Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3 4 tuổi

“Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4. Thời gian nghiên cứu PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lí luận 2. Thực trạng của vấn đề 3. Các biện pháp tiến hành Biện pháp 1: Tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ bản thân Biện pháp 2: Sưu tầm, lựa chọn các bài hát phù hợp vơi trẻ Biện pháp 3: Đổi mới hình thức tổ chức, tạo hứng thú cho trẻ Biện pháp 4: Xây dựng môi trường Biện pháp 5: Sáng tác động tác múa Biện pháp 6: Phát triển vận động múa qua các ngày hội, ngày lễ và các hội thi Biện pháp 7: Tuyên truyền, kết hợp cùng phụ huynh 4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. PHẦN III: KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ 1. Ý nghĩa của vấn đề 2. Bài học kinh nghiệm 3. Ý kiến đề xuất PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO 1/46 Trang 2 Trang 2 Trang 3 Trang 3 Trang 3 Trang 3 Trang 3 Trang 7 Trang 9 Trang 9 Trang 10 Trang 11 Trang 18 Trang 24 Trang 35 Trang 39 Trang 40 Trang 40 Trang 40 Trang 41 Trang 41 Trang 42 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài “Nghệ thuật múa là loại hình nghệ thuật đặc thù”, phương tiện thể hiện chính là con người, ngôn ngữ được biểu hiện bằng các động tác, dáng dấp, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt, cùng với sự chuyển động, hoạt động có tính lôgic, có thể chuyển tải nộidung, một tư tưởng phản ánh một sự việc, một sự kiện, một tình cảm nào đó. Nghệ thuật múa đối với trẻ thơ là cả một thế giới kỳ diệu đầy màu sắc. Múa thu hút trẻ bằng chính sự hấp dẫn của bản thân nó. Thông qua các hình tượng múa, các động tác múa, trẻ khám phá được sự bí ẩn của cuộc sống xung quanh một cách nhẹ nhàng, tự nhiên nhưng cũng hết sức tinh tế. Khi tiếp cận với nghệ thuật múa trẻ như thấy mình bay vào thế giới rộng lớn của con người với bao điều mới lạ, hấp dẫn. Nghệ thuật múa có một sức hút kỳ lạ với trẻ mẫu giáo. Đặc biệt, ở trẻ lứa tuổi mẫu giáo bé (3-4 tuổi) có khả năng chú ý có chủ định, khả năng tái tạo và sáng tạo đang dần phát triển thì múa càng hấp dẫn trẻ hơn. Trẻ lứa tuổi này đã bắt đầu biết thể hiện tình cảm qua các động tác cụ thể, trẻ biết phối hợp giữa chân và tay, đầu, mình một cách nhịp nhàng. Múa là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, nghệ thuật múa là bức “điêu khắc sống” để làm cho một bức điêu khắc múa, ở múa chính là con người thể hiện gây ấn tượng sâu sắc tới những người thưởng thức. Nó mang trong mình về màu sắc, về đạo đức thẩm mỹ vui chơi giải trí, nó có vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện các chức năng hoạt động. Dạy múa cho trẻ ở mầm non sẽ góp phần nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm, làm giàu đẹp đời sống tinh thần như dòng sữa mẹ nuôi dưỡng trẻ thơ. Khi trẻ chập chững vào đời, vào trường học đầu tiên- trường học mầm non dạy trẻ những điệu múa để hình thành phát triển nhân cách và khả năng linh hoạt của cơ thể. Hơn thế nữa, múa còn giúp trẻ nhận biết cái đẹp, tự tin và làm chủ cơ thể, làm đẹp cho mình, giảm bớt sự căng thẳng của cơ thể. Cơ thể thoải mái là cơ sở, điều kiện giúp trẻ khôn lớn và trưởng thành sau này có dáng vóc đẹp và khoẻ mạnh. Nếu như đơn giản là những vận động theo nhạc hay động tác nhún chân, cuộn cổ tay, nghiêng người theo nhạc, theo lời bài hát. Không có sự phối hợp nhịp nhàng, uyển chuyển và lôgic giữa tay- chân- mặt. Giữa động tác với lời ca, nhịp điệu bài hát. Có nghĩa là chưa ý thức được đây là múa, mặt khác chưa tổ chức cho trẻ múa tập thể còn rất hạn chế. Chỉ có một số trẻ được tham gia múa trong các ngày lễ hội và trẻ đó thường có năng khiếu về múa, hơn các trẻ khác. Và trẻ thường không có kiến thức về các động tác cơ bản về múa. 2/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Bên cạnh đó trình độ và khả năng hướng dẫn múa của giáo viên còn nhiều hạn chế. Các bài múa cô giáo dạy cho trẻ thường rập khuôn máy móc, chưa thực sự thu hút lôi cuốn trẻ và gợi niềm đam mê hứng thú cho trẻ về nghệ thuật múa. Có thể nói, nghệ thuật múa đối với trẻ rất tự nhiên bởi trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo rất hiếu động, tò mò, ham hiểu biết, thích cái mới lạ… Trẻ tiếp nhận thế giới xung quanh bằng trực quan cảm tính. Nghệ thuật múa là loại hình nghệ thuật gắn chặt với âm nhạc. Khi trẻ tiếp xúc với múa( âm nhạc) trẻ thường thể hiện những phản ứng rất rõ ràng: thích thú, sửng sốt, hào hứng, sung sướng… Có khi lại là sự trầm ngâm, suy tư theo giai điệu tiết tấu âm nhạc. Với trẻ, mỗi một điệu múa lời ca trẻ đầu đón nhận chúng như đón nhận bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc. Hiện tượng này phản ánh nhu cầu muốn hoạt động và được hoạt động của trẻ. Vì vậy, là giáo viên trực tiếp dạy trẻ, tôi nhận thấy cần phải tìm ra phương pháp giúp trẻ có thể tiếp cận, cảm thụ với nghệ thuật múa một cách tốt nhất, những phương pháp tốt nhất để cùng đồng nghiệp, cũng như phụ huynh gắn bó với trẻ hiểu được và có thể thực hiện một cách tốt nhất giúp trẻ phát triển nghệ thuật múa. Đó cũng là lí do vì sao tôi đã chọn đề tài “ Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình tại trường Mầm non Ngô Thì Nhậm. 2. Mục đích nghiên cứu - Tìm hiểu thực trạng hoạt động dạy trẻ múa tại trường MN Ngô Thì Nhậm. - Nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp giúp trẻ phát triển nâng cao hiệu quả nghệ thuật múa cho trẻ mẫu giáo bé. - Đề ra những kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng hoạt động múa cho trẻ, kích thích sự hứng thú tập trung tích cực của trẻ mẫu giáo bé và khả năng cảm thụ môn nghệ thuật này tốt hơn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi tích cực tham gia hoạt động múa trong trường mầm non. - Nâng cao chất lượng hoạt động múa giúp trẻ hứng thú tích cực tham gia hoạt động múa. - Phạm vi nghiên cứu: Trẻ lứa tuổi mẫu giáo Bé tại trường mầm non Ngô Thì Nhậm. 4. Thời gian nghiên cứu - Từ tháng 9/2017 đến tháng 3/2018 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lí luận 1.1. Múa là gì? Nghệ thuật múa là một loại hình nghệ thuật biểu hiện, mang tính tổng hợp khách quan đặc thù. Phương tiện thể hiện bằng cơ thể của con người, ngôn ngữ biểu hiện là động tác, dáng dấp, cử chỉ, hành động, điệu bộ, tư thế, đường nét, chuyển động trong âm nhạc. Diễn ra trong không gian sân khấu và thời gian được ấn định trước. Trong quá trình lao động, các động tác múa được hình thành 3/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” do nhu cầu thực tiễn để truyền bá kinh nghiệm, tình cảm của con người với con người, con người với thiên nhiên. Nghệ thuật múa là dạng văn hoá phi vật thể, còn gọi là nghệ thuật của không gian và thời gian. Nghệ thuật múa (hoạt động múa) là hoạt động xuất hiện sớm nhất của loài người. Con người lao động thì phải lao động. Múa là loại hình nghệ thuật được sinh ra và phát triển trong quá trình hoạt động và lao động của con người. Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau: chế độ nô lệ, phong kiến, tư bản nghĩa, thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, cho đến ngày nay nghệ thuật múa đã và đang dần được hoàn thiện và chiếm một vị trí quan trọng trong nền văn hóa dân tộc và trong đời sống xã hội. Trải qua tiến trình hình thành, phát triển văn hóa nghệ thuật của con người, múa hiện diện là một thành tố văn hóa qua mọi thời kỳ. Trong tiến trình lịch sử ấy, nghệ thuật múa luôn phát triển, ngày một hoàn thiện những chức năng, đặc trưng nghệ thuật, hàm chứa bản sắc văn hóa dân tộc. Nghệ thuật múa là biểu hiện trình độ, tri thức văn hóa, tư duy thẩm mĩ, sáng tạo văn hóa, nghệ thuật của các tộc người Việt Nam. Nó tham gia vào nhiều sinh hoạt văn hóa cộng đồng, như phong tục, tập quán, đời sống văn hóa tâm linh và lễ hội. Văn hóa nói chung, nghệ thuật múa nói riêng là thực thể tồn tại trong đời sống xã hội. 4/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” 1.2. Vai trò của nghệ thuật múa đối với con người. Nghệ thuật múa được sinh ra và phát triển trong quá trình lao động và hoạt động của con người. Trải qua các giai đoạn phát triển của xã hội, của loài người- nghệ thuật múa cũng dần được hoàn thiện và chiếm một vị trí quan trọng trong nền văn hoá dân tộc và trong đời sống văn hoá của xã hội. Nghệ thuật múa là một hình thái xã hội. Nó ra đời là do nhu cầu của con người trong cuộc sống muốn biểu đạt nhận thức, hoạt động, tư tưởng, tình cảm của mình khi con người mới thoát khỏi loài vượn, tiếng nói chưa hình thành rõ rệt. Ngôn ngữ múa đã trở thành một nhu cầu của xã hội nguyên thuỷ, ban đầu nó mang mình yếu tố kịch câm. Mỗi khi muốn truyền đạt kinh nghiệm lao động, săn bắn... họ thường dùng ngôn ngữ múa để diễn đạt, để mọi người cùng học tập, bắt chước, hoặc khi muốn tập thể cùng thống nhất phải dùng ngôn ngữ múa để đồng sức lực hành động. Trong quá trình lao động, chiến đấu tình cảm con người trong xã hội ngày càng gắn bó, yêu thương, lúc đó họ lại cùng nhau cầm tay reo hò, nhảy múa xung quanh ánh lửa. Nhưng điệu múa chỉ dừng lại ở chỗ dậm chân, vỗ tay, reo hò... bộc lộ niềm phấn khởi của mình. Ngày nay, sự phát triển của nghệ thuật múa còn là con đường giáo dục tốt nhất. Thông qua múa có thể làm rung động trái tim, khối óc, làm cho con người xích lại gần nhau hơn, tính chất của múa không mạnh mẽ dữ dội mà nhẹ nhàng bền bỉ, âm ỉ nhưng không kém phần sâu sắc. Nghệ thuật múa còn giúp cho con người thể hiện được sự dạt dào, say mê, bay bổng, tình yêu lao động, trong lứa đôi, trong cuộc sống, yêu con người, tình mẫu tử, yêu tổ quốc. Múa đạt được mục tiêu là đưa con người tới sự hoàn thiện nhân cách. Múa là tấm gương phản chiếu, phản ánh đời sống hiện thực, là sự chọn lọc, nhào nặm có tính sáng tạo của người nghệ sỹ, thông qua các động tác được cách điệu, nhằm đem cho người xem những tư tưởng, nội dung cần thiết. Qua thưởng thức, người xem tự nhận thức vận dụng vào cuộc sống của mình cho tốt đẹp hơn. 1.3. Vai trò của nghệ thuật múa đối với trẻ thơ. 5/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Đối với trẻ mầm non, nghệ thuật múa góp phần hình thành nhân cách của trẻ, là phương tiện để giáo dục đạo đức, thẩm mỹ, trí tuệ thể chất cho trẻ. Nghệ thuật múa đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu không ngừng chuyển động đầy niềm vui, gợi cho trẻ khả năng cảm thụ, lĩnh hội, hiểu cái đẹp, muốn vươn tới cái đẹp. Nội dung tác phẩm múa, hình tượng múa đã mang lại cảm xúc và nhận thức thẩm mỹ cho trẻ về nội dung, tư tưởng tác phẩm. Múa là hình thức hoạt động kết hợp âm nhạc rất hấp dẫn đối với trẻ. Trong khi múa, trẻ bộc lộ nhu cầu giao tiếp xung quanh. Nghệ thuật múa không những giúp cho trẻ tạo ra hình thể, dáng dấp đẹp, mà còn giúp trẻ phát triển khả năng bộc lộ diễn đạt cảm xúc một cách hồn nhiên chân thật. Trên cơ sở đó trẻ nhận được giai điệu âm nhạc, biết phối hợp động tác cho phù hợp với âm nhạc. Đó chính là điều kiện hướng thẩm mỹ cho trẻ một cách toàn diện nhất. Nghệ thuật múa gắn với sự phát triển trí tuệ của trẻ. Đòi hỏi trẻ phải ghi nhớ có chủ định, có trí tưởng tượng, tư duy sáng tạo, tư duy sáng tạo khi múa trẻ phải biết nghe nhạc, phối hợp giữa âm nhạc và động tác kết hợp từ những động tác đơn giản đến những động tác phức tạp. Múa còn rèn luyện cho trẻ tính kiên trì, biết tự kiềm chế và hoà mình với tập thể. Có thể nói, mọi loại hình nghệ thuật phản ánh một cách độc đáo cuộc sống và ảnh hưởng đặc biệt đến sự phát triển trí tuệ, tình cảm của trẻ mà nghệ thuật múa cũng như loại hình nghệ thuật khác (âm nhạc, điêu khắc, đồ hoạ) đều mang trong mình chức năng phản ánh sâu sắc về đạo đức, vui chơi, giải trí ... đồng thời tính nhân văn của nghệ thuật múa luôn được thẩm định ở độ cao trong vai trò hoàn thiện các chức năng hoạt động. Không những thế mà hoạt động múa còn có mối quan hệ mật thiết với các loại hình nghệ thuật khác: Thơ, ca, văn học, âm nhạc... giúp gây hứng thú cho trẻ hoạt động tốt. Nghệ thuật múa là phương tiện giúp trẻ phát triển nhiều mặt, cụ thể là: a. Múa là phương tiện hình thành đạo đức cho trẻ mầm non. Khi trẻ thực hiện một hoạt động có mục đích nào đó thì đồng thời có tình cảm, đạo đức cũng được hình thành. Đối với hoạt động múa hát là lúc được giao lưu cảm xúc với nhau. Sự quan tâm thông qua chia sẻ giúp đỡ lẫn nhau, nhường nhịn nhau, giúp trẻ có ý thức tập thể tạo điều kiện tốt cho trẻ có khả năng hoà nhập với cộng đồng. Trẻ cầm tay nhau cùng múa hát, nhường nhịn nhau ở mỗi bước đi, mỗi bước nhảy, không chen lấn, xô đẩy nhau để thể hiện sự đoàn kết. Trẻ đứng trước tập thể, nhiều khán giả để biểu diễn ở một bài múa từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong mọi hoạt động, cùng nhau cố gắng tập một điệu múa cho đều, đẹp và hoàn chỉnh. Không khám phá, không bỏ cuộc giữa chừng, đòi hỏi trẻ phải tập trung, chú ý, có tính tổ chức kỷ luật cao, cùng nhau hoàn thành tốt. Múa là điều kiện cần thiết để hình thành những phẩm chất đạo đức của nhân cách trẻ. Ngoài ra ở mổi màn múa hoạt cảnh các hình thức múa cũng đem lại nội dung đạo đức cho trẻ. Ví dụ: Bài múa “cháu yêu bà”, trẻ thêm kính trọng, yêu mến bà của mình hơn. b. Múa là phương tiện giáo dục trí tuệ cho trẻ mầm non. 6/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Múa là khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ, nó gắn liền với sự phát triển trí tuệ của trẻ. Khi múa đòi hỏi trẻ phải