Tài liệu Skkn phương pháp gây hứng thú học tập của học sinh trong học hóa thpt

§Ò tµi mét sè Ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ høng thó häc tËp trong giê ho¸ häc bËc trung häc phæ th«ng I. Lý do chän ®Ò tµi. Høng thó häc tËp lµ ®iÒu mµ häc sinh ®¹t ®Õn ®Çu tiªn hay cuèi cïng ë mét m«n häc? Cã ngêi cho r»ng häc sinh cha biÕt g× vÒ m«n häc th× lÊy g× mµ høng thó. Cã mét ®iÒu ch¾c ch¾n, høng thó lµ ®iÒu mµ bÊt kú mét häc sinh nµo khi muèn häc tèt còng cÇn ph¶i ®¹t ®îc ë c¸c m«n häc. Nhng theo t«i, häc sinh cÇn yªu thÝch m«n häc tríc khi ®i vµo t×m hiÓu m«n häc ®ã. Do vËy, t¹o høng thó trong häc tËp ph¶i lµ ®iÒu ®Çu tiªn mµ gi¸o viªn cÇn ®em ®Õn cho häc sinh, tríc khi dÉn d¾t häc sinh t×m hiÓu nh÷ng kiÕn thøc bæ Ých. Cã nh thÕ häc sinh míi tÝch cùc chñ ®éng t×m hiÓu nh÷ng ch©n trêi kiÕn thøc, ®óng nh tinh thÇn cña ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay. II. C¬ së lý thuyÕt. 1. Lý thuyÕt vÒ qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh. Theo chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng cña M¸c-Lªnin th× qu¸ tr×nh nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan cña con ngêi lµ “tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy trõu tîng, tõ t duy trõu tîng ®Õn thùc tiÔn”. VËn dông vµo m«n Ho¸ häc cã thÓ thÊy lµ häc sinh sÏ x©y dùng c¸c kh¸i niÖm, c¸c tÝnh chÊt cña mét chÊt . . . tèt nhÊt khi hä rót ra chóng tõ c¸c hiÖn tîng thùc tÕ, c¸c thÝ nghiÖm v.v. tõ ®ã vËn dông ®iÒu míi ®Ó ¸p dông cho c¸c trêng hîp kh¸c t¬ng tù. a) C¸c møc ®é hiÓu biÕt cña häc sinh: - BiÕt: nhËn thøc ®îc sù thËt tån t¹i trong tù nhiªn, x· héi. VD: Häc sinh biÕt lu huúnh ®¬n chÊt lµ chÊt r¾n, mµu vµng, sè «xy ho¸ trong ®¬n chÊt lµ 0, sè «xy ho¸ nµy lµ trung gian gi÷a -2; +4 vµ +6. - HiÓu: hiÓu c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n. VD : Häc sinh hiÓu do sè «xy ho¸ 0 trong ®¬n chÊt lu huúnh lµ trung gian nªn tÝnh chÊt cña lu huúnh lµ cã c¶ tÝnh khö vµ tÝnh «xy ho¸, cã thÓ t¸c dông víi chÊt «xy ho¸ vµ chÊt khö. - VËn dông : ¸p dông c¸c quy t¾c c¬ b¶n. VD : Häc sinh vËn dông tÝnh chÊt cña lu huúnh lµ cã c¶ tÝnh khö vµ tÝnh «xy ho¸ ®Ó viÕt ph¬ng tr×nh ho¸ häc khi cho lu huúnh t¸c dông víi O2 vµ H2 : S + O2  SO2 (S t¨ng sè «xy ho¸, thÓ hiÖn tÝnh khö) S + H2  H2S (S gi¶m sè «xy ho¸, thÓ hiÖn tÝnh «xy ho¸) - Ph©n tÝch th«ng tin : lµm thÝ nghiÖm ®Ó chøng minh, thùc hiÖn d·y biÕn ho¸ v.v.. (H ) VD : Cho d·y biÕn ho¸ : S  A(khÝ)  KMnO    B (chÊt r¾n mµu vµng) Häc sinh dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc ®· cã sÏ ph©n tÝch: B lµ chÊt r¾n mµu vµng lµ lu huúnh ®¬n chÊt, cã sè «xy ho¸ 0; KMnO 4 lµ chÊt «xy ho¸, khi t¸c dông víi A nã sÏ gi¶m sè «xy ho¸, vËy A ph¶i lµ chÊt khö, t¨ng sè «xy ho¸. A t¨ng sè «xy ho¸ lªn 0, vËy nã cã chøa lu huúnh víi «xy ho¸ -2, l¹i lµ chÊt khÝ nªn chØ cã thÓ lµ H 2S. D·y biÕn ho¸ ®îc thùc hiÖn nh sau: S + H2  H2S 5H2S + 2KMnO4 + 3H2SO4  5S + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O - Tæng hîp, ®¸nh gi¸ th«ng tin: VD : Cho bµi tËp: Lu huúnh t¸c dông víi acid nitric ®Æc nãng theo ph¬ng tr×nh ho¸ häc nµo sau ®©y: 4 3  A. 2HNO3 + S  H2S + 2NO2 + O2 B. 3HNO3 + 4S + 3H2O  4SO3 + 3NH3 C. 2HNO3 + S  2NO + H2S + 2O2 D. 6HNO3 + S  H2SO4 + 6NO2 + 2H2O Häc sinh cÇn tæng hîp tÝnh chÊt cña S lµ cã c¶ tÝnh khö vµ tÝnh «xy ho¸, cßn HNO3 cã tÝnh «xy ho¸ m¹nh. VËy khi t¸c dông víi nhau th× S thÓ hiÖn tÝnh khö, t¨ng sè «xy ho¸ tõ 0 lªn +6, cßn N trong HNO 3 gi¶m sè «xy ho¸ nhng chØ gi¶m xuèng +4 do tÝnh khö cña S lµ yÕu, HNO 3 l¹i ®Æc nãng. VËy ph¬ng ¸n ®óng cÇn chän lµ D. b) Th¸i ®é cña häc sinh (Høng thó ®èi víi bé m«n): Thùc tÕ cho thÊy høng thó ®èi víi bé m«n cña häc sinh tû lÖ thuËn víi kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh vÒ bé m«n. Khi häc sinh c¶m thÊy yªu thÝch m«n häc hoÆc nhËn ra ®îc nh÷ng gi¸ trÞ cña bé m«n th× ®éng lùc häc tËp cña häc sinh sÏ rÊt lín, gióp c¸c em vît qua nhiÒu rµo c¶n ®Ó t×m ®Õn víi kiÕn thøc. C¸c em sÏ lu«n t×m tßi kh¸m ph¸ thÕ giíi xunh quanh trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, vËn dông cã s¸ng t¹o nh÷ng kiÕn thøc ®ã ®Ó gi¶i thÝch thÕ giíi. ChÝnh ®iÒu nµy n©ng cao lîng kiÕn thøc cña c¸c em, tõ ®ã n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp. Víi t duy d¹y häc cò th× môc tiªu gi¸o dôc ®îc ®Æt ra lµ ph¶i h×nh thµnh cho häc sinh c¸c bíc: Tri thøc: Ghi nhí  HiÓu  VËn dông  Ph©n tÝch  Tæng hîp  Kü n¨ng:  C¸c ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm, quan s¸t, lËp mÉu b¸o c¸o v.v.. Th¸i ®é, høng thó: Lßng yªu thÝch, tin tëng vµo khoa häc, ham t×m tßi, kh¸m ph¸ v.v.. Theo ®ã, häc sinh kh¸ thô ®éng trong qu¸ tr×nh nhËn thøc kiÕn thøc míi, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kh«ng cao v× høng thó häc tËp bé m«n cña häc sinh cha ®îc h×nh thµnh. Nßng cèt cña ph¬ng ph¸p d¹y häc ®æi míi lµ häc sinh tÝch cùc chñ ®éng t×m hiÓu kiÕn thøc. Do ®ã môc tiªu gi¸o dôc sÏ cã sù ®æi kh¸c, ®Çu tiªn häc sinh cÇn ®îc t¹o høng thó ®èi víi m«n häc: Th¸i ®é, høng thó: Lßng yªu thÝch, tin tëng vµo khoa häc, ham t×m tßi, kh¸m ph¸ v.v..  Kü n¨ng: C¸c ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm, quan s¸t, lËp mÉu b¸o c¸o v.v..  4 Tri thøc: Ghi nhí  HiÓu  VËn dông  Ph©n tÝch  Tæng hîp Khi ®ã häc sinh sÏ tÝch cùc chñ ®éng tham gia c¸c ho¹t ®éng häc tËp mµ gi¸o viªn tæ chøc, hiÖu qu¶ gi¸o dôc sÏ ®îc n©ng cao. Høng thó häc tËp cña mét m«n häc ®îc h×nh thµnh th«ng qua kh«ng khÝ häc tËp cña häc sinh trong giê häc m«n ®ã. Bëi mét kh«ng khÝ häc tËp ®Çy høng khëi sÏ kÝch thÝch sù say mª, gióp cho häc sinh tËp trung tèt h¬n vµ cã niÒm tin vµo nh÷ng g× m×nh tiÕp thu ®îc. VËy khi gi¸o viªn t¹o ®îc kh«ng khÝ häc tËp tÝch cùc trong mét giê d¹y th× cã thÓ nãi ®· thµnh c«ng ®îc 50% ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc. c) C¸c lý thuyÕt vÒ sù hiÓu biÕt cña häc sinh - Lý thuyÕt hµnh vi: tËp trung vµo hµnh vi cña ngêi häc vµ ngêi d¹y. Ngêi d¹y th«ng qua c¸c h×nh thøc kiÓm tra, khen vµ ph¹t cña m×nh lµm cho ngêi häc thay ®æi nhËn thøc, thÓ hiÖn qua thay ®æi c¸c hµnh vi. - Lý thuyÕt nhËn thøc: quan t©m ®Õn nhËn thøc (trÝ ãc) cña ngêi häc; chó ý ®Õn kü n¨ng. Liªn quan ®Õn trÝ nhí, nhËn thøc, kü n¨ng ph¸t hiÖn, kiÓm chøng, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ¸p dông vÊn ®Ò. + Lý thuyÕt cña Bruner: ngêi häc sÏ hiÓu biÕt mét vÊn ®Ò tèt khi ph¸t hiÖn vµ kiÓm chøng, tõ ®ã gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Nh vËy khi gi¸o dôc cÇn ®¹t ®Õn môc tiªu lµ ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, th«ng qua ph¸t hiÖn vµ kiÓm chøng. Bruner ®a ra bèn quy t¾c cho gi¸o dôc:  Ph¶i ph¸t triÓn tÝnh tß mß cña häc sinh  Tr×nh bµy kiÕn thøc theo ba ph¬ng ph¸p : Cô thÓ ; tëng tîng ; biÓu tîng.  Tr×nh bµy kiÕn thøc theo tr×nh tù : cô thÓ  tëng tîng  biÓu tîng.  H×nh thµnh ®éng c¬ häc tËp cho ngêi häc. CÇn ¸p dông khen – ph¹t mét c¸c cã møc ®é vµ ®¶m b¶o nhÞp ®é. + Lý thuyÕt ph¸t triÓn cña Piaget: Ngêi häc cã thÓ tù x©y dùng ®îc kiÕn thøc cho m×nh nhng cÇn cã t¸c ®ång tõ bªn ngoµi (ngêi d¹y) ®Ó kiÕn thøc ®ã dóng ®¾n, phï hîp. Piaget ®a ra c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña nhËn thøc lµ:  Tù ®iÒu chØnh cña b¶n th©n ngêi häc.  ¶nh hëng cña hoµn c¶nh xunh quanh.  Con ngêi xunh quanh (ngêi d¹y) gióp ngêi häc ph¸t triÓn nhËn thøc.  Møc ®é trëng thµnh: tuæi, nhËn thøc . . . Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nhËn thøc cña ngêi häc ®îc biÓu diÔn qua vßng häc tËp: 5 Quan s¸t Quan s¸t ë møc cao ¸p dông, më réng H×nh thµnh kh¸i niÖm + Lý thuyÕt t¹o dùng:  TËp trung vµo s÷a ch÷a c¸c nhËn thøc sai lÖch.  §Æt c©u hái ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng sai lÖch.  