trung b×nh m«n ho¸ häc t¬ng ®¬ng nhau. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y
chän líp 11C9 lµm ®èi chøng , líp 11C8 lµm líp thùc nghiÖm.
b. KiÓm tra mÉu tríc thùc nghiÖm:
Sau khi ®îc chän häc sinh cña 2 líp tham gia mét bµi kiÓm tra cã 100 % tr¾c
nghiÖm vµ cã 40 c©u trong thêi gian 60 phót vÒ kiÕn thøc phÇn v« c¬ vµ ph¬ng ph¸p
gi¶i bµi tËp. KÕt qu¶ cña bµi kiÓm tra ®îc xem lµ mét yÕu tè ®Çu ®Ó kh¼ng ®Þnh c¸ch
chän mÉu thùc nghiÖm vµ sù t¬ng ®¬ng cña 2 líp.
4. KÕt qu¶ kiÓm tra thùc nghiÖm:
a. KÕt qu¶ kiÓm tra tríc thùc nghiÖm:
KÕt qu¶ kiÓm bµi kiÓm tra häc sinh ë 2 líp ®îc tr×nh bµy trong b¶ng sè liÖu sau:
Líp
T/sè Sè häc sinh ®¹t ®iÓm
0
1 2
3 4
11C8 50
11C9 50
0
0
0
0
0
0
2
3
3
2
5
6
7
8
9
10
13
12
19
19
5
4
4
5
3
3
2
2
§iÓm
trung
b×nh
6,1
6,0
Sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm ®Þnh kh¸c nhau gi÷a 2 trung b×nh céng ta nhËn thÊy
kh«ng cã sù kh¸c nhau nhiÒu vÒ chÊt lîng cña 2 líp. Hay nãi c¸ch kh¸c 2 líp cã kh¶
n¨ng häc tËp t¬ng ®¬ng nhau.
b. KÕt qu¶ kiÓm tra sau thùc nghiÖm:
TiÕn hµnh kiÓm tra häc sinh ë 2 líp sau khi thùc nghiÖm bµi tr¾c nghiÖm víi 40 c©u
trong thêi gian 60 phót cã vËn dông nhiÒu lo¹i bµi tËp sö dông tû lÖ chung ®Ó gi¶i
nhanh phÇn kim lo¹i. KÕt qu¶ ®îc tr×nh bµy trong b¶ng sè liÖu sau:
Líp
T/sè Sè häc sinh ®¹t ®iÓm
0
1 2
3 4
11C8 50
11C9 50
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
5
6
7
8
9
10
12
7
14
12
9
14
6
8
3
4
2
5
§iÓm
trung
b×nh
6,3
8,2
Qua b¶ng trªn ta thÊy chÊt lîng hä sinh kh¸ giái ®îc n©ng lªn râ rÖt
* Líp 11C8 ; Sè häc sinh ®¹t 7 ®iÓm trë lªn: 20 em ( 40,0%)
* Líp 11C9: Sè häc sinh ®¹t ®iÓm 7 trë lªn: 31 em( 62,0%)
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
11
Ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp kim lo¹i ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬
PhÇn III. KÕt luËn
Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi “ Sö dông ph ¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp
kim loai ph¶n øng víi dung dÞch axit v« c¬” ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh sau:
1. Lµm s¸ng tá c¬ së lý luËn cña c¸c ph¬ng ph¸p gi¶i nhanh bµi tËp tr¾c nghiÖm
v« c¬ , gióp häc sinh ph¸t triÓn t duy ho¸ häc, nh»m n©ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng häc tËp
cña häc sinh , ®Æc biÖt trong c¸c kú thi quèc gia , thi tèt nghiÖp líp 12, thi ®¹i häc vµ
cao ®¼ng.
2. §Ò tµi nµy ®· gióp tÝch cùc h¬n vµ tù tin h¬n trong ho¹t ®éng t×m kiÕm híng
gi¶i cho c¸c bµi to¸n tr¾c nghiÖm. TiÕt kiÖm rÊt nhiÒu thêi gian cho häc sinh khi lµm
c¸c ®Ò thi tr¾c nghiÖm. Tõ chç nhiÒu em cßn lóng tóng khi gi¶i to¸n th× nay phÇn lín
c¸c em ®· biÕt vËn dông thµnh th¹o trong gi¶i to¸n ho¸ häc . §iÒu ®¸ng mõng cã nhiÒu
em ®É biÕt vËn dông s¸ng t¹o trong gi¶i to¸n ho¸ häc cã nhiÒu c¸ch hay vµ th«ng minh.
3. Tuy nhiªn trong khi nghiªn cøu ®Ò tµi cßn cã nh÷ng sai sãt hoÆc cha thÊy hÕt
c¸c khÝa c¹nh cña dang bµi tËp nµy. RÊt mong sù ®ãng gãp cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó b¶n
th©n t«i cã ®îc thªm nhiÒu kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Thanh Ho¸ ngµy 19 th¸ng 5 n¨m 2012
Ngêi viÕt
Ph¹m ThÞ Ngäc
Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc - THPT §µo Duy Tõ
12
- Xem thêm -
.DOC 
12 
80 
53 
