Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Tiểu học Skkn một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4...

Tài liệu Skkn một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4

.DOC
22
93
77

Mô tả:

Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 MỤC LỤC MỤC LỤC…………………………………………………………………1 A. PHẦN MỞ ĐẦU………………………………………………….........2 I.Lý do chọn đề tài.......................................................................................2 II. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................3 III. Thời gian nghiên cứu.............................................................................3 IV. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................3 B. PHẦN NỘI DUNG................................................................................5 I. Cơ sở lý luận của việc luyện đọc..............................................................5 II. Cơ sở thực tiễn của việc luyện đọc..........................................................8 III. Thực trạng của việc dạy đọc cho học sinh lớp 4....................................9 IV. Các giải pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4............................................10 V. Đo lường................................................................................................18 VI. Kết quả đạt được..................................................................................18 C. PHẦN KẾT LUẬN..............................................................................20 I. Kết luận...................................................................................................20 II. Ý kiến đề xuất........................................................................................21 Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 1 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Đổi mới phương pháp dạy học hiện nay đang được quan tâm và áp dụng vào chương trình dạy học, đây có thể hiểu tìm con đường ngắn nhất để đạt chất lượng và hiệu quả cao hơn. Con đường này không có sẵn, không bằng phẳng mà đầy khúc khuỷu, gập ghềnh với sự đan xen giữa cái chung và cái riêng, cái cũ và cái mới. Vì vậy đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) bao gồm cả hai mặt: Phải đưa vào các PPDH mới đồng thời tích cực phát huy những ưu điểm của PPDH truyền thống. Lý luận dạy học đã khẳng định không có phương pháp vạn năng, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, yếu tố kinh nghiệm và sự kế thưa thể hiện khá đậm nét. Đổi mới PPDH là sự kết hợp nhuần nhuyễn sáng tạo giữa kinh nghiệm của giáo viên với những yếu tố mới của PPDH hiện đại. Với cách nhìn từ phương pháp mới, giáo viên có thể thực hiện việc cải tiến PPDH nói chung và môn Tiếng Việt lớp 4 nói riêng nhằm gây hứng thú học tập, tạo niềm tin, niềm vui bằng sự hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt: nghe, đọc, nói, viết để học sinh giao tiếp.Thông qua việc dạy Tiếng Việt góp phần rèn luyện thao tác tư duy. Tiếng Việt là tiếng ghi âm, nghĩa là viết như thế nào thì đọc như thế ấy, có đọc được thì mới hiểu được nội dung. Vì thế phân môn Tập đọc có vị trí đặc biệt trong chương trình Tiểu học. Nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển cho học sinh kĩ năng đọc, một kĩ năng quan trọng hàng đầu của học sinh Tiểu học đồng thời làm cơ sở, nền móng cho mọi sự phát triển. Đọc trở thành nhiệm vụ cấp thiết của mỗi người đi học. Biết đọc, con người đã nhân khả năng giao tiếp nhận lên nhiều lần, từ đây họ biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan hệ tự nhiên, xã hội. Nhờ đọc mà con người bày tỏ ý kiến của mình. Từ đó con người có điều kiện tự học và hiểu biết các môn học khác. Như vậy có thể khẳng định rằng đọc là cầu nối của mọi tri thức, của mọi môn học. Đọc chính là học, học nữa, học mãi, đọc để tự học, học cả đời. Bởi vậy dạy cho học sinh biết đọc, đọc đúnglà một việc làm Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 2 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 cần thiết và có ý nghĩa rất quan trọng. Trong thực tế hiện nay ở trường Tiểu học, việc dạy đọc bên cạnh những thành công, còn nhiều hạn chế. Đặc biệt học sinh chúng ta phần lớn là con em Vân Kiều nên chưa đọc được như mong muốn, kết quả đọc của các em chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng đọc. Các giờ Tập đọc thì hầu như học sinh khá giỏi chỉ mới biết đọc đúng, đọc trơn. Giáo viên Tiểu học còn lúng túng khi dạy Tập đọc, đồng thời những phương pháp cụ thể hướng dẫn đọc cho học sinh Tiểu học cũng rất ít được quan tâm. Để giúp học sinh đọc đúng, cảm thụ được bài văn đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học mọi học sinh đều phải tích cực tham gia vào hoạt động học tập. Do đó với mong muốn làm thế nào để chất lượng đọc đúng của học sinh lớp 4, đặc biệt là học sinh người Vân Kiều ngày càng nâng cao tôi đã chọn đề tàinghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng: " Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4". II. Đối tượng nghiên cứu - Lớp nghiên cứu: Lớp 4B - trường Tiểu học Hướng Phùng- huyện Hướng Hóa- tỉnh Quảng Trị. III. Thời gian nghiên cứu - Từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 3 năm 2014. IV. Phương pháp nghiên cứu Việc hướng dẫn HS Tiểu học nói chung và HS lớp 4 nói riêng biết đọc tốt một đoạn văn, đoạn thơ là một việc làm rất cần thiết giúp HS củng cố, nâng cao kỹ năng đọc, cảm nhận được cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Do vậy cùng với những kinh nghiệm đã tích luỹ được, tôi tiến hành nghiên cứu chương trình, SGK, các tài liệu tham khảo về Tiếng Việt 4, điều tra GV và HS. Trong quá trình nghiên cứu và áp dụng kinh nghiệm, tôi đã sử dụng một số phương pháp sau: - Phương pháp điều tra nghiên cứu tổng thể chương trình và nội dung phân Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 3 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 môn Tập đọc lớp 4. - Phương pháp phân tích kết quả điều tra trước và sau khi nghiên cứu để so sánh. - Phương pháp luyện tập thực hành. - Phương pháp đàm thoại. - Phương pháp hoạt động theo nhóm nhỏ. - Phương pháp đọc mẫu. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 4 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 B. PHẦN NỘI DUNG I. Cơ sở lý luậncủa việc luyện đọc 1. Vị trí của dạy Tập đọc ở trường Tiểu học a. Đọc là gì? Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh được thể hiện trong 4 dạng hoạt động tương ứng với 4 kĩ năng ( nghe, đọc, nói, viết), đọc là một dạng ngôn ngữ được chuyển từ chữ viết sang lời nói có âm thanh và hiểu nó ứng với hình thức đọc thành tiếng. Còn quá trình chuyển trực tiếp từ hình thức chữ viết thành các đơn vị nghĩa không có âm thanh ứng với đọc thầm. Đọc không chỉ là giải một bộ mã gồm hai phần chữ viết và âm thanh (nghĩa là nó không chỉ đánh vần nên thành tiếng) theo đúng như các kí hiệu chữ viết mà còn là một quá trình nhận thức để có khả năng thông hiểu những gì được đọc trên thực tế nhiều khi người ta chỉ nói đến đọc như nói đến sử dụng bộ mã chữ nối còn việc chuyển từ âm sang nghĩa đã không được chú ý đúng mức. b. Ý nghĩa của việc rèn đọc cho học sinh: Những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu văn hoá, khoa học, tư tưởng tình cảm của các thế hệ trước và của những người đương thời, phần lớn đã ghi lại bằng chữ viết. Nếu không biết đọc thì con người không thể tiếp thu được nền văn minh loài người. Biết đọc con người có khả năng tiếp nhận lên nhiều lần, từ đây ta mới tìm hiểu và đánh giá được cuộc sống, nhận thức được các mối quan hệ tự nhiên, xã hội, tư duy, biết đọc con người có khả năng chế ngự một phương tiện văn hoá cơ bản giúp họ giáo tiếp được từ thế giới bên trong của người khác, thông hiểu tư tưởng tình cảm của người khác, đặc biệt khi đọc các tác phẩm văn chương như được bồi dưỡng tâm hồn, không biết đọc con người không có điều kiện hưởng thụ sự giáo dục mã xã hội dành cho, họ không thể hình thành một nhân cách toàn diện. Đặc biệt trong thời đại bùng nổ thông tin thì biết đọc ngày Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 5 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 càng quan trọng, đọc chính là học, học nữa, học mãi, đọc để tự học học cả đời. Vì những lẽ trên dạy Tập đọc có một ý nghĩa to lớn ở Tiểu học. Đầu tiên phải học đọc sau đó trẻ đọc để học, nó tạo điều kiện để cho học sinh có khả năng tự học và tinh thần tự học cả đời. Việc dạy đọc giúp cho các em hiểu biết hơn lòng yêu cái thiện, cái đẹp cũng như biết tư duy hình ảnh. Như vậy đọc có ý nghĩa to lớn vì nó bao gồm các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. 2. Những nhiệm vụ của dạy Tập đọc ở Tiểu học Những điều cần nêu trên khẳng định sự cần thiết của sự hình thành và phát triển một cách có hệ thống và có kế hoạch năng lực đọc cho học sinh. Tập đọc với tư cách là một phân môn TiếngViệt ở Tiểu học có nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu. Tập đọc là một phân môn thực hành năng lực đọc được tạo nên 4 kĩ năng là 4 yêu cầu của chất lượng; đọc đúng, đọc có ý thức và đọc diễn cảm được rèn luyện đồng thời hỗ trợ cho nhau. Sự hoàn thiện một trong 4 kĩ năng này sẽ có tác động tích cực đến kĩ năng khác. Dạy đọc là giáo dục lòng ham muốn đọc sách làm việc với sách văn bản cho học sinh. Nói cách khác thông qua dạy Tập đọc làm cho học sinh thích đọc, đó là con đường đặc biệt tạo nên một trí tuệ đầy đủ và phát triển. 3. Cơ sở tâm sinh lí, đặc điểm tâm lí học sinh Tiểu học. Học sinh Tiểu học- con người với cấu tạo đầy đủ các bộ phận của một con người đang phát triển. Trong đó, cơ quan phát âm, ngôn ngữ phát triển mạnh, phù hợp với sự tiếp nhận và thực hiện dễ dàng các hoạt động mới, theo chức năng của chúng, chức năng phát âm- Tập đọc. Khả năng nhận thức, tư duy, tưởng tượng, tình cảm trí nhớ và nhân cách học sinh đang được hình thành, tiềm tàng khả năng phát triển và đang phát triển. Học sinh Tiểu học hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng, hiếu động, tò mò, thích hoạt động hồn nhiên, khám phá, tự lực làm việc theo hứng thú của mình. Thầy cô là hình tượng mẫu mực nhất được trẻ tôn sùng nhất, mọi điều trẻ đều nhất nhất nghe theo, sự phát triển nhân cách của học sinh Tiểu học phụ thuộc Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 6 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 phần lớn vào quá trình dạy học và giáo dục của thầy cô trong nhà trường Tiểu học. Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học bước đầu đem đến sự vận động khoa học cho não bộ và cơ quan phát âm, ngôn ngữ, đem đến những tinh hoa văn hoá, văn học nghệ thuật trong tâm hồn trẻ, rèn kĩ năng đọc, hiểu, cảm thụ văn học, rèn luyện tình cảm đạo đức, ý chí, ý thức, hành động đúng cho trẻ, phát triển khả năng học tập các môn khác, là điều kiện phát triển toàn diện cho học sinh Tiểu học. Nhân cách học sinh Tiểu học phát triển đúng đắn hay lệch lạc phụ thuộc vào quá trình giáo dục của người thầy mà trong đó phương tiện là nghe nói. Đọc, viết có được nhờ học Tập đọc. Dạy Tập đọc đặc biệt là dạy cho học sinh đọc đúng, chính xác và hiểu được văn bản đòi hỏi người thầy phải có phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh Tiểu học, phù hợp với sự phát triển tiến bộ của khoa học, xã hội, đáp ứng nhu cầu ham hiểu biết của học sinh Tiểu học và tăng cường giáo dục đạo đức nhân cách cho trẻ. 4. Cơ sở ngôn ngữ và văn học của việc dạy học Tập đọc Ngôn ngữ học đã chỉ rõ những nội dung cụ thể về các vấn đề của ngôn ngữ chữ viết, chính âm, chính tả, nghĩa của từ, câu, đoạn, văn bản, ngữ điệu, nhịp điệu, tình cảm ngôn ngữ. Đó là những vấn đề gắn bó với việc dạy và học Tập đọc của thầy và trò bậc Tiểu học. Văn học nghệ thuật là tinh hoa của ngôn ngữ, là tình cảm đạo đức, lí tưởng tình yêu. Nó có được nhờ cảm xúc của tâm hồn, nó làm cho tâm hồn con người thêm phong phú và sâu sắc. Dạy Tập đọc cho học sinh Tiểu học là dạy cho học sinh biết đọc đúng tiếng, từ, câu, chữ, hiểu nội dung rồi đọc đúng ngữ điệu, nhịp điệu, diễn cảm, cảm nhận được ý nghĩa tình cảm, có cảm xúc, biết tư duy, tưởng tượng, hình thành ý thức tốt đẹp trong tâm hồn và có hành động đẹp. Nghĩa là học sinh biết chuẩn ngôn ngữ và hiểu biết cảm thụ văn học. Đây là một nghệ thuật, nghệ thuật trong lao động dạy học sáng tạo của người thầy Tiểu học. Dạy học Tập đọc sẽ càng tinh tế, càng sáng tạo, càng hiệu quả khi ta nghiên cứu vận dụng tốt những thành tựu của Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 7 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 ngôn ngữ văn học. 5. Cơ sở giáo dục và phát triển Tập đọc là một phân môn thực hành. Nhiệm vụ quan trọng của nó là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Năng lực đó có thể hiện ở 4 yêu cầu: Đọc đúng, đọc nhanh, đọc có ý thức (đọc hiểu) và đọc hay (đọc diễn cảm). Cần phải hiểu kĩ năng đọc có nhiều mức độ, nhiều tầng bậc khác nhau. Đầu tiên là giải mã chữ - âm một cách sơ bộ, tiếp theo đọc là phải hiểu được nghĩa của từ, tìm được các từ, câu "chìa khoá"(chốt, trọng yếu) trong bài, biết tóm tắt nội dung của đoạn. Với những bài văn biết phát hiện ra yếu tố "văn" và đánh giá được giá trị của chúng trong việc biểu đạt nội dung. Như vậy, biết đọc đồng nghĩa với kĩ năng làm việc với văn bản, chiếm lĩnh được văn bản ở các tầng bậc khác nhau. II. Cơ sở thực tiễn của việc luyện đọc cho học sinh lớp 4 1. Đặc điểm chung của địa phương Hướng Phùng là một trong những xã khó khăn của vùng Bắc Hướng Hóa, đa số học sinh là con em đồng bào Vân Kiều, điều kiện kinh tế và đi lại còn gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, phụ huynh chưa có đủ điều kiện và chưa có sự quan tâm đến việc học