Tài liệu Skkn nâng cao chất lượng dạy học phân môn luyên từ và câu ở lớp 4

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” a- §Æt vÊn ®Ò I. Lêi nãi ®Çu M«n TiÕng ViÖt trong ch¬ng tr×nh TiÓu häc nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho Häc sinh c¸c kÜ n¨ng sö dông TiÕng ViÖt (nghe, ®äc, nãi, viÕt) ®Ó häc tËp vµ giao tiÕp trong c¸c m«i trêng ho¹t ®éng cña løa tuæi. Gióp häc sinh cã c¬ së tiÕp thu kiÕn thøc ë c¸c líp trªn. Trong bé m«n TiÕng ViÖt th× ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u cã mét nhiÖm vô ®ã lµ cung cÊp nhiÒu kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ viÕt TiÕng ViÖt vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng dïng tõ ®Æt c©u (nãi- viÕt), kÜ n¨ng ®äc cho häc sinh, cô thÓ lµ: 1- Më réng hÖ thèng ho¸ vèn tõ trang bÞ cho häc sinh mét sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ tõ vµ c©u. 2- RÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng dïng tõ ®Æt c©u vµ sö dông dÊu c©u. 3- Båi dìng cho häc sinh thãi quen dïng tõ ®óng, nãi vµ viÕt thµnh c©u, cã ý thøc sö dông tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp. Bªn c¹nh ®ã, trêng TiÒu häc ThÞ trÊn Thèng NhÊt hiÖn nay lµ moät ngoâi trêng ®¹t chuÈn møc ®é II ®Çu tiªn cña huyÖn nhµ, l¹i lµ ng«i trêng cã bÒ dµy vÒ thµnh tÝch trong nhiÒu n¨m häc võa qua. Trêng vinh dù ®îc Thñ tíng chÝnh phñ tÆng b»ng khen vµ hu©n ch¬ng Lao ®éng h¹ng Ba cao quý. Trêng kh«ng nh÷ng ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ d¹y häc hiÖn ®¹i mµ cßn lµ ng«i trêng cã chÊt löôïng d¹y vµ häc lu«n ®øng ë tèp ®Çu trong huyÖn. ChÝnh v× vËy, nhËn thøc râ ®îc yªu cÇu thiÕt thùc cña nhµ trêng còng nh tÇm quan träng cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u t«i m¹nh d¹n ñöa ra saùng kieán kinh nghieäm “ N©ng cao chÊt lîng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4” . II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 1. Thùc tr¹ng a. ThuËn lîi * VÒ phÝa gi¸o viªn: Nhµ trêng lu«n t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y, c«ng t¸c thay s¸ch ®¹t kÕt qu¶ tèt nhÊt, gi¸o viªn ®îc häc ch¬ng tr×nh míi, ph¬ng ph¸p d¹y häc míi trong c¸c ®ît chuyªn ®Ò thay s¸ch. Líp häc ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ vÒ c¬ së vËt chÊt nh: bµn ghÕ hîp qui chuÈn, b¶ng chèng lo¸, thiÕt bÞ chiÕu s¸ng ®Çy ®ñ,… phôc vô cho viÖc d¹y vµ häc ®îc ®¶m b¶o. Gi¸o viªn lµ ngêi cã tay nghÒ, cã ®Çy ®ñ SGK, s¸ch híng dÉn, tµi liÖu ChuÈn kiÕn thøc vµ ®îc häc vÒ sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh: m¸y tÝnh, ®Ìn chiÕu… §éi ngò gi¸o viªn lu«n yªu nghÒ, cã n¨ng lùc s ph¹m. Ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4 nh×n chung ng¾n gän, cô thÓ ®· ® 1 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” îc gi¶m bít nhiÒu so víi ch¬ng tr×nh Tõ ng÷ - Ng÷ ph¸p cña líp 4 tríc ®©y, ph©n m«n ®· chØ râ 2 d¹ng bµi ®ã lµ: Bµi lÝ thuyÕt vµ bµi tËp thùc hµnh víi ®Þnh híng râ rµng. *VÒ phÝa Häc sinh: - Häc sinh ®· quen víi c¸ch häc tõ ë líp 1, 2, 3 nªn c¸c em ®· biÕt c¸ch lÜnh héi vµ luyÖn tËp thùc hµnh díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn - HÇu hÕt c¸c em häc sinh ®Òu ngoan ngo·n, ch¨m chØ häc tËp l¹i ®îc sù quan t©m cña phô huynh häc sinh mua s¾m cho con em c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, s¸ch híng dÉn t¬ng ®èi ®Çy ®ñ còng gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng cña m«n häc LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng, m«n TiÕng ViÖt nãi chung. - C¸c em häc sinh ®Òu ®îc häc 2 buæi/ ngµy. Buæi s¸ng häc lÝ thuyÕt, buæi chiÒu c¸c em ®îc luyÖn tËp thùc hµnh ®Ó cñng cè kh¾c s©u thªm kiÕn thøc. Tõ ®ã gióp c¸c em cã kh¶ n¨ng sö dông thµnh th¹o c¸c bµi tËp thùc hµnh vµ ¸p dông linh ho¹t vµo c¸c ph©n m«n kh¸c. 2. Khã kh¨n - Ai còng cho r»ng khi d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u thêng kh« khan, khã truyÒn ®¹t ®îc hÕt ý trong bµi häc, do ®Æc thï cña m«n häc, nhÊt lµ trong c¸ch t×m tõ, gi¶i nghÜa tõ hay dïng tõ ®Æt c©u…khiÕn cho häc sinh còng ph¶i tiÕp thu bµi mét c¸ch thô ®éng. - Gi¸o viªn ®«i lóc cßn gi¶ng d¹y theo ph¬ng ph¸p cò, viÖc ph©n chia thêi lîng lªn líp ë m«n d¹y ®«i khi cßn dµn tr¶i, ho¹t ®éng cña c«- trß cã lóc thiÕu nhÞp nhµng, nÆng tÝnh h×nh thøc. - Bªn c¹nh ®ã mét sè phô huynh cha thùc sù quan t©m ®Õn con em m×nh cßn cã quan ®iÓm “tr¨m sù nhê nhµ trêng, nhê c« gi¸o” còng lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng häc tËp cña ph©n m«n. - Cã nhiÒu häc sinh cha thËt sù chó träng khi häc m«n TiÕng ViÖt nãi chung, m«n LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng. Trong