Tài liệu Skkn nâng cao chất lượng quản lý công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu trong trường tiểu học

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số: ……………………………………........................................... 1. Tên sáng kiến: Nâng cao chất lượng quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu trong trường Tiểu học 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Quản lí giáo dục Tiểu học 3. Mô tả bản chất của sáng kiến: 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết 3.1.1. Hiện trạng trước khi áp dụng giải pháp mới Trong giai đoạn hiện nay, đất nước ta đang phát triển và hội nhập quốc tế, rất cần những con người có đức, có tài, những con người phát triển toàn diện, nhà trường tiểu học là nơi đào tạo nền tảng vững chắc cho những con người ấy; Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong mục tiêu có đề cập đến nội dung là: “…giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân…” và “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích tự học suốt đời…”; Với những mục tiêu đó, Ngành Giáo dục nói chung và Trường Tiểu học của chúng tôi nói riêng đã và đang thực hiện nhiệm vụ quan trọng góp phần đạt được mục tiêu của Đảng và Nhà nước đề ra, nhiệm vụ đó là: nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh năng khiếu; Đối với nhà trường chúng tôi, công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu luôn được xác định là một trong những hoạt động chuyên môn chủ chốt, đã tổ chức thực hiện qua nhiều năm học, cho đến nay công tác này vẫn được duy trì và đang tiếp tục thực hiện. Những năm qua, quản lý chỉ đạo công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, tôi đã vận dụng các giải pháp sau: - Tổ chức khảo sát chất lượng nắm tình hình học sinh; - Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng; - Phân công giáo viên chủ nhiệm và giáo viên dạy Bộ môn bồi dưỡng; - Tuyển chọn học sinh năng khiếu thông qua giáo viên chủ nhiệm và giáo 1 viên dạy Bộ môn; - Tổ chức thực hiện công tác bồi dưỡng; - Theo dõi tiến độ thực hiện của giáo viên; - Đánh giá rút kinh nghiệm qua từng tháng, học kì, cuối năm; - Tuyên dương khen thưởng các cá nhân đã đạt thành tích. Vận dụng các giải pháp trên để quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu trong thời gian qua, tôi đã rút ra được những ưu điểm và thấy được những nhược điểm của giải pháp như sau: 3.1.2. Ưu điểm của giải pháp cũ - Công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu được thực hiện xuyên suốt trong nhà trường và kết quả đạt được trong từng năm học được nâng lên; - Đội ngũ giáo viên thực hiện đúng theo kế hoạch đề ra, tham gia bồi dưỡng học sinh năng khiếu theo sự phân công của Ban giám hiệu. Một số giáo viên rất nhiệt tình, hứng thú với công tác này; - Tổ chức bồi dưỡng đầy đủ các môn năng khiếu theo yêu cầu và bồi dưỡng đủ đối tượng học sinh từ lớp 1 đến lớp 5; - Học sinh tích cực tham gia vào các lớp bồi dưỡng, có ý thức tự học, tự rèn, thể hiện được khả năng sáng tạo trong học tập. 3.1.3. Nhược điểm của giải pháp cũ - Một số giáo viên còn xem nhẹ công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, chưa có sự đầu tư cho việc bồi dưỡng, chưa thấy được tầm quan trọng của công tác này; - Năng lực của một số giáo viên còn hạn chế, nên kết quả bồi dưỡng ở một số lớp chưa cao; - Việc tuyển chọn học sinh năng khiếu còn hạn hẹp, giáo viên thường chú ý đến các em năng khiếu ở năm học trước, chưa phát huy hết tiềm năng của lớp, nên số lượng học sinh năng khiếu còn khiêm tốn; - Nội dung kiến thức bồi dưỡng chưa theo hệ thống, phương pháp bồi dưỡng chưa đa dạng, nên công tác bồi dưỡng của giáo viên gặp không ít khó khăn; - Một số phụ huynh chưa hợp tác với nhà trường để tạo điều kiện cho con em tham gia các lớp bồi dưỡng, do đó còn một số học sinh có năng khiếu nhưng chưa được tham gia bồi dưỡng; Trong thời gian qua, tôi thực hiện các giải pháp quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu tuy đã đạt đuợc nhiều kết quả, nhưng vẫn còn những nhược điểm cần phải khắc phục. Thế nên, tôi nghiên cứu sáng kiến “Nâng cao chất lượng quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu trong trường Tiểu học” với mong muốn là tìm ra những giải pháp tích cực để khắc phục những 2 nhược điểm đã nêu, đồng thời giúp cho công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu của nhà trường ngày càng có hiệu quả cao hơn. 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến 3.2.1. Mục đích của giải pháp: Nghiên cứu thực hiện giải pháp quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu với mục đích là: - Giúp cho giáo viên nhận thức được công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu là một trong những nhiệm vụ quan trọng của nhà trường; - Nâng cao năng lực quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu cho đội ngũ cán bộ quản lý của trường; - Nâng cao năng lực giảng dạy của đội ngũ giáo viên, đặc biệt là năng lực Bồi dưỡng học sinh năng khiếu; - Nâng cao năng lực học tập của học sinh, giúp học sinh phát triển khả năng tư duy sáng tạo, rèn kĩ năng cho học sinh trong quá trình học tập; - Xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc cho học sinh tiểu học, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường; Xác định được mục đích của giải pháp, tôi đã áp dụng các giải pháp mới vào việc quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu ở một số nội dung cụ thể. 3.2.2. Nội dung của giải pháp - Tính mới, sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp cũ Đề tài nêu bật được các giải pháp tích cực để quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, các giải pháp đó là: + Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên toàn trường về công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, để có sự nhận thức đúng đắn về công tác này, thấy được sự cần thiết phải thực hiện với tinh thần trách nhiệm cao; + Xây dựng chương trình bồi dưỡng cụ thể phù hợp với năng lực, trình độ học sinh, tư vấn các phương pháp dạy học tích cực, giúp cho đội ngũ giáo viên có đầy đủ năng lực, kiến thức, phương pháp giảng dạy, vững vàng tham gia vào các hoạt động dạy học cũng như tham gia bồi dưỡng học sinh năng khiếu; + Phân công giáo viên bồi dưỡng có sự phối hợp giữa các giáo viên có liên quan đến từng môn học; + Tổ chức tuyển chọn bồi dưỡng học sinh năng khiếu với nhiều hình thức phong phú, giúp cho công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu của trường có hiệu quả cao hơn; + Tăng cường công tác phối hợp giữa các lực lượng giáo dục, tạo sức mạnh tổng hợp để thực hiện công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu. 3 - Các bước thực hiện của giải pháp mới Giải pháp đã thực hiện: + Giải pháp kỹ thuật: Vận dụng kỹ thuật xây dựng nề nếp thực hiện công tác bồi dưỡng một cách khoa học, có hệ thống, có hiệu quả; kỹ thuật trong công tác phối hợp; kỹ thuật trong việc tuyển chọn học sinh và giáo viên trong công tác bồi dưỡng; kỹ thuật trong việc xây dựng chương trình bồi dưỡng; + Giải pháp quản lý: Xây dựng kế hoạch thực hiện một cách cụ thể, chi tiết; triển khai kế hoạch đến các tổ chuyên môn, giáo viên; triển khai các văn bản chỉ đạo chuyên môn, văn bản hướng dẫn bồi dưỡng học sinh năng khiếu của cấp trên; tổ chức thực hiện kế hoạch đã đề ra; tổ chức kiểm tra giám sát, đánh giá rút kinh nghiệm kịp thời; + Giải pháp tác nghiệp: Phối hợp tổ chức các hoạt động trong nhà trường phục vụ cho công tác bồi dưỡng; tổ chức nâng cao nhận thức và bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên; phối hợp tham gia xây dựng chương trình nội dung kiến thức, phương pháp bồi dưỡng; + Giải pháp ứng dụng tiến bộ kĩ thuật: Áp dụng các giải pháp kỹ thuật vào thực tiễn như: Nhà trường tuyển chọn được đội ngũ giáo viên có năng lực tham gia công tác bồi dưỡng, đồng thời tuyển chọn được đội tuyển học sinh năng khiếu của trường, sẵn sàng tham gia các hội thi do các cấp tổ chức (cấp huyện, cấp tỉnh, cấp toàn quốc). Các giải pháp trên được vận dụng đan xen vào các nội dung quản lý chỉ đạo công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu như sau: a. Những vấn đề cần thiết đối với người cán bộ quản lý trong công tác quản lý chỉ đạo Trong nhà trường tiểu học, người cán bộ quản lý có vai trò quan trọng trong tổ chức điều hành hoạt động chuyên môn, trong đó có công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu. Để việc quản lý chỉ đạo có hiệu quả thì người cán bộ quản lý phải chú ý đến các vấn đề sau đây: - Tự học tự rèn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, trình độ chính trị; - Thường xuyên bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn; - Luôn đổi mới phương pháp quản lý phù hợp với tình hình thực tế của trường; - Luôn nắm bắt những yêu cầu mới về chuyên môn, cũng như về công tác bồi dưỡng và các hội thi do cấp trên tổ chức để triển khai kịp thời; - Trong quản lý chỉ đạo phải có tính sáng tạo, nhạy bén để giải quyết tốt mọi vấn đề; - Rèn cho mình tính kiên trì, nhẫn nại, kĩ năng xử lý tình huống; - Gương mẫu về mọi mặt, luôn là tấm gương sáng cho đồng nghiệp noi 4 Theo; - Tạo được uy tín đối với giáo viên, luôn là chỗ dựa vững chắc cho giáo viên khi gặp khó khăn trong hoạt động chuyên môn; - Tạo môi trường làm việc