Mô tả:
phòng giáo dục huyện triệu sơn
trường trung học cơ sở thọ tân
Sáng kiến kinh nghiệm
Phần 1 :Một số thủ thuật sử dụng kênh hình
trong giảng dạy môn sinh học theo chương trình sách giáo khoa mới
Người thực hiện :
Chức vụ :
Đơn vị công tác :
Lê Thị Phương
Giáo viên
Trường THCS Thọ Tân
phßng gi¸o dôc huyÖn triÖu s¬n
trêng trung häc c¬ së thä t©n
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
PhÇn 1 :Mét sè thñ thuËt sö dông kªnh h×nh
trong gi¶ng d¹y m«n sinh häc theo ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi
A ®Æt vÊn ®Ò
I Lý do chän ®Ò tµi
Nh ta ®· biÕt s¸ch gi¸o khoa míi ch¬ng tr×nh bËc THCS hiÖn ®ang sö dông t¹i c¸c
trêng gåm chñ yÕu c¸c kªnh th«ng tin ®Ó truyÒn t¶i kiÕn thøc cho häc sinh nh : Kªnh
ch÷ , kªnh h×nh , thÝ nghiÖm thùc hµnh ....
§Ó truyÒn t¶i kiÕn thøc mét c¸ch ®Çy®ñ cho häc sinh ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i
biÕt sö dông c¸c kªnh th«ng tin nh thÕ nµo ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt lµ mét vÉn ®Ò .
Do quan niÖm xa ®Õn nay ( Th«ng qua d¹y ch÷ ®Ó d¹y ngêi ) dÉn ®Õn viÖc truyÒn
®¹t kiÕn thøc bé m«n cßn nhiÒu h¹n chÕ .
1
Trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn . Ngêi gi¸o viªn khi sö dông
c¸c kªnh th«ng tin nµy ®ßi hái ph¶i cã c¸c thñ thuËt kh¸c nhau .
Trong ph¹m vi h¹n hÑp cña mét s¸ng kiÕn kinh nghiÖm t«i xin tr×nh bÈy mét néi dung
®ã lµ “ Thñ thuËt khi sö dông kªnh h×nh trong gi¶ng d¹y m«n sinh häc líp 7 “
II: Thùc tr¹ng vÊn ®Ò nghiªn cøu
1 . Thèng kª chÊt lîng m«n sinh häc líp 7 trêng THCS Thä T©n trong nh÷ng
n¨m gÇn®©y
Khè SÜ
Giái
Kh¸
TB
YÕu
KÐm
N¨m
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
i
sè
2006 7
103
3
2.9
15 14.5 72 69.9
9 8.7
3
2.9
2007 7
104
3
2.9
17 16.3 75 72.1
6
5.7
3
2.9
2 NhËn xÐt
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc thay s¸ch gi¸o khoa t¹i c¸c cÊp häc diÔn ra trªn ®Þa
bµn c¶ níc . S¸ch gi¸o khoa míi cã rÊt nhiÒu u ®iÓm víi s¸ch gi¸o khoa cñ vµ ®îc
thèng nhÊt ch¬ng tr×nh trªn c¶ níc . Tuy ch¬ng tr×nh ®· cã sù nghiªn cøu ®Ó phï hîp
víi c¸c vïng miÒn vµ c¸c ®èi tîng häc sinh . Tuy nhiªn s¸ch gi¸o khoa míi biªn so¹n
cã lîng kiÕn thøc n»m trong hÖ thèng kªnh h×nh chiÕm tû lÖ cao ®· lµm cho viÖc d¹y
häc cña gi¸o viªn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong d¹y häc .
KÕt qu¶ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do gi¸o viªn cha gióp häc sinh häc tËp ®¹t chÊt lîng cao theo ý ®å cña t¸c gi¶ ®ã lµ “ C¸ biÖt hãa trong qu¸ tr×nh d¹y häc “ ViÖc h¹n
chÕ trong d¹y häc vµ mét sè vÊn ®Ò ph¸t sinh kh¸c mµ häc sinh Ýt ph©n hãa vÒ 2 cùc
®ã lµ” Kh¸ , giái vµ yÕu ,kÐm “ Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh vËy trong ®ã
viÖc sö dông kªnh h×nh trong d¹y häc còng lµ mét nguyªn nh©n gãp phÇn Ýt ph©n cùc
mét c¸ch râ rÖt h¬n tû lÖ häc sinh giái gi¶m .
B Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
I Mét sè gi¶i ph¸p trong viÖc ph¸t triÓn kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cho häc sinh
1 . Trang bÞ s¸ch gi¸o khoa vµ ®å dïng häc tËp
Nh ta ®· biÕt s¸ch gi¸o khoa lµ mét tµi liÖu kh«ng thÓ thiÕu trong häc tËp cña häc
sinh . Kh«ng cã s¸ch gi¸o khoa th× häc sinh kh«ng cã tµi liÖu ®Ó tham kh¶o cha nãi
®Õn nhiÒu bµi trong s¸ch gi¸o khoa ®îc biªn so¹n theo th«ng tin tranh vµ ph¸t vÊn .
S¸ch gi¸o khoa míi lîng kªnh h×nh chiÕm mét vai trß hÕt søc quan träng. Nã chiÕm
mét lîng lín kiÕn thøc truyÒn t¶i cho häc sinh . Trong ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc
®ang ®îc ¸p dông hiÖn nay . Gi¸o viªn chñ ®¹o trong truyÒn b¸ tri thøc cßn häc sinh
tÝch cùc chñ ®éng chiÕm lØnh kiÕn thøc th× s¸ch gi¸o khoa cµng ®ãng vai trß hÕt søc
quan träng .
2
Theo thèng kª nh÷ng n¨m gÇn ®©y tû lÖ häc sinh thiÕu s¸ch gi¸o khoa vµ c¸c tµi
liÖu phôc vô häc tËp cßn chiÕm tû lÖ cao mµ nguyªn nh©n rÊt nhiÒu nh : Gia ®×nh khã
kh¨n kh«ng cã tiÒn mua s¸ch , do gia ®×nh kh«ng quan t©m ®Õn s¸ch c¸c m«n phô
( Theo quan ®iÓm m«n sinh häc hiÖn nay t¹i c¸c vïng n«ng th«n )....
2 §æi míi Ph¬ng ph¸p d¹y häc
Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc cña ngêi thÇy gi¸o . Trong d¹y
häc tÝch cùc hiÖn ®ang ¸p dông hiÖn nay ®ßi hái mäi ®èi tîng häc sinh ®Òu ®îc tham
gia vµ ®Òu tÝch cùc ho¹t ®éng chiÕm lÜnh tri thøc “ C¸ biÖt hãa trong gi¶ng d¹y “
. Gi¸o viªn kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng tri thøc ,kiÕn thøc mµ cßn ph¶i n¾m v÷ng c¸c
®èi tîng häc sinh . Bªn c¹nh ®ã ph¶i chuÈn bÞ hÖ thèng c©u hái ph¸t vÊn ®Ó phï hîp
víi c¸c ®èi tîng häc sinh trong khèi líp
II. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao
1.BiÖn ph¸p trang bÞ s¸ch gi¸o khoa vµ thiÕt bÞ d¹y häc
Nh trªn ®· nªu s¸ch gi¸o khoa vµ dông cô häc tËp lµ mét tµi liÖu rÊt cÇn thiÕt cho
gi¸o viªn vµ häc sinh . ®Ó trang bÞ tµi liÖu cho c¸c em . Gi¸o viªn ph¶i dïng c¸c biÖn
ph¸p sau ®©y :
- Phæ biÕn cho phô huynh sù cÇn thiÕt cña s¸ch gi¸o khoa trong tiÕp thu kiÕn thøc
cña c¸c em trong buæi häp phô huynh tæ chøc ®Çu n¨m .
- §èi víi nh÷ng gia ®×nh phô huynh cha hiÓu hÕt tÇm quan träng cña m«n sinh häc
trong viÖc gi¸o dôc cho häc sinh tõ ®ã phô huynh mua s¸ch cho c¸c em
- §èi víi nh÷ng gia ®×nh phô huynh cã hoµn c¶nh khã kh¨n kh«ng cã tiÒn mua
s¸ch cho c¸c em t«i tæ chøc vËn ®éng c¸c häc sinh khèi tríc cho s¸ch nh÷ng häc
sinh khèi sau hoÆc thµnh lËp tæ chøc tñ s¸ch dïng chung .
- §èi víi c¸c thiÕt bÞ phôc vô thùc hµnh ,tËn dông c¸c lo¹i cã s¼n ë ®Þa ph¬ng ®Ó
lµm ®å dïng häc tËp .
