Tài liệu Skkn phát huy tính sáng tạo của học sinh thông qua tiết âm nhạc

I – Lêi më ®Çu ©m nh¹c lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt nh»m ph¶n ¸nh hiÖn thùc kh¸ch quan b»ng nh÷ng h×nh tîng cã søc biÓu c¶m cña ©m thanh. ë nhµ trêng THCS môc tiªu cña m«n häc ©m nh¹c lµ th«ng qua viÖc gi¶ng d¹y mét sè vÊn ®Ò s¬ gi¶n vÒ nghÖ thuËt ©m nh¹c, nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc c¶m thô ©m nh¹c cña HS, t¹o nªn mét tr×nh ®é v¨n ho¸ ©m nh¹c nhÊt ®Þnh gãp phÇn ®µo t¹o cã chÊt lîng nh÷ng ngêi lao ®éng ph¸t triÓn toµn diÖn. Víi häc sinh THCS m«n ©m nh¹c lµ mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô gi¸o dôc ®¹o ®øc, thÈm mÜ cho HS nh»m gãp phÇn gi¸o dôc toµn diÖn cho HS theo môc tiªu ®µo t¹o, t¹o c¬ së h×nh thµnh nh©n c¸ch con ngêi míi ViÖt Nam. Tuy nhiªn ©m nh¹c trong nhµ trêng THCS víi t c¸ch lµ mét m«n häc cã møc ®é nhÊt ®Þnh vÒ môc ®Ých vµ néi dung, song môc ®Ých cña viÖc d¹y vµ häc m«n ©m nh¹c trong nhµ trêng phæ th«ng lµ gi¸o dôc v¨n ho¸ ©m nh¹c cho HS nh»m trang bÞ cho c¸c em nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n c¸c kü n¨ng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¶ n¨ng c¶m thô, hiÓu vµ thÓ hiÖn nghÖ thuËt ©m nh¹c, kh¬i dËy ë c¸c em nh÷ng kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng ©m nh¹c, cñng cè thªm vÒ t×nh c¶m ®¹o ®øc, vÒ niÒm tin thÞ hiÕu nghÖ thuËt vµ nhu cÇu ©m nh¹c. Th«ng qua nh÷ng ph¬ng tiÖn cña nghÖ thuËt ©m nh¹c ®Ó båi dìng kh¶ n¨ng nhËn thøc, ph¸t triÓn t duy, ãc s¸ng t¹o gãp phÇn cïng c¸c m«n häc kh¸c ph¸t triÓn n¨ng lùc trÝ tuÖ cho HS, båi dìng nh÷ng n¨ng khiÕu nghÖ thuËt, ®Èy m¹nh phong trµo v¨n nghÖ quÇn chóng lµm cho kh«ng khÝ cña nhµ trêng thªm vui t¬i lµnh m¹nh. Tõ môc tiªu gi¸o dôc vµ nh÷ng lÝ do chung cña m«n häc ©m nh¹c nãi trªn, b¶n th©n t«i nhËn thÊy ®ã lµ mét híng ®i vµ lµ mét ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®óng ®¾n mang tÝnh ®Æc thï cña viÖc gi¸o dôc c¸i hay c¸i ®Ñp, gi¸o dôc t×nh c¶m, thÈm mÜ ©m nh¹c gãp phÇn quan träng vµo viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch toµn diÖn cña con ngêi míi: §øc- TrÝ- ThÓ - MÜ. Trong nghÖ thuËt, nhÊt lµ ©m nh¹c, sù s¸ng t¹o cña mçi c¸ nh©n ®ãng vai trß cùc k× quan träng. S¸ng t¹o cã nhiÒu møc ®é, cã thÓ ph¸t triÓn tõ nh÷ng ý tëng ®· cã, cã thÓ lµ thay ®æi hÖ thèng nguyªn t¾c. Häc sinh THCS ®ang Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 1 trong thêi k× ph¸t triÓn nhanh vÒ thÓ chÊt, t©m sinh lÝ, giai ®o¹n nµy c¸c em cã nhiÒu suy nghÜ vµ íc m¬ vÒ cuéc sèng. Trong qu¸ tr×nh häc ©m nh¹c, ®©y lµ giai ®o¹n rÊt thÝch hîp ®Ó ph¸t huy sù s¸ng t¹o cña HS. Ba møc ®é biÓu hiÖn cña häc tËp tÝch cùc lµ b¾t chíc - t×m tßi- s¸ng t¹o. SÏ thiÖt thßi cho c¸c em vµ nghÖ thuËt ©m nh¹c, nÕu gi¸o viªn kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó HS häc tËp, rÌn luyÖn vµ thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o cña m×nh. D¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cã nhiÒu møc ®é, tõ dÔ ®Õn khã, tõ s¸ng t¹o ë møc ®é thÊp ®Õn cao. M«n ©m nh¹c ë THCS gåm 4 néi dung lµ: Häc h¸t, tËp ®äc nh¹c, nh¹c lÝ vµ ©m nh¹c thêng thøc. VËy, ph¶i d¹y nh thÕ nµo ®Ó ph¸t huy ®îc tÝnh s¸ng t¹o cña HS. 1.NhiÖm vô nghiªn cøu. HÖ thèng l¹i mét sè ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y lÝ thuyÕt vµ c¸ch tr×nh bµy hoµn chØnh mét bµi tËp ®äc nh¹c vµ mét bµi h¸t ë c¸c khèi 6 – 7 – 8 – 9 trong ch ¬ng tr×nh ©m nh¹c THCS, su tÇm thªm mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c nhau mµ häc sinh, cã thÓ dÔ dµng vËn dông ®îc. TruyÒn t¶i ®îc toµn bé vÊn ®Ò ®· nghiªn cøu ®Õn víi ®èi tîng HS. Häc sinh ph¶i lÜnh héi hÕt tÊt c¶ vµ vËn dông ph¸t huy mét c¸ch chñ ®éng, s¸ng t¹o, biÕt ®îc c¸i hay, c¸i ®Ñp trong nghÖ thuËt ©m nh¹c. 2- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu: - §äc c¸c tµi liÖu cã liªn quan vÒ m«n ©m nh¹c ë THCS. - Dùa vµo chñ yÕu c¸c SGK tõ líp 6 ®Õn líp 9 hiÖn nay. - Tr¾c nghiÖm ®Ò tµi trªn tæng sè häc sinh khèi 6 - 7 - 8 - 9 cña häc sinh trêng THCS Cao B¸ Qu¸t. 3- §èi tîng nghiªn cøu: - Häc sinh khèi 6 - 7 - 8 - 9 trêng THCS Cao B¸ Qu¸t. 4- Ph¹m vi nghiªn cøu - Nh÷ng tµi liÖu liªn quan ®Õn ©m nh¹c. - Bé s¸ch gi¸o khoa m«n ©m nh¹c THCS hiÖn nay. Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 2 - Tµi liÖu BDTX cho gi¸o viªn THCS chu kú III (2004-2007) m«n ©m nh¹c. II – Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu. 1. Thùc tr¹ng. a. VÒ phÝa nhµ trêng. ¢m nh¹c lµ mét m«n häc ®éc lËp trong ch¬ng tr×nh THCS. D¹y vµ häc nghiªm tóc, cã kiÓm tra, thi ®¸nh gi¸ cuèi n¨m vµ kÕt qu¶ lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó xÐt lªn líp hay tèt nghiÖp bËc häc. Song thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy r»ng bé m«n nµy cha ®îc quan t©m ®Çy ®ñ vµ nghiªm tóc cña c¸c cÊp c¸c ngµnh. C¬ së vËt chÊt cho viÖc d¹y vµ häc ©m nh¹c ë THCS thiÕu thèn vµ nghÌo nµn, nhµ trêng cha cã phßng d¹y ©m nh¹c riªng. Nh¹c cô, b¨ng, ®Üa nh¹c