Tài liệu Skkn một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh tiểu học

SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học A. §Æt vÊn ®Ò I. lêi nãi ®Çu: Ngµy nay c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn, trß ch¬i ®iÖn tö ®· x©m nhËp vµo tõng gia ®×nh khiÕn cho tuæi trÎ häc ®êng cã thÓ ngåi hµng giê trªn m¸y vi tÝnh. PhÇn lín lµ nh÷ng trß ch¬i mang tÝnh b¹o lùc c¶m gi¸c m¹nh nh ®Êm ®¸, vâ thuËt, …khiÕn cho t©m hån trÎ th¬ trong tr¾ng cã thÓ trë nªn hung h·n, liÒu lÜnh. ChÝnh v× vËy mµ n¹n b¹o lùc häc ®êng ®· tõng xuÊt hiÖn ë ®©u ®ã lµm cho kh«ng Ýt gia ®×nh vµ nhµ trêng b¨n kho¨n lo l¾ng. Tríc ®©y c«ng nghÖ th«ng tin cha ph¸t triÓn trß ch¬i ®iÖn tö cha x©m nhËp réng r·i vµo ®Êt níc chóng ta, thÕ hÖ häc trß nh chóng t«i ngµy Êy mçi khi ®Õn trêng hay giê ra ch¬i thêng tô tËp nhau l¹i ch¬i nh÷ng trß ch¬i d©n gian nh: “KÐo co”, “BÞt m¾t b¾t dª”, “Nh¶y d©y”, “§¸ cÇu”, “Rång r¾n lªn m©y”, “Ch¬i « ¨n quan”…Sao mµ hån nhiªn ®Õn thÕ. Nh÷ng trß ch¬i d©n gian kh«ng nh÷ng mang tÝnh lµnh m¹nh mµ cßn rÌn luyÖn th©n thÓ, kü n¨ng tÝnh to¸n vµ cã tÝnh céng ®ång cao. C¸c em häc sinh ®Òu cã thÓ tham gia vµ tham gia mét c¸ch nhiÖt t×nh. Bëi chÝnh trß ch¬i d©n gian ®· mang tÝnh th©n thiÖn v¶ l¹i kh«ng ph¶i ®Çu t tèn kÐm tiÒn cña, kh«ng mang tÝnh ph©n biÖt giÇu nghÌo gi÷a c¸c em. Th«ng qua nh÷ng trß ch¬i d©n gian mµ c¸c em rÊt dÔ dµng lµm th©n vµ kÕt b¹n víi nhau. §óng nh PGS. TS NguyÔn V¨n Huy, gi¸m ®èc b¶o tµng d©n téc häc ViÖt Nam ®· nãi: “ Cuéc sèng ®èi víi trÎ em kh«ng thÓ thiÕu nh÷ng trß ch¬i. Trß ch¬i d©n gian kh«ng ®¬n thuÇn lµ mét trß ch¬i cña trÎ con mµ nã chøa ®ùng c¶ nÒn v¨n ho¸ d©n téc ViÖt Nam ®éc ®¸o vµ giµu b¶n s¾c. Trß ch¬i d©n gian kh«ng chØ chÊp c¸nh cho t©m hån trÎ, gióp trÎ ph¸t triÓn t duy, s¸ng t¹o, mµ cßn gióp c¸c em hiÓu vÒ t×nh b¹n, t×nh yªu gia ®×nh, quª h¬ng, ®Êt níc. Ngµy nay, c¸c em ë mét x· héi c«ng nghiÖp, chØ quen víi m¸y mãc vµ kh«ng cã kho¶ng thêi gian ch¬i còng lµ mét thiÖt thßi. ThiÖt thßi h¬n khi c¸c em kh«ng ®îc lµm quen vµ ch¬i nh÷ng trß ch¬i d©n gian cña thiÕu nhi ngµy tríc - ®ang ngµy cµng bÞ mai mét vµ quªn l·ng, kh«ng chØ cã ë c¸c thµnh phè mµ cßn ë c¶ c¸c vïng quª. V× thÕ, gióp c¸c em hiÓu vµ quay vÒ nguån víi c¸c trß ch¬i d©n gian lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt”. Lµ mét gi¸o viªn tæng phô tr¸ch §éi ®îc nhµ trêng giao cho phô tr¸ch tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian cho häc sinh, t«i lu«n tr¨n trë vµ t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Sau ®©y t«i xin tr×nh bÇy s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña m×nh víi ®Ò tµi: “ Mét sè kinh nghiÖm trong viÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian cho häc sinh TiÓu häc” II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò tæ chøc trß ch¬i d©n gian cho häc sinh ë trêng tiÓu häc thèng nhÊt Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng Trêng Th Thèng 1 NhÊt SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học 1. Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh c¬ së vËt chÊt ë trêng TiÓu häc Thèng NhÊt: Trêng TiÓu häc Thèng NhÊt ®· ®îc c«ng nhËn chuÈn Quèc gia møc ®é II n¨m häc 2009- 2010. Nhµ trêng ®· liªn tôc ®Çu t x©y dùng, tu bæ c¬ së vËt chÊt, mua s¾m trang thiÕt bÞ, ®å dïng phôc vô cho c«ng t¸c d¹y vµ häc nãi chung. §Æc biÖt nhµ trêng cã khu«n viªn réng r·i, s¹ch sÏ, tho¸ng m¸t rÊt phï hîp cho viÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian. Tuy nhiªn vÉn cßn mét sè Ýt trß ch¬i cha ®îc bæ sung ®å dïng kÞp thêi. 2. Thùc tr¹ng vÒ viÖc tæ chøc trß ch¬i d©n gian ë trêng TiÓu häc Thèng NhÊt: L©u nay, nãi ®Õn trß ch¬i d©n gian, thêng chØ xuÊt hiÖn ë c¸c lÔ héi mang tÝnh truyÒn thèng cña d©n téc. ViÖc ®a lo¹i h×nh trß ch¬i nµy vµo c¸c trêng phæ th«ng theo tinh thÇn chØ ®¹o cña Bé GD & §T lµ mét néi dung cßn kh¸ míi mÎ. §èi víi trêng TiÓu häc Thèng NhÊt, ®a sè gi¸o viªn ®Òu cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß vµ t¸c dông cña trß ch¬i d©n gian trong gi¸o dôc. Song l¹i thiÕu kinh nghiÖm vµ vèn kiÕn thøc cÇn thiÕt trong c«ng t¸c tæ chøc trß ch¬i d©n gian nªn cha g©y ®îc nhiÒu høng thó cho häc sinh. Néi dung trß ch¬i cha phong phó, ®a d¹ng dÔ t¹o cho häc sinh c¶m gi¸c nhµm ch¸n bëi chØ mét sè Ýt trß ch¬i cø lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn. Bªn c¹nh ®ã mét sè gi¸o viªn cha thùc sù quan t©m vµ ®Çu t ®óng møc trong viÖc su tÇm, lùa chän trß ch¬i vµ chuÈn bÞ ®å dïng cho trß ch¬i. Nªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn gÆp nhiÒu lóng tóng. Thêi gian tæ chøc cho häc sinh ch¬i cßn h¹n hÑp. C«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ cña bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm cha thêng xuyªn vµ kÞp thêi. 3. KÕt qu¶, hiÖu qu¶ cña thùc tr¹ng: Sau mét n¨m, triÓn khai vµ thùc hiÖn trß ch¬i d©n gian ë trêng TiÓu häc Thèng NhÊt (n¨m häc 2008- 2009). T«i nhËn thÊy tuy nhµ trêng cã kh¸ ®Çy ®ñ vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt nhng kÕt qu¶ thu ®îc lµ cha cao, cha xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vèn cã cña nhµ trêng. C¸ch thøc tæ chøc cßn m¸y mãc, thiÕu kÕ ho¹ch râ rµng, c¸c trß ch¬i cßn diÔn ra mét c¸ch ®¬n ®iÖu nªn häc sinh cha tá ra høng thó víi trß ch¬i d©n gian. Mét sè em tham gia ch¬i nhng cha nhËn thøc râ rµng vÒ vai trß t¸c dông cña trß ch¬i v× vËy viÖc tiÕp cËn, lÜnh héi c¸c trß ch¬i d©n gian cßn h¹n chÕ dÉn ®Õn häc sinh thêng vi ph¹m luËt ch¬i hoÆc nhanh quªn néi dung trß ch¬i. KÕt qu¶ trªn ®· ph¶n ¸nh viÖc tæ chøc trß ch¬i d©n gian cha thùc sù hÊp dÉn ®Ó thu hót häc sinh tham gia ch¬i v× vËy ë c¸c líp vÉn cßn häc sinh thÝch ch¹y nh¶y, dît ®uæi víi b¹n trong khi ch¬i ë s©n trêng hoÆc ch¬i c¸c trß ch¬i kh«ng cã néi dung tèt, dÔ dÉn ®Õn qu¸ chín råi mÊt ®oµn kÕt víi b¹n. B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 2 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học I. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn Tõ nh÷ng thùc tr¹ng trªn ®Ó tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian thùc sù hiÖu qu¶, cã søc hÊp dÉn vµ l«i cuèn ®îc häc sinh tham gia ch¬i mét c¸ch tÝch cùc. T«i ®· tËp tËp trung vµo c¸c gi¶i ph¸p sau ®©y: 1. T×m hiÓu nhu cÇu ch¬i cña häc sinh: §Ó thùc tÕ h¬n vÒ nhu cÇu ch¬i cña häc sinh trong nhµ trêng, bíc vµo n¨m häc 2009- 2010 t«i ®· dïng ph¬ng ph¸p pháng vÊn ngÉu nhiªn häc sinh mét sè líp. §a sè häc sinh ®îc hái: Em cã thÝch ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian kh«ng? c¸c em ®Òu tr¶ lêi lµ rÊt thÝch hoÆc thÝch, mét sè Ýt häc sinh kh«ng cã c©u tr¶ lêi hay tr¶ lêi kh«ng thÝch. Díi ®©y lµ b¶ng thèng kª kÕt qu¶ pháng vÊn: Sè häc sinh Tr¶ lêi rÊt Tr¶ l¬i TS Tr¶ lêi thÝch ®îc pháng thÝch kh«ng thÝch Líp häc vÊn SL TL SL TL SL TL sinh 1B 2A 3B 4A 5B 33 26 29 27 28 17 16 13 20 22 12 10 8 15 17 70,6 62,5 61,5 75 77,3 2 3 2 3 2 11,7 18,7 15,4 15 9,1 3 2 17,7 12,5 2 3 10 13,6 Kh«ng tr¶ lêi SL TL 1 3 6,3 23,1 Tõ kÕt qu¶ trªn t«i ®· kh¼ng ®Þnh ®îc häc sinh trêng TiÓu häc Thèng NhÊt rÊt thÝch ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian. 2. Tham mu cho l·nh ®¹o nhµ trêng: Ngay tõ ®Çu n¨m häc t«i ®· chñ ®éng tham mu cho l·nh ®¹o nhµ trêng x©y dùng kÕ ho¹ch tæ chøc trß ch¬i d©n gian lång ghÐp vµo c¸c tiÕt ho¹t ®éng ngoµi giê vµ triÓn khai cô thÓ ®Õn tõng ®¬n vÞ líp, ®ång thêi phæ biÕn mét c¸ch s©u réng chñ tr¬ng cña nhµ trêng vÒ c«ng t¸c tæ chøc trß ch¬i d©n gian ®Ó gi¸o viªn vµ häc sinh x¸c ®Þnh t tëng, môc tiªu tËp trung thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch mµ nhµ trêng ®· ®Ò ra. KÞp thêi mua s¾m, bæ sung thªm mét sè ®å dïng cÇn thiÕt phôc vô cho trß ch¬i d©n gian nh: d©y kÐo co, bao t¶i, cê, kh¨n,…tõ nguån kinh phÝ cña nhµ tr êng. VËn ®éng gi¸o viªn vµ häc sinh tù lµm c¸c ®å dïng ®¬n gi¶n kh¸c ®Ó lµm phong phó h¬n bé ®å dïng tæ chøc trß ch¬i d©n gian trong nhµ trêng. 3. Su tÇm trß ch¬i d©n gian: Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 3 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học B¶n th©n t«i ®· cã mét vèn hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ trß ch¬i d©n gian, bªn c¹nh ®ã t«i cßn lu«n tÝch cùc t×m hiÓu su tÇm tõ c¸c nguån th«ng tin kh¸c nh: Trªn m¹ng Internet, s¸ch b¸o, c¸c chuyªn ®Ò cña ngµnh gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn trß ch¬i d©n gian, tim hiÓu tõ nh÷ng ngêi cao tuæi…KÕt qu¶ t«i ®· s u tÇm vµ lùa chän ®îc kh¸ nhiÒu trß ch¬i d©n gian gãp phÇn cïng c¸c gi¸o viªn kh¸c t¹o ra nguån t liÖu phong phó vÒ c¸c trß ch¬i d©n gian. §©y lµ nh÷ng trß ch¬i ®¬n gi¶n, Ýt tèn kÐm, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña nhµ trêng. II. c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn 1. Lùa chän c¸c