Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Trung học cơ sở Skkn một vài phương pháp giúp học sinh say mê ham thích phân môn âm nhạc thường ...

Tài liệu Skkn một vài phương pháp giúp học sinh say mê ham thích phân môn âm nhạc thường thức

.PDF
17
129
113

Mô tả:

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số ( do thường trực HĐ ghi) : …………………............................. 1.Tên sáng kiến: “ Một vài phương pháp giúp học sinh say mê ham thích phân môn Âm nhạc thường thức” 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: thuộc lĩnh vực chuyên môn Âm nhạc. 3. Mô tả bản chất của sáng kiến: 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết: 3.1.1. Thuận lợi: - Âm nhạc Việt Nam, một biểu tượng sâu sắc và độc đáo của đất nước, con người Việt Nam. Điều này đã được chứng minh cụ thể qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ của dân tộc. Âm nhạc là nguồn sữa diệu kỳ đã đang và sẽ nuôi dưỡng bao tâm hồn, ý chí những thế hệ con người Việt Nam trong đấu tranh gìn giữ và xây dựng Tổ quốc. Có sức sống và vị thế to lớn đó, tự thân âm nhạc đã có sức mạnh tiềm ẩn và quyến rũ. Hoạt động âm nhạc đã trở thành một nhu cầu, quyền lợi và nhiệm vụ của mọi người trong xã hội. - Trong điều kiện phát triển của CNTT, việc dạy học ứng dụng CNTT và sử dụng GAĐT đòi hỏi GVBM phải cập nhật và ứng dụng vào giảng dạy, đó cũng là một trong những giải pháp tạo hứng thú giúp cho HS say mê ham thích trong học tập bộ môn. 1 - Giáo viên nắm rõ đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học linh hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học. 3.1.2. Khó khăn: - Âm nhạc là môn học độc lập trong chương trình THCS. Dạy và học nghiêm túc, có kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những tiêu chuẩn để xét lên lớp hay tốt nghiệp bậc học. Song thực tế hiện nay cho thấy rằng môn này chưa được quan tâm đầy đủ và nghiêm túc ở các cấp và các ngành. Đặc biệt là khi môn này chuyển sang đánh giá bằng xếp loại thì HS ngày càng không quan tâm đến môn học, có dấu hiệu xem nhẹ, lơ là trong học tập. - Đối với học sinh trường THCS, đa số các em ít có điều kiện đi lại và nắm bắt thông tin, không chỉ thế các em còn ít quan tâm đến việc học nhạc, chủ yếu là các em bị chi phối, ảnh hưởng về các môn chính, điều kiện của nhà trường và xã hội. - Nhiều năm qua, chất lượng bộ môn luôn đạt và vượt chỉ tiêu đề ra. Song trong quá trình giảng dạy cũng gặp rất nhiều khó khăn do tâm lí của HS, kể cả một số GVBM khác và PHHS vẫn còn xem nhẹ bộ môn, cho đây là môn năng khiếu nên không đòi hỏi các em phải học nhiều. Những ý nghĩ chưa tích cực này đòi hỏi phải được xóa bỏ nhất là đối với những em HS đầu cấp. Với mục tiêu và đặc điểm của bộ môn âm nhạc việc vận dụng sáng kiến “ Một vài phương pháp giúp học sinh say mê ham thích phân môn Âm nhạc thường thức” cần phải được thực hiện một cách nghiêm túc và khoa học góp phần vào sự thành công trong công tác giáo dục HS. 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến 3.2.1. Mục đích của giải pháp - Âm nhạc là một môn văn hóa bắt buộc, tất cả HS đều được học và phải học để có một trình độ văn hoá âm nhạc phổ thông trong nền học vấn chung của 2 cấp THCS, môn âm nhạc được triển khai rộng rãi từ những năm 1996 – 1997 cho đến nay đã trở thành một môn học rất quen thuộc đối với tất cả HS THCS. Thế nhưng, so với một số môn học khác, Âm nhạc vẫn còn bị xem là môn phụ. Để phát huy được tác dụng của bộ môn, làm phong phú thêm đời sống tinh thần, tạo được lực luợng nòng cốt cho các phong trào văn nghệ, đồng thời góp phần vào việc giáo dục toàn diện cho HS, việc tạo hứng thú học tập cho các em là rất quan trọng, thông qua các tác phẩm âm nhạc được chọn lọc đưa vào chương trình học hát và các tác phẩm của các nhạc sĩ nổi tiếng ở phân môn âm nhạc thường thức. - Giáo dục được các em sự tìm tòi và sáng tạo, các em biết trân trọng các nhạc sĩ, biết giữ gìn các tác phẩm của họ, đồng thời biết gìn giữ những làn điệu dân ca, những nhạc cụ … của các dân tộc Việt Nam . 3.2.2. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu: - Tạo được sự say mê ham thích cho các em học sinh trong quá trình học âm nhạc đồng thời góp phần thực hiện thành công mục tiêu giáo dục bộ môn. - Hình thành kỹ năng tư duy, ứng xử nhạy bén qua việc thảo luận nhóm, các trò chơi vui học âm nhạc (con số may mắn, nghe đoán tên bài hát,…) 3.2.3. Cách thức thực hiện qua các bước của giải pháp mới: - Trước đây, khi giảng dạy môn Âm nhạc tôi thường giảng cho HS nghe những kiến thức có trong SGK và những kiến thức mở rộng do tôi tìm tòi từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau, nói chung người GV nổ lực đem toàn bộ kiến thức thu thập, truyền tải lại cho HS, HS tiếp thu kiến thức một cách thụ động. Phân môn Âm nhạc thường thức trang bị cho HS một số hiểu biết để góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục cho học sinh có một trình độ âm nhạc nhất định. Dạy Âm nhạc thường thức theo hướng phát huy tính tích cực và giáo dục văn hoá âm nhạc cho HS. Sự chuẩn bị để dạy tốt phân môn Âm nhạc thường thức GV phải có sự chuẩn bị thật đầy đủ, kĩ càng. Cụ thể là: 3 - Phải có những câu hỏi gợi mở để HS cùng tham gia vào bài học - Chuẩn bị tranh ảnh liên quan đến nội dung bài học. Các nội dung Âm nhạc thường thức được trình bày trong SGK hết sức ngắn gọn, do đó GV cần sưu tầm thêm tư liệu tham khảo, vừa bổ sung kiến thức cho bản thân, vừa có thể cung cấp thêm cho HS ở mức độ cần và đủ. * Các dạng bài trong phân môn Âm nhạc thường thức gồm có: - Giới thiệu tác giả, tác phẩm Phạm Tuyên Trần Hoàn Trịnh Công Sơn Bettoven Sopanh - Giới thiệu nhạc cụ Cồng Chiêng Đàn T-rưng Đàn Piano Đàn Đá Đàn violon - Giới thiệu các hình thức biểu diễn 4 Hòa tấu nhạc cụ dân tộc Tam tấu nhạc cụ dân tộc Hòa tấu cồng chiêng Độc tấu sáo Tam tấu vi-o-lông, tranh Hòa tấu nhạc cụ dân tộc - Một số vấn đề của đời sống âm nhạc, sinh hoạt âm nhạc. Trang phục DT Tày Trang phục DT Thái Trang phục DT Nùng Trang phục DT Mường Trang phục DT Dao 5 Hát Đồng dao Hát Cải lương Hát bội Hát chèo Hò giã gạo Những dạng bài trên đều có đặc điểm và tính chất khác nhau, do đó mỗi dạng bài nên theo một quy trình dạy học riêng. Dù thực hiên theo quy trình nào cũng đều phải coi trọng phần minh họa bằng âm nhạc và câu hỏi đáp để thầy và trò cùng tham gia hoạt động. Dạy tốt từng nội dung trong phân môn Âm nhạc thường thức chính là góp phần vào việc hình thành trình độ văn hoá âm nhạc nhất định cho HS như mục tiêu môn học đã đề ra. Phương tiện và ĐDDH phục vụ cho phân môn Âm nhạc thường thức. Để dạy tốt các nội dung Âm nhạc thường thức cần có những phương tiện và ĐDDH như: - Tranh ảnh - Băng/ đĩa - Nhạc cụ - Các tư liệu tham khảo Trong đổi mới PPDH, ngoài việc tích cực hóa các hoạt động dạy - học của thầy và trò (đặc biệt là HS) thì phương tiện và ĐDDH cũng phải được quan tâm thích đáng. Dạy âm nhạc, GV nhất thiết phải sử dụng nhạc cụ hỗ trợ. Ở trường 6 đã được trang bị nhạc cụ phục vụ cho giảng dạy, đĩa nhạc phục vụ cho dạy học cũng đã được sản xuất nhưng chưa thật đủ như mong muốn. Ngoài các phương tiện, thiết bị được hỗ trợ GV cần sưu tầm, tìm tòi, nghiên cứu để có được những tư liệu, phương tiện có thể sử dụng khi dạy Âm nhạc thường thức. Đó là công việc thường xuyên, lâu dài mà bất kì GV âm nhạc nào cũng phải quan tâm đến. Những điểm cần lưu ý: Các nội dung trong phân môn Âm nhạc thường thức góp phần quan trọng vào việc giáo dục văn hoá âm nhạc cho HS. Khi dạy phân môn này GV không nên truyền thụ kiến thức một chiều mà cần đặt câu hỏi để HS cùng tham gia thảo luận, qua đó các em có thể nói lên những hiểu biết và cảm nhận qua sự trải nghiệm của bản thân tuy có thể còn rất ít ỏi. Về phương pháp dạy Âm nhạc thường thức, GV cần vận dụng một cách linh hoạt tùy thuộc vào từng chủ đề nội dung. Ví dụ: giới thiệu tác giả, tác phẩm không nên thực hiện giống như giới thiệu nhạc cụ: dạy về các vùng miền dân ca sẽ không nên thực hiện giống như giới thiệu các hình thức biểu diễn hoặc thể loại âm nhạc… Đổi mới phương pháp Âm nhạc thường thức, GV cần quan tâm đến thiết bị, ĐDDH như đã nêu trên, đồng thời có thể sử dụng sự trợ giúp của phần mềm vi tính như: Power Point, Violet…để tạo hiệu quả cao hơn trong hoạt động dạy học của thầy và trò. 1. Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng: * Yêu cầu của phương pháp này đòi hỏi: - Giáo viên phải có khả năng sử dụng máy tính và một số chương trình cần thiết trên máy. - Nhà trường phải có đầy đủ trang thiết bị, phòng chức năng và tốt hơn nữa là có phòng bộ môn - Đây là dạng giáo án điện tử, phương pháp này có nhiều thuận lợi: 7 + Học sinh có thể mắt thấy, tai nghe khi giáo viên giới thiệu bài + Hiệu ứng trên máy giúp học sinh hứng thú, tập trung hơn. + Học sinh có thể xem phim thay bằng những hình ảnh tĩnh. + Có thể chơi các trò chơi ở những phương pháp trên mà giáo viên không cần phải làm bảng phụ câu hỏi và đáp án… + Trong phân môn Âm nhạc thường thức phân môn này bao gồm các nội dung: Giới thiệu tác giả tác phẩm, nghe nhạc và một số kiến thức liên quan đến đời sống âm nhạc, để tạo ra hứng thú đối với phân môn này giáo viên có thể tiến hành dưới các hình thức: Xem tranh và giải thích, nghe băng nhạc hoặc giáo viên tự trình bày tác phẩm. Ví dụ: Sơ lược về nhạc hát - nhạc đàn ( lớp 6 - tiết 27 ) - Giáo viên cho học sinh xem trích đoạn phim và hiệu ứng câu hỏi cùng phần trắc nghiệm, học sinh theo hiệu lệnh trả lời. Giáo viên cho hiệu ứng đáp án. 1 2 3 8 4 5 7 8 6 9 Những dạng bài trên đều có đặc điểm và tính chất khác nhau, do đó mỗi dạng bài nên theo một quy trình dạy học riêng. Dù thực hiên theo quy trình nào cũng đều phải coi trọng phần minh hoạ bằng âm nhạc và câu hỏi đáp để thầy và trò cùng tham gia hoạt động. * Không phải các phương pháp này là phương pháp hoàn toàn mới nhưng do cách tổ chức của giáo viên, tạo sự phấn khích thi đua, tạo khả năng tổ chức (tổ chức nhóm) tạo tinh thần đoàn kết, biết chung sức, chia sẻ,… * Học sinh đã biết tự học, tự tìm tòi khám phá thêm kiến thức cho mình, cho bạn. * Học sinh thật sự thích thú phân môn này. * Hình thành cho học sinh tính năng động, có óc tổ chức, tính tập trung, sáng tạo. 2. Phương pháp trực quan: - Khi dạy “ Sơ lược về một vài nhạc cụ dân tộc phổ biến” ( trong chương trình âm nhạc lớp 6 tiết 15). Nếu chúng ta chỉ dùng phương pháp thuyết trình những kiến thức có trong SGK như: 9 + Nhạc cụ được cấu tạo như thế nào? + Hình dáng nhạc cụ ấy ra sao? + Âm sắc của các nhạc cụ vang lên như thế nào? + Nó dược sử dụng như thế nào trong dàn nhạc? - Trong dạy học âm nhạc âm thanh vô cùng trừu tượng yêu cầu trực quan là tối cần thiết, các phương tiện ĐDDH: nhạc cụ, máy nghe, băng hình, băng tiếng, tranh, ảnh, bản đồ cũng có tác dụng tốt trong giờ lên lớp. * Ví dụ: Khi dạy “ Sơ lược về một vài nhạc cụ dân tộc phổ biến” ( trong chương trình âm nhạc lớp 6 tiết 15). - GV cho quan sát hình ảnh nhạc cụ bằng tranh hoặc nhạc cụ thật ( nếu có) cùng âm sắc của nhạc cụ đó ( qua băng, đĩa ), hỏi tên nhạc cụ, HS trả lời. - GV cho biết đáp án và trích đoạn phim phần nhạc hòa tấu các nhạc cụ đó để minh họa ( qua băng, đĩa ). Cây sáo Biểu diễn thổi sáo Đàn bầu biểu diễn đàn bầu 10 Đàn tranh biểu diễn đàn tranh Đàn nhị biểu diễn đàn nhị Trống cơm biểu diễn trống cơm Đàn nguyệt Trống cái biểu diễn đàn nguyệt biểu diễn Trống cái Trống đế Hòa tấu nhạc cụ dân tộc - Sau đó, củng cố phần này bằng trò chơi “ thử tài”. Giáo viên cho xuất hiện trên màn hình nhạc công cùng tư thế biểu diễn nhạc cụ, nhưng không có nhạc cụ. Sau khi học sinh trả lời, sẽ xuất hiện nhạc cụ. Để tạo thêm không khí sinh động giáo viên có thể đưa hiệu ứng đếm số ngược từ 10 đến 0. 3. Phương pháp tổ chức trò chơi : 11 * Trò chơi con số may mắn được vận dụng vào phần củng cố bài học, nhằm đánh giá khả năng hiểu bài ở mức độ nào? Để có biện pháp điều chỉnh cho phù hợp. Trò chơi chơi này được thể hiện ở tiết 24 lớp 6 khi giới thiệu nhạc sĩ Mô-da: GV chia lớp thành 2 đội A, B, các đội có nhiệm vụ chọn một trong các con số từ 1 cho đến 8, trong đây có con số may mắn. Nếu đội nào lật đúng con số may mắn sẽ ghi được 10 điểm và được quyền ưu tiên chọn các con số tiếp theo ( con số may mắn cho ngẫu nhiên ở đây là con số 3,7 hay bất kì con số nào khác ta có thể thay đổi theo ý muốn). Khi các đội tiến hành chọn các con số dưới các con số đó là câu hỏi các đội có nhiệm vụ trả lời bằng cách chọn đáp án đúng, nếu đội nào chọn đáp án đúng câu hỏi ghi được 10điểm, nếu chọn đáp án sai thì chuyển quyền ưu tiên qua đội bạn. Đội nào hoàn thành sớm và ghi nhiều điểm nhất thì đội đó chiến thắng. GV lưu ý khi chọn con số nào xong nó sẽ tự biến mất đi đến khi không còn con số nào nữa thì lúc đó sẽ hoàn thành trò chơi. GV cho 2 đội hoãn tù tì với nhau để chọn đội đi trước và cho thư kí ghi điểm giữa các đội tham gia trò chơi. Trò chơi con số may mắn bắt đầu. 12 - Tạo sự hứng thú cho học sinh thông qua tổ chức trò chơi trong các tiết học. Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo viên biết cách sắp xếp thời gian hợp lý tổ chức trò chơi cho học sinh thì học sinh rất hào hứng học. Trong âm nhạc có rất nhiều trò chơi nhưng giáo viên phải biết tổ chức trò chơi phù hợp với từng bài học cụ thể. *Ví dụ: Nghe nhạc đoán tên bài hát Trong tiết 11 (ÂN 9) giới thiệu Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý, khi cho học sinh nghe các tác phẩm giáo viên cho HS chơi trò chơi nghe nhạc và đoán ô chữ để xác định tên bài hát. Giáo viên chia lớp thành hai đội và oản tù tì xem đội nào nào thắng thì được quyền nghe và đoán tên tác phẩm trước. Đội nào đoán trúng nhiều nhất đội đó sẽ chiến thắng. GV có thể gợi ý bài hát đó gồm có mấy chữ đối với các bài các em ít nghe. Qua đó sẽ tạo cho tiết học thêm sinh động, các em sẽ hứng thú hơn trong học tập. 13 1 → 3 4 Bến Tre 2 đứng Dáng 1 2 3 Mẹ yêu con → - Tạo không khí vui tươi, thoải mái cho tiết học: Ngoài ra, trong quá trình giảng dạy , giáo viên cần phải tạo cho học sinh những tình cảm tốt , cách ăn mặc của giáo viên cũng góp phần không nhỏ tạo sự hứng thú cho học sinh. Bên cạnh đó , giáo viên dạy nhạc nhất thiết phải hát được những bài hát trong chương trình yêu cầu, vì các em thích được nghe chính giáo viên hát, từ đó sẽ tác động đến suy nghĩ của học sinh là mình sẽ cố gắng hát được giống như giáo viên giảng dạy. Ngoài ra, trong các tiết dạy về phân môn âm nhạc thường thức giáo viên cũng nên hát cho học sinh nghe các ca khúc của 14 các nhạc sĩ mà học sinh học từ đó tạo cho các em phấn khởi hơn khi học môn này. - Lắng nghe ý kiến và sự sáng tạo của HS trong học tập: Trong quá trình học hát, học Nhạc lí, Tập đọc nhạc hay Âm nhạc thường thức HS cũng có nhiều ý kiến hay nhiều sáng tạo. Do đó, GV phải dành thời gian cho các em trình bày ý kiến của mình. Những ý kiến hay GV nên tuyên dương và nếu được có thể áp dụng trong quá trình luyện tập của các em. 3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp - SKKN giáo dục “Một vài phương pháp giúp học sinh say mê ham thích môn âm nhạc thường thức” có thể ứng dụng cho việc giảng dạy bộ môn Âm nhạc cấp THCS. Tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của đơn vị và khả năng chuyên môn của từng GV cũng như năng lực hoạt động của HS ở từng địa bàn khác nhau mà GV có thể linh hoạt điều chỉnh vận dụng một cách cho phù hợp và có hiệu quả nhất. - Với một vài phương pháp trên giúp HS học tốt phân môn ANTT, tôi tin tưởng tiết học sẽ sôi nổi, nhiều tranh luận giữa các em sẽ xảy ra. Từ đó, các em sẽ hứng thú hơn trong học tập, không còn xem thường phân môn ANTT, các em sẽ tích cực, chủ động tìm tòi giúp cho tiết học diễn ra sinh động, các kiến thức dần dần hình thành trong các em. - Môn Âm nhạc ở trường THCS trong quá trình đổi mới ngày nay là vô cùng cần thiết. Đặc biệt với phương pháp này, nó giúp cho HS phát triển toàn diện bộ não và kích thích tư duy tìm tòi, khám phá ra cái hay, cái mới trên nền tảng cơ bản của kiến thức, kĩ năng. - Thúc đẩy sự đam mê giảng dạy của bản thân cũng như sự ham học hỏi, không ngại khó của HS. - Giúp GV có định hướng về nền tảng cơ bản để chuẩn bị bước vào giảng dạy môn Âm nhạc. 15 → SKKN không chỉ ứng dụng cho môn Âm nhạc nói riêng mà còn ứng dụng được cho tất cả các môn cấp THCS nói chung về cách hình thành ý tưởng cho việc giảng dạy theo từng phân môn. 3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp Qua khoảng vài năm áp dụng phương pháp giảng dạy trên thì bản thân thân thấy hiệu quả cao, các em say mê ham thích học phân môn âm nhạc thường thức. - Học sinh nhớ bài nhanh hơn, từng bước xây dựng được kĩ năng diễn giải. - Kích thích hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của HS. - Phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não. - Nhờ áp dụng những PP mới mà HS rất yêu thích khi học môn Âm nhạc, các em tham gia rất tích cực vào các hoạt động của GV tổ chức làm cho tiết học sinh động hơn. Giúp học sinh thoải mái hơn sau những giờ học căng thẳng. Những hình ảnh, tiếng đàn và lời ca sẽ làm cho học sinh lấy lại trang thái ban đầu để tiếp tục những giờ học kế tiếp. Qua khảo sát ngẫu nhiên 140 HS năm học 2017 – 2018 ( trong đó lớp 6: 37 em, lớp 7: 34 em, lớp 8: 37 em, lớp 9: 32 em) cho kết quả như sau: Hứng thú học tập môn Âm nhạc thường thức ở HS lớp 6,7,8,9 Rất ham thích Ham thích Bình thường Không thích 27/140 77/140 31/140 5/140 16 3.5. Tài liệu kèm theo (nếu có). Bến Tre, ngày 27 tháng 12 năm 2018 17
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan