SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
I - Lý do chän ®Ò tµi:
1. C¬ së lý luËn.
Lµm ngêi ai còng cã thêi tuæi th¬ Êu vµ ch¾c ch¾n r»ng tuæi th¬ cña mçi mét
ngêi ai còng ®îc «ng bµ, cha mÑ ...... ®a vµo nh÷ng giÊc ngñ víi lêi ru ªm ¶ ngät
ngµo, víi nh÷ng bµi th¬ c©u chuyÖn cæ tÝch.
ChÝnh v× vËy ë løa tuæi mÇm non vÊn ®Ò cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n
häc (TPVH). Lµ mét viÖc rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc. Hay nãi c¸ch kh¸c,
t¸c phÈm v¨n häc lµ mét trong nh÷ng m«n häc, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn sù h×nh thµnh
ph¸t triÓn nh©n c¸ch cña trÎ, mét c¸ch toµn diÖn, gióp trÎ sö dông tiÕng mÑ ®Î
thµnh th¹o h¬n, vµ còng nh»m giÝup cho trÎ hiÓu r»ng nh÷ng hµnh vi ®¹o ®øc tèt
trong cuéc sèng trÎ nhËn thøc ®îc ®óng ®¾n vÒ nh÷ng thãi h tËt xÊu, biÕt yªu th¬ng
vµ gióp ®ì mäi ngêi, qua c¸c c©u chuyÖn, bµi th¬, c©u ca dao, ®ång dao lµ dßng s÷a
ngät ngµo ®· nu«i dìng d×u d¾t t©m hån trÎ, truyÒn vµo b»ng nh÷ng lêi ru thiÕt tha
vÒ t×nh yªu th¬ng gia ®×nh, quª h¬ng, lµng xãm, yªu b¹n bÇu, yªu nh÷ng ngêi lao
®éng, yªu c¸c vÞ l·nh tô vµ thªm yªu quª h¬ng ®Êt níc cña m×nh.
H·y trë vÒ víi tuæi Êu th¬ chóng ta sÏ b¾t gÆp nh÷ng c¶m xóc chÝnh m×nh ®îc bµ, mÑ, c« gi¸o ®äc cho nghe mét bµi th¬ hay mét c©u chuyÖn lý thó vµ h·y chó
t©m s¸t nhËp víi cuéc sèng hµng ngµy cña trÎ, chóng ta dÔ dµng nhËnn thÊy r»ng
“Nh÷ng ®«i m¾t nhá, ®«i m«i chóm chÝm, ®«i m¸ öng hång”. §· say mª høng thó
yªu thÝch, nh÷ng bµi th¬ dÝ dám, nh÷ng c©u chuyÖn cæ tÝch, thay vµo ®ã víi nh÷ng
lêi lêi ru ªm ¶ ngät ngµo. Nhng chÝnh v× thÕ ®èi víi trÎ nh÷ng chi tiÕt ly kú hÊp
dÉn, víi nh÷ng ¶nh «ng bôt bµ tiªn hay nh÷ng c©u thÇn chó mÇu nhiÖm, gÇn gòi
h¬n n÷a lµ nh÷ng anh n«ng d©n hiÒn lµnh chÊt ph¸c, nh÷ng cËu bÐ, c« bÐ tèt bông,
víi nh÷ng con vËt biÕt nãi tiÕng ngêi, cã t×nh cã nghÜa tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng h×nh ¶nh
®Ó ghi nhËnn trong t©m hån trÎ th¬. ChÝnh v× thÕ b¶n th©n t«i rÊt say mª yªu thÝch
víi t¸c phÈm v¨n häc vµ t«i lu«n lu«n tr¨n trë lµm thÕ nµo ®Ó trÎ yªu thÝch nh÷ng
t¸c phÈm t«i ®äc; t«i kÓ; lµm thÕ nµo ®Ó trÎ thuéc th¬, thuéc chuyÖn, vµ t«i cßn ham
muèn trÎ ë líp t«i, kÓ chuyÖn hay diÔn ®¹t ®äc truyÒn c¶m.
1
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
2. C¬ së thùc tiÔn.
ViÖc truyÒn thô t¸c phÈm v¨n häc lµ gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷, lµm quen
víi ©m ®iÖu, nhÞp ®iÖu cña c¸c bµi th¬, c©u ca dao, trÎ c¶m nhËn ®îc h×nh thøc nghÖ
thuËt trong c©u chuyÖn, trÎ biÕt ®¸nh gi¸ ®îc tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt trong
chuyÖn, trÎ biÕt ®îc c¸i thiÖn c¸i ¸c “Yªu ai ? GhÐt ai ?” c¸i nªn vµ c¸i kh«ng nªn,
trÎ hiÓu néi dung c©u chuyÖn, biÕt kÓ l¹i ®äc l¹i, trÎ nhanh chãng tr¶ lêi nh÷ng c©u
hái ng©y th¬, hån nhiªn chøa ®ùng néi dung phong phó nÕu nh chóng ta biÕt híng
cho trÎ.
