Tài liệu Skkn một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non ở lứa tuổi 5 – 6 tuổi

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài. Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam nói chung huyện Lệ thủy nói riêng có nhiều loại hình khác nhau, trong đó có thể nói, trò chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá quý báu của dân tộc. Nó được kết tinh từ quá trình lao động và sinh hoạt của người Việt xưa, trong đó tích tụ cả trí tuệ và cả niềm vui sống của biết bao thế hệ. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè. Đồng thời nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở hơn, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em; tuổi thơ của các em sẽ có những kỉ niệm quý báu mà không bao giờ bị lãng quên trong suốt cuộc đời. Với những chức năng đặc biệt ấy, trò chơi dân gian rất cần thiết được giữ gìn, lưu truyền và các em chính là những người gìn giữ những di sản quý báu ấy của dân tộc. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Như chúng ta đã biết ở lứa tuổi mẫu giáo Trẻ em không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ cần phải được thoả mãn nhu cầu vui chơi, vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ. Thông qua hoạt động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Trẻ mầm non “Học mà chơi, chơi mà học”, cuộc sống của trẻ không thể thiếu những trò chơi, chính nhờ các trò chơi mà cuộc sống của trẻ phong phú hơn, trẻ học được nhiều điều thông qua các cuộc chơi. Trong xã hội hiện nay, một xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa, có rất nhiều các trò chơi hiện đại đến với trẻ thơ, chúng ta không thể phủ định rằng các trò chơi ấy không kích thích trí tuệ của trẻ phát triển, nhưng chính sự hiện đại ấy đã làm cho xã hội phức tạp của người lớn len lỏi trong tâm trí của các em, các em thiếu đi sự hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ. Vì vậy việc đưa các em trở về với sự hồn nhiên trong sáng của mình, đưa trẻ về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Bản thân tôi đã sinh ra và lớn lên trên chính mảnh đất mà tôi đang công tác. Chính vì vậy, những trò chơi dân gian của trẻ con đã gắn bó với tôi trong suốt một thời gian dài. Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ Mầm non. Được trải qua nhiều năm công tác, tôi thấy rằng giáo viên cần phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các trò chơi dân gian thì mới có thể tổ chức được những trò chơi một cách hiệu quả mang lại hứng thú cho trẻ. Từ những cơ sở nêu trên bản thân là một giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi thấy sự cần thiết phải tìm ra những giải pháp tốt nhất để để có thể tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ Mầm non đạt hiệu quả cao. Vì lẽ đó tôi đó mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non ở lứa tuổi 5 – 6 tuổi”. 1.2. Điểm mới của đề tài. Đề tài “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non ở lứa tuổi 5 – 6 tuổi” đã mang lại nhiều tác dụng cho trẻ như: Góp phần thực hiện tốt phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện Học sinh tách cực" do Bộ giáo dục - Đào tạo phát động. Làm giàu vốn sống và kinh nghiệm cho trẻ, giúp trẻ nhớ tên các trò chơi, biết được cách chơi và luật chơi của những trò chơi dân gian, giúp trẻ phát triển khả năng ghi nhớ có chủ đích và khả năng tưởng tượng trong các hoạt động . Qua việc tổ chức các trò chơi với mong muốn trẻ biết yêu quý, bảo vệ, gìn giữ các trò chơi dân gian một nét đẹp văn hóa của dân tộc . 1.3. Phạm vi áp dụng đề tài. Việc tổ chức cho trẻ trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi là hết sức cần thiết và quan trọng. Phạm vi tôi nghiên cứu đề tài này là trong trường mầm non, tích lũy, áp dụng và tôi đang tiến hành nghiên cứu, tích lũy, áp dụng đối với trẻ 5 - 6 tuổi tại đơn vị tôi đang công tác. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu. Bản thân nhận thấy được sự cần thiết của tṛò chơi dân gian trong quá trình giáo dục trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nhân cách toàn diện ở trẻ mầm non. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện giáo viên vẫn chưa có ý thức cải thiện những khó khăn. Cụ thể: trong thực tế từ nhiều năm qua trẻ chỉ hay chơi những trò chơi quen thuộc, lặp đi lặp lại nhiều lần nên dễ nhàm chán. Đa số các em còn rụt rè, thiếu tự tin và không thích tham gia vào các hoạt động tập thể. Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. Kĩ năng làm việc theo nhóm còn hạn chế, khả năng ứng xử trước các tình huống không linh hoạt. Trẻ Mầm non thường rất mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian. Tuy nhiên, khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi khi trẻ không còn hứng thú. Việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao. Mức độ khó hay dễ của các trò chơi không giống nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản nhưng cũng có những trò chơi phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá trình chơi. Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động khác Trong mỗi lớp thường có những trẻ còn rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham gia vào các hoạt động tập thể. Chính vì những lý do trên mà việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ Mầm non ở các trường Mầm non nói chung và trường Mầm non nơi tôi công tác nói riêng chưa thực sự mang lại kết quả như mong muốn. Năm học 2018 - 2019 được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu nhà trường tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi, tổng số trẻ trong lớp 45 cháu trong đó có 20 bạn nam và 25 bạn nữ trong quá trình thực hiện đề tài này tôi gặp những thuận lợi, khó khăn sau: 2.1.1. Thuận lơi: - Được sự quan tâm chỉ đạo của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện - Được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao, tận tình của Ban giám hiệu nhà trường; sự đoàn kết, nhất trí giữa Ban giám hiệu và giáo viên và giữa đội ngũ giáo viên với nhau. Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên. - Năm học 2018- 2019 tôi được BGH phân công phụ trách lớp mẫu giáo lớn gồm 45 cháu, cơ sở vật chất của trường phục vụ cho việc dạy và học tập khá đầy đủ. - Lớp học tôi được bố trí các góc chơi, đồ chơi cho trẻ hoạt động được sắp xếp gọn gàng, hài hòa, trẻ dễ lấy và dễ cất, thường xuyên được vệ sinh, thay đổi và trang trí tạo môi trường phù hợp theo nội dung và yêu cầu của từng chủ đề. - Đa số phụ huynh nhiệt tình, quan tâm về việc học của con em mình. - Bản thân qua công tác nhiều năm đã nắm vững kiến thức chuyên môn về chăm sóc giáo dục trẻ, tôi luôn luôn học hỏi kinh nghiệm đồng nghiệp, tìm tòi và nghiên cứu sách báo, tạp chí...làm đồ chơi và dụng cụ dạy học đủ số lượng và chất lượng, đảm bảo về mặt thẩm mỹ, an toàn cho trẻ để giúp cho việc dạy và học. 2.1.2. Khó khăn: - Với yêu cầu tổ chức cho trẻ hoạt động trong chương trình CSGDMN hiện nay lấy trẻ làm trung tâm, các cháu phải tự giác phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của mình, để đáp ứng việc tổ chức cho trẻ hoạt động theo đúng yêu cầu, chỉ đạo của Ngành và đúng với ý nghĩa vai trò chủ đạo của các hoạt động của trẻ thì ở lớp tôi số lượng đáp ứng còn thấp. - Trường đóng trên địa bàn xã có dân cư đông và rộng, khu vực trường chưa có cây xanh, góc chơi vận động, vườn cổ tích chưa có… Cha mẹ các cháu chủ yếu làm nghề nông nên thời gian chăm sóc con mình còn ít, nhận thức của phụ huynh không đồng đều, một số phụ huynh còn xem nhẹ việc chăm sóc, giáo dục con em. - Qua các hoạt động ở lớp, tôi nhận thấy các cháu chưa phát huy được tính tích cực chủ động, sáng tạo của mình còn rập khuôn, có thói quen thụ động và ỷ lại, Khi xây dựng đề tài này tôi đã tìm hiểu khả năng nhận biết của trẻ qua khảo sát một số tiêu chí của trẻ về các trò chơi dân gian như sau : Tổng số học sinh trong lớp là: 45 cháu Các tiêu chí Số trẻ đạt Tỷ lệ đạt được Ham thích, hứng thú với tròchơi dân gian 20/45 44,4% Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi đúng luật 17/45 37,7% Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 15/45 33,3% Thể hiện tinh thần đoàn kết 20/45 44,4% Biết tự tổ chức trò chơi 15/35 33,3%% Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 12/45 26,6% * Một số nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng trên: Số trẻ trong lớp quá đông nên giáo viên chưa quan tâm được đầy đủ đến từng trẻ, chưa xây dựng được kế hoạch tổ chức cho trẻ vui chơi một cách khoa học và kỹ lưỡng. Do cơ sở vật chất c ̣òn hạn chế, diện tích lớp học nhỏ. Các đồ dùng đồ chơi cũ, thiếu và không gây được hứng thú cho trẻ chơi. Cô giáo chưa chủ động t́ìm kiếm các trò chơi, vẫn chỉ hạn chế ở những tṛò chơi có sẵn trong chương trình nên khi tổ chức các tṛò chơi dân gian bị lặp lại, thiếu sự đổi mới khiến trẻ không tập trung, thấy nhàm chán. Cách tổ chức của cô giáo chưa thực sự gây hứng thú, lôi cuốn trẻ. 2.3. Các giải pháp: * Giải pháp 1: Sưu tầm và chọn lọc các trò chơi phù hợp với học sinh lớp lớn Như chúng ta đã biết trò chơi dân gian Việt Nam rất phong phú, đa dạng nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ . Vì thế, giáo viên nên có sự cân nhắc lựa chọn cho phù hợp nếu không sẽ không đạt hiệu quả, phản tác dụng giáo dục. Ngoài vốn hiểu biết sẵn có tôi tìm hiểu thêm trên mạng. Trong sách báo, cẩm nang 100 trò chơi dân gian Việt Nam. Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ Mẫu giáo lớn, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau: -Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp. - Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trẻ chơi dễ kiếm, dễ tìm. - Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ. - Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ. - Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp. Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn, phân loại các trò chơi cho trẻ lớp Mẫu giáo lớn: Trò chơi luyện tinh mắt dẻo chân Trồng nụ trồng hoa, nhảy lò cò, nhảy dây, đá cầu, bắn bi, nu na nu nống, ném vòng cổ chai. Trò chơi luyện sự phán đoání tính toán Ô ăn quan, cờ gánh, chơi chuyền, ném chính xác còn... Trò chơi phát hiện sự nhanh nhẹn, khéo Kéo co, rồng rắn lên mây, cướp cờ, dệt léo phát huy tinh thần tập thể vải, mèo đuổi chuột… Trò chơi rèn luyện sự phán đoán thính Bịt mắt bắt dê, bỏ khăn, trốn tìm. tai * Giải pháp 2: Tổ chức trò chơi phù hợp với từng hoạt động: Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, là giáo viên dạy trẻ lớp 5-6 tuổi tôi cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian là sao cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động. * Hoạt động ngoài trời: Tôi lựa chọn những không gian rộng và thoáng đễ tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho trẻ như các trò chơi “Bịt mắt bắt dê”, “ kéo co”, “Mèo đuổi chuột”.… Ví dụ: Giờ hoạt động ngoài trời muốn trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động đầu tiên tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi trước đễ trẻ được thay đổi cách hoạt động cho trẻ chuyển sang hoạt động chính. + Trò chơi vận động: Mèo đuổi chuột, Kéo co.. Tôi hướng dẫn cho trẻ cách chơi và luật chơi. Cho trẻ chọn bạn làm Mèo, một bạn làm Chuột. Còn số trẻ còn lại làm nhà. Khi tôi hướng dẫn cách chơi xong tổ chức cho trẻ cùng chơi 2-3 lần. + Hoạt động chủ đích: Khi trẻ chơi xong cô chuyển hoạt động cho trẻ hoạt động chủ đích. + Chơi tự chọn. Tổ chức cho trẻ chơi với đồ chơi tự do. Với hình thức như vậy qua hằng ngày trẻ được chơi với các trè chơi tôi luôn thay đổi các trò chơi. Một tuần tôi lựa chọn 2-3 trò chơi đễ thay đổi cho trẻ chơi. Qua chơi trẻ được thay đổi nơi hoạt động, được phát triển thể chất, được phát triển trí tuệ và giữ nhìn di sản văn hóa của dân tộc. * Hoạt động góc: Ở góc học tập tôi luôn thay đổi cách tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: “Kéo cưa lừa xẻ”, “Lộn cầu vồng”, “Chi chi chành chành” * Hoạt động học và hoạt động chiều (chủ yếu diễn ra trong phòng nhóm): Tôi thường tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như: “Ô ăn quan”, “Tập tầm vông”, “Rải ranh”, “Chơi chuyền”, “Chơi cờ”, “Vấn đáp”, “Đếm sao”, “Đọc câu”…. Đặc biệt khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung, giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm của từng môn học. Ví dụ: Lĩnh vực thể chất: Nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động. Chẳng hạn: + Với trò chơi “Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “Xin khúc đuôi Tha hồ thầy đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm “thầy” để đi đuổi những trẻ khác. + Trò chơi “Nhảy dây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “ Nhảy lò cò” có nhiều nấc chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai…đến bàn mười ( Nhảy lò cò ); từ một nụ, một hoa…đến tám hoa (Trồng nụ trồng hoa )…Trẻ phải vượt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi. + Trò chơi “Chi chi chành chành” lại buộc trẻ phải rất nhanh tay, nhanh miệng vì nếu câu cuối bài là “ ự à ự ập” được đọc xong mà trẻ không rút kịp tay ra, ngón tay của nó sẽ bị giữ lại, như thế là thua. * Môn MTXQ, toán, văn học: Khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng được các tiêu chí sau: + Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ. + Phát triển ngôn ngữ. + Cung cấp cho trẻ các kỹ năng như: kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi… + Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ. Ví dụ: + Lời đồng dao của trò chơi chuyền: “Con ruồi có cánh - Đòn gánh có mấuChâu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng của một số con vật và đồ vật quen thuộc. + Những câu hát ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại: “ Non cao đầy nước Đáy biển đầy mây Dưới đất lắm mây Trên trời lắm cỏ Người thì có mỏ Chim thì có mồm…” + Trò chơi “Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ. Đó là bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ chơi ở các nhóm theo trật tự cao dần lên và cộng lại trong phạm vi 10: bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến…” sau đó là nhóm đôi và các nhóm cao hơn “đôi tôi, đôi chị…”, “ba lá đa, ba lá đề…”, “tám quả trám, hai lên chín”…Bài tập đó có thể giúp trẻ đếm thành thạo trong phạm vi 10. * Môn âm nhạc: Ở môn âm nhạc tôi cần lựa chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò chơi: “Tập tầm vông” , “ Hát chuyền sỏi”, “Đồng dao chăn trâu xứ Quảng”… Ngoài ra khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ điểm của bài dạy. * Biện pháp 3: Chuẩn bị tốt các điều kiện cho trẻ hoạt động - Chuẩn bị đồ dùng: Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được. Ví dụ như trò chơi: “ Chơi chuyền” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non…Trò chơi “ Ném còn” không thể diễn ra nếu thiếu quả còn - đồ chơi truyền thống của trò chơi đó. Hay đơn giản như trò chơi “ Bịt mắt bắt dê” cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt, trò chơi kéo co thì không thể thiếu dây kéo co… - Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ không bao giờ chỉ thực hiện nguyên các vận động chơi của mình mà trẻ thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ: trò chơi “ Chơi chuyền” trẻ hát “ con ruồi có cánh - Đòn gánh có mấu- Châu chấu có chân”; Trò chơi “ Rồng rắn lên mây” Trẻ hát “Rồng rắn lên mây - Có cây xúc xắc - Hỏi thăm thầy thuốc - Có nhà hay không.” Câu hát chẳng có ý nghĩa rõ ràng thế nhưng khi thiếu đi câu hát thì trò chơi không thể diễn ra được. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời…Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi. - Chuẩn bị địa điểm Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao, thường có số lượng người tham gia chơi lớn và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Trồng nụ trồng hoa”… Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Rải ranh”, “Chuyền thẻ”, “Ô ăn quan”…Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi. *Giải pháp 4: Cần tuân thủ các yêu cầu khi tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ. Khi tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ, cô giáo cần đặt trẻ làm trung tâm và tuân thủ nghiêm túc một số yêu cầu cơ bản nhằm để trẻ được tham gia một cách tự nguyện, thoải mái và đạt được các yêu cầu giáo dục đặt ra. Đễ tổ chức một trò chơi thành công là người chơi muốn chơi, nắm vững luật chơi, nhiệt tình chủ động tham gia trò chơi. Vì vậy, trước hết giáo viên cần dùng những lời nói ngắn gọn, hài hước, dí dỏm giới thiệu tên trò chơi, mục đích ý nghĩa của nó. Tiếp theo cần nêu rỏ cách chơi và những "luật lệ" cần tuân thủ. Sau cùng là nêu trước ý định sẽ thưởng phạt những ai chơi tốt hay phạm luật. Dự kiến những tỡnh huống bất trắc và xử lý tình huống một cách hợp lý. Giáo viên phải di chuyển sao cho có thể quan sát được toàn bộ cuộc chơi, nhanh chúng phát hiện ra những trẻ lanh lợi, họat bát, dí dỏm làm nòng cốt cho cuộc chơi. Nghiêm túc tuân thủ luật chơi đảm bảo thực sự công bằng, bình đẳng, song vẫn vui vẻ, thoải mái và hào hứng. - Không áp đặt trẻ. Trước hết tṛò chơi phải hấp dẫn, gây hứng thú cho trẻ. Vui là một thuộc tính cơ bản của chơi. Khác với học tập và lao động, chơi là một hoạt động không mang tính bắt buộc. Trẻ đến với tṛò chơi hoàn toàn tự nguyện, thích là chơi chứ không ai ép buộc được. Tổ chức cho trẻ chơi điều cần nhớ là không áp đặt, gọ̀ bó, đặt ra nhiều quy định buộc trẻ phải tuân theo. - Trẻ được chơi tự do. Tổ chức cho trẻ chơi tức là gợi ý, hướng dẫn sao cho trẻ tự chơi. Phát huy tính tự lực, chủ động của trẻ, khụng làm thay làm hộ. Vì chơi là một hoạt động độc lập của trẻ nếu trẻ được độc lập trong khi chơi, trẻ sẽ dễ dàng phát huy nhiều sáng kiến nỗ lực vượt qua mọi khó khăn và biết khắc phục mọi trở ngại trong quá trình chơi, qua đó trưởng thành về mặt ý chí. Nhưng để trẻ chơi tự do không có nghĩa là không theo dõi trẻ, để trẻ thích chơi như thế nào cũng được mà giáo viên cần bao quát, hướng trẻ tự do trong một khuôn khổ cho phép. - Thiết lập mối quan hệ giữa cô với trẻ và trẻ với các bạn Ở lứa tuổi mẫu giáo lớn “xã hội trẻ em” đang được h́ ình thành, thì các mối quan hệ bạn bè cũng trở nên phức tạp hơn, nếu không tổ chức tốt thì có thể dẫn tới xung đột. Vì vậy cần giữ cho trẻ có được không khí ḥòa thuận, thân ái, bảo đảm cho cuộc chơi thành công. - Động viên trẻ chơi Đặc điểm nổi bật của TCDG là không quy định số người chơi, càng nhiều người chơi càng tốt. Vì vậy, tôi luôn khuyến khích và động viên trẻ cùng chơi, bằng cách trao đổi, bàn bạc và thăm ḍ ư kiến với trẻ trước để tạo dựng tính tích cực chủ động của trẻ trong quá tŕnh chơi, làm cho trò chơi mang tính tập thể cao hơn. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Nếu trẻ chơi tốt, biết đoàn kết trong khi chơi giáo viên cần động viên, khen ngợi trẻ kịp thời để tạo niềm tin, sự phấn khởi cho trẻ. * Giải pháp 5: Động viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi. Ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi “Rồng rắn lên mây” thì thêm một người, “cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “Thả đỉa ba ba”, “Chi chi chành chành”, “Nhảy lò cò”, “Nhảy dây”… cũng tương tự như vậy. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều. Hơn nữa với ưu thế đó trò chơi dân gian có thể động viên khích lệ tất cả trẻ trong lớp cùng chơi, đặc biệt là đối với những trẻ nhút nhát, rụt rè, thiếu tự tin trẻ sẽ được tham gia chơi, trải nghiệm cùng với các bạn giúp trẻ mạnh dạn hơn, tự tin hơn, trẻ thích tham gia vào các hoạt động tập thể hơn. Tuy nhiên trong quá trình trẻ chơi cô giáo phải chú ý đến sức khỏe của trẻ, đặc biệt là đối với những trẻ có thể lực yếu, hay ốm. Nếu thấy trẻ có biểu hiện mệt mỏi cô cần cho trẻ nghỉ ngơi, theo dõi sức khỏe của trẻ để biện pháp sử lý kịp thời. * Bảng kết quả so sánh có đối chứng. Qua một quá trình tổ chức thực hiện với nhiều biện pháp trên đó mang lại kết quả cụ thể: Trẻ tích cực tham gia tìm hiểu các trò chơi dân gian Đa số các em nắm vững được cách thức chơi một số trò chơi dân gian Biết cách tổ chức trò chơi, thuộc được nhiều bài hát đồng dao Qua trò chơi giúp các em rèn được thể chất, phản xạ nhanh khéo léo, thể hiện tinh thần tập thể, đoàn kết gắn bó với nhau hơn . Sau giờ chơi các em có hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động học tập chất lượng học tập nâng lên rừ ràng Mở rộng kiến thức và có thêm hiểu biết về trò chơi dân gian Hứng thú tham gia các trò chơi một cách tích cực. Kết quả được đánh giá cụ thể như sau : Các tiêu chí Số trẻ đạt Tỷ lệ đạt được Ham thích trò chơi dân gian 45/45 100% Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi dúng luật 43/45 95,5% Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 44/45 97,7% Thể hiện tinh thần đoàn kết 43/45 95,5% Biết tự tổ chức trò chơi 41/45 91,1% Sáng tạo trong khi chơi trò chơi 42/45 93,3% Từ kết quả trên cho thấy các bài đồng dao đã gây được hứng thú, thu hút trẻ vào các hoạt động, trẻ háo hức được tham gia vào các trò chơi dân gian mà cô giáo tổ chức. Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp với các trò chơi đơn giản. Qua việc thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực của các trẻ trong lớp tôi được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người. Trò chơi dân gian còn giúp các trẻ trong lớp tôi thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ. 3. PHẦN KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp. Trò chơi dân gian có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển của trẻ. Trò chơi dân gian giúp cho thế giới xung quanh trẻ được rộng mở hơn, phong phú hơn, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức, phát triển các giác quan, tăng cường thể lực cho trẻ, giúp trẻ trở thành những người lao động tài giỏi trong tương lai. Trò chơi dân gian cũng giúp trẻ tham gia vào các trò chơi một cách hăng hái, tích cực và sáng tạo. Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp trẻ được thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn được một di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần thực hiện tốt phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực” Qua việc nghiên cứu vấn đề trên, tôi đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau: Cần phải tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian để phát triển ở trẻ tinh thần tập thể, biết nhường nhịn bạn bè, biết giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm của mình với bạn khác. Trò chơi dân gian có thể tổ chức ở mọi nơi, mọi lúc, nó ít bị gò bó bởi những quy định nghiêm ngặt. Đối tượng tham gia chơi cũng rất linh hoạt: trẻ có thể chơi một mình hoặc số đông trẻ cùng chơi một lúc. Do vậy, trò chơi dân gian có tính linh hoạt rất cao và tiện ích, dễ dàng tổ chức ở những trường, lớp mầm non còn hạn chế về cơ sở vật chất như sân chơi chật hẹp, ít đồ chơi… Để trò chơi dân gian thật sự hấp dẫn, cuốn hút trẻ, giáo viên mầm non và các bậc cha mẹ cần chú ý đặt ra yêu cầu giáo dục nhẹ nhàng, luật chơi và cách chơi sao cho phù hợp với từng lứa tuổi. Hướng dẫn trẻ về luật chơi và cách chơi phải thật tỉ mĩ, kiên trì. Đối với các trò chơi có kèm lời đồng dao, phải dạy trẻ học thuộc lời ca trước khi chơi để tạo hứng thú khi chơi. Những kinh nghiệm của tôi rất đơn giản, giáo viên có thể dễ dàng thực hiện. Một số giáo viên và cả phụ huynh học sinh trong trường đã áp dụng kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian và đạt được kết quả tốt. Năm học 2018- 2019 trường mầm non nơi tôi công tác đang trên đà phát triển, trường đạt chuẩn quốc gia, tôi tin tưởng rằng giáo viên ở trường mầm non tôi công tác nói chung và bản thân tôi nói riêng sẽ tiếp tục áp dụng các giải pháp tích cực trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. Góp phần nâng cao hiệu quả việc thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện – Học sinh tích cực” do phòng giáo dục phát động. Bên cạnh những kết quả đó đạt được song Sáng kiến kinh nghiệm này cũng không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót kính mong sự đóng góp ý kiến giúp đỡ của đồng nghiệp, Hội đồng khoa học của Nhà trường và Hội đồng khoa học của ngành để cho bản Sáng kiến kinh nghiệm này không chỉ được áp dụng trong trường mầm non tôi công tác mà cũng được áp dụng rộng rải trong các trường mầm non trong toàn huyện nhà. 3.2. Kiến nghị, đề xuất. Trong quá trình thực hiện đề tài tôi thấy rằng để những giải pháp đưa ra thực sự mang lại hiệu quả, chất lượng cao thì đòi hỏi phải có sự quan tâm tạo điều kiện của các cấp. Do vậy tôi mạnh dạn đề xuất nguyện vọng của mình: - Đối với BGH nhà trường: + Tham mưu với UBND xã, hội phụ huynh để quy hoạch sân bãi, trồng cây xanh, làm khu phát triển vận động và vườn cổ tích trong điều kiện có thể để phục vụ các cháu vui chơi. Tăng cường đầu tư kinh phí, thời gian, đồng thời hướng dẫn, động viên, khuyến khích giáo viên tích cực nghiên cứu, sáng tạo thêm nhiều học liệu mới, nhiều hoạt động mới, hấp dẫn trẻ và có hiệu quả để phục vụ cho công tác giáo dục trẻ. - Đối với PGD: + Tổ chức hội thi “trò chơi dân gian” cho trẻ mầm non giữa các cụm, giữa các trường để có sự giao lưu học hỏi thêm các kinh nghiệm . Tôi tin tưởng rằng trường mầm non nơi tôi đang công tác núi riêng, các trường mầm non trên quê hương Lệ Thuỷ nói chung sẽ tiếp tục có nhiều biện pháp tích cực trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho các cháu, để trò chơi dân gian luôn đồng hành với đời sống của trẻ thơ. Vậy kính mong sự góp ý giúp đỡ của Hội đồng khoa học trường, Hội đồng khoa học Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lệ Thuỷ để tôi có kinh nghiệm tốt hơn trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ./. CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc BẢN XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG MẦM NON SƠN THỦY Họ và tên người viết: Dương Thị Thanh Huyền Tên đề tài: “Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mầm non ở lứa tuổi 5 – 6 tuổi” Nhận xét của Hội đồng khoa học trường Mầm non Sơn Thủy: ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… Xếp loại: …………………………… Sơn Thủy, ngày 12 tháng 03 năm 2019 CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Bùi Thị Thương