của con em. Nhưng nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự chỉ đạo sát sao và kịp thời của Chuyên môn nhà trường, tổ khối, đã vận động, huy động để các em đến lớp đều đặn hơn, đặc biệt là những em học sinh còn đọc yếu, giúp các em có cơ hội rèn luyện việc đọc của mình nhiều hơn. 2. Đặc điểm chung của lớp 4B - Tổng số lớp là 32 em, trong đó có 13nữ. - Tất cả các em là người Vân Kiều, môi trường tiếp xúc và sử dụng tiếng Việt còn ít nên khả năng đọc, tiếp thu và hiểu văn bản còn nhiều hạn chế. - Lớp học đông, số lượng học sinh đọc yếu chiếm tỉ lệ cao. Số học sinh đã biết đọc thì còn rụt rè, chưa mạnh dạn trong học tập nên việc nêu gương, giúp đỡ các bạn học yếu cũng còn gặp nhiều khó khăn. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 8 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 - Các em đọc yếu thường hay tự ti, mặc cảm và nghỉ học dài ngày nên việc luyện đọc diễn ra không liên tục. - Cơ sở vật chất còn thiếu. III. Thực trạng của việc rèn đọc cho học sinh lớp 4. 1. Thực trạng của việc dạy học phân môn Tập đọc nói chung. Phân môn Tập đọc có một nhiệm vụ rất quan trọng đối với học sinh Tiểu học. Do đó, vấn đề dạy học phân môn Tập đọc hiện nay rất được chú trọng. Có nhiều chuyên đề, phương pháp đặt ra nhằm đưa chất lượng đọc của các em nâng lên. Nhưng nhìn chung chủ yếu chỉ tập trung đến các lớp đầu cấp để làm sao các em đọc đúng, đọc trôi chảy. Còn ở các lớp cuối cấp, giáo viên chỉ tập trung nhận xét cách đọc đúng, đọc trơn chứ chưa có biện pháp cụ thể để dành cho việc luyện đọc đúng, đặc biệt cho đối tượng học sinh người dân tộc thiểu số. 2. Thực trạng dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 ở trường Tiểu học Hướng Phùng – Hướng Hoá- Quảng Trị: Qua thực tế giảng dạy và khảo sát chất lượng phân môn Tập đọc của học sinh lớp 4, bản thân tôi nhận thấy: Một số học sinh mới chỉ ở mức độ biết đọc, đọc được, đọc đúng, đọc trơn. Có em chẳng cần quan tâm mình có đọc đúng bài thơ, bài văn đó không mà chỉ đọc nhanh, đọc cho hết bài là được. Đối với đối tượng học sinh lớp 4B, học sinh đọc yếu còn rất nhiều. Các em còn đánh vần từng tiếng mới có thể đọc trơn nên tốc độ đọc chưa đạt yêu cầu. Qua tìm hiểu tôi rút ra được một số nguyên nhân sau: - Học sinh không nhớ mặt chữ. - Khả năng ghép vần, tiếng còn chậm. - Khả năng phát âm hạn chế. - Không đọc được chữ cái, các phụ âm ghi bằng 2-3 chữ cái: tr, ch, ngh… - Ít quan tâm đến truyện, sách có chữ. - Do cách phát âm theo phương ngữ, thường phát âm lệch chuẩn viết, cụ thể các em thường mắc lỗi sau: + Các lỗi phụ âm đầu: s/x. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 9 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 Ví dụ: xuất hiện/ suất hiện; súc vật/ xúc vật ( Tiếng Việt 4, tập 2, trang 4) + Các lỗi về thanh: Các em đọc còn nhầm lẫn giữa thanh ngã và thanh hỏi. Ví dụ: trẻ con/ trẽ con; hiểu biết / hiễu biết;chữ/ chử (Tiếng Việt 4, tập 2, trang 9) +Đối với học sinh là người Vân Kiều không chỉ đọc sai thanh hỏi, ngã mà sai tất cả các thanh. Ví dụ: đi đâu/ đì đầu, tim ta/ tìm ta,… - Do các em chưa nắm vững cách ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu, chưa biết nhấn giọng, lên giọng, hạ giọng những từ cần thiết. - Do các em lười đọc sách, không chịu khó rèn đọc. Nên ngay từ đầu năm học, trong phạm vi nghiên cứu, tôi đã thống kê chất lượng đọc của học sinh lớp 4Bnhư sau: Bảng 1: Chất lượng khảo sát phân môn Tập đọc lớp 4B. Tổng Số em đọc chưa Số em đọc Số Lớp số đạt yêu cầu 4B HS 32 em đọc Số em đọc đạt trung bình đúng, rõ ràng diễn cảm tốt SL % SL % SL % SL % 10 31,3% 17 53,1% 4 12,5% 1 3,1% Qua việc điều tra trên cho thấy tỉ lệ học sinh đọc chưa đạt yêu cầu và họcsinh đọc trung bình chiếm tỉ lệ cao. Tỉ lệ học sinh đọc đúng, rõ ràng còn rất thấp. Đây là một việc làm thiết thực mà trong mỗi giáo viên đứng lớp như chúng ta băn khoăn, suy nghĩ nên dạy như thế nào để nâng cao hiệu quả các giờ dạy trên lớp nói chung và dạy đọc cho học sinh cuối bậc, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số nói riêng. Để đưa chất lượng đọc đúng có sự thay đổi, tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau: IV. Các giải pháp rèn đọc cho học sinh lớp4. 1. Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt, khéo léo Như chúng ta đã biết đọc đúng chỉ thực hiện được trên cơ sở học sinh đã biết chữ cái, ghép vần. Đọc đúng không thừa, không sót tiếng. Đọc đúng phải thể hiện được hệ thống ngôn ngữ âm chuẩn, tức là đọc đúng chính âm. Bởi vậy việc Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 10 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 rèn cho học sinh luyện đọc đúng là khâu đầu tiên của việc rèn đọc diễn cảm và đã thực hiện ở các lớp 1, 2, 3. Đối với học sinh lớp 4 thì việc rèn luyện đọc đúngđược rèn luyện như sau: a. Luyện đọc đúng: - Trước khi tiến hành luyện đọc, chia văn bản thành các đoạn đọc ( đơn vị chia tạm thời, không phải bao giờ cũng đồng nhất với cách chia đoạn theo bố cục của văn bản) mà giáo viên căn cứ vào trình độ đọc của học sinh trong lớp để chia văn bản thành các đoạn, sao cho các đoạn không quá dài hoặc quá chênh lệch nhau về chữ số, cách ngắt đoạn không quá chi li, gây khó khăn cho học sinh theo dõi và đọc nối tiếp. - Dựa vào số đoạn, giáo viên chỉ định trước số học sinh tham gia đọc nối tiếp ở mỗi vòng đọc. Học sinh có thể đứng hoặc ngồi tại chỗ với tâm thế sẵn sàng đọc nối tiếp. - Để củng cố kĩ năng đọc trơn đã được rèn ở các lớp dưới, giáo viên nên hướng dẫn học sinh đọc nối tiếp qua 3 vòng: + Vòng 1: Qua những học sinh đọc nối tiếp, giáo viên nghe và phát hiện những hạn chế về cách ngắt âm, ngắt nghỉ, ngữ điệu câu, từ đó có biện pháp hướng dẫn đối với cá nhân hoặc nhắc nhở chung đối với cả lớp để học sinh đạt yêu cầu đọc đúng và đõ rành mạch. + Vòng 2: Học sinh đọc nối tiếp kết hợp nắm nghĩa của từ được chú giải trong SGK, nó có tác dụng góp phần nâng cao kĩ năng đọc hiểu (việc tìm hiểu nghĩa từ có thể xen kẽ trong quá trình đọc nối tiếp hoặc sau khi đọc hết bài). Nếu học sinh đọc sai giáo viên vẫn tiếp tục hướng dẫn, sửa chữa. + Vòng 3: Học sinh đọc nối tiếp để giáo viên đánh giá sự tiến bộ, tiếp tục hướng dẫn hoặc nhắc nhở.Việc luyện đọc từng đoạn nối tiếp tạo điều kiện cho nhiều học sinh được thực hành đọc. Qua thực hành mà học sinh được giáo viên hướng dẫn, uốn nắn hay động viên, khích lệ để đạt được vững chắc kĩ năng đọc, chuẩn bị luyện tập kĩ năng mới: Đọc diễn cảm. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 11 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 b. Các hình thức luyện đọc: Để hướng dẫn học sinh luyện đọc thành tiếng, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh hoạt động theo các hình thức sau: - Đọc các nhân (đọc riêng lẻ hoặc nối tiếp từng đoạn, đọc trước lớp hoặc đọc theo cặp, theo nhóm). - Đọc đồng thanh (theo nhóm hoặc tổ, lớp) khi cần: Ví dụ: Đọc đồng thanh để khắc sâu ấn tượng về nhịp điệu của đoạn văn, bài thơ; giúp học sinh dễ dàng ghinhớ đoạn, bài cần thuộc lòng, thay đổi hoạt động, tạo không khí hào hứng cho lớp học. - Đọc theo phân vai (nhiều học sinh hợp tác đọc theo lời nhân vật mình đóng vai, tham gia các trò chơi luyện đọc). 2. Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểu nội dung bài: - Hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài nhằm trao đổi kĩ năng đọc- hiểu, góp phần nâng cao năng lực cảm thụ văn học và tạo cơ sở cho luyện đọc diễn cảm.Nắm được nội dung chính của bài sẽ giúp các em xác định giọng đọc chung của đoạn, của bài. Ví dụ: Bài đọc với giọng nhẹ nhàng, tha thiết, vui tươi, mạnh mẽ... - Giáo viên nêu câu hỏi để định hướng cho học sinh đọc thầm (đoạn, bài) và trả lời đúng nội dung. Có thể kết hợp cho học sinh đọc thành tiếng, những học sinh khác đọc thầm thảo luận vấn đề do giáo viên đưa ra. Ví dụ: Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thầm khổ thơ 3 trong bài thơ "Mẹ ốm"(lớp 4) để trả lời câu hỏi: Sự quan tâm chăm sóc của xóm làng đối với mẹ bạn nhỏ được thể hiện qua những câu thơ nào? - Tuỳ theo trình độ học sinh trong lớp, giáo viên có thể đưa ra nguyên văn câu hỏi, bài tập trong SGK chia tách câu hỏi thành các ý nhỏ để học sinh dễ thực hiện hoặc bổ sung câu hỏi phụ có tác dụng dẫn dắt học sinh trả lời câu hỏi. Ví dụ: Câu hỏi 1 trong bài "Tre Việt Nam"(lớp 4) nên tách thành 3 ý nhỏ để Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 12 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 học sinh dễ trả lời. + Những hình ảnh nào của tre gợi lên phẩm chất cần cù của người Việt Nam? + Những hình ảnh nào gợi lên phẩm chất đoàn kết của người Việt Nam? + Những hình ảnh nào gợi lên phẩm chất ngay thẳng của người Việt Nam? - Bằng nhiều hình thức khác nhau (làm việc cá nhân, theo cặp hoặc theo nhóm..), giáo viên tạo điều kiện cho học sinh luyện tập một cách tích cực. Trong quá trình tìm hiểu bài, giáo viên cần rèn luyện cho học sinh cách trả lời câu hỏi, trao đổi ý kiến.Giáo viên yêu cầu học sinh đọc thật tốt một đoạn văn nhằm "thăm dò" khả năng thể hiện sự cảm nhận nội dung bằng giọng đọc của học sinh. Qua kết quả đọc của học sinh, giáo viên dẫn dắt, gợi ý để học sinh phát huy những ưu điểm, khắc phục những hạn chế và tìm ra cách đọc hợp lí. Ví dụ: Đoạn vừa rồi đọc với giọng như thế nào? Để nêu đặc điểm của nhân vật, em cần chú ý nhấn giọng ở những từ ngữ nào? Hoặc: Qua nội dung bài, em hãy xác định giọng đọc chung của toàn bài? Học sinh thảo luận và trả lời - sau đó giáo viên rút ra kết luận chung. 