Néi dung cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc, ë løa tuæi mÇm lµ thÕ, t©m hån t×nh c¶m
dÔ dµng tr¶i ra réng më khi tiÕp xóc víi nh÷ng c©u chuyÖn hay, nh÷ng bµi th¬ ©m
®iÖu nhÝ nh¶nh, dÔ ®äc vµ dÔ thuéc. TrÎ rÊt nh¹y c¶m víi c¸c t¸c phÈm v¨n häc, v×
giÝup cho trÎ cã ®îc t©m hån trong s¸ng, nh¹y bÐn h¬n, khi tiÕp xóc víi cuéc sèng,
®iÒu ®ã lµm cho c¶m xóc cña trÎ ngµy cµng phong phó, trÎ biÕt rung ®éng thùc thô
tríc nh÷ng t×nh c¶nh ®Ñp ®Ï, nh÷ng h×nh ¶nh sinh ®éng giµu lßng nh©n ¸i vµ ph¶n
øng nhanh tríc cö chØ hµnh vi, xö sù hay nh÷ng viÖc lµm tr¸i víi “Lu©n thêng, ®¹o
lý”. Nã cßn mang tÝnh híng thiÖn vµ gi¸o dôc cao. TrÎ ë løa tuæi nµy cã tÝnh tß mß,
ham hiÓu biÕt, thÝch kh¸m ph¸ vÒ thÕ giíi xung quanh, thÝch t×m tßi c¸i hay, c¸i míi
lµ løa tuæi thÇn tiªn, giµu trÝ tëng tîng.
V× vËy viÖc cho trÎ lµm quen víi “T¸c phÈm v¨n häc”. Qua m« h×nh tranh
¶nh, con rèi lµ ph¬ng tiÖn gÇn gòi c¶m nhËn néi dung ph¸t triÓn nh÷ng c¶m xóc,
t×nh c¶m thÈm mü, trÝ tuÖ vµ còng lµ më réng nhËn thøc ng«n ng÷, ©m ®iÖu, nãi râ
rµng m¹ch l¹c, cßn båi dìng nh©n c¸ch cho trÎ híng tí cã mét ®øc tÝnh tèt vµ
nh÷ng viÖc lµm cã Ých, trÎ biÕt ®îc nh÷ng c¸i hay, c¸i ®Ñp, hµnh vi ®¹o ®øc tèt, xÊu,
c¸i ®óng, c¸i sai, c¸i nªn vµ c¸i kh«ng nªn.
3. Lý do chän ®Ò tµi.
Trªn “C¬ së lý luËn” vµ “Thùc tiÔn” ®· nãi trªn t«i thÊy r»ng víi TPVH cã ý
nghÜa rÊt quan träng. Bëi vËy gióp cho trÎ ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn vÒ tiÕng mÑ
®Î, trong hÖ thèng ng«n ng÷ d©n téc, t¸c phÈm v¨n häc cßn ®em l¹i cho trÎ nh÷ng
hiÎu biÕt ®Çu tiªn vÒ cuéc sèng xung quanh “V¨n häc lµ nh©n häc”. Häc tèt m«n
v¨n häc lµ häc tèt c¸ch lµm ngêi, hiÓu ®îc tÇm quan träng nh thÕ, trong 2 n¨m võa
qua thùc hiÖn chuyªn ®Ò t«i ®· t×m tßi häc hái n©ng cao nghiÖp vô, ®æi míi
2
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
ph¬ng ph¸p gi¸o dôc cho trÎ m«n: “Lµm quen v¨n häc”. T«i ®· thµnh c«ng vµ ®¹t
®îc kÕt qu¶ rÊt cao. Nh vËy cho nªn t«i chän ®Ò tµi lµm quen v¨n häc ®Ó viÕt.
II - Thùc tr¹ng ®Þa ph¬ng:
1. ThuËn lîi:
§îc sù quan t©m cña phßng gi¸o dôc vµ c¸c cÊp l·nh ®¹o cña trêng. Líp nay
®· cã phßng häc cÊp 4, cã s©n ch¬i tho¸ng m¸t, c¸c ch¸u ham häc mÕn c«. Song t«i
lµ mét gݸo viªn ®· ®îc qua ®µo t¹o trung cÊp, b¶n th©n lu«n lu«n phÊn ®Êu häc hái
b¹n bÌ ®ång nghiÖp vµ còng ®· tham gia c¸c cuéc thi gi¸o viªn giái cÊp huyÖn lµ
n¬i ®Ó t«i trau dåi kiÕn thøc nghiÖp vô, võa ®· ®îc chuyªn ®Ò ë phßng gi¸o dôc, c¸c
tiÕt d¹y mÉu. Nªn t«i cµng n¾m v÷ng vµ say mª yªu thÝch c¸c TPVH, vµ còng ®·
rót ra ®îc nhiÒu kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh lªn líp cã nhiÒu thuËn tiÖn víi bé m«n
nµy.
2. Khã kh¨n:
Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi trêng t«i còng ®ang cßn tån t¹i mét sè khã kh¨n.
VÒ c¬ së vËt chÊt cha phong phó, líp cßn ph¶i häc ghÐp 3 ®é tuæi nªn viÖc tiÕp thu
cña trÎ cha ®îc ®ång ®Òu, m«i trêng cho trÎ tiÕp xóc ®Ó lµm giµo trÝ tuÖ, trÝ tëng tîng cha thùc sù hÊp dÉn, ng«n ng÷ cña trÎ l¹i bÞ ¶nh hëng bëi ng«n ng÷ ®Þa ph¬ng,
trÎ nãi l¾p, nãi ngäng, nãi kh«ng cã chñ ng÷ .... Cßn mét sè trÎ ®iÒu kiÖn gia ®×nh
khã kh¨n nªn phô huynh cha thËt sù quan t©m ®Õn viÖc d¹y häc còng nh sù ph¸t
triÓn cña trÎ vÒ mäi mÆt, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn vèn hÊp thô ban ®Çu cña trÎ cßn nghÌo
nµn.
Trong thùc tÕ hiÖn nay viÖc n©ng cao chÊt lîng cho trÎ lµm quen víi “TPVH”
ë trÎ 3 – 5 tuæi ®¹t kÕt qu¶ cha cao, tiÕt häc cha thùc sù sinh ®éng. V× vËy kü n¨ng
cña trÎ thu ®îc trªn tiÕt häc cha ®¸p øng víi yªu cÇu kiÕn thøc n©ng cao ®æi míi
hiÖn nay.
Tõ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trªn. T«i nghÜ r»ng b¶n th©n cÇn ph¶i cè
g¾ng su tÇm, t×m tßi ®Ó thùc hiÖn tèt vµ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ cao cña bé m«n
“Lµm quen v¨n häc” T«i ®· m¹nh d¹n ®a ra mét sè biÖn ph¸p nh sau:
III - Nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn:
3
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
* Nghiªn cøu tµi liÖu ®Ó n©ng cao tay nghÒ c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p:
Tõ nh÷ng hiÓu biÕt cña tÇm quan träng vÒ viÖc gi¶ng d¹y bé m«n, b¶n th©n lu«n cè
g¾ng t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp n©ng cao giê d¹y tõ ®¹t yªu cÇu ®Õn giê d¹y
tèt. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh thÕ trong t«i lu«n ch¸y báng víi c©u hái “Lµm thÕ nµo ®Ó
®¹t ®îc môc ®Ých ®ã”. Theo t«i ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã b¶n th©n c« gi¸o ph¶i lu«n
lu«n båi dìng chuyªn m«n nghiÖp vô, su tÇm, t×m tßi c¸c tµi liÖu, tËp san, c¸c ®ît
chuyªn ®Ò tham gia c¸c ®ît d¹y mÉu, kiÕn tËp thao gi¶ng gi¸o viªn d¹y giái ë trêng
b¹n, huyÖn b¹n xem truyÒn h×nh .... cã liªn quan ®Õn bé m«n, qua ®ã tÝch luü thªm
vèn kinh nghiÖm cña m×nh nh»m n©ng cao kiÕn thøc nghiÖp vô ®æi míi ph¬ng ph¸p
hiÖn nay.
N¾m v÷ng yªu cÇu, biÖn ph¸p nµy t«i ®· cã nh÷ng néi dung cô thÓ vÒ kh©u
chuÈn bÞ tèt gi¸o ¸n tríc khi lªn líp, ®å dïng trùc quan ®Çy ®ñ ®¶m b¶o tÝnh gi¸o
dôc, bÒn ®Ñp, hÊp dÉn nh :S©n khÊu, m« h×nh rèi dÑt, tranh dùng h×nh .... ngoµi ra
b¶n th©n t«i ph¶i tù rÌn luyÖn ®Ó cã nghÖ thuËt khi truyÒn thô c¸c t¸c phÈm qua c¸c
bµi th¬, c©u chuyÖn, c©u ca dao ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc ch÷ to, ®äc diÔn c¶m thÓ
hiÖn giäng kÓ, nhÞp ®iÖu ®óng lóc ®óng chç, ®Ó thu hót g©y sù chó ý cña trÎ vµ gióp
cho trÎ vÒ tr¶i nghiÖm ®äc s¸ch, hÖ thèng c©u hái ph¶i ng¾n gän khoa häc ®Ó trÎ dÔ
hiÓu.
T«i thêng d¹y trÎ c¶m thô t¸c phÈm theo híng tÝch hîp c¸c m«n häc kh¸c ®Ó
phôc vô cho chhñ ®Ò t¸c phÈm. T«i ®· vËn dông mét sè kiÕn thøc d¹y nh sau:
* BiÖn ph¸p 1:
D¹y trÎ c¶m thô t¸c phÈm míi thÝch nghe c« kÓ chuyÖn.
VÝ dô:
Nh giê d¹y trÎ lµm quen c©u chuyÖn “Cñ c¶i tr¾ng”. T«i ®· æn
®Þnh tæ chøc b»ng bµi h¸t “Vui ®Õn trêng” ®Ó t¹o t©m thÕ vui t¬i phÊn khëi cho trÎ.
Lêi bµi h¸t hay hoµ lÉn tiÕng ®µn t¹o cho trÎ c¶m gi¸c høng thó, say sa h¬n, khi c©u
hái gîi më ®îc ®a ra “§Õn trêng c¸c con ®îc gÆp ai ? Lµm nh÷ng viÖc g× ?”. §Ó
phôc vôcho phÇn giíi thiÖu bµi s¾p tíi, trÎ tr¶ lêi “GÆp b¹n bÌ, c« gi¸o, ®îc vui ch¬i
tho¶i m¸i”. Chñ ®Ò cña c©u chuyÖn nµy lµ “T×nh b¹n” nªn t«i ®· lång gi¸o dôc lÔ
gi¸o ngay tõ ®Çu bµi khiÕn trÎ dÔ dµng kh¾c s©u h¬n chñ ®Ò c©u chuyÖn. Ngoµi ra
t«i cßn xen gi÷a phÇn ®µm tho¹i vµ gi¸o dôc lµ nh÷ng bµi th¬ cã néi dung vÒ “ T×nh
b¹n”. Cuèi tiÕt häc mét lÇn n÷a t«i còng cè chñ ®Ò “T×nh b¹n” cho trÎ b»ng c¸ch
ch¬i trß ch¬i “T×m b¹n th©n”. sau khi tËp trung suy nghÜ vµ theo dâi diÔn
4
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
biÕn c©u chuyÖn trÎ ®îc vËn ®éng vç tay hoµ nhÞp cïng bµi h¸t, ®îc giao lu
gióp trÎ tho¶i m¸i h¬n, kh¾c s©u cho trÎ vÒ t×nh c¶m b¹n bÌ. Chñ ®Ò t×nh b¹n ®îc
x©u chuçi tõ ®Çu ®Õn cuèi t¸c phÈm, ®©y còng lµ mét c¸ch lång “Gi¸o dôc lÔ gi¸o”
vµo tiÕt häc cña t«i ngoµi viÖc chän m«n häc thÝch hîp theo chñ ®Ò d¹y trÎ lµm
quen t¸c phÈm v¨n häc nh thÕ, t«i cßn ph¶i luyÖn tËp ®Ó cã giäng kÓ truyÒn c¶m,
hÊp dÉn, kÕt hîp víi ng¾t giäng ®óng lóc, ®óng chç ®Ó thu hót trÎ vµ thÓ hiÖn c¸c
nh©n vËt râ rµng. C« gi¸o ph¶i biÕt ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tÝnh c¸ch nh©n vËt, tÝnh chÊt
lêi nãi, ®Ó thÓ hiÖn giäng ®iÖu ®óng phï hîp.
