Tài liệu Skkn phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit giúp học sinh lớp 12 trường ptdt nội trú thcs&thpt bắc hà làm bài tập hóa học tốt hơn’

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS&THPT BẮC HÀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƢ PHẠM ỨNG DỤNG " PHÂN DẠNG BÀI TẬP SẮT VÀ SẮT OXIT GIÚP HỌC SINH LỚP 12 TRƢỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS&THPT BẮC HÀ LÀM BÀI TẬP HÓA HỌC TỐT HƠN" Người thực hiện : Vũ Thành Thông Chức vụ: Tổ trưởng chuyên môn Tổ chuyên môn: Sinh – Hóa - Địa – TD - MT Bắc Hà, tháng 5 năm 2014 MỤC LỤC Trang I. Tóm tắt ............................................................................................................... 3 II. Giới thiệu 1. Hiện trạng .......................................................................................................... 5 2. Giải pháp thay thế ............................................................................................. 5 3. Vấn đề nghiên cứu............................................................................................. 5 4. Giả thiết nghiên cứu .......................................................................................... 6 III. Phương pháp.................................................................................................. 7 1. Khách thể nghiên cứu ....................................................................................... 7 2. Thiết kế .............................................................................................................. 7 3. Quy trình nghiên cứu......................................................................................... 8 4. Đo lường và thu thập dữ liệu............................................................................. 8 IV. Phân tích dữ liệu và bàn luận kết quả .......................................................... 9 1. Trình bày kết quả............................................................................................... 9 2. Phân tích dữ liệu ................................................................................................ 9 3. Bàn luận............................................................................................................. 9 4. Hạn chế ............................................................................................................. 10 V. Kết luận và khuyến nghị 1. Kết luận ............................................................................................................ 11 2. Khuyến nghị ..................................................................................................... 11 Tài liệu tham khảo ................................................................................................ 12 Phụ lục .................................................................................................................. 13 2 I. TÓM TẮT Trong học tập hoá học, việc giải bài tập có một ý nghĩa rất quan trọng. Ngoài việc rèn luyện kỹ năng vận dụng, đào sâu và mở rộng kiến thức đã học một cách sinh động; bài tập hoá học còn được dùng để ôn tập, rèn luyện một số kỹ năng về hoá học. Thông qua giải bài tập, giúp học sinh rèn luyện tính tích cực, trí thông minh, sáng tạo, bồi dưỡng hứng thú trong học tập. Việc lựa chọn phương pháp thích hợp để giải bài tập lại càng có ý nghĩa quan trọng hơn. Mỗi bài tập có thể có nhiều phương pháp giải khác nhau. Nếu biết lựa chọn phương pháp hợp lý, sẽ giúp học sinh nắm vững hơn bản chất của các hiện tượng hoá học. Từ thực tế giảng dạy nhiều năm, tôi thấy học sinh khá lúng túng trong việc giải bài toán về sắt và sắt oxit. Đây là một trong những dạng bài tập mà học sinh hay gặp trong các kỳ thi mà đặc biệt là thi Đại Học. Thông thường những bài tập về sắt và các oxit thường khá phức tạp và xảy ra theo nhiều phương trình phản ứng khác nhau. Để giúp học sinh giải quyết tốt các bài toán về hỗn hợp sắt một cách nhanh chúng tôi đã phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit để các em học sinh lựa chọn, vận dụng các định luật bảo toàn phù hợp. Đó là nội dung mà bài viết này tôi muốn đề cập. Chính vì vậy, tôi viết đề tài: “Phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit giúp học sinh lớp 12 trƣờng PTDT nội trú THCS&THPT Bắc Hà làm bài tập hóa học tốt hơn’’. Thông qua đó tôi muốn giới thiệu với các thầy cô giáo và học sinh một trong những cách thức phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit qua đó sẽ lựa chọn phương pháp giải bài tập hoá học phù hợp rất có hiệu quả. Vận dụng được cách phân dạng này sẽ giúp cho quá trình giảng dạy và học tập môn hoá học được thuận lợi hơn rất nhiều, nhanh chóng có kết quả để trả lời câu hỏi TNKQ. Chuyên đề này giới thiệu phương pháp sử dụng các định luật bảo toàn áp dụng vào các dạng cụ thể của bài tập phần sắt và sắt oxit. Các phương pháp nêu trên sẽ giúp cho học sinh giải các bài tập một cách dễ dàng hơn. Nghiên cứu được tiến hành trên hai nhóm tương đương: 35 học sinh lớp 12A và 34 học sinh lớp 12B đang học chương trình hóa học cơ bản của trường PTDT Nội Trú THCS&THPT Bắc Hà. Nhóm học sinh lớp 12B là nhóm thực nghiệm, nhóm học sinh lớp 12A là nhóm đối chứng. Nhóm thực nghiệm thực hiện giải pháp thay thế. Kết quả cho thấy điểm kiểm tra trung bình của nhóm thực nghiệm là: 7,16 Nhóm đối chứng: 6,46. Kết quả kiểm chứng t-test độc lập cho 3 thấy p = 0,0336669 < 0,05 có nghĩa là đã có sự khác biệt giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng. Các số liệu đó minh chứng rằng: khi hướng dẫn các em phân dạng bài tập về sắt và oxit sắt, các em học sinh thì các em tiếp thu rất tốt. Đa số học sinh thích được giáo viên hướng dẫn phân dạng như trên để các em dễ dàng lựa chọn phương pháp giải phù hợp để tiết kiệm được thời gian, lời giải ngắn gọn và giúp nâng cao kết quả học tập. 4 II. GIỚI THIỆU 1. Hiện trạng: Xu thế chung hiện nay và trong tương lai là việc kiểm tra đánh giá học sinh bằng hình thức trắc nghiệm. Hình thức trắc nghiệm dần dần thay cho hình thức tự luận. Hiện tại, đối với môn hóa học, các kỳ kiểm tra lớp 12, TN THPT, tuyển sinh ĐH-CĐ 100% là trắc nghiệm. Điều này đồi hỏi học sinh phải tìm ra những cách giải nhanh nhất có thể. Việc lựa chọn phương pháp thích hợp để giải bài tập lại càng có ý nghĩa quan trọng hơn. Mỗi bài tập có thể có nhiều phương pháp giải khác nhau. Nếu biết lựa chọn phương pháp hợp lý, sẽ giúp học sinh nắm vững hơn bản chất của các hiện tượng hoá học. Trong quá trình tìm tòi, nghiên cứu nhiều dạng bài toán hoá học khác nhau về các loại chất khác nhau vô cơ cũng như hữu cơ, tôi nhận thấy rằng bài tập hỗn hợp gồm sắt và oxit sắt là một trong những dạng bài tập mà học sinh hay gặp trong các kỳ thi mà đặc biệt là kì thi Đại học, Cao đẳng, do sắt là một kim loại phổ biến có thể tạo ra nhiều hợp chất ứng với nhiều mức oxi hoá khác nhau. Thông thường những bài tập về sắt và các oxit thường khá phức tạp và xảy ra theo nhiều phương trình phản ứng khác nhau. Giải theo phương pháp tự luận truyền thống, viết phương trình phản ứng , lập tỉ lệ mol, lập hệ phương trình sẽ mất nhiều thời gian. Đặt biệt các bài toán phản ứng xảy ra phức tạp, nhiều phản ứng song song thì phương pháp truyền thống sẽ rất lâu ra kết quả và có thể bế tắc không giải ra được. Để giúp học sinh giải quyết tốt các bài toán về hỗn hợp sắt một cách nhanh tôi giới thiệu cách phân dạng bài tập về sắt và oxit sắt qua đó các em dễ dàng nhận dạng được dạng bài tập để lựa chọn phương pháp giải nhanh phù hợp. 2. Giải pháp thay thế: Trong phạm vi chương trình Hóa học 12, học kì II, chúng ta có thể hướng dẫn các em phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit để các em dễ dàng nhận dạng được dạng bài tập qua đó sử dụng các phương pháp giải nhanh phù hợp như phương pháp bảo toàn khối lượng, bảo toàn nguyên tố, phương pháp bảo toàn electron,…..và có thể kết hợp với nhiều phương pháp khác. 3. Vấn đề nghiên cứu Phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit có nâng cao chất lượng học tập của học sinh lớp 12 trường PTDT nội trú THCS&THPT Bắc Hà không ? 5 4. Giả thiết nghiên cứu Phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit sẽ nâng cao chất lượng học tập của học sinh lớp 12 trường PTDT nội trú THCS&THPT Bắc Hà. 6 III. PHƢƠNG PHÁP 1. Khách thể nghiên cứu Tôi thực hiện nghiên cứu trên hai nhóm học sinh của hai lớp đều do tôi trực tiếp giảng dạy: - 35 học sinh lớp 12A – Nhóm đối chứng. - 34 học sinh lớp 12B – Nhóm thực nghiệm. Hai nhóm được chọn tương đương nhau về điểm số các môn học năm trước. Đều tích cực trong học tập. 2. Thiết kế - Chọn hai lớp 12B làm lớp thực nghiệm, lớp 12A là lớp đối chứng. Tôi lấy kết quả bài kiểm tra kiểm tra học kỳ I môn hoá lớp 12 năm học 2013 - 2014 làm bài kiểm tra trước tác động. Kết quả cho thấy điểm trung bình của hai nhóm có sự khác nhau, do đó chúng tôi dùng phép kiểm chứng T- test để kiểm chứng sự chênh lệch trung bình về điểm số của hai nhóm trước khi tác động Bảng so sánh điểm trung bình của bài kiểm tra trước tác động Nhóm Số HS