3. Giáo viên đọc mẫu. - Đọc mẫu là sử dụng ngữ điệu để phô diễn cảm xúc của bài đọc. Phải hoà nhập tâm hồn với nội dung bài đọc, với văn cảnh thì mới có cảm xúc, mới tìm thấy ngữ điệu phù hợp. - Đọc mẫu đòi hỏi giáo viên phải đọc đúng, rõ ràng, ngữ điệu đọc phù hợp. Đó là việc thể hiện giọng đọc, ngắt giọng biểu cảm, thể hiện tốc độ, cường độ, cao độ để biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm mà tác giả gửi gắm trong bài đọc, đồng thời thể hiện sự thông hiểu, cảm thụ của người đọc đối với tác phẩm. - Giáo viên đọc mẫu nhằm minh hoạ, gợi ý hoặc "tạo tình huống" cho học sinh nhận xét, giải thích, tự tìm ra cách đọc. Qua đó, học sinh đọc đúng hơn, tránh trường hợp lặp từ, bỏ sót từ, sai từ… Ví dụ: Nghe và phát hiện cách đọc của cô; ngừng nghỉ, ngắt nhịp ở chỗ nào, nhấn giọng hay cao giọng, kéo dài giọng ở từ ngữ nào?...Mỗi cá nhân có cảm thụ Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 13 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 riêng, từ đó có cách đọc diễn cảm bộc lộ sự sáng tạo của mình. - Muốn học sinh đọc hay, đọc đúng thì trước hết người giáo viên phải đọc tốt để thâm nhập, lây truyền tới học sinh nhằm gây hứng thú cho học sinh trong tiết học. Để đọc tốt thì người giáo viên luôn coi trọng việc đọc mẫu để từ đó thường xuyên rèn luyện giọng đọc của mình, có ý thức tự điều chỉnh mình đọc đúng hơn và phải có lòng ham muốn đọc hay. 4. Luyện tập thực hành đọc đúng văn bản. - Tạo điều kiện cho từng học sinh được thực hành luyện đọc (theo nhóm, theo cặp) để rút kinh nghiệm. - Luyện đọc các câu tiêu biểu trong bài: Cách luyện đọc này tạo điều kiện cho tất cả các học sinh đều được đọc. Theo các bước sau: + Giáo viên đưa ra câu cần luyện đọc đã ghi ở bảng phụ. + Học sinh tìm hiểu nghĩa của câu văn đó. + Học sinh xác định giọng đọc của câu văn. + Học sinh đọc mẫu (giáo viên đọc mẫu): Học sinh thảo luận, nhận xét về giọng đọc của cô, của bạn mà mình yêu thích. + Học sinh luyện đọc theo nhóm, tổ, cá nhân. - Luyện đọc đoạn văn hoặc khổ thơ. Giáo viên cho học sinh nhắc lại cách thể hiện giọng đọc, cách ngắt giọng, nhấn giọng ở những từ ngữ biểu cảm trong đoạn hoặc khổ thơ đó rồi cho học sinh luyện đọc theo trình tự sau: + Giáo viên đọc mẫu- học sinh thảo luận, nhận xét về giọng đọc. + Học sinh luyện đọc theo cặp. + Tổ chức cho học sinh thi đọc trước lớp để các em học tập lẫn nhau và được giáo viên động viên hay uốn nắn. - Học sinh luyện đọc cả bài. + Giáo viên tiến hành các bước như trên. + Học sinh đọc cá nhân, giáo viên nhận xét đánh giá. * Đối với những văn bản có từ hai nhân vật trở lên, tổ chức cho học sinh thể Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 14 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 hiện giọng đọc theo nhân vật của văn bản hoặc cho học sinh đọc phân vai. Rèn cho các em biết thay đổi giọng đọc khi nhập vai các nhân vật trong bài đọc. - Cụ thể các em phải đọc phân biệt được lời của tác giả và lời của nhân vật; phân biệt được lời của nhân vật khác. Giáo viên hướng dẫn như sau: + Cho học sinh đọc bài và tìm trong bài có mấy nhân vật. + Giáo viên giúp học sinh chỉ ra tính cách của từng nhân vật và xác định giọngđọc phù hợp với từng nhân vật. + Giáo viên thực hiện đọc mẫu lời các nhân vật bằng giọng đọc của mình (hoặc có thể học sinh có năng lực đọc tốt thể hiện). - Học sinh luyện tập nhiều lần theo hướng dẫn của giáo viên. 5. Xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập cho học sinh bằng cách tổ chức trò chơi học tập trước và trong giờ học. Để kích thích hứng thú luyện đọc của học sinh, giáo viên có thể tổ chức các trò chơi học tập cho học sinh. Thông qua các trò chơi kích thích hứng thú đọc; rèn tư duy linh hoạt; luyện tác phong nhanh nhẹn, tháo vát, tự tin; giáo dục tư tưởng tình cảm tốt đẹp. Trò chơi học tập thường được tổ chức khi luyện đọc hoặc đọc diễn cảm (HTL). Tuỳ thời gian và điều kiện cho phép, giáo viên lựa chọn trò chơi học tập thích hợp để tổ chức cho học sinh tham gia. Ví dụ: Thi đọc nối tiếp từng đoạn (theo nhóm, tổ), đọc "truyền điện" thi tìm nhanh- đọc đúng; nhìn một từ đọc cả câu (hoặc nhìn một câu đọc cả đoạn), nghe đọc đoạn - đoán tên bài; thi đọc truyện theo vai,.... Dưới đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi luyện đọc như sau: a) Thi đọc tiếp sức: * Chuẩn bị: 1 đồng hồ, SGK, giáo viên dự kiến số nhóm tham gia chơi. * Tiến hành: - Giáo viên yêu cầu, hướng dẫn cách chơi. - Giáo viên quy định các nhóm có số lượng học sinh bằng nhau. - Từng nhóm lên bảng đứng thành hàng ngang mỗi em cầm một cuốn sách Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 15 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 giáo khoa, đã mở sẵn trong đó có bài văn sẽ thi đọc. + Giáo viên hô lệnh: "Bắt đầu, em số 1(đầu hàng bên phải hoặc bên trái) đọc câu thứ nhất của bài, dứt tiếng cuối cùng câu thứ nhất, em số 2 (cạnh số 1) mới được đọc tiếp câu số 2… Cứ như vậy cho đến em cuối cùng của nhóm. Nếu chưa hết bài, câu tiếp theo lại đến lượt em số 1, em số 2 đọc... cho đến hết bài văn thì dừng lại. Giáo viên tính và ghi bảng thời gian đọc của mỗi nhóm. - Học sinh sẽ bị trừ điểm nếu đọc sai, lẫn hay thừa thiếu tiếng trong câu hoặc đọc câu sau khi người trước chưa đọc sau, đọc vượt quá một câu theo quy định. - Giáo viên cho từng nhóm thi đọc, tính thời gian của mỗi nhóm cho điểm nhóm "đọc tiếp sức" mỗi câu văn đọc đúng cho 1 điểm, không cho điểm các trường hợp vi phạm. - Giáo viên cùng cả lớp nhận xét, chọn và tuyên dương nhóm đọc tiếp sức hay nhất. * Lưu ý: ở tiết tập đọc 1 bài thơ, giáo viên nên cho học sinh đọc 2 dòng hoặc 1 câu lục bát, nếu là tiết Tập đọc - Học thuộc lòng, giáo viên cho thi tiếp sức theo cách trên nhưng học sinh không nhìn sách giáo khoa. b) Thả thơ: * Chuẩn bị: Giáo viên viết vào phiếu câu thơ đầu (hoặc giữa) ở mỗi khổ thơ hoặc 1 - 2 từ đầu của mỗi câu thơ. Ví dụ bài: Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Giáo viên làm các phiếu như sau: Phiếu 1: Ung dung...............................ta ngồi Phiếu 2: Nhìn thấy...............................mắt đắng Phiếu 3: Mưa tuôn...............................ngoài trời. Phiếu 4: Đã về đây...............................tiểu đội. * Tiến hành: Giáo viên hướng dẫn cách chơi và nêu yêu cầu. - Mỗi lượt chơi gồm 2 nhóm và số người bằng số phiếu mỗi nhóm cử nhóm trưởng, 2 nhóm trưởng bốc thăm để giành quyền "thả thơ" trước. - Mỗi em trong nhóm cầm một tờ phiếu (giữ kín). Giáo viên hô "bắt đầu" Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 16 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 nhóm được thả thơ trước cử 1 người thả thơ ra một tờ phiếu cho 1 bạn nhóm kia. Bạn nhận được tờ phiếu phải đọc thuộc cả khổ thơ, hoặc cả câu thơ lục bát có câu, từ ghi trên phiếu. Nếu đọc đúng được tính 1 điểm. - Giáo viên tính số điểm của nhóm đọc thuộc thơ, đổi nhóm chơi tương tự trên, giáo viên tính điểm nhóm thứ hai. - Kết thúc trò chơi: giáo viên tuyên dương nhóm đọc tốt, điểm cao. c) Đọc thơ "truyền điện" * Chuẩn bị: thời điểm chơi cuối tiết Tập đọc - HTL; hoặc tiết ôn tập HTL. Học sinh 2 nhóm ngồi quay mặt vào nhau. * Tiến hành: - Giáo viên nêu tên bài thơ sẽ đọc truyền điện, nêu cách chơi. - 2 nhóm bắt thăm (hoặc oản tù tì) để giành quyền đọc trước. Đại diện nhóm đọc trước là "A" đọc khổ thơ đầu tiên của bài thơ rồi chỉ định thật nhanh "truyền điện" 1 bạn bất kì ( B). Bạn được chỉ định đọc tiếp khổ thơ thứ hai của bài. Nếu đọc thuộc được thì chỉ định của 1 bạn nhóm (S) đọc tiếp khổ thơ thứ 3...Cứ như vậy cho đến hết bài. Ví dụ: Bài Trăng ơi...từ đâu đến? Học sinh A1: Trăng ơi......trước nhà. Học sinh B1: Trăng ơi.......chớp mi. Học sinh A2: Trăng ơi........lên trời. Học sinh B2: Trăng ơi.......đến giờ. Học sinh A3 :Trăng ơi.....góc sân. Học sinh B3: Trăng từ đâu.......đất nước em.... Tiếp tục như vậy cho hết bài. Trường hợp học sinh được "truyền điện" chưa thuộc, các bạn nhóm đối diện sẽ hô từ 1 đến 5, nếu không đọc được phải đứng yên tại chỗ bị "điện giật", lúc đó học sinh A1 chỉ tiếp học sinh B2... Nhóm nào có nhiều người phải đứng bị "điện giật" là nhóm thua cuộc. Như vậy, ta thấy tổ chức trò chơi học tập luôn luôn làm cho học sinh hào hứng say mê tích cực trong học tập, làm cho học sinh ham mê học hơn. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 17 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 6. Quan tâm đến học sinh trong giờ học - Giáo viên lắng nghe học sinh đọc để sửa sai kịp thời cho học sinh, tập trung các quy tắc chính tả để học sinh có thể nhớ lâu hơn. - Bao quát lớp, phân bố thời gian hợp lý cho các hoạt động và đối tượng học sinh. - Cần nhẹ nhàng, gần gũi, quan tâm trực tiếp để học sinh mạnh dạn luyện đọc. - Có sự phân hóa học sinh trong giờ học. - Giúp học sinh học thuộc lòng trật tự và trình tự các phụ âm đầu và quy tắc chính tả để kích thích học sinh ghép vần. - Tăng cường sự hỗ trợ của các bạn trong lớp giúp học sinh thoải mái, mạnh dạn hơn trong luyện đọc. - Tập thói quen đọc to cho học sinh. V. ĐO LƯỜNG Để nâng cao chất lượng đọc cho học sinh là một việc làm đòi hỏi sự kiên trì và có thời gian, vì vậy giáo viên cần phải áp dụng các biện pháp luyện tập ở lớp cũng như ở nhà một cách đồng bộ mới mang lại hiệu quả tốt được. Để kiểm chứng những biện pháp trên tôi đã tiến hành dạy thử nghiệm 2 tiết tập đọc với 10 học sinh được lựa chọn ngẫu nhiên tại lớp 4B- trường Tiểu học Hướng Phùng- Hướng Hóa- Quảng Trị. VI. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC Tuy thời gian không dài, với cách tổ chức dạy học theo các biện pháp nêu trên, hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh hứng thú học tập, hoạt động tích cực hơn, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài. Số em đọc chưa đạt yêu cầu đã giảm đi. Số em đọc đúng được nâng lên rõ rệt. Kết quả thực nghiệm được thể hiện qua bảng sau: Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 18 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 Bảng 2: Kết quả thực nghiệm. Tổng Lớp Số em đọc chưa Số em đọc đạt Số em đọc Số em đọc số đạt yêu cầu trung bình đúng, rõ ràng diễn cảm tốt SL % SL % SL % SL % HS 4B 32 7 21,9% 18 56,2% 5 15,6% 2 6,3% Như vậy, với một thời gian ngắn nhưng tôi nhận thấy những biện pháp mà tôi đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Thiết nghĩ nếu giáo viên áp dụng các biện pháp này một cách thường xuyên, đặc biệt ở các lớp chủ yếu là đối tượng học sinh người dân tộc thiểu số thì chắc chắn chất lượng đọc của các em được nâng lên. * Bài học kinh nghiệm: Qua nghiên cứu lý luận và thực tế dạy đọc cho học sinh tiểu học, tôi đã rút ra bài học có giá trị sau: + Giáo viên cần phải thương yêu, gần gũi giúp đỡ học sinh, luôn quan tâm tìm hiểu xem các em vấp phải khó khăn gì trong cách đọc, cách phát âm và cách đọc để từ đó khắc phục những khó khăn các em vướng mắc. + Việc đọc mẫu của giáo viên là khâu quan trọng giúp học sinh luyện tập thể hiện sự cảm nhận về nội dung, ý nghĩa của bài đọc qua giọng đọc, đồng thời các em học tập cách đọc của giáo viên. + Việc nắm nội dung bài đọc và xác định giọng đọc cả bài, đoạn, câu là yếu tố cơ bản giúp học sinh đọc tốt. + Cần phát huy luyện đọc theo cặp, theo nhóm để học sinh luyện tập lẫn nhau. + Tăng cường sự hoạt động của các đôi bạn cùng tiến, giúp học sinh có nhiều thời gian luyện đọc hơn. + Trong quá trình giảng dạy nên tổ chức trò chơi học tập để thay đổi không khí học tập gây hứng thú cho học sinh. + Việc rèn học sinh có thói quen học ở nhà là một việc cần thiết trong khâu đọc đúng, bởi vì ở lớp thời gian học tập rất ít. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 19 Một số biện pháp rèn đọc cho học sinh lớp 4 C. PHẦN KẾT LUẬN I. Kết luận Trong thời đại ngày nay - thời đại của tri thức và trí tuệ, của khoa học công nghệ và thông tin, biết đọc càng quan trọng vì nó giúp người ta sử dụng các nguồn thông tin, để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Dạy đọc cho học sinh Tiểu học là cả một vấn đề hết sức cần thiết, đặc biệt là đối với các em người đồng bào dân tộc thiểu số. Nó có ý nghĩa rất to lớn để kích thích tính sáng tạo của học sinh, mở rộng vốn hiểu biết, bồi dưỡng tư tưởng tình cảm, nhân cách cho học sinh. Qua các bài tập đọc, học sinh còn được cung cấp vốn từ, năng lực diễn đạt, những hiểu biết về tác phẩm văn học. Từ đó nâng cáo trình độ văn hoá chung và trình độ Tiếng Việt nói riêng. Vậy để nâng cao hiệu quả dạy đọc cho học sinh lớp 4 đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta phải nỗ lực hết mình, tích cực đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư suy nghĩ sáng tạo làm cho các em say mê, hứng thú hoạt động học tập... Tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra 5 biện pháp để nâng cao hiệu quả dạy đọc cho học sinh lớp 4 nói chung và học sinh trường Tiểu học Hướng Phùng nói riêng. Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng một cách linh hoạt, khéo léo. Biện pháp 2: Khai thác giọng đọc của học sinh thông qua việc tìm hiểunội dung bài đọc. Biện pháp 3: Giáo viên đọc mẫu. Biện pháp 4: Luyện tập thực hành đọc đoạn văn. Biện pháp 5: Xây dựng không khí hào hứng, say mê học tập cho học sinh bằng cách tổ chức các trò chơi học tập trong giờ học Tập đọc. Biện pháp 6: Quan tâm đến học sinh trong giờ học. Người thực hiện: Tống Nữ Quỳnh Vi - Trường Tiểu học Hướng Phùng 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan