Tài liệu Skkn phương pháp dạy học phân số thập phân trong sách toán 5

RÌn kü n¨ng céng, trõ sè thËp ph©n líp 5 A. PhÇn më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi 1. XuÊt ph¸t tõ vai trß cña m«n to¸n ë tiÓu häc. Môc ®Ých cña viÖc d¹y to¸n ë tiÓu häc lµ cung cÊp tíi häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ toµn thÓ vÒ sè tù nhiªn vµ x· héi ®Ó trÎ tiÕp tôc häc ë cÊp II, ®ång thêi chuÈn bÞ tri thøc kÜ n¨ng cÇn thiÕt cho trÎ trong cuéc sèng, lao ®éng sau nµy. Trong c¸c m«n häc, m«n to¸n ®ãng vai trß rÊt quan träng .Nã cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sè, nh÷ng phÐp tÝnh, nh÷ng ®¹i lîng vµ kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ h×nh häc. Bªn c¹nh ®ã, m«n to¸n cßn gióp c¸c em lµm quen víi víi nh÷ng yÕu tè ®¹i sè. M«n to¸n ë tiÓu häc lµ mét m«n häc thèng nhÊt kh«ng ph©n chia thµnh c¸c ph©n m«n kh¸c nhau. Khèi lîng häc cña m«n to¸n nhiÒu h¬n so víi c¸c m«n kh¸c. Nh vËy, m«n to¸n gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn t duy, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng suy luËn, trau dåi trÝ nhí, kÝch thÝch häc sinh ham thÝch t×m hiÓu, kh¸m ph¸ vµ gãp phÇn vµo viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch trÎ tiÓu häc. 2. XuÊt ph¸t tõ sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y m«n to¸n ë líp 5. Chóng ta ®· thùc hiÖn thay s¸ch sau 11 n¨m. Ch¬ng tr×nh míi ®· thõa kÕ nh÷ng u ®iÓm cña ch¬ng tr×nh cò ®ång thêi c¶i c¸ch, c¶i tiÕn söa ®æi nh÷ng h¹n chÕ, bæ xung nh÷ng ®iÓm cßn cha ®Çy ®ñ vµ cËp nhËt cña ch¬ng tr×nh cã thÓ míi ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña §Êt níc. Ch¬ng tr×nh míi ®· ®îc thö nghiÖm réng r·i t¹i tÊt c¶ c¸c trêng tiÓu häc thuéc c¶ níc nh»m ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn néi dung ch¬ng tr×nh vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc. ë líp 4 lµ líp ®Çu tiªn cña giai ®o¹n häc tËp s©u h¬n nh»m cñng cè nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, n©ng cao h¬n n÷a kü n¨ng c¨n b¶n vÒ sè tù nhiªn. Sè tù nhiªn rÊt quyen thuéc víi c¸c em do vËy c¸c em ph¶i hiÓu b¶n chÊt, cÊu t¹o cña chóng, ph¶i biÕt céng, trõ, nh©n, chia sè tù nhiªn vµ c¸c bµi to¸n cã liªn quan ®Õn sè tù nhiªn mét c¸ch thuÇn thôc ®Ó tõ ®ã cã thÓ vËn dông tÝnh to¸n vµo thùc tÕ cuéc sèng. 3. Thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc ë Chua Ta. 3.1 Nh÷ng thuËn lîi Chua Ta lµ mét trêng thuéc x· Ph× Nhõ, huyÖn §iÖn Biªn §«ng, tØnh §iÖn Biªn. Nhê sù quan t©m cña §¶ng, Nhµ níc ®· cã chÝnh s¸ch u tiªn, nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®éng viªn gi¸o viªn vµ häc sinh vïng khã kh¨n nh : ChÕ ®é u ®·i, thu hót kÞp thêi nh»m thóc ®Èy phong trµo d¹y vµ häc. 1 §éi ngò gi¸o viªn ®îc ®µo t¹o c¬ b¶n, cã søc khoÎ, trÎ trung, cã tinh thÇn nç lùc vît khã. §¶ng uû, chÝnh quyÒn x· lu«n quan t©m ®Õn sù nghiÖp gi¸o dôc cña x· nhµ. Häc sinh ngoan ngo·n, lÔ ®é, nghe lêi thÇy c«, ch¨m chØ. 3.2 Nh÷ng khã kh¨n 100% häc sinh lµ häc sinh d©n téc thiÓu sè, ng«n ng÷ bÊt ®ång, häc sinh líp 1 cha qua c¸c líp mÉu gi¸o, kh«ng biÕt tiÕng phæ th«ng. §Þa bµn häc sinh r¶i r¸c, xa trêng, xa trung t©m. §êi sèng cßn thÊp, chñ yÕu lµm n«ng nghiÖp, trång trät trªn n¬ng rÉy. Ngoµi giê häc, häc sinh ph¶i lao ®éng vÊt v¶ nh nh÷ng lao ®éng chÝnh trong nhµ nªn viÖc dµnh thêi gian cho viÖc häc cßn Ýt. Trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y, do bÊt ®ång ng«n ng÷ nªn trong viÖc tiÕp thu kiÕn thøc rÊt khã kh¨n. Gi¸o viªn so¹n vµ gi¶ng d¹y chu ®¸o th«i vÉn cha ®ñ mµ ph¶i biÕt tiÕng d©n téc ®Ó gi¶i thÝch cho häc sinh. §iÓm trêng lµ vïng s©u, vïng xa hÎo l¸nh nªn kiÕn thøc thùc tÕ rÊt trõu tîng nhÊt lµ ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi. Ph¬ng tiÖn ®å ®ïng d¹y tuy ®· ®ñ vÒ sè lîng (theo danh môc) song cha thùc sù ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶. Phô huynh vµ häc sinh nhiÒu khi cha x¸c ®Þnh ®îc mét c¸ch râ rµng môc ®Ých cña viÖc häc tËp do vËy nh÷ng kiÕn thøc häc sinh cã ®îc chñ yÕu lµ dùa vµo viÖc gi¶ng d¹y cña thÇy c« gi¸o lµ c¬ b¶n. 3.3 ViÖc gi¶ng d¹y vµ häc tËp vÒ sè vµ cÊu t¹o sè tù nhiªn. Nh ®· nãi ë trªn, sè tù nhiªn lµ mét kh¸i niÖm rÊt quen thuéc víi häc sinh tiÓu häc. C¸c em ®· biÕt thùc hiÖn ®îc c¸c phÐp tÝnh víi sè tù nhiªn. ViÖc hiÓu hÕt ý nghÜa cña sè vµ cÊu t¹o sè tù nhiªn vµ thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh víi c¸c em lµ rÊt khã kh¨n, chñ yÕu lµ c¸c thao t¸c b¾t tríc theo mÉu ë møc ®é ®¬n gi¶n. Khi gÆp nh÷ng phÐp tÝnh céng, trõ ë d¹ng ®Æc biÖt nh céng sè thËp ph©n víi phÇn nguyªn b»ng 0 ( chØ cã phÇn thËp ph©n ) hoÆc d¹ng sè tù nhiªn víi sè thËp ph©n… KÕt qu¶ th êng sai lÖch, thiÕu chÝnh x¸c. Víi nh÷ng phÐp tÝnh, phÐp to¸n cã liªn quan ®Õn ®o lêng mµ c¸c sè ®o díi d¹ng sè thËp ph©n, do cha hiÓu ®îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ nªn thêng nhÇm lÉn dÉn ®Õn kÕt qu¶ cha ®óng. II, Môc ®Ých cña ®Ò tµi: - Trong viÖc thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n kÕt qu¶ thêng thiÕu chÝnh x¸c. Nguyªn nh©n do ®©u? Kh¾c phôc b»ng c¸ch nµo ®Ó n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn? §ã chÝnh lµ lý do ®Ó t«i lùa chän ®Ò tµi nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm. - T×m hiÓu néi dung, cÊu tróc ch¬ng tr×nh to¸n 5. T×m hiÓu nh÷ng phương pháp dạy học phân số thập phân trong sách toán 5. 2 - ¸p dông gi¶ng d¹y phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n cho häc sinh d©n téc vïng cao nãi chung, Chua Ta nãi riªng lµm c¬ së cho viÖc häc c¸c phÐp tÝnh nh©n, chia sè thËp ph©n. Trªn c¬ së ®ã, häc sinh biÕt vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn ®Ó tÝnh to¸n trong cuéc sèng t¹i ®Þa ph¬ng. III, Giíi h¹n cña ®Ò tµi : Trong nghiªn cøu vÒ ch¬ng tr×nh, néi dung, ph¬ng ph¸p nh»m rÌn kü n¨ng thùc hiÖn phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n cho häc sinh ë Chua Ta. IV, Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu : 1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn. B»ng viÖc thu thËp c¸c tµi liÖu s½n cã, nh÷ng thµnh tùu vÒ lÜnh vùc t©m lý, to¸n häc, gi¸o dôc häc ®Ó vËn dông vµo viÖc d¹y to¸n theo híng ®æi míi ®ã chÝnh lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc “ LÊy häc sinh lµm trung t©m ” mµ t«i ®· thu thËp ®îc trong kho¸ häc. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu kÕt qu¶ ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ®Ó thõa nhËn c¸i hay, c¸i tÝch cùc, g¹t bá nh÷ng ®iÓm cßn tån t¹i, cßn h¹n chÕ ®Ó bæ sung hoµn chØnh cho c¸c nhËn thøc ®· ®¹t ®îc trong viÖc d¹y, häc c¸c phÐp tÝnh ®èi víi sè thËp ph©n. Gióp häc sinh tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch tÝch cùc, tù tin vµ tõ ®ã ham häc m«n to¸n. 2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, dù giê ®ång nghiÖp, qua c¸c buæi ho¹t ®éng chuyªn ®Ò, båi dìng thêng xuyªn vµ quan s¸t thùc tÕ viÖc häc cña häc sinh trªn líp, t«i thÊy vÊn ®Ò d¹y to¸n ë tiÓu häc ngµy cµng ®îc n©ng cao tõ h×nh thøc tr×nh bµy ®Õn néi dung bµi gi¶i. Do vËy ngêi gi¸o viªn buéc ph¶i nghiªn cøu, quan s¸t (cã môc ®Ých, cã néi dung, cã tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ cô thÓ) ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c t×nh huèng s ph¹m phong phó, bæ Ých víi ®Çy ®ñ t liÖu ®Ó tiÕp tôc nghiªn cøu. 3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm : Lµ ph¬ng ph¸p kiÓm nghiÖm qua thùc tÕ nh»m kiÓm tra tÝnh kh¶ thi cña viÖc ¸p dông d¹y häc céng, trõ sè thËp ph©n víi ®èi tîng häc sinh thiÓu sè vïng cao cña tØnh §iÖn Biªn. 4. Tæng kÕt kinh nghiÖm : §©y lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ vµ kh¸i qu¸t c¸c kinh nghiÖm d¹y to¸n - häc to¸n ®Ó tõ ®ã l¹i tiÕp tôc ph¸t hiÖn ra c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu hoÆc kh¸m ph¸ ra nh÷ng mèi liªn hÖ cã tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng gi¸o dôc. Nh÷ng kinh nghiÖm nµy ph¶i lµ nh÷ng kinh nghiÖm cã gi¸ trÞ khoa häc ( kÓ c¶ nh÷ng kinh nghiÖm thµnh c«ng vµ kinh nghiÖm thÊt b¹i ) ®· ®îc soi s¸ng b»ng lý luËn cô thÓ. 3 B. Néi dung c¬ b¶n Ch¬ng I: Nh÷ng c¬ së khoa häc cña viÖc “ RÌn kü n¨ng céng, trõ sè thËp ph©n líp 5 ”. I, C¬ së lý luËn to¸n häc vµ t©m lý häc, gi¸o dôc tiÓu häc. * ¡ng ghen ®· tõng viÕt : “§èi tîng cña to¸n häc thuÇn tuý lµ nh÷ng h×nh d¹ng kh«ng gian vµ nh÷ng quan hÖ sè lîng cña thÕ giíi hiÖn thùc”. Lµ mét khoa häc nghiªn cøu nh÷ng mÆt x¸c ®Þnh cña thÕ giíi hiÖn thùc, to¸n häc cã nguån gèc thùc tiÔn, vËt chÊt, sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Con ngêi chØ râ c¸c kh¸i niÖm sè tù nhiªn, c¸c h×nh häc, ph©n sè, sè thËp ph©n… ®· n¶y sinh do nhu cÇu thùc tiÔn cña con ng êi trong qu¸ tr×nh lao ®éng (®Õm, ®o ®¹c, tÝnh to¸n…). Nh vËy ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh to¸n häc cã tÝnh trõu tîng, kh¸i qu¸t xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn. ViÖc thùc hiÖn c¸c kh¸i niÖm, c¸c phÐp tÝnh kh«ng chØ víi sè tù nhiªn mµ víi c¶ sè thËp ph©n ®Òu cã nguÇn gèc tõ thùc tÕ cuéc sèng, phôc vô cuéc sèng. §øng tríc nhu cÇu vÒ sù ph¸t triÓn cña §Êt níc: Sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, cña nÒn kinh tÕ §Êt níc, nhu cÇu héi nhËp víi thÕ giíi … ®ßi hái con ng êi ph¶i ph¸t triÓn toµn diÖn. ë tiÓu häc, m«n to¸n lµ sù khëi ®Çu cho sù tÝnh to¸n cho c¶ qu¸ tr×nh häc tÝnh to¸n ë phæ th«ng. Nã hç trî cho nhiÒu m«n häc kh¸c nh VËt lý, Ho¸ häc, sinh häc… §ãng gãp cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn cho häc sinh tiÓu häc. Sè thËp ph©n - ®ã lµ néi dung rÊt trõu tîng vµ khã ®èi víi häc sinh vïng cao §iÖn Biªn §«ng. Do cha hiÓu râ b¶n chÊt nªn c¸c em chØ tÝnh to¸n ®¬n thuÇn lµ lµm theo mÉu. NÕu thay ®æi tªn ®¬n vÞ hay gi¸ trÞ cña sè (chØ cã phÇn thËp ph©n hoÆc lµ sè tù nhiªn) th× kÕt qu¶ lµm l¹i sai. * C¬ së t©m lý gi¸o dôc häc løa tuæi tiÓu häc: T duy cña häc sinh tiÓu häc trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cßn ë trong giai ®o¹n “t duy cô thÓ” do ®ã viÖc nhËn thøc c¸c kiÕn thøc to¸n häc trõu tîng lµ vÊn ®Ò khã. C¸c quy luËt cña gi¸o dôc häc sÏ chi phèi, t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh d¹y häc m«n to¸n. Chóng ta võa vËn dông c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña lý luËn d¹y häc ®Ó x¸c ®Þnh môc ®Ých ®Æt c¸c yªu cÇu võa søc víi häc sinh tiÓu häc song còng t¹o c¬ së cho c¸c em ®¹t yªu cÇu vÒ kiÒn thøc, kü n¨ng tÝnh to¸n, kü n¨ng thùc hiÖn céng, trõ sè thËp ph©n. T¹o ra høng thó, kÝch thÝch sù t×m tßi s¸ng t¹o, t¹o ra sù nç lùc phÊn ®Êu cao h¬n víi phÐp tÝnh nh©n, chia sè thËp ph©n vµ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p h¬n trong cuéc sèng lao ®éng vµ s¸ng t¹o. 4 Mçi giai ®o¹n, mçi løa tuæi cã quy luËt ph¸t triÓn riªng. Do vËy muèn viÖc häc to¸n thµnh c«ng chóng ta ph¶i hiÓu trÎ em víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña chóng th× míi cã thÓ tiÕn hµnh d¹y to¸n vµ ®em l¹i kÕt qu¶ tèt. II, C¬ së thùc tiÔn. 1. S¸ch gi¸o khoa líp 5 Ch¬ng tr×nh to¸n líp 5 gåm 5 néi dung c¬ b¶n: 1 - Sè häc vµ c¸c yÕu tè ®¹i sè 2 - §¹i lîng vµ ®o ®¹i lîng 3 - YÕu tè h×nh häc 4 - YÕu tè thèng kª 5 - Gi¶i to¸n C¸c néi dung trªn phèi hîp chÆt chÏ víi nhau, qu¸n triÖt tÝnh thèng nhÊt cña to¸n häc, ®¶m b¶o sù liªn tôc gi÷a c¸c líp trong bËc tiÓu häc, gi÷a tiÓu häc vµ trung häc theo nguyªn t¾c ®ång t©m. Toµn bé c¸c néi dung trªn ®îc chia thµnh 175 bµi häc hoÆc bµi thùc hµnh, luyÖn tËp, «n tËp, kiÓm tra. Mçi bµi ®îc thùc hiÖn trong 1 tiÕt häc kÐo dµi 40 phót. §Æc biÖt to¸n líp 5 quan t©m ®Õn cñng cè «n tËp, hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng c¬ b¶n cña ch¬ng tr×nh m«n to¸n ë tiÓu häc. H×nh thøc «n tËp chñ yÕu th«ng qua luyÖn tËp, thùc hµnh. Do møc ®é trõu tîng, kh¸i qu¸t cña to¸n 5 cao h¬n nªn c¸c h×nh ¶nh minh häa ®Òu ®îc c¸c t¸c gi¶ lùa chän, c©n nh¾c sao cho chóng hç trî ®óng møc sù ph¸t triÓn tr×nh ®é nhËn thøc, t duy cña häc sinh cuèi cÊp tiÓu häc. Khi d¹y häc gi¸o viªn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña ®Þa ph¬ng, cña tõng líp häc mµ lùa chän, bæ sung, gi¶m bít hoÆc thay thÕ mét sè h×nh ¶nh minh ho¹ trong s¸ch giao khoa gióp häc sinh häc tËp ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt mµ kh«ng h¹ thÊp hoÆc n©ng cao nhËn thøc cña häc sinh. S¸ch gi¸o khoa to¸n 5 chuyÓn mét sè néi dung lý thuyÕt thµnh bµi tËp nh»m t¨ng cêng c¬ héi ®Ó häc sinh tù ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc. 2. S¸ch gi¸o viªn: S¸ch gi¸o viªn to¸n 5 lµ tµi liÖu híng dÉn gi¸o viªn d¹y häc m«n to¸n ë líp 5 theo ch¬ng tr×nh tiÓu häc do Bé trëng bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ban hµnh. S¸ch gi¸o viªn gióp gi¸o viªn n¾m v÷ng ch¬ng tr×nh m«n to¸n líp 5 bao gåm: Môc tiªu d¹y m«n häc, ph¹m vi cÊu tróc néi dung, chuÈn kiÕn thøc vµ kü n¨ng ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, c¸ch thøc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh. 5 Gióp gi¸o viªn n¾m v÷ng néi dung s¸ch gi¸o khoa to¸n 5, gãp phÇn ®Èy m¹nh ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ®æi míi, c¸ch so¹n bµi. Cung cÊp mét sè t liÖu vµ biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc häc tËp to¸n phï hîp víi tõng ®èi tîng häc sinh. S¸ch gi¸o viªn to¸n 5 bao gåm3 phÇn: PhÇn 1: Giíi thiÖu vÒ to¸n 5 s¸ch gi¸o viªn PhÇn 2: Giíi thiÖu chung vÒ m«n to¸n líp 5 PhÇn 3: Híng dÉn d¹y häc tõng bµi trong s¸ch gi¸o khoa to¸n 5. Néi dung ch¬ng tr×nh, cÊu tróc cña s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn cã u ®iÓm: Tr×nh ®é chung cña ch¬ng tr×nh phï hîp víi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña häc sinh tiÓu häc, phï hîp víi tr×nh ®é phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Träng t©m cña to¸n 5 lµ sè häc ph©n sè, sè thËp ph©n trong ®ã tËp trung vµo sè tù nhiªn vµ sè thËp ph©n. C¸c tri thøc vµ kü n¨ng ®îc h×nh thµnh chñ yÕu b»ng ho¹t ®éng thùc hµnh luyÖn tËp mét c¸ch cã hÖ thèng. Qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n 5 gãp phÇn h×nh thµnh ph¬ng ph¸p suy nghÜ, ph¬ng ph¸p häc tËp vµ lµm viÖc tÝch cùc chñ ®éng, s¸ng t¹o h¬n. S¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu híng dÉn gãp phÇn trî gióp cho gi¸o viªn t¹o ra c¸c t×nh huèng cã vÊn ®Ò, l«i cuèn häc sinh ®ñ ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Nh÷ng kiÕn thøc trong ch¬ng tr×nh to¸n 5 rÊt gÇn gòi, nã g¾n víi thùc tÕ cuéc sèng nh: DiÖn tÝch m¶nh vên, sè mÐt v¶i dÖt ®îc, khèi lîng hoa qu¶, qu·ng ®êng ®i ®îc… Lµm cho häc sinh cã c¶m nhËn nh m×nh ®ang gi¶i quyÕt ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cña gia ®×nh m×nh. Ch¬ng II : RÌn kü n¨ng céng trõ sè thËp ph©n. I, D¹y vµ häc céng trõ sè thËp ph©n. D¹y céng, trõ sè thËp ph©n cho häc sinh líp 5 cÇn ®¶m b¶o ®óng kü thuËt. Th«ng qua c¸c vÝ dôT×nh cô thÓ, c¸c thùc em n¾m huèng tÕ b¾t ®îc c¸ch lµm. Kü thuËt ®ã cã thÓ biÓu hiÖn th«ng Kü thuËt tÝnh: qua s¬ ®å tæng thÓ sau: - §Æt tÝnh PhÐp tÝnh víi sè thËp ph©n ChuyÓn vÒ phÐp tÝnh víi sè tù nhiªn - TÝnh (nh ®èi víi sè tù nhiªn, chó ý dÊu phÈy). 6 Th«ng qua qu¸ tr×nh trùc tiÕp d¹y häc vµ dù giê cña ®ång nghiÖp, t«i ®· ph¸t hiÖn ®îc nh÷ng tån t¹i c¬ b¶n vµ cÇn kh¾c phôc b»ng c¸c biÖn ph¸p cô thÓ: 1 Cñng cè vÒ cÊu tróc sè thËp ph©n. Gi¸o viªn cho häc sinh nªu mét lo¹t c¸c vÝ dô vÒ sè thËp ph©n. Sau ®ã lùa chän c¸c sè thËp ph©n ë d¹ng ®Æc trng theo nhãm. VÝ dô: 42,75 106,215 0,817 275 Cã ®ñ phÇn nguyªn vµ phÇn thËp ph©n ChØ cã phÇn thËp ph©n hoÆc chØ cã phÇn nguyªn Gi¸o viªn lËp b¶ng, gióp häc sinh chØ ra ®îc cÊu tróc sè thËp ph©n: PhÇn nguyªn Sè Tr¨m 42,75 106,215 1 Chôc §¬n vÞ , PhÇn mêi PhÇn Tr¨m 4 2 , 7 5 0 6 , 2 1 5 0 , 8 1 7 0,817 279 2 PhÇn thËp ph©n 7 PhÇn ngh×n 9 Häc sinh nªu c¸c ®äc, c¸ch viÕt sè thËp ph©n, ph¸t hiÖn trong nh÷ng sè trªn sè nµo lµ sè thËp ph©n ®Æc biÖt? §Æc biÖt nh thÕ nµo? Sè 0,817 : PhÇn nguyªn b»ng 0. Sè 279 : ChØ cã phÇn nguyªn kh«ng cã phÇn thËp ph©n (sè tù nhiªn) Gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh c¸ch biÕn mét sè tù nhiªn thµnh sè thËp ph©n sau khi ®· cho häc sinh tù t×m c¸ch lµm. 7 §¸nh dÊu phÈy vµo bªn ph¶i ch÷ sè ë hµng cuèi cïng (hµng ®¬n vÞ), sau ®ã thªm c¸c ch÷ sè 0 vµo bªn ph¶i dÊu phÈy mµ gi¸ trÞ cña sè thËp ph©n ®ã kh«ng ®æi. B»ng c¸ch lµm ®ã, häc sinh cã thÓ tiÕn hµnh céng, trõ sè thËp ph©n ë nh÷ng d¹ng ®Æc biÖt mµ kÕt qu¶ vÉn chÝnh x¸c, trªn c¬ së ®· thÊu hiÓu b¶n chÊt vµ gi¸ trÞ cña sè thËp ph©n. 2. Céng trõ c¸c ®¹i lîng díi d¹ng sè thËp ph©n. Trong ch¬ng tr×nh to¸n 5, viÕt c¸c ®¬n vi ®o lêng sè thËp ph©n (®¬n vÞ ®o ®é dµi; khèi lîng; thÓ tÝch; thêi gian…) ®ßi hái häc sinh ph¶i n¾m ® îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®o ®Ó chuyÓn ®æi cho chÝnh x¸c, cã nh thÕ c¸c phÐp tÝnh céng (trõ) sè thËp ph©n míi ®¶m b¶o. Trªn thùc tÕ, do kh«ng n¾m ®îc b¶n chÊt vµ c¸ch lµm nªn thêng sai rÊt nhiÒu. Khi d¹y phÇn nµy, trong s¸ch gi¸o khoa kh«ng cã c¸c bµi tËp d¹y ®æi ®¬n vÞ ®o nªn trong luyÖn tËp, thùc hµnh, tÝnh to¸n häc sinh gÆp rÊt nhiÒu trë ng¹i. VÝ dô: 3,5m + 2,45dm = ? NÕu kh«ng hiÓu râ b¶n chÊt cña 2 sè ®o trªn, häc sinh dÔ dµng ®Æt phÐp tÝnh: + 3,5 2,45 5,95 Vµ cho kÕt qu¶: 3,5 m + 2,45 dm = 5,95 m HoÆc 3,5 m + 2,45 dm = 5,95 dm §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, khi d¹y gi¸o viªn ph¶i chó ý mét sè thao t¸c sau: - §Æt ®óng vÞ trÝ dÊu phÈy sang tr¸i, sang ph¶i cña sè thËp ph©n, lµm “mÊt ®i” hoÆc xuÊt hiÖn dÊu phÈy cña sè thËp ph©n, vÞ trÝ c¸c ch÷ sè thËp ph©n, vai trß cña ch÷ sè 0 (viÕt thªm hoÆc xo¸ ®i), viÕt ®óng tªn vµ ®óng vÞ trÝ cña sè ®ã trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn phÐp céng, phÐp trõ. - Khi chuyÓn ®æi ®¬n vÞ ®o lêng cÇn chó ý vÞ trÝ trong b¶ng ®¬n vÞ ®o vµ thùc hiÖn phÐp tÝnh theo quan hÖ gi÷a 2 ®¬n vÞ kÕ tiÕp. VÝ dô: ë phÐp tÝnh trªn, ta cÇn thùc hiÖn tõng bíc phÐp ®æi: 3,5m = 35dm Råi míi tiÕn hµnh phÐp tÝnh: + 35 8 2,45 37,45 Nh vËy khi tiÕn hµnh céng, trõ c¸c ®¹i lîng cÇn ph¶i chó ý ®a chóng vÒ cïng ®¬n vÞ ®o qua tiÕn hµnh phÐp ®æi. 3. T×m thµnh phÇn cha biÕt cña phÐp tÝnh. Khi hùc hiÖn céng, trõ hai sè thËp ph©n, kh«ng chØ lµ kü thuËt tÝnh to¸n mµ ph¶i suy luËn ®Ó t×m ra thµnh phÇn cha biÕt. Tríc hÕt, ph¶i gióp häc sinh x¸c ®Þnh ®îc thµnh phÇn cha biÕt ®ã gi÷ vai trß g×? Dùa vµo c¸c quy t¾c sau ®©y ®Ó tiÕn hµnh thùc nghiÖm: - T×m sè h¹ng cha biÕt khi biÕt tæng cña 2 sè - T×m sè bÞ trõ cha biÕt cña hiÖu 2 sè - T×m sè trõ cha biÕt cña hiÖu 2 sè VÝ dô 1: X - 5,2 = 5,7 X lµ sè bÞ trõ cha biÕt cña hiÖu 2 sè. Gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m ®îc t×m sè bÞ trõ b»ng c¸ch lÊy hiÖu céng víi sè trõ. Nh vËy: X - 5,2 = 5,7 X = 5,7 + 5,2 X = 10,9 VÝ dô 2: X + 2,7 = 8,7 + 4,9 Gi¸o viªn cho häc sinh nhËn d¹ng: X lµ sè h¹ng cha biÕt Khi biÕt mét sè h¹ng vµ tæng hai sè h¹ng ë d¹ng cña mét tæng. Häc sinh th¶o luËn vµ t×m ra c¸ch lµm: T×m tæng hai sè bªn ph¶i dÊu b»ng. Tõ tæng ®ã t×m sè h¹ng cha biÕt b»ng c¸ch lÊy tæng ®ã trõ ®i sè h¹ng ®· biÕt, phÐp tÝnh t×m thµnh phÇn cha biÕt ®ã sÏ ®îc gi¶i quyÕt: X + 2,7 = 8,7 + 4,9 X + 2,7 = 13,6 X = 13,6 - 2,7 X = 10,9 9 Qu¸ tr×nh t×m hiÓu thµnh phÇn cha biÕt trong phÐp tÝnh chÝnh lµ qu¸ tr×nh «n luyÖn phÐp céng, phÐp trõ vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a phÐp céng vµ phÐp trõ - chóng lµ hai phÐp tÝnh tr¸i ngîc cña nhau. 4. Kü n¨ng tÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè thËp ph©n. Trong ch¬ng tr×nh to¸n tiÓu häc nãi chung, líp 5 nãi riªng viÖc tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Dï kh«ng ®Þnh nghÜa kh¸i niÖm biÓu thøc nhng hÇu nh c¸c em ®îc híng dÉn vµ hiÓu r»ng biÓu thøc cã h×nh thøc thÓ hiÖn lµ c¸c sè liªn kÕt bëi dÊu phÐp tÝnh. Ch¼ng h¹n: 6,78 - (8,951 + 4,784) ë líp 5, c¸c em ®· biÕt thùc hiÖn kh¸ thµnh th¹o, song còng cÇn nhÊn m¹nh quy tr×nh thùc hiÖn th«ng qua c¸c quy t¾c: Quy t¾c 1: NÕu biÓu thøc chØ cã dÊu phÐp tÝnh céng, trõ hoÆc chØ cã nh©n, chia th× thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh tõ tr¸i sang ph¶i. VÝ dô: 3,5 + 4,28 + 5,62 Quy t¾c 2: NÕu biÓu thøc cã dÊu phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia th× tríc hÕt ph¶i lµm phÐp tÝnh nh©n chia tríc råi sau ®ã míi lµm phÐp tÝnh céng trõ. Quy t¾c 3: NÕu biÓu thøc cã dÊu ngoÆc th× tríc hÕt ph¶i thùc hiÖn phÐp tÝnh trong ngoÆc (theo quy t¾c 1 vµ 2). Sau ®ã míi thùc hiÖn phÐp tÝnh ngoµi ngoÆc (theo quy t¾c 1 vµ 2). Trong viÖc tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc, chóng ta ph¶i chó ý ®Õn viÖc vËn dông c¸c tÝnh chÊt phÐp tÝnh ®Ó tÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc mét c¸ch nhanh, hîp lý, thuËn tiÖn vµ chÝnh x¸c. (Cßn gäi lµ tÝnh nhanh). §©y chÝnh lµ ®iÓm mÊu chèt ®Ó thùc hiÖn kü n¨ng. C¸c tÝnh chÊt nh giao ho¸n, kÕt hîp ®îc sö dông. Nhê ®ã häc sinh nhÈm dÔ, kÕt qu¶ nhanh vµ ®óng. Ch¼ng h¹n: TÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt: 6,9 + 8,4 +3,1 + 0,2. Ta cã thÓ híng dÉn häc sinh thùc hiÖn nhÈm nh sau: (6,9 + 3,1) + (8,4 + 0,2) = 10 = + 8,6 18,6 Hay: 42, 37 - 28,73 -11,27 Cã thÓ lµm díi d¹ng mét sè trõ ®i mét tæng: 42,37 - (28,73 + 11,27) = 42,37 - 40,00 10 = 2,37 C¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng (giao ho¸n, kÕt hîp) ®îc sö dông mét c¸ch thµnh th¹o, nhuÇn nhuyÔn ®· gióp cho häc sinh cñng cè vµ n©ng cao kü n¨ng thùc hiÖn kh«ng chØ víi phÐp tÝnh céng, trõ mµ cßn lµm nÒn t¶ng cho viÖc thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh nh©n, chia vµ c¸c bµi to¸n cã v¨n liªn quan ®Õn sè thËp ph©n: BiÕt chän c¸c gi¶i ng¾n gän ( c¸c phÐp to¸n ®îc dån l¹i, s¾p xÕp thµnh biÓu thøc) VÝ dô: Mét thïng ®ùng 28,75 Kg ®êng. Thïng thø hai ®ùng ®îc Ýt h¬n thïng thø nhÊt 6 Kg. Hái c¶ hai thïng ®ùng ®îc tÊt c¶ bao nhiªu Kg ®êng? Sau khi häc sinh x¸c ®Þnh ®îc c¸i ®· cho; c¸i ph¶i t×m, c¸c em cã thÓ ®i ®Õn bµi gi¶i. Th«ng thêng c¸c em cã thÓ lµm: Bµi gi¶i: Sè ®êng ë thïng thø hai lµ: 28,75 - 6 = 22,75 (Kg) Sè ®êng ë c¶ hai thïng lµ: 28,75 + 22,75 = 51,5 (Kg) §¸p sè: 51,5 Kg C¸c em còng cã thÓ gi¶i bµi to¸n mét c¸ch ng¾n gän nh sau: Sè ®êng cña hai thïng lµ: 28,75 + (28,75 - 6) = 51,5 (Kg) §¸p sè 51,5 Kg B»ng c¸ch híng dÉn tû mØ, tËn t×nh chu ®¸o, tõ nh÷ng vÝ dô cô thÓ ®Õn ®¬n gi¶n, gi¸o viªn ®· dÉn d¾t häc sinh n¾m ®îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò. Trªn c¬ së ®ã, c¸c em cã thÓ thùc hiÖn c¸c phÐp tÝnh céng, trõ sè thËp ph©n mét c¸ch dÔ dµng vµ thµnh thôc. II, ChuÈn bÞ thùc nghiÖm. 1, KÕ ho¹ch bµi d¹y Gi¸o ¸n sè 2 Bµi 54: LuyÖn tËp chung (55) I. Môc tiªu: Gióp häc sinh cñng cè vÒ - Kü n¨ng céng, trõ sè thËp ph©n. - TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè, t×m mét thµnh phÇn cha biÕt cña phÐp tÝnh. - VËn dông tÝnh chÊt cña phÐp céng, phÐp trõ ®Ó tÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt. 11 II. §å dïng d¹y häc: - B¶ng phô ho¹t ®éng nhãm (3 chiÕc) - PhiÕu bµi tËp III. Ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu. Thêi lîng 5 phót Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh 1. KiÓm tra: - TÝnh b»ng 2 c¸ch: - Gi¸o viªn ®a phÐp tÝnh 8,3 - 1,4 - 3,6 - Yªu cÇu häc sinh lªn b¶ng C¸ch 1: Thùc hiÖn thø tù cña biÓu thøc. C¸ch 1: Thùc hiÖn 1 sè trõ ®i mét tæng. - Hai häc sinh lªn b¶ng C¸ch 1: 8,3 - 1,4 - 3,6 = 6,9 - 3,6 = 3,3 C¸ch 2: 8,3 - (1,4 + 3,6) = 8,3 - (1,4 + 3,6) = 8,3 - 5,0 = 3,3 - NhËn xÐt kÕt qu¶ - Líp nhËn xÐt c¸ch lµm, ®¸nh gi¸ c¸ch lµm. 2. Bµi míi. 6 Ho¹t ®éng 1: Ho¹t ®éng c¶ líp. Bµi 1: Gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh lµm vµo vë: - Hai häc sinh lªn b¶ng tÝnh. - §Æt tÝnh - Thùc hiÖn phÐp tÝnh (chó ý ®Æt dÊu phÈy th¼ng cét) - Häc sinh lµm vµo vë. + 605,26 217,3 822,56 16,39 + 5,25 - 10,3 - 800,56 384,48 416,08 = 21,64 - 10,3 = 11,34 12 Bµi 2: T×m x 7 Ho¹t ®éng 2: Nhãm ®«i: a, x - 5,2 = 1,9 + 3,8 Gi¸o viªn chia líp thµnh c¸c nhãm ®«i, lµm bµi tËp trªn phiÕu. x - 5,2 = 5,7 - C¸c nhãm thùc hiÖn. - Gäi 2 nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶. - Líp nhËn xÐt c¸ch lµm kÕt qu¶. x = 5,7 + 5,2 x = 10,9 b, x + 2,7 = 8,7 +4,9 x + 2,7 = 13,6 x = 13,6 - 2,7 x = 10,9 - Líp ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, c¸ch tr×nh bµy. Bµi 3: TÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt? 7 Ho¹t ®éng 3: Ho¹t ®éng líp. - Gäi 2 häc sinh nªu yªu cÇu: Em hiÓu thÕ nµo lµ c¸ch tÝnh thuËn tiÖn. - VËn dông c¸c tÝnh chÊt giao ho¸n, kÕt hîp ®Ó thùc hiÖn tÝnhgi¸ trÞ biÓu thøc nhanh, chÝnh x¸c. a, 12,45 + 6,98 + 7,55 = 12,45 + 7,55 + 6,98 = 20 + 6,98 = 20,98 VËn dông tÝnh chÊt giao ho¸n ®Ó dÔ nhÈm. b, 42,37 - 28,73 - 11,27 = 42,37 - (28,73 + 40) = 2,37 Sö dông tÝnh chÊt kÕt hîp ®Ó biÕn biÓu thøc vÒ d¹ng mét sè trõ ®I mét tæng. Bµi 4: 10 Ho¹t ®éng 4: Bµi to¸n. - Häc sinh ®äc bµi to¸n. Gi¸o viªn híng dÉn khai th¸c bµi to¸n: - Häc sinh tãm t¾t bµi to¸n: ? Bµi cho biÕt g×? Giê thø nhÊt: 13,25 km ? Bµi yªu cÇu t×m g×? Giê thø hai: Ýt h¬n giê ®Çu1,5 km ? Muèn biÕt giê thø ba ®i ®îc bao nhiªu km ph¶i biÕt g×? Giê thø ba: …km. 3 giê: 36 km - Ph¶i biÕt qu·ng ®êng ®· ®i ®îc trong 2 giê 13 ®Çu. - C¸c nhãm th¶o luËn tr×nh bµy c¸ch lµm trªn b¶ng nhãm. Bµi gi¶i: C¸ch 1: Qu·ng ®êng ®i dîc trong giê thø hai: 13,25 - 1,5 = 11,75 (km) - Chia nhãm thµnh 6 nhãm lín - C¸c nhãm thùc hiÖn trªn b¶ng nhãm. Hai giê ®Çu ®i ®îc sè km lµ - Gi¸o viªn cho líp nhËn xÐt c¸ch lµm, kÕt qu¶ lùa chän c¸ch gi¶i tèi u nhÊt? Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ 13,25 + 11,75 = 25 (km) 36 - 25 = 11 (km) §¸p sè: 11 km C¸ch 2: Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ: 36 - 13,25 - (13,25 - 1,5) =11(km) §¸p sè: 11 km 5 3. Cñng cè. - Nªu l¹i c¸ch céng, trõ sè thËp ph©n. HS nªu - Muèn tÝnh kÕt qu¶ cña biÓu thøc nhanh, chÝnh x¸c cÇn chó ý nh÷ng g×? (VËn dông c¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng) - DÆn dß chuÈn bÞ bµi cho bµi sau. Gi¸o ¸n sè 1 Bµi 53: LuyÖn tËp (T54) I. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 14 - RÌn luyÖn kü n¨ng céng, trõ hai sè thËp ph©n. - T×m thµnh phÇn cha biÕt trong phÐp tÝnh. - Thùc hiÖn phÐp tÝnh díi d¹ng trõ mét sè cho mét tæng II- §å dïng: PhiÕu bµi tËp, b¶ng phô. III- Ho¹t ®éng d¹y häc: 1. KiÓm tra Nªu c¸ch thùc hiÖn - HS nªu l¹i quy t¾c PhÐp trõ sè thËp ph©n - VËn dông thùc hµnh 172,58 13,62 158,96 GV ®¸nh gi¸ cho ®iÓm 2. Bµi míi: a) Giêi thiÖu bµi. b) Néi dung Híng dÉn HS thùc hµnh vËn dông. - HS nhËn xÐt phÇn ®Æt tÝnh kÕt qu¶ tÝnh Bµi 1: §Æt tÝnh råi tÝnh. - HS ®äc yªu cÇu. - 1-> 2 HS nªu l¹i c¸ch ®Æt tÝnh. ? Nªu c¸ch ®Æt tÝnh - HS thùc hiÖn vµo vë. a) 68,72 52,37 29,91 8,64 38,81 43,73 b) 75,5 60 30,26 12,45 45,24 47,55 - Nªu kÕt qu¶, líp so s¸nh ®èi chiÕu Bµi 2: T×m X: Híng dÉn bµi tËp 2 - 1 HS ®äc yªu cÇu vµ nghiªn cøu néi dung bµi. ? X gi÷ vai trß g× trong phÐp tÝnh ? - Sè h¹ng cha biÕt; sè bÞ trõ, sè trõ. ? Muèn t×m sè h¹ng cha biÕt ta lµm nh - LÊy tæng trõ ®i sè h¹ng ®· biÕt thÕ nµo? ? Muèn tÝnh sè bÞ trõ cha biÕt ta lµm - LÊy sè bÞ trõ trõ ®i sè hiÖu nh thÕ nµo ? HS vËn dông thùc hµnh vµo vë. a) X + 4,32 = 8,67. X = 8,67 - 4,32 15 X = 4,35 6,85 + X = 10,29 X = 10,29 - 6,85 X = 3,44 b) X - 3,64 = 5,86 X = 5,86 + 3,64 X = 9,5 7,9 - X = 2,5 X= 7,9 - 2,5 X = 5,4 - HS nªu kÕt qu¶ Líp so s¸nh, nhËn xÐt. Híng dÉn bµi 3 Bµi to¸n - 2 HS ®äc bµi to¸n ? Bµi to¸n cho biÕt g× ? HS nªu tãm t¾t 3 qu¶: 14,5kg. Qu¶ thøc nhÊt: 4,8kg. Qu¶ thø hai: nhÑ h¬n 1,2kg. Qu¶ thø ba: …………kg. ? Muèn biÕt qu¶ thø 3 nÆng bao nhiªu - Qu¶ thø nhÊt vµ qu¶ thø hai n¨ng bao nhiªu kg. cÇn biÕt g×? - Qu¶ thø hai nÆng lµ bao nhiªu. ? CÇn t×m g× ? - 1 HS lªn b¶ng, líp lµm vµo vë Bµi gi¶i Qu¶ thø hai cã sè kg lµ: 4,8 - 1,2 = 3,6 (kg) Qu¶ thø nhÊt vµ qu¶ thø hai nÆng lµ: 4,8 + 3,6 = 8,4 (kg) Qu¶ thø ba nÆng lµ: 14,5 - 8,4 = 6,1 (kg). §¸p sè: 6,1 kg. ? Cã c¸ch nµo lµm ng¾n gän, nhanh HS nªu c¸ch lµm: Líp nhËn xÐt vµ ®a ra ý kiÕn thèng nhÊt . h¬n mµ kÕt qu¶ vÉn chÝnh x¸c ? Qu¶ thø ba nÆng lµ: 14,5 - (4,8 + 3,6) = 6,1 (kg) §¸p sè: 6,1 kg. Bµi 4: Híng dÉn bµi 4: b) TÝnh b»ng hai c¸ch: - HS ®äc yªu cÇu vµ néi dung bµi. - HS nªu ®Æc ®iÓm vµ tù lµm bµi vµo vë - Líp ch÷a bµi: 8,3 - 1,4 - 3,6 = ? 16 C¸ch 1: 8,3 - 1,4 - 3,6 = 6,9 - 3,6 = 3,3. C¸ch 2: 8,3 - 1,4 - 3,6 = 8,3 - 5 = 3,3 18,64 - (6,24 + 10,5) = ? C¸ch 1: 18,64 - 16,74 = 1,9. C¸ch 2: 18,64 - 6,24 - 10,5 = 12,4 - 10,5 = 1,9. ? NhËn xÐt ®Æc ®iÓm, c¸c c¸ch thùc cña - HS ®a ra ý kiÕn c¸ nh©n. c¸c biÓu thøc trªn. ? C¸ch nµo th©n thiÖn h¬n - C¸ch thùc hiÖn mét sè trõ ®i mét tæng. 3. Cñng cè, tæng kÕt GV nhËn xÐt tiÕt häc. DÆn dß lµm bµi tËp sã 4 (a) ë nhµ. KÕ ho¹ch bµi d¹y Gi¸o ¸n sè 2 Bµi 54: LuyÖn tËp chung (55) I. Môc tiªu: Gióp häc sinh cñng cè vÒ - Kü n¨ng céng, trõ sè thËp ph©n. - TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc sè, t×m mét thµnh phÇn cha biÕt cña phÐp tÝnh. - VËn dông tÝnh chÊt cña phÐp céng, phÐ trõ ®Ó tÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt. II. §å dïng d¹y häc: - B¶ng phô ho¹t ®éng nhãm (3 chiÕc) - PhiÕu bµi tËp III. Ho¹t ®éng d¹y - häc chñ yÕu. Thêi lîng 5 phót Ho¹t ®éng cña Gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh 1. KiÓm tra: - TÝnh b»ng 2 c¸ch: - Gi¸o viªn ®a phÐp tÝnh 8,3 - 1,4 - 3,6 - Yªu cÇu häc sinh lªn b¶ng C¸ch 1: Thùc hiÖn thø tù cña biÓu thøc. C¸ch 1: Thùc hiÖn 1 sè trõ ®i mét tæng. 17 - Hai häc sinh lªn b¶ng C¸ch 1: 8,3 - 1,4 - 3,6 = 6,9 - 3,6 = 3,3 C¸ch 2: 8,3 - (1,4 + 3,6) = 8,3 - (1,4 + 3,6) = 8,3 - 5,0 = 3,3 - NhËn xÐt kÕt qu¶ 6 - Líp nhËn xÐt c¸ch lµm, ®¸nh gi¸ c¸ch lµm. 2. Bµi míi. Ho¹t ®éng 1: Ho¹t ®éng c¶ líp. Bµi 1: Gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh lµm vµo vë: - Häc sinh lµm vµo vë. - §Æt tÝnh - Thùc hiÖn phÐp tÝnh (chó ý ®Æt dÊu phÈy th¼ng cét) - Hai häc sinh lªn b¶ng tÝnh. + 605,26 217,3 822,56 16,39 + 5,25 - 10,3 - 800,56 384,48 416,08 = 21,64 - 10,3 = 11,34 7 Bµi 2: T×m x Ho¹t ®éng 2: Nhãm ®«i: a, x - 5,2 = 1,9 + 3,8 Gi¸o viªn chia líp thµnh c¸c nhãm ®«i, lµm bµi tËp trªn phiÕu. x - 5,2 = 5,7 - C¸c nhãm thùc hiÖn. - Gäi 2 nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶. - Líp nhËn xÐt c¸ch lµm kÕt qu¶. x = 5,7 + 5,2 x = 10,9 b, x + 2,7 = 8,7 +4,9 x + 2,7 = 13,6 x = 13,6 - 2,7 x = 10,9 18 - Líp ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, c¸ch tr×nh bµy. 7 Ho¹t ®éng 3: Ho¹t ®éng líp. Bµi 3: TÝnh b»ng c¸ch thuËn tiÖn nhÊt? - Gäi 2 häc sinh nªu yªu cÇu: Em hiÓu thÕ nµo lµ c¸ch tÝnh thuËn tiÖn. - VËn dông c¸c tÝnh chÊt giao ho¸n, kÕt hîp ®Ó thùc hiÖn tÝnhgi¸ trÞ biÓu thøc nhanh, chÝnh x¸c. a, 12,45 + 6,98 + 7,55 = 12,45 + 7,55 + 6,98 = 20 = 20,98 + 6,98 VËn dông tÝnh chÊt giao ho¸n ®Ó dÔ nhÈm. b, 42,37 - 28,73 - 11,27 = 42,37 - (28,73 + 40) = 2,37 10 Ho¹t ®éng 4: Bµi to¸n. Gi¸o viªn híng dÉn khai th¸c bµi to¸n: ? Bµi cho biÕt g×? ? Bµi yªu cÇu t×m g×? Sö dông tÝnh chÊt kÕt hîp ®Ó biÕn biÓu thøc vÒ d¹ng mét sè trõ ®I mét tæng. Bµi 4: - Häc sinh ®äc bµi to¸n. - Häc sinh tãm t¾t bµi to¸n: 3 giê: 36 km Giê thø nhÊt: 13,25 km ? Muèn biÕt giê thø ba ®i ®îc bao Giê thø hai: Ýt h¬n giê ®Çu1,5 km nhiªu km ph¶i biÕt g×? Giê thø ba: …km. - Ph¶i biÕt qu·ng ®êng ®· ®i ®îc trong 2 giê ®Çu. - C¸c nhãm th¶o luËn tr×nh bµy c¸ch lµm trªn b¶ng nhãm. Bµi gi¶i: - Chia nhãm thµnh 6 nhãm lín - C¸c nhãm thùc hiÖn trªn b¶ng nhãm. - Gi¸o viªn cho líp nhËn xÐt c¸ch lµm, kÕt qu¶ lùa chän c¸ch C¸ch 1: Qu·ng ®êng ®i dîc trong giê thø hai: 13,25 - 1,5 = 11,75 (km) Hai giê ®Çu ®i ®îc sè km lµ 13,25 + 11,75 = 25 (km) 19 gi¶i tèi u nhÊt? Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ 36 - 25 = 11 (km) §¸p sè: 11 km C¸ch 2: Giê thø ba ®i ®îc sè km lµ: 36 - 13,25 - (13,25 - 1,5) =11(km) 5 §¸p sè: 11 km 3. Cñng cè. - Nªu l¹i c¸ch céng, trõ sè thËp ph©n. - Muèn tÝnh kÕt qu¶ cña biÓu thøc nhanh, chÝnh x¸c cÇn chó ý nh÷ng g×? (VËn dông c¸c tÝnh chÊt cña phÐp céng) - DÆn dß chuÈn bÞ bµi cho bµi sau. C. PhÇn kÕt luËn. I. Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc: Trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ vai trß cña m«n to¸n trong cuéc sèng, nghiªn cøu vÒ môc tiªu, néi dung, kÕ ho¹ch cña ch¬ng tr×nh cña ch¬ng tr×nh to¸n 5, kÕt hîp víi ®iÒu tra thùc tÕ, sau khi nghiªn cøu bai tËp nghiÖp vô s ph¹m, t«i ®· thu ®îc mét sè kÕt qu¶ chÝnh sau ®©y ®Ó lµm bµi häc rót ra cho b¶n th©n vµ ®ång nghiÖp nh sau: - T×m hiÓu ®îc mét c¸ch s©u s¾c cÊu tróc ch¬ng tr×nh to¸n 5. X¸c ®Þnh râ h¬n môc tiªu, kÕ ho¹ch, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y to¸n 5 nãi chung, phÇn sè thËp ph©n nãi riªng. - T×m hiÓu ®îc thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc phÇn sè thËp ë líp 5. ThÊy ®îc u ®iÓm còng nh khuyÕt ®iÓm cña häc sinh vµ gi¸o viªn vïng cao cña Chua Ta. Tõ ®ã rót ra ®îc mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn viÖc d¹y vµ häc m¹ch kiÕn thøc nµy. 20