Söa ch÷a sai lÖch (nÕu cã): Theo hai ph¬ng ph¸p: So s¸nh (®óng – sai) vµ dïng b¶n ®å kh¸i niÖm ®Ó gióp häc sinh hÖ thèng l¹i kiÕn thøc. - Lý thuyÕt x· héi: ngêi häc lµ mét s¶n phÈm cña x· héi, chÞu t¸c ®éng qua l¹i víi hoµn c¶nh x· héi ®ã (hoµn c¶nh vµ con ngêi). §èi víi häc sinh, “con ngêi” ë ®©y kh«ng chØ lµ gi¸o viªn mµ cßn lµ b¹n bÌ, gia ®×nh v.v.. Muèn häc sinh ph¸t triÓn nhËn thøc cÇn cho c¸c em ph¸t biÓu víi thÇy, víi b¹n, häc nhãm . . . So s¸nh c¸c lý thuyÕt ta thÊy: Lý thuyÕt vÒ sù hiÓu biÕt §Þnh nghÜa vÒ sù hiÓu biÕt NÕu cã sù thay ®æi hµnh vi Thay ®æi trÝ ãc vµ c¸ch xö lý th«ng tin B¶n chÊt ngêi häc §iÒu kiÖn ®Ó ngêi häc hiÓu biÕt Hép ®en, cÇn cã sù Cã ngêi d¹y t¸c ®éng Chñ ®éng x©y dùng T¸c ®éng bªn ngoµi Lý thuyÕt nhËn thøc kiÕn thøc cho m×nh Thay ®æi hµnh vi Ngêi häc lµ s¶n Ph¶i cã m«i trêng trong vµ ngoµi (c¶ Lý thuyÕt x· héi xunh quanh hµnh vi vµ nhËn thøc) phÈm cña x· héi Nh vËy th× theo lý thuyÕt nµo ngêi thÇy còng ph¶i ®ãng vai trß tæ chøc, híng dÉn vµ ®¸nh gi¸. 2. C¸c ho¹t ®éng cã kh¶ n¨ng t¹o kh«ng khÝ häc tËp ë bËc trung häc. §Æc ®iÓm t©m sinh lý cña häc sinh bËc THPT lµ thÝch nh÷ng g× míi, liªn hÖ thùc tÕ, mang ®Çy mµu s¾c vµ tÝnh lung linh íc m¬. Bªn c¹nh ®ã ho¹t ®éng ph¶i cã thÓ t¹o m«i trêng cho hä kh¼ng ®Þnh m×nh. Trªn c¬ së ®ã chóng ta cã thÓ sö dông c¸c ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ häc tËp trong giê häc nh: a) Trß ch¬i: Cã thÓ nãi ®©y lµ ph¬ng ph¸p t¹o kh«ng khÝ häc tËp cæ ®iÓn nhÊt. Trß ch¬i lµ ho¹t ®éng tæ chøc cho häc sinh tham gia theo nhãm hoÆc c¸ nh©n thùc hiÖn mét yªu cÇu ®Æt ra tõ tríc theo luËt ch¬i. Trß ch¬i ®îc kÝch thÝch tÝnh hÊp dÉn b»ng phÇn thëng hoÆc h×nh thøc ph¹t. Khi tham gia trß ch¬i, häc sinh sÏ ph¸t triÓn kü n¨ng giao tiÕp, kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc, s¸ng t¹o vµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng hoµ ®ång víi tËp thÓ. Mét trß ch¬i cÇn thiÕt ph¶i cã ®îc sù chuÈn bÞ kü cµng, mang tÝnh gi¸o dôc cao. Tuy nhiªn ®Ó trß ch¬i ®îc thµnh c«ng th× môc tiªu vµ néi dung cña nã ph¶i ®îc thÓ hiÖn mét c¸ch râ rµng vµ khoa häc. Bªn c¹nh ®ã th× vai trß Lý thuyÕt hµnh vi 6 cña ngêi qu¶n trß (thêng lµ gi¸o viªn) còng rÊt quan träng, gi¸o viªn cÇn thiÕt ph¶i n¾m v÷ng luËt ch¬i, nhanh nh¹y trong viÖc xö lý t×nh huèng. b) §ãng vai: ®©y lµ ph¬ng ph¸p “ s©n khÊu ho¸” giê häc, trong ®ã häc sinh ho¸ vai vµo c¸c nh©n vËt trong mét t×nh huèng cô thÓ. T×nh huèng ë ®©y lµ mét kÞch b¶n nhá do gi¸o viªn hoÆc chÝnh häc sinh so¹n s½n cã néi dung liªn quan ®Õn kiÕn thøc bµi häc. §Ó cã thÓ tham gia vµo kÞch b¶n, häc sinh cÇn n¾m v÷ng kiÕn thøc ®Æt ra, cã ãc s¸ng t¹o, th«ng minh vµ nhanh nhÑn trong xö lý t×nh huèng. Khi kiÕn thøc ®îc chuyÓn t¶i díi d¹ng mét kÞch b¶n häc sinh c¶m thÊy ®îc gÇn gòi h¬n víi m×nh, tõ ®ã cã Ên tîng s©u s¾c vÒ kiÕn thøc vµ sÏ nhí rÊt l©u. c) ThÝ nghiÖm vui: Bé m«n Ho¸ häc sö dông rÊt nhiÒu c¸c thÝ nghiÖm nãi chung. ThÝ nghiÖm cã thÓ ®Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò míi, ®Ó kiÓm chøng, minh häa v.v.. Trong ho¹t ®éng d¹y häc m«n Ho¸ häc, c¸c thÝ nghiÖm lµ nguån kiÕn thøc rÊt sèng ®éng cho c¸c bµi gi¶ng. C¸c thÝ nghiÖm Ho¸ häc nãi chung g©y høng thó rÊt m¹nh cho häc sinh nhng kh«ng ph¶i thÝ nghiÖm nµo còng cã nh÷ng hiÖn tîng hoÆc c¸ch tiÕn hµnh ®ñ Ên tîng ®Ó l¹i cho häc sinh. Khi g¾n nh÷ng thÝ nghiÖm, nh÷ng hiÖn tîng ®ã víi mét vµi thñ thuËt, s¸ng t¹o nh»m t¨ng Ên tîng ®Ó kh¾c s©u cho häc sinh th× ta ®· chuyÓn tõ thÝ nghiÖm Ho¸ häc th«ng thêng thµnh thÝ nghiÖm vui. d) Ho¹t ®éng nhãm: Ho¹t ®éng nhãm lµ vÊn ®Ò ®îc nãi ®Õn kh¸ nhiÒu trong ®æi míi ph¬ng ph¸p nhng vËn dông nh thÕ nµo l¹i kh«ng ph¶i lµ c©u hái dÔ tr¶ lêi. Ho¹t ®éng nhãm lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh cã c¬ héi ®îc th¶o luËn víi b¹n bÌ hoÆc víi gi¸o viªn ®Ó cïng nhau gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. C¸c ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng nhãm lµ: - Cã thÓ ph¸t triÓn nhiÒu kü n¨ng cho häc sinh: ph©n c«ng c«ng viÖc, hîp t¸c, cïng nhau x©y dùng kiÕn thøc vµ quan träng lµ tr×nh bµy vµ b¶o vÖ ý kiÕn cña m×nh. - CÇn ®îc th¶o luËn, lªn kÕ ho¹ch tõ tríc vÒ môc tiªu, ®Ò tµi vµ c¸ch tæ chøc. - Gi¸o viªn chØ ®ãng vai trß ®iÒu