VÝ dô:
Trong c©u chuyÖn “C©y t¸o thÇn” giäng cËu bÐ th× hãng h¸ch
“Nµy chóng mµy, vên nµy lµ vên cña tao, tao ®· mua tõ tríc, c©y t¸o nµy còng lµ
cña tao, chóng mµy cót ®i n¬i kh¸c mµ ch¬i. CÊm tõ ®©y kh«ng ®îc ®Õn ®©y ch¬i
n÷a”. ë ®Çu c©u “ Nµy chóng mµy” t«i ph¶i d»n giäng “Vên nµy lµ vên cña tao, tao
®· mua tõ tríc” ®Õn ®©y t«i ph¶i th¶ giäng tù nhiªn, h¬i lªn giäng mét tý ®Ó thÓ
hiÖn tÝnh hªnh hoang cña nh©n vËt. ThÕ nhng khi vÒ cuèi c©u “CÊm kh«ng ®îc ®Õn
®ay ch¬i n÷a” t«i l¹i ph¶i ®ai giäng kÕt hîp víi cö chØ nÐt mÆt ®Ó thÓ hiÖn tÝnh chÊt
®e do¹ trong c©u nãi cña cËu bÐ. §©y còng lµ mét thñ thuËt g©y høng thó cho trÎ,
gióp trÎ ghi nhí l©u h¬n h×nh ¶nh nh©n vËt trong chuyÖn, c¶m thô t¸c phÈm mét
c¸ch tinh tÕ h¬n.
ThÕ cßn giäng “¤ng thÇn c©y t¸o” th× sao ? T«i ph¶i sö dông chÊt giäng åm
åm, vang vang v× «ng thÇn cao l¾m, lín l¾m, «ng ë trªn cao nh c©y t¸o thÇn vËy.
Nªn kh¸c víi «ng bôt trong chuyÖn “TÊm C¸m”, kh¸c víi bµ tiªn trong c©u chuyÖn
“TÝch Chu”, giäng “¤ng thÇn c©y t¸o” cßn pha mét chót g× ®ã khiªu khÝch, chäc
tøc ®Ó gîi cho cËu bÐ nhí l¹i “Khi ch¸u ®uæi c¸c b¹n ®i, c¸c b¹n buån l¾m, ch¸u l¹i
kh«ng cho c¸c b¹n ¨n mét qu¶ t¸o nµo” thÕ ch¸u cã Ých kû kh«ng ? Dï ë gãc ®é
nµo lªn giäng hay xuèng giäng th× c« gi¸o còng ph¶i kÓ nhËp vai víi nh©n vËt,
kh«ng thÓ hêi hît, nh thÕ d¹y míi sinh ®éng, thu hót ®îc sù chó ý cña trÎ, kh¶ n¨ng
c¶m thô t¸c phÈm sÏ tèt h¬n, gióp trÎ nhanh chãng thuéc chuyÖn. Muèn vËy c«
gi¸o ph¶i cÇn kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a lêi kÓ theo nh÷ng bøc tranh, nh÷ng ®iÖu
bé, tranh dùng h×nh mµu s¾c ®Ñp, h×nh ¶nh sinh ®éng ®îc ®a ra ®Ó ë vÞ trÝ hîp lý,
trÎ nµo còng dÔ quan s¸t. Nh÷ng bøc tranh ®ã gióp trÎ dÔ dµng c¶m thô t¸c phÈm,
trÝ nhí cã chñ ®Þnh cña trÎ, ®îc t¨ng lªn khi lêi nãi cô thÓ ho¸ b»ng h×nh ¶nh, gióp
trÎ ghi nhí chuyÖn tèt. Trong chuyÖn cã mét sè tõ khã ®èi víi tÇm nhËn thøc cña
trÎ mÉu gi¸o nh thÕ sÏ rÊt khã hiÓu ®ßi hái c« gi¸o ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó gi¶i
thÝch, t«i khong chØ gi¶i thÝch cho trÎ b¨ng lêi nãi mµ cßn kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p
sö dông trùc quan, v× t duy cña trÎ lµ t duy trùc quan h×nh tîng.
