Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
S¸NG KIÕN KINH NGHIÖM:
MéT Sè KINH NGHIÖM TRONG GI¶NG D¹Y V¡N B¶N NHËT DôNG
ë NG÷ V¡N 8
A. PhÇn më ®Çu
I. LÝ do chän S¸NG KIÕN KINH NGHIÖM.
1. C¬ së lý luËn
Trong hÖ thèng ch¬ng tr×nh gi¸o dôc, m«n Ng÷ v¨n cã mét vÞ trÝ hÕt søc quan
träng. Tríc hÕt, Ng÷ v¨n lµ mét m«n häc thuéc nhãm khoa häc x· héi cã tÇm quan
träng trong viÖc gi¸o dôc quan ®iÓm, t tëng, t×nh c¶m cho häc sinh. M«n Ng÷ v¨n cßn
lµ mét m«n häc c«ng cô, gãp phÇn h×nh thµnh nh÷ng con ngêi cã tr×nh ®é häc vÊn
ngµy cµng cao. §ång thêi gãp phÇn x©y dùng nh©n c¸ch cho häc sinh, nh÷ng c«ng d©n
trÎ cã lßng yªu níc, niÒm tù hµo d©n téc s©u s¾c, cã ý thøc tù tu dìng, biÕt yªu th¬ng,
quÝ träng gia ®×nh, b¹n bÌ, biÕt híng tíi nh÷ng t×nh c¶m cao ®Ñp nh lßng nh©n ¸i, tinh
thÇn t«n träng lÏ ph¶i, sù c«ng b»ng, sù c¨m ghÐt c¸i ¸c, c¸i xÊu. M«n Ng÷ v¨n còng
gióp cho häc sinh biÕt rÌn luyÖn ®Ó cã tÝnh tù lËp, cã t duy s¸ng t¹o, bíc ®Çu cã n¨ng
lùc thùc hµnh vµ sö dông tiÕng ViÖt nh mét c«ng cô ®Ó t duy, giao tiÕp. Nãi nh Maxim
Gorki: “V¨n häc lµ nh©n häc”.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu gi¸o dôc nªu trªn, ch¬ng tr×nh, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ bé
s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n ®æi míi ®· kÞp thêi ®¸p øng mét c¸ch c¨n b¶n. Tõ n¨m häc
2002-2003, Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o ®· cho thùc hiÖn ch¬ng tr×nh thay s¸ch gi¸o khoa
trªn c¶ níc. Bªn c¹nh nh÷ng híng c¶i tiÕn chung nh gi¶m t¶i, t¨ng thùc hµnh, g¾n víi
®êi sèng, th× nÐt næi bËt nhÊt cña ch¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa m«n Ng÷ v¨n lµ híng
tÝch hîp. BiÓu hiÖn râ nhÊt cña híng tÝch hîp chÝnh lµ viÖc s¸t nhËp ba ph©n m«n:
V¨n- TiÕng ViÖt- TËp lµm v¨n vµo mét chØnh thÓ lµ Ng÷ v¨n. Ngoµi ra, trong ch¬ng
tr×nh míi, c¸c nhµ so¹n s¸ch ®· ®a vµo nhiÒu bµi, nhiÒu thuËt ng÷ míi mµ trong ch¬ng
tr×nh cò, gi¸o viªn vµ häc sinh cha ®îc lµm quen; hoÆc nhiÒu kh¸i niÖm cã phÇn kh¸c
víi c¸ch nh×n xa nay. §iÒu ®ã ®· lµm phong phó thªm vµ cËp nhËt hãa hÖ thèng kiÕn
thøc cho c¶ ngêi d¹y vµ ngêi häc.
§Æc biÖt trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n THCS ®îc x©y dùng theo tinh thÇn tÝch hîp,
theo híng ®ång t©m. C¸c v¨n b¶n ®îc lùa chän theo tiªu chÝ kiÓu v¨n b¶n vµ t¬ng øng
víi kiÓu v¨n b¶n lµ thÓ lo¹i t¸c phÈm chø kh«ng ph¶i lµ sù lùa chän theo lÞch sö v¨n
häc vÒ néi dung. Ngoµi yªu cÇu vÒ tÝnh t tëng, phï hîp víi t©m lý løa tuæi THCS cßn
cã néi dung lµ tÝnh cËp nhËt, g¾n kÕt víi ®êi sèng, ®a häc sinh trë l¹i nh÷ng vÊn ®Ò
quen thuéc, gÇn gòi hµng ngµy, võa cã tÝnh l©u dµi mµ mäi ngêi ®Òu qu©n t©m ®Õn.
V¨n b¶n NhËt dông trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n THCS nãi chung vµ Ng÷ v¨n 8
nãi riªng mang néi dung “gÇn gòi, bøc thiÕt ®èi víi cuéc sèng tríc m¾t cña con ngêi
vµ céng ®ång trong x· héi hiÖn ®¹i”, híng ngêi häc tíi nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù h»ng
ngµy mµ mçi c¸ nh©n, céng ®ång ®Òu quan t©m nh m«i trêng, d©n sè, søc khoÎ céng
®ång, quyÒn trÎ em... Nh÷ng v¨n b¶n nµy gióp cho ngêi d¹y dÔ dµng ®¹t ®îc môc tiªu:
t¨ng tÝnh thùc hµnh, gi¶m lý thuyÕt, g¾n bµi häc víi thùc tiÔn.
XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ ®ã t«i muèn ®a ra mét sè ý kiÕn ®Ó trang bÞ cho
m×nh PPDH cã hiÖu qu¶ nh÷ng v¨n b¶n nhËt dông ë Ng÷ v¨n 8.