thân thiện, tránh gây áp lực trong làm việc; - Xây dựng khối đoàn kết thống nhất trong nhà trường từ cán bộ quản lý đến giáo viên. b. Các giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu áp dụng tại trường tiểu học b.1. Nâng cao nhận thức, bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên về công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu Trong nhà trường, một số giáo viên rất ngán ngại công tác bồi dưỡng, còn xem nhẹ công tác này, có tư tưởng “được không mừng, mất không lo”, học sinh đạt thành tích bao nhiêu cũng được, vì thế giáo viên chỉ thực hiện theo sự phân công, chưa thể hiện sự nhiệt tình trong công tác. Nhưng cũng có một số giáo viên do không đủ năng lực dạy bồi dưỡng nên không quan tâm nhiều đến công tác này. Tìm hiểu tình hình thực tế của đội ngũ giáo viên nhà trường, chúng tôi tổ chức nâng cao nhận thức và bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên như sau: - Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên + Tuyên tuyền các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng về chiến lược, giải pháp, mục tiêu giáo dục đào tạo nhất là đối với giáo dục tiểu học. Cụ thể là Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; + Triển khai các văn bản chỉ đạo về công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu của cấp trên và kế hoạch bồi dưỡng học sinh năng khiếu của nhà trường, nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu, giúp giáo viên hiểu sâu sắc về tầm quan trọng của công tác này đối với ngành, nhà trường và gia đình học sinh; + Đưa các nội dung nhận thức về học sinh năng khiếu, học sinh tài năng vào sinh hoạt chuyên môn. - Bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên + Bồi dưỡng tư tưởng, chính trị, phẩm chất theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học; + Bồi dưỡng kiến thức khoa học, triển khai cho giáo viên nắm vững các văn bản chỉ đạo về chuyên môn của các cấp, nắm vững chương trình giảng dạy theo Chuẩn kiến thức kĩ năng và nội dung giảm tải theo Công văn 5842 của Bộ Giáo dục và Đào tạo; + Bồi dưỡng năng lực sư phạm bao gồm: phương pháp dạy học tích cực, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tổ chức các hoạt động tập thể, kĩ năng thiết kế bài dạy, kĩ năng sử dụng thiết bị dạy học; 5 + Bồi dưỡng giáo viên thông qua sinh hoạt chuyên đề, sinh hoạt tổ chuyên môn, tổ chức thao giảng dự giờ trong nhà trường; Ngoài ra chúng tôi luôn động viên, tạo điều kiện thật tốt cho giáo viên tham gia học tập các lớp nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, học tập bằng nhiều hình thức: học qua báo, đài, mạng Internet, thường xuyên cập nhật kiến thức... làm hành trang cho mình để thực hiện công tác giảng dạy. b.2. Tổ chức nắm tình hình học sinh đầu năm Tổ chức khảo sát chất lượng để nắm được tình hình học sinh toàn trường vào đầu năm học; chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm lớp mới tìm hiểu học sinh thông qua giáo viên chủ nhiệm lớp cũ, nắm số lượng đội tuyển học sinh năng khiếu và số lượng học sinh năng khiếu đạt giải của năm học trước báo cáo cho tổ trưởng chuyên môn, chỉ đạo các tổ trưởng tổng hợp số lượng học sinh năng khiếu của từng khối báo cáo cho Ban giám hiệu. Đây cũng là một trong những cơ sở để người cán bộ quản lý xây dựng kế hoạch chỉ đạo công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu cho năm học này. b.3. Xây dựng kế hoạch chỉ đạo công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu - Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng học sinh năng khiếu của trường ngay từ đầu năm học, căn cứ vào hướng dẫn của Phòng Giáo dục và Đào Tạo và kế hoạch năm học của nhà trường, đồng thời dựa trên cơ sở kết quả học sinh năng khiếu đạt được ở năm học trước và tình hình thực tế của nhà trường ở năm học này. Xây dựng kế hoạch thật cụ thể, chi tiết, thể hiện rõ số tiết bồi dưỡng/ tuần, thời gian, hình thức bồi dưỡng (bồi dưỡng tại lớp học và bồi dưỡng tập trung), những môn năng khiếu được tổ chức bồi dưỡng, đối tượng được bồi dưỡng (học sinh năng khiếu từ lớp 1 đến lớp 5), những giáo viên tham gia công tác bồi dưỡng; - Triển khai kế hoạch trên cuộc họp chuyên môn, chỉ đạo giáo viên thực hiện đúng theo kế hoạch đề ra; - Chỉ đạo các tổ chuyên môn hàng tháng sơ kết đánh giá việc thực hiện công tác này, báo cáo cho Ban giám hiệu nếu gặp khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện để có sự hỗ trợ giúp đỡ. b.4. Tuyển chọn học sinh năng khiếu Trong quá trình tổ chức thực hiện công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu, khâu tuyển chọn học sinh năng khiếu là một trong những khâu quan trọng nhất. Ngoài những học sinh năng khiếu của năm học trước, phải phát triển thêm để đảm bảo và nâng cao số lượng, đồng thời phải có chất lượng. Chọn lựa sao cho chính xác, đúng đối tượng không bỏ sót em nào. Để thực hiện tốt khâu tuyển chọn học sinh năng khiếu chúng tôi tổ chức như sau: - Yêu cầu giáo viên có thể tuyển chọn đối tượng học sinh thông qua các giờ học; dựa vào việc kiểm tra bài làm; hoặc tuyển chọn thông qua các vòng thi (đối với Olympic tiếng Anh và Giải toán trên mạng Internet); 6 - Tuyển chọn học sinh năng khiếu của từng lớp: Giao cho giáo viên chủ nhiệm và giáo viên dạy Bộ môn phát hiện và thành lập đội tuyển học sinh năng khiếu của lớp. Việc phát hiện học sinh năng khiếu của lớp là việc làm xuyên suốt của giáo viên trong quá trình dạy học, không phải bằng lòng với số lượng đã có sẵn rồi dừng lại mà phải phát triển thêm. Nếu giáo viên nhiệt tình, khéo léo trong việc tuyển chọn thì nguồn học sinh năng khiếu của lớp sẽ dồi dào và tăng dần số lượng; - Học sinh lớp 1, các em như tờ giấy trắng, việc tuyển chọn học sinh năng khiếu ngay đầu năm học là rất khó đối với giáo viên. Vì vậy giáo viên dạy lớp 1 phải luôn quan tâm theo dõi phát hiện những biểu hiện, khả năng học của học sinh để tuyển chọn chính xác, bởi vì nguồn học sinh năng khiếu của lớp 1 là nguồn nền tảng của nhà trường, nên việc tuyển chọn học sinh ngay từ lớp 1 là rất cần thiết; - Tuyển chọn học sinh năng khiếu của trường: Nhà trường tổ chức các hoạt động, các hội thi để tuyển chọn học sinh năng khiếu thành lập đội tuyển của trường, đây là đội tuyển nòng cốt để dự thi các cấp. Các hoạt động đó là: Rung chuông vàng (ôn tổng hợp kiến thức ở tất cả các môn học), hội thi vẽ tranh theo chủ đề, hội thi hát dân ca, hội thi kể chuyện theo sách, hội thi Chúng em kể chuyện Bác Hồ… Việc tổ chức thật chu đáo, thiết thực thu hút được học sinh tham gia, điều quan trọng là chọn được học sinh năng khiếu thật sự; - Phát huy vai trò của giáo viên tổng phụ trách đội, đây là cánh tay đắc lực giúp cho người cán bộ quản lý trong việc tổ chức các hoạt động để tuyển chọn học sinh năng khiếu của trường; Việc tuyển chọn học sinh năng khiếu không phải thực hiện chỉ một vài ngày ở đầu năm học là đủ, bởi vì năng lực học tập của học không đồng đều, trong cùng một thời gian các em chưa bọc lộ hết khả năng của mình. Do đó giáo viên phải kiên trì, trong quá trình giảng dạy ngoài đội tuyển đã có phải tiếp tục theo dõi để phát hiện thêm, đây là cách chọn dự trữ nguồn học sinh năng khiếu cho những năm học tiếp theo. b.5. Phân công, tuyển chọn đội ngũ giáo viên tham gia vào công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu Phân công giáo viên tham gia công tác bồi dưỡng là việc làm hết sức cần thiết, học sinh năng khiếu có hứng thú trong học tập, có tham gia các lớp bồi dưỡng đầy đủ, có chất lượng và có đạt giải trong các hội thi hay không phần lớn là do vai trò trách nhiệm của người giáo viên được phân công bồi dưỡng. Do đó trong phân công chúng tôi có kết hợp với tuyển chọn dựa vào năng lực, sở trường và tinh thần thái độ làm việc của giáo viên, chúng tôi thực hiện như sau: - Bồi dưỡng tại lớp học: Phân công giáo viên chủ nhiệm bồi dưỡng học sinh năng khiếu của lớp mình phụ trách; - Bồi dưỡng tập trung: Các học sinh tham gia bồi dưỡng tập trung là được sự tuyển chọn của nhà trường, đây là đội tuyển cần được trang bị đầy đủ kiến thức, sẵn sàng để tham gia hội thi các cấp. Do đó phân công giáo viên dạy bồi 7 dưỡng nên có sự chọn lựa đúng năng lực, sở trường của giáo viên để thực hiện có chất lượng. Chúng tôi chọn và phân công giáo viên dạy bồi dưỡng với tiêu chí sau: Giáo viên có trình độ, năng lực chuyên môn vững vàng, có lương tâm nghề nghiệp, say sưa với công việc, uy tín, nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm cao, có tinh thần học hỏi, có kĩ năng, tính sáng tạo, có nhiều kinh nghiệm, có sức khoẻ tốt; - Đối với giáo viên bồi dưỡng tập trung bước đầu sẽ gặp khó khăn, do đó khi phân công có sự hỗ trợ của các giáo viên có liên quan, chúng tôi thực hiện phân công như sau: + Năng khiếu Olympic tiếng Anh, phân công giáo viên dạy tiếng Anh bồi dưỡng; giáo viên dạy tin học hỗ trợ về phòng máy vi tính; + Năng khiếu Giải toán tiếng Việt trên Internet, phân công giáo viên dạy Tin học bồi dưỡng; mỗi tổ chuyên môn phân công một giáo viên hỗ trợ về kiến thức và phương pháp giải toán; + Năng khiếu Giải toán tiếng Anh trên Internet, phân công giáo viên dạy Tin học bồi dưỡng; giáo viên dạy tiếng Anh hỗ trợ dịch từ sang Tiếng Việt, phân công mỗi tổ chuyên môn khối 4, 5 một giáo viên hỗ trợ về kiến thức và phương pháp giải toán; + Năng khiếu Tin học trẻ phân công giáo viên dạy Tin học bồi dưỡng; + Năng khiếu vẽ phân công giáo viên dạy Mĩ thuật bồi dưỡng; + Năng khiếu hát phân công giáo viên dạy Âm nhạc bồi dưỡng; + Năng khiếu kể chuyện, phân công 2 giáo viên có năng khiếu kể chuyện bồi dưỡng; + Năng khiếu thể dục thể thao phân công giáo viên dạy Thể dục bồi dưỡng; + Năng khiếu về kiến thức An toàn giao thông, kiến thức ngoài giờ lên lớp, phân công giáo viên Tổng phụ trách Đội bồi dưỡng và giáo viên chủ nhiệm hỗ trợ; + Năng khiếu về kiến thức Đội phân công giáo viên Tổng phụ trách Đội bồi dưỡng; + Năng khiếu Viết đúng - Viết đẹp, phân công 2 giáo viên có năng khiếu viết chữ đẹp bồi dưỡng và giáo viên chủ nhiệm hỗ trợ; + Các kiến thức về văn hoá, phân công giáo viên chủ nhiệm bồi dưỡng; Thực hiện tốt việc phân công bồi dưỡng, người cán bộ quản lý rất thuận lợi trong việc theo dõi kiểm tra nắm bắt tiến độ thực hiện. b.6. Xây dựng chương trình bồi dưỡng Chương trình bồi dưỡng học sinh năng khiếu không có những qui định bắt buộc nào, cũng không có sách hướng dẫn chi tiết cụ thể, trong khi đó nhà trường phải tổ chức cho học sinh vừa học chính khoá vừa phối hợp nâng cao. Vì thế 8 việc soạn thảo chương trình bồi dưỡng là việc làm hết sức khó khăn nếu như chúng ta không có sự tham khảo tìm tòi. Để xây dựng chương trình bồi dưỡng hiệu quả, đòi hỏi phải có sự sáng tạo của người cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và kể cả giáo viên. Thực hiện xây dựng chương trình bồi dưỡng như sau: - Thành lập Ban xây dựng chương trình bồi dưỡng gồm cán bộ quản lý, tổ trưởng của năm khối lớp từ lớp 1 đến lớp 5 và giáo viên; - Cán bộ quản lý là người duyệt chương trình; - Xây dựng chương trình cho việc bồi dưỡng đảm bảo thời lượng tiết, tuần, học kì, cả năm và đảm bảo đủ các môn; - Xây dựng chương trình từ cơ bản đến nâng cao, từ đơn giản đến phức tạp, tức là phải khắc sâu kiến thức cơ bản của chương trình chính khoá từ đó vận dụng để nâng cao dần. Xây dựng chương trình còn tuỳ thuộc vào năng lực, trình độ của học sinh. Trên cơ sở kiến thức cơ bản, xác định rõ mục đích, yêu cầu bồi dưỡng kiến thức kĩ năng, xây dựng chương trình nhằm phát triển tư duy cho học sinh năng khiếu; - Mỗi dạng bài tập cần phải luyện tập nhiều lần, đưa ra nhiều cách giải, đồng thời phải củng cố tổng hợp lại để khắc sâu, như thế học sinh sẽ nắm được kiến thức chắc hơn và mở rộng được nhiều dạng bài tập; Ví dụ: Xây dựng 1 tiết học gồm: + Kiến thức truyền đạt (lý thuyết, ví dụ,…); + Bài tập vận dụng (mở rộng nhiều dạng); + Bài tập luyện thêm (cho về nhà). Bên cạnh việc xây dựng chương trình nội dung kiến thức, cần phải quan tâm đến phương pháp dạy bồi dưỡng. Chọn lọc phương pháp tích cực để hướng dẫn học sinh, tạo cho học sinh có cách học mới, không gò bó, không áp đặt, tôn trọng và khích lệ những sáng tạo của học sinh đưa ra. Để có được chương trình và phương pháp bồi dưỡng cụ thể, thiết thực, phục vụ tốt cho công tác bồi dưỡng thì người cán bộ quản lý phải tham gia vào việc hỗ trợ xây dựng chương trình, tư vấn phương pháp dạy học cho giáo viên; đồng thời Ban xây dựng chương trình phải đầu tư nhiều thời gian nghiên cứu, tham khảo nhiều tài liệu để cô đọng lại chương trình, phương pháp bồi dưỡng phù hợp với đối tượng học sinh và thời gian. b.7. Tổ chức bồi dưỡng học sinh năng khiếu Công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu có chất lượng, đạt hiệu quả một phần cũng là nhờ vào khâu tổ chức của người cán bộ quản lý, trong tổ chức có sơ kết, kiểm tra đánh giá tiến độ thực hiện. Để công tác này được thực hiện có nề nếp, thực hiện một cách đồng bộ, chúng tôi tổ chức như sau: - Tổ chức bồi dưỡng + Qui định thời gian thực hiện bồi dưỡng từ đầu tháng 9; 9 + Đối tượng được bồi dưỡng là học sinh từ lớp 1 đến lớp 5; + Các môn năng khiếu bồi dưỡng là: Olympic tiếng Anh, Giải toán tiếng Việt trên Internet, Giải toán tiếng Anh trên Internet, Tin học trẻ, Vẽ, Hát, Kể chuyện, Thể dục thể thao, Kiến thức An toàn giao thông, Kiến thức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Viết đúng - Viết đẹp, Kiến thức về văn hoá; + Đội tuyển của lớp: Giáo viên chủ nhiệm vừa dạy chương trình chính khoá vừa bồi dưỡng mỗi tuần 2 tiết; + Đội tuyển của trường: Giáo viên có năng khiếu được phân công bồi dưỡng các lớp tập trung mỗi tuần 4 tiết; + Yêu cầu giáo viên bồi dưỡng nội dung kiến thức theo chương trình đã xây dựng, đổi mới phương pháp bồi dưỡng, vận dụng phương pháp và hình thức tổ chức phù hợp với đặc trưng môn học; + Sơ kết công tác bồi dưỡng vào mỗi tháng: Hàng tháng trong lần họp chuyên môn yêu cầu giáo viên báo cáo cho tổ trưởng về kết quả bồi dưỡng, nêu lên những khó khăn, trao đổi trong tổ để tìm hướng giải quyết giúp giáo viên tháo gỡ khó khăn, phắc phục những hạn chế. Ban giám hiệu quan tâm sâu sát với tổ chuyên môn nắm bắt tình hình để có sự chỉ đạo kịp thời; + Sơ kết công tác bồi dưỡng vào cuối kì, cuối năm: Yêu cầu các tổ báo cáo việc thực hiện, kết hợp với kết quả kiểm tra qua các lần dự giờ thăm lớp, Ban giám hiệu có bước đánh giá chung, định hướng cho giáo viên tiếp tục thực hiện công tác này trong thời gian tới. - Tổ chức kiểm tra, đánh giá Tổ chức thực hiện công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu, người cán bộ quản lý phải có sự đôn đốc, nhắc nhở, kiểm tra để đánh giá mức độ thực hiện của giáo viên và mức độ học tập của học sinh, nhằm kịp thời chấn chỉnh những hạn chế trong quá trình thực hiện, chúng tôi tổ chức như sau: + Kiểm tra công tác bồi dưỡng của giáo viên tại lớp học: kiểm tra công tác bồi dưỡng có thể kết hợp với kiểm tra toàn diện hoặc kiểm tra chuyên đề bằng cách dự giờ tiết dạy, yêu cầu trong tiết dạy có nội dung kiến thức nâng cao và phương pháp tích cực để chuyển tải nội dung kiến thức đó cho học sinh năng khiếu. + Kiểm tra công tác bồi dưỡng của giáo viên dạy các lớp tập trung . Hình thức kiểm tra: Báo trước thời gian kiểm tra khoảng 3 ngày để dự giờ 1 tiết dạy hoặc đến thăm lớp đột xuất để nắm tình hình; . Nội dung kiểm tra: Kiểm tra nề nếp học tập của học sinh ở một số môn năng khiếu, kiểm tra giờ giấc theo qui định, kiểm tra tiến độ thực hiện nội dung kiến thức bồi dưỡng và mức độ tiếp thu của học sinh; . Đánh giá ở mức độ nhẹ nhàng trên tinh thần động viên khuyến khích, chỉ ra những hạn chế để thầy và trò cùng cố gắng khắc phục, đồng thời nêu lên những ưu điểm để giáo viên phát huy. 10 Đối với công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu là nhiệm vụ nặng nề đối với người giáo viên khi đã được phân công. Do đó trong kiểm tra đánh giá không gây áp lực cho giáo viên, mà kiểm tra đánh giá ở đây là mang tính chất xây dựng giúp giáo viên vượt qua khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ. b.8. Chỉ đạo công tác phối hợp Công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu là nhiệm vụ quan trọng đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ trong nhà trường và giữa nhà trường với cha mẹ học sinh mới duy trì và phát triển được công tác này, chúng tôi thực hiện như sau: - Phối hợp giữa nhà trường với cha mẹ học sinh Ban đại diện cha mẹ học sinh là lực lượng giáo dục mạnh mẽ, hỗ trợ tốt cho nhà trường trong công tác giáo dục, do đó người cán bộ quản lý phải biết tranh thủ sự phối hợp, là một trong những biện pháp tốt nhất giúp cho nhà trường duy trì và nâng cao hiệu quả bồi dưỡng, chúng tôi thực hiện như sau: + Mời họp Ban đại diện cha mẹ học sinh: Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho họ hiểu sâu sắc về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu ở nhà trường; thông qua kế hoạch bồi dưỡng; thông qua danh sách đội tuyển học sinh năng khiếu của trường và thông báo thời gian bồi dưỡng của từng môn năng khiếu. Nhờ sự hỗ trợ của Ban đại diện cha mẹ học sinh trong công tác vận động gia đình học sinh ở các điểm trường, sắp xếp thời gian, công việc đưa đón con em đến trường tham gia các lớp bồi dưỡng; + Sau mỗi học kì hoặc sau mỗi hội thi thông báo kết quả bồi dưỡng cho Ban đại diện cha mẹ học sinh nắm, đồng thời nêu lên những yêu cầu cần thiết nhờ sự hỗ trợ của Ban đại diện cha mẹ học sinh như: hỗ trợ cho nhà trường trong công tác vận động xã hội hoá, làm kinh phí khen thưởng cho học sinh đạt thành tích vào cuối năm học. - Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với cha mẹ học sinh Các em học sinh tiểu học tuổi còn nhỏ, chưa có ý thức tự học, tự rèn luyện, tuy là học giỏi, có năng khiếu nhưng nếu không có sự quan tâm đúng mức của thầy cô, cha mẹ thì ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của các em. Đa phần học sinh khi đã có năng khiếu ở môn học nào thì chỉ thích học môn đó thường lơ là với những môn khác. Cũng có một số học sinh có năng khiếu nhưng cha mẹ không tạo điều kiện để các em được tham gia các lớp bồi dưỡng, do đó người giáo viên phải hiểu tâm lý và hoàn cảnh học sinh, tìm biện pháp dạy học thích hợp để các em phát triển toàn diện. Thực hiện công tác phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với cha mẹ học sinh như sau: + Mời họp cha mẹ học sinh của lớp thông báo tình hình học tập và thông qua danh sách đội tuyển học sinh năng khiếu của lớp; + Động viên cha mẹ học sinh quan tâm đến việc học tập của con em, tạo điều kiện thuận lợi để con em học tốt ở lớp cũng như tham gia học lớp bồi dưỡng năng khiếu của trường; 11 + Giáo viên gặp gỡ trao đổi với cha mẹ học sinh về năng lực học tập của các em sau một thời gian bồi dưỡng hoặc sau mỗi hội thi: trao đổi về tinh thần và thái độ học tập, khả năng tiếp thu, kĩ năng học tập… Đó cũng là dịp để giáo viên thúc đẩy sự quan tâm của cha mẹ học sinh đối với con mình, đồng thời giáo viên cũng nhận được sự hỗ trợ từ phía cha mẹ học sinh trong công tác giảng dạy. - Phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với giáo viên dạy bồi dưỡng học sinh năng khiếu Trong thực tế học sinh tiểu học xem giáo viên chủ nhiệm là thần tượng của các em, thầy cô bảo gì, nói gì các em đều nghe theo, bởi vì giáo viên chủ nhiệm gắn bó với các em nhiều hơn. Các em học ở lớp rất ngoan, đối với thầy cô khác đôi khi các em học chưa nghiêm túc. Do đó việc xây dựng nề nếp học tập của học sinh phần lớn là phải nhờ vào giáo viên chủ nhiệm lớp. Để có sự phối hợp tốt giáo viên thực hiện như sau: + Sau một tuần bồi dưỡng, giáo viên thông báo cho giáo viên chủ nhiệm lớp về tinh thần thái độ học tập, chất lượng học tập của học sinh; + Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên quan tâm nhắc nhở học sinh mình về nề nếp học tập, tinh thần và thái độ học tập khi tham gia các lớp bồi dưỡng; + Hỗ trợ giáo viên dạy bồi dưỡng trong việc xây dựng chương trình nội dung kiến thức bồi dưỡng và tìm phương pháp bồi dưỡng phù hợp, nhất là đối với môn giải toán tiếng Việt, tiếng Anh trên Internet; + Hỗ trợ giáo viên dạy bồi dưỡng liên lạc với cha mẹ học sinh khi có nhu cầu. Thực hiện các giải pháp trong công tác phối hợp đã mang lại hiệu quả là: Tất cả học sinh năng khiếu được tham gia ở các lớp bồi dưỡng, đảm bảo được giờ giấc học tập. Phụ huynh rất quan tâm đến việc học tập của con em, sẵn sàng đưa đón con em đến trường để tham gia các lớp bồi dưỡng do nhà trường tổ chức. b.9. Quan tâm về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hỗ trợ cho công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu Quản lý công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu người cán bộ quản lý không thể không chú ý đến cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đây là điều kiện cần phải có để thực hiện công tác này. Tất cả phải được trang bị đầy đủ đảm bảo cho các lớp học bồi dưỡng, tuỳ theo mỗi môn năng khiếu mà có sự chuẩn bị chu đáo về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học như: sách giáo khoa, tài liệu tham khảo cho giáo viên, phòng học, bàn ghế học sinh , giáo viên, phòng máy vi tính, nối mạng Internet, tranh ảnh, máy chiếu, màn chiếu, máy loptop, dụng cụ học nhạc, đàn,… Ví dụ: Bồi dưỡng môn năng khiếu Olympic tiếng Anh và Giải toán tiếng Anh, Tiếng Việt trên Internet thì phải chuẩn bị tốt phòng máy, đường truyền, cài đặt đầy đủ các trình duyệt web,… Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học là một trong những điều kiện tốt nhất để giáo viên thực hiện thành công công tác bồi dưỡng. Do đó người cán bộ quản lý 12 phải luôn quan tâm đến cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường, theo dõi kiểm tra, sửa chữa kịp thời nếu có hư hỏng hoặc thay đổi bổ sung khi có nhu cầu của giáo viên. b.10. Tổ chức thi đua khen thưởng Thi đua khen thưởng là động lực thúc đẩy mọi phong trào của nhà trường trong đó có công tác bồi dưỡng học sinh năng khiếu. Để góp phần duy trì và nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh năng khiếu, người cán bộ quản lý phải sử dụng các hình thức khen thưởng đảm bảo sự trân trọng những thành tích mà giáo viên và học sinh đạt được. Chúng tôi thực hiện công tác này như sau: - Đối với học sinh: + Nhà trường tổ chức tuyên dương khen thưởng những học sinh năng khiếu đạt giải sau mỗi hội thi cấp trường và khen thưởng vào cuối năm đối với các hội thi từ cấp huyện trở lên; + Liên Đội viết bài tuyên truyền Măng non khen ngợi những em học sinh này; + Giáo viên chủ nhiệm tổ chức tuyên dương khen thưởng những học sinh năng khiếu đạt giải sau mỗi hội thi ngay trước tập thể lớp; Những phần thưởng nho nhỏ, những lời khen ngợi đó là niềm vui lớn của học sinh đã trải qua thời gian dài rèn luyện, cũng là động cơ giúp học sinh tiếp tục phấn đấu cho những năm học tiếp theo. - Đối với giáo viên: Nhà trường tổ chức tuyên dương nêu gương điển hình trên cuộc họp hội đồng và ghi nhận những thành tích mà giáo viên đạt được đưa vào làm tư liệu báo cáo thành tích của nhà trường trong năm học. Thực hiện tốt công tác thi đua khen thưởng đối với cá nhân đạt thành tích là nguồn động viên to lớn của nhà trường đối với giáo viên và học sinh, từ đó mọi người cảm nhận được công sức của mình thật sự có ý nghĩa. 3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp Tôi đã nghiên cứu các giải pháp trên để quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu của trường từ năm học 2013 - 2014 và đưa vào áp dụng trong năm học 2014 - 2015. Trong năm học này tôi đã áp dụng các giải pháp mới để quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu của trường, trang bị kiến thức cho học sinh tham gia hội thi các cấp. Nhà trường đã tổ chức và sẽ tổ chức hội thi cấp trường các môn năng khiếu như: Olympic tiếng Anh; giải toán tiếng Anh, tiếng Việt trên Internet; Tin học trẻ; Viết đúng - Viết đẹp; Kiến thức An toàn giao thông; Vẽ tranh theo chủ đề; Hát dân ca; Kể chuyện theo sách; Chúng em kể chuyện Bác Hồ; Bóng đá mi ni... Học sinh tham gia tích cực và có nhiều học sinh đạt giải qua các hội thi; Tôi đã nhân rộng các giải pháp này cho cán bộ quản lý và các tổ trưởng chuyên môn của trường tôi vận dụng thực hiện. Các giải pháp trong sáng kiến đã, đang và sẽ tiếp tục thực hiện tại trường chúng tôi. Giải pháp này không chỉ 13 áp dụng cho riêng trường tôi mà có thể áp dụng cho tất cả cán bộ quản lý trong các trường Tiểu học. Trong thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục tích luỹ và tìm thêm nhiều giải pháp hữu hiệu để vận dụng trong việc quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu với mong muốn là kết quả đạt được năm sau cao hơn năm trước về số lượng cũng như chất lượng. 3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp Qua một năm thực hiện các giải pháp quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, tôi nhận thấy công tác này đã được thực hiện đi vào chiều sâu, đem lại cho nhà trường những kết quả đáng kể đó là: - Cán bộ quản lý có nhiều kinh nghiệm hơn trong việc quản lí công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu; - Số lượng và chất lượng học sinh năng khiếu ngày càng nâng lên, học sinh có ý thức tự học tự rèn, tích cực tham gia vào các hoạt động của nhà trường, học sinh có khả năng tư duy sáng tạo, có kĩ năng tốt trong học tập đối với các môn luyện tập thực hành...; - Năng lực giảng dạy của đội ngũ giáo viên được nâng lên, giáo viên có tinh thần trách nhiệm cao trong thực hiện nhiệm vụ, có nhiều kinh nghiệm hơn trong công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, mỗi giáo viên có ý thức tự học, tự bồi dưỡng, cập nhật kiến thức thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề, đặc biệt là nâng cao năng lực Bồi dưỡng học sinh năng khiếu; - Công tác phối hợp giữa các lực lượng giáo dục được thực hiện tốt, là một trong những giải pháp tốt nhất giúp nhà trường đạt được kết quả cao trong công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu. Kết quả đạt được trong năm học 2013 - 2014 như sau: + Hội thi Giải toán tiếng Việt trên mạng Internet . Cấp toàn quốc: 2 giải (1 Huy chương đồng, 1 giải KK); . Cấp tỉnh: 10 giải (1 giải Nhất, 1 giải Nhì, 4 giải Ba, 4 giải KK); . Cấp huyện: 36 giải (9 giải Nhất, 11 giải Nhì, 9 giải Ba, 7 giải KK). + Hội thi Giải toán tiếng Anh trên mạng Internet . Cấp toàn quốc: 3 giải (2 Huy chương đồng, 1 giải KK); . Cấp tỉnh: 4 giải (1 giải Ba, 3 giải KK); . Cấp huyện: 6 giải (1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 2 giải Ba, 1 giải KK). + Hội thi Olympic Tiếng Anh cấp huyện: 5 giải (2 giải Nhất, 1 giải Ba, 2 giải KK); + Hội thi Tin học trẻ cấp huyện: 2 giải Khuyến khích ; + Giao lưu học sinh giỏi cấp huyện: 4 giải (1 giải nhất, 1 giải Nhì, 2 giải KK) và giải Ba toàn đoàn; 14 + Hội thi kiến thức An toàn giao thông: Đạt giải Nhất cấp cụm, đạt giải Khuyến khích cấp huyện; + Hội thi Tiếng hát hoa phượng đỏ cấp huyện: 2 giải B; + Hội thi vẽ tranh cấp huyện: 1 giải KK. Kết quả đạt được trong năm học 2014 - 2015 như sau: + Hội thi kiến thức An toàn giao thông: Đạt giải Nhất cấp cụm, đạt giải Khuyến khích cấp huyện; + Hội thi Tin học trẻ: 2 học sinh đạt giải cấp huyện và được chọn thi cấp tỉnh 1 học sinh; + Hội thi Giải toán tiếng Anh trên mạng Internet: 2 học sinh đạt cấp tỉnh và được chọn thi cấp toàn quốc 2 học sinh; + Hội thi Giải toán Tiếng Việt trên mạng Internet: 8 học sinh đạt cấp tỉnh. Từ những kết quả đã đạt được do áp dụng các giải pháp trên trong việc quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, tôi nghĩ rằng người cán bộ quản lý phải luôn quan tâm chỉ đạo sâu sát công tác này, xem đó là một trong những hoạt động chuyên môn quan trọng của nhà trường, luôn tìm ra những giải pháp hay nhất phục vụ cho việc quản lý công tác Bồi dưỡng học sinh năng khiếu, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của ngành. 15