trß ch¬i d©n gian phï hîp víi løa tuæi: Khi lùa chän c¸c trß ch¬i d©n gian cho häc sinh TiÓu häc t«i dùa vµo c¸c tiªu chÝ sau: - Trß ch¬i kh«ng qu¸ ®¬n gi¶n nhng còng kh«ng qu¸ phøc t¹p. - §å dïng phôc vô cho trß ch¬i dÔ kiÕm, dÔ t×m. - Gióp còng cè t duy, ng«n ng÷, vËn ®éng, kü n¨ng cho häc sinh. - G©y ®îc høng thó, thu hót ®îc sù chó ý cña häc sinh. - Cã sù tham gia cña tËp thÓ líp hoÆc nhãm häc sinh trong líp. Tõ nh÷ng tiªu chÝ trªn, t«i ®· lùa chän c¸c trß ch¬i sau: “Th¶ ®Øa ba ba”, “ChuyÒn thΔ, “KÐo co”, “Cíp cê”, “Nh¶y bao bè”, “Trång nô trång hoa”, “Rång r¾n lªn m©y”, “C¸ sÊu lªn bê”, “BÞt m¾t b¾t dª”, “Chi chi chµnh chµnh”… Trß ch¬i “KÐo co” cña häc sinh trong tiÕt ho¹t ®éng ngoµi giê. Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 4 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học 2. ChuÈn bÞ ®å dïng, lêi ca, ®Þa ®iÓm tríc khi tæ chøc cho häc sinh tham gia vµo c¸c trß ch¬i d©n gian. 2.1 ChuÈn bÞ ®å dïng cho c¸c trß ch¬i d©n gian: §å dïng cña c¸c trß ch¬i d©n gian còng v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng, mang tÝnh ®Æc trng vµ ®îc thiÕt kÕ dùa vµo c¸ch ch¬i vµ luËt ch¬i cña tõng trß ch¬i. Mçi trß ch¬i d©n gian cã mét hoÆc nhiÒu lo¹i ®å dïng t¬ng øng mµ thiÕu nã trß ch¬i kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®îc. VÝ dô nh trß: “Ch¬i chuyÒn” ®ßi hái ph¶i cã 10 que chuyÒn vµ mét ®å vËt cã h×nh khèi cÇu nh qu¶ bãng, qu¶ bëi non… Hay ®¬n gi¶n nh trß ch¬i “BÞt m¾t b¾t dª” còng kh«ng thÓ ®îc tæ chøc nÕu kh«ng cã d¶i v¶i hoÆc d¶i kh¨n bÞt m¾t… ChÝnh v× vËy, tríc khi tæ chøc cho häc sinh ch¬i mét trß ch¬i d©n gian nµo ®ã, gi¸o viªn cÇn t×m hiÓu kü lìng vÒ luËt ch¬i, c¸ch ch¬i còng nh viÖc cã hay kh«ng c¸c ®å dïng phôc vô cho trß ch¬i ®Ó tõ ®ã cã thÓ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho trß ch¬i. 2.2 D¹y häc sinh ®äc thuéc lêi ca (®èi víi nh÷ng trß ch¬i cã lêi ®ång dao): Mét ®Æc ®iÓm ®Æc trng cña trß ch¬i d©n gian ®ã lµ khi ch¬i häc sinh kh«ng ph¶i chØ thùc hiÖn c¸c vËn ®éng cña m×nh mµ c¸c em thêng võa ch¬i võa h¸t hoÆc ®äc lêi ®ång giao nµo ®ã. C¸c bµi ®ång dao ®ã khiÕn cho kh«ng khÝ ch¬i vui vÎ, nhén nhÞp h¬n. MÆc dï kh«ng ph¶i bµi ®ång dao nµo còng cã ý nghÜa, song bµi nµo còng phï hîp víi t duy hån nhiªn cña häc sinh TiÓu häc. VÝ dô nh: Ch¬i “Chi chi chµnh chµnh”, häc sinh h¸t “Chi chi chµnh chµnh- C¸i ®anh thæi löa- Con ngùa chÕt tr¬ng- tam v¬ng ngò ®Õ…” c©u h¸t dêng nh ch¼ng cã m¹ch ý nµo râ rµng, nhng thiÕu nã th× trß ch¬i kh«ng thÓ tiÕn hµnh. Trß ch¬i chØ cã thÓ tæ chøc khi häc sinh ®· thuéc lêi ®ång dao. ChÝnh v× vËy, t«i thêng cho häc sinh lµm quen víi lêi ®ång dao cña c¸c trß ch¬i d©n gian tríc. Khi häc sinh ®· thuéc lêi ®ång dao, t«i tæ chøc cho c¸c em ch¬i c¸c trß ch¬i t¬ng øng víi lêi ®ång dao ®ã. V× thÕ, häc sinh ®· ch¬i rÊt høng thó vµ tÝch cùc tham gia ch¬i. 2.3 ChuÈn bÞ ®Þa ®iÓm ®Ó tæ chøc trß ch¬i: Mçi trß ch¬i d©n gian cã