Giá tr trung b nh Độ lệch chu n SD Giá tr T-test (p) Thực nghiệm 34 6.35 1.4798107 0.8772582 Đối trứng 35 6.30 1.3514698 Ta thấy p= 0.8772582> 0,05 nên sự chênh lệch về điểm số trung bình của hai nhóm là không có ý nghĩa, hai nhóm được coi là tương đương. Tôi lựa chọn thiết kế 2: Kiểm tra trước và sau tác động với nhóm tương tương Kiểm tra trước Tác động tác động Nhóm Thực nghiệm Đối chứng Kiểm tra sau tác động 01 Hướng dẫn phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit để áp dụng 03 các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm trong dạy học 02 Không phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit để áp dụng các 04 phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm trong dạy học Dùng phép kiểm chứng T-test độc lập. 7 3. Quy tr nh nghiên cứu a. Sự chuẩn bị bài của giáo viên: - Lớp 12A (lớp đối chứng): Dạy theo phương pháp thông thường. - Lớp 12B (lớp thực nghiệm): Tôi đã biên soạn tài liệu về cách phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit để áp dụng các phương pháp giải nhanh bài tập trắc hóa học và hướng dẫn cụ thể phương pháp và cách làm, sau đó lên lớp giảng dạy cho học sinh nội dung bài tập, ra bài tập cho các em tự làm để nắm vững phương pháp. b. Tiến hành dạy thực nghiệm: Tiến hành dạy thực nghiệm có phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit trong các tiết dạy chính khóa cũng như các tiết dạy phụ đạo buổi 2. Sau khi dạy thực nghiệm, tiến khảo sát 2 lớp trên với đề kiểm tra giống nhau. 4. Đo lƣờng và thu thập dữ liệu - Bài kiểm tra trước tác động là bài kiểm tra học kỳ I lớp 12 năm học 20132014. Bài kiểm tra trước tác động do các giáo viên trong tổ thống nhất ra đề - Bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra 1 tiết số 4. Bài kiểm tra này cũng do các giáo viên trong tổ thống nhất ra đề (Có 4 mã đề tương đương nhau) (xem phụ lục). - Tiến hành kiểm tra và chấm bài 8 IV. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ 1. Tr nh bày kết quả Bảng so sánh điểm trung bình của bài kiểm tra sau tác động Đối chứng Điểm trung bình Độ lệch chuẩn Thực nghiệm 6.46 7.16 1.2700625 1.4004583 Giá trị p của t- test 0.0336669 2. Phân t ch dữ liệu 7.40 7.16 7.20 7.00 Tr ướ c t ác động Nhóm đối c hứng 6.80 Tr ướ c t ác động Nhóm t hực nghi ệm 6.60 Sau t ác động Nhóm đối c hứng 6.46 6.40 6.35 6.30 Sau t ác động Nhóm t hực nghi ệm 6.20 6.00 5.80 Nhóm đối Nhóm t hực Nhóm đối Nhóm t hực c hứng nghi ệm c hứng nghi ệm Tr ước t ác động Sau t ác động Biểu đồ so sánh điểm trung bình trước tác động và sau tác động của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng Như trên đã chứng minh: kết quả 2 nhóm trước tác động là tương đương. Sau tác động kiểm chứng chênh lệch điểm trung bình bằng t-test cho kết quả p= 0,0336669<0,05, đây là kết quả rất có ý nghĩa, tức là sự chênh lệch kết quả điểm trung bình nhóm thực nghiệm cao hơn nhóm đối chứng không phải do ngẫu nhiên mà do kết quả của tác động. Giá trị t- test = 0,0336669 cho thấy mức độ ảnh hưởng của dạy học có sử dụng tài liệu tự học đến kết quả là rất lớn. Như vậy giả thuyết của đề tài đã được kiểm chứng. 3. Bàn luận - Điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm là là 7,16 của nhóm đối chứng là 6,46. Chứng tỏ điểm trung bình của hai lớp có sự khác nhau r rệt. Lớp thực nghiệm có điểm cao hơn lớp đối chứng. Chứng tỏ biện pháp tác động có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả 9 - Phép kiểm chứng T-test điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động của hai lớp 12A và 12B là p= 0,0336669<0,05. Kết quả này khẳng định sự chênh lệch điểm trung bình của hai nhóm không phải do nhẫn nhiên mà do kết quả tác động. 4. Hạn chế Ban đầu các em hơi bỡ ngỡ nhưng giải qua vài lần các em sẽ thuần thục. Để có thể áp dụng được phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm này đòi hỏi học sinh phải tìm tòi và tự học tự nghiên cứu dựa trên sự hướng dẫn của giáo viên. Để có thể giải nhanh được các bài tập trắc nghiệm đòi hỏi học sinh phải có kĩ năng và kiến thức vững vàng. Giáo viên phải hướng dẫn các em một cách cẩn thận và tỉ mỉ. 10 V. KẾT LUẬN VÀ KHU ẾN NGH 1. Kết luận Phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit sẽ giúp các em làm bài tập một cách hiệu quả trong thời gian ngắn nhất và đạt kết quả cao trong các kì thi. Kiến thức của học sinh ngày càng được củng cố và phát triển sau khi nắm vững các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm Do thời gian có hạn nên tôi chỉ nghiên cứu Phân dạng bài tập về Sắt và Sắt oxit có sử phương pháp giải nhanh phù hợp để giải nhanh bài tập hóa học, ngoài ra còn rất nhiều nội dung bài tập hóa học có thể áp dụng các phương pháp giải nhanh phù hợp để giải nhanh bài tập trắc nghiệm mà tôi không nghiên cứu trong đề tài này. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo để đề tài của tôi giúp cho kết quả học tập của học sinh trường PTDT nội trú THCS&THPT Bắc Hà ngày một tốt hơn. 2. Khuyến ngh Đối với giáo viên: - Thường xuyên tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, - Phân dạng bài tập hóa học phù hợp tương ứng với các nội dung bài học để tăng sự hứng thú học tập từ đó nâng cao chất lượng dạy học. - Dạy học kết hợp các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm để tạo cho học sinh thói quen làm bài tập theo các phương pháp giải nhanh Đối với học sinh - Đọc kĩ tài liệu, học bài và làm bài theo sự hướng dẫn của giáo viên. - Nắm vững được các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm, thường xuyên áp dụng vào bài tập - Trao đổi với giáo viên về những vấn đề còn chưa r trong các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm. Bắc Hà tháng 5 năm 2014 NGƢỜI VIẾT Vũ Thành Thông 11 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo Dục và Đào Tạo: Tài liệu tập huấn nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng. Dự án Việt- Bỉ, . 2. Các phương pháp giải nhanh bài tập trắc nghiệm - Nguyễn Ngọc Sơn 3. Phương pháp giải bài tập trắc nghiệm Hóa học – Phạm Đức Bình và Lê Thị Tam (NXB Giáo Dục) 4. Chuyên Đề Luyện Thi Đại Học - Môn Hóa (Hóa đại cương và vô cơ) – Ngô Ngọc An (NXB Giáo Dục) 5. 16 phương pháp và kĩ thuật giải nhanh bài tập trắc nghiệm môn hoá học - Phạm Ngọc Bằng (chủ biên) –NXB ĐH Sư Phạm 6. Sách giáo khoa lớp 10,11,12 – NXB Giáo Dục 7. Sách bài tập Hóa học lớp 11 (cơ bản và nâng cao) –NXB Giáo Dục 12 PHỤ LỤC CỦA ĐỀ TÀI PHỤ LỤC 1. Phân dạng bài tập về sắt và sắt oxit rồi hƣớng dẫn học sinh sử dụng phƣơng pháp giải nhanh phù hợp để làm bài tập hóa học 1. Nội dung Bài tập hỗn hợp gồm sắt và oxit sắt là một trong những dạng bài tập mà học sinh hay gặp trong các kỳ thi mà đặc biệt là thi Đại Học. Thông thường những bài tập về sắt và các oxit thường khá phức tạp và xảy ra theo nhiều phương trình phản ứng khác nhau. Để giúp học sinh giải quyết tốt các bài toán về hỗn hợp sắt một cách nhanh chóng tôi thường giới thiệu phương pháp vận dụng các định luật bảo toàn để sử dụng hợp lý vào từng dạng bài tập cụ thể. 1.1. Định luật bảo toàn khối lượng: Nội dung định luật: Khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng khối lượng các chất được tạo thành sau phản ứng. Trong đó chúng ta cần vận dụng các hệ quả Hệ quả1: Gọi mT là tổng khối lượng các chất trước phản ứng, ms là khối lượng các chất sau phản ứng. Dù phản ứng xảy ra với hiệu suất bất kỳ ta đều có: mT = mS. Hệ quả 2: Khi cation kim loại kết hợp với anion phi kim để tạo ra các hợp chất ta luôn có: Khối lượng chất = khối lượng của cation+khối lượng anion. Khối lượng của cation hoặc anion ta coi như bằng khối lượng của nguyên tử cấu tạo thành. 1.2. Định luật bảo toàn nguyên tố Nội dung định luật: Tổng khối lượng một nguyên tố trước phản ứng bằng tổng khối lượng của nguyên tố đó sau phản ứng. Nội dung định luật có thể hiểu là tổng số mol của một nguyên tố được bảo toàn trong phản ứng. 1.3. Định luật bảo toàn electron Trong phản ứng oxi hóa khử: Số mol electron mà chất khử cho đi bằng số mol electron mà chất oxi hóa nhận về. Khi vận dụng định luật bảo toàn electron vào dạng toán này cần lưu ý: - Trong phản ứng hoặc một hệ phản ứng chỉ cần quan tâm đến trạng thái đầu và trạng thái cuối mà không cần quan tâm đến trạng thái trung gian. - Nếu có nhiều chất oxi hóa và chất khử thì số mol electron trao đổi là tổng số mol của tất cả chất nhường hoặc nhận electron. 2. Các bài tập áp dụng 2.1. Dạng hỗn hợp sắt và các oxit phản ứng với chất oxi hóa mạnh: Đề bài: Cho 11,36 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 phản ứng hết với dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được 1,344 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc) và dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thu được m gam muối khan. Tính m ? Phân tích đề: Ta coi như trong hỗn hợp X ban đầu gồm Fe và O. Như vậy xét cả quá trình chất nhường e là Fe chất nhận e là O và NO3 . Nếu chúng ta biết được số tổng số mol Fe trong X thì sẽ biết được số mol muối Fe(NO3)3 trong dung dịch sau phản ứng. Do đó chúng ta sẽ giải bài toán này như sau: Giải: Số mol NO = 0,06 mol. Gọi số mol Fe và O tương ứng trong X là x và y ta có: 56x + 16y = 11,36 (1). Quá trình nhường và nhận e: Chất khử Chất oxi hóa Fe  Fe3  3e x 3x O  2e  O 2 y 5 2y y 2 N  3e  N O 0,18 0, 06 Tổng electron nhường: 3x (mol) Tổng electron nhận: 2y + 0,18 (mol) Áp dụng định luật bảo toàn electron ta có: 3x = 2y + 0,18 (2) 13 Từ (1) và (2) ta có hệ 56 x  16 y  11,36  3x  2 y  0,18 Giải hệ trên ta có x = 0,16 và y = 0,15 Như vậy nFe  nFe ( NO3 )3  0,16 mol vậy m = 38,72 gam. Với bài toán này ta cũng có thể quy về bài toán kinh điển: Đốt m gam sắt sau phản ứng sinh ra 11,36 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 . Hỗn hợp này phản ứng hết với dung dịch HNO3 loãng (dư), thu được 1,344 lít khí NO (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Chúng ta sẽ tính m rồi từ suy ra số mol Fe và từ đó tính số mol của sắt. Phát triển bài toán: Trường hợp 1: Cho nhiều sản phẩm sản phẩm khử như NO2, NO ta có vẫn đặt hệ bình thường tuy nhiên chất nhận e bây giờ là HNO3 thì cho 2 sản phẩm. Trường hợp 2: Nếu đề ra yêu cầu tính thể tích hoặc khối lượng của HNO3 thì ta tính số mol dựa vào bảo toàn nguyên tố N khi đó ta sẽ có: muôi Khí nHNO3  nNO  n  3nFe  nNO (nNO2 ) NO 3 3 2.2. Dạng đốt cháy Sắt trong không khí rồi cho sản phẩm phản ứng với chất oxi hóa Đề bài 1: Nung nóng 12,6 gam Fe ngoài không khí sau một thời gian thu được m gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 . Hỗn hợp này phản ứng hết với dung dịch H2SO4 đặc nóng (dư), thu được 4,2 lít khí SO2 (sản phẩm khử duy nhất, ở đktc). Tính m? Phân tích đề: Sơ đồ phản ứng   FeO, Fe3O4  SO  O2 ( kk ) H 2 SO4 dn Fe     2   Fe2O3và Fe du  Fe2 ( SO4 )3 Fe phản ứng với Oxi cho 3 sản phẩm oxit và lượng sắt dư, sau đó hỗn hợp oxit này phản ứng với H2SO4 đặc nóng đưa lên sắt +3. Trong quá trình Oxi nhận e để đưa về O2- có trong oxit và H2SO4(+6) nhận e để đưa về SO2 (+4). Như vậy: + Khối lượng oxit sẽ là tổng của khối lượng sắt và oxi. + Cả quá trình chất nhường e là Fe chất nhận là O và H2SO4. Giải:Ta có nSO2 = 0,1875 mol , nFe = 0,225 mol Gọi số mol oxi trong oxit là x ta có: Chất khử Chất oxi hóa Fe  Fe3  3e O  2e  O 2 0,225 SO4 2  2e  SO2 2x 0,225 x 3 x 0,1875x2 0,1875 Tổng electron nhường: 0,675 mol Tổng electron nhận: 2x + 0,375 (mol)  x = 0,15 Áp dụng định luật bảo toàn electron ta có: 0,675 = 2x + 0,375  m  m  m Mặt khác ta có: nên: m = 12,6 + 0,15x16 = 15 (gam). Fe O2 ĐS: 15 gam. Đề Bài 2: Nung nóng m gam bột sắt ngoài không khí, sau phản ứng thu được 20 gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 . Hòa tan hết X trong dung dịch HNO3 loãng thu được 5,6 lít hỗn hợp khí Y gồm NO và NO2 có tỉ khối so với H2 là 19. Tính m và thể tích HNO3 1M đã dùng? Phân tích đề: sơ đồ phản ứng  NO2  FeO , Fe O   3 4 HNO3 O2 ( kk ) Fe      NO   Fe2O3và Fe du  Fe( NO ) 3 3  14 + Hỗn hợp X gồm Fe và O trong oxit. + Xét cả quá trình ta thấy chỉ có Fe nhường e, Chất nhận e là Oxi và HNO3 . + HNO3 nhận e để cho NO và NO2. + Số mol HNO3 ban đầu bằng số mol HNO3 trong muối và chuyển về các khí. Giải: Theo đề ra ta có: nNO  nNO2  0,125mol Gọi số mol Fe và O tương ứng trong X là x và y ta có: 56x + 16y = 20 (1). Quá trình nhường và nhận e: Chất khử Chất oxi hóa O  2e  O 2 y 3 Fe  Fe  3e x 3x 5 2y y 4 N  1e  N O2 0,125 0,125 5 2 N  3e  N O 0,125x3 0,125 Tổng electron nhường: 3x mol Tổng electron nhận: 2y + 0,125+ 0,125x3 (mol) Áp dụng định luật bảo toàn electron ta có: 3x = 2y + 0,5 (2) Từ (1) và (2) ta có hệ 56 x  16 y  20  3x  2 y  0,5 Giải hệ trên ta có x = 0,3 và y = 0,2 Như vậy nFe = 0,3 mol vậy m = 16,8 gam. Theo định luật bảo toàn nguyên tố ta có: muôi Khí nHNO3  nNO  n  3nFe  nNO  nNO2 NO 3 3 nên nHNO3  0,3x3  0,125  0,125  1,15 mol. Vậy VHNO3  1,15  1,15(lít) 1 2.3. Dạng khử không hoàn toàn Fe2O3 sau cho sản phẩm phản ứng với chất oxi hóa mạnh là HNO3 hoặc H2SO4 đặc nóng: Đề ra: Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe2O3 nung nóng. Sau một thời gian thu được 10,44 gam chất rắn X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 . Hòa tan hết X trong dung dịch HNO3 đặc, nóng thu được 4,368 lít NO2 (sản phẩm khử duy nhất ở đktc). Tính m ? Phân tích đề: Sơ đồ phản ứng  NO   FeO, Fe3O4 HNO3dn  CO Fe2O3     2 to  Fe( NO2 )3  Fe2O3 , Fe  Trong trường hợp này xét quá trình đầu và cuối ta thấy chất nhường e là CO, chất nhận e là HNO3. Nhưng nếu biết tổng số mol Fe trong oxit ta sẽ biết được số mol Fe2O3. Bởi vậy ta dùng chính dữ kiện bài toán hòa tan x trong HNO3 đề tính tổng số mol Fe. Giải: Theo đề ra ta có: nNO2  0,195mol Gọi số mol Fe và O tương