- §èi víi c¸c tranh ¶nh phôc vô cho bµi thùc hµnh , ¸p dông d¹y häc tÝch hîp t«i
cho häc sinh vÏ thªm tranh ¶nh ®Ó cã thªm tµi liÖu vµ th«ng qua ®ã gióp c¸c em
yªu nghÖ thuËt h¬n , ®ång thêi t¨ng cêng kh¶ n¨ng t×m hiÓu c¸c yªu cÇu bé m«n
1. §æi míi ph¬ng ph¸p
Trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n sinh häc còng nh nhiÒu bé m«n kh¸c ®ã lµ
c¶ mét vÊn ®Ò . Trong ph¹m vi cña mét s¸ng kiÕn kinh nghiÖm t«i chØ nãi vÒ thñ
thuËt sö dông kªnh h×nh trong d¹y häc m«n sinh häc líp 7 nh sau :
a . Kªnh h×nh khi sö dông lµm th«ng tin cÇn cã c¸c yªu cÇu
* §èi víi h×nh ¶nh ®îc in trong s¸ch gi¸o khoa :
3
Gi¸o viªn sö dông phÇn lín trong mét ho¹t ®éng tæ chøc d¹y häc , khi ®ã c¸c em thêng cã ®Çy ®ñ nªn Ýt chó ý quan s¸t dÉn ®Õn néi dung tranh kh«ng ®îc tËn dông triÖt
®Ó . Khi sö dông gi¸o viªn cÇn chó ý c¸c thñ thuËt
+ Gi¸o viªn ph¶i ®Æt c©u hái ®Çu võa mang tÝnh kh¸i qu¸t võa mang tÝnh chi tiÕt .
VÝ dô d¹y phÇn : CÊu t¹o ngoµi( c¸ chÐp – bµi 31 – SGK trang 102 ) khi gi¸o viªn
cho häc sinh quan s¸t tranh ®Æt c©u hái nh sau .
GV :Em h·y quan s¸t tranh cÊu t¹o ngoµi cña c¸ chÐp vµ cho c« biÕt th©n c¸ chÐp cã
cÊu t¹o gièng h×nh g× ?T¹i sao c¸ l¹i cã h×nh nh vËy ?
- Tõ quan s¸t kh¸i qu¸t gi¸o viªn gióp häc sinh n¾m ®îc phÇn chÝnh bøc tranh qua
®ã híng dÉn c¸c em quan s¸t c¸c chi tiÕt vµ kh¾c s©u ý chÝnh .
- GV : T¹i sao v©y c¸ l¹i cã h×nh b¬i chÌo.?
- GV : khi ta b¾t con c¸ ( cßn sèng ) ta thÊy th©n c¸ bao phñ mét líp nhên t¹i sao l¹i
cã nh vËy ? ( gi¸o viªn cã thÓ hái thªm) líp nhên cã t¸c dông nh thÕ nµo trong
viÖc gi¶m ma s¸t khi b¬i léi ?......
- Qua sù quan s¸t tranh vµ hÖ thèng c©u hái cña gi¸o viªn häc sinh th¶o luËn vµ tù
t×m ra ®îc néi dung cña ho¹t ®éng . Yªu cÇu khi ®Æt c©u hái kh«ng qu¸ tØ mÈn vµ
chi tiÕt mµ c¸c c©u hái tr¸nh häc sinh häc vÑt theo kªnh ch÷ s¸ch gi¸o khoa sÏ
kh«ng kh¾c s©u kiÕn thøc
§èi víi c¸c tranh gi¸o viªn sö dông trªn b¶ng( dïng chung cho c¶ líp )
- Yªu cÇu tranh ph¶i cã ®é chÝnh x¸c t¬ng ®èi cao , võa cã thÈm mÜ , kÝch thíc tranh
ph¶i ®ñ lín ®Ó c¸c em ngåi t¹i c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau ®Òu cã thÓ nh×n râ.
- Tranh tr¸nh t« mµu lße loÑt t« mµu kh«ng hîp lý thùc tiÔn dÔ lµm häc sinh ph©n
t¸n träng t©m kiÕn thøc cÇn truyÒn ®¹t .
- Tranh sö dông lµm thiÕt bÞ ph¶i ®îc gi÷ kÝn ®Õn ®óng ho¹t ®éng míi ®îc cho häc
sinh quan s¸t . Tr¸nh ®Ó häc sinh quan s¸t nhiÒu lÇn sÏ b×nh phÈm vÒ mü thuËt lµ
chÝnh Ýt ®Ó ý ®Õn néi dung bøc tranh cÇn truyÒn ®¹t.
- Khi sö dông tranh gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn thêi ®iÓm xuÊt hiÖn cña bøc tranh vµ
thêi gian lu trªn b¶ng cña bøc tranh ( Sau khi quan s¸t xong , häc sinh ®· tr¶ lêi
®îc néi dung bøc tranh cÇn truyÒn t¶i ) Gi¸o viªn ph¶i cÊt ngay tr¸nh t×nh tr¹ng lu
tranh thêi gian l©u häc sinh sÏ bÞ ph©n t¸n ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c .
b . Mét sè lu ý khi sö dông kªnh h×nh trong gi¶ng d¹y .