mét c¸ch ch¬i vµ luËt ch¬i kh¸c nhau. Cã nh÷ng trß ch¬i v©n ®éng mang tÝnh tËp thÓ rÊt cao, thêng cã sè lîng ngêi tham gia ch¬i lín vµ ®ßi hái ®Þa ®iÓm ch¬i ph¶i cã diÖn tÝch réng nh “KÐo co”, “Rång r¾n lªn m©y”, “Th¶ ®Øa ba ba”, “Trång nô trång hoa”… Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 5 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học Trß ch¬i “Trång nô trång hoa” cña häc sinh trong tiÕt ho¹t ®éng ngoµi giê. Nhng l¹i cã nh÷ng trß ch¬i tÜnh, häc sinh hay ch¬i theo c¸c nhãm nh “Chi chi chµnh chµnh”, “ChuyÒn thΔ, “¤ ¨n quan”…ChÝnh v× vËy, gi¸o viªn cÇn n¾m v÷ng c¸ch ch¬i, luËt ch¬i, ®Æc ®iÓm cña tõng trß ch¬i ®Ó tõ ®ã lùa chän ®Þa ®iÓm cho phï hîp tríc khi tæ chøc trß ch¬i cho häc sinh. 3. Tæ chøc c¸c trß ch¬i phï hîp víi tÝnh chÊt ho¹t ®éng. 3.1 Víi ho¹t ®éng ngoµi trêi: tËn dông kh«ng gian réng vµ tho¸ng cña s©n trêng, t«i ®· tæ chøc cho häc sinh ch¬i c¸c trß ch¬i vËn ®éng nh»m rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn thÓ lùc cho häc sinh nh "Rång r¾n lªn m©y", "BÞt m¾t b¾t dª", "Nh¶y d©y", "Nh¶y lß cß", "Th¶ ®Øa ba ba"... 3.2 Víi ho¹t ®éng nhãm: t«i tæ chøc cho häc sinh ch¬i theo nhãm nhá trong mét kh«ng gian hÑp nh: trong líp häc vµo nh÷ng h«m trêi ma hoÆc díi nh÷ng gèc c©y cã bãng m¸t vµo nh÷ng h«m trêi n¾ng to ®Ó tæ chøc c¸c trß ch¬i phï hîp nh: "¤ ¨n quan", "Ch¬i chuyÒn"... 4. Lång ghÐp néi dung häc tËp trong trß ch¬i d©n gian: Bªn c¹nh luËt ch¬i truyÒn thèng, t«i ®· lång ghÐp khÐo lÐo vµo trß ch¬i nh÷ng néi dung häc tËp nhÑ nhµng. Vi dô: trß ch¬i "Rång r¾n lªn m©y" ®îc c¶i biªn thªm lêi: Rång r¾n lªn m©y/ Cã c©y lóc l¾c/ Hái th¨m thÇy thuèc/ Cã nhµ hay kh«ng? ThÇy thuèc tr¶ lêi: Cã bµi tËp ®äc/ Chóng ta cïng häc/ Ai mµ quªn lêi/ Lµ ®éi thua cuéc...Råi thÇy thuèc yªu cÇu mçi ®éi ch¬i ph¶i ®äc ®ång thanh 1, råi 2, råi 3 bµi Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 6 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học tËp ®äc - häc thuéc lßng ®· häc trong tr¬ng tr×nh m«n TiÕng ViÖt cña líp tham gia ch¬i. §oµn rång r¾n võa ®i võa ®äc ®ång thanh, ®äc tr«i ch¶y xong, thÇy thuèc míi thùc hiÖn tiÕp viÖc hái han vµ lõa b¾t khóc "§u«i"; ®oµn rång r¾n tóm ®u«i nhau, võa che chë cho "§u«i" ch¹y chèn, võa tiÕp tôc ®äc vµ cêi vui. Víi trß ch¬i "Cíp cê": Trªn c¸c l¸ cê ®îc ghi thªm c¸c tõ. Häc sinh ph¶i nhËn diÖn ®óng cê cã vÇn theo yªu cÇu cña qu¶n trß ®Ó cíp ®óng. Nh vËy, ngoµi viÖc ph¶i nhanh tay, nhanh ch©n vµ khÐo lÐo ®Ó tr¸nh bÞ ®èi ph¬ng vç thua, häc sinh cßn ph¶i nhanh trÝ, nhanh m¾t nhËn diÖn ®óng vÇn ®îc ghi trªn cê. VÝ dô: Cã c¸c cê ghi tõng ch÷ qu©n, ®éi, nh©n, d©n. NÕu qu¶n trß h« "Cê cã vÇn ©n" th× ai cíp ®îc cê ghi ch÷ nh©n hoÆc ch÷ d©n ®Òu ®îc... 5. §éng viªn tÊt c¶ häc sinh tham gia vµo trß ch¬i. Mét u thÕ cña trß ch¬i d©n gian chÝnh lµ ë chç nã cã thÓ dung n¹p tÊt c¶ nh÷ng ai muèn ch¬i. Kh«ng bao giê trß ch¬i d©n gian quy ®Þnh sè ngêi ch¬i