Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
ĐỀ TÀI
MỘT VÀI PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH
DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CHỖ PHÁT ÂM CHUẨN TIẾNG VIỆT
I. PHÂN M
̀
Ở ĐÂU
̀
I.1 Lý do chọn đề tài
Từ mục tiêu của giáo dục cấp Tiểu học, chúng ta thấy được mục tiêu của
môn Tiếng Việt ở Tiểu học có vai trò hết sức quan trọng là hình thành và phát
triển các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh. Giúp các em sử dụng tiếng
Việt có hiệu quả trong học tập, trong giao tiếp, góp phần cùng các môn học khác
phát triển năng lực tư duy cho học sinh. Bước đầu trang bị cho các em những hiểu
biết về văn học, văn hóa và ngôn ngữ văn hóa thông qua các bài học. Từ đó hình
thành cho các em nhu cầu về thưởng thức cái đẹp, khả năng rung cảm trước cái
đẹp, trước những buồn, vui, yêu, ghét của con người. Bên cạnh đó, môn Tiếng
Việt còn giúp cho các em có những nhận thức, tình cảm, thái độ, hành vi đúng
đắn của con người Việt Nam hiện đại trong quan hệ gia đình và quan hệ xã hội.
Tiểu học là cấp học đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành, phát triển toàn
diện nhân cách con người. Giáo dục cấp Tiểu học là một giai đoạn giáo dục khó
nhất, đặt nền móng cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục
quốc dân. Đây là cấp học quan trọng đối với sự phát triển của trẻ em, thời gian
hình thành nhân cách và năng lực.
Nghe, nói, đọc, viết là bốn hoạt động ngôn ngữ khác nhau của con người,
trong đó đọc là một hoạt động quan trọng và có ý nghĩa đối với học sinh tiểu học
và đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số. Đối với mỗi người, giao tiếp
bằng chữ viết chỉ được thực hiện khi bắt đầu biết đọc. Đó là yêu cầu cơ bản
đầu tiên với mỗi học sinh bước vào trường tiểu học. Đọc giúp trẻ chiếm lĩnh
được ngôn ngữ để dùng trong hoạt động học tập và giao tiếp. Nó là công cụ học
tập các môn học khác. Nó tạo hứng thú, động cơ học tập, đồng thời nó tạo điều
kiện để học sinh có khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời. Đối với học
sinh dân tộc thiểu số do ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ (tiếng dân tộc Ê đê) nên khả
năng tiếp nhận tiếng Việt, đặc biệt là khả năng phát âm chuẩn tiếng Việt đang
gặp nhiều khó khăn. Vì vậy với ý nghĩa của việc dạy đọc thì việc dạy phát âm
chuẩn tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số đóng vai trò hết sức quan trọng.
Tập đọc là môn học khởi đầu, là phân môn chính có vị trí đặc biệt to lớn ở
trường tiểu học bởi vì giai đoạn này là giai đoạn then chốt trong quá trình hình
thành kỹ năng phát âm cho HS. Việc phát âm và luyện phát âm đúng với chuẩn
quy tắc tiếng Việt góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt và giữ gìn bản
sắc văn hóa Việt Nam. Vì vậy ngay từ đầu bậc tiểu học các em cần được học
môn Tập đọc một cách khoa học, cẩn thận. Tôi đã giảng dạy tại trường hơn 29
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 1
Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
năm nhưng do số lượng học sinh dân tộc chiếm tới 97%, khả năng phát âm tiếng
Việt của các em chưa chuẩn nên chất lượng dạy và học đối với các môn học nói
chung và đối với phân
Tập đọc lớp 3 nói riêng chưa cao.
Vậy nên, để giúp học sinh dân tộc tại chỗ phát âm đúng, chuẩn tiếng Việt
tôi phải trải qua rất nhiều khó khăn, vất vả. Tôi thấy rằng công việc này cực kì
quan trọng, nó là nhân tố giúp cho học sinh học tốt môn Tiếng Việt nói riêng và
nâng cao chất lượng giáo dục nói chung. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài: “ Một
vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng
Việt ”. Mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các bạn
đồng nghiệp.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
* Mục tiêu:
Tập đọc là một phân môn quan trọng trong chương trình tiểu học nói chung
và môn tiếng Việt nói riêng. Qua việc học Tập đọc các em nắm, biết được cách
phát âm đúng, chuẩn tiếng Việt, hình thành kỹ năng, kỹ xảo trong quá trình đọc.
Từ đó các em có thói quen phát âm chuẩn, đọc đúng văn bản, giúp các em tiếp thu
tri thức khoa học. Nhưng trên thực tế học sinh trường tiểu học Võ Thị Sáu nói
chung và lớp 3B tôi chủ nhiệm nói riêng, hiện tượng phát âm chưa chuẩn tiếng
Việt vẫn còn tồn tại. Vì vậy tôi muốn đưa ra một số biện pháp có hiệu quả trong
việc sửa lỗi và rèn kỹ năng phát âm chuẩn cho học sinh dân tộc thiểu số.
* Nhiệm vụ:
Tìm hiểu cơ sở lý luận của dạy học phát âm chuẩn tiếng Việt và thực trạng
của việc phát âm tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số ở Trường Tiểu học Võ
Thị Sáu.
Tìm hiểu thực trạng lỗi phát âm của học sinh lớp 3 dân tộc thiểu số.
Đề xuất một số biện pháp sửa lỗi phát âm tiếng Việt cho học sinh dân tộc
thiểu số.
Được chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp trong công tác chuyên
môn. Giúp tôi từng bước nâng cao hiệu quả trong giảng dạy phân môn Tập đọc,
rèn cho học sinh đặc biệt là học sinh dân tộc tại chỗ (Êđê) kĩ năng đọc chuẩn
tiếng Việt. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng môn tiếng Việt.
Nhận được những lời góp ý của ban giám khảo, lãnh đạo nhà trường và từ
các bạn đồng nghiệp để tôi phát huy những mặt mạnh, điều chỉnh, khắc phục
những thiếu sót cho hoàn thiện hơn.
I.3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 3B trường Tiểu học Võ Thị Sáu, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk
Lăk.
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 2
Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
Từ năm học 2012 đến năm học 2015.
Giáo viên trường Tiểu học Võ Thị Sáu, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk.
I.4. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu cách phát âm chuẩn tiếng Việt ở 28 học sinh dân tộc lớp 3A năm
học 20122013; 29 học sinh dân tộc thiểu số lớp 3B năm học 20132014 và tiếp
tục khảo sát thực tế 31 học sinh ở lớp 3B năm học 20142015 trường Tiểu học
Võ Thị Sáu – Krông Ana – Đắk Lắk.
I.5. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tài liệu : Đọc tài liệu liên quan đến một số phương pháp dạy
học sinh dân tộc thiểu số phát âm chuẩn tiếng Việt.
Khảo sát tình hình thực tế học sinh trong lớp để nắm được tình hình phát
âm chuẩn tiếng Việt của các em hoc sinh dân t
̣
ộc thiểu số của năm học này và
những năm học trước. So sánh đối chiếu để thấy được sự tiến bộ của học sinh
trước và sau khi nghiên cứu (Phương phap quan sát – đi
́
ều tra rút kinh nghiệm,
phương phap đ
́ ối chứng – so sánh…).
II. PHẦN NỘI DUNG
II.1. Cơ sở lý luận
Xuất phát từ thực tế cuộc sống và nhận thức của một bộ phận người dân tộc
thiểu số chưa thực sự quan tâm và đề cao việc học tập của con em mình. Từ thực
tế học sinh phát âm chưa chuẩn tiếng Việt vẫn diễn ra ở các cấp học có học sinh
là người dân tộc thiểu số trong cả nước nói chung và trên địa bàn huyện huyện
Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk nói riêng.
Hậu quả của việc học sinh phát âm chưa chuẩn tiếng Việt chúng ta không
lường trước được. Nó tác động xấu đến sự phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội
của cả nước nói chung và địa phương có học sinh dân tộc thiểu số nói riêng. Vì
các em không đọc chuẩn Tiếng Việt thì sẽ không hiểu được nghĩa của tiếng Việt
nên các em sẽ hiểu sai nghĩa dẫn tới các em sẽ làm sai.
Do đó, khi dạy tập đọc cho học sinh lớp 3 dân tộc thiểu số tôi cần giúp học
sinh hình thành kỹ năng và thói quen phát âm chuẩn khi đọc. Muốn vậy cần cho
các em luyện đọc nhiều. Ngoài ra trong quá trình luyện phát âm cho học sinh tôi
cần phải phát âm mẫu chuẩn theo chính âm và chuẩn chính tả để luyện phát âm
cho học sinh đạt hiệu quả. Cơ chế của việc phát âm khi đọc là cơ sở của việc
dạy đọc. Tập đọc biểu thị mối quan hệ mật thiết giữa sự vận động của thị giác
với lời nói âm thanh. Do đó, trong dạy học tập đọc tôi cần nắm được đặc điểm
tâm sinh lý, ngôn ngữ, tư duy cụ thể của học sinh lớp 3 để xác định cho mình
những phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với đối tượng học sinh.
II.2. Thực trạng
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 3
Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
Sau ba năm giảng dạy ở lớp 3 tại trường tiểu học Võ Thị Sáu, cũng như quá
trình sống và cư trú tại địa phương tôi đã quan sát, tiếp cận với người dân địa
phương. Đồng thời qua 29 năm công tác giảng dạy ở trường tiểu học Võ Thị Sáu
tôi thấy đa số học sinh của trường thường phát âm chưa chuẩn tiếng Việt.
Để sửa lỗi phát âm và rèn kỹ năng phát âm chuẩn trong dạy học tập đọc cho
học sinh lớp 3 dân tộc thiểu số ngoài việc nắm được các lỗi mà các em thường
mắc dẫn đến việc phát âm sai, chưa chuẩn, nắm được bản chất hay nguyên nhân
mắc lỗi
phát âm tôi cần hiểu được đặc điểm tâm sinh lý các em học sinh. Việc sửa lỗi
phát âm trong dạy học tập đọc cho học sinh lớp 3 dân tộc thiểu số phụ thuộc rất
nhiều vào yếu tố tâm lý của học sinh. Ở giai đoạn này các em đã có bước chuyển
mới từ hoạt động chủ đạo là vui chơi sang hoạt động chủ đạo là học tập và hầu
hết các em
đã biết đọc, biết viết. Tuy nhiên, nhận thức của các em vẫn là nhận thức chưa có
chủ định và đối tượng là học sinh dân tộc thiểu số có thói quen phát âm của ngôn
ngữ tiếng mẹ đẻ nên ảnh hưởng nhiều đến việc học tập đọc. Do đó tôi phải
nắm được tâm lý học sinh, từ đó có những định hướng sửa lỗi phát âm trong dạy
học phân môn Tập đọc cho thích hợp, để học sinh có kết quả học tập khả quan
hơn.
Vì vậy để giúp học sinh sửa lỗi phát âm, rèn luyện kỹ năng phát âm chuẩn để
học tốt phân môn này, tôi cần có sự quan tâm sát sao, có những định hướng tích
cực
trong việc sửa lỗi phát âm cho học sinh, nhưng cũng cần có sự am hiểu sâu sắc
tâm
sinh lý học sinh nhất là học sinh dân tộc thiểu số lớp 3 trường Tiểu học Võ Thị
Sáu.
Trong thực tế, học sinh cơ bản đã biết đọc thành tiếng một bài văn, bài thơ,
nhưng còn chậm và phát âm còn sai nhiều lỗi như: sai dấu thanh, các phụ âm đầu,
các vần khó, do lỗi phát âm địa phương. Đặc biệt các em học sinh dân tộc Êđê
thường đọc bỏ dấu thanh (đối với các chữ có dấu thanh), thêm dấu thanh vào
những chữ không có dấu.
Thực trạng dạy phát âm trong trường tiểu học Võ Thị Sáu hiện nay tôi và
phần lớn các giáo viên trong nhà trường đã có sự quan tâm rất nhiều tới vấn đề
phát âm chuẩn tiếng Việt cho các em học sinh dân tộc thiểu số. Vì vậy tôi và
nhiều giáo viên đã có những đề xuất về phương hướng sửa lỗi phát âm cho học
sinh nhằm giúp các em rèn luyện kỹ năng phát âm chuẩn. Tuy nhiên bên cạnh sự
quan tâm sát sao đó thì thực trạng sửa lỗi phát âm cho học sinh ở Trường Tiểu
học Võ Thị Sáu vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế.
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 4
Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
a. Những thuận lợi khó khăn
a.1. Thuận lợi
Trong những năm học gần đây, Phòng giáo dục và đào tạo cũng như nhà
trường đã tổ chức cho học sinh dân tộc ít người chương trình giao lưu “ Tiếng
Việt của chúng em” và tổ chức các hoạt động giáo dục khác nên đã phần nào giúp
các em tự tin hơn trong giao tiếp.
Học sinh được cấp phát đầy đủ sách.
Trong giai đoạn hiện nay, công nghệ thông tin tương đối phát triển nên
ngoài học ở trường học sinh có nhiều cơ hội tiếp xúc với các lĩnh vực thông tin
khác như xem phim, nghe đọc truyện qua Ra đi ô, xem các chương trình quảng
cáo, du lịch qua màn ảnh nhỏ,…
Nhiều gia đình phụ huynh học sinh đã quan tâm nhiều hơn đến việc học
hành của con em mình và mong muốn con em mình được đi học để sau này có
một tương lai tốt đẹp hơn.
Đa số học sinh hiếu học, hơn nữa lứa tuổi các em còn nhỏ dễ uốn nắn, biết
nghe lời thầy cô giáo.
a.2. Khó khăn
Trường Tiểu học Võ Thị Sáu có 3 phân hiệu, hai phân hiệu lẻ cách trường
chính từ 3> 4 km nên thông tin hai chiều đôi lúc cũng còn chậm, học sinh của
trường thuộc 7 buôn và trên địa bàn của xã đặc biệt khó khăn.
Khi ở nhà các em học sinh dân tộc thiểu số thường sử dụng tiếng mẹ đẻ
để giao tiếp nên khả năng nói tiếng phổ thông còn gặp nhiều khó khăn.
Học sinh chủ yếu là con em những gia đình làm nông nghiệp, hằng ngày bố
mẹ thường đi làm rẫy ở xa ( có khi ở rẫy mấy ngày mới về ) nên khó có thể quan
tâm đến việc học tập của con em mình.
Một số em ngoài giờ học trên lớp còn phải đi bưng gạch, đi rẫy giúp đỡ gia
đình nên không có nhiều thời gian dành cho việc học. Tình trạng học sinh
“nghiện” Internet dẫn đến trốn học, học sinh ham chơi hơn ham học mà bỏ học
cũng không bị bố mẹ la rầy.
Một số em học sinh dân tộc thiểu số còn có cảm giác mặc cảm, tự ti. Các
em ngại giao tiếp bằng tiếng Việt, lo sợ cô giáo kiểm tra bài cũ, phải phát biểu
xây dựng bài trong giờ học, “sợ” phải đến trường...điều này khó tạo ra một môi
trường giáo
dục thân thiện. Có những trường hợp giáo viên đến tận nhà khuyên bảo nhưng
gia đình vẫn bất lực hoặc không để ý đến.
b. Thành công hạn chế
+ Thành công : Trước sự quan tâm đặc biệt của các ban ngành từ trung
ương đến địa phương cũng như của ban lãnh đạo nhà trường, các đoàn thể, các
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 5
Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
thầy cô giáo và hội cha mẹ học sinh, hiện nay các em học sinh dân tộc thiểu số
có điều kiện tốt hơn để học tập và đến trường. Do đó chất lượng dạy và học
càng được nâng cao. Các em chăm chỉ học tập tất nhiên các em sẽ học nhiều, đọc
nhiều và ngày càng phát âm chuẩn tiếng Việt hơn.
+ Hạn chế : Bên cạnh những thành quả trên thì dường như mọi biện pháp
đưa ra vẫn còn có phần hạn chế. Vì tình trạng một số học sinh dân tộc thiểu số
tại chỗ vẫn còn nói tiếng mẹ đẻ, phát âm chưa chuẩn tiếng Việt nên các em học
yếu môn tiếng Việt đang diễn ra.
c. Mặt mạnh mặt yếu
Bản thân tôi là khối trưởng, giáo viên trực tiếp giảng dạy đã nhiều năm,
được tham gia nhiều lớp tập huấn, chuyên đề, hội thi giáo viên dạy giỏi cấp
trường, nên cũng đúc rút được một số kinh nghiệm trong việc giảng dạy. Đồng
thời được sự quan tâm của lãnh đạo, Công đoàn nhà trường và các đồng nghiệp
nên tôi nhận thấy dạy học sinh dân tộc thiểu số ở tiểu học phát âm chuẩn tiếng
Việt phát triển toàn diện là việc làm cần thiết. Đa số phụ huynh đã quan tâm đến
việc học tập của con em mình nên đã thường xuyên liên hệ với phụ huynh để có
biện pháp dạy các em phát âm chuẩn tiếng Việt kịp thời và hợp lí nhất.
Tuy nhiên do điều kiện kinh tế của gia đình các em còn gặp nhiều khó khăn,
lớp tôi chủ nhiệm có (51,6 % học sinh là hộ nghèo), ngoài giờ lên lớp các em còn
phải làm việc phụ giúp gia đình. Khả năng giao tiếp và sử dung tiếng Việt của
các em còn nhiều hạn chế, kĩ năng giao tiếp chưa nhuần nhuyễn, một vài phụ
huynh nói tiếng phổ thông gặp nhiều khó khăn, thậm chí có phụ huynh không biết
chữ,… nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc dạy cho con em mình đọc và phát âm
chuẩn tiếng Việt.
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động một số biện pháp giúp học sinh
dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
* Về giáo viên
Tôi luôn ý thức quan tâm, chăm chút cho học sinh trong từng tiết học, với
mỗi bài học tôi đã nghiên cứu kĩ để lựa chọn và tổ chức hình thức luyện đọc sao
cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Đồng thời tôi luôn luôn động viên
khuyến khích, khêu gợi cho học sinh lòng ham mê học tập, có thái độ tích cực, tự
giác luyện đọc. Tôi thường xuyên phát âm tiếng Việt thật chuẩn xác để các em
nói và đọc theo. Thường xuyên cho các em phát biểu trước lớp, trước nhóm,
trước liên đội,…để từng bước trau dồi cho các em về kĩ năng phát âm chuẩn
tiếng Việt, kĩ năng giao tiếp từ đó các em vui chơi, hòa đồng với các bạn của lớp,
của trường để cùng nhau học tập tốt môn Tập đọc.
Trong quá trình truyền thụ kiến thức cho học sinh, tôi đã phân loại các đối
tượng học sinh.
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 6
Một vài phương pháp giúp học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt
Tìm hiểu hoàn cảnh của từng học sinh để có biện pháp hướng dẫn cho các
em khả năng học tập phát âm chuẩn tiếng Việt cho tốt nhất.
Đầu tư vào việc soạn giảng, gây hứng thú học tập cho học sinh.
Việc tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa cho học sinh: tập tổ chức các trò
chơi, thi Giao lưu tiếng Việt, các hoạt động văn nghệ…Tham gia các hoạt động
của Đội như Trò chơi dân gian, Thi đố vui để học… nhằm phát triển khả năng
giao tiếp, khả năng biểu cảm, khả năng nói lưu loát cho học sinh chưa được chú
trọng đúng mức nên cũng ảnh hưởng ít nhiều đến việc phát âm chuẩn tiếng Việt
của học sinh.
* Về học sinh
Nội dung môn Tiếng Việt nói chung và môn Tập đọc nói riêng rất phong
phú, kênh hình ở sách giáo khoa được trình bày đẹp, phù hợp tâm sinh lí lứa tuổi
các em.
Học sinh lớp Ba đã được học về kĩ năng đọc, kĩ năng nói, kĩ năng kể
chuyện. Đây là điều kiện để giúp các em học sinh nói chung và nhất là các em
học sinh dân tộc tại chỗ phát âm chuẩn tiếng Việt.
Tuy nhiên một số học sinh chưa xác định động cơ học tập đúng đắn nên
chưa chăm học.
Chưa thực sự nắm được phương pháp học tập.
Cha mẹ chưa quan tâm đúng mức đến việc học của các em, còn khoán trắng
cho nhà trường, chưa tạo điều kiện cho các em học tập.
Do bị chi phối bởi công việc gia đình nên thời gian tự học ở nhà quá ít không
đảm bảo việc hoàn thành các bài tập, bài đọc và luyện đọc.
Ngoài ra các trò chơi trên internet cũng như phim ảnh đã trực tiếp tác động
làm ảnh hưởng không ít đến việc học tập của các em.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra
Như chúng ta đã biết thực trạng để “Học sinh dân tộc thiểu số tại chỗ
phát âm chuẩn tiếng Việt ” là một vấn đề nan giải của trường tiểu học Võ Thị
Sáu nói riêng và của toàn ngành giáo dục nói chung. Vậy chúng ta muốn hạn chế
được vấn
đề này thì trước hết Đảng và nhà nước phải tiếp tục duy trì những chính sách
thiết thực đã và đang thực hiện cho học sinh vùng núi cao, hải đảo như NĐ 49
(74)CP, đầu tư xây dựng thêm phòng học, các phòng chức năng cho trường tiểu
học Võ Thị Sáu nói riêng và các trường học ở vùng khó khăn trên cả nước nói
chung.
Nhà trường cần chú trọng xây dựng tốt phong trào “Trường học thân thiện
học sinh tích cực”, “ Mỗi ngày đến trường là một niềm vui ”, tổ chức nhiều hoạt
động vui chơi bổ ích ngoài giờ lên lớp lành mạnh để thu hút học sinh đến trường.
Bùi Thị Thư Trường Tiểu học Võ Thị Sáu Năm học 20142015 7
- Xem thêm -