2. C¬ së thùc tiÔn.
HiÖn nay häc sinh cã xu híng xem nhÑ häc nh÷ng m«n x· héi nãi chung, m«n
Ng÷ v¨n nãi riªng. V× thÕ mµ chÊt lîng häc v¨n ngµy cµng gi¶m sót. Häc sinh kh«ng
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
say mª, yªu thÝch m«n häc mµ say mª vµo nh÷ng m«n mang xu híng thêi cuéc nh
tiÕng Anh,Tin häc, ©m nh¹c.... v× vËy ®ßi hái ngêi gi¸o viªn Ng÷ v¨n ph¶i t¹o ®îc giê
häc s«i nçi thu hót häc sinh thÝch häc v¨n. §iÒu nµy yªu cÇu ngêi gi¸o viªn ph¶i cã
t©m huyÕt víi nghÒ, t×m ra ®îc nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong giê häc ®Ó kÞp thêi
uèn n¾n gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc.
Ch¬ng tr×nh SGK THCS nãi chung vµ SGK Ng÷ v¨n 8 nãi riªng ®a vµo häc mét
sè v¨n b¶n míi, ®ã lµ v¨n b¶n NhËt dông. V¨n b¶n nµy chiÕm sè luîng kh«ng nhiÒu
nhng PPDH v¨n b¶n nhËt dông cßn h¹n chÕ. Cho nªn giê gi¶ng d¹y vµ häc tËp v¨n b¶n
nhËt dông gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng: “chÊt v¨n” trong v¨n b¶n
nhËt dông kh«ng nhiÒu, nÕu kh«ng chó ý dÔ biÕn giê Ng÷ v¨n thµnh bµi thuyÕt minh
vÒ mét vÊn ®Ò lÞch sö, sinh häc hay ph¸p luËt, dÉn ®Õn hiÖu qu¶ c¸c tiÕt d¹y häc c¸c
lo¹i v¨n b¶n nµy cha cao.
B¶n th©n t«i ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y Ng÷ v¨n 8 t«i nhËn thÊy m×nh cßn béc lé
rÊt nhiÒu h¹n chÕ c¶ vÒ ph¬ng ph¸p vµ kiÕn thøc, nhÊt lµ ph¬ng ph¸p d¹y c¸c v¨n b¶n
NhËt dông.
ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn, t«i ®· m¹nh d¹n ®a ra s¸ng kiÕn :“ Mét sè kinh
nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8” ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu
qu¶ giê d¹y v¨n b¶n NhËt dông vµ gióp häc sinh yªu thÝch häc v¨n.
II. Môc ®Ých S¸NG KIÕN KINH NGHIÖM.
§a ra híng gi¶i quyÕt mét sè kiÕn thøc vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc, tõ ®ã cã thªm kinh
nghiÖm ®Ó d¹y tèt phÇn v¨n b¶n NhËt dông, ®¸p øng nhu cÇu Ng÷ v¨n 8 hiÖn nay.
III. Thêi gian-®Þa ®iÓm:
1. Thêi gian: B¾t ®Çu th¸ng 9/2009
Hoµn thµnh th¸ng 4/2010
2. §Þa ®iÓm: Líp 8A, 8B Trêng THCS Lao B¶o.
IV. Nh÷ng ®ãng gãp vÒ mÆt lý luËn, vÒ mÆt thùc tiÔn:
- VÒ lÝ luËn: S¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña t«i gãp phÇn t×m hiÓu, bæ sung thªm lÝ
luËn vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc v¨n b¶n NhËt dông ë líp 8.
-VÒ thùc tiÔn: Ngoµi ra nã cã thÓ lµ tµi liÖu tham kh¶o cÇn thiÕt phôc vô cho
viÖc gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông.
V. Ph¬ng ph¸p.
§Ó nghiªn cøu s¸ng kiÕn nµy t«i ®· sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p quan s¸t: H×nh thøc chñ yÕu cña ph¬ng ph¸p lµ dù giê ®ång nghiÖp tõ ®ã
t«i cã thÓ ph¸t hiÖn ra nh÷ng u nhîc ®iÓm trong bµi d¹y cña c¸c ®ång nghiÖp .
- Ph¬ng ph¸p so s¸nh: Víi ph¬ng ph¸p nµy t«i cã thÓ ph©n lo¹i, ®èi chiÕu kÕt qu¶
nghiªn cøu.
- Ngoµi ra t«i cßn sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p hç trî kh¸c nh: ®äc tµi liÖu, thèng kª,
t×m hiÓu th«ng tin ë trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, th¨m dß ý kiÕn cña häc
sinh, trao ®æi kinh nghiÖm cïng ®ång nghiÖp.
B. PhÇn néi dung
I. NhËn xÐt chung
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
1. LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu
C¸c v¨n b¶n NhËt dông ë s¸ch gi¸o khoa vµ mét sè ®Þnh híng ë s¸ch gi¸o viªn Ng÷
v¨n 6,7,8,9 t«i nhËn thÊy r»ng ngêi biªn so¹n s¸ch ®· ®a ra nh÷ng híng dÉn vÒ ph¬ng
ph¸p häc vµ d¹y. Tuy nhiªn ®ã míi chØ lµ ph¬ng ph¸p chung kh«ng thÓ ¸p dông ®èi víi
tÊt c¶ c¸c vïng miÒn kh¸c nhau.V× vËy khi chän s¸ng kiÕn nµy t«i ®· lÜnh héi c¸c t
liÖu híng dÉn cña c¸c t¸c gi¶ ®Ò cËp ë s¸ch gi¸o khoa vµ gi¸o viªn Ng÷ v¨n THCS
®ång thêi ®a ra nh÷ng ý kiÕn nh»m gãp phÇn lµm cho ngêi d¹y cã sù lùa chän ph¬ng
ph¸p phï hîp.
2. C¬ së lý luËn
Nãi ®Õn v¨n b¶n NhËt dông tríc hÕt lµ nãi ®Õn tÝnh chÊt néi dung cña v¨n b¶n. §ã
lµ nh÷ng bµi viÕt cã néi dung gÇn gòi, bøc thiÕt ®èi víi cuéc sèng tríc m¾t cña con ngêi vµ céng ®ång x· héi nh: thiªn nhiªn, m«i trêng, d©n sè, quyÒn trÎ em, ma tuý... V¨n
b¶n NhËt dông cã thÓ dïng tÊt c¶ c¸c thÓ lo¹i còng nh c¸c kiÓu v¨n b¶n.
Môc tiªu cña m«n Ng÷ v¨n: gãp phÇn h×nh thµnh nh÷ng con ngêi cã tr×nh ®é häc
vÊn phæ th«ng c¬ së, chuÈn bÞ cho hä ra ®êi hoÆc tiÕp tôc cho hä häc lªn bËc cao h¬n.
§ã lµ nh÷ng ngêi cã ý thøc tù tu dìng, biÕt yªu th¬ng, qóy träng gia ®×nh, b¹n bÌ; cã
lßng yªu níc,biÕt híng tíi nh÷ng t tëng, t×nh c¶m cao ®Ñp nh lßng nh©n ¸i, tinh thÇn
t«n träng lÏ ph¶i, sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt c¸i xÊu, c¸i ¸c. §ã lµ nh÷ng con ngêi
biÕt rÌn luyÖn ®Ó cã tÝnh tù lËp, cã t duy s¸ng t¹o, bíc ®©u cã n¨ng lùc c¶m thô c¸c gi¸
trÞ ch©n, thiÖn, mÜ trong nghÖ thuËt, cã n¨ng lùc thùc hµnh vµ n¨ng lùc sö dông TiÕng
ViÖt nh mét c«ng cô ®Ó t duy, giao tiÕp. §ã còng lµ nh÷ng ngêi cã ham muèn ®em tµi
trÝ cña m×nh cèng hiÕn cho sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ Quèc
HÖ thèng v¨n b¶n nhËt dông trong SGK Ng÷ v¨n 8 lµ bµi b¸o thuyÕt minh khoa häc
nh Th«ng tin vÒ ngµy tr¸i ®Êt n¨m 2000; ¤n dÞch, thuèc l¸; Bµi to¸n d©n sè. Nh÷ng
vÊn ®Ò thêi sù cËp nhËt cña c¸ nh©n vµ céng ®ång hiÖn ®¹i ®îc kh¬i dËy, sÏ ®¸nh thøc
vµ lµm giµu t×nh c¶m vµ ý thøc c«ng d©n, céng ®ång trong mçi ngêi häc gióp c¸c em
dÔ hoµ nhËp h¬n víi cuéc sèng x· héi mµ chóng ta ®ang sèng.
II. Néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
1. NhiÖm vô.
- T×m hiÓu tµi liÖu, ch¬ng tr×nh SGK, nghiªn cøu vÒ ph¬ng ph¸p d¹y v¨n b¶n
NhËt dông
- T×m hiÓu thùc tr¹ng cña viÖc d¹y v¨n b¶n nhËt dông ë Ng÷ v¨n 8.
2. C¸c néi dung cô thÓ.
a. HÖ thèng v¨n b¶n nhËt dông trong SGK Ng÷ v¨n 8.
STT
Tªn v¨n b¶n
§Ò tµi nhËt dông cña v¨n b¶n
Th«ng
tin
vÒ
ngµy
tr¸i
®Êt
n¨m
2000
M«i trêng
1
¤n dÞch, thuèc l¸
TÖ n¹n x· héi
2
3
Bµi to¸n d©n sè
D©n sè
B¶ng thèng kª trªn cho thÊy c¸c v¨n b¶n nhËt dông ®îc d¹y häc ë Ng÷ v¨n 8 ý
nghÜa néi dung c¸c v¨n b¶n nµy ®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò gÇn gòi, quen thuéc, bøc thiÕt ®èi
víi con ngêi vµ céng ®ång x· héi hiÖn ®¹i. Cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ t©m lý vµ nhËn
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
thøc cña häc sinh, c¸c vÊn ®Ò ®ù¬c ®Ò cËp trong c¸c v¨n b¶n NhËt dông ngµy mét phøc
t¹p h¬n.
b. §Æc ®iÓm néi dung v¨n b¶n nhËt dông ë Ng÷ v¨n 8.
* V¨n b¶n “Th«ng tin vÒ ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000” lµ v¨n b¶n thuyÕt minh tr×nh
bµy vÒ t¸c h¹i cña bao b× ni l«ng ®èi víi m«i trêng vµ søc khoÎ con ngêi. §· ®Õn lóc
chóng ta ph¶i nh×n nhËn l¹i thãi quen dïng bao b× ni l«ng ®Ó cã hµnh ®éng thiÕt thùc
b¶o vÖ m«i trêng sèng cña chóng ta b»ng c¸ch hëng øng lêi kªu gäi: “Mét ngµy kh«ng
dïng bao b× ni l«ng”. Th«ng ®iÖp nµy chÝnh lµ néi dung nhËt dông cña v¨n b¶n “Th«ng
tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000”.