nhÊt ®Þnh. V× vËy t«i lu«n khuyÕn khÝch, ®éng viªn tÊt c¶ häc sinh tham gia ch¬i cµng ®«ng cµng vui. NÕu ch¬i "BÞt m¾t b¾t dª", mçi khi cã ngêi vµo thªm, vßng chØ réng ra mét chót chø trß ch¬i kh«ng thay ®æi. Cßn trß ch¬i "Rång r¾n lªn m©y" th× thªm mét ngêi, "C¸i ®u«i" sÏ dµi ra mét chót vµ tÊt c¶ mäi ngêi ®Õu ®îc ch¬i, ®îc ch¹y nh nhau. Nh÷ng trß ch¬i "Th¶ ®Øa ba ba", "Chi chi chµnh chµnh", "Nh¶y lß cß", "Nh¶y d©y", “MÌo ®uæi chuét”...còng t¬ng tù nh vËy. Trong khi ch¬i, mäi häc sinh ®Òu b×nh ®¼ng nh nhau. NÕu häc sinh nµo Ých kû, ch¬i kh«ng ®óng luËt ch¬i, chen lÊn c¸c b¹n kh¸c sÏ bÞ tËp thÓ phª ph¸n, lo¹i trõ kh«ng cho ch¬i chung. Qua ®ã tinh thÇn tËp thÓ cña c¸c em ®îc n©ng lªn rÊt nhiÒu. Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 7 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học Trß ch¬i “MÌo ®uæi chuét” cña häc sinh trong tiÕt ho¹t ®éng ngoµi giê. 6. Híng dÉn c¸ch ch¬i mét sè trß ch¬i cô thÓ: §Ó gióp gi¸o viªn cã thªm t liÖu vÒ c¸ch tæ chøc trß ch¬i d©n gian cho häc sinh t«i ®· su tÇm vµ so¹n th¶o néi dung nhiÒu trß ch¬i, c¸ch ch¬i cung cÊp cho gi¸o viªn. Sau ®©y lµ mét sè vÝ dô minh ho¹: * Trß ch¬i “ Nh¶y bao bè” - C¸ch ch¬i: Ngêi ch¬i chia lµm hai ®éi trë lªn, th«ng thêng th× tõ hai ®Õn ba ®éi, mçi ®éi ph¶i cã sè ngêi b»ng nhau. Mçi ®éi cã mét « hµng däc ®Ó nh¶y vµ cã hai l»n møc: mét xuÊt ph¸t vµ mét møc ®Ých. Mçi ®éi xÕp thµnh mét hµng däc. Ngêi ®øng ®Çu bíc vµo trong bao bè hai tay gi÷ lÊy miÖng bao. Sau khi nghe lÖnh xuÊt ph¸t ngêi ®øng ®Çu mçi ®éi míi nh¶y ®Õn møc ®Ých råi l¹i quay trë l¹i møc xuÊt ph¸t ®a bao cho ngêi thø hai. Khi nµo ngêi thø nhÊt nh¶y vÒ ®Õn ®Ých th× ngêi thø hai tiÕp theo míi b¾t ®Çu nh¶y. Cø nh vËy lÇn lît ®Õn ngêi cuèi cïng. §éi nµo vÒ tríc ®éi ®ã th¾ng. - LuËt ch¬i: Ngêi ch¬i nµo nh¶y tríc hiÖu lÖnh xuÊt ph¸t lµ ph¹m luËt, ngêi nh¶y cha ®Õn møc quy ®Þnh mµ quay l¹i còng ph¹m luËt. Nh¶y cha ®Õn ®Ých mµ bá bao ra còng ph¹m luËt vµ cã thÓ bÞ lo¹i kh¶i trß ch¬i. * Trß ch¬i “ Cíp cê” - C¸ch ch¬i: Qu¶n trß chia tËp thÓ ch¬i thµnh hai ®éi, cã sè ngêi b»ng nhau mçi ®éi cã tõ 5-6 b¹n, ®øng hµng ngang ë v¹ch xuÊt ph¸t cña ®éi m×nh. §Õm theo sè thø tù 1,2,3,4,5…c¸c b¹n ph¶i nhí sè cña m×nh. Khi qu¶n trß gäi tíi sè nµo th× Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 8 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học sè ®ã cña hai ®éi nhanh chãng ch¹y ®Õn vßng vµ cíp cê. Khi qu¶n trß gäi sè nµo th× sè ®ã ph¶i vÒ. Mçi lóc qu¶n trß cã thÓ gäi ba bèn sè. - LuËt ch¬i: Khi ®ang cÇm cê nÕu b¹n vç vµo ngêi lµ thua cuéc. Khi lÊy ®îc cê ch¹y vÒ v¹ch xuÊt ph¸t cña ®éi m×nh kh«ng bÞ b¹n vç vµo ngêi lµ th¾ng cuéc. Khi cã nguy c¬ bÞ vç vµo ngêi th× ®îc phÐp bá cê xuèng ®Êt ®Ó tr¸nh bÞ thua. Sè nµo vç sè ®ã kh«ng ®îc vç vµo sè kh¸c. NÕu bÞ sè kh¸c vç vµo lµ kh«ng thua. Sè nµo bÞ thua råi qu¶n trß kh«ng gäi sè ®ã ch¬i n÷a. Ngêi ch¬i kh«ng ®îc «m, gi÷ nhau cho b¹n cíp cê. Ngêi ch¬i t×m c¸ch lõa ®èi ph¬ng ®Ó mang cê vÒ. Lùa chän s©n b·i phï hîp ®Ó tr¸nh nguy c¬, cê ra khái vßng trßn, ®Ó cê l¹i vßng trßn chØ ®îc cíp cê trong vßng trßn. Kho¶ng c¸ch cê ®Õn hai ®éi b»ng nhau. * Trß ch¬i “ Ca sÊu lªn bê” - LuËt ch¬i: V¹ch hai ®êng v¹ch c¸ch nhau kho¶ng 3 mÐt ®Ó lµm bê.Sau khi o¼n tï t×, ngêi thua sÏ lµm c¸ sÊu ®i l¹i gi÷a hai v¹ch ®ã t×m b¾t ngêi nµo ë díi níc hoÆc cã mét ch©n díi níc (tøc nh¶y ra khái v¹ch hoÆc thß mét ch©n qua khái v¹ch). Nh÷ng ngêi cßn l¹i chia nhau ®øng trªn bê( nghÜa lµ ®øng ngoµi hai bªn v¹ch) Chäc tøc c¸ sÊu b»ng c¸ch ®îi c¸ sÊu ë xa th× thoe nét ch©n xuèng níc hoÆc nh¶y xuèng níc vµ vç tay h¸t : “C¸ sÊu, c¸ sÊu lªn bê”. Khi nµo c¸ sÊu quay l¹i th× nh¶y ngay lªn bê. - LuËt ch¬i: Ngêi nµo nh¶y lªn kh«ng kÞp bÞ c¸ sÊu b¾t ®îc th× ph¶i thay lµm c¸ sÊu. NÕu c¸c sÊu b¾t b¾t ®îc cïng lóc hai ngêi trë lªn th× nh÷ng ngêi bÞ b¾t ph¶i o¼n tï t× ®Ó x¸ ®Þnh ngêi thua. NÕu c¸ sÊu kh«ng b¾t ®îc ngêi thay thÕ th× ph¶i lµm c¸ sÊu ®Õn lóc “Ch¶y níc m¾t c¸ sÊu” hoÆc mÖt qu¸ th× th«i. Trß ch¬i b¾t ®Çu l¹i b»ng c¸ch o¼n tuh t× ®Ó t×m con c¸ sÊu kh¸c. * Trß ch¬i “ Chïm nôm” C¸ch ch¬i vµ luËt ch¬i: TÊt c¶ c¸c b¹n ch¬i ph¶i n¾m tay l¹i vµ xÕp trång lªn nhau tay ngêi nµy xen kÏ tay ngêi kia kh«ng ®îc ®Ó hai tay cña m×nh gÇn nhau. Ngêi nµo ®Ó tay ®Çu tiªn chØ ®Æt mét tay vµ còng ®îc xem lµ ngêi bÞ ®Çu tiªn, hay cßn l¹i dïng ®Ó chØ mçi tõ trong bµi ®ång dao t¬ng øng víi mét n¾m tay. TÊt c¶ cïng h¸t: “Chïm num chïm nÑo Tay tÝ tay tiªn §ång tiÒn chiÕc ®òa H¹t lóa ba b«ng ¡n chém ¨n c¾p Trøng gµ trøng vÞt Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 9 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học Bï xe bï xÝt Con r¾n con rÝt Nã rÝt tay nµy” §Õn tõ cuèi cïng “Nµy” chóng tay ai th× ngêi ®ã ph¶i rót n¾m tay ra hoÆc ngêi chØ chÆt ngang n¾m tay cña ngêi ®ã. Lóc nµy ngêi bÞ ph¶i chØ tay cho ngêi ®Çu tiªn võa h¸t võa chØ c¸c n¾m tay c¸c b¹n ch¬i. Cuéc ch¬i cí thÕ tiÕp tôc ®Õn hÕt c¸c n¨m tay th× trß ch¬i kÕt thóc. C. KÕt luËn 1. kÕt qu¶ nghiªn cøu: TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Néi dung nghiªn cøu Tríc khi thùc hiÖn Kh«ng râ Nhu cÇu ch¬i cña häc sinh KÕ ho¹ch tæ chøc c¸c trß Kh«ng cã ch¬i d©n gian Híng dÉn cô thÓ c¸c trß kh«ng cã ch¬i §å dïng phôc vô cho trß Cßn thiÕu ch¬i d©n gian Sè lîng trß ch¬i d©n gian Ýt KÕt qu¶ thùc hiÖn §· x¸c ®Þnh ®îc sè liÖu cô thÓ §· cã kÕ ho¹ch chi tiÕt ®îc lång ghÐp vµo c¸c tiÕt ho¹t ®éng ngoµi giê vµ triÓn khai ®Õn tõng líp. §· ®îc so¹n vµ triÓn khai ®Õn tõng líp §Çy ®ñ §· su tÇm ®îc nhiÒu trß ch¬i Lùa chän trß ch¬i Cha cã sù lùa §· ®îc lùa chän phï hîp chän víi tõng líp vµ cÊp häc ChuÈn bÞ ®å dïng, ®Þa Ýt hoÆc kh«ng cã §· ®îc chuÈn bÞ tèt ®iÓm sù chuÈn bÞ Tæ chøc trß ch¬i phï hîp Cha Cã víi tÝnh chÊt ho¹t ®éng Lång ghÐp néi dung häc Chñ yÕu lµ ch¬i §· ®îc lång ghÐp khÐo lÐo tËp nhÑ nhµng vµo trß theo luËt ch¬i ë mét sè trß ch¬i ch¬i d©n gian truyÒn thèng Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 10 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học NhËn thøc cña häc sinh vÒ trß ch¬i d©n gian Cßn h¹n chÕ Häc sinh ®îc më réng kiÕn thøc vµ cã thªm rÊt nhiÒu hiÓu biÕt vÒ c¸c trß ch¬i d©n gian, c¸c phong tôc truyÒn thèng cña d©n téc. Møc ®é høng thó cña häc Cßn h¹n chÕ sinh Kh¶ n¨ng tù tæ chøc trß Cßn h¹n chÕ ch¬i 100% 10 11 12 t¸c ®éng cña trß ch¬i d©n gian Cßn h¹n chÕ 13 Häc sinh ®· biÕt tù tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian víi c¸c b¹n trong líp. Qua viÖc thêng xuyªn ®îc tham gia vµo c¸c trß ch¬i d©n gian häc sinh nhanh nhÑn, n¨ng ®éng, tù tin vµ hån nhiªn trong giao tiÕp víi mäi ngêi. Trß ch¬i d©n gian cßn gióp c¸c häc sinh trong trêng g¾n bã víi nhau, n©ng cao tinh thÇn ®oµn kÕt vµ ý thøc tËp thÓ. V× thÕ mµ hiÖn tîng häc sinh mÊt ®oµn kÕt víi b¹n trong khi ch¬i ®· gi¶m h¼n. 2. Bµi häc kinh nghiÖm: Qua nghiªn cøu ®Ò tµi trªn, t«i ®· rót ra ®îc mét sè bµi häc kinh nghiÖm sau: Mét lµ: Trß ch¬i d©n gian cã tÇm quan träng rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña häc sinh TiÓu häc. Trß ch¬i d©n gian võa gióp häc sinh tho· m·n nhu cÇu vui ch¬i, võa Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 11 Trêng Th Thèng SKKN: Một số kinh nghiệm trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh Tiểu học gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc, ph¸t triÓn c¸c gi¸c quan, t¨ng cêng thÓ lùc, gióp häc sinh trë thµnh nh÷ng ngêi lao ®éng tµi giái trong t¬ng lai. Hai lµ: Nh÷ng häc sinh ch¬i mét c¸ch h¨ng h¸i, ho¹t ®éng næi bËt trong khi ch¬i thêng còng chÝnh lµ nh÷ng trÎ th«ng minh, th¸o v¸t vµ biÕt tæ chøc trong cuéc sèng. Ba lµ: CÇn ph¶i tæ chøc cho häc sinh ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian ®Ó ph¸t triÓn ë c¸c em tinh thÇn tËp thÓ, biÕt nhêng nhÞn b¹n bÌ, biÕt giao lu, chia sÎ kinh nghiÖm cña m×nh víi b¹n kh¸c. Bèn lµ: Khi tæ chøc trß ch¬i d©n gian cho häc sinh gi¸o viªn cÇn t×m hiÓu kü c¸ch ch¬i, luËt ch¬i vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh trß ch¬i. N¨m lµ: Nh÷ng kinh nghiÖm cña t«i rÊt ®¬n gi¶n, gi¸o viªn cã thÓ dÔ dµng thùc hiÖn. S¸u lµ: B»ng viÖc tæ chøc cho häc sinh ch¬i c¸c trß ch¬i d©n gian, t«i ®· gióp häc sinh tho· m·n nhu cÇu vui ch¬i, ®ång thêi b¶o tån ®îc di s¶n v¨n ho¸ tèt ®Ñp cña d©n téc, gãp phÇn thùc hiÖn tèt cuéc vËn ®éng “X©y dùng trêng häc th©n thiÖn – häc sinh tÝch cùc”. Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm cña t«i trong viÖc tæ chøc c¸c trß ch¬i d©n gian cho häc sinh trêng TiÓu häc Thèng NhÊt. RÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó nh÷ng kinh nghiÖm cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n./. Thèng NhÊt, ngµy 0 8 th¸ng 03 n¨m 2010 Ngêi viÕt NguyÔn V¨n Hïng Ngêi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Hïng NhÊt 12 Trêng Th Thèng