Tài liệu Skkn một số biện pháp ứng dụng cntt nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi học vần cho học sinh lớp 1

Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. PHẦN I : MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, GDTH có vai trò hết sức quan trọng. Điều này đã được ghi rõ trong “Luật Phổ cập giáo dục tiểu học”: “GDTH là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, có nhiệm vụ xây dựng và phát triển tình cảm đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ và thể chất của trẻ em nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Có thể nói, GDTH chính là những viên gạch đầu tiên xây dựng một nền móng vững chắc cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Bước vào học lớp 1, cuộc sống của trẻ có nhiều biến đổi to lớn. Trẻ phải làm quen với một môi trường mới, bạn bè mới, thầy cô mới và đặc biệt là những môn học mới. Trong đó, có môn Tiếng Việt với rất nhiều phân môn như: Học vần, Tập viết, Chính tả, Tập đọc, …. Nếu như ở mẫu giáo, chơi là hoạt động chủ đạo thì ở tiểu học, hoạt động học lại là hoạt động chủ đạo. Đây chính là biến đổi thứ hai trong đời sống của trẻ. Việc chuyển từ hoạt động chơi sang hoạt động học là một rào cản rất lớn đối với HS lớp 1. Các em thường khó tập trung trong một thời gian dài, học theo cảm hứng. Vì vậy, kết quả học tập của các em chưa cao. Với phân môn Học vần, trẻ có thể nhanh chóng nhớ được mặt chữ nhưng cũng rất nhanh quên. Người GV phải có biện pháp giúp trẻ có hứng thú học tập, học với niềm thích thú, say mê với tất cả các môn học nói chung và phân môn Học vần nói riêng. Để làm được điều đó, người GV phải kết hợp sử dụng nhiều PPDH với nhiều hình thức khác nhau để lôi cuốn, hấp dẫn trẻ vào bài học. Trò chơi là một giải pháp có tính hiệu quả cao. Tuy nhiên, để tổ chức trò chơi trong tiết Học vần, các giáo viên thường gặp nhiều khó khăn đó là: các trò chơi cần có thời gian chuẩn bị đồ dùng, dụng cụ mà giáo viên không có nhiều thời gian để chuẩn bị, các trò chơi chưa phong phú, thiếu tính hấp dẫn. Các trường Tiểu học hiện nay thường có phòng học rộng rãi, thiết bị dạy học đầy đủ, như máy vi tính, máy chiếu … rất thích hợp để thiết kế và tổ chức nhiều trò chơi có sự ứng dụng của CNTT. Trong công tác giảng dạy, CNTT có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi phương pháp dạy và học. Nhờ đó mà HS hứng thú học tập hơn, kết quả là HS tiếp thu bài tốt hơn. Từ những lí do trên, tôi quyết định chọn nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp ứng dụng CNTT nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho HS lớp 1”. 1 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 2. Mục đích nghiên cứu. - Tìm hiểu thực trạng khi đưa ứng dụng CNTT vào xây dựng và tổ chức các trò chơi Học vần lớp 1. - Đổi mới phương pháp dạy học khi đưa ứng dụng CNTT vào xây dựng và tổ chức các trò chơi Học vần lớp 1, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. - Đối tượng nghiên cứu : Hệ thống trò chơi, biện pháp và quy trình tổ chức trò chơi dạy học Học vần lớp 1. - Khách thể: Phương pháp dạy Học vần lớp 1. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu. - Nghiên cứu những vấn đề lí luận về việc ứng dụng CNTT vào xây dựng và tổ chức các trò chơi Học vần lớp 1. - Nghiên cứu thực trạng việc ứng dụng CNTT vào xây dựng và tổ chức các trò chơi Học vần lớp 1. - Nghiên cứu các biện pháp ứng dụng CNTT nhằm xây dựng và tổ chức các trò chơi Học vần lớp 1. 5. Phương pháp nghiên cứu. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi ý kiến và phiếu khảo sát kỹ năng : Sử dụng phiếu quan sát để thu thập những thông tin phục vụ mục đích nghiên cứu đề tài. - Phương pháp trò chuyện: Trao đổi với GV, HS để chính xác hóa thông tin từ những phương pháp nghiên cứu khác. - Theo dõi và kiểm tra đánh giá việc tiếp thu bài của HS. - Các phương pháp khác: Xử lí số liệu thu thập được từ thực tế. 6. Phạm vi nghiên cứu - Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2016 đến tháng 3/2017. - Đối tượng khảo sát: HS lớp1 trường tiểu học Thúy Lĩnh. 2 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. PHẦN II : NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận – Cơ sở thực tiễn 1.1. Cơ sở lý luận. Chúng ta đang sống trong một kỉ nguyên mới với sự phát triển chung của xã hội loài người theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. “ Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài ” là một trong những nhiệm vụ của mỗi quốc gia. Trong những năm gần đây việc ứng dụng CNTT đã rất phổ biến ở Việt Nam. Cùng với sự đi lên của xã hội, ngành giáo dục cũng mạnh dạn đưa ứng dụng CNTT vào dạy học. Đối với ngành giáo dục đào tạo, CNTT có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung và phương pháp dạy học. Mặt khác, ngành giáo dục và đào tạo đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn nhân lực cho CNTT. Hơn nữa, CNTT là phương tiện để giúp chúng ta tiến tới một “ Xã hội học tập”. Bởi vậy, trong những năm gần đây, ngành giáo dục tiếp tục ứng dụng CNTT trong trường học để tạo bước đột phá về ứng dụng CNTT trong giáo dục và tạo tiền đề phát triển CNTT trong những năm tiếp theo. Đối với lĩnh vực giáo dục đào tạo, CNTT có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp giảng dạy và học tập. Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu "đẩy mạnh ứng dụng CNTT” trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, ngành học theo hướng dẫn. Học CNTT như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học các môn." Nên việc đưa ứng dụng CNTT vào trường học là một việc làm cần thiết và đúng đắn. Trong công tác giảng dạy, CNTT giúp cho bài học sinh động hơn, nhờ đó mà HS có hứng thú học tập hơn, tiếp thu bài tốt hơn. Song song đối với những môn học khác, môn Tiếng Việt có một vị trí hết sức quan trọng. Nó hình thành và phát triển các kỹ năng: nghe, đọc, nói, viết cho học sinh. Đó là những công cụ rất cần thiết để học sinh học tập những môn học khác. Nếu như ở các môn học khác rèn luyện cho các em kỹ năng tính toán, tư duy, sáng tạo... thì môn Tiếng Việt góp phần hình thành ở học sinh tính cách chăm chỉ, cần cù, cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống. Học sinh hiểu biết sâu rộng nắm quy tắc nói, viết... Làm thế nào để các em nắm kiến thức, phương pháp học tập một cách say mê, hứng thú để kết quả học tập cao hơn thì cần phải có trò chơi với tinh thần: "Học mà chơi - chơi mà học". Vì vậy, tổ chức trò chơi Học vần trong các tiết học cực kỳ quan trọng. Nó tạo một không khí vui tươi, phấn khởi gây hứng thú tích cực, chủ động học tập của HS. Thực tế trong một tiết học, HS lớp một chóng mệt mỏi, chán nản. Bởi vậy chúng ta cần đưa những trò chơi gắn với nội dung bài học để các em học tập đạt kết quả tốt hơn. 3 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Như chúng ta đã biết, HS Tiểu học, nhất là HS lớp 1 còn nhỏ, nên quá trình nhận thức thường gắn với những hình ảnh, hoạt động cụ thể. Bởi vậy, các phương tiện trực quan rất cần thiết trong quá trình giảng dạy đặc biệt là các phương tiện trực quan sinh động, rõ nét sẽ thu hút được sự chú ý của HS. Trong những tiết học có đồ dùng trực quan đẹp, rõ nét HS sẽ chú ý đến bài giảng hơn và kết quả là HS tiếp thu bài tốt hơn, nhớ lâu hơn. Chính vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học với sự trợ giúp của CNTT vào tất cả các môn học đã mang đến cho giờ dạy và học một không khí mới. Một điểm đổi mới nữa trong phương pháp dạy học hiện nay là luôn coi trọng việc lấy HS làm trung tâm, người thầy chỉ đóng vai trò là người giúp các em đi đúng hướng, giúp các em tiếp thu kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Chính vì vậy, ở lớp 1, việc phát triển trí thông minh cho trẻ thông qua việc ứng dụng CNTT vào các môn học, trong đó có phân môn Học vần là hết sức cần thiết. 1.2. Cơ sở thực tiễn Trong nhiều năm qua, mặc dù đã đổi mới phương pháp dạy học Tiếng Việt nhưng một số giáo viên vẫn còn nặng tâm lí đây là môn học chính nên trong quá trình giảng dạy họ rất chú trọng việc truyền thụ kiến thức với mục đích giúp học sinh học tốt môn này. Việc sử dụng trò chơi học tập đối với một số giáo viên còn là hình thức hoặc có sử dụng trò chơi thì cũng ở mức gượng ép, miễn cưỡng. Mặt khác, còn một số giáo viên khi sử dụng các trò chơi học tập thì chưa chọn lọc kĩ, không có tác dụng thiết thực phục vụ mục tiêu của bài học nên việc tổ chức trò chơi chưa đạt hiệu quả. Thực tế cho thấy, vẫn còn một số đối tượng học sinh thụ động, tự ti, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động học tập. Trước thực trạng đó, tôi thiết nghĩ, mình cần phải thay đổi một cách thức dạy học mới sao cho học sinh hứng thú, say mê và tích cực chủ động hơn khi học Tiếng Việt nói chung và phân môn Học vần nói riêng. Qua đó, những kĩ năng giao tiếp ở các em sẽ ngày càng hoàn thiện hơn và việc vận dụng trò chơi học tập trong môn Tiếng Việt là hết sức cần thiết. 2. Một số vấn đề liên quan đến việc ứng dụng CNTT vào thiết kế và tổ chức trò chơi Học vần lớp 1. 2.1. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 1: Nói đến đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học thì vấn đề đầu tiên đó là quá trình nhận thức của các em. Quá trình nhận thức giúp các em có những hiểu biết nhất định về thế giới xung quanh, về bản thân mình, từ đó thể hiện thái độ và có những hành vi, hoạt động tham gia vào các mối quan hệ xã hội trong việc 4 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. nhận thức thế giới, con người có thể đạt tới các mức độ nhận thức khác nhau từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Mức độ thấp là nhận thức cảm tính, mức độ cao là nhận thức lí tính. Hai quá trình này có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung, chi phối lẫn nhau. Ở lứa tuổi các em thì nhận thức cảm tính chiếm ưu thế hơn nhận thức lý tính. Các em dễ tiếp thu qua tri giác và những tác động trực tiếp được trẻ quan sát. Tuy nhiên, trẻ vẫn thích quan sát cái gì sặc sỡ, hấp dẫn và có khả năng ghi nhớ tốt. Trẻ dễ nhớ những gì các em có thể tác động trực tiếp trên đối tượng đó. Do đó, trẻ thích tham gia các hoạt động mang tính thực tiễn. Ở lứa tuổi này, nhu cầu học tập của các em không chỉ đơn thuần là hoạt động nhận thức mà nó còn gắn liền với nhu cầu vui chơi. Nhu cầu vui chơi của các em chiếm một vị trí rất lớn. Đặc biệt ở các em xuất hiện nhu cầu lớn về tự đánh giá mình và đánh giá người khác trong cuộc sống, trong học tập. Mặc dù lúc đầu việc đánh giá này của trẻ chỉ mang tính bề ngoài, đánh giá bạn chỉ thông qua các hoạt động tập thể hoặc qua sự đánh giá của cô giáo. Về sau, việc đánh giá bạn còn được dựa trên dư luận của tập thể. Điều này có ý nghĩa lớn, nó đánh dấu một bước lớn trong sự phát triển nhân cách của các em. Về hứng thú, ở lứa tuổi này các em có hứng thú riêng biệt với từng bộ môn. Tuy nhiên, nếu khéo lồng các nội dung dạy học vào các trò chơi thì dễ lôi cuốn các em vào quá trình học tập một cách tích cực, tự giác mà chính các em không nhận thấy điều đó. Đối với các trò chơi các em thường hứng thú với các trò chơi có quy tắc, đòi hỏi sự cố gắng, sự khéo léo nhất định, giàu trí tưởng tượng, nhất là các trò chơi được đánh giá bằng cách tính điểm. Tóm lại, ở bậc tiểu học, các em có những biến đổi sâu sắc về tâm sinh lí. Nó mang đặc trưng riêng cho lứa tuổi này. Vì vậy, để tổ chức các hoạt động học tập cho các em có hiệu quả thì người giáo viên phải nắm vững những đặc điểm chung nhất, cơ bản nhất về tâm sinh lí của lứa tuổi trẻ em để từ đó mà tổ chức các trò chơi học tập tương thích với mục đích dạy học. Đây là cả một vấn đề không đơn giản đòi hỏi một quá trình công phu và sáng tạo. 2.2. Cơ sở lý luận về dạy học phân môn Học vần lớp 1. 2.2.1.Mục tiêu của việc dạy học phân môn Học vần lớp 1. Mục tiêu cao nhất của việc dạy học Tiếng Việt là rèn cho học HS bốn kĩ năng sử dụng tiếng Việt: nghe, nói, đọc, viết thông qua bảy phân môn: Học vần, Tập viết, Chính tả, Tập đọc, Luyện từ và câu, Tập làm văn, Kể chuyện. Trong đó, Học vần là phân môn khởi đầu giúp HS chiếm lĩnh và làm chủ một công cụ mới để sử dụng trong học tập và giao tiếp. Đó chính là chữ viết – phương tiện có 5 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. ưu thế nhất trong giao tiếp của loài người. Vì vậy, có thể nói, Học vần là phân môn có vị trí đặc biệt quan trọng trong môn Tiếng Việt ở tiểu học. Mục tiêu dạy học Học vần cũng như các phân môn khác là rèn luyện bốn kĩ năng cho HS là nghe, nói, đọc, viết. Tuy nhiên, kĩ năng nghe và nói đã khá quen thuộc với HS, kĩ năng đọc và viết còn nhiều mới lạ, không phải HS nào cũng được làm quen trước khi bước vào lớp 1. Bởi vậy, theo quan điểm hiện hành, mục tiêu đặc biệt cần đạt tới của phân môn Học vần là dạy chữ, tức là làm thế nào để HS biết đọc, biết viết một cách nhanh nhất. Việc chú trọng mục tiêu dạy chữ được thể hiện ở những điểm sau: Một là, sách cung cấp vừa đủ lượng con chữ để thể hiện các đơn vị âm thanh và ghép các con chữ này thành các tiếng có thực trong tiếng Việt văn hoá. Hai là, hệ thống chữ được đưa vào bài học theo đặc điểm chữ viết và theo nguyên tắc đi từ chữ cái cấu tạo đơn giản đến chữ cái có cấu tạo phức tạp dần. Ba là, những khác biệt thể hiện trên chữ viết đều được lấy làm căn cứ để xây dựng bài học. Với mỗi đơn vị chữ, SGK đều giới thiệu một tiếng thực làm tiếng khoá cho nó. Qua việc nhận diện tiếng, HS hiểu được các âm mà chữ thể hiện đồng thời biết được các âm, các tiếng đó được đọc như thế nào. Điều này đảm bảo việc dạy chữ và dạy âm được tiến hành song song với nhau. 2.2.2. Nội dung, trương trình phân môn Học vần lớp 1. Trong chương trình môn Tiếng Việt 1, phân môn Học vần được giảng dạy trong vòng 21 tuần, mỗi tuần dạy 5 bài. Mỗi bài được dạy trong 2 tiết, thời lượng mỗi tiết dạy là 35 phút, giữa hai tiết có 5 phút nghỉ giải lao. Nội dung của phân môn Học vần gồm hai phần. Phần một dạy về hệ thống âm, chữ ghi âm và thanh điệu bao gồm 28 bài đầu. Phần hai dạy về hệ thống vần, gồm 75 bài tiếp theo. 2.3. Cơ sở lý luận về trò chơi. 2.3.1. Trò chơi là gì? Trò chơi không chỉ là một "Công cụ" dạy học mà nó còn là một con đường sáng tạo xuyên suốt quá trình học tập của học sinh. Phương pháp tổ chức trò chơi không chỉ là sự đánh giá trong quá trình dạy và học của thầy và trò mà nó còn tạo cho ta một cảm giác thoải mái tự tin, có sự sáng tạo, nhanh trí, có óc tư duy tưởng tượng của người học sinh. Dạy kết hợp với tổ chức trò chơi chính 6 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. là việc giáo viên hướng dẫn học sinh hoàn thành tốt phẩm chất của một con người mới xã hội chủ nghĩa. Trò chơi cũng là một cách thức, hình thức dạy học và mang lại kết quả cao. Cách thức tổ chức trò chơi trong Tiếng việt là một yếu tố cơ bản. Nó nhận nhiệm vụ cung cấp cho học sinh tính năng động, sáng tạo nhằm lôi cuốn học sinh ham mê học hỏi, hiểu biết sâu hơn vấn đề gây được hứng thú học tập cho học sinh. Trò chơi là một món ăn tinh thần, đối với học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng. 2.3.2. Tổ chức trò chơi: Tổ chức trò chơi là một hình thức tổ chức dạy học, chơi là một biện pháp học tập có hiệu quả của học sinh. Thông qua trò chơi, học sinh được luyện tập, làm việc cá nhân. Làm việc trong đơn vị nhóm, đơn vị lớp theo sự phân công với tinh thần hợp tác, đó là những cách làm việc thuộc phương pháp học tập mới mà trường Tiểu học cần hình thành ở người học. 2.3.3. Tổ chức trò chơi trong giảng dạy học vần lớp 1: Tổ chức trò chơi trong giảng dạy Tiếng Việt lớp 1 là một hình thức tổ chức dạy học, việc chơi trở thành một biện pháp học tập. Trò chơi hướng vào mục đích củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng từng bài, từng nhóm, từng chủ đề của chương trình môn học. Riêng trò chơi cho phần học vần trò chơi phải biết kết hợp củng cố kiến thức âm, vần mới và rèn luyện kỹ năng đọc, biết kết hợp giữa dạy kỹ năng đọc với kỹ năng viết, nói và nghe. Tổ chức trò chơi trong Tiếng Việt cần đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện để học sinh dễ nhớ. Cần có các trò chơi đa dạng, phong phú, nhiều hình thức để thu hút nhiều HS cùng tham gia. Trò chơi đưa ra nhiều hình thức, nhiều loại hình chơi: Chơi bằng mặt, bằng tai, bằng tay, bằng cơ quan phát âm. Như vậy trò chơi được xem như mọi hoạt động giải trí bao gồm các yếu tố: - Tiếp nhận thông tin Tiếng Việt. - Chuyển các dạng thể và hình thức môn học. - Thông hiểu những gì mà học sinh được chơi. Việc tổ chức trò chơi theo các giai đoạn: Giai đoạn chuẩn bị, giai đoạn phát lệnh, giai đoạn chơi, giai đoạn kết thúc. Ở trò chơi học tập, HS cảm nhận được một cách trực tiếp kết quả hành động của mình: đúng – sai, phát hiện ra cái mới, ... Kết quả này có ý nghĩa to lớn với các em, nó mang lại niềm vui vô hạn, thúc đẩy tính tích cực, củng cố và mở rộng vốn hiểu biết của các em. 7 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 3. Thực trạng việc ứng dụng CNTT vào thiết kế và tổ chức trò chơi Học vần lớp 1. 3.1. Mô tả địa bàn khảo sát Là trường tiểu học mới được thành lập từ năm 2013 của quận, trường tôi có thuận lợi là được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng và đoàn thể. Tập thể GV có quyết tâm cao, có sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà trường - GV và phụ huynh HS. Bên cạnh những thuận lợi đó trường cũng gặp một số khó khăn như: nhà trường còn gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; gia đình HS phần lớn làm nông nghiệp nên còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế, không có điều kiện chăm lo cho việc học tập của con cái, cho nên kết quả học tập của trẻ không cao. + Đội ngũ cán bộ, GV nhà trường: Tính đến năm học 2016-2017 nhà trường có 24 GV, với 100% GV đều đạt chuẩn và trên chuẩn GV Tiểu học. + Về HS: Trong năm học 2016-2017 nhà trường có 17 lớp học với 733 HS. + Về cơ sở vật chất: Nhà trường chưa có đầy đủ các phòng chức năng, còn thiếu phòng học nên một số lớp phải học ở những phòng học tạm và phải học luân phiên trong tuần. Tuy nhiên trường có không gian rộng rãi, thoáng mát, sạch sẽ, có nhiều cây xanh, thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động học tập và vui chơi. Nhà trường thực hiện quy định giáo dục của Bộ GD & ĐT hiện hành, dạy học 2 buổi / ngày luân phiên đối với các khối lớp. 3.2. Nội dung khảo sát: 3.2.1. Về phía HS: Bảng 1: Mức độ hứng thú của HS khi học những tiết học có ứng dụng CNTT tại khối 1 trường Tiểu học Thúy Lĩnh Mức độ Rất thích Bình thường Không thích SL 153 13 6 % 90 7,5 3,5 3. 2.2. Về phía GV: Bảng 2: Việc ứng dụng CNTT của GV vào giảng dạy hòa nhập tại khối 1 trường Tiểu học Thúy Lĩnh Mức độ Thường xuyên Thỉnh thoảng Chưa bao giờ SL 1 3 0 8 / 27 % 25 75 0 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Qua tìm hiểu thực trạng việc ứng dụng CNTT vào thiết kế trò chơi các môn học nói chung và môn Học vần lớp 1 nói riêng tại trường Tiểu học nơi tôi đang giảng dạy, tôi rút ra một số kết luận như sau: * Những thuận lợi khi ứng dụng CNTT vào thiết kế và tổ chức trò chơi Học vần lớp1 . - Phần lớn HS đi học đúng độ tuổi, đều học qua mẫu giáo nên có nề nếp tốt. - Đa số HS đến lớp có đầy đủ sách vở đồ dùng học tập. - Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu, GV thường xuyên được bồi dưỡng, trau dồi chuyên môn qua công tác dự giờ, kiểm tra, chuyên đề, tạo mọi điều kiện hỗ trợ giúp GV giảng dạy tốt… - Bản thân các GV luôn phấn đấu, có lòng yêu nghề mến trẻ, tận tụy với HS, tích cực thực hiện mục tiêu nhà trường đề ra. Nắm bắt phương pháp giảng dạy và vận dụng sáng tạo. - Nhà trường luôn khuyến khích GV giảng dạy bằng phương tiện CNTT để giúp HS hứng thú học tập trước phương pháp mới. - Có rất nhiều tài liệu, tư liệu phục vụ cho việc soạn giảng như: tải hình ảnh, thông tin, bài giảng tham khảo…từ mạng Internet. - Sau khi giảng dạy trên lớp, bài giảng của GV được lưu giữ vào kho bài giảng của nhà trường, tạo điều kiện cho GV có thể tham khảo, sửa đổi hoặc bổ sung rút kinh nghiệm để hoàn thiện hơn, giảng dạy ở nhiều năm tiếp theo. * Những khó khăn khi ứng dụng CNTT vào thiết kế và tổ chức trò chơi Học vần lớp1 . - Một số HS có khả năng tiếp thu còn chậm, ý thức tự học chưa tốt. - Đa số cha mẹ HS làm nông nghiệp hoặc nghề nghiệp không ổn định nên việc quan tâm tới con em còn hạn chế.Một số HS còn có hoàn cảnh khó khăn. - Kiến thức tin học của GV chưa sâu, chưa đáp ứng được kĩ thuật trong việc soạn giảng giáo án ứng dụng CNTT. Việc thiết kế giáo án điện tử chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa mang tính thẩm mĩ cao nên việc chọn màu sắc, hiệu ứng, phông nền hay phông chữ đôi khi chưa phù hợp. - Mặt khác, cơ sở vật chất chưa đáp ứng được nhu cầu. Cả trường chỉ có 4 máy Projecter ( 1 của nhà trường và 3 máy của lớp 1A3, 2A3,2A4 xã hội hóa) phục vụ cho toàn thể GV giảng dạy thì chưa đủ, dẫn đến tình trạng thiếu máy do trùng lặp thời khóa biểu. Và đương nhiên là tiết học có ứng dụng CNTT chỉ dành cho thao giảng, dự giờ còn thường ngày vẫn dạy theo kiểu truyền thống. Điều này chưa thật sự phát huy hết khả năng của việc đưa CNTT vào giảng dạy. 9 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 4. Một số biện pháp ứng dụng CNTT vào thiết kế và tổ chức trò chơi Học vần lớp 1. Từ thực tế giảng dạy trên lớp ta có thể thấy rõ “trò chơi học tập” có một vị trí quan trọng trong quá trình tổ chức dạy học. “Trò chơi học tập” giáo dục cho các em tính thật thà, biết đánh giá chính xác kết quả học tập của mình và của bạn, thể hiện được tính trung thực của từng cá nhân. Vì vậy, để thực hiện một tiết học “ Nhẹ nhàng - Tự nhiên - Hiệu quả ” việc tổ chức trò chơi học tập đối với HS lớp 1 là một trong những yêu cầu cần thiết, nhằm khắc sâu kiến thức cho các em, góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Đặc biệt với HS lớp 1 việc tổ chức trò chơi học tập phân môn Học vần là một trong những yêu cầu hết sức cần thiết, làm cho quá trình tiếp thu kiến thức của HS trở thành một hình thức vui chơi hấp dẫn, các em thấy vui hơn, nhẹ nhàng hơn. Nếu các em được tham gia vào các trò chơi bổ ích và lí thú, thì đó là điều kì diệu với các em. Có rất nhiều phần mềm tiện ích hỗ trợ cho người giáo viên thiết kế một bài dạy hoặc một trò chơi học tập như : PP, Violet, Presenter…… Việc thiết kế các trò chơi Học vần trên các phần mềm này tương đối đơn giản, thuận lợi cho giáo viên và mang lại nhiều hứng thú học tập cho HS nhờ hình ảnh, màu sắc, âm thanh sinh động, đa dạng; giao diện đẹp mắt, thân thiện, phù hợp với tâm sinh lý của HS lớp 1. Sau đây tôi xin giới thiệu một số biện pháp ứng dụng CNTT để thiết kế và tổ chức trò chơi Học vần trên các phần mềm PP và Violet. 4.1. Một số trò chơi thiết kế trên phần mềm Violet Violet là phần mềm công cụ giúp cho giáo viên có thể tự xây dựng được các bài giảng điện tử theo ý tưởng của mình một cách nhanh chóng. So với các phần mềm khác, Violet chú trọng hơn trong việc tạo ra các bài giảng có âm thanh, hình ảnh, chuyển động và tương tác... rất phù hợp với học sinh cấp phổ thông các cấp. Giao diện tiếng Việt rất dễ sử dụng, phù hợp với những người không chuyên tin học, không giỏi ngoại ngữ. Chức năng soạn thảo phong phú, cho phép nhập và chỉnh sửa các dữ liệu văn bản, công thức toán, âm thanh, hình ảnh, phim, các hiệu ứng chuyển động và tương tác, v.v... Nhiều mẫu trò chơi được lập trình sẵn. Những trò chơi này cũng đặc biệt rất thích hợp trong việc củng cố kiến thức trong môn học Học vần. Chính vì vậy tôi thường sử dụng phần mềm Violet để thiết kế phần trò chơi Học vần của mình. 10 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Một điểm mạnh đáng kể của Violet so với các phần mềm thiết kế bài giảng khác là khả năng tạo ra các trò chơi rất phong phú, sinh động và đặc biệt là rất đơn giản. Một ưu điểm nữa của phần mềm này là có thể nhúng các trò chơi vào PP và trình chiếu bình thường, hoặc có thể cài Violet trên thanh công cụ của PP và thiết kế bài tập trực tiếp trong PP. Ta có thể dùng Violet để tạo ra các trò chơi (trắc nghiệm,ô chữ, kéo thả..), sau đó nhập trò chơi này vào trang slide của một bài giảng PP có sẵn... Để việc nhúng bài giảng Violet vào PP được đơn giản, tôi đã xây dựng một tiện ích trong PP. Với tiện ích này chỉ bằng một vài cái nhấn chuột, ta đã nhúng được bài giảng Violet vào PP. Để sử dụng, ta thực hiện như sau: Bước 1: Tải file Add-Ins . Bước 2: Lưu file Add-Ins "addviolet.ppa" đã tải về vào một thư mục nào đó trên ổ cứng (nên lưu vào thư mục C:\Program Files\Microsoft Office để tránh xóa file hay di chuyển file đến chỗ khác). Bước 3: Mở PowerPoint, vào menu Tools > Macro > Security Chọn Low… Nhấn OK. Bước 4: Vào menu Tools > Add-Ins > Chọn Add New 11 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Chọn đến thư mục chứa file Add-Ins đã tải về tại Bước 2, chọn file " addviolet.ppa" Nhấn Close. Bước 5: Từ bây giờ, PP sẽ xuất hiện thêm nút để ta chèn Violet. Nhấn vào biểu tượng Nhúng ViOLET hay vào menu Insert > ViOLET. Chọn file "Player.swf" trong gói bài giảng Violet ( bài giảng Violet đã được đóng gói dưới dạng HTML từ trước). Bước 6: Trình chiếu file PP và ta sẽ thấy kết quả. Lưu ý: - Phải đóng gói bài giảng Violet dưới dạng HTML trước khi thực hiện thao tác nhúng. - Tiện ích này sẽ tự động lưu file PP về cùng thư mục với gói bài giảng Violet nếu file PP không cùng thư mục với gói bài giảng. - Tiện ích này cũng dùng để chèn các file Flash vào PP. - Tiện ích có thể báo lỗi nếu đường dẫn trên máy tính nếu ta sử dụng Tiếng Việt có dấu. Để tạo trò chơi trên Violet, trước hết ta mở PP, vào công cụ Violet trên thanh Toolbar, và chọn Thêm công cụ Violet rồi chọn tiếp dạng trò chơi 12 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Rồi nhập các dữ liệu của câu hỏi, câu trả lời: Sau đây là một số trò chơi tôi dã thiết kế trên Violet và nhúng vào PP. 4.1.1.Trò chơi “ Sút luân lưu” 4.1.1.1. Mục đích: Nhằm cũng cố nhận biết chữ cái và khả năng ghi nhớ mặt chữ. Kích thích sự hứng thú của trẻ. 4.1.1.2. Chuẩn bị: - GV: file trò chơi thiết kế trên Violet, phần thưởng 4.1.1.3. Thiết kế trò chơi “ Sút luân lưu”: Ta vào công cụ Violet trên thanh Toolbar của PP, chọn Thêm công cụ Violet rồi chọn tiếp Game –Sút luân lưu và nhập các dữ liệu vào phần mềm. Khi trình chiếu ta sẽ có kết quả như sau: 13 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 4.1.1.3. Tổ chức chơi: - GV hướng dẫn HS chơi bằng cách kích chột vào đáp án đúng nhất. Nếu HS chơi đúng thì được thưởng, sai thì quyền chơi thuộc về bạn khác. 4.1.1.4. Thời điểm sử dụng: Trong thời gian củng cố cuối giờ hoặc kiểm tra bài cũ hoặc ôn bài cũ. 4.1.2. Trò chơi “ Tìm kho báu” 4.1.2.1. Mục đích: - Luyện đọc, viết những từ ứng dụng chứa các âm, vần đang học. Rèn luyện kĩ năng quan sát. 4.1.2.2. Chuẩn bị: - GV: file trò chơi thiết kế trên Violet 4.1.2.3. Thiết kế trò chơi “ Tìm kho báu”: Vào Violet trên thanh công cụ PP. Chọn trò chơi “ Tìm kho báu”. Thiết lập vị trí các câu hỏi và các chướng ngại vật. Nhập dữ liệu câu hỏi và đáp án trả lời: 14 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 4.1.2.4. Tổ chức chơi: - GV hướng dẫn HS chơi bằng dùng chuột di chuyển chuột trong các ô vuông. Nếu HS chơi đúng thì được đi tiếp, sai thì phải lựa chọn đi đường khác để về đích tìm kho báu. 4.1.2.5. Thời điểm sử dụng: Trong thời gian củng cố cuối giờ hoặc kiểm tra bài cũ hoặc ôn bài cũ. 4.1.3. Trò chơi “ Đua xe” 4.1.3.1. Mục đích: - Luyện đọc, viết những từ ứng dụng chứa các âm, vần đang học. Rèn luyện kĩ năng quan sát. 4.1.3.2. Chuẩn bị: GV- file trò chơi thiết kế trên Violet, phần thưởng 4.1.3.3. Thiết kế trò chơi “ Đua xe”: Vào Violet trên thanh công cụ PP. Chọn trò chơi “ Đua xe”. Nhập dữ liệu câu hỏi và đáp án trả lời. 15 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Và đây là kết quả khi trình chiếu: 4.1.3.4. Tổ chức chơi: - GV hướng dẫn HS chơi bằng cách kích chột vào đáp án đúng nhất.HS chơi đúng thì được thưởng, sai thì quyền chơi thuộc về bạn khác. 4.1.3.4. Thời điểm sử dụng: Trong thời gian củng cố cuối giờ hoặc kiểm tra bài cũ hoặc ôn bài cũ. 4.1.4. Trò chơi “ Chú khỉ thông minh” 4.1.3.1. Mục đích:Luyện đọc, viết những từ ứng dụng chứa các âm, vần đang học. Rèn luyện kĩ năng quan sát. 4.1.3.2. Chuẩn bị: GV- file trò chơi thiết kế trên Violet, phần thưởng 4.1.3.3. Thiết kế trò chơi “ Chú khỉ thông minh”: Vào Violet trên thanh công cụ PP. Chọn trò chơi “ Chú khỉ thông minh”. Nhập dữ liệu câu hỏi và đáp án trả lời. Kết quả khi trình chiếu: 16 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 4.1.3.4. Tổ chức chơi: - GV hướng dẫn HS chơi bằng cách kích chột vào đáp án đúng nhất. Nếu HS chơi đúng thì được thưởng, sai thì quyền chơi thuộc về bạn khác. 4.1.3.5. Thời điểm sử dụng: Trong thời gian củng cố cuối giờ hoặc kiểm tra bài cũ hoặc ôn bài cũ. 4.2. Một số trò chơi thiết kế trên phần mềm Power Point. Các trò chơi được thiết kế trên nền của Violet rất nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên về giao diện thì PP lại chiếm ưu thế hơn ở tính thẩm mỹ và độ tương tác. Do đó tôi với những tiết Ôn tập, tôi thường thiết kế các trò chơi Học vần trên nền PP. Đây là những dạng trò chơi thú vị. Nó không những tổng hợp được những kiến thức trong giờ học mà còn gây hứng thú cho HS rất nhiều. 4.2.1. Trò chơi “ Ô cửa bí mật” 4.2.1.1. Mục đích: Luyện đọc, viết những từ ứng dụng chứa các âm, vần đang học. Rèn luyện kĩ năng quan sát. 4.2.1.2. Chuẩn bị: GV- file trò chơi thiết kế trên PP, phần thưởng 4.2.1.3. Thiết kế trò chơi “ Ô của bí mật”: 17 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. Để thiết kế trò chơi này, trước hết ta cần đặt hiệu ứng xuất hiện và biến mất cho các ô cửa ( sử dụng hiệu ứng triggers). Sau đó liên kết các ô cửa đến các Slide câu hỏi tương ứng. 4.2.1.4. Tổ chức chơi: GV hướng dẫn HS chơi bằng cách chọn 1 ô cửa bất kì, thực hiện các yêu cầu ẩn sau mỗi ô cửa . Nếu HS chơi đúng thì được thưởng, sai thì quyền chơi thuộc về bạn khác. 4.2.1.5. Thời điểm sử dụng: Trong thời gian củng cố cuối giờ hoặc kiểm tra bài cũ hoặc ôn bài cũ. Lưu ý: Có hình thức và cách thiết kế tương tự như “Ô cửa bí mật” nhưng GV có thể thay đổi tên trò chơi như “ Bông hoa diệu kì”, “ Giải cứu 18 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. nàng tiên cá”, “ Nhìn trnh đoán từ”... để cho các tiết học đỡ nhàm chán. 19 / 27 Một số biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin nhằm xây dựng và tổ chức tốt các trò chơi Học vần cho học sinh lớp 1. 4.2.2. Trò chơi “ Chiếc nón kì diệu” 4.2.2.1. Mục đích:Luyện đọc, viết những từ ứng dụng chứa các vần đang học. Rèn luyện kĩ năng quan sát.Phát triển kĩ năng phân tích, suy luận. 4.2.2.2. Chuẩn bị:GV: file trò chơi thiết kế trên PP - HS: Bảng con, phấn. 4.2.2.3. Tổ chức chơi: - GV chia lớp thành các nhóm có số lượng thành viên bằng nhau.Các nhóm oẳn từ tì xem nhóm nào được quay trước. Mũi tên dừng ở vần nào, GV sẽ đọc một câu hỏi mà đáp án có chứa vần vừa quay vào, các nhóm bàn bạc tìm xem đó là từ nào và viết vào bảng. Khi có hiệu lệnh, các nhóm phải giơ bảng. Nhóm nào tìm được đúng từ được 10 điểm.Sau 2 lượt chơi, nhóm nào nhiều điểm nhất sẽ giành chiến thắng. 4.2.2.4. Thời điểm sử dụng: Trong thời gian củng cố cuối giờ hoặc kiểm tra bài cũ hoặc ôn bài cũ. 4.2.3. Trò chơi “ Đi tìm ẩn số ?” 4.2.3.1. Mục đích: - Rèn viết đúng chính tả. Rèn luyện kĩ năng quan sát. - Phát triển kĩ năng phân tích, suy luận. 4.2.3.2. Chuẩn bị: - GV: file trò chơi thiết kế trên PP 4.2.3.3. Thiết kế trò chơi “ Đi tìm ẩn số”: Trên phần mềm PP, giáo viên có thể chèn một “box” để học sinh nhập các đáp án đúng. Cách chèn các “box” này như sau: Bước 1:Chọn View \Toolbox\Control Toolbox ( như các bước chèn video clip) 20 / 27