ứng trong X là x và y ta có: 56x + 16y = 10,44 (1). Quá trình nhường và nhận e: Chất khử Chất oxi hóa 15 O  2e  O 2 Fe  Fe3  3e x y 2y y 4 N 5  1e  N O2 0,195 0,195 3x Áp dụng định luật bảo toàn electron ta có: 3x = 2y + 0,195 (2) Từ (1) và (2) ta có hệ 56 x  16 y  10, 44  3x  2 y  0,195 Giải hệ trên ta có x = 0,15 và y = 0,1275 Như vậy nFe = 0,15 mol nên nFe2O3  0,075mol   m = 12 gam. Nhận xét: Dĩ nhiên trong bài toán trên ta cũng có thể giải theo cách tính số mol O bị CO lấy theo phương trình: 4 N 5  1e  N O2 CO  O   2e   CO2 và Sau đó dựa vào định luật bảo toàn khối lượng ta có: m = 10,44 + mO. 2.4. Dạng hỗn hợp oxit sắt phản ứng với axit thường: H+ Đây không phải là phản ứng oxi hóa khử mà chỉ là phản ứng trao đổi. Trong phản ứng này ta coi đó là phản ứng của: 2H   O2   H 2O và tạo ra các muối Fe2+ và Fe3+ trong 2 dung dịch. Như vậy nếu biết số mol H+ ta có thể biết được khối lượng của oxi trong hỗn hợp oxit và từ đó có thể tính được tổng số mol sắt trong hỗn hợp ban đầu. Đề ra: Cho 7,68 gam hỗn hợp gồm FeO, Fe3O4, Fe2O3 tác dụng vừa hết với 260 ml HCl 1M thu được dung dịch X. Cho X phản ứng với dung dịch NaOH dư thu được kết tủa Y. Nung Y ngoài không khí đến khối lượng không đổi thu được đến khối lượng không đổi được m(g) chất rắn. Tính m  FeO  FeCl2 NaOH    Fe(OH )2  nungtrongkk HCl      Fe2O3 Phân tích đề: Sơ đồ  Fe2O3  FeCl Fe ( OH )   3   Fe O 3   3 4 + Ta coi H+ của axit chỉ phản ứng với O2- của oxit + Toàn bộ Fe trong oxit chuyển về Fe2O3 + Từ số mol H+ ta có thể tính được số mol O trong oxit từ đó có thể tính được lượng Fe có trong oxit. + Nung các kết tủa ngoài không khí đều thu được Fe2O3 Giải: Ta có nH   nHCl  0, 26mol Theo phương trình: 2H   O2   H 2O trong O2- là oxi trong hỗn hợp oxit 0,26 nO2  0,13mol 0,13 mà theo định luật bảo toàn khối lượng ta có: mFe + mO =7,68 Nên mFe = 7.68 – 0,13x16 =5,6(gam)  nFe = 0,1 mol  Fe2O3 Ta lại có 2Fe  0,1 0,05 Vậy m = 0,05x160 = 8 gam. Nhận xét: Ngoài cách giải trên ta cũng có thể quy hỗn hợp về chỉ còn FeO và Fe2O3 vì Fe3O4 coi như là hỗn hợp của FeO.Fe2O3 với số mol như nhau. 2.5. Dạng sắt và hỗn hợp oxit sắt phản ứng với axit thường: H+ 16 Dạng này cơ bản giống dạng thứ 4 tuy nhiên sản phẩm phản ứng ngoài H2O còn có H2 do Fe phản ứng. Như vậy liên quan đến H+ sẽ có những phản ứng sau: 2 H   2e   H2  2 H   O 2   H O Như vậy chúng ta có thể dựa vào tổng số mol H+ 2 và số mol H2 để tìm số mol của O2- từ đó tính được tổng số mol của Fe. Đề ra: Cho 20 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3 tác dụng vừa hết với 700 ml HCl 1M thu được dung dịch X và 3,36 lít khí H2 (đktc). Cho X phản ứng với dung dịch NaOH dư thu được kết tủa Y. Nung Y ngoài không khí đến khối lượng không đổi thu được đến khối lượng không đổi được m(g) chất rắn. Tính m  Fe H2   FeO  Fe(OH ) 2  nungtrongkk   HCl NaOH     FeCl2    Fe2O3 Phân tích đề: Sơ đồ  Fe O Fe ( OH )  2 3    3   FeCl3  Fe3O4 + Ta coi H+ của axit vừa nhận electron để thành H2 và phản ứng với O2- của oxit + Toàn bộ Fe trong oxit cuối cùng chuyển về Fe2O3 + Từ tổng số mol H+ và số mol H2 ta có thể tính được số mol O trong oxit từ đó tính được lượng Fe có trong oxit. Giải: Ta có nH   nHCl  0,7mol , nH2  0,15mol Ta có phương trình phản ứng theo H+. 2 H   2e   H 2  (1) 2 H   O 2    H 2O(2) Từ (1) ta có nH   0,3mol (vì số mol H2=0,15mol) như vậy số mol H+ phản ứng theo phản ứng (2) là 0,4 mol( tổng 0,7 mol). Vậy số mol O2- là: 0,2 mol. mà theo định luật bảo toàn khối lượng ta có: mFe + mO =7,68 Nên mFe = 20 – 0,2x16 =16,8 (gam)  nFe = 0,3 mol Ta lại có 2Fe   Fe2O3 0,3 0,15 Vậy m = 0,15x160 = 24 gam. 2.6. Dạng chuyển đổi hỗn hợp tương đương: Trong số oxit sắt thì ta coi Fe3O4 là hỗn hợp của FeO và Fe2O3 có số mol bằng nhau. Như vậy có thể có hai dạng chuyển đổi. Khi đề ra cho số mol FeO và Fe2O3 có số mol bằng nhau thì ta coi như trong hỗn hợp chỉ là Fe3O4. còn nếu không có dữ kiện đó thì ta coi hỗn hợp là FeO và Fe2O3. Như vậy hỗn hợp từ 3 chất ta có thể chuyển thành hỗn hợp 2 chất hoặc 1 chất tương đương. Bài 1: Hỗn hợp A gồm FeO, Fe2O3, Fe3O4 (trong đó số mol FeO bằng số mol Fe2O3). Hòa tan 4,64 gam trong dung dịch H2SO4 loãng dư được 200 ml dung dịch X . Tính thể tích dung dịch KMnO4 0,1M cần thiết để chuẩn độ hết 100 ml dung dịch X? Phân tích đề: Theo để ra số mol FeO bằng số mol của Fe2O3 nên ta coi như hỗn hợp chỉ có Fe3O4. Sau khi phản ứng với H2SO4 sẽ thu được 2 muối là FeSO4 và Fe2(SO4)3. Dung dịch KMnO4 tác dụng với FeSO4 trong H2SO4 dư. Như vậy từ số số mol của Fe3O4 ta có thể tính được số mol của FeSO4 từ đó tính số mol KMnO4 theo phương trình phản ứng hoặc phương pháp bảo toàn electron. Giải: Vì số mol của FeO bằng số mol của Fe2O3 nên ta coi hỗn hợp 17 4, 64  0, 02mol 232 Ptpư: Fe3O4 + 4H2SO4   FeSO4 + Fe2(SO4)3 + 4H2O 0,02 0,02 Trong 100 ml X sẽ có 0,01 mol FeSO4 nên: 10FeSO4 + 2KMnO4 +8H2SO4   5Fe2(SO4)3 + K2SO4+2MnSO4+8H2O 0,01 0,002 0, 002 Như vậy ta có VKMnO4   0, 02(lit ) hay 20 ml. 0,1 Bài tập 2: Cho m gam hỗn hợp oxit sắt gồm FeO, Fe3O4 và Fe2O3 tan vừa hết trong dung dịch H2SO4 tạo thành dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thu được 70,4 gam muối, mặt khác cho Clo dư đi qua X rồi cô cạn thì thu được 77,5 gam muối. Tính m? Phân tích đề: Cho oxit tác dụng với H2SO4 ta sẽ thu được 2 muối FeSO4 và Fe2(SO4)3. Do đó ta có thể coi hỗn hợp ban đầu chỉ gồm hai oxit FeO và Fe2O3. Ta thấy khối lượng muối tăng lên đó là do phản ứng: 2Fe2+ + Cl2   2Fe3+ + 2ClNhư vậy khối lượng tăng lên đó là khối lượng của Clo. Vậy từ khối lượng của Clo ta có thể tính ra số mol của Fe2+ từ đó tính được số mol FeO, mặt khác ta có tổng khối lượng muối FeSO4 và Fe2(SO4)3 mà biết được FeSO4 vậy từ đây ta tính được Fe2(SO4)3 và như vậy biết được số mol của Fe2O3. Giải: Coi hỗn hợp gồm FeO và Fe2O3 ta có phương trình phản ứng: FeO + H2SO4   FeSO4 + H2O Fe2O3 + 3H2SO4   Fe2(SO4)3 + 3H2O Khối lượng tăng lên đó chính là khối lượng của Cl- có trong muối theo phương trình: 2Fe2+ + Cl2   2Fe3+ + 2Cl77,5  70, 4 Vậy nCl    0, 2mol Như vậy số nFe2  nFeSO4  nFeO  0, 2mol 35,5 70, 4  0, 2 x152 Mà mFeSO4  mFe2 ( SO4 )3  70, 4 vậy nFe2 ( SO4 )3   0,1mol 400 Nên nFe2 ( SO4 )3  nFe2O3  0,1mol Ta có nFe3O4  Do đó m  mFeO  mFe2O3  0, 2 x72  0,1x160  30, 4( gam) Vậy m = 30,4 gam 2.7. Bài tập tự luyện tự luận Bài 1: Để m g sắt ngoài không khí một thời gian được hỗn hợp rắn gồm Fe, FeO, Fe2O3, và Fe3O4 có tổng khối lượng là 30g. Cho hh này tan trong HNO3 dư được 5.6 lít NO duy nhất (đktc). Tính m? Bài 2 Hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe2O3. Cho một luồng khí CO đi qua ống sử dụng mg hh X đun nóng. Sau khi kết thúc thí nghiệm thu được 64g chất rắn và 11.2 lít khí B(đktc)có tỉ khối so với H2 là 20.4. Tính m ? Bài 3 Để khử hoàn toàn 3,04 gam hỗn hợp Y (gồm FeO, Fe3O4, Fe2O3) thí cần 0,05 mol H2. Mặt khác hoà tan hoàn toàn 3,04 gam hỗn hợp Y trong dung dịch H2SO4 đặc thì thu được khí SO2 (sản phẩm khử duy nhất) . Tính thể tích SO2 (đktc)? Bài 4 Đốt cháy m gam sắt ngoài không khí sau một thời gian thu được 5,04 gam hỗn hợp X gồm sắt và các oxit sắt. Hòa tan hỗn hợp X trong HNO3 loãng dư thu được 0,784 lít khí(đktc) gồm NO và NO2 có tỉ khối so với H2 là 19. Tính m? 18 Bài 5 Đốt cháy 16,8 gam bột sắt ngoài không khí, sau một thời gian thu được hỗn hợp X gồm sắt và các oxit. Cho hòa tan hết X trong dung dịch H2SO4 đặc nóng thu được 5,6 lít khí SO2 (sản phẩm khử duy nhât ở đktc) 1. Tính m 2. Nếu thay H2SO4 bằng HNO3 đặc nóng thì thể tích NO2 (đktc) sẽ là bao nhiêu? Bài 6 Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam Fe2O3 nung nóng. Sau một thời gian thu được hỗn hợp X nặng 44,64 gam gồm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3. Hòa tan X bằng HNO3 loãng dư thu được 3,136 lít khí NO (đktc). Tính m? 2.8. Bài tập tự luyện trắc nghiệm Câu 1 : Oxi hóa chậm m gam Fe ngoài không khí sau một thời gian thu được 12 gam hỗn hợp X ( Fe , FeO , Fe2O3 ,Fe3O4 ). Để hòa tan hết X , cần vừa đủ 300 ml dung dịch HCl 1M , đồng thời giải phóng 0,672 lít khí ( đktc ). Tính m ? A.10,08 B.8,96 C.9,84 D.10,64 Giải nkhí = nH2 = 0,672/22,4= 0,03 mol . Ta có : nH+(HCl)= nH+(hoà tan oxit ) + nH+(khí ) => 0,3 = nH+(hoà tan oxit ) + 2.0,03 => nH+(hoà tan oxit ) = 0,24 mol nO(oxit) = ½ nH+(hoà tan oxit ) = 0,12 mol => m = mX – mO(oxit) = 12 – 0,12.16 = 10,08 gam Câu 2: Hòa tan hoàn toàn 2,8 gam hỗn hợp FeO , Fe2O3 và Fe3O4 cần vừa đủ V ml dung dịch HCl 1M , thu được dung dịch X. Cho từ từ dung dịch NaOH dư vào dung dịch X thu được kết tủa Y. Nung Y trong không khí đến khối lượng không đổi thu được 3 gam chất rắn. Tính V ? A.87,5 B.125 C.62,5 D.175 Giải Quy đổi hỗn hợp thành 2,8 gam ( FeO : x mol và Fe2O3 : y mol ) -------> 3 gam Fe2O3 Thiết lập hệ : 72x + 160y = 2,8 v à x + 2y = 3.2/160 ( BTNT Fe trong Fe2O3 ) = > x = 0,025 mol v à y = 6,25.10-3 mol FeO + 2HCl à FeCl2 + H2O Fe2O3 + 6HCl à 2FeCl3 + 3 H2O 0,025 0,05 6,25.10-3 0,0375 => Tổng số mol HCl p/ứ = 0,0875 mol => V = 0,0875 l = 87,5 ml Câu 3 : Trộn bột Al với bột Fe2O3 ( tỉ lệ mol 1 : 1 ) thu được m gam hỗn hợp X. Thực hiện phản ứng nhiệt nhôm hỗn hợp X trong điều kiện không có không khí sau một thời gian thu được hỗn hợp rắn Y. Hòa tan hết Y bằng acid nitric loãng dư , thấy giải phóng 0,448 lít khí NO ( đktc – sản phẩm khử duy nhất ). m =? A.7,48 B.11,22 C.5,61 D.3,74 Giải Phản ứng nhiệt nhôm không hoàn toàn nên ta không thể xác định được r sản phẩm Y gồm những chất nào. Ta quy đổi hỗn hợp Y thành X ( theo nguyên BTKL ) Ta có : Al à Al3+ +3e N+5 +3e à NO => m = 0,02( 27 + 160) = 3,74 gam 0,02 ß 0,06 0,06 ß 0,02 Câu 4: Hòa tan hết 7,68 gam hỗn hợp FeO , Fe2O3 và Fe3O4 cần vừa đủ 260 ml dung dịch HCl 1M. Dung dịch thu được cho tác dụng với dd NaOH dư rồi lọc kết tủa nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được m gam rắn.. tính m ? A.20 B.8 C.16 D.12 Giải Ta có : nCl- = 0,26 mol => nO2- (oxit ) = ½ nCl- = 0,13 mol ( BT ĐT ) => mFe = 7,68 – 0,13.16 = 5,6 gam Sơ đồ hợp thức : 2Fe à Fe2O3 => mFe2O3 = 160.5,6/112 = 8 gam. Câu 5: X là hỗn hợp gồm Fe và 2 oxit của sắt. Hòa tan hết 15,12 gam X trong dung dịch HCl dư, sau phản ứng thu được 16,51 gam muối Fe (II) và m gam muối Fe (III ) . Mặt khác , khi cho 15,12 gam X phản ứng hoàn toàn với dung dịch acid nitric loãng dư thì giải phóng 1,568 lít NO ( sản phẩm khử duy nhất - ở đktc ). Thành phần % về khối lượng của Fe trong X là ? A.11,11% B.29,63% C.14,81% D.33,33% Giải Quy đổi 15,12 gam X thành : Fe ; FeO v à Fe2O3 ( x mol ) ( y mol ) Hoà tan vào dd HCl ta có pt : x + y = 16,51/127 = 0,13 mol. Cho X vào HNO3 dư : Fe à Fe3+ + 3e N+5 + 3e à NO 19 x 3x 0,21 ß 0,07 FeO à Fe3+ + 1e y y => Bảo toàn electron: 3x + y = 0,21 Giải hệ = > x = 0,04 mol v à y = 0,09 mol = > % mFe = 0,04.56/15,12 . 100% = 14,81% Câu 6 :Hòa tan hết m gam hỗn hợp X gồm Cu và 2 oxit sắt cần vừa đủ 500ml dung dịch HCl 1,2M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 38,74 gam hỗn hợp hai muối khan . m nhận giá trị ? A.22,24 B.20,72 C.23,36 D.27,04 Giải 2 muối khan ở đây là CuCl2 và FeCl2 . Ta có : nO2- (oxit ) = ½ nCl- = ½.0,6 = 0,3 mol ( BT ĐT ) BTKL : mCu & Fe = mmuoi – mCl- = 38,74 – 0,6.35,5 = 17,44 gam  mX = mCu & Fe + mO2- (oxit ) = 17,44 +0,3.16 = 22,24 gam Câu 7: Hòa tan hết a gam hỗn hợp 2 oxit sắt bằng dung dịch HCl dư sau phản ứng thu được dung dịch chứa 9,75 gam FeCl3 và 8,89 gam FeCl2 . a nhận giá trị nào ? A.10,08 B.10,16 C.9,68 D.9,84 Giải Quy đổi thành a gam FeO v à Fe2O3 Sơ đồ hợp thức : Fe2O3 à 2FeCl3 ( 0,06 mol ) và FeO à FeCl2 ( 0,07 mol ) => a = 0,03.160 + 0,07.72 = 9,84 gam Câu 8 : Hòa tan hết 4 gam hỗn hợp A gồm Fe và 1 oxit sắt trong dung dịch acid HCl dư thu được dung dịch X. Sục khí Cl2 cho đến dư vào X thu được dung dịch Y chứa 9,75 gam muối tan. Nếu cho 4 gam A tác dụng với dung dịch HNO3 loãng dư thì thu được V lít NO ( sản phẩm khử duy nhất - đktc)/ V= ? A.0,896 B.0,747 C.1,120 D.0,672 Giải nFe = nFeCl3 = 0,06 mol => nO (oxit ) = ( 4 – 0,06.56)/16 = 0,04 mol Quy đổi 4 gam A thành Fe và O. Cho tác dụng với HNO3 : Fe - > Fe3+ + 3e O + 2e - > O20,06 0,18 0,08 < - 0,04 +5 N + 3e à NO => V = 0,1/3.22,4 = 0,747 lit 0,1 à 0,1/3 Câu 9: Hòa tan hết a gam hỗn hợp X gồm Fe và một oxit sắt trong b gam dung dịch H2SO4 9,8% ( lượng vừa đủ), sau phản ứng thu được dung dịch chứa 51,76 gam hỗn hợp hai muối khan. Mặt khác nếu hòa tan hết a gam X bằng dung dịch H2SO4 đặc nóng thì thu được duy nhất 58 gam muối Fe (III). Xác định b ? A.370 B.220 C.500 D.420 Giải 51,76 gam gồm 2 muối F eSO4 : x mol và Fe2(SO4)3 : y mol. Lập hệ : 152x + 400y = 51,76 và x + 2y = 58.2/400 (BTNT Fe trong Fe2(SO4)3 ) => x = 0,13 mol và y = 0,08 mol => Số mol H2SO4 p/ ứ = x +3y = 0,37 mol => mdung dich = ( 0,37.98.100) / 9,8 gam = 370 gam = b Câu 10 : A là hỗn hợp các muối Cu(NO3)2 , Fe(NO3)2 và Fe(NO3)3. Trong đó N chiếm 16,03% về khối lượng. Cho dung dịch KOH dư vào dung dịch chứa 65,5 gam muối A . Lọc kết tủa thu được đem nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được bao nhiêu gam oxit ? A.27 B.34 C.25 D.31 Giải mN = 65,5.16,03/100 = 10,5 gam => nNO3- = nN = 10,5/14 = 0,75 mol ( BTNT N ) Sơ đồ : 2NO3 – ( muối ) < = > O2- (oxit ) 2 mol NO3 – tạo 1 mol O2- khối lượng giảm 2.62 – 16 = 108 gam 0,75 mol NO3 – tạo 0,375 mol O2- khối lượng giảm 108.0,375 = 40,5 gam => moxit = mmuoi - mgiam = 65,5 – 40,5 = 25 gam Câu 11: Hòa tan hết một hỗn hợp X gồm 0,02 mol Fe : 0,04 mol Fe3O4 và 0,03 mol CuO bằng dung dịch HCl dư.Cho từ từ dung dịch NH3 đến dư vào dung dịch sau phản ứng, lọc kết tủa đem nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được a gam chất rắn. a nhận giá trị ? A.12,8 B.11,2 C.10,4 D.13,6 20