kÐm chÊt lîng, tranh ¶nh ®Ó phôc vô cho viÖc d¹y häc bé m«n ©m nh¹c cßn thiÕu nhiÒu… tuy ®· ®îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt nhng cha ®ñ ®¸p øng cho d¹y – häc ©m nh¹c, s¸ch ®äc thªm vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c rÊt hiÕm. Gi¸o viªn ph¶i tù t×m tµi liÖu, su tÇm §DDH. trong khi ®ã yªu cÇu cña bé m«n l¹i cÇn ph¶i cã nh÷ng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i (video, ®µi ®Üa, m¸y chiÕu h¾t…) ®Ó phôc vô cho viÖc d¹y vµ häc. b. VÒ phÝa häc sinh. §èi víi HS trêng THCS Cao B¸ Qu¸t mÆc dï n»m trªn ®Þa bµn thÞ x· nhng ®a phÇn c¸c em lµ con em n«ng th«n vµ lao ®éng tù do nªn c¸c em Ýt ®îc quan t©m ®Õn viÖc häc tËp. V× vËy víi m«n häc ©m nh¹c còng kh«ng ngo¹i lÖ, Hs Ýt ®îc quan t©m, v× thÕ hiÓu biÕt vÒ ©m nh¹c ®ang cßn h¹n chÕ, cha s©u réng, kh«ng kÝch thÝch c¸c em häc tËp. §a phÇn HS bÞ chi phèi, ¶nh hëng vÒ c¸c m«n chÝnh, m«n phô cña x· héi nhµ trêng. C¸c em ph¶i tËp trung cho c¸c m«n chÝnh, lo cho thi, lo ®¸nh gi¸, phÇn nµo sao nh·ng viÖc häc m«n ©m nh¹c. 2. KÕt qu¶ cña thùc tr¹ng trªn. Tõ thùc tr¹ng trªn ®Ó viÖc häc ©m nh¹c, ®Æc biÖt lµ ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña HS ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n, t«i ®· ®a nh÷ng ph¬ng ph¸p c¬ b¶n vÒ c¸ch d¹y vµ häc 3 Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn: Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ ©m nh¹c ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p d¹y thùc hµnh ¸p dông cho HS tõ líp 6 ®Õn líp 9 vµ ®a phÇn c¸c em rÊt thÝch ho¹t ®éng s¸ng t¹o. C¸c em høng thó häc ©m nh¹c h¬n, thùc hµnh tù tin h¬n vµ cã tiÕn bé râ rÖt. B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. C¸c gi¶i ph¸p c¶i tiÕn. Còng nh c¸c m«n häc kh¸c, m«n häc ©m nh¹c nh»m trang bÞ cho líp trÎ mét tr×nh ®é v¨n ho¸ ©m nh¹c trong mét tæng thÓ cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc toµn diÖn. Néi dung m«n ©m nh¹c sÏ ph¶i bao gåm mét sè kü n¨ng tèi thiÓu vÒ ca h¸t, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lÝ thuyÕt ©m nh¹c s¬ gi¶n, híng dÉn nghe nh¹c, t×m hiÓu ©m nh¹c gióp c¸c em n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô vµ yªu thÝch m«n häc nµy. Quan niÖm vµ c¶m xóc cña mçi ngêi tríc c¸i ®Ñp lu«n kh¸c nhau, tõ quan niÖm ®ã n¶y sinh nhiÒu ý tëng vµ trêng ph¸i kh¸c nhau trong nghÖ thuËt. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ©m nh¹c ë trêng THCS, GV cÇn t¹o mäi ®iÒu kiÖn ®Ó HS ph¸t huy ®îc nh÷ng c¶m xóc nghÖ thuËt, nh÷ng s¸ng t¹o trong häc tËp. Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 4 Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã HS cÇn cã qu¸ tr×nh rÌn luyÖn kh«ng chØ ë m«n ©m nh¹c. S¸ng t¹o gióp HS ph¸t huy ®îc nh÷ng suy nghÜ t tëng vµ hµnh ®éng cña m×nh, n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp vµ h×nh thµnh nh÷ng n¨ng lùc riªng biÖt cña c¸c em. Trong häc tËp, so víi b¾t tríc vµ t×m tßi s¸ng t¹o lµ h×nh thøc cao nhÊt thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc häc tËp cña HS, h·y b¾t ®Çu khuyÕn khÝch c¸c em m¹nh d¹n nãi lªn nh÷ng c¶m nhËn cña m×nh vÒ m«n häc, vÒ bµi h¸t. HS cã thÓ ph¶n b¸c ý kiÕn cña GV, cña b¹n bÌ, cã thÓ tr×nh bµy nh÷ng ý kiÕn, t tëng cña m×nh. §ã lµ c¬ së ®Ó cã kÜ n¨ng s¸ng t¹o lín h¬n. GV cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó HS tù nhËn xÐt, tù ®¸nh gi¸, tù c¶m nhËn ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh c¸ch häc theo híng tÝch cùc. 1.D¹y h¸t ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña HS. Häc h¸t thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh b¾t chíc cña HS ®Ó h¸t ®óng giai ®iÖu, lêi ca cña bµi h¸t. Sù b¾t chíc nµy gåm ho¹t ®éng nghe gi¸o viªn h¸t mÉu, hoÆc ®¸nh ®µn råi t¸i hiÖn l¹i. Víi sù b¾t chíc ®ã th× cha thÓ coi lµ s¸ng t¹o, vËy muèn cã sù s¸ng t¹o GV cÇn ph¶i lµm nh thÕ nµo? Trong qu¸ tr×nh häc h¸t, GV cã thÓ yªu cÇu HS h¸t vµ tù kiÓm tra lÉn nhau, khuyÕn khÝch kü n¨ng nghe vµ ®¸nh gi¸ cña tõng em. Ngoµi ra, GV kh¬i gîi ®Ó HS nãi lªn c¶m nhËn cña m×nh vÒ bµi h¸t, ®iÒu nµy bæ sung vµ lµm giµu kh¶ n¨ng c¶m thô ©m nh¹c cña c¸c em. *VÝ dô: GV ®Æt c©u hái: Em h·y nªu c¶m nhËn cña m×nh vÒ bµi h¸t Næi trèng lªn c¸c b¹n ¬i? HS sÏ tr¶ lêi qua phÇn gîi më cña GV vÒ néi dung bµi h¸t nãi lªn ®iÒu g×? Giai ®iÖu bµi h¸t nh thÕ nµo? Qua bµi h¸t nµy b¶n th©n em häc tËp ®îc g×? (QuyÒn vµ nghÜa vô cña em ë trong ®ã) bëi c¸i hay c¸i ®Ñp cña bµi h¸t g¾n liÒn víi chÝnh néi dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm ®ã. §Ó thÊy ®îc c¸i hay c¸i ®Ñp ®ã c¸c em ph¶i cã nh÷ng kÜ n¨ng vµ tri thøc cÇn thiÕt khi nghe, c¶m thô, ®¸nh gi¸ hoÆc t¸i t¹o (nÕu tham gia tr×nh diÔn). Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 5 Häc xong bµi h¸t, HS cÇn thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o trong viÖc tr×nh bµy vµ biÓu diÔn bµi h¸t. Víi bµi h¸t cô thÓ GV thêng híng dÉn HS tr×nh bµy bµi h¸t theo gîi ý cña m×nh, nh h¸t mÊy lÇn, c¸ch kÕt thóc ra sao. Tuy nhiªn, GV cã thÓ ®Ò nghÞ HS t×m nh÷ng c¸ch tr×nh bµy kh¸c, sau ®ã nªn khuyÕn khÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ viÖc lµm cña c¸c em. *VÝ dô: Khi häc bµi M¸i trêng mÕn yªu GV ®a ra yªu cÇu: Tù chän nhãm 4-5 HS vµ biÓu diÔn bµi h¸t cã ®éng t¸c phô ho¹. HS sÏ cã nh÷ng c¬ héi sau ®©y ®Ó ph¸t huy sù s¸ng t¹o: - HS tù chän nhãm cã giäng h¸t thÝch hîp vÒ ©m vùc ®Ó tr×nh bµy bµi h¸t: GV kh«ng nªn ¸p ®Æt c¸c em vµo tõng nhãm, ®Ó c¸c em tù chän sÏ lµm HS phÊn khëi, vui thÝch khi ®îc lµm viÖc trong nhãm phï hîp vÒ së thÝch, vÒ ©m vùc, chÊt giäng… - HS tù chän c¸ch tr×nh bµy bµi: c¸c em cã thÓ tr×nh bµy bµi M¸i trêng mÕn yªu mét hoÆc hai lÇn, mçi c©u h¸t sÏ do em nµo ®¶m nhiÖm hay c¶ nhãm cïng h¸t. Bµi h¸t gåm hai ®o¹n, GV còng cã thÓ gîi ý, c¸c em h¸t ®o¹n 2 tríc, ®o¹n mét sau còng ®îc. Ngoµi ra, HS cã thÓ chän ®Ó sö dông c¸c c¸ch h¸t nh lÜnh xíng, hoµ giäng, ®èi ®¸p… Nh vËy h×nh thøc tr×nh bµy bµi h¸t cña mçi nhãm sÏ rÊt ®a d¹ng, phong phó, giµu tÝnh s¸ng t¹o. - HS tù chän ®éng t¸c phô ho¹ cho bµi h¸t: HS cã thÓ nghÜ ra ®éng t¸c phï hîp víi néi dung bµi h¸t vµ tËp tr×nh bµy cho ®Òu, ®Ñp (h¸t kÕt hîp vËn ®éng hoÆc móa, h¸t kÕt hîp mét vµi ®éng t¸c diÔn xuÊt). - Tuy nhiªn ®Ó sù s¸ng t¹o ®¹t hiÖu qu¶ cao, GV cÇn t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian cho HS chuÈn bÞ. Th«ng thêng GV th«ng b¸o tríc mét tuÇn ®Ó HS chän nhãm vµ tËp c¸ch tr×nh bµy, biÓu diÔn bµi h¸t. Víi nh÷ng bµi h¸t kh¸c, GV vÉn cã thÓ vËn dông c¸c kÜ n¨ng d¹y häc trªn. §¬ng nhiªn, HS cµng quen c¸ch lµm, kh¶ n¨ng kÕt hîp theo nhãm vµ t duy s¸ng t¹o cña c¸c em cµng ph¸t triÓn. 2. D¹y T§N ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña HS. Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 6 Trong c¸ch d¹y h¸t nãi trªn sù s¸ng t¹o cña HS thÓ hiÖn qua c¸ch lµm viÖc cña nhãm 4-5 em. Trong néi dung T§N, mçi em l¹i cã ®iÒu kiÖn thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o cña riªng m×nh. Gièng nh häc h¸t, T§N còng nh m¶nh ®Êt ®Ó ph¸t triÓn t duy s¸ng t¹o cña HS. Khi d¹y T§N, GV yªu cÇu HS tËp viÕt lêi míi cho bµi T§N ®©y lµ ho¹t ®éng ph¸t huy nhiÒu sù s¸ng t¹o cña c¸c em. Trong qu¸ tr×nh «n tËp hoÆc cñng cè bµi T§N, GV cã thÓ yªu cÇu HS tËp viÕt lêi h¸t míi víi chñ ®Ò tù chän phï hîp víi løa tuæi HS. C¸c em sÏ viÕt nh÷ng lêi h¸t rÊt ngé nghÜnh, ®¸ng yªu. Víi nhiÒu HS ®· quen viÕt lêi h¸t, GV sÏ ng¹c nhiªn víi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña c¸c em. Víi HS ch a tõng tËp viÕt lêi h¸t, GV nªn tiÕn hµnh híng dÉn c¸ch lµm gåm nh÷ng ho¹t ®éng sau: - Híng dÉn HS ®äc thuÇn thôc giai ®iÖu cña b¶n nh¹c. - Gîi ý c¸ch trän dÊu thanh (dÊu huyÒn, s¾c, nÆng, ng·, hoÆc kh«ng dÊu thanh) cho tõng c©u h¸t, ®Ó sau khi viÕt lêi cã thÓ dÔ dµng h¸t lêi khíp víi giai ®iÖu. - Giíi thiÖu mét sè lêi ca do HS (cã thÓ ë líp kh¸c) viÕt ®Ó c¸c em tham kh¶o. - Theo dâi vµ gãp ý c¸ch viÕt cho mét sè em. - Lùa chän lêi h¸t hay do HS s¸ng t¸c vµ tr×nh bµy tríc líp ®Ó khuyÕn khÝch sù s¸ng t¹o cña c¸c em. - NhËn xÐt, ®¸nh gi¸, cho ®iÓm. 3. D¹y nh¹c lÝ ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o. D¹y nh¹c lÝ, GV cã thÓ khuyÕn khÝch sù s¸ng t¹o cña HS th«ng qua nh÷ng bµi tËp sau: * S¸ng t¹o h×nh tiÕt tÊu : Môc tiªu lµ HS viÕt ®îc h×nh tiÕt tÊu dùa vµo nh÷ng nèt nh¹c cho tríc. T¬ng tù nh cho nh÷ng ch÷ c¸i ®Ó tËp ghÐp vÇn, ®¸p ¸n sÏ cã rÊt nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. + Bµi tËp 1: H·y dïng mét nèt tr¾ng, 4 nèt ®en, 8 nèt mãc ®¬n ®Ó viÕt 5 « nhÞp 2/4. Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 7 Tõ nh÷ng nèt nh¹c trªn, HS cã thÓ viÕt rÊt nhiÒu lo¹i « nhÞp kh¸c nhau, c¸c em cha cÇn kÎ khu«ng nh¹c, GV cã thÓ híng dÉn th«ng qua mét sè vÝ dô: 2 4 │♪♪│♪♪│♪♪♪♪││ 2 4 ♪♪♪♪││♪♪♪♪│││ 2 4 ││♪♪♪♪│♪♪♪♪││ * S¸ng t¹o c¸c ®o¹n nh¹c: + Bµi tËp 2: H·y dïng mét nèt tr¾ng, 4 nèt ®en, 8 nèt mãc ®¬n ®Ó viÕt 5 « nhÞp 2/4, cao ®é ®Òu viÕt ë nèt Mi. Bµi tËp nµy, HS ph¶i kÎ khu«ng nh¹c, cã thÓ c¸c em ph¸t triÓn tõ bµi tËp mét vµ cao ®é ®Òu viÕt b»ng nèt Mi.           + Bµi tËp 3: H·y dïng mét nèt tr¾ng, 4 nèt ®en, 8 nèt mãc ®¬n ®Ó viÕt 5 « nhÞp 2/4, víi cao ®é c¸c nèt tù chän. So víi bµi tËp 2, bµi tËp nµy HS cã thÓ viÕt cao ®é víi c¸c nèt bÊt k× vµ nh vËy, sù kh¸c biÖt trong tõng bµi tËp cña HS sÏ më réng h¬n. Tõ 3 bµi tËp trªn, GV cã thÓ ra bµi tËp sau: + Bµi tËp 4: ViÕt 5 « nhÞp 2/4 víi c¸c nèt nh¹c tù chän vÒ cao ®é vµ trêng ®é. So víi bµi tËp sè 3, khi thùc hiÖn bµi nµy, sù s¸ng t¹o cña HS ®îc ph¸t huy cao h¬n, kh«ng cßn rµng buéc bëi trêng ®é nh c¸c bµi tríc, c¸c em sÏ cã rÊt nhiÒu ph¬ng ¸n lµm bµi cña m×nh. Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 8 + Bµi tËp 5: ViÕt 8 « nhÞp 2/4 trong ®ã sö dông c¸c kÝ hiÖu: DÊu lÆng ®en, lÆng ®¬n, dÊu nèi, dÊu luyÕn, dÊu chÊm d«i. Bµi nµy thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o cao h¬n, ngoµi viÖc viÕt ®óng vµ ®ñ c¸c nèt nh ë c¸c bµi tËp trªn, HS ph¶i hiÓu t¸c dông c¸c kÝ hiÖu ©m nh¹c vµ viÕt chóng mét c¸ch hîp lÝ. GV nªn cho HS thùc hiÖn c¸c bµi tËp tõ dÔ ®Õn khã, c¸c em dÇn hiÓu ®îc c¸ch lµm vµ sÏ cã høng thó khi tù m×nh thu h¸i kÕt qu¶. §Ó bµi tËp t¬ng ®èi dÔ nghe, GV cã thÓ híng dÉn: Nªn viÕt c¸c nèt nh¹c liÒn bËc hoÆc gÇn nhau vÒ cao ®é, dïng c¸c qu·ng thuËn. KÕt bµi nªn ë nèt La hoÆc §«. NÕu GV cã kh¶ n¨ng ®µn nh÷ng giai ®iÖu do HS s¸ng t¸c, nªn chän mét vµi bµi ®µn cho c¸c em nghe. Sau khi quen thuéc víi d¹ng bµi tËp nµy, c¸c em sÏ cã thÓ viÕt ®îc giai ®iÖu hay h¬n. 4.D¹y ©m nh¹c thêng thøc ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña HS. Khi d¹y ©m nh¹c thêng thøc, GV cã thÓ khuyÕn khÝch sù s¸ng t¹o cña HS th«ng qua c¸c bµi tËp sau: * S¸ng t¹o khi lµm tµi liÖu häc tËp: Bµi tËp nµy thÓ hiÖn sù s¸ng t¹o vµ lßng say mª häc tËp cña HS, cã thÓ yªu cÇu: - Hs tù lµmg nh¹c cô gâ ®¬n gi¶n, vÝ dô: Thanh ph¸ch, hay nh÷ng nh¹c cô t¹o ra ©m thanh (chai nhùa ®ùng viªn bi, hßn sái, h¹t ®Ëu…) - Lµm album ©m nh¹c theo nhãm 4-5 HS: HS t×m hiÓu vµ giíi thiÖu vÒ sù ngiÖp vµ cuéc ®êi cña nh¹c sÜ ViÖt Nam hoÆc nh¹c sÜ næi tiÕng thÕ giíi th«ng qua bµi viÕt, tranh ¶nh, b¶n nh¹c vµ nh÷ng c©u chuyÖn vÒ hä. §Ó album ©m nh¹c cã Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 9 nhiÒu d÷ liÖu, GV nªn cho HS chuÈn bÞ trong thêi gian t¬ng ®èi dµi (kho¶ng 2-3 tuÇn). Nh÷ng album ©m nh¹c cã gi¸ trÞ, GV nªn chän ®Ó trng bµy trong phßng häc ©m nh¹c khai th¸c sö dông trªn líp. Hs thÊy viÖc m×nh lµm cã Ých, ®iÒu ®ã sÏ khuyÕn khÝch tinh thÇn t×m hiÓu vµ ý thøc häc tËp cña c¸c em. C. PhÇn KÕt luËn 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu M«n häc ©m nh¹c ë trêng THCS mçi tuÇn chØ cã mét tiÕt, nhng c¸c em ®îc lµm quen víi: Häc h¸t, T§N, nh¹c lÝ, ©m nh¹c thêng thøc lµ mét t¸c ®éng lín vµo thÕ giíi tinh thÇn cña c¸c em. Víi nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y trªn, trong nh÷ng n¨m qua ®èi víi viÖc häc ©m nh¹c ë trêng THCS Cao B¸ Qu¸t, t«i thÊy kÕt qu¶ chÊt lîng ®îc n©ng lªn râ rÖt, c¸c em ®· biÕt tr×nh bµy hoµn chØnh mét bµi h¸t (h¸t kÕt hîp vËn ®éng nhÑ, biÓu diÔn) biÕt c¶m nhËn vÒ néi dung bµi h¸t. BiÕt ®äc mét bµi T§N cã kÕt hîp gâ ph¸ch, gâ nhÞp vµ s¸ng t¸c lêi ca, s¸ng t¹o tiÕt tÊu…Bëi ®îc híng dÉn tËn t×nh gîi më vµ gÇn gòi luyÖn tËp cña GV, kÕt hîp gi÷a nh¹c cô, b¶ng phô, ®µi, b¨ng nh¹c vµ lµm mÉu chÝnh x¸c cña GV ®· ®éng viªn cæ vò c¸c em kÞp thêi b»ng nh÷ng con ®iÓm tèt. Nh¾c nhë c¸c em sau khi häc bµi míi th× c¸c em ph¶i cã sù «n luyÖn ë nhµ ®Ó ghi nhí vµ kh¾c s©u kiÕn thøc, do ®ã trong giê häc rÊt Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 10 s«i næi vµ tho¶i m¸i, c¸c em thi ®ua nhau tr¶ lêi c©u hái cña GV ®a ra, tù gi¸c xung phong lªn tr×nh bµy bµi tríc líp. Do ®ã chÊt lîng häc tËp cña c¸c em hµng n¨m ®îc n©ng lªn râ rÖt: Khèi 8 N¨m häc 2005 – 2006 2006-2007 KHI 2007 - 2008 Giái 68% 72% 79,86% Kh¸ 25% 24% 20% TB 7% 4% 0.14% YÕu 0 0 0 KÐm 0 0 0 Tõ kÕt qu¶ häc tËp trªn ®· ®em l¹i cho c¸c em lßng tù tin, sù høng thó say mª trong häc tËp, t×nh c¶m c« trß lu«n gÇn gòi g¾n bã. ViÖc häc tèt trong giê häc chÝnh kho¸ ®· gióp c« trß chóng t«i thµnh c«ng trong ho¹t ®éng ngo¹i kho¸. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm cña t«i vÒ Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS. T«i rÊt mong ®îc sù gãp ý trao ®æi kinh nghiÖm cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp còng nh cña nh÷ng ngêi yªu thÝch m«n ©m nh¹c, ®Ó ®a ra ®îc nh÷ng ph¬ng ph¸p tèi u nhÊt nh»m gióp HS cã høng thó vµ ham mª häc ©m nh¹c, tõ ®ã gi¸o dôc ãc thÈm mÜ cho c¸c em, gióp c¸c em hiÓu ®îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cã t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc, t×nh yªu con ngêi híng tíi nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp trong cuéc sèng. 2. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt §Ó thùc hiÖn ®µo t¹o c¸c em HS trë thµnh nh÷ng ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ: §øc - TrÝ - ThÓ - MÜ… ngoµi viÖc ngêi thÇy ph¶i cã n¨ng lùc thùc sù ra th× viÖc kh¸ch quan, ngo¹i c¶nh, khu«n viªn, m«i trêng lµ nh÷ng ®iÒu t¸c ®éng lín ®Õn c¸c em. Do ®ã ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc d¹y – häc cña thÇy trß thuËn lîi, b¶n th©n t«i lµ ngêi ®øng líp d¹y bé m«n ©m nh¹c cÇn kiÕn nghÞ mét sè vÊn ®Ò sau: - Ph¶i cã phßng häc chøc n¨ng riªng (trong ®ã cã nh÷ng trang thiÕt bÞ d¹y häc ®Ó s½n nh ®µn Organ, b¶ng phô, ®µi catsette, ®Çu video, mµn h×nh vµ m¸y Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 11 chiÕu…) ®Ó mµ n©ng cao chÊt lîng d¹y häc t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a cho HS ph¸t triÓn tÝnh s¸ng t¹o trong m«n häc vµ ®¹t kÕt qu¶ cao trong häc tËp. BØm S¬n ngµy 12 th¸ng 04 n¨m 2008 Ngêi thùc hiÖn Ph¹m ThÞ Thu Hµ Mét vµi suy nghÜ d¹y ©m nh¹c ®Ó ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña häc sinh THCS Gi¸o viªn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ - Trêng THCS Cao B¸ Qu¸t - BØm S¬n - Thanh Ho¸ 12