t©m tëng cña c¸c em vµ mét sè phô huynh häc sinh ®Òu híng cho con em häc m«n To¸n nhiÒu h¬n mµ cha thËt sù chó träng m«n TiÕng ViÖt, coi nhÑ m«n TiÕng ViÖt, cho r»ng, c¸c em chØ cÇn ®äc ®îc, viÕt ®îc lµ ®îc. ChÝnh v× vËy nhiÒu häc sinh kh«ng høng thó víi m«n häc, thê ¬ víi m«n häc vµ lÖ thuéc vµo c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, s¸ch båi dìng, s¸ch bµi tËp cã s½n ®¸p ¸n, kh«ng chÞu khã häc, suy nghÜ hay chó t©m vµo m«n häc, nhÊt lµ ®èi víi ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u. Do ®ã c¸c em cha thËt sù høng thø víi m«n häc nµy. 2 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t lÇn thø nhÊt, vµo tuÇn 4 (trung tuÇn th¸ng 9) víi bµi Tõ ®¬n – Tõ ghÐp ë líp 4C, kÕt qu¶ t«i thu ®îc nh sau : Líp SÜ sè XÕp lo¹i Kh¸ Trung b×nh Giái YÕu 4C 28 5 9 11 3 TØ lÖ 17,7% 32,3% 39,3% 10,7% Sau khi kiÓm tra kh¶o s¸t, t«i nhËn thÊy r»ng trong bµi lµm cña häc sinh ®¹t ®iÓm trung b×nh vµ yÕu cßn m¾c nhiÒu lçi, c¸ch ph©n biÖt tõ ®¬n, tõ ghÐp cßn cha râ rµng, nhÇm lÉn, cha theo yªu cÇu ®Ò bµi. ChÊt lîng häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn nhiÒu vµ sè häc sinh kh¸, giái cha cao. 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm ®ã. - V× cho r»ng ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ m«n häc kh« khan, kh«ng g©y ®îc høng thó víi häc sinh. Bªn c¹nh ®ã sù tËp trung cña häc sinh l¹i ch a bÒn v÷ng, kh¶ n¨ng tËp trung cha cao, hay nãng véi, kh¶ n¨ng ng«n ng÷ cßn thÊp còng lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng m«n häc. - MÆc dï häc sinh cã ®ñ s¸ch vë häc tËp nhng nhiÒu em kh«ng chÞu häc mµ phô thuéc hoµn toµn vµo s¸ch cã ®¸p ¸n ®îc in, b¸n s½n. - Cha mÑ häc sinh kh«ng kÞp thêi khuyÕn khÝch, ®éng viªn con em häc tËp. Thêi gian dµnh cho viÖc häc ë nhµ cßn Ýt. §a sè phô huynh häc sinh l¹i cã nguyÖn väng cho con em häc thiªn vÒ m«n To¸n nhiÒu h¬n. - Bªn c¹nh ®ã cßn mét bé phËn häc sinh do bÞ hæng kiÕn thøc tõ líp díi, do kh¶ n¨ng tiÕp thu bµi h¹n chÕ, nªn kh«ng thÓ hoµn thµnh hÖ thèng bµi tËp trªn líp. Tõ nh÷ng tån t¹i nªu trªn t«i ®· rÊt b¨n kho¨n vµ tr¨n trë, lu«n suy nghÜ ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña chÊt lîng m«n LuyÖn tõ vµ c©u. MÆc dï trong gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u cã nhiÒu thuËn lîi nhng còng kh«ng Ýt khã kh¨n. Song khã kh¨n nµo còng cã híng gi¶i quyÕt, thuËn lîi nµo ®Òu cã thÓ ph¸t huy ®îc nh÷ng khã h¨n ®ã. V× vËy t«i ®· t×m tßi, nghiªn cøu vµ cïng trao ®æi víi mét sè ®ång nghiÖp trong tæ, trong trêng. §îc sù hç trî vµ gióp ®ì cña ®ång nghiÖp, cña l·nh ®¹o nhµ trêng, th«ng qua cuéc häp Cha mÑ häc sinh ®Çu n¨m häc t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p kh¾c phôc, c¸ch d¹y phï hîp víi nhËn thøc cña häc sinh nh»m gióp häc sinh cã høng thó víi m«n häc vµ n¾m b¾t bµi mét c¸ch tèt h¬n, n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4C, n¨m häc 2009 - 2010. B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn 3 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” 1. Nghiªn cøu kÜ néi dung ch¬ng tr×nh, yªu cÇu chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u. 1.1. Néi dung ch¬ng tr×nh gåm 62 tiÕt ®îc ph©n nh sau: Mçi tuÇn 2 tiÕt. Häc k× I 32 tiÕt gåm 5 chñ ®iÓm. Häc k× II 30 tiÕt gåm 5 chñ ®iÓm. Mçi chñ ®iÓm häc sinh ®îc häc mét chñ ®Ò t¬ng øng víi tõng chñ ®iÓm ®ã. 1.2. Yªu cÇu kiÕn thøc a. Më réng vµ hÖ thèng ho¸ vèn tõ : M«n TiÕng ViÖt cã 10 ®¬n vÞ häc th× ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u më réng vµ hÖ thèng ho¸ 10 chñ ®iÓm ®ã. b. Trang bÞ c¸c kiÕn thøc gi¶ng d¹y vÒ tõ vµ c©u. * Tõ – CÊu t¹o tiÕng : - CÊu t¹o tõ : Tõ ®¬n, tõ ghÐp vµ tõ l¸y. - Tõ lo¹i : Danh tõ, §éng tõ, TÝnh tõ. * C¸c kiÓu c©u: C©u hái, C©u kÓ, C©u cÇu khiÕn, C©u c¶m. * C¸c dÊu c©u: DÊu chÊm hái, dÊu chÊm than, dÊu hai chÊm, dÊu ngoÆc kÐp, dÊu ngoÆc ®¬n. 1.3. Yªu cÇu kÜ n¨ng vÒ tõ vµ c©u: a. Tõ: - NhËn biÕt ®îc cÊu t¹o cña tiÕng. - Gi¶i c¸c c©u ®è tiÕng liªn quan ®Õn cÊu t¹o cña tiÕng. - NhËn biÕt tõ lo¹i. - §Æt c©u víi tõ ®· cho. - X¸c ®Þnh t×nh huèng sö dông Thµnh ng÷ - Tôc ng÷. b. C©u: - NhËn biÕt c¸c kiÓu c©u. - §Æt c©u theo mÉu. - NhËn biÕt c¸c kiÓu tr¹ng ng÷. - Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u. - T¸c dông cña dÊu c©u. - §iÒn dÊu c©u thÝch hîp. c. D¹y tiÕng ViÖt v¨n ho¸ trong giao tiÕp. Th«ng qua néi dung d¹y LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4, båi dìng cho häc sinh ý thøc vµ thãi quen dïng tõ ®óng, nãi viÕt thµnh c©u vµ ý thøc sö dông tiÕng ViÖt trong giao tiÕp phï hîp víi c¸c chuÈn mùc v¨n ho¸. - Ch÷a lçi dÊu c©u. - Lùa chän kiÓu c©u kiÕn thøc, kÜ n¨ng mµ häc sinh cÇn ®¹t ®îc vµ còng nh lµ nhiÖm vô mµ ngêi gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng khi gi¶ng d¹y ph©n m«n nµy. 4 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” 2. N¾m v÷ng qui tr×nh d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. C¸ch d¹y theo 2 d¹ng bµi lÝ thuyÕt vµ bµi thùc hµnh. 3. VËn dông mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc khi d¹y luyÖn tõ vµ c©u ë líp 4. 3.1. Ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p Ph¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng trùc tiÕp ®a ra nh÷ng kiÕn thøc ®· hoµn chØnh mµ híng dÉn cho häc sinh t duy tõng bíc mét ®Ó c¸c em tù t×m ra kiÕn thøc míi ph¶i häc. Ph¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p nh»m t¨ng cêng kÜ n¨ng suy nghÜ, t duy s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh lÜnh héi tri thøc vµ x¸c ®Þnh møc ®é hiÓu bµi còng nh kinh nghiÖm ®· cã cña häc sinh. Gióp c¸c em h×nh thµnh kh¶ n¨ng tù lùc t×m tßi kiÕn thøc. Qua ®ã häc sinh ghi nhí tèt h¬n, s©u s¾c h¬n. Yªu cÇu khi sö dông gi¸o viªn ph¶i lùa chän nh÷ng c©u hái theo ®óng néi dung bµi häc, c©u hái ®a ra ph¶i râ rµng, dÔ dµng phï hîp víi mäi ®èi tîng häc sinh trong cïng mét líp. Gi¸o viªn dµnh thêi gian cho häc sinh suy nghÜ sau ®ã cho häc sinh tr¶ lêi, c¸c em kh¸c nhËn xÐt bæ sung. Ph¬ng ph¸p nµy phï hîp víi c¶ hai lo¹i bµi lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh. VD: Khi d¹y bµi Danh tõ (tuÇn 5) môc ®Ých cña bµi lµ häc sinh ph¶i n¾m ®îc Danh tõ lµ g×?- BiÕt t×m danh tõ trõu tîng trong ®o¹n v¨n vµ ®Æt c©u víi danh tõ ®ã. - Gi¸o viªn ®a ra vÝ dô: Mang theo truyÖn cæ t«i ®i Nghe trong cuéc sèng thÇm th× tiÕng xa Vµng c¬n n¾ng, tr¾ng c¬n ma Con s«ng ch¶y cã rÆng dõa nghiªng soi §êi cha «ng víi ®êi t«i Nh con s«ng víi ch©n trêi ®· xa ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha Cho t«i nhËn mÆt «ng cha cña m×nh. L©m thÞ mü d¹ +H: Em h·y t×m nh÷ng tõ chØ sù vËt trong ®o¹n th¬? Dßng 1: TruyÖn cæ Dßng 5: §êi, cha «ng Dßng 2: Cuéc sèng, tiÕng xa Dßng 6: Con s«ng, ch©n trêi Dßng 3: C¬n n¾ng, c¬n ma Dßng 7: TruyÖn cæ Dßng 4: Con s«ng, rÆng dõa Dßng 8: ¤ng cha. + H: H·y s¾p xÕp c¸c tõ võa t×m ®îc vµo tõng nhãm sau cho thÝch hîp: - Tõ chØ ngêi: ¤ng cha- Cha «ng - Tõ chØ vËt: s«ng, dõa, ch©n trêi. 5 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” - Tõ chØ hiÖn tîng: ma, n¾ng - Tõ chØ kh¸i niÖm : Cuéc sèng, truyÖn cæ, tiÕng xa, ®êi. - Tõ chØ ®¬n vÞ : C¬n, con, rÆng. + H : Nh÷ng tõ ®ã thuéc lo¹i tõ g×? (Danh tõ) + H: VËy danh tõ lµ g×? (Danh tõ lµ nh÷ng tõ chØ sù vËt: ngêi, vËt hiÖn tîng, kh¸i niÖm hoÆc ®¬n vÞ). Nh vËy, qua 4 c©u hái gîi më cho c¸c em h×nh thµnh mét kh¸i niÖm ng÷ ph¸p mµ néi dung cña bµi ®Ò ra. Tãm l¹i ph¬ng ph¸p gîi më vÊn ®¸p ®îc sö dông trong tÊt c¶ tiÕt häc vµ ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. 3.2. Ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ c¸ch mµ gi¸o viªn ®a ra nh÷ng t×nh huèng gîi vÊn ®Ò ®iÒu khiÓn häc sinh ph¸t hiÖn vÇn ®Ò, tù gi¸c ho¹t ®éng, trùc tiÕp chñ ®éng vµ s¸ng t¹o ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua ®ã mµ kiÕn t¹o tri thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng. T¨ng thªm sù hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng ¸p dông lÝ thuyÕt vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña thùc tiÔn. N©ng cao kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ kh¸i qu¸t tõ t×nh huèng cô thÓ vµ kh¶ n¨ng ®éc lËp còng nh kh¶ n¨ng hîp t¸c trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Khi sö dông ph¬ng ph¸p nµy, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ tríc c©u hái sao cho phï hîp víi môc ®Ých, yªu cÇu vµ néi dung cña bµi ®¶m b¶o tÝnh s ph¹m, ®¸p øng víi c¸c ®èi tîng häc sinh, gi¸o viªn cÇn chuÈn bÞ tèt kiÕn thøc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ häc sinh ®a ra. VD: Khi d¹y bµi më réng vèn tõ “§å ch¬i- trß ch¬i” (tuÇn 16) Gi¸o viªn ®a ra mét sè thµnh ng÷- tôc ng÷ sau: “Ch¬i víi löa”, “ë chän n¬i, ch¬i chän b¹n”, “Ch¬i diÒu ®øt d©y”, “Ch¬i dao cã ngµy ®øt tay”, h·y chän c©u thµnh ng÷, tôc ng÷ thÝch hîp ®Ó khuyªn b¹n: a- NÕu b¹n em ch¬i víi mét sè b¹n h nªn häc kÐm h¼n ®i. b- NÕu b¹n em thÝch trÌo lªn mét chç cao chªnh vªnh, rÊt nguy hiÓm ®Ó tá m×nh gan d¹. - Víi t×nh huèng (a) c¸c em cã thÓ chän thµnh ng÷ tôc ng÷: “ë chän n¬i, ch¬i chän b¹n”. Nhng víi t×nh huèng (b) c¸c em cã thÓ chän 1 hoÆc 2 thµnh ng÷ tôc ng÷ nh:“Ch¬i víi löa” hoÆc “Ch¬i dao cã ngµy ®øt tay” ®Òu ®îc. 6 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” * Tãm l¹i: Víi ph¬ng ph¸p nµy ngêi gi¸o viªn cÇn hiÓu r»ng trong tõng t×nh huèng cô thÓ sÏ cã nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt hay, thÝch hîp ®Ó häc sinh cã thÓ øng dông vµo trong häc tËp, trong cuéc sèng. 3.3. Ph¬ng ph¸p trùc quan. Ph¬ng ph¸p trùc quan lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã gi¸o viªn cã sö dông c¸c h×nh ¶nh trùc quan nh»m gióp häc sinh cã biÓu tîng ®óng vÒ sù vËt vµ thu nhËn ®îc kiÕn thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng theo néi dung bµi häc mét c¸ch thuËn lîi. Thu hót sù chó ý vµ gióp häc sinh hiÓu bµi, ghi nhí bµi tèt h¬n, häc sinh cã thÓ kh¸i qu¸t néi dung bµi vµ ph¸t hiÖn mèi liªn hÖ cña c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc. Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh quan s¸t theo néi dung cÇn truyÒn ®¹t. VD: Khi d¹y bµi “§å ch¬i – Trß ch¬i” (tuÇn 15) gi¸o viªn ®a ra 6 bøc tranh trong SGK TiÕng ViÖt 4 tËp 1 (trang 147) ®Ó t×m ra c¸c tõ ng÷ chØ tªn ®å ch¬i – trß ch¬i mµ c¸c em ®îc më réng trong bµi häc. Bøc tranh 1: HS t×m tõ chØ ®å ch¬i: DiÒu – Trß ch¬i: th¶ diÒu. Bøc tranh 2: ®å ch¬i: ®Ìn «ng sao, trèng c¬m, ®Çu s tö – trß ch¬i: móa l©n, ríc ®Ìn, ®¸nh trèng. Bøc tranh 3: ®å ch¬i: d©y, nåi xoong, bóp bª – trß ch¬i: nh¶y d©y, nÊu ¨n, cho bÐ ¨n bét… Bøc tranh 4: ®å ch¬i: m¸y tÝnh, bé xÕp h×nh – trß ch¬i: ®iÖn tö, xÕp h×nh. Bøc tranh 5: ®å ch¬i: d©y, sóng n¸ - trß ch¬i: kÐo co. b¾n sóng. Bøc tranh 6: ®å ch¬i: kh¨n – trß ch¬i: bÞt m¾t b¾t dª… *Tãm l¹i: Sö dông ph¬ng ph¸p trùc quan gi¶ng gi¶i khi d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ rÊt quan träng v× sÏ khai th¸c ®îc triÖt ®Ó c¸c kªnh h×nh cña bµi häc, nhê ®ã mµ gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m bµi mét c¸ch tèt h¬n. 3.4. Ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn theo mÉu. Lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc mµ gi¸o viªn ®a ra c¸c mÉu cô thÓ qua ®ã híng dÉn häc sinh t×m hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm cña mÉu, cÊu t¹o mÉu vµ thùc hiÖn theo mÉu. Gióp häc sinh cã ®iÓm tùa ®Ó lµm bµi ®Æc biÖt lµ víi häc sinh trung b×nh vµ yÕu cßn ®èi víi häc sinh kh¸ giái kh«ng b¾t buéc ph¶i theo mÉu ®Ó häc sinh cã thÓ ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng. 3.5. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch. §©y lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã häc sinh díi sù híng dÉn tæ chøc cña gi¸o viªn tiÕn hµnh t×m hiÓu c¸c dÊu hiÖu theo ®Þnh híng bµi häc tõ ®ã rót ra bµi häc. Gióp häc sinh t×m tßi huy ®éng vèn kiÕn thøc cò cña m×nh ra kiÕn thøc míi. 7 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” T¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tù ph¸t hiÖn kiÕn thøc (vÒ néi dung vµ h×nh thøc thÓ hiÖn). VD: Khi d¹y bµi “C©u hái vµ dÊu chÊm hái”, tiÕn hµnh nh sau: Bíc 1: Cho häc sinh t×m ra c¸c c©u hái trong bµi tËp ®äc “Ngêi t×m ®êng tíi c¸c v× sao”. C¸c em sÏ t×m ®îc 2 c©u: 1. V× sao qu¶ bãng kh«ng cã c¸nh mµ vÉn bay ®îc? 2. CËu lµm thÕ nµo mµ mua ®îc nhiÒu s¸ch vµ dông cô thÝ nghiÖm nh thÕ? Bíc 2: Ph©n tÝch: H: C©u hái (1) lµ cña ai? (Xi-«n- cèp – xki hái m×nh) H: C©u hái (2) lµ cña ai? (B¹n cña Xi-«n-cèp-xki hái) H: DÊu hiÖu nµo gióp em nhËn ra ®ã lµ c©u hái? (Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái) Gi¸o viªn nªu: Khi ®äc c©u hái ph¶i nhÊn m¹nh vµo ý cÇn ®Ó hái. Qua ph©n tÝch cña gi¸o viªn, häc sinh rót ra ®îc bµi häc: 1. C©u hái (cßn gäi lµ c©u nghi vÊn) dïng ®Ó hái vÒ nh÷ng ®iÒu cha biÕt. VD: - Cã ph¶i tr¸i ®Êt quay xung quanh mÆt trêi kh«ng? - B¹n Hoa lµ häc sinh giái µ? 2. PhÇn lín c©u hái lµ ®Ó hái ngêi kh¸c nhng còng cã nh÷ng c©u ®Ó tù hái m×nh. VD: - ChiÕc bót nµy m×nh ®· mua ë ®©u nhØ? - V× sao Tr¸i §Êt l¹i quay nhØ? 3. C©u hái thêng cã c¸c tõ nghi vÊn (cã ph¶i, kh«ng, ph¶i kh«ng, µ,…).Khi viÕt cuèi c©u hái cã dÊu chÊm hái (?). VD: - B¹n ®· häc bµi cha? - Chó ®Êt trë thµnh chó §Êt Nung ph¶i kh«ng? Tãm l¹i, trªn ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p d¹y häc mµ t«i ®· ¸p dông trong gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, tuy nhiªn t«i còng nhËn thÊy r»ng kh«ng cã mét ph¬ng ph¸p d¹y häc nµo lµ tèi u. Mçi ph¬ng ph¸p thêng cã mÆt m¹nh - mÆt yÕu cña nã. MÆt m¹nh cña ph¬ng ph¸p nµy sÏ hç trî cho mÆt yÕu cña ph¬ng ph¸p kia. Cho nªn ®Ó tr¸nh nhµm ch¸n cÇn phèi hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y phï hîp víi nhiÒu ®èi tîng häc sinh, cã nh vËy tiÕt häc míi ®¹t kÕt qu¶ tèt. II. C¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn. §Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u theo chuÈn kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cña bé gi¸o dôc, t«i m¹nh d¹n ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4 nh sau: 8 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” BiÖn ph¸p thø nhÊt: Ph¸t huy ý thøc häc tËp cña häc sinh tõ ®ã båi dìng høng thó häc tËp cho häc sinh qua c¸c bµi häc. Còng nh c¸c ph©n m«n kh¸c cña TiÕng ViÖt, mét trong nh÷ng nhiÖm vô cña ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ båi dìng ý thøc vµ thãi quen sö dông tiÕng ViÖt v¨n ho¸. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã gi¸o viªn cÇn båi dìng høng thó häc tËp cho häc sinh, häc sinh cÇn cã ý thøc häc tËp ®óng ®¾n. Tríc hÕt ®ã lµ c¸ch lµm cho häc sinh ý thøc ®îc Ých lîi cña viÖc häc ®Ó t¹o ®éng c¬ häc tËp. Cho nªn ë mçi tiÕt d¹y ngêi gi¸o viªn ®Òu cÇn híng ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ duy tr× høng thó cho häc sinh. D¹y LuyÖn tõ vµ c©u chÝnh lµ d¹y cho c¸c em kiÕn thøc vÒ tõ ng÷ vµ ng÷ ph¸p nhng gi¸o viªn cÇn ®a ra mét sè thñ ph¸p d¹y häc, h×nh thøc d¹y häc phï hîp víi së thÝch cña c¸c em, ®ã chÝnh lµ c¸c trß thi ®è, c¸c trß ch¬i ®Ó g©y høng thó cho häc sinh trong giê häc, gi¶m bít sù c¨ng th¼ng, nhµm ch¸n. Bªn c¹nh ®ã ngêi gi¸o viªn cÇn thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ hîp t¸c tÝch cùc vµ tèt ®Ñp gi÷a c« vµ trß, gi÷a c¸c trß víi nhau còng sÏ t¹o ®îc høng thó häc tËp cho häc sinh. H×nh thøc tæ chøc d¹y häc hÊp dÉn cïng víi mét bÇu kh«ng khÝ th©n ¸i h÷u nghÞ trong giê häc sÏ t¹o høng thó cho c¶ c« vµ trß. V× vËy, bªn c¹nh viÖc gi¸o dôc tÝnh môc ®Ých kØ luËt, ý thøc vÒ tr¸ch nhiÖm v.v …cho häc sinh, víi mçi gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y trong nhµ trêng ph¶i lµ ngêi tæ chøc cuéc sèng ë trêng thËt hÊp dÉn, t¹o niÒm vui, ph¶i phÊn ®Êu sao cho Mçi ngµy c¸c em ®Õn trêng lµ mét ngµy vui. Mçi häc sinh sÏ lu«n mong muèn ph¶i lµ ngêi ®îc h¹nh phóc ngay ngµy h«m nay. Bëi vËy, gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn t×m hiÓu häc sinh muèn viÖc häc diÔn ra nh thÕ nµo? c¸i g× lµm c¸c em thÝch? c¸i g× lµm c¸c em kh«ng thÝch? ®Ó cã thÓ tæ chøc qu¸ tr×nh d¹y häc nh c¸c em mong ®îi. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngêi gi¸o viªn cÇn chó träng vµo mÆt thµnh c«ng cña trÎ, nh×n nhËn c¸c em theo c¸ch nh×n: em nµo còng ngoan, em nµo còng giái, em nµo còng cè g¾ng. ChØ cã em nµy ngoan, giái, cè g¾ng nhiÒu h¬n, em kia ngoan, giái, cè g¾ng Ýt h¬n mµ th«i. Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn lµ ngêi lu«n n©ng ®ì, khÝch lÖ, th«ng c¶m chó träng vµo mÆt thµnh c«ng cña c¸c em, ®Ò cao tÝnh s¸ng t¹o cña c¸c em. §«i lóc c« gi¸o còng cÇn tá ra ng¹c nhiªn, vui síng, t«n träng nh÷ng s¸ng t¹o cña c¸c em dï lµ rÊt nhá, gióp c¸c em tù ph¸t hiÖn ra ch©n lÝ. Sau cïng lµ c¸ch kiÓm tra ®¸nh gi¸ cña c« gi¸o ®èi víi c¸c em. ViÖc ®¸nh gi¸ trong d¹y häc ®ßi hái ph¶i nghiªm kh¾c nhng kh«ng cã nghÜa lµ kh¾t khe vµ qu¸ chÆt chÏ khi cho ®iÓm.. Cã thÓ ®Æt ra c©u hái ‘‘CÇn ®Æt ra yªu cÇu g× víi c¸c em ®Ó ®¸nh gi¸, cho ®iÓm hîp lÝ nh»m khuyÕn khÝch, häc sinh häc tèt h¬n?’’. Thµnh qu¶ 9 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” mµ c¸c em thÊy ®îc qua sù häc tËp cña m×nh ®îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng ®iÓm sè. ChØ cã ®¹t ®îc thµnh c«ng trong häc tËp míi thùc sù t¹o ra høng thó vµ niÒm say mª cho c¸c em. ChØ cã thµnh c«ng, niÒm tù hµo vÒ thµnh c«ng, c¶m gi¸c xóc ®éng khi thµnh c«ng míi lµ nguån gèc thËt sù cña ham muèn häc tËp. *Tãm l¹i, ®Ó t¹o høng thó trong häc tËp cho häc sinh còng lµ mét nghÖ thuËt trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña ngêi gi¸o viªn. T¹o høng thó cho häc sinh trong häc tËp còng chÝnh lµ lµm cho c¸c em thÊy h¹nh phóc trong häc tËp, bëi v× häc lµ h¹nh phóc kh«ng chØ v× nh÷ng lîi Ých mµ nã mang l¹i mµ h¹nh phóc cßn n»m ngay trong chÝnh sù häc tõ ®ã mµ c¸c em n©ng cao ý thøc trong häc tËp. BiÖn ph¸p thø hai: BiÖn ph¸p vÒ tµi liÖu, ®å dïng häc tËp. Ngêi gi¸o viªn ph¶i lµ ngêi gióp häc sinh biÕt c¸ch lùa chän vµ sö dông c¸c tµi liÖu, ®å dïng häc tËp nh thÕ nµo cho phï hîp. Tµi liÖu nµo c¸c em cã thÓ sö dông khi häc ë trªn líp, khi häc ë nhµ, nguån tµi liÖu nµo phï hîp víi c¸c em hay khi nµo th× cã thÓ sö dông s¸ch gi¸o khoa, vë bµi tËp, s¸ch tham kh¶o. Kh«ng chØ sö dông c¸c th«ng tin cã trong s¸ch mµ c¸c em cßn cã thÓ tù t×m tßi, tù lµm lÊy ®Ó trë thµnh ®å dïng häc tËp h÷u Ých. Tõ ®ã häc sinh sÏ chñ ®éng h¬n khi sö dông c¸c lo¹i tµi liÖu mµ kh«ng cßn phô thuéc hay lÖ thuéc vµo s¸ch tham kh¶o. Lµm ®îc ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc häc sinh sö dông c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, cã s½n ®¸p ¸n chØ lµ mét tµi liÖu gióp c¸c em dïng ®Ó so s¸nh víi kÕt qu¶ bµi lµm cña m×nh. BiÖn ph¸p thø ba: BiÖn ph¸p vÒ ph©n chia ®èi tîng häc sinh. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh, gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn mäi ®èi tîng häc sinh, v× vËy cã thÓ ph©n chia häc sinh ra nhiÒu møc ®é (giái, kh¸, trung b×nh, yÕu) ®Ó cã ph¬ng ph¸p d¹y thÝch hîp. Muèn ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh ngêi gi¸o viªn ph¶i cã hÖ thèng c©u hái trong mçi bµi thËt cô thÓ phï hîp víi tõng ®èi tîng häc sinh cô thÓ. VD: Khi d¹y bµi “C©u kÓ Ai lµm g×?” (tuÇn17) BT1: §äc ®o¹n v¨n sau: “Trªn n¬ng mçi ngêi mét viÖc.ngêi lín th× ®¸nh tr©u ra cµy. C¸c cô giµ th× nhÆt cá ®èt l¸. MÊy chó bÐ b¾c bÕp thæi c¬m. C¸c bµ mÑ lom khom tra ng«. C¸c em bÐ ngñ kh× trªn lng mÑ. Lò chã sña om c¶ rõng” råi t×m trong mçi c©u ë ®o¹n v¨n trªn c¸c tõ ng÷: a) ChØ ho¹t ®éng: b) ChØ ngêi hoÆc vËt ho¹t ®éng. Th× häc sinh cã thÓ t×m ®îc: 10 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” + Tõ chØ ho¹t ®éng: ®¸nh tr©u ra cµy, nhÆt cá ®èt l¸, ngñ kh× trªn lng mÑ, b¾c bÕp thæi c¬m, lom khom tra ng«, sña om c¶ rõng. + Tõ chØ ngêi hoÆc vËt ho¹t ®éng: ngêi lín, c¸c cô giµ, mÊy chó bÐ, c¸c em bÐ, lò chã. Lóc nµy gi¸o viªn g¹ch ch©n nh÷ng tõ ng÷ mµ c¸c em ®· t×m ®îc. Sau ®ã tiÕn hµnh hái: Em h·y ®Æt c©u hái cho tõng tõ chØ ho¹t ®éng? Th× häc sinh nªu: Ngêi lín lµm g×? C¸c cô giµ lµm g×?... Gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn mäi ®èi tîng häc sinh trong giê häc ®Ó cho tÊt c¶ c¸c em ®Òu ®îc nãi, ®Òu ®îc lµm viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng t duy. BiÖn ph¸p thø t: BiÖn ph¸p vÒ ph©n bè thêi gian häc tËp. §Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4, viÖc ph©n bè thêi gian hoc tËp cho häc sinh mét c¸ch hîp lÝ còng lµ mét yÕu tè quan träng cña sù thµnh c«ng. Ngêi gi¸o viªn ph¶i biÕt phèi kÕt hîp nhÞp nhµng c¸c ho¹t ®éng d¹y häc vµ ph©n chia thêi gian cña tõng ho¹t ®éng ®ã phï hîp trong mçi tiÕt häc, mçi bµi häc cô thÓ. Tr¸nh t×nh tr¹ng hÕt tiÕt häc mµ kh«ng hÕt bµi hoÆc ngîc l¹i t¹o c¬ héi cho häc sinh kh«ng lµm viÖc. §iÒu nµy còng gióp Ých cho häc sinh trong viÖc tù ph©n bè thêi gian häc ë nhµ hîp lÝ, mang l¹i hiÖu qu¶. BiÖn ph¸p thø n¨m: BiÖn ph¸p kÌm cÆp häc sinh yÕu. *VÒ phÝa gi¸o viªn: Víi ®èi tîng lµ häc sinh yÕu cÇn gióp c¸c em x¸c ®Þnh ®îc m¹ch kiÕn thøc trong ch¬ng tr×nh ®îc s¾p xÕp theo vßng trßn ®ång t©m, tuú theo ë mçi líp mµ cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau.Tõ ®ã gióp häc sinh yÕu n¾m ch¾c nh÷ng kiÕn thøc ë líp díi, bæ xung nh÷ng lç hæng vÒ kiÕn thøc ë líp díi th× ®Õn líp 4 c¸c em sÏ n¾m kiÕn thøc mét c¸ch dÔ dµng h¬n, ph¸t huy ®îc nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng häc sinh ®· ®¹t ë líp 1, 2, 3 theo hÖ thèng l«gic. VD: ë líp 1, c¸c em ®îc häc vÒ ©m – vÇn, häc sinh t×m tiÕng cã vÇn míi häc, nãi c©u chøa tiÕng míi häc, th× líp 4 c¸c em sÏ ®îc häc kÜ h¬n vÒ cÊu t¹o cña tiÕng: tiÕng thêng gåm cã 3 bé phËn: ©m ®Çu – vÇn – thanh (cã tiÕng kh«ng cã ©m ®Çu). Hay chØ mét kh¸i niÖm “C©u hái vµ dÊu chÊm hái” ë líp 2 häc sinh míi chØ cÇn ®¹t yªu cÇu: chän ®Êu chÊm hay dÊu hái ®Ó ®iÒn vµo « trèng; ë líp 3, c¸c em ph¶i ®Æt vµ tr¶ lêi c©u hái ; nhng ®Õn líp 4 c¸c em kh«ng nh÷ng ph¶i hiÓu kh¸i niÖm mµ cßn ph¶i biÕt gi÷ lÞch sù khi ®Æt c©u hái, tr¸nh nh÷ng c©u hái lµm phiÒn lßng ngêi kh¸c. VD: B¹n cã thÓ chê hÕt tiÕt sinh ho¹t, chóng m×nh cïng nãi chuyÖn ®îc kh«ng? 11 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Ph¶i biÕt sö dông c©u hái vµo môc ®Ých kh¸c, kh«ng chØ dõng l¹i ë hái nh÷ng ®iÒu muèn biÕt mµ cßn ph¶i biÕt dïng c©u hái ®Ó thÓ hiÖn th¸i ®é, khen, chª, kh¼ng ®Þnh, phñ ®Þnh, yªu cÇu, mong muèn. *VÒ phÝa gia ®×nh: Gi¸o viªn cÇn gÆp gì, trao ®æi víi phô huynh häc sinh häc yÕu cïng phèi kÕt hîp ®Ó gióp ®ì, kÌm cÆp c¸c em. Th«ng qua bµi tËp ®îc giao ë líp, vÒ nhµ phô huynh cÇn dµnh thêi gian cho c¸c em häc tËp ®Ó hoµn thµnh c¸c bµi tËp ®ã. Theo t×nh tr¹ng hiÖn nay, häc sinh chØ häc trªn líp cßn vÒ nhµ hÇu nh lµ kh«ng häc, nhÊt lµ víi ®èi tîng häc sinh yÕu. §ã lµ mét lèi suy nghÜ sai lÇm cña mét sè bËc phô huynh vµ häc sinh mµ gi¸o viªn cÇn trao ®æi víi phô huynh ®Ó lo¹i bá. MÆt kh¸c, mét sè cha mÑ thêng vin cí bËn c«ng viÖc lµm ¨n nªn coi nhÑ viÖc häc ë nhµ cña con c¸i, kh«ng ®Ó ý ®Õn viÖc con em m×nh häc c¸i g×? häc thÕ nµo? V× vËy nhiÖm vô häc tËp cña häc sinh kh«ng thÓ t¸ch rêi khái yÕu tè gia ®×nh bëi ®©y chÝnh lµ ®éng lùc c¬ b¶n thóc ®Èy c¸c em phÊn ®Êu cho sù häc cña m×nh. *VÒ phÝa b¹n bÌ: Gi¸o viªn còng cÇn tranh thñ sù trao ®æi th«ng tin, häc hái lÉn nhau gi÷a häc sinh víi häc sinh. §«i khi qua c¸ch nãi n«m na cña b¹n bÌ l¹i gióp cho ®èi tîng häc sinh yÕu thÊy ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu h¬n. Ch¼ng ph¶i “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” ®ã sao. Giao cho häc sinh kh¸ thêng xuyªn kÌm cÆp häc sinh yÕu cïng hëng øng thi ®ua “§«i b¹n cïng tiÕn”. Cïng nhau tham gia c¸c ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp nh c¸c giê ch¬i, giê chµo cê, c¸c cuéc täa ®µm, trao ®æi, sinh ho¹t, c¸c em sÏ thÊy thÝch thó vµ tù gi¸c tÝch luü ®îc vèn tõ, vèn kiÕn thøc cho m×nh. VD : Qua bµi Më réng vèn tõ §å ch¬i – Trß ch¬i c¸c em còng thÊy ®îc nh÷ng trß ch¬i nµo cã lîi, nh÷ng trß ch¬i nµo cã h¹i, nªn tr¸nh. Th«ng qua c¸c cuéc täa ®µm trao ®æi ®ã, c¸c em sÏ häc ®îc ë b¹n bÌ ®Ó ®Æt c©u hái mét c¸ch lÞch sù, tr¸nh hái trèng kh«ng hoÆc nh÷ng c©u hái tß mß thiÕu tÕ nhÞ. BiÕt gi÷ phÐp lÞch sù khi bµy tá yªu cÇu, ®Ò nghÞ víi mäi ngêi xung quanh. *VÒ ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ: gi¸o viªn cÇn tËn dông vµ sö dông mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®å dïng vµ trang thiÕt bÞ d¹y häc kh«ng chØ trong qu¸ tr×nh d¹y häc mµ cßn ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá trong viªc gióp ®ì häc sinh yÕu. Víi ®èi tîng häc sinh yÕu kh¶ n¨ng t duy trõu tîng thÊp do ®ã cÇn t¨ng cêng, hç trî c¸c em vÒ kh¶ n¨ng t duy b»ng h×nh ¶nh, b»ng ©m thanh… b»ng trùc quan sinh ®éng sÏ gióp c¸c em tiÕp thu bµi tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. BiÖn ph¸p thø s¸u: BiÖn ph¸p vÒ lËp kÕ ho¹ch bµi häc. 12 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng néi dung c¬ b¶n cña tõng bµi häc trong SGK vµ nh÷ng híng dÉn cô thÓ vÒ môc tiªu cÇn ®¹t. Tuú theo ®Æc ®iÓm cña tõng bµi häc mµ x©y dùng kÕ ho¹ch bµi gi¶ng cho phï hîp. Song, cho dï thÕ nµo còng cÇn cã ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng líp vµ tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®ã mét c¸ch phong phó, phèi hîp linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc cho phï hîp víi néi dung cña bµi d¹y vµ chñ ®iÓm cña bµi ®ã. Cã thÓ sö dông linh ho¹t nhiÒu h×nh thøc d¹y häc trong cïng mét tiÕt d¹y . §ã lµ c¸c h×nh thøc tæ chøc: lµm viÖc c¸ nh©n, trao ®æi nhãm, ®µm tho¹i g©y høng thó cho häc sinh tr¸nh nhµm ch¸n ®¬n ®iÖu. VD: Khi d¹y bµi Më réng vèn tõ íc m¬ (tuÇn 9) Bµi tËp 2: Häc sinh th¶o luËn nhãm ®«i T×m thªm nh÷ng tõ cïng nghÜa víi “íc m¬” - HS 1 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng “íc”: íc ao, … - HS 2 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng ‘‘m¬’’: m¬ méng, ... - HS 2 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng “íc”: íc mong, ... - HS 1 t×m tõ b¾t ®Çu tõ tiÕng ‘‘m¬’’: m¬ íc, ... BT 3 : Nªu yªu cÇu viÕt thªm nh÷ng tõ : ®Ñp ®Ï, viÓn v«ng, cao c¶, lín, nho nhá, k× quÆc, d¹i dét, chÝnh ®¸ng vµo sau tõ íc m¬ thÓ hiÖn sù ®¸nh gi¸ : + HS th¶o luËn nhãm 4. - §¸nh gi¸ cao: íc m¬ ®Ñp, íc m¬ chÝnh ®¸ng, íc m¬ cao c¶, íc m¬ lín, íc m¬ ®Ñp ®Ï. - §¸nh gi¸ kh«ng cao: íc m¬ b×nh thêng, íc m¬ nho nhá. - §¸nh gi¸ thÊp: íc m¬ k× quÆc, íc m¬ d¹i dét, íc m¬ viÓn v«ng, íc m¬ tÇm thêng. BT 4: Nªu VD vÒ 1 lo¹i íc m¬ nãi trªn. + Bµi nµy cho häc sinh lµm viÖc c¸ nh©n. VD: +¦íc m¬ ®îc ®¸nh gi¸ cao: §ã lµ nh÷ng íc m¬ v¬n lªn lµm nh÷ng viÖc cã Ých cho mäi ngêi nh: - ¦íc m¬ häc giái ®Ó trë thµnh b¸c sÜ/ kÜ s… - ¦íc m¬ chinh phôc vò trô… + ¦íc m¬ ®îc ®¸nh gi¸ kh«ng cao: §ã lµ nh÷ng íc m¬ gi¶n dÞ, thiÕt thùc, cã thÓ thùc hiÖn ®îc kh«ng cÇn nç lùc lín: - ¦íc m¬ cã truyÖn ®äc/ cã xe ®¹p/ cã mét ®å ch¬i… + ¦íc m¬ bÞ ®¸nh gi¸ thÊp: §ã lµ nh÷ng íc m¬ phi lÝ, kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc hoÆc lµ nh÷ng íc m¬ Ých kØ, cã lîi cho b¶n th©n nhng g©y h¹i cho ngêi kh¸c: - ¦íc m¬ ®îc xem ti vi suèt ngµy/ íc kh«ng ph¶i häc mµ vÉn ®îc ®iÓm cao… 13 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” - ¦íc m¬ thÓ hiÖn lßng tham kh«ng ®¸y cña vî «ng l·o ®¸nh c¸. - ¦íc m¬ tÇm thêng – íc ®îc ¨n dåi chã – Ba ®iÒu íc.v.v… Tãm l¹i, vËn dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc d¹y häc sÏ lµm cho líp häc s«i næi, g©y høng thó cho häc sinh sÏ gióp häc sinh tiÕp thu bµi häc mét c¸ch tèt h¬n, n¾m v÷ng néi dung cña bµi häc. Bªn c¹nh ®ã, gi¸o viªn cÇn ph¶i cã dù kiÕn vÒ c¸c c©u tr¶ lêi cña häc sinh vµ c¸c t×nh huèng s ph¹m cã thÓ x¶y ra trong mçi ho¹t ®éng tõ ®ã cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt, ®iÒu chØnh kÞp thêi. ViÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng häc tËp cã t¸c dông rÊt lín ®Õn viÖc gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u, gióp häc sinh biÕt quý träng vµ gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt tõ ®ã h×nh thµnh cho c¸c em nh©n c¸ch sèng vµ kÜ n¨ng sèng. Do ®ã ®Ó cã kÕt qu¶ cao trong tiÕt d¹y LuyÖn tõ vµ c©u gi¸o viªn cÇn lËp kÕ ho¹ch bµi häc chu ®¸o, cÈn thËn chuÈn bÞ vÒ mäi mÆt cho tiÕt d¹y. ViÖc lµm nµy ph¶i diÔn ra tríc khi thi c«ng bµi d¹y trªn líp häc. C. PhÇn kÕt luËn I. KÕt qu¶ nghiªn cøu Qua qu¸ tr×nh võa nghiªn cøu võa ¸p dông vµo thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy r»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc mµ t«i ¸p dông ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng vui mõng vµ phÊn khëi. Sau khi ¸p dông c¸ch ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y theo ®Ò tµi, t«i ®· kh¶o s¸t lÇn 2 vµo tuÇn 14 cuèi th¸ng 11 víi bµi tËp T×m Danh tõ - §éng tõ – TÝnh tõ trong ®o¹n v¨n. KÕt qu¶ thu ®îc nh sau : Líp SÜ sè Giái Kh¸ XÕp lo¹i Trung b×nh YÕu 4C 28 15 10 3 0 TØ lÖ 53,6% 35,7% 10,7% 0% KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy chÊt lîng hoc tËp ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u Líp 4C ®· ®îc n©ng lªn tr«ng thÊy. Cô thÓ trong bµi lµm cña c¸c em ®· thÓ hiÖn hiÓu vµ ph©n biÖt ®îc tõ lo¹i mét c¸ch râ rµng, biÕt sö dông tõ lo¹i trong ®Æt c©u vµ viÕt v¨n. KÕt qu¶ trªn ®· minh chøng cho c¸ch lµm nh ®· nªu lµ hiÖu qu¶ vµ ®i ®óng theo sù chØ ®¹o cña nhµ trêng vµ cña ngµnh ®Ò ra. Cho ®Õn nay t«i vÉn tiÕp tôc thùc hiÖn vµ ph¸t huy nh÷ng mÆt ®¹t ®îc, kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn tån t¹i ®Ó n¨ng cao chÊt lîng d¹y häc h¬n n÷a. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t«i xin rót ra mét sè kÕt luËn sau : - Tríc hÕt gi¸o viªn ph¶i lµ ngêi n¾m v÷ng ch¬ng tr×nh, kiÕn thøc, kÜ n¨ng tiÕng ViÖt, cã vèn sèng phong phó. - Thùc sù yªu nghÒ, cã t©m huyÕt víi nghÒ. 14 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” - Thêng xuyªn häc hái trau dåi kiÕn thøc, nghiªn cøu tµi liÖu, s¸ch b¸o... giao lu häc hái ®ång nghiÖp cã nhiÒu kinh nghiÖm ®Ò ngµy cµng lµm phong phó thªm vèn kiÕn thøc, kÜ n¨ng cho m×nh. - Cã ph¬ng ph¸p nghiªn cøu bµi, so¹n bµi, thiÕt kÕ bµi häc mét c¸ch khoa häc, s¸ng t¹o, linh ho¹t. - T¹o sù giao tiÕp cëi më, th©n thiÖn víi häc sinh, mÉu mùc trong lêi nãi, viÖc lµm,th¸i ®é, cö chØ. Cã tam hån trong s¸ng lµnh m¹nh ®Ó hoc sinh noi theo. - Gi¸o viªn lµ ngêi kh¬i dËy niÒm say mª høng thó cña häc sinh víi ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng, m«n TiÕng ViÖt nãi chung. Lu«n phèi hîp víi gia ®×nh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho c¸c em tham gia häc tËp. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ chÊt lîng häc tËp ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë Líp 4C trêng TiÓu häc ThÞ trÊn Thèng NhÊt n¨m häc 2009 – 2010, t«i m¹nh d¹n ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y häc ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë Líp 4C nh sau: BiÖn ph¸p thø nhÊt: Ph¸t huy ý thøc häc tËp cña häc sinh tõ ®ã båi dìng høng thó häc tËp cho häc sinh qua c¸c bµi häc. BiÖn ph¸p thø hai: BiÖn ph¸p vÒ tµi liÖu, ®å dïng häc tËp. BiÖn ph¸p thø ba: BiÖn ph¸p vÒ ph©n chia ®èi tîng häc sinh. BiÖn ph¸p thø t: BiÖn ph¸p vÒ ph©n bè thêi gian häc tËp. BiÖn ph¸p thø n¨m: BiÖn ph¸p kÌm cÆp häc sinh yÕu (c¸c ®èi tîng kÌm cÆp häc sinh yÕu lµ: gi¸o viªn, gia ®×nh, b¹n bÌ vµ díi sù hç trî cña ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ d¹y häc). BiÖn ph¸p thø s¸u: BiÖn ph¸p vÒ lËp kÕ ho¹ch bµi häc. III. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi: “ N©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ë líp 4” t«i ®· tham kh¶o c¸c tµi liÖu d¹y häc cña ph©n m«n còng nh häc hái kinh nghiÖm tõ b¹n bÌ ®ång nghiÖp, ®Ò tµi ®· hoµn thµnh vµ ®· d¹y thùc nghiÖm ë líp 4C n¨m häc 2009 – 2010. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thc hiÖn ®Ò tµi ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t«i rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o còng nh b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi cña t«i cã tÝnh kh¶ thi h¬n còng nh ph¹m vi sö dông ®îc réng r·i h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Thèng NhÊt, ngµy 08 th¸ng 03 n¨m 2010. Ngêi viÕt 15 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: “Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyên từ và câu ở lớp 4” Ph¹m ThÞ Ngäc Dung 16 Ngêi thùc hiÖn: Ph¹m ThÞ Ngäc Dung – GV Trêng TiÓu häc ThÞ TrÊn Thèng NhÊt.