* ®èi víi bµi t×m hiÓu kiÕn thøc míi :
HÖ thèng c©u hái ph¸t vÊn ph¶i ®îc chuÈn bÞ chi tiÕt víi tÊt c¶ c¸c ®èi tîng häc
sinh .
4
- Nh÷ng c©u hái dÔ vµ kh¸i qu¸t nªn cho nhãm c¸c ®èi tîng trung b×nh vµ yÕu tr¶
lêi . C¸c c©u hái nay nªn tung ra ë phÇn ®Çu ho¹t ®éng .
- Nh÷ng c©u hái chi tiÕt vµ nh÷ng c©u hái khã ( Më réng ) dµnh cho c¸c ®èi tîng
kh¸ giái vµ häc sinh n¨ng khiÕu bé m«n.
- TÊt c¶ c¸c ®èi tîng ( Nhãm ) ®Òu ®îc hái ph¸t vÊn ë c¸c møc ®é kh¸c nhau sÏ lµm
cho tÊt c¶ c¸c em ®Òu ®îc lµm viÖc tõ ®ã c¸c em kh«ng lµm viÖc riªng, kh«ng
quan s¸t hoÆc ph©n t¸n
- Chó ý : Khi ph¸t vÊn c¸c c©u hái thø tù hái cã thÓ thay ®æi tríc sau nhng kh«ng
thÓ thay ®æi ®èi tîng ®îc hái ph¸t vÊn dÔ lµm häc sinh ch¸n häc
1 Mét sè kÕt qu¶ bíc ®Çu
Sau khi sö dông kªnh h×nh trong d¹y häc sinh 7 mét c¸ch hîp lý t«i ®· thu ®îc mét
sè kÕt qu¶ bíc ®Çu kh¶ quan.
SÜ
Giái
Kh¸
TB
YÕu
KÐm
N¨m Khèi
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
sè
2008 7
91
5
5.4
18 19.7 62 68.1
4
4.3
2
2.1
Qua kiÓm tra chÊt lîng kú I Khèi t«i d¹y tû lÖ kh¸ giái ®· t¨ng so víi n¨m häc tríc
Sè häc sinh yÕu kÐm gi¶m so víi cïng kú . ®©y lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng trong
viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ®µo t¹o m«n sinh t¹i c¸c trêng THCS hiÖn nay.
II .bµi häc vµ kiÕn nghÞ .
1 .Bµi häc
- Muèn cã trß giái ph¶i cã thÇy giái . Tuy nhiªn thÇy giái ph¶i cã ph¬ng ph¸p phï hîp
vµ ®îc vËn dông s¸ng t¹o trong gi¶ng d¹y ph¶i lu«n t×m tßi vµ häc hái.
- §Ó d¹y häc hiÖu qu¶ bªn c¹nh tri thøc ngêi gi¸o viªn ph¶i cã lßng nhiÖt t×nh vµ ý
thøc tr¸ch nhiÖm.
- ®Ó cã thiÕt bÞ d¹y häc trong c«ng t¸c x· héi hãa trong gi¸o dôc ph¶i ®Èy lªn mét tÇng
cao míi ,.
2 KiÕn nghÞ .
* §èi víi nhµ trêng : CÇn ®Çu t thªm thiÕt bÞ vµ ®å dïng phôc vô d¹y häc bé m«n .
Tham mu víi c¸c cÊp x©y dùng CSVC quy chuÈn nh phßng bé m«n, phßng thùc
hµnh...
* §èi víi ngµnh gi¸o dôc cÇn trang bÞ bæ xung c¸c tranh ¶nh khæ lín ®Çy ®ñ vµ cung
cÊp c¸c tµi liÖu tham khao ®Ó gi¸o viªn cã ®iÒu kiÖn tham kh¶o .
C Kªt luËn
Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm vµ thñ thuËt sö dông kªnh h×nh trong gi¶ng d¹y
m«n sinh häc líp 7 . V× lµ trong ph¹m vi h¹n hÑp cña mét s¸ng kiÕn , thêi gian ¸p
5
dông cha l©u tÊt nhiªn c«ng t¸c kiÓm chøng cha chuÈn x¸c rÊt mong ®îc sù gãp ý gióp
®ì cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó t«i hoµn thµnh phÇn 2 cña bé s¸ng kiÕn nµy .
Thä T©n th¸ng 4 n¨m 2008
Ngêi viÕt
Lª ThÞ Ph¬ng
6
- Xem thêm -