Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng khoa học trường Tiểu học Thắng Lợi
Hội đồng khoa học Phòng Giáo dục và đào tạo Văn Giang
Hội đồng khoa học huyện Văn Giang
Tôi tên là: Nguyễn Thị Hạnh
Sinh ngày: 07/02/1990
Nơi công tác: Trường Tiểu học Thắng Lợi
Trình độ chuyên môn: Đại học
Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: “Một số biện pháp tổ chức trò
chơi trong dạy học Toán 2”
1. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục
2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu:Tháng 9 năm 2015
3. Mô tả bản chấất của sáng kiếấn : Đềề tài này phân tích, nghiền cứu
những trò chơi trong toán học lớp 2.Từ đó xây dựng m ột ch ương trình GD tích
hợp trong dạy học môn toán lớp 2 nhằềm góp phần đổi mới phương pháp dạy học
môn toán ở Tiều học theo phương hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng
tạo của học sinh, tăng cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình
thành và rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
4. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Đối với người học:
+ Cần có trình độ đạt đến một mức nhất định
+ Có sự say mê với môn học
1
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
+ Có khả năng dùng vốn tri thức đã thu nạp được để giải quyết các yêu cầu
thực tiễn
- Đối với người dạy:
+ Có trình độ chuyên môn vững vàng, có sự hiểu biết nhất định về các vấn đề
xã hội .
+ Có kinh nghiệm sư phạm đạt đến nghệ thuật giảng dạy cao.
+ Có khả năng mở rộng tri thức, gợi cảm hứng sáng tạo cho người học.
-
Cơ sở vật chất:
+Phòng học đảm bảo yêu cầu tối thiểu cho dạy và học.
+ Môi trường học tập gần gũi với thiên nhiên,
+ Máy chiếu, máy tính có kết nối internet để phục vụ việc dạy học khi cần
thiết.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và
hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Thắng Lợi, ngày 6 tháng 2 năm 2017
Người nộp đơn
Nguyễn Thị Hạnh
2
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
LÝ LỊCH KHOA HỌC
Họ và tên: NGUYỄN THỊ HẠNH
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Thắng Lợi, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng
Yên
Tên đề tài: Thời gian thực hiện: Từ tháng 9 năm 2014 đến tháng 11 năm
2016
Phạm vi áp dụng của sáng kiến:
- Sáng kiến kinh nghiệm này áp dụng được với tất cả học sinh khối 3 các
trường Tiểu học trên địa bàn huyện Văn Giang.
-Sáng kiến kinh nghiệm này cũng có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo có
ích cho giáo viên Tiểu học và sinh viên Sư phạm .
Mục đích của để tài : : Đềề tài này phân tích, nghiền cứu những trò chơi
trong toán học lớp 2.Từ đó xây dựng một chương trình GD tích h ợp trong d ạy
học môn toán lớp 2 nhằềm góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn toán ở
Tiều học theo phương hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học
sinh, tăng cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình thành và rèn
luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn
MỤC LỤC
3
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
STT
NỘI DUNG
TRANG
PHẦN THỨ NHẤT: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
I
Đặt vấn đề
3
1
Lí do chọn đề tài
3
2
Ý nghĩa, tác dụng của giải pháp mới
3
3
Phạm vi nghiên cứu
3
4
Nhiệm vụ nghiên cứu
5
5
Phương pháp nghiên cứu
6
II
Phương pháp tiến hành
6
1
Cơ sở lí luận
6
2
Cơ sở thực tiễn
8
3
Các biện pháp tiến hành- thời gian tạo ra giải pháp
12
PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG
15
I
Mục tiêu chung
15
II
Các giải pháp chính
16
III
Kết quả
40
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN
46
1
Kết luận
46
2
Bài học kinh nghiệm
47
3
Điều kiện áp dụng giải pháp
48
4
Những vấn đề còn hạn chế
48
Hướng tiếp tục nghiên cứu - Kiến nghị
48
5-6
4
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
4
5
CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ
Tiểu học
Giáo viên
Sáng kiến kinh nghiệm
Học sinh
CHỮ VIẾT TẮT
TH
GVCN
SKKN
HS
PHẦN THỨ NHẤT : MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
5
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
I-Đặt vấn đề
Trong chương trình Giáo dục Tiểu học, Toán học là môn h ọc đ ộc l ập,
chiềếm phâền lớn thời gian trong chương trình học. Nềền giáo dục hi ện nay đòi h ỏi
phải đổi mới phương pháp dạy Toán ở bậc Tiểu học theo hướng phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Vì vậy người giáo viền phải tạo được
hứng thú học tập cho các em, bằềng cách lôi cuôến các em tham gia vào các
hoạtđộng học tập môn Toán. Muôến học sinh học tôết môn Toán thì người giáo
viền phải biềết ứng dụng những phương pháp dạy học tích cực nhằềm tích cực
hóa hoạt động của học sinh.
Hơn nữa, hiện nay, nước ta đang triển khai mô hình trường tiểu học mới
(VNEN). Đây là mô hình tổ chức trường học dựa trền nguyền tằếc d ạy và học, lâếy
người học làm vị trí trung tâm. Thực hiện mô hình m ới này thì vi ệc rèn luyện
cũng như phát triển kyỹ nằng hợp tác cho học sinh ti ểu h ọc là hềết s ức câền
thiềết, tạo điềều kiện để các em có nhiềều cơ hội giao lưu, học hỏi và giúp đ ỡ lâỹn
nhau. Với mô hình VNEN, Tổ chức trò chơi học tập trong những giờ học vô cùng
quan trọng. Các trò chơi học tập không chỉ tạo cho em cótinh thâền tho ải mái,
tằng thềm hứng thú với môn học mà còn khằếc sâu tri thức Toán học cho các em.
Đó cũng chính là hình thức học tập giúp học sinh “Học mà vui, vui mà học”.
Mặt khác, ở bậc Tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 2 còn mang đ ậm nét
hôền nhiền, các em còn thiền vềề chơi nhiềều hơn. Trong chương trình d ạy h ọc,
Toán lớp 2 là nội dung quan trọng đôếi với học sinh. Ngoài ra, m ột trong nh ững
trọng tâm của đổi mới chương trình Tiểu học nói chung, đổi mới chương trình
môn Toán ởTiểu học nói riềng là đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học theo
định hướng giáo viền tổ chức, hướng dâỹn học sinh tham gia vào các hoạt động
học tập một cách tích cực, chủ động, sáng tạo nhằềm giúp học sinh tự mình phát
hiện và chiềếm lĩnh kiềến thức mới. Theo định hướng trền, phương pháp dạy học
Toán lớp 2 seỹ thực hiện như thềế
6
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
nào để đạt hiệu quả cao nhâết? đó là điềều tôi râết quan tâm.
1. Lí do chọn đề tài SKKN:
Thứ nhất: Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tối đa tính tích cực,
chủ động và sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai thác triệt để các đặc điểm tâm
sinh lý của học sinh tiểu học. Là phương hướng đổi mới phương pháp dạy và học
môn toán ở bậc tiểu học. Một trong những biện pháp chủ yếu để đạt được mục đích
trên là gây cho học sinh hứng thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui bằng cách lôi cuốn
các em vào những trò chơi toán học hấp dẫn, phù hợp với trình độ nhận thức, đặc
điểm lứa tuổi các em trong giờ học toán, đặc biệt là ở các lớp đầu cấp.
Thứ hai: Qua nhiều năm dạy học, được giảng dạy hầu hết các lớp bậc Tiểu
học tôi đã trăn trở: làm thế nào để học sinh của mình năng động sáng tạo hơn, tạo
được hứng thú trong học tập, giờ học bớt căng thẳng, bớt áp lực, học sinh được học
mà chơi chơi mà học? Thông qua thực tế giảng dạy, dự giờ học hỏi ở đồng nghiệp
cộng với các đợt tập huấn chuyên môn bản thân mạnh dạn áp dụng việc tổ chức một
số trò chơi trong giờ học toán góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Tôi đã đưa
vào giờ học toán ngay từ đầu năm và thấy kết quả học tập của các em tiến bộ hẳn
lên. Đến giờ học toán các em không còn cảm thấy căng thẳng nên kết quả học tập
cao hơn, học sinh hoạt động tích cực và đồng đều. Các em mạnh dạn trình bày ý
kiến, nêu thắc mắc,…từ đó các em tự chiếm lĩnh kiến thức và ghi nhớ một cách bền
vững hơn. Vì vậy, tôi đã nghiên cứu và tổ chức thực hiện thành công SKKN :
“Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2”
2- Ý nghĩa tác dụng của giải pháp mới:
Ba năm nghiên cứu có chỉnh sửa ,bổ sung tôi thấy ý nghĩa tác dụng cơ bản
của sáng kiến là:
Thứ nhất: Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn toán ở Tiều học theo
phương hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, tăng
7
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
cường hoạt động cá thể phối hợp với học tập giao lưu. Hình thành và rèn luyện kỹ
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Thứ hai : Góp phần gây hứng thú học tập môn Toán cho học sinh, một môn
học được coi là khô khan, hóc búa thì việc đưa ra các trò chơi Toán học nhằm mục
đích để các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi toán học không những chỉ giúp
các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri thức
đó.
3-Phạm vi nghiên cứu của sáng kiến
3.1: Nơi tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm
-Lớp 2B - Trường Tiểu học Thắng Lợi, xã Thắng Lợi- huyện Văn Giang –tỉnh
Hưng Yên.
3.2: Lĩnh vực khoa học nghiên cứu :
-Phương pháp giảng dạy.
3.3: Phạm vi nghiên cứu của SKKN
- Học sinh Tiểu học, cụ thể là học sinh lớp 2B và các lớp 2 Trường Tiểu học
Thắng Lợi.
-Chương trình toán 2: sách giáo khoa, sách giáo viên, chuẩn kiến thứckÜ n¨ng.
-Phương pháp tổ chức một số trò chơi toán học lớp 2
-Tập thể giáo viên trường Tiểu học Thắng Lợi.
3.4: Mục đích của SKKN:
- Tìm hiểu hệ thống nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học toán
lớp 2. Tìm hệ thống bài tập có thể thiết kế thành trò chơi.
- Tìm hiểu những thuận lợi khó khăn của giáo viên và học sinh khi thiết kế,
sử dụng trò chơi trong giờ học toán.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
8
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
4.1- Tìm hiểu tầm quan trọng của đổi mới phương pháp dạy học.
4.2- Tìm hiểu ý nghĩa, tác dụng của trò chơi toán học.
4.3- Nghiên cứu tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học.
4.4- Phân tích tổng hợp rút ra bài học kinh nghiệm.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lÝ luËn: nghiªn cøu mét sè s¸ch b¸o, t¹p chÝ cã liªn
quan ®Õn tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc To¸n ë TiÓu häc. Nghiªn cøu s¸ch gi¸o
khoa, s¸ch gi¸o viªn, mét sè t liÖu kh¸c vÒ d¹y häc to¸n 2.
2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t, ®iÒu tra: ph©n tÝch kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh nh»m
t×m hiÓu viÖc tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc To¸nlíp 2.
3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm s ph¹m: Thực nghiệm vào giảng dạy để kiểm tra
hiệu quả của những biện pháp đưa ra.
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, mô hình hoá… các tài liệu, các sách báo
có liên quan đến vấn đề nghiên cứu như sách, tài liệu về giáo dục, về quản lý giáo
dục, về dạy học tóa ; các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Sở GD&ĐT
Hưng Yên, của Phòng GD&ĐT Văn Giang về dạy học môn Toán lớp 2 nhằm xây
dựng cơ sở lý luận của đề tài.
5.2. Nhóm phương pháp quan sát
Thông qua việc rèn luyện hàng ngày trên lớp để có những số liệu về thực
trạng giúp cho việc nghiên cứu đạt hiệu quả. Từ đó đưa ra đánh giá, kết luận về thực
trạng và đề xuất các giải pháp tæ chøc trß ch¬i trong d¹y häc To¸n lớp 2 ở trường
TH.
5.3. Nhóm phương pháp đàm thoại
Trao đổi đồng nghiệp, học sinh để thu thập thông tin phục vụ cho mục đích
và nhiệm vụ nghiên cứu.
5.4. Xử lý kết quả bằng thống kê toán học
9
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
Ph©n tÝch kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh nh»m t×m hiÓu viÖc tæ chøc trß ch¬i
trong d¹y häc To¸n líp 2. Phân tích xử lý các thông tin, các số liệu bằng thống kê toán
học.
5.5. Phương pháp thùc nghiÖm s ph¹m, tổng kết kinh nghiệm
Thực nghiệm vào giảng dạy để kiểm tra hiệu quả của những biện pháp đưa
ra.Tập hợp lại những kinh nghiệm nghiên cứu và thực tiễn về học sinh để đề xuất
các biện pháp.
II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1. Cơ sở lí luận.
1.1. VÞ trÝ m«n to¸n ë trêng tiÓu häc.
- BËc tiÓu häc lµ bËc häc quan träng gãp phÇn ®Æt nÒn mãng cho viÖc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch häc sinh. M«n to¸n còng nh c¸c m«n häc kh¸c, cung
cÊp nh÷ng tri thøc khoa häc ban ®Çu, nh÷ng nhËn thøc vÒ thÕ giíi xung quanh nh»m
ph¸t triÓn n¨ng lùc nhËn thøc, ho¹t ®éng t duy båi dìng t×nh c¶m ®¹o ®øc tèt ®Ñp
cña con ngêi.
M«n To¸n ë trêng tiÓu häc lµ mét m«n ®éc lËp, chiÕm phÇn lín thêi gian
trong ch¬ng tr×nh häc (5 tiÕt/tuÇn)
Nã lµ bé m«n khoa häc nghiªn cøu cã hÖ thèng, phï hîp víi ho¹t ®éng nhËn
thøc tù nhiªn cña con ngêi.
M«n To¸n cã kh¶ n¨ng gi¸o dôc rÊt lín trong viÖc rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p suy
nghÜ, ph¬ng ph¸p suy luËn logic, thao t¸c t duy cÇn thiÕt ®Ó con ngêi ph¸t triÓn toµn
diÖn, h×nh thµnh nh©n c¸ch tèt ®Ñp cho con ngêi trong lao ®éng thêi ®¹i míi.
1.2. §Æc ®iÓm t©m lÝ häc sinh tiÓu häc.
- Ở løa tuæi häc sinh tiÓu häc, ®Æc biÖt häc sinh ®Çu cÊp. Häc sinh rÊt nhanh
hiÓu bµi nhng còng dÔ quªn ngay v× vËy gi¸o viªn ph¶i t¹o ra h×nh thøc häc tËp
phong phó vµ ph¶i thêng xuyªn luyÖn tËp.
- Häc sinh tiÓu häc rÊt dÔ xóc ®éng vµ thÝch tiÕp xóc víi mét sù vËt, hiÖn tîng
nµo ®ã, nhÊt lµ nh÷ng h×nh ¶nh g©y c¶m xóc m¹nh.
- TrÎ hiÕu ®éng, ham hiÓu biÕt c¸i míi nªn dÔ g©y c¶m xóc míi xong c¸c em
chãng ch¸n. Do vËy, trong viÖc d¹y häc gi¸o viªn ph¶i sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p,
h×nh thøc tæ chøc d¹y häc, sö dông c¸c trß ch¬i xen kÏ ®Ó cñng cè, kh¾c s©u kiÕn
thøc.
1.3. Đặc điểm của trò chơi Toán học
10
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
- Trò chơi Toán học phải là một tình huôếng mang vâến đềề Toán h ọc và khi
tham gia trò chơi thì người chơi phải giải quyềết tình huôếng đó nhằềm h ướng
người chơi vào hoạt động nhận thức lâỹn vui chơi. Qua đó, giúp c ủng côế hay hình
thành kiềến thức mới.
- Mục đích chơi: Trò chơi Toán học được tổ chức đ ể d ạy h ọc nhằềm huy
động trí óc của trẻ để thực hiện nhiệm vụ nhận thức, phát triển trí thông
minh.
Trò chơi Toán học giúp học sinh hoạt động thực hành luyện tập, c ủng côế
kiềến thức, vận dụng linh hoạt sáng tạo các tri thức, kyỹ nằng và kinh nghi ệm
sôếng của bản thân để giải quyềết vâến đềề, góp phâền hình thành kiềến thức, khái
niệm, quy tằếc mới.
- Tền gọi của trò chơi Toán học: Môỹi tền gọi c ủa trò ch ơi th ường ph ản ánh
nội dung trò chơi. Tền gọi của trò chơi góp phâền quyềết đ ịnh có thu hút và gây
hứng thú cho học sinh đôếi với trò chơi đó hay không.
- Phương tiện của trò chơi: Phương tiện để tổ chức trò chơi cũng góp phâền
thu hút sự chú ý tham gia hoạt động chơi của học sinh. Những phương ti ện
chơi có thể do giáo viền tự thiềết kềế hoặc sằỹn có. Những tâếm bìa c ứng, nh ững đôề
vật, những hình cằết sằỹn,…đâềy màu sằếc thu hút những ánh mằết hiềếu kỳ, s ự háo
hức tham gia của học sinh.
- Luật chơi – luật thằếng thua của trò chơi: Môỹi một trò chơi đềều ph ải có quy
định rõ ràng bởi luật chơi do người thiềết kềế hay giáo viền đ ặt ra. Lu ật ch ơi là
quy tằếc của trò chơi, là luật thằếng thua, luật đạt điểm tôết. Các hành đ ộng và các
môếi quan hệ giữa người chơi được chỉ đạo bởi luật chơi. Luật chơi là các yềếu tôế
cơ bản của trò chơi Toán học, nó quy định người chơi phải làm gì và làm nh ư
thềế nào.
- Các trò chơi thường được tổ chức cho học sinh chơi theo nhóm ho ặc riềng
cá nhân tùy theo mức độ phức tạp của nội dung trò chơi hoặc theo các phương
tiện được sử dụng khi chơi. Qua môỹi trò chơi, giáo viền nền xem t ổ ch ức theo
11
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
hình thức nào là thích hợp cũng như mang lại hiệu quả giáo d ục. T ừ đó tri ển
khai tính độc lập, tinh thâền đoàn kềết, giúp đỡ nhau cho học sinh.
- Trong trò chơi, môỹi cá nhân tham gia đềều có nhiệm vụ và ph ải hoàn thành
nhiệm vụ mà trò chơi đặt ra. Nhiệm vụ chơi có tính châết như m ột bài toán mà
học sinh phải tìm ra cách giải, như một chướng ngại vật mà h ọc sinh ph ải v ượt
qua. Nhiệm vụ là một trong những yềếu tôế kích thích tính tích c ực và ch ủ đ ộng
tham gia trò chơi của học sinh.
- Thời gian chơi được quy định trong môỹi trò ch ơi. Nềếu hềết th ời gian mà
người chơi chưa đạt kềết quả hay đạt kềết quả thâếp hơn đội khác seỹ thua cu ộc.
Trong một tiềết dạy, thời gian chơi được quy định rõ ràng và phải thực hi ện
đúng theo quy định để tránh ảnh hưởng đềến các hoạt động khác. Địa điểm chơi
cũng phụ thuộc vào thời gian chơi và mức độ phức tạp cùng với khả nằng thực
hiện của trò chơi.
- Tính thi đua giành phâền thằếng của trò chơi: Điềều quan tr ọng trong khi ch ơi
là người chơi phải tìm cách để giành thằếng lợi, tức là tìm chiềến l ược ch ơi. Vì
thềế, trò chơi học tập đòi hỏi người chơi phải có các thao tác t ư duy nh ư: Khái
quát hóa, phân tích tổng hợp, suy luận lôgic…Qua đó, giúp ng ười ch ơi phát
triển các thao tác tư duy hơn.
1.4. T¸c dông cña trß ch¬i to¸n häc.
- Trß ch¬i häc tËp lµ trß ch¬i mµ luËt cña nã bao gåm c¸c qui t¾c g¾n víi kÜ n¨ng
cã ®îc trong ho¹t ®éng häc tËp, g¾n víi néi dung bµi häc, gióp häc sinh khai th¸c
vèn kinh nghiÖm cña b¶n th©n ®Ó ch¬i.
Th«ng qua c¸c trß ch¬i häc sinh ®îc vËn dông c¸c kiÕn thøc kÜ n¨ng ®· häc
vµo c¸c t×nh huèng cña trß ch¬i. Do ®ã häc sinh ®îc thùc hµnh, luyÖn tËp, cñng cè,
më réng kiÕn thøc, kÜ n¨ng ®· häc. Nh vËy, trong trß ch¬i häc tËp, c¸c kiÕn thøc
m«n to¸n ®îc ®a vµo trß ch¬i.
Ch¬i lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt víi häc sinh tiÓu häc. Cã thÓ nãi, nã quan träng
nh ¨n, ngñ, häc tËp trong ®êi sèng c¸c em. ChÝnh v× vËy c¸c em lu«n t×m mäi c¸ch
vµ tranh thñ thêi gian trong mäi ®iÒu kiÖn ®Ó ch¬i. §Ó ch¬i, c¸c em sÏ tham gia hÕt
søc tù gi¸c vµ chñ ®éng. Khi ch¬i, c¸c em biÓu lé t×nh c¶m rÊt râ rµng nh vui khi
th¾ng vµ buån khi thÊt b¹i. Vui mõng khi thÊy c¸c b¹n trong nhãm lµm tèt nhiÖm
12
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
vô, b¶n th©n c¸c em c¶m thÊy cã lçi khi kh«ng hoµn thµnh nhiÖm vô. V× tËp thÓ, mµ
c¸c em kh¾c phôc khã kh¨n, phÊn ®Êu hÕt kh¶ n¨ng ®Ó mang l¹i th¾ng lîi cho tæ,
nhãm. §©y chÝnh lµ ®Æc tÝnh thi ®ua rÊt cao cña c¸c trß ch¬i. V× vËy khi ® ược tham
gia trß ch¬i, häc sinh thêng vËn dông hÕt kh¶ n¨ng vÒ søc lùc, tËp trung vµ sù chó ý,
trÝ th«ng minh vµ sù s¸ng t¹o cña m×nh.
Trß ch¬i häc tËp lµm thay ®æi h×nh thøc häc tËp cña häc sinh, gióp häc sinh
tiÕp thu kiÕn thøc mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cùc. Gióp häc sinh rÌn luyÖn, cñng cè kiÕn
thøc, ®ång thêi ph¸t triÓn vèn kinh nghiÖm ®îc tÝch luü qua trß ch¬i.
Trß ch¬i häc tËp rÌn luyÖn kÜ n¨ng kÜ x¶o, thóc ® ẩy ho¹t ®éng trÝ tuÖ, nhê sö
dông trß ch¬i häc tËp mµ qu¸ tr×nh d¹y häc trë thµnh mét ho¹t ®éng vui vµ hÊp dÉn
h¬n, c¬ héi häc tËp ®îc ®a d¹ng h¬n.
Trß ch¬i kh«ng chØ lµ ph¬ng tiÖn d¹y häc mµ cßn lµ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc.
1.5. ¦u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm cña trß ch¬i:
a. ¦u ®iÓm:
- Trß ch¬i häc tËp lµ h×nh thøc häc tËp hÊp dÉn häc sinh, do ®ã duy tr× tèt h¬n
sù chó ý cña c¸c em víi m«n häc.
- Trß ch¬i lµm thay ®æi h×nh thøc häc tËp chØ b»ng ho¹t ®éng trÝ tuÖ do ®ã
gi¶m tÝnh chÊt c¨ng th¼ng cña giê häc.
- Trß ch¬i cã nhiÒu häc sinh tham gia sÏ t¹o c¬ héi rÌn luyÖn kÜ n¨ng häc tËp
hîp t¸c cho häc sinh.
b. Nhîc ®iÓm:
- Khã cñng cè kiÕn thøc, kÜ n¨ng mét c¸ch cã hÖ thèng.
- Häc sinh dÔ sa ®µ vµo viÖc ch¬i mµ Ýt chó ý ®Õn tÝnh chÊt häc tËp cña c¸c trß
ch¬i.
1.6. C¸c bíc tæ chøc trß ch¬i.
a. ChuÈn bÞ.
- X¸c ®Þnh môc ®Ých trß ch¬i (cñng cè tri thøc, ph¸t triÓn kÜ n¨ng, h×nh thµnh
ãc s¸ng t¹o, luyÖn tÝnh thËt thµ, nhanh nhÑn)
- Lùa chän trß ch¬i phï hîp.
- ChuÈn bÞ dông cô ®Ó ch¬i
- X¸c ®Þnh sè lîng ngêi ch¬i.
b. C¸c bíc tiÕn hµnh.
Bíc 1: Giíi thiÖu tªn trß ch¬i.
Bíc 2: Giíi thiÖu luËt ch¬i.
Bíc 3: TiÕn hµnh ch¬i.
13
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
Bíc 4: NhËn xÐt ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ch¬i.
2.Cơ sở thực tiễn.
Đối với trẻ là học sinh lớp 2, môn toán là môn học khô khan hơn môn Tiếng
Việt, nhưng để học sinh yêu thích và hứng thú với bài toán, với những con số quả
không dễ dàng. Nhng nÕu biÕt c¸ch khai th¸c, häc tËp sÏ v« cïng lý thó. §Æc biÖt,
®Æc ®iÓm cña häc sinh tiÓu häc lµ t duy chãng mÖt mái khi ph¶i ngåi nghe c¸c thÇy,
c« gi¸o gi¶ng bµi mét c¸ch ®¬n ®iÖu. C¸c em thÝch ®îc ho¹t ®éng ®îc vui ch¬i xen
kÏ víi häc tËp. MÆt kh¸c, tuæi thiÕu niªn lu«n thÝch tß mß, t×m tßi nh÷ng ®iÒu míi
l¹, nh÷ng bµi to¸n cã néi dung vui, lêi gi¶i ®éc ®¸o sÏ g©y cho c¸c em sù høng thó
vµ say mª m«n to¸n h¬n. V× vËy, c¸c gi¸o viªn tiÓu häc ngµy nay rÊt quan t©m ®Õn
viÖc ®a c¸c trß ch¬i c©u ®è vui vµo trong c¸c tiÕt to¸n trªn líp còng nh trong c¸c
buæi häc ngo¹i kho¸ to¸n ®Ó kÝch thÝch høng thó häc tËp cña c¸c em häc sinh.
Vậy làm thế nào để tổ chức được những trò chơi toán học, trò chơi đó áp
dụng được với những dạng toán nào để kích thích hứng thú học tập của các em . Đó
là mục đích chính của đề tài .
2.1.Thực trang của việc dạy học toán
§Ó n¾m được viÖc d¹y to¸n líp 2 trêng TiÓu häc Thằếng Lợi ta kh«ng thÓ chØ
®¸nh gi¸ trªn c¬ së giê d¹y mµ cßn ph¶i xem xÐt t×m hiÓu thªm mét sè vÊn ®Ò cã
liªn quan ¶nh hưởng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn.
Do ®ã viÖc ®i s©u vµo ®iÒu tra thùc tr¹ng d¹y cßn ph¶i quan s¸t, ®iÒu tra mét sè vÊn
®Ò: ViÖc chuÈn bÞ bµi cña gi¸o viªn, thùc tr¹ng n¾m kiÕn thøc cña häc sinh vµ thùc
tr¹ng nhËn thøc cña ®éi ngò gi¸o viªn vµ häc sinh vÒ tæ chøc trß ch¬i m«n to¸n ®Ó
thu thËp thªm sè liÖu cÇn thiÕt tõ ®ã ph©n tÝch xö lý sè liÖu t×m ra nguyªn nh©n c¬
b¶n dÉn ®Õn thùc tr¹ng d¹y to¸n líp 2 ë trêng TiÓu häc Thằếng Lợi
YÕu tè ®Çu tiªn gãp phÇn vµo thµnh c«ng cña mçi tiÕt d¹y ®ã lµ sù chuÈn bÞ
chu ®¸o bµi d¹y cña mçi gi¸o viªn tríc khi lªn líp. B»ng viÖc ®iÒu tra, quan s¸t c«ng
t¸c chuÈn bÞ cho mét tiÕt d¹y to¸n cô thÓ cña gi¸o viªn. T«i nhËn thÊy: Trưíc khi
lªn líp c¸c gi¸o viªn ®Òu cã sù chuÈn bÞ gi¸o ¸n. Chøng tá gi¸o viªn ®· cã sù ®Çu t ư
nhÊt ®Þnh trong bµi d¹y cña m×nh. HÇu hÕt c¸c gi¸o viªn ®Òu ®äc c¸c tµi liÖu tham
kh¶o nhưng chñ yÕu chØ lµ s¸ch gi¸o viªn và hướng dâỹn học đôếi với các lớp dạy
14
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
học theo mô hình dạy học mới VNEN. ViÖc thiÕt kÕ trß ch¬i trong d¹y häc to¸n cßn
rÊt h¹n chÕ.
- C¸c h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp trong giê häc To¸n cßn ®¬n ®iÖu,
nghÌo nµn. ViÖc sö dông h×nh thøc trß ch¬i trong d¹y häc To¸n cha thùc sù ®îc chó
träng. Së dÜ cã t×nh tr¹ng trªn lµ do b¶n th©n mçi ®ång chÝ gi¸o viªn cha thÊy hÕt ý
nghÜa t¸c dông cña trß ch¬i trong giê häc To¸n.
- Tµi liÖu nãi vÒ h×nh thøc tæ chøc trß ch¬i häc tËp hiÕm cã, mét sè tµi liÖu dù
¸n cã ®a ra c¸c h×nh thøc trß ch¬i phong phó song cha s¸t thùc, kh«ng mang tÝnh kh¶
thi. Bªn c¹nh ®ã gi¸o viªn kh«ng ®îc tËp huÊn vÒ thiÕt kÕ trß ch¬i trong khi tr×nh ®é
gi¸o viªn TiÓu häc l¹i kh«ng ®ång ®Òu. Còng cã nh÷ng gi¸o viªn d¹y líp 2 cã s¸ng
kiÕn kinh nghiÖm hay song cha ®îc tæ chøc ®¸nh gi¸ tæng kÕt mµ chØ viÕt råi göi ®i
dù thi ë trêng, Phßng hoÆc Së gi¸o dôc, cha tæ chøc héi th¶o, cha ®îc x©y dùng
thµnh quy tr×nh, cha ®îc nh©n réng r·i ®Ó ¸p dông.
- Mét bé phËn gi¸o viªn khi d¹y to¸n líp 2 cha linh ho¹t lùa chän c¸c h×nh
thøc d¹y häc phï hîp víi néi dung bµi mµ chØ thiªn vÒ viÖc häc sinh ghi nhí tri thøc,
n¾m ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt råi t¸i hiÖn l¹i ®Ó gi¶i quyÕt bµi tËp t ương tù mét c¸ch
cøng nh¾c, kh«ng g¾n liÒn ho¹t ®éng d¹y häc víi øng dông thùc tiÔn, kh«ng t¹o ra
vµ duy tr× sù høng thó, tÝch cùc häc tËp cña häc sinh.
- Mét sè gi¸o viªn ®· b¾t ®Çu ®Ó ý ®Õn viÖc thiÕt kÕ trß ch¬i trong d¹y häc
To¸n nhng cha sö dông thêng xuyªn liªn tôc mµ chØ sö dông nhiÒu trong nh÷ng giê
thao gi¶ng.
Tõ nhu cÇu thùc tÕ ®Æt ra t«i nhËn thÊy viÖc thiÕt kÕ trß ch¬i gãp phÇn ®æi míi
ph¬ng ph¸p d¹y häc, n©ng cao chÊt lîng d¹y häc m«n To¸n nãi chung vµ To¸n 2 nãi
riªng lµ rÊt cÇn thiÕt.
2.2 Häc sinh:
Do ®Þa bµn ë ®©y lµ vïng n«ng th«n nªn kinh tÕ cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n ®a sè
häc sinh ®Õn trường gia ®×nh chØ quan t©m nhiÒu khi c¸c em vµo líp 1, tõ líp 2
giao cho nhµ trường . ViÖc kÌm cÆp häc bµi ë nhµ cña gia ®×nh c¸c em cßn Ýt. B¶n
th©n c¸c em Ýt ®îc giao tiÕp nªn cßn thiÕu tù tin, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t m¹ch l¹c yÕu.
C¸c em chưa cã nhiÒu s©n ch¬i lµnh m¹nh cho løa tuæi TiÓu häc ®Ó được béc lé
được thÓ hiÖn m×nh. Tõ ®ã dÉn ®Õn tr×nh ®é ®¹i trµ c¸c em cã phÇn h¹n chÕ so víi
c¸c b¹n cïng ®é tuæi ë Thµnh phè, ThÞ x·.
Đặc biệt trong nằm học 2016 – 2017 trường Ti ểu học Thằếng L ợi áp d ụng
dạy học theo mô hình trường học mới VNEN.Mà ở lớp học VNEN râết hay s ử
15
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
dụng các trò chơi toán học để tạo hứng thú cho các em. Do trước đó ch ưa đ ược
chơi các trò chơi toán học nền khi bằết nhịp vào mô hình tr ường h ọc m ới VNEN,
các em râết lúng túng việc thực hiện các trò chơi toán học trong sách h ướng dâỹn
cũng như các trò chơi khởi động ở môỹi tiềết học.
Trß ch¬i trong giê häc To¸n t¹o høng thó cho c¸c em, gióp c¸c em yªu thÝch,
say mª m«n häc nhưng nÕu kh«ng được sö dông thÝch hîp, thường xuyªn th× thao
t¸c cña c¸c em bì ngì, lóng tóng.
2.3.Nguyên nhân.
Học sinh Tiểu học hiếu động, thích khám phá những điều mới lạ, có óc tưởng
tượng phong phú. Đó là tiền đề tốt cho việc phát triển tư duy toán học nhưng rất dễ
bị phân tán, rối trí nếu bị áp đặt, căng thẳng, quá tải. Chính vì thế nội dung chương
trình, phương pháp giảng dạy, hình thức chuyển tải, truyền đạt làm thế nào cho phù
hợp với tâm sinh lý lứa tuổi là điều không thể xem nhẹ. Đặc biệt đối với học sinh
lớp 2, lớp mà các em vừa mới vượt qua những mới mẻ ban đầu chuyển từ hoạt động
vui chơi là chủ đạo sang hoạt động học tập là chủ đạo. Vì ở lứa tuổi mẫu giáo, các
em được học theo cách vui chơi là chủ yếu còn yêu cầu về kỷ luật học tập và kết
quả học tập không đặt ra nghiêm ngặt đối với mỗi em. Lên đến lớp 1 thì yêu cầu đó
đặt ra là thường xuyên đối với các em ở tất cả các môn học. Như vậy nói về cách
học, về yêu cầu học thì trẻ lớp 1 gặp phải một sự thay đổi đột ngột mà đến cuối năm
lớp 1 và sang lớp 2 các em mới quen dần với cách học đó. Do vậy giờ học sẽ trở nên
nặng nề, không duy trì được khả năng chú ý của các em nếu các em chỉ có nghe và làm
theo.
Muốn giờ học có hiệu quả thì đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương
pháp dạy học tức là kiểu dạy học “Lấy học sinh làm trung tâm” hướng tập trung
vào học sinh, trên cơ sở hoạt động của các em. Kiểu dạy này người giáo viên là
người định hướng, tổ chức ra những tình huống học tập nó kích thích óc tò mò và tư
duy độc lập. Muốn các em học được thì trước hết giáo viên phải nắm chắc nội dung
của mỗi bài và lựa chọn, vận dụng các phương pháp sao cho phù hợp, bài nào thì sử
dụng các phương pháp trực quan, thuyết trình, trò chơi ... hoặc bài nào thì sử dụng
16
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
phương pháp giảng giải, kiểm tra, thí nghiệm ... nhưng phải chú ý đến đặc điểm tâm
sinh lý của học sinh Tiểu học.
Học sinh Tiểu học không thể ngồi quá lâu trong giờ học cũng như làm một
việc gì mất nhiều thời gian vì thế giáo viên có thể thay đổi hoạt động học của các
em trong giờ học : cho các em thảo luận, làm bài tập hoặc thông qua trò chơi. Có
như vậy mới gây được hứng thú học tập và khắc sâu được bài học.
3.Các biện pháp tiến hành.
Biện pháp 1: Cần tôn trọng tính tự nguyện, tự giác của học sinh trong khi
chơi.
Biện pháp 2: GV cần phát huy tính tích cực của trẻ trong khi tham gia trò
chơi.
Biện pháp 3: Tạo sự tôn trọng, hợp tác, công bằng và khen thưởng, khích lệ
HS kịp thời .
Biện pháp 4: Lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung kiến thức.
Biện pháp 5: Tổ chức trò chơi theo đúng tiến trình.
4. Thời gian tạo ra giải pháp
-Thời gian nghiên cứu : Năm học 2014-2015
-Thời gian áp dụng :
Năm học 2015-2016
-Thời gian hoàn thành : Tháng 11 năm 2016.
17
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
PhÇn Néi dung
I .Mục tiếu
Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học
Toán 2”.có nhiệm vụ: Xuất phát từ thực trạng dạy và học môn Toán ở trường Tiểu
học để đề ra các biện pháp tổ chức một số trò chơi trong dạy học Toán 2 hiệu quả
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng dạy học nói riêng.
Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi trong quá trình dạy học môn Toán lớp 2.
II. Các giải pháp chính.
1. Biện pháp 1: Tôn trọng tính tự nguyện, tự do của học sinh trong khi chơi
- Chơi là hoạt động không mang tính bắt buộc, trẻ thích chơi thì chơi chứ không
ai có thể áp đặt được. Muốn cho HS tự nguyện đến với trò chơi, tôi đã có biện pháp
lôi cuốn như:
-Thông qua lời giới thiệu hấp dẫn, hay câu chuyện kể gợi lên cho trẻ hứng thú,
mong muốn được chơi.
VD: Khi cần luyện kĩ năng cộng trừ, nhân, chia cho HS, tôi tổ chức cho HS
chơi trò chơi “Đi tìm kho báu”. Để gây sự tò mò, lôi cuốn HS tham gia chơi, tôi sử
dụng cách giới thiệu như sau:
1
3
2
18
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
“Để đềến được với kho báu trong lâu đài, các em ph ải v ượt qua 3 cánh c ửa
và mở được 1 hộp đựng báu vật. Trả lời đúng 1 câu hỏi (một phép tính, bài
toán…), em seỹ mở được cánh cửa tương ứng. Muôến lâếy được báu v ật trong lâu
đài, em phải trả lời được câu hỏi mật khẩu chìa khóa. Đôếi t ượng ch ơi là tâết c ả
lớp.”
Bằềng cách giới thiệu trò chơi như vậy, HS lớp tôi râết hào h ứng, thích thú
và các em tham gia chơi râết nhiệt tình.
- GV cần thay đổi hình thức chơi để tránh sự nhàm chán cho HS. Cùng một
hoạt động lên lớp nhưng mỗi lần tổ chức trò chơi tôi lại tạo ra một hình
thức trò chơi mới, đặc biệt là cho HS chơi luân phiên, không chỉ để một
nhóm HS chơi nhất định. Hình thức trò chơi đa dạng, giúp HS được thay
đổi các hoạt động học tập trên lớp, giúp HS phối hợp được các hoạt động
trí tuệ với các hoạt động vận động.
VD: Để luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng, trừ, nhân chia,
tôi sử dụng nhiều hình thức trò chơi khác nhau như: trò chơi “Truyền điện”, trò chơi
“Giải đáp nhanh”; “Thỏ Bít ằn cà rôết”… Hoặc cùng một hình thức chơi “Thỏ Bít
ăn cà rốốt” nhưng việc thay đổi nhân vật thành trò chơi Mèo uốống sữa
( hoặc Sóc hái quả, Thỏ hái nấốm) cũng tạo nền sự hứng thú cho HS.
Cụ thể cách chơi như sau:
Trò chơi : Truyền điện
Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên gọi bắt đầu từ 1 em xung phong.
Ví dụ em A xướng to 1 số trong phạm vi 100 chẳng hạn “35” và chỉ nhanh vào em
B bất kỳ để “truyền điện”. Lúc này em B phải nói tiếp, ví dụ “trừ 14” rồi lại chỉ
nhanh vào em C bất kỳ. Thế là em C phải nói tiếp “bằng 21”. Nếu C nói đúng thì
được quyền xướng to 1 số như A rồi chỉ vào một bạn D nào đó để “truyền điện”
tiếp. Cứ làm như thế nếu bạn nào nói sai (chẳng hạn A nói “35” truyền cho B, mà B
nói trừ “18”, tức là sai dạng tính hoặc là C đọc kết quả tính sai) thì phải nhảy lò cò
một vòng từ chỗ của mình lên bảng. Kết thúc khen và thưởng một tràng vỗ tay cho
những bạn nói đúng và nhanh.
19
Kinh nghiệm: Một số biện pháp tổ chức trò chơi trong dạy học Toán 2.
* Lưu ý :
+ Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ ..
+ Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài (Ví dụ : Luyện tập các
bảng cộng trừ, nhân, chia) và có thể thay đổi hình thức “truyền”. Ví dụ : 1 em hô to
“5 + 6” và chỉ vào em tiếp theo để truyền thì em này chỉ việc nói kết quả
“bằng 11”.
Hay “2 x 3 ” truyền vào bạn tiếp theo nói “bằng 6”.
+ Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào
hứng trong giờ học cho các em.
Trò chơi “ Giải đáp nhanh”
* Mục đích chơi: - Luyện kyỹ nằng tính nhẩm các phép tính cộng, trừ
( tròn chục, tròn trằm, tròn nghìn ), nhân chia trong b ảng. Rèn kyỹ nằng tính
toán nhanh nhạy.
* Chuẩn bị: Chọn 2 đội chơi, môỹi đội tự đặt tền cho mình ( chẳng h ạn th ỏ
Trằếng - thỏ Nâu ). Cử ban giám khảo, thư ký, các em còn l ại c ổ vũ cho đ ội mình.
* Cách chơi: Chơi thi đua giữa hai nhóm. Đại diện 2 nhóm oản tù tì xem
bền nào ra đềề trước. Nhóm thứ nhâết nều tền m ột phép nhân, chia đã h ọc hay
một phép tính cộng trừ các sôế tròn chục, tròn trằm. nhóm th ứ hai tr ả l ời kềết
quả (Nềếu nói sai thì khán giả được quyềền trả lời).
Sau khi trả lời, nhóm thứ hai nều nhanh m ột phép tính khác yều câều nhóm
thứ nhâết trả lời. Tiềến hành tương tự sau khoảng 5 phút thì dừng lại, ban th ư ký
tổng hợp xem hai nhóm có bao nhiều kềết quả đúng. Môỹi kềết qu ả đúng đ ược t ặng
1 bông hoa. Nhóm nào được nhiềều hoa hơn seỹ thằếng cu ộc.
Trò chơi này được sử dụng ở tiềết: Bảng nhân ; Bảng chia 2, 3, 4, 5 (có bài
tính nhẩm).
TRÒ CHƠI: “Thỏ Bít ăn cà rốốt”
20
- Xem thêm -