* V¨n b¶n “¤n dÞch ,thuèc l¸” lµ mét bµi thuyÕt minh cung cÊp cho b¹n ®äc
nh÷ng tri thøc kh¸ch quan vÒ t¸c h¹i cña thuèc l¸ ®èi víi søc khoÎ vµ cã thÓ lµm suy
tho¸i ®¹o ®øc con ngêi. Kh«ng dõng ë ®ã v¨n b¶n nµy cßn thÓ hiÖn tinh thÇn tr¸ch
nhiÖm cña ngêi viÕt ®èi víi søc khoÎ céng ®ång khi «ng trùc tiÕp bµy tá th¸i ®é ®èi
víi thuèc l¸ mµ «ng gäi lµ mét thø “«n dÞch”, vµ kiÕn nghÞ “§· ®Õn lóc mäi ngêi ph¶i
®øng lªn chèng l¹i, ng¨n ngõa n¹n «n dÞch nµy”.ý nghÜa nhËt dông cña v¨n b¶n nµy
kh«ng chØ lµ c¶nh b¸o cho mçi ngêi vÒ mét n¹n dÞch cã søc tµn ph¸ søc khoÎ céng
®ång, g©y thµnh tÖ n¹n x· héi mµ cßn gãp phÇn cæ ®éng cho chiÕn dÞch truyÒn th«ng
chèng hót thuèc l¸ ®ang diÔn ra réng kh¾p.
* V¨n b¶n “Bµi to¸n d©n sè” tõ c©u chuyÖn vui vÒ mét bµi to¸n cæ liªn hÖ sang
chuyÖn kh«ng vui vÒ viÖc gia t¨ng d©n sè trªn tr¸i ®Êt b»ng mét tÝnh to¸n l« gic sau:
Mét bµn cê cã 64 «, nÕu sè thãc trong mçi « t¨ng theo cÊp sè nh©n c«ng béi lµ 2 th×
tæng sè thãc nhiÒu tíi møc cã thÓ phñ kÝn bÒ mÆt tr¸i ®Êt. Tr¸i ®Êt lóc ®Çu chØ cã 2 ngêi, nÕu loµi ngêi còng t¨ng theo cÊp sè nh©n Êy th× tæng d©n sè sÏ ®¹t « thø 30
(n¨m1995) vµ « thø 31 (n¨m 2015)nÕu cø ®Ó d©n sè t¨ng nh thÕ th× ®Õn mét ngµy 64 «
cña bµn cê sÏ bÞ lÊp kÝn vµ khi ®ã mçi ngêi chØ cßn mét chç ë víi diÖn tÝch nh mét h¹t
thãc trªn tr¸i ®Êt.Môc ®Ých cña sù tÝnh to¸n nµy lµ b¸o ®éng vÒ nguy c¬ bïng næ vµ gia
t¨ng d©n sè cña thÕ giíi. V× thÕ “Bµi to¸n d©n sè” ®îc xem lµ mét v¨n b¶n nhËt dông
phôc vô cho chñ ®Ò “d©n sè vµ t¬ng lai cña nh©n lo¹i”. Bµi to¸n nµy cµng cã ý nghÜa
thêi sù ®èi víi c¸c níc chËm ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam.
3. KÕt qu¶:
a. Vµi nÐt vÒ ®Þa bµn nghiªn cøu:
Trêng THCS Lao B¶o lµ trêng ®¹t chuÈn quèc gia ®i ®Çu trong viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p vµ c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y häc. Trêng cã ®éi ngò gi¸o viªn t¬ng ®èi
®«ng so víi c¸c trêng trong huyÖn, gi¸o viªn yªu nghÒ, cã n¨ng lùc chuyªn m«n vµ
dµy dÆn kinh nghiÖm. §éi ngò gi¸o viªn d¹y giái cÊp huyÖn, cÊp tØnh thuéc lo¹i nhÊt
nh× huyÖn.Tuy sè lîng häc sinh t¬ng ®èi ®«ng (gÇn 1000 häc sinh), nhng chÊt lîng
gi¸o dôc vµ häc tËp cña trêng kh¸ cao vµ cã uy tÝn ®èi víi nh©n d©n trong huyÖn. Môc
tiªu hiÖn nay cña nhµ trêng lµ ®µo t¹o toµn diÖn nh»m gióp häc sinh cã chÊt lîng cao
vÒ c¶ v¨n ho¸ vµ ®¹o ®øc.Hµng n¨m sè lîng häc sinh ®¹t häc sinh giái c¸c cÊp ngµy
cµng t¨ng. HÇu hÕt c¸c em ë trong thÞ trÊn, viÖc häc cña c¸c em ®îc gia ®×nh quan t©m
rÊt chu ®¸o. Song bªn c¹nh ®ã, vÉn cßn rÊt nhiÒu häc sinh cha cã ý thøc tù gi¸c trong
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
häc tËp, m¶i ch¬i, bÞ l«i cuèn vµo c¸c trß ch¬i ®iÖn tö, gia ®×nh lµm ¨n ë xa thiÕu sù
quan t©m cña bè mÑ lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng häc tËp cña c¸c em.
b. Thùc tr¹ng
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y vµ dù giê c¸c ®ång nghiÖp, t«i thÊy mét sè thùc tr¹ng sau:
+ Giaã viªn coi c¸c v¨n b¶n nµy lµ mét thÓ lo¹i cô thÓ gièng nh truyÖn, kÝ ...
+ Gi¸o viªn thuêng chó ý khai th¸c vµ b×nh gi¸ mµ cha chó träng ®Õn vÊn ®Ò x· héi ®Æt
ra trong v¨n b¶n gÇn gòi víi häc sinh.
+ Vèn kiÕn thøc cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ ,thiÕu sù më réng .
+ Giaã viªn cha vËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc còng nh c¸c biÖn ph¸p tæ
chøc d¹y häc nh»m g©y høng thó cho HS.
+ Ph¬ng tiÖn d¹y häc dïng b¶ng phô, tranh ¶nh minh ho¹, thiÕt kÕ gi¸o ¸n ®iÖn tö.
+ Giê d¹y tÎ nh¹t, kh«ng thùc sù thu hót sù chó ý cña häc sinh.
c. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng
Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn lµ:
- V¨n b¶n nhËt dông míi ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y, sè lîng v¨n b¶n kh«ng nhiÒu nªn GV
cßn thÊy rÊt míi mÎ, Ýt cã kinh nghiÖm, lóng tóng vÒ ph¬ng ph¸p.
- Cha x¸c ®Þnh ®óng môc tiªu ®Æc thï cña bµi häc v¨n b¶n NhËt dông.
d. §Ò xuÊt biÖn ph¸p
Tríc nh÷ng thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n trªn t«i xin ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p
nh»m n©ng cao chÊt lîng giê d¹y nh sau:
* X¸c ®Þnh môc tiªu ®Æc thï cña bµi häc v¨n b¶n nhËt dông
Trang bÞ kiÕn thøc vµ trau dåi t tëng , t×nh c¶m th¸i ®é cho häc sinh cung cÊp vµ
më réng hiÓu biÕt cho häc sinh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò gÇn gòi, bøc thiÕt ®ang diÔn ra trong
®êi sèng x· héi hiÖn ®¹i, tõ ®ã t¨ng cêng ý thøc cho häc sinh.
* ChuÈn bÞ
- VÒ kiÕn thøc:
Gi¸o viªn ph¶i trang bÞ thªm cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc më réng, hç trî cho bµi gi¶ng
nh thu thËp c¸c t liÖu cã liªn quan ®Õn bµi gi¶ng trªn c¸c nguån th«ng tin ®¹i chóng
(ph¸t thanh, truyÒn h×nh, m¹ng Internet, b¸o chÝ, s¸ch vë, tranh ¶nh, ©m nh¹c...)
- VÒ ph¬ng tiÖn d¹y häc:
C¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc truyÒn thèng nh: SGK, b¶ng ®en, phÊn tr¾ng cha thÓ ®¸p øng
®ù¬c hÕt nhu cÇu d¹y häc v¨n b¶n nhËt dông. GV cã thÓ chuÈn bÞ c¸c t liÖu kh¸c nh:
®Üa nh¹c CD, phim ¶nh vµ nÕu ®îc thu thËp, thiÕt kÕ vµ tr×nh chiÕu trªn c¸c ph¬ng tiÖn
d¹y häc ®iÖn tö sÏ khiÕn c¸c em hµo høng h¬n trong giê häc.
GV cÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng hiÖn ®¹i, nhê ®ã mµ c¸c bµi häc v¨n
b¶n NhËt dông sÏ kh¾c phôc ®îc tÝnh th«ng tin tÎ nh¹t ®¬n ®iÖu ,hiÖu qu¶ d¹y häc v¨n
b¶n nhËt dông sÏ t¨ng lªn.
* Ph¬ng ph¸p d¹y häc
- D¹y häc phï hîp víi ph¬ng thøc biÓu ®¹t mçi v¨n b¶n.
Trong d¹y häc v¨n b¶n ,kh«ng thÓ hiÓu néi dung t tëng v¨n b¶n nÕu kh«ng ®äc
tõ c¸c dÊu hiÖu h×nh thøc cña chóng. Nªn d¹y häc v¨n b¶n nhËt dông còng ph¶i theo
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
nguyªn t¾c ®i tõ dÊu hiÖu h×nh thøc tíi kh¸m ph¸ môc ®Ých giao tiÕp trong h×nh thøc
Êy.
Khi v¨n b¶n ®îc t¹o lËp b»ng ph¬ng thøc thuyÕt minh nh “¤n dÞch, thuèc l¸” th× ho¹t
®éng d¹y häc t¬ng øng sÏ lµ tæ chøc cho häc sinh t×m hiÓu néi dung v¨n b¶n tõ c¸c dÊu
hiÖu h×nh thøc cña bµi thuyÕt minh khoa häc nh: tiªu ®Ò bµi v¨n (Em hiÓu nh thÕ nµo
vÒ ®Çu ®Ò “¤n dÞch ,thuèc l¸”? Cã thÓ söa nhan ®Ò nµy thµnh “¤n dÞch thuèc l¸”
hoÆc “Thuèc l¸ lµ mét lo¹i «n dÞch” ®îc kh«ng? V× sao?); vai trß cña t¸c gi¶ trong
v¨n b¶n thuýªt minh( Theo em,t¸c gi¶ cã vai trß g× trong v¨n b¶n nµy); ®Æc ®iÓm cña
lêi v¨n thuyÕt minh (§o¹n v¨n nµo nãi vÒ t¸c h¹i cña thuèc l¸ ®Õn søc khoÎ con ngêi?
T¸c h¹i nµy ®îc ph©n tÝch trªn nh÷ng chøng cí nµo?C¸c chøng cí ®îc nªu cã ®Æc
®iÓm g×? Tõ ®ã cho thÊy møc ®é t¸c h¹i nh thÕ nµo cña thuèc l¸ ®Õn søc khoÎ con ngêi? ë ®©y tri thøc nµo vÒ t¸c h¹i cña thuèc l¸ hoµn toµn míi l¹ ®èi víi em?)...
MÆc dï c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t chñ yÕu cña v¨n b¶n nhËt dông lµ thuyÕt minh
vµ nghÞ luËn nhng c¸c v¨n b¶n nµy thêng ®an xen c¸c yÕu tè cña ph¬ng thøc kh¸c nh:
tù sù ,biÓu c¶m. Khi ®ã GV còng cÇn chó ý ®Õn yÕu tè nµy.
- VËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p nh: ph¬ng ph¸p ®µm tho¹i, ®äc diÔn c¶m,
gi¶ng b×nh, ph©n tÝch, nªu vÊn ®Ò, th¶o luËn, ®éng n·o, kØ thuËt kh¨n tr¶i bµn, m·nh
ghÐp... Môc ®Ých cña viÖc d¹y v¨n b¶n nhËt dông lµ gióp häc sinh hoµ nhËp h¬n n÷a
víi ®êi sèng x· héi nªn GV ph¶i t¹o ra kh«ng khÝ giê häc d©n chñ, s«i næi, kÝch thÝch
sù hµo høng cña häc sinh.
Nh vËy ®Ó giê d¹y v¨n b¶n nhËt dông ®¹t kÕt qu¶ cao, ®¸p øng môc tiªu bµi häc, ngêi
gi¸o viªn cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c biÖn ph¸p d¹y häc, c¸c c¸ch tæ chøc d¹y häc, c¸c
ph¬ng tiÖn d¹y häc theo híng hiÖn ®¹i ho¸: thu thËp, su tÇm c¸c nguån t liÖu ®Ó minh
ho¹ vµ më réng kiÕn thøc. Coi träng ®µm tho¹i c¸ nh©n vµ nhãm, chó ý tíi c©u hái liªn
hÖ ý nghÜa v¨n b¶n víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña c¸ nh©n vµ céng ®ång x· héi hiÖn nay.
S¸ng t¹o trß ch¬i d¹y häc ®¬n gi¶n, nhanh gän ®Ó minh ho¹ cho chñ ®Ò cña v¨n b¶n.
T¨ng cêng ph¬ng tiÖn d¹y häc ®iÖn tö nh m¸y chiÕu, m¸y ®a n¨ng, phßng häc bé m«n
®Ó gia t¨ng lîng th«ng tin trong bµi häc, t¹o kh«ng khÝ d©n chñ, hµo høng trong giê
häc.
3. Kh¶o s¸t tÝnh kh¶ thi cña c¸c biÖn ph¸p ®Ò xuÊt.
T«i ®· ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trªn th«ng qua bµi d¹y vµ dù giê ®ång nghiÖp
®îc nghe gãp ý:
V¨n b¶n:
¤N DÞCH THUèC L¸
A. Môc tiªu: * Gióp häc sinh
1. KiÕn thøc:
- X¸c ®Þnh ®îc quyÕt t©m phßng chèng thuèc l¸ trªn c¬ së nhËn thøc ®îc t¸c h¹i to lín
nhiªu mÆt cña thuèc l¸ ®èi víi ®êi sèng cña c¸ nh©n vµ céng ®ång.
- ThÊy ®îc sù kÕt hîp ph¬ng thøc thuyÕt minh vµ lËp luËn cña v¨n b¶n.
- TÝch hîp gi¸o dôc phßng chèng ma tóy.
2. KÜ n¨ng:
- LËp luËn trong khi viÕt.
3. Th¸i ®é:
QuyÕt t©m phßng chèng thuèc l¸, chèng tÖ n¹n ma tóy.
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
B. Ph¬ng ph¸p: Nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, ph©n tÝch ng÷ liÖu, kÜ thuËt m·nh ghÐp, kh¨n
phñ bµn....
C. ChuÈn bÞ:
1. ThÇy: Giaos ¸n, b¶ng phô, so¹n gi¸o ¸n ®iÖn tö.
2. Trß: T×m hiÓu c©u hái ë s¸ch gi¸o khoa. Su tÇm tranh ¶nh.
D. TiÕn tr×nh lªn líp:
I. æn ®Þnh tæ chøc:
II. Bµi cò: Nªu t¸c h¹i cña viÖc dïng bao b× ni l«ng vµ néi dung hµnh ®éng Ngµy tr¸i
®Êt n¨m 2000 cña ViÖt Nam.
III. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
Ho¹t ®éng 1:
I.T×m hiÓu chung:
Gv híng dÉn häc sinh ®«c: Giong ®äc
1.§äc vµ t×m hiÓu chó thÝch:
khóc chiÕt, cã phÇn xóc ®éng, ®au ®ín.
a. §äc;
Gäi hs ®äc
b. Tõ khã: SGK
2.Bè côc: 3 phÇn.
H·y chØ ra bè côc cña v¨n b¶n?
* PhÇn 1: Tõ ®Çu..... nÆng h¬n c¶ AIDS
Hs th¶o luËn
Thuèc l¸ nguy hiÓm h¬n c¶ AIDS.
* PhÇn 2: TiÕp ®Õn...... thªm «n dÞch thuèc
l¸ nµy: T¸c h¹i cña thuèc l¸.
* PhÇn 3: Cßn l¹i: Lêi kªu gäi phßng
chèng thuèc l¸.
? Cã thÓ diÔn ®¹t tªn v¨n b¶n trªn thµnh
3. Tªn v¨n b¶n: ¤n dÞch, thuèc l¸
nh÷ng c¸ch kh¸c kh«ng> T¸c dông cña
¤n dÞch lµ mét bÖnh khñng khiÕp bëi sù
dÊu phÈy
l©y truyÒn, cßn lµ tiÕng ®Ó chöi rña.
DÊu phÈy: T¹o sù ng¾t giäng, biÓu hiÖn sù
c¨m giËn, ghª tëm.
Ho¹t ®éng 2;
II. §äc- hiÓu v¨n b¶n:
? V× sao t¸c gi¶ TrÇn Hng §¹o bµn vÒ viÖc 1.T¸c h¹i cña thuèc l¸:
®¸nh giÆc tríc khi ph©n tÝch t¸c h¹i cña
* C©u nãi cña TrÇn Hng §¹o: ’ NÕu giÆc
thuèc l¸? T¸c dông?
d¸nh nh vò b¶o... t»m ¨n l¸ d©u” so s¸nh
thuèc l¸ lµ mét lo¹i giÆc tÊn c«ng tõ tõ nh
Hs th¶o luËn:
t»m ¨n l¸ d©u.
? Hót thuèc l¸ g©y nh÷ng t¸c h¹i g×?
- G©y Ên tîng m¹nh, v¹ch râ sù nguy h¹i
v« cïng cña thuèc l¸.
* T¸c h¹i cña thuèc l¸:
+ H¹i b¶n th©n ngêi hót thuèc l¸
- G©y viªm phÕ qu¶n.
- Ph¸ ho¹i hång cÇu.
- G©y ung th.
- G©y huyÕt ¸p cao, t¾c ®éng m¹ch,
nhåi m¸u c¬ tim.
+ H¹i ®Õn gia ®×nh vµ x· héi:
- G©y nh÷ng bÖnh trªn cho vî, con,
? V× sao t¸c gi¶ ®¨tj gi¶ ®Þnh” Cã ngêi
ngêi ë gÇn, ®Æc biÖt ®èi víi thai nhi.
b¶o: T«i hót thuèc t«i bÞ bÖnh mÆc t«i...”
- Tiªu mét lîng tiÒn lín
tríc khi nªu lªn t¸c h¹i vÒ ph¬ng diÖn x·
- Nªu g¬ng xÊu bho thÕ hÖ trÎ.
héi cña thuèc l¸?
*C¸ch chuyÓn ý: “ Cã ngêi b¶o... xin ®¸p
Gv nªu tiÕp c©u hái 4 ë SGK
l¹i”. Ph¶n b¸c l¹i lÝ lÏ bao biÖn cña mét sè
Hs suy nghÜ vµ tr¶ lêi: Nh»m lµm râ h¬n
ngêi hót thuèc l¸: Sù lÐm hiÓu biÕt, th¸i
tÝnh ®óng ®¾n cña nh÷ng ®iÒu ®· tr×nh
®é v« tr¸ch nhiÖm.
bµy, t¹o ®µ thuËn lîi ®Ó ®a ra kiÕn nghÞ
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
2. Lêi kªu gäi
Dïng c©u biÓu c¶m, ng¾n gän.
- T¸c ®éng ®Õn lÝ trÝ, t×nh c¶m vµ chØ râ
hµnh ®éng cña mçi ngêi.
III. Tæng kÕt:
Ghi nhí : sgk
IV. Tich hîp lång ghÐp phßngchèng ma
tóy.
1.T¸c h¹i cña ma tóy:
* §èi víi b¶n th©n ngêi nghiÖn:
- G©y rèi lo¹n sinh lÝ, t©m lÝ.
- G©y tai biÕn khi tiªm chÝch, nhiÔm
khuÈn.
- G©y rèi lo¹n thÇn kinh, hÖ thèng tim
m¹ch, h« hÊp....
- Søc kháe bÞ suy yÕu, kh«ng cßn kh¶
n¨ng lao ®éng.
Nh©n c¸ch suy tho¸i:
*§èi víi gia ®×nh:
- Kinh tÕ c¹n kiÖt.
- H¹nh phóc tan vì.
* §èi víi x· héi;
TrËt tù x· héi bÞ ®¶o lén, ®a sè con
nghiÖn trë thµnh téi ph¹m.
2. ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n kªu gäi mäi
Gv yªu cÇu häc sinh viÕt ®o¹n v¨n kªu gäi
ngêi tr¸nh xa ma tóy.
moi ngêi tr¸nh xa ma tóy.
IV. Cñng cè:
- T¸c h¹i cña thuèc l¸?
- Nh÷ng bÖn m¾c ph¶i do thuèc l¸ g©y ra?
- CÇn ph¶i lµm g× nãi kh«ng víi thuèc l¸?
- Gäi häc sinh ®äc l¹i phÇn ghi nhí.
V. DÆn dß:
Häc bµi. Lµm bµi tËp ë s¸ch bµi tËp.
- Su tÇm tranh ¶nh, hoÆc tù vÏ bhuwngx h×nh ¶nh vÒ t¸c h¹i cña thuèc l¸.
- So¹n bµi c©u ghÐp tiÕt 2
e. Rót kinh nghiÖm
Giê d¹y thùc nghiÖm trªn líp 8B vµ dù giê c« NguyÔn ThÞ H¶i Linh ë líp 8A ®îc ®¸nh
gi¸ nh sau:
* ¦u ®iÓm:
- GV chuÈn bÞ ®Çy ®ñ, chu ®¸o vÒ gi¸o ¸n, su tÇm t liÖu nh tranh ¶nh, b¨ng ®Üa.
ChÝnh ®å dïng trùc quan sèng ®éng ®· kÝch thÝch høng thó häc tËp cña häc sinh, ®ång
thêi gióp cho bµi gi¶ng cña gi¸o viªn trë nªn s©u s¾c, sèng ®éng.
- GV sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p míi nh m·nh ghÐp, kh¨n tr¶i bµn, kÜ thuËt ®éng
n·o, nhËn biÕt, nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, th¶o luËn nhãm kh¸ hiÖu qu¶.
- HS hiÓu bµi vµ häc kh¸ s«i næi, ho¹t ®éng tÝch cùc.
* Nhîc ®iÓm:
- Ph©n bè thêi gian cha hîp lÝ.
- CÇn ph¶i cËp nhËt th«ng tin h»ng ngµy kÞp thêi.
Em cã nhËn xÐt g× vÒ c©u kÕt?
Ho¹t ®éng 3:
Rót ra nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n b¶n?
NhËn xÐt chung vÒ hÖ thèng lËp luËn. Hs
tr¶ lêi. Gv chèt l¹i. Gäi Hs ®äc ghi nhí ë
SGK
Ho¹t ®éng 4:
Kh¸c víi nghiÖn thuèc l¸, ngêi nghiÖn ma
tóy cã nh÷ng t¸c h¹i g×?
Cã nguy hiÓm nh thuèc l¸ kh«ng?
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
- Liªn hÖ ë ®Þa ph¬ng vÒ vÊn ®Ò hót thuèc l¸.
- B¶n th©n mçi ngêi cÇn ph¶i lµm g× ®Èy lïi viÖc hót thuèc l¸.
* Bµi häc:
Nh vËy, qua bµi thùc nghiÖm gi¶ng d¹y trªn t«i nhËn thÊy r»ng nh÷ng gi¶i ph¸p t«i
®a ra trong s¸ng kiÕn hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®îc ®èi víi häc sinh líp 8. KÕt qu¶
thùc nghiÖm cho thÊy häc sinh rÊt hµo høng víi giê häc, g¾n bµi häc víi thùc tiÔn rÊt
nhanh vµ hiÖu qu¶. Giê häc trë nªn s«i næi h¬n, t¹o t©m lý nhÑ nhµng tho¶i m¸i cho
häc sinh ë nh÷ng tiÕt häc sau.
C. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
I. KÕt luËn:
Mét giê häc v¨n b¶n NhËt dông kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét tiÕt häc kh¸m ph¸ vÎ
®Ñp cña t¸c phÈm v¨n ch¬ng mµ cßn lµ giê häc båi dìng nh©n c¸ch, lèi sèng, rÌn luyÖn
kü n¨ng sèng, kü n¨ng øng xö tríc c¸c vÊn ®Ò nãng báng cña cuéc sèng x· héi hiÖn
®¹i. SÏ kh«ng ph¶i lµ khã nhng kh«ng hÒ ®¬n gi¶n khi mçi gi¸o viªn cïng lóc ph¶i chó
träng vµ lµm tèt c¶ hai môc tiªu quan träng nµy trong mét tiÕt häc. Song nÕu mçi gi¸o
viªn ®Òu t©m huyÕt víi nghÒ, víi con ngêi, víi môc tiªu gi¸o dôc tÝch cùc th× thiÕt
nghÜ kh«ng cã g× lµ chóng ta kh«ng thÓ lµm ®îc. Mçi thÇy c« cÇn chó t©m ®Õn bµi
gi¶ng cña m×nh tõ kh©u ®Çu tiªn cho ®Õn kh©u cuèi cïng cña tiÕt häc, thÓ hiÖn nã b»ng
hÖ thèng c©u hái phï hîp víi t©m sinh lý løa tuæi, phï hîp víi ®Æc trng bé m«n, phï
hîp víi ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ mµ nhµ trêng cung cÊp. Cã thÕ, nh÷ng ý tëng nghÖ
thuËt vµ quan niÖm nh©n sinh, bµi häc vÒ thÕ giíi quan, vÒ lèi sång, vÒ lý tëng hoµi
b·o vÒ íc m¬ míi trë lªn s©u s¾c , míi ®îc c¸c em ®em soi räi, kiÓm chøng trong cuéc
sèng.
II. KiÕn nghÞ:
- Phßng thiÕt bÞ nhµ trêng nªn bæ sung tranh ¶nh, b¨ng ®Üa phôc vô tèt cho qu¸ tr×nh
gi¶ng d¹y c¸c v¨n b¶n NhËt dông. Nªn bè trÝ thêi gian cho ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ nhiÒu
h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em ®îc thÓ hiÖn m×nh nhiÒu h¬n n÷a.
- §Ó cho giê d¹y sinh ®éng vµ hiÖu qu¶ h¬n, mçi ®¬n vÞ trêng häc cÇn cã phßng häc
bé m«n v¨n.
- Tæ chuyªn m«n cÇn thêng xuyªn trao ®æi kinh nghiÖm d¹y häc v¨n b¶n NhËt dông.
Mét vµi kinh nghiÖm cña t«i ®a ra ë trªn cßn nhiÒu h¹n chÕ t«i rÊt mong sù nhËn xÐt,
®ãng gãp cña b¹n bÌ , ®ång nghiÖp ®Ó s¸ng kiÕn cña t«i ®îc hoµn thiÖn.
Lª ThÞ KiÒu Giang
Skkn: Mét sè kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y v¨n b¶n NhËt dông ë Ng÷ v¨n 8
Lao B¶o ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 2010
Lª ThÞ KiÒu Giang
T liÖu tham kh¶o
- S¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 8
- S¸ch gi¸o viªn Ng÷ v¨n 8
- S¸ch thiÕt kÕ Ng÷ v¨n 8
- Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn.
- C¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc Ng÷ v¨n.
Lª ThÞ KiÒu Giang
- Xem thêm -