khiÓn. - LÜnh vùc ¸p dông kh¸ hÑp, chØ nªn ¸p dông ho¹t ®éng nhãm cho c¸c tiÕt «n tËp, thÝ nghiÖm hoÆc ®¸nh gi¸ bµi kiÓm tra (tiÕt tr¶ bµi). - Kh¸ mÊt thêi gian. 3. §Æc trng bé m«n cña Ho¸ häc. Ho¸ häc lµ khoa häc tù nhiªn nghiªn cøu c¸c chÊt cã trong tù nhiªn vµ sù chuyÓn ho¸ cña chóng. M«n Ho¸ Häc trong trêng THPT hiÖn nay cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng nh sau: + M«n Ho¸ häc lµ m«n häc mang tÝnh chÊt thùc nghiÖm cao. TÊt c¶ c¸c lý thuyÕt cña Ho¸ häc ®Òu dùa trªn thùc nghiÖm, kiÕn thøc ho¸ häc liªn quan ®Õn thùc nghiÖm rÊt nhiÒu vµ kü n¨ng thùc tÕ ®îc ®ßi hái cao trong m«n Ho¸ häc. + M«n Ho¸ häc lµ m«n häc mang tÝnh lý thuyÕt. Hãa häc ®îc x©y dùng b»ng c¸c ®Þnh luËt c¬ b¶n, còng chÝnh lµ c¸c ®Þnh luËt cña tù nhiªn. Häc sinh cÇn n¾m v÷ng rÊt nhiÒu lý thuyÕt. + TÝnh øng dông cña Ho¸ häc gÇn víi thùc tÕ. §èi víi mçi mét vÊn ®Ò trong ho¸ häc ta ®Òu cã thÓ cho häc sinh liªn hÖ víi cuéc sèng, s¶n xuÊt vµ c«ng nghiÖp. 4. VËn dông s¸ng t¹o ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ høng thó trong giê Ho¸ häc. C¸c ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ häc tËp lµ kh¸ ®a d¹ng vµ còng kh¸ dÔ dµng ®Ó chuÈn bÞ. Nhng ®Ó c¸c ho¹t ®éng ®ã ph¸t huy hiÖu qu¶ th× cÇn vËn dông thËt s¸ng t¹o ®Ó ®Æt ®óng chç cña nã trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt lµ mét tiÕt d¹y. VÒ nguyªn t¾c, ho¹t ®éng cÇn ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu sau:  Phï hîp víi nguyªn t¾c d¹y vµ häc.  Phï hîp víi môc ®Ých d¹y häc. 7  Phï hîp víi néi dung mµ tµi liÖu (SGK) ®· cho.  Phï hîp víi kh¶ n¨ng cña häc sinh vµ tr×nh ®é ®Æc ®iÓm cña líp.  Phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt vµ thêi gian cho phÐp.  Phï hîp víi kh¶ n¨ng cña gi¸o viªn. C¬ cÊu mét tiÕt d¹y gåm nhiÒu phÇn, mçi phÇn cã thÓ vËn dông mét sè ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh. VÝ dô : PhÇn tæ chøc t×nh huèng : vËn dông ho¹t ®éng kÓ chuyÖn, ho¹t ®éng trß ch¬i « ch÷. PhÇn ®Æt vÊn ®Ò : vËn dông ho¹t ®éng thÝ nghiÖm vui. PhÇn néi dung : vËn dông ho¹t ®éng ®ãng vai, ho¹t ®éng nhãm, ho¹t ®éng trß ch¬i thi ®ua. PhÇn cñng cè, «n tËp : vËn dông ho¹t ®éng trß ch¬i ong t×m ch÷, trß ch¬i nÕu – th× v.v.. Phèi hîp c¸c ho¹t ®éng t¹o høng thó trong mét tiÕt häc Ho¸ häc mét c¸ch khoa häc gióp tiÕt häc cã mét kh«ng khÝ s«i ®éng, häc sinh cã nhiÒu c¬ héi n¾m ®îc nhiÒu kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng. III. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng. Ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ häc tËp trong tiÕt d¹y lu«n lµ ®iÒu mµ nhiÒu gi¸o viªn híng tíi trong mét tiÕt d¹y. §Æc biÖt trong tiÕt Ho¸ häc cã ®Æc trng lµ mét m«n häc thùc nghiÖm, l¹i dÔ cã liªn hÖ thùc tÕ. Häc sinh cña chóng ta rÊt cã høng thó víi m«n Ho¸ häc chÝnh v× ®iÒu nµy. VËy nhng theo ®¸nh gi¸ cña riªng t«i th× kh«ng ph¶i tiÕt d¹y Ho¸ häc nµo häc sinh còng cã ®îc kh«ng khÝ tÝch cùc chñ ®éng. Qua c¸c tiÕt dù giê th¨m líp mµ t«i ®· tiÕn hµnh th× hÇu hÕt ®Òu cã kh«ng khÝ kh¸ trÇm, gi¸o viªn cha tæ chøc ®îc c¸c ho¹t ®éng g©y høng thó cho häc sinh. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nµy ®îc gi¶i thÝch do mét phÇn lµ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ thÝ nghiÖm cha ®ñ, cha ®ång bé . . . nhng theo t«i nguyªn nh©n chñ quan lµ chóng ta cha chñ ®éng tÝch cùc c¶ vÒ ®Þnh híng so¹n gi¸o ¸n còng nh s¸ng t¹o c¸c ho¹t ®éng phï hîp víi häc sinh, môc tiªu tiÕt d¹y, ®iÒu kiÖn s½n cã. IV. Néi dung. 1. §Þnh híng so¹n gi¸o ¸n theo xu thÕ t¹o kh«ng khÝ häc tËp: - X¸c ®Þnh môc tiªu: lu«n lu«n x¸c ®Þnh t¹o kh«ng khÝ häc tËp tho¶i m¸i, høng thó lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña tiÕt häc. - ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn cÇn chó ý chuÈn bÞ thËt kü cµng cho c¸c ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ häc tËp, cã nh vËy míi kh«ng ®Ó x¶y ra c¸c t×nh huèng ngoµi dù kiÕn, võa kh«ng ®¹t môc ®Ých l¹i cã thÓ g©y hiÖu øng