5
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
VÝ dô:
Nh tõ “Hèc c©y” ®Ó gi¶i thÝch tõ nµy cho trÎ hiÓu t«i ®· lµm m«
h×nh mét c©y t¸o b»ng xèp, lµm mét miÕng trßn ë gi÷a 3 nh¸nh c©y sao cho miÕng
xèp Êy vÉn gi÷ nguyªn nh thÕ. Khi gi¶i thÝch t«i liÒn bãc miÕng xèp ra kÕt hîp vãi
lêi nãi lËp tøc trÎ hiÓu ngay “Hèc c©y” lµ mét hè s©u n»m ë gi÷a th©n c©y, chim
chãc th¬ng bay vµo tró ma vµ lµm tæ trong ®ã. ChÝnh nhê ®îc gi¶i thÝch b»ng trùc
quan nh thÕ, tÝnh ham hiÓu biÕt cña trÎ ®îc ®¸p øng tho¶ m·n vµ chó t©m vµo giê
häc mét c¸ch say sa h¬n. Cïng víi viÖc chuÈn bÞ c¸ch kÓ, gi¶i thÝch tõ khã t«i cßn
chän ra hÖ thèng c©u hái, ng¾n gän râ rµng dÔ hiÓu nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc
ho¹t ®éng cña trÎ bao giê hÖ thèng c©u hái còng mang tÝnh tæng qu¸t, ®i tõ dÔ ®Õn
khã, tõ bao qu¸t ®Õn chi tiÕt cô thÓ. §Ó hÊp dÉn khi kÓ t«i lµm m« h×nh t¹o ra nh÷ng
nh©n vËt trong chuyÖn b»ng rèi que, rèi dÑt. Lóc kÓ sö dông m« h×nh hîp lý, khhi
lµm c¸c nh©n vËt ®ã t«i ph¶i cè g¾ng thÓ hiÖn ®îc diÖn m¹o nh©n vËt trªn nÐt mÆt.
Khi truyÒn thô t¸c phÈm cho trÎ t«i cßn lµm nh sau:
* KÓ lÇn 1: T«i kh«ng sö dông tranh còng nh m« h×nh mµ chØ dïng ®iÖu bé
kÕt hîp víi ¸nh m¾t, nÐt mÆt ®Ó thÓ hiÖn diÖn m¹o nh©n vËt, néi dung t¸c phÈm, võa
kÓ xong t«i mêi 5 ®Õn 6 trÎ tù ®Æt tªn chuyÖn “C©y t¸o thÇn” sau ®ã t«i viÕt tõ vµ
cho trÎ ®äc tõ, ®Õm cã mÊy tõ trong c©u chuyÖn. Nh vËy t«i ®· lång cho trÎ vÒ biÓu
tîng to¸n võa lµ ph¸t ©m râ rµng m¹ch l¹c.
* KÓ lÇn 2: T«i kÓ diÔn c¶m kÕt hîp cho trÎ quan s¸t tranh, môc ®Ých cña
viÖc quan s¸t tranh lµ g©y høng thó vµ gióp trÎ thÊy chÝnh x¸c l¹i nh÷ng h×nh tîng
néi dung mµ trÎ cha tëng tîng ®îc ë lÇn kÓ thø nhÊt.
Bíc chuyÓn tiÕp: §Ó ®a tranh ra t«i cho trÎ ch¬i trß ch¬i “Trèn c«” tranh t«i
®Æt ë vÞ trÝ trung t©m nªn tÊt c¶ c¸c ch¸u ®Òu ®îc quan s¸t râ. T«i kÕt hîp gi÷a lêi
nãi vµ tay chØ c¸c nh©n vËt, khhung c¶nh xung quanh mét c¸ch phï hîp, trong khi
kÓ t«i võa kÓ võa bao qu¸t ch¸u.
§µm tho¹i vµ kÓ tãm t¾t c©u chuyÖn.
Víi hÖ thèng c©u hái ®· chuÈn bÞ s½n t«i ®iÒu khiÓn trÎ tÝch cùc ho¹t ®éng,
khuyÕn khhÝch ®éng viªn trÎ gi¬ tay, ph¸t biÓu ý kiÕn, trÎ nµo còng ®îc tr¶ lêi.
Trong khi ®µm tho¹i t«i võa l¾ng nghe c©u tr¶ lêi cña trÎ, cø mét c©u hái t«i cho
nhiÒu trÎ ®îc nh¾c l¹i nhiÒu lÇn ®Ó söa ch÷a lçi ph¸t ©m, lçi diÔn ®¹t, lçi dïng tõ,
cã nh÷ng ch¸u nhót nh¸t kh«ng gi¬ tay ph¸t biÓu t«i còng mêi ch¸u ®Ó khhuyÕn
khÝch ®éng viªn ch¸u tr¶ lêi vµ t¹o cho ch¸u tÝnh m¹nh d¹n.
PhÇn kÓ tãm t¾t c©u chuyÖn t«i thêng sö dông m« h×nh rèi que, rèi dÑt còng
nh tranh t«i lu«n ®Ó m« h×nh ë vÞ trÝ trung t©m ®Ó trÎ dÔ nh×n thÊy vµ còng thuËn
6
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
tiÖn trong khi sö dông. Bè côc m« h×nh hîp lý kÕt hîp víi giäng kÓ diÔn c¶m, c¸ch
®iÒu khiÓn nh©n vËt xuÊt hiÖn ®óng lóc, t¹o cho giê häc sinh ®éng cuèn hót sù chó
ý cña trÎ, t¹o cho trÎ høng thó thÝch nghe c« kÓ chuyÖn. Mçi c©u chuyÖn, bµi th¬
®Òu cã mét néi dung gi¸o dôc riªng, th«ng qua c©u chuyÖn ®ã t«i gi¸o dôc cho trÎ
nh÷ng ®iÒu tèt, biÕt híng thiÖn ®©y còng lµ mét néi dung quan träng, tuú thuéc vµo
nhËn thøc cña trÎ mµ t«i ®Æt ra néi dung nh÷ng c©u hái phï hîp víi kh¶ n¨ng t©m
lý trÎ. Nh÷ng néi dung ®ã gióp trÎ cã t×nh c¶m s©u s¾c víi ngêi th©n, b¹n bÌ, c«
gi¸o vµ c¶nh vËt xung quanh .... Còng qua ®ã rót ra cho trÎ bµi häc b»ng c¸ch c«
cho trÎ tù liªn hÖ b¶n th©n, liªn hÖ thùc tÕ.
* BiÖn ph¸p 2:
Gióp trÎ hiÓu s©u s¾c vÒ néi dung c©u chuyÖn biÕt kÓ diÔn c¶m, biÕt thÓ hiÖn
ng÷ ®iÖu cña nh©n vËt. ë biÖn ph¸p nµy yªu cÇu ®îc n©ng dÇn lªn, nªn ®ßi hái c«
gi¸o ph¶i cã nghÖ thuËt lªn líp, ®Ó thu hót trÎ viÖc g©y høng thó khi giíi thiÖu bµi
còng rÊt quan träng kÝch thÝch suy nghÜ cña trÎ gióp trÎ nhí nhanh tªn chuyÖn, tªn
nh©n vËt chÝnh. C« gi¸o cã thÓ giíi thiÖu b»ng c¸ch, cho trÎ xem tranh chuyÖn hoÆc
nghe lêi nãi cña nh©n vËt.
VÝ dô:
C« nãi ®èi tho¹i cña c©u chuyÖn “TÝch Chu”; “Bµ ¬i” bµ ®i ®©u,
bµ trë vÒ víi ch¸u, ch¸u sÏ lÊy níc cho bµ uèng “Bµ ¬i” råi hái trÎ ®©y lµ lêi cña
ai ? Trong c©u chuyÖn g× ? Dï giíi thiÖu b»ng c¸ch nµo, gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp b»ng
lêi nãi hay cho trÎ xem tranh th× còng chung cïng môc ®Ých gióp trÎ nhí tªn nh©n
vËt, tªn t¸c phÈm. Träng t©m cña phÇn nµy lµ ®µm tho¹i, nªn t«i lu«n lu«n ®éng
viªn khuyÕn khÝch trÎ gi¬ tay ph¸t biÓu tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña trÎ, xem trÎ lµ
vai trß trung t©m. Muèn trÎ c¶m thô t¸c phÈm tèt, hiÓu s©u s¾c néi dung chuyÖn,
c©u hái c« gi¸o ph¶i nªu ra cã hÖ thèng phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña trÎ,
kh«ng qu¸ cao mµ còng kh«ng qu¸ dÔ ®Ó trÎ tr¶ lêi ®îc, kÝch thÝch suy nghÜ cña trÎ
nhng cã rÊt nhiÒu lo¹i c©u hái, c©u hái tùa ®Ò, c©u hái t¸i t¹o. Dï lµ lo¹i c©u hái nµo
th× c« gi¸o còng ph¶i biÕt s¾p xÕp theo hÖ thèng, hµnh ®éng cña nh©n vËt, gióp trÎ
ghi nhí tr×nh tù cña c©u chuyÖn, hiÓu s©u s¾c néi dung c©u chuyÖn.
VÝ dô:
ChuyÖn: “Ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n”. Ai lµ ®øa con th¬ng mÑ
nhÊt ? Vµ ai ®¸ng khen nhiÒu nhÊt ? “Thá anh ...” Sau nh÷ng c©u tr¶ lêi nh thÕ t«i
dõng l¹i ®Ó trÎ trao ®æi, tho¶ thuËn sau ®ã ®a ra c©u hái tr¶ lêi, nhËn xÐt nh©n vËt.
T«i chó ý ®Õn c¸ch tr¶ lêi cña trÎ ®Æc biÖt ë nh÷ng c©u ®èi tho¹i, t«i cho tõng
trÎ råi ®Õn c¶ líp nh¾c l¹i c©u hái. C©u hái nµ khã t«i gîi ý ®Ó trÎ tr¶ lêi chø kh«ng
tr¶ lêi thay trÎ, trÎ tr¶ lêi xong t«i ®ãng vai trß “Th ký” tæng hîp ý kiÕn cña trÎ.
7
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
* BiÖn ph¸p 3:
D¹y trÎ kÓ l¹i chuyÖn, biÕt kÓ diÔn c¶m, thÓ hiÖn giäng kÓ cña c¸c nh©n vËt:
Nh chóng ta ®· biÕt trÎ mÉu gi¸o thêng thÝch ®îc ngêi kh¸c chó ý ®Õn m×nh,
thÝch ®îc ngêi kh¸c khen. V× thÕ ®Ó n»m gän thµnh c«ng ë biÖn ph¸p nµy t«i chØ kÓ
l¹i chuyÖn mét lÇn cho trÎ nghe, sau ®ã ®µm tho¹i theo hÖ thèng c©u hái ®· ®Þnh
s½n, hái trÎ c¸ch sö dông ng«n ng÷ thÓ hiÖn giäng ®iÖu cña nh©n vËt.
VÝ dô: Giäng cña “TÝch Chu” nh thÕ nµo ? Giäng bµ tiªn ra sao ? vµ giäng
cña bµ “TÝch Chu” lóc èm nh thÕ nµo ? T«i gîi ý ®Ó trÎ nh¾c l¹i ng÷ ®iÖu mµ trÎ ®·
biÕt, ë biÖn ph¸p nµy t«i lu«n lu«n t¹o ra nh÷ng kh«ng khÝ vui t¬i cho trÎ. T«i
kh«ng xem ®©y lµ mét giê häc mµ xem ®©y lµ mét buæi thi kÓ chuyÖn thùc thô, t«i
®ãng vai trß lµ ngêi dÉn ch¬ng tr×nh cuéc thi cßn trÎ lµ nh÷ng thÝ sinh nhÝ, ®îc
chuÈn bÞ chu ®¸o tõ c¸ch chµo. §èi víi mét tiÕt häc nµy t«i ®· bæ sung hç trî cho
sù thµnh c«ng cho tiÊt d¹y kh¸ nhiÒu. §©y lµ biÖn ph¸p tèi u ®Ó tËn dông tiÕt kiÖm
®îc nh÷ng kho¶ng thêi gian lµm quen t¸c phÈm, gi¶i nghÜa tõ khã, söa lçi ph¸t ©m,
söa lçi diÔn ®¹t tËp cho trÎ kÓ chuyÖn. Khi trÎ thuéc chuyÖn t«i b¾t ®Çu chuyÓn thÓ
c¸c c©u chuyÖn thµnh kÞch b¶n ®Ó trÎ ®ãng kÞch nh»m môc ®Ých kh¾c s©u h×nh ¶nh
nh©n vËt trong c©u chuyÖn. Khi trÎ ®ãng kÞch, trÎ thùc sù ®îc nhËp vai, gióp trÎ
s¸ng t¹o h¬n khi thÓ hiÖn tÝnh c¸ch nh©n vËt ®Ó trÎ thùc hiÖn tèt vë kÞch t«i ®·
giµnh nhiÒu thêi gian dùng c¶nh råi trang phôc ho¸ trang cho trÎ.... TrÎ ®îc mÆc
quÇn ¸o ho¸ trang ®éi mò h×nh thµnh c¸c nh©n vËt, trÎ ®îc nhËp vai ®ãng kÞch gióp
trÎ ghi l¹i h×nh ¶nh nh©n vËt mét c¸ch râ nÐt, nhí l©u. Lóc trÎ thÓ hiÖn t«i th êng híng dÉn cho trÎ thÓ hiÖn phong c¸ch cña tõng nh©n vËt, kÕt hîp víi ®iÖu bé, cö chØ
nÐt mÆt, giäng nãi nh»m gióp trÎ thÓ hiÖn tèt vai diÔn cña m×nh.
* BiÖn ph¸p 4:
KÕt thóc tiÕt häc.
§Ó kÕt thóc tiÕt häc mét c¸ch nhÑ nhµng tho¶i m¸i kh«ng cøng nh¾c t«i ®·
nghiªn cøu t×m ra nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng c©u chuyÖn, tõng
bµi th¬.
VÝ dô:
Trong c©u chuyÖn “Ai ®¸ng khen nhiÒu h¬n”. Qua c©u chuyÖn
nµy t«i gi¸o dôc trÎ ph¶i häc tËp “Thá anh” v× thá anh biÕt quan t©m gióp ®ì mÑ vµ
mäi ngêi xung quanh. Sau ®ã kÕt thóc cho trÎ ch¬i b»ng trß ch¬i g¾n tranh theo thø
tù c©u chuyÖn, diÔn ®¹t ®îc qua néi dung tranh, råi kÕt hîp ®äc bµi th¬ “Lµm anh”
®Ó mçi tiÕt häc vµ bíc chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c phÇn mét c¸ch nhÑ nhµng hÊp dÉn.
* BiÖn ph¸p 5:
Lµm quen mäi lóc, mäi n¬i.
8
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
§Ó trÎ c¶m thô tèt TPVH còng nh tr¶ lêi tèt c¸c c©u hái vµ hiÓu s©u s¾c néi
dung c©u chuyÖn. ViÖc lµm quen cho trÎ ë mäi lóc, mäi n¬i còng lµ mét viÖc lµm
rÊt cÇn thiÕt.
Mét bíc kh«ng thÓ thiÕu ®îc khi truyÒn thô TPVH lµ ph¶i cho trÎ lµm quen ë
mäi lóc, mäi n¬i tríc khi vµo tiÕt d¹y, cô thÓ: C« gi¸o kÓ cho trÎ nghe vµi lÇn, cho
trÎ tr¶ lêi qua Ýt lÇn nh÷ng c©u hái trong hÖ thèng c©u hái ®· ®Æt ra trong bµi d¹y.
Gi¶ng gi¶i tõ khã, söa lçi diÔn ®¹t, cung cÊp vèn tõ, lµm quen lêi ®èi tho¹i, tËp cho
trÎ ch¬i mét sè trß ch¬i hay bµi h¸t, bµi th¬ theo tõng néi dung t¸c phÈm ®Ó phôc
vô cho chñ ®Ò c©u chuyÖn chuÈn bÞ kÓ cho trÎ nghe, nh÷ng lóc cho trÎ lµm quen
ngoµi giê nh thÕ. T«i kh«ng gß Ðp mµ lu«n lu«n gÇn gòi, nhÑ nhµng uèn n¾n trÎ ®Ó
t¹o cho trÎ c¶m gi¸c høng thó, c¶m thô t¸c phÈm. ViÖc häc cña trÎ mÉu gi¸o kh¸c
víi trÎ ë ®é tuæi kh¸c, häc g¾n liÒn víi ch¬i “Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc”.
* BiÖn ph¸p 6:
Phèi hîp cïng phô huynh.
§Ó d¹y tèt bé m«n lµm quen “TPVH” ngoµi kh¶ n¨ng cè g¾ng cña t«i vµ sù
gióp ®ì cña Ban l·nh ®¹o nhµ trêng, t«i cßn ®îc sù gióp ®ì cña phô huynh. Phô
huynh ch¸u Ngäc ¸nh lµ mét thî méc cã tay nghÒ cao còng ®· ®ãng gióp cho líp
t«i nh÷ng khung gç xinh x¾n ®Ó sö dông tranh chuyÖn. Nhê sù t¸c ®éng tÝch cùc
cña phô huynh b¶n th©n t«i ngoµi viÖc cè g¾ng d¹y trÎ häc tèt, cßn ph¶i tuyªn
truyÒn cho c¸c bËc phô huynh biÕt tÇm quan träng cña viÖc gióp trÎ häc tèt bé m«n
lµm quen víi TPVH hiÓu ®îc tÇm quan träng cña bé m«n nh thÕ c¸c phô huynh ®·
nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ ñng hé t«i. Sau nh÷ng buæi häc t«i cßn tranh thñ trao ®æi néi
dung víi phô huynh, nhê phô huynh vÒ nhµ còng cè vµ tËp luyÖn thªm cho ch¸u,
gióp cho ch¸u ®îc luyÖn tËp nhiÒu h¬n vµ n¾m v÷ng m«n häc nµy.
IV - Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®îc.
Qua viÖc thùc hiÖn chuyªn ®Ò vÒ v¨n häc vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p trªn
t«i ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ nh sau:
VÒ phÝa phô huynh ®· nhËn thøc vµ hiÓu râ tÇm quan träng cña bé m«n: Lµm
quen TPVH. Nhê sù t×m tßi, häc hái vËn dông nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn. Nªn kÕt
qu¶ häc tËp ®· thhu l¹i ë trÎ kh«ng phô lßng mong muèn cña t«i. Kh¶ n¨ng nhËn
thøc cña trÎ t¨ng dÇn theo tõng giai ®o¹n. C¸c ch¸u ngµy cµng yªu thÝch khi nghe
c« kÓ chuyÖn, ®äc th¬. Kh¶ n¨ng kÓ chuyÖn diÔn c¶m, ®äc th¬ lu lo¸t cña trÎ còng
9
SKKN: N©ng cao chÊt lîng d¹y trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc.
--------------- @ -------------------
tèt h¬n, ®a sè trÎ thuéc nhiÒu chuyÖn, yªu thÝch c¸c t¸c phÈm v¨n häc vµ m¹nh d¹n
h¬n khi kÓ chuyÖn tríc ®¸m ®«ng. KÕt qu¶ cho thÊy kh¶ quan h¬n tríc khi cha ¸p
dông c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh sau:
* * Khi cha thùc hiÖn biÖn ph¸p
* * Khi ®· thùc hiÖn biÖn ph¸p
TrÎ thuéc chuyÖn, thuéc th¬: 45%
TrÎ thuéc chuyÖn, thuéc th¬: 95%.
Giê ®©y t«i ®· yªn t©m h¬n ®èi víi trÎ ë líp t«i. Sè ch¸u nãi l¾p, nãi ngäng
gi¶m ®i râ rÖt, c¸c ch¸u ®· diÔn ®¹t m¹ch l¹c, nãi n¨ng lu lo¸t h¬n, ng«n tõ ®Þa ph¬ng ®îc thay thÕ b»ng ng«n tõ phæ th«ng kh¸ chÝnh x¸c.
KÕt qu¶ trªn ®©y lµ con sè ®¸ng mõng cña t«i. Giê ®©y trÎ líp t«i ngµy cµng
say sa h¬n víi bé m«n lµm quen TPVH.
V - Bµi häc kinh nghiÖm:
Sau khi ®· ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p ®· nªu ë trªn t«i rót ra nh÷ng bµi häc
kinh nghiÖm cho b¶n th©n m×nh nh sau:
§Ó cã mét giê d¹y trÎ tèt m«n lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc cã kÕt qu¶
cao, gi¸o viªn cÇn vËn dông c¸c biÖn ph¸p tÝch hîp tõng néi dung bµi d¹y.
- ChuÈn bÞ tèt gi¸o ¸n, ®å dïng trùc quan sinh ®éng, bÒn ®Ñp.
- CÇn ngghiªn cøu kü t¸c phÈm.
- Cho trÎ lµm quen mäi lóc, mäi n¬i.
- TiÕp thu nh÷ng ph¬ng ph¸p míi ®Ó bæ sung kÞp thêi cho tiÕt d¹y.
- Häc hái b¹n bÌ qua c¸c giê d¹y mÉu, giê d¹y trªn líp.
- KÕt hîp víi phô huynh ®Ó cã sù hç trî.
* Nhng bªn c¹nh gi¸o dôc chung c¶ líp t«i cßn chó ý ®Õn nh÷ng trÎ nãi l¾p,
nãi ngäng ®Ó cã biÖn ph¸p gióp ®ì söa lçi cho ch¸u ®ã. §èi víi nh÷ng ch¸u cã
n¨ng khiÕu t«i t¹o ®iÒu kiÖn båi dìng ®Ó n©ng cao n¨ng khiÕu diÔn ®¹t vÕ kÓ
chuyÖn cña trÎ, cßn ®èi víi trÎ yÕu t«i tËn t×nh híng dÉn gióp ®ì, khuyÕn khÝch
®éng viªn ®Ó trÎ theo kÞp b¹n bÌ cïng líp vµ n©ng cao chÊt lîng chung cña líp.
Trªn ®©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm nhá cña t«i tuy cha ph¶i lµ xuÊt s¾c nhng bÊy
nhiªu ®ã lµ sù cè g¾ng nç lùc trong 2 n¨m võa thùc hiÖn nghiªn cøu qua chuyªn ®Ò.
VËy bµi viÕt nµy t«i mong muèn nhËn ®îc nh÷ng gãp ý ch©n thµnh cña c¸c
®ång chÝ l·nh ®¹o còng nh b¹n bÌ ®ång nghiÖp gióp cho t«i thùc hiÖn mong muèn
ngµy cµng cã nhiÒu s¸ng kiÕn kinh nghiÖm h¬n trong gi¶ng d¹y bé m«n t«i yªu
thÝch.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n quý l·nh ®¹o vµ c¸c ®ång nghiÖp.
10
- Xem thêm -