ngîc. - Ph©n bæ thêi gian: Theo kinh nghiÖm b¶n th©n t«i nhËn thÊy trong vßng 45 phót cña mét tiÕt häc th× gi¸o viªn ph¶i ph©n bæ thêi gian thËt chi tiÕt vµ cã sù ®iÒu chØnh thêi gian cho c¸c ho¹t ®éng th× míi hoµn thµnh ®îc mét gi¸o ¸n cã vËn dông c¸c ho¹t ®éng t¹o høng thó häc tËp. 2. Mét sè ho¹t ®éng g©y høng thó trong tiÕt Ho¸ häc ë bËc THPT: a) Trß ch¬i: Theo tinh thÇn “ Häc mµ vui, vui mµ häc” th× ho¹t ®éng nµy ®îc ®¸nh gi¸ lµ rÊt hÊp dÉn häc sinh ë mäi løa tuæi vµ ë rÊt nhiÒu lÜnh vùc chø kh«ng riªng g× m«n Ho¸ Häc ë bËc THPT. §Ó tæ chøc trß ch¬i gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ kü cµng vÒ néi dung vµ thiÕt bÞ, ®ång thêi còng cÇn chó ý mét sè ®iÓm nh: thêi gian. T«i ®· ¸p dông mét sè trß ch¬i trong c¸c tiÕt häc nh sau:  Trß ch¬i “Vît chíng ng¹i vËt”: - ChuÈn bÞ: b¶ng phô kÎ s½n s¬ ®å c¸c « ch÷, c¸c ®Þnh nghÜa, kh¸i niÖm liªn quan, phÇn thëng nhá. - LuËt ch¬i: kh¸ ®¬n gi¶n. Ngêi qu¶n trß th«ng b¸o sè lîng ký tù cã trong « ch÷ vµ ®Þnh nghÜa, kh¸i niÖm liªn quan ®Õn tõ chøa trong « ch÷, ngêi ch¬i 8 ®o¸n c¸c tõ ®ã. TÊt c¶ c¸c tõ trong c¸c hµng ngang ®Òu cã chøa ký tù cña tõ hµng däc vµ cã ý nghÜa liªn quan ®Õn tõ hµng däc. Ngêi ch¬i nµo ®o¸n ®îc tõ hµng däc sÏ ®îc nhËn phÇn thëng. - VÝ dô 1: Trong phÇn cñng cè ë tiÕt 74 Ho¸ häc 10 ban KHTN ch ¬ng tr×nh SGK míi cã thÓ cho häc sinh tham gia trß ch¬i “Vît chíng ng¹i vËt” sau: 1 M U o i o 2 3 4 k e 5 I t T u a t R a n t h u 7 n u o 8 ® e N a n g v y k 6 9 x H o a g c §Þnh nghÜa: 1- Lo¹i hîp chÊt thêng t×m thÊy trong tù nhiªn. 2- C¸c phi kim thêng cã tÝnh chÊt nµy. 3- Nã ®îc dïng cïng víi hå tinh bét ®Ó nhËn biÕt khÝ «z«n. 4- §Ó nhËn biÕt gèc clorua vµ gèc sulfat ta ph¶i dùa vµo hiÖn tîng nµy. 5- Mµu cña kÕt tña t¹o ra khi nhËn biÕt acid sulfuric b»ng Bariclorua. 6- Mét chÊt ®îc dïng ®Ó nhËn biÕt ra chÊt kh¸c ®îc gäi lµ thuèc . . . ? 7- ChiÕm 3/4 diÖn tÝch tr¸i ®Êt. 8- Mµu cña kÕt tña thu ®îc khi cho giÊy tÈm ch× nitrat vµo b×nh ®ùng khÝ H2S. 9- Khi cho khÝ H2S t¸c dông víi khÝ SO2 th× chÊt r¾n t¹o thµnh cã mµu nµy. Tõ hµng däc: mét vÊn ®Ò mµ Ho¸ häc cÇn tÝch cùc tham gia gi¶i quyÕt. - VÝ dô 2: PhÇn tæ chøc t×nh huèng ë tiÕt 16 ch¬ng tr×nh Ho¸ häc 12 hiÖn hµnh (LuyÖn tËp) cã thÓ vËn dông cho häc sinh tham gia trß ch¬i “Vît chíng ng¹i vËt” sau: 1 2 C H U A B A C 3 R U O U 4 B A C M O T 5 O X Y H O A 9 6 M E N G 7 8 I A M Y E U O L E I C §Þnh nghÜa: 1- Dung dÞch acid acetic nång ®é 2  4 % cã vÞ nµy. 2- KÕt tña t¹o thµnh khi thùc hiÖn ph¶n øng tr¸ng g¬ng. 3- S¶n phÈm khö aldehyde. 4- Oxy ho¸ lo¹i rîu nµy míi thu ®îc aldehyde. 5- §Ó t¹o acid, cÇn thùc hiÖn ph¶n øng nµy víi aldehyde. 6- Xóc t¸c t¹o acid nhanh nhÊt tõ rîu etylic. 7- TÝnh tõ chØ ®é m¹nh cña acid acetic. 8- Acid bÐo kh«ng no ®¬n chøc cã 18 nguyªn tö C trong ph©n tö vµ cã mét liªn kÕt  trong m¹ch C.  Trß ch¬i thi ®ua: - ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ kh«ng nhiÒu nhng l¹i kh¸ phøc t¹p khi chän mét yªu cÇu, ho¹t ®éng trong ®ã nhiÒu em lµm ®îc, l¹i cã thÓ hoµn thµnh trong thêi gian ng¾n vµ ®Æc biÖt lµ vËn dông kiÕn thøc míi. - LuËt ch¬i: C¸c häc sinh chia lµm hai nhãm, c¸c häc sinh trong mçi nhãm sÏ lÇn lît thùc hiÖn yªu cÇu cña trß ch¬i. Sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®éi nµo thùc hiÖn ®îc nhiÒu h¬n sÏ nhËn ®îc phÇn thëng. - VÝ dô: Trong phÇn cñng cè ë tiÕt 11 Ho¸ häc 10 ban KHTN ch¬ng tr×nh SGK míi cã thÓ cho häc sinh tham gia trß ch¬i thi ®ua sau: Nhãm 1: ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö c¸c nguyªn tè cã sè hiÖu nguyªn tö lÎ. Nhãm 2: ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö c¸c nguyªn tè cã sè hiÖu nguyªn tö ch½n. Thêi gian thi ®ua: 3 phót.  Trß ch¬i “Ong t×m ch÷”: - ChuÈn bÞ: B¶n ®å kh¸i niÖm c©m, c¸c c©u diÔn gi¶i kh¸i niÖm ®îc viÕt trªn c¸c b«ng hoa giÊy cµi trªn mét cµnh c©y nhá, phÇn thëng nhá. - LuËt ch¬i: Ngêi ch¬i lùa chän mét b«ng hoa giÊy vµ dùa vµo c©u diÔn gi¶i ®Ó t×m ra kh¸i niÖm vµ hoµn thµnh vµo b¶n ®å kh¸i niÖm. Qua trß ch¬i häc sinh n¾m v÷ng c¸c kh¸i niÖm, ph©n tÝch ®îc mèi liªn quan cña nã víi c¸c kh¸i niÖm kh¸c. - VÝ dô: PhÇn cñng cè ë tiÕt 12 Ho¸ häc 10 ban KHTN ch¬ng tr×nh SGK míi (LuyÖn tËp ch¬ng 1) cã thÓ cho häc sinh tham gia trß ch¬i “Ong t×m ch÷” sau: 10 Nguy ªn tö Líp vá H¹t nh© n Electr on Proto n N¬tro n DiÔn gi¶i c¸c kh¸i niÖm:  H¹t c¬ b¶n kh«ng bÞ ph©n chia trong c¸c ph¶n øng ho¸ häc.  Thµnh phÇn trong nguyªn tö quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt cña nguyªn tè.  Thµnh phÇn chiÕm phÇn chñ yÕu khèi lîng cña nguyªn tö.  H¹t c¬ b¶n rÊt nhÑ.  H¹t c¬ b¶n g©y nªn ®iÖn tÝch h¹t nh©n.  H¹t c¬ b¶n kh«ng mang ®iÖn tÝch.  Trß ch¬i “NÕu – Th×”: - ChuÈn bÞ: + C¸c mÉu giÊy kÝch thíc 2x10 cm, sè lîng c¸c mÉu giÊy b»ng hai lÇn sè ngêi ch¬i dù kiÕn. + Mét nöa sè mÉu giÊy ghi: “NÕu + kh¸i niÖm, tªn chÊt + . . . . .” + Mét nöa cßn l¹i ghi “ th×. . . .”. + Mét vµi phÇn thëng nhá. - LuËt ch¬i: mçi ngêi ch¬i ®îc ph¸t hai mÉu giÊy. Mét mÉu “nÕu”, mét mÉu "th×". Ngêi ch¬i sÏ ph¶i hoµn thµnh hai mÉu giÊy ®Ó ®îc mét c©u cã nghÜa, hoµn chØnh, t¬ng øng nhau vµ ®óng. Sau ®ã c¸c mÉu " nÕu" ®îc trén chung víi nhau vµ c¸c mÉu " th×" ®îc trén chung víi nhau thµnh hai n¬i riªng biÖt. Mçi ngêi ch¬i bèc mét mÉu “ nÕu” vµ mét mÉu "th×", ®äc to c¶ hai mÉu cho c¶ líp cïng nghe, b¹n nµo cã hai mÉu t¬ng øng nhÊt th× sÏ cã phÇn thëng. Nh vËy trong qu¸ tr×nh ch¬i sÏ cã rÊt nhiÒu c©u kh«ng trïng khíp nhau, qua viÖc ph©n tÝch sù ®óng sai cña c¸c c©u ®ã häc sinh cã c¬ héi ®Ó cñng cè kiÕn thøc vµ n©ng cao kü n¨ng ®¸nh gi¸ cña m×nh. - VÝ dô: Trong phÇn néi dung ë tiÕt 84 Ho¸ häc 10 ban KHTN ch¬ng tr×nh SGK míi, thay v× lµm bµi tËp ®Ó cñng cè kiÕn thøc cÇn nhí th× häc sinh cã thÓ tham gia trß ch¬i “NÕu – Th×” sau: NÕu nhiÖt ®é . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ......... 11 C¾t theo ®êng kÎ NÕu diÖn tÝch bÒ th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . mÆt . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ......... ....... NÕu ¸p suÊt chÊt ph¶n øng th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ........... ......... NÕu . . . . . . . . . . . chÊt th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xóc t¸c thÝch hîp ........... ......... NÕu nång ®é cña chÊt th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tham gia ph¶n øng . . . . . . ........... ......... ................... NÕu ¸p suÊt chung cña th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hÖ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ......... .. NÕu nång ®é cña chÊt s¶n th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . phÈm . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ......... NÕu c©n b»ng ho¸ häc . . . th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... ........... ......... NÕu tèc ®é ph¶n th× . . . . . . . . . . . . . . . . . . . øng . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... ......... ....... b) ThÝ nghiÖm vui: Ho¸ häc g¾n liÒn víi thùc nghiÖm, Hãa häc THPT g¾n liÒn víi c¸c thÝ nghiÖm Ho¸ häc. Tuy nhiªn n©ng vÊn ®Ò thùc nghiÖm trong giê Ho¸ Häc thµnh ho¹t ®éng g©y kh«ng khÝ häc tËp lµ c¶ mét vÊn ®Ò. TÝnh thùc nghiÖm trong giê Ho¸ häc cã mét u ®iÓm, ®ã lµ häc sinh rÊt hµo høng ®ãn chê. Mét khi thùc nghiÖm ®¬n gi¶n, dÔ nhí, dÔ nh×n, kh¾c s©u ®îc kiÕn thøc th× häc sinh sÏ nhí rÊt l©u. Bªn c¹nh ®ã Ên tîng do thÝ nghiÖm t¹o ra còng t¹o ra mét hiÖu qu¶ ®«i khi rÊt bÊt ngê vÒ møc ®é häc sinh nhËn thøc ®îc kiÕn thøc míi. T«i ®· ¸p dông thay v× thÝ nghiÖm b×nh thêng th× thay vµo ®ã lµ thÝ nghiÖm vui, kÕt qu¶ cho thÊy häc sinh h¸o høc h¬n, nhí l©u h¬n ®Õn 30%. - VÝ dô 1: ThÝ nghiÖm vÒ tÝnh tan cña HCl – Trøng tù chui vµo b×nh vµ ho¸ ®á. ChuÈn bÞ: mét qu¶ trøng ®· luéc s½n, bãc vá, tÈm ngoµi b»ng dung dÞch quú tÝm; mét b×nh thuû tinh kh«ng mµu ®ùng ®Çy khÝ HCl cã miÖng nhá h¬n qu¶ trøng; níc cÊt. TiÕn hµnh: B¬m níc cÊt vµo b×nh thuû tinh, ®Æt nhanh qu¶ trøng ®· bãc vá lªn miÖng b×nh. HiÖn tîng lµ qu¶ trøng tõ tõ chui vµo b×nh råi ho¸ ®á trªn bÒ mÆt. Gi¶i thÝch: HCl tan rÊt nhiÒu trong níc nªn ¸p suÊt trong b×nh gi¶m, ¸p suÊt khÝ quyÓn ®Èy qu¶ trøng tù chui vµo b×nh. Dung dÞch HCl trong níc cã tÝnh acid nªn lµm cho quú tÝm trªn bÒ mÆt qu¶ trøng ho¸ ®á. - VÝ dô 2: ThÝ nghiÖm vÒ ph¶n øng «xy ho¸ khö, tÝnh chÊt cña muèi s¾t (II) – “Pha lo·ng níc nho thµnh níc cam” ChuÈn bÞ: èng nghiÖm 1 ®ùng dung dÞch KMnO 4 ®· acid ho¸ b»ng H2SO4; èng nghiÖm 2 ®ùng dung dÞch FeSO4. TiÕn hµnh: ®æ èng nghiÖm 2 vµo èng nghiÖm 1. HiÖn tîng lµ èng nghiÖm 1 ®ùng “níc nho” mµu tÝm sau khi “pha lo·ng” b»ng “níc” kh«ng mµu th× chuyÓn thµnh “níc cam” mµu vµng. Gi¶i thÝch: X¶y ra ph¶n øng «xy ho¸ khö: 10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4  5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O Mµu tÝm cña dung dÞch KMnO4 bÞ thay thÕ bëi mµu vµng cña muèi s¾t (III). - VÝ dô 3: ThÝ nghiÖm vÒ tÝnh h¸o níc cña acid sulfuric ®Æc – MËt th ChuÈn bÞ: mét tê giÊy tr¾ng; dung dÞch acid sulfuric lo·ng; t¨m tre; ®Ìn cån. TiÕn hµnh: dïng t¨m tre chÊm acid sulfuric lo·ng viÕt néi dung bøc mËt th lªn tê giÊy tr¾ng, ®Ó cho kh«. Sau ®ã giao bøc mËt th cho häc sinh gi¶i m·. Häc 12 sinh dïng ®Ìn cån h¬ nãng tê giÊy th× néi dung sÏ hiÖn lªn díi d¹ng ch÷ mµu ®en. Gi¶i thÝch: acid sulfuric lo·ng thÊm lªn tê giÊy tr¾ng kh«ng g©y hiÖn tîng g×, nhng khi h¬ nãng th× acid trë nªn ®Æc sÏ lÊy níc cña giÊy sinh ra carbon t¹o nªn nÐt ch÷ mµu ®en. c) §ãng vai: ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh so¹n kÞch b¶n theo néi dung kiÕn thøc, gi¸o viªn duyÖt vµ ph©n vai cho c¸c em. Häc sinh cã thÓ chuÈn bÞ ®¹o cô cho phï hîp víi kÞch b¶n. Sau khi häc sinh tËp xong, gi¸o viªn cÇn duyÖt l¹i mét lÇn tæng thÓ vë kÞch. TiÕn hµnh: TiÕt häc tiÕn hµnh b×nh thêng, ®Õn phÇn néi dung kiÕn thøc cÇn vËn dông ho¹t ®éng ®ãng vai th× gi¸o viªn “nhêng” bôc gi¶ng cho häc sinh. Khi ®ã vë kÞch ng¾n sÏ ®îc diÔn ra ngay t¹i líp. Gi¸o viªn cÇn kiÓm so¸t mÆt thêi gian ®èi víi ho¹t ®éng nµy. VD: Vë kÞch ng¾n cña líp 10A3 diÔn vµo phÇn néi dung: Sù h×nh thµnh liªn kÕt ion – TiÕt 26 Ho¸ häc 10 ban KHTN ch¬ng tr×nh SGK míi (Kh¸i niÖm vÒ liªn kÕt ho¸ häc – Liªn kÕt ion). Vë kÞch gåm cã 3 nh©n vËt: B¹n A: Ngêi giíi thiÖu. B¹n B: Nguyªn tö Na. B¹n C: Nguyªn tö Cl. KÞch b¶n: A: H«m nay t«i mêi c¸c b¹n cïng ®Õn th¨m mét thÕ giíi thËt lµ nhá bÐ cña c¸c nguyªn tö ®Ó xem hä ¨n ë thÕ nµo nhÐ. ThÕ nhng t«i còng nh c¸c b¹n, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn t«i ®Õn chèn nµy cho nªn cha quen ai c¶. Chóng ta cïng lµm quen víi c¸c nguyªn tö nhÐ. Chµo b¹n Natri: Chµo c¸c b¹n. T«i lµ Natri, nhµ t«i ë ®êng sè 3, khu phè IA, sè nhµ 11. HiÖn nay t«i cßn cã d mét tµi s¶n lµ mét electron líp ngoµi cïng . C¸c b¹n cã ai cÇn kh«ng? T«i xin tÆng l¹i. A: B¹n thËt lµ réng r·i. ThÕ nhng chóng t«i kh«ng thiÕu electron. Cã lÏ b¹n nµy thiÕu ch¨ng? H·y vµo ®©y ®i b¹n . Clo: Hic hic, c¸c b¹n ¬i, gióp t«i víi. T«i ®· ®i t×m tõ ngµy h«m qua tíi giê mµ cha t×m thÊy. A : B¹n t×m g× vËy ? Clo : Ch¶ lµ t«i lµ Clo, ®Þa chØ thêng tró ë ®êng sè 3, khu phè VIIA, sè nhµ 17. T«i ®ang su tËp electron cho ®ñ 8 ë líp ngoµi cïng, thiÕu 1 electron mµ t×m m·i cha ai cho. A: å tèt qu¸, vËy lµ b¹n ë cïng ®êng víi b¹n Natri ®©y, b¹n Êy ®ang t×m ngêi ®Ó tÆng 1electron. Hai b¹n cã thÓ tÆng cho nhau mµ. Natri: V©ng, ®óng vËy. Clo: C¶m ¬n b¹n Clo: «i thÝch qu¸, nhng b©y giê t«i kh«ng cßn lµ t«i n÷a råi, t«i ®· trë thµnh ion clorua, mang ®iÖn tÝch ©m Natri: T«i còng vËy, nhng t«i l¹i trë thµnh ion natri, mang ®iÖn tÝch d¬ng . O¸i, chuyÖn g× thÕ nµy? A: Chóc mõng hai b¹n, b©y giê lùc hót tÜnh ®iÖn gi÷a ®iÖn tÝch d¬ng vµ ®iÖn tÝch ©m ®· g¾n kÕt hai b¹n l¹i víi nhau råi. Chóc t×nh b¹n cña hai b¹n sÏ bÒn v÷ng. Hai b¹n ®· lµm ra mét s¶n phÈm cã Ých cho ®êi, ®ã lµ muèi ¨n ®Êy. Cuéc du ngo¹n vµo thÕ giíi nguyªn tö cña chóng ta ®Õn ®©y lµ hÕt råi. Chóng ta võa chøng kiÕn sù t¹o thµnh liªn kÕt ion ®Êy c¸c b¹n ¹. B¹n nµo cã thÓ miªu t¶ l¹i ®îc sù t¹o thµnh liªn kÕt ion gi÷a Natri vµ Clo nµo? Häc sinh tr¶ lêi c©u hái cuèi cïng. d) Ho¹t ®éng nhãm: §Ó tæ chøc ®îc ho¹t ®éng nhãm, gi¸o viªn cÇn x¸c ®Þnh râ môc tiªu, ®Ò tµi vµ c¸ch tæ chøc cho häc sinh. ViÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng nhãm 13 còng nªn giao l¹i cho líp trëng, gi¸o viªn chØ ®ãng vai trß ®iÒu khiÓn, gi¸m s¸t vµ ®iÒu chØnh. VÝ dô: Tæ chøc ho¹t ®éng nhãm víi ®Ò tµi x¸c ®Þnh lo¹i liªn kÕt trong c¸c ph©n tö. (TiÕt 74 Ho¸ häc 10 ban KHTN ch¬ng tr×nh SGK míi) ChuÈn bÞ: Gi¸o viªn ph©n c«ng tæ chøc líp thµnh 5 nhãm häc tËp, chØ ®Þnh nhãm trëng. Gi¸o viªn chuÈn bÞ 5 phiÕu häc tËp ghi râ yªu cÇu: Nªu râ c¨n cø ®Ó ph©n lo¹i liªn kÕt ho¸ häc trong c¸c chÊt sau, ph©n lo¹i liªn kÕt ho¸ häc trong c¸c chÊt ®ã: KF, CaCl2, NaOH, CaOCl2. TiÕn hµnh: Líp trëng ®iÒu hµnh, líp chia thµnh 5 nhãm ®Ó th¶o luËn, nhãm trëng hoÆc ®¹i diÖn nhãm lªn b¶ng b¸o c¸o kÕt qu¶. Gi¸o viªn ®iÒu chØnh. 3. KÕt qu¶ thùc nghiÖm Trong n¨m häc 2006 – 2007 t«i ®· thö nghiÖm song song hai c¸ch tæ chøc d¹y häc ë 4 líp khèi 12 trêng THPT NghÌn. T«i ®· chän líp 12/9 vµ 12/12 ®Ó vËn dông c¸c ho¹t ®éng t¹o kh«ng khÝ häc tËp cßn hai líp 12/10 vµ 12/11 ®Ó ®èi chøng. KÕt qu¶ thu ®îc sau mét n¨m häc tËp cña 4 líp (kÕt qu¶ thi häc kú II tËp trung) ®¹t ®îc nh sau: Líp thö nghiÖm Líp Giái Kh¸ TB YÕu Tæng Líp ®èi chøng 12/9 12/12 12/10 12/11 Sè lîng Tû lÖ % Sè lîng Tû lÖ % Sè lîng Tû lÖ % Sè lîng Tû lÖ % 3 7% 4 9% 2 5% 0 0% 5 12% 6 14% 6 14% 5 11% 16 37% 15 34% 11 25% 13 30% 19 44% 19 43% 25 57% 26 59% 43 100% 44 100% 44 100% 44 100% Qua b¶ng kÕt qu¶ chóng ta cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt: - Tû lÖ häc sinh giái t¨ng tõ 2 9%. §iÒu nµy chøng tá n¨ng lùc nhËn thøc møc cao cña häc sinh ®· ®îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ, bªn c¹nh ®ã còng cã thÓ nhËn thÊy lµ th¸i ®é cña häc sinh ®èi víi m«n Ho¸ häc ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc. Häc sinh c¸c líp 12/9 vµ 12/12 ®· tæ chøc ®îc nhiÒu lÇn th¶o luËn s«i næi trong giê sinh ho¹t líp, giê ch÷a bµi tËp v.v..NhiÒu häc sinh ®· cè g¾ng tham kh¶o thªm tµi liÖu, trao ®æi víi b¹n bÌ, thÇy gi¸o c¸c vÊn ®Ò khã hiÓu, t¹o kh«ng khÝ häc tËp tÝch cùc trong líp. - Tû lÖ häc sinh kh¸ t¬ng ®¬ng nhau. - Tû lÖ häc sinh yÕu gi¶m râ rÖt tõ 13 16%, thay vµo ®ã lµ tû lÖ häc sinh TB t¨ng lªn tõ 4 12%. §©y lµ mét kÕt qu¶ rÊt tèt, cho chóng ta thÊy ®îc vai trß cña ®éng lùc häc tËp vµ th¸i ®é häc tËp ¶nh hëng tÝch cùc ®Õn c¸c häc sinh cã n¨ng lùc trung b×nh. C¸c em häc sinh ®ã ®· ghi nhí ®îc tèt h¬n, tham gia nhiÒu h¬n vµo ho¹t ®éng häc tËp cña líp vµ tù gi¸c häc tËp ë nhµ. Nãi chung chÊt lîng cña häc sinh ë c¸c líp thùc nghiÖm ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc kh¸ râ nÐt so víi c¸c líp ®èi chøng, thÓ hiÖn qua kÕt qu¶ häc tËp cña c¸c em. V. KÕt luËn – kiÕn nghÞ. 14 Víi nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh ¸p dông vµo thùc tiÔn nh sè lîng c¸c líp thùc nghiÖm cha nhiÒu, thêi gian thùc nghiÖm ng¾n, ®¸nh gi¸ cha ®îc toµn diÖn th× ph¶i c«ng nhËn mét ®iÒu lµ chuyªn ®Ò nµy mang tÝnh thùc nghiÖm cha cao. Tuy vËy, ph¶i kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu r»ng ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc, chÊt lîng ®îc n©ng cao, th¸i ®é cña häc sinh ®îc c¶i thiÖn tèt h¬n khi chuyªn ®Ò ®îc ¸p dông. Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc, hy väng vÊn ®Ò nµy ®îc c¸c ban ®ång nghiÖp quan t©m, ph¸t triÓn vµ ®îc c¸c nhµ qu¶n lý gi¸o dôc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nã ®îc ph¸t huy hiÖu qu¶. Tµi liÖu tham kh¶o  Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn gi¸o viªn THPT - chu kú III (20042007). ViÖn nghiªn cøu s ph¹m.  Gi¸o tr×nh “Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bé m«n” – T¹ ThÞ H©n Hoan - §¹i häc §µ L¹t.  ¶o thuËt vui – TrÇn B¸ Tµi – Nxb Duy T©n.  Gi¸o tr×nh “Tæ chøc gi¶ng d¹y” – Hoµng ThÞ S©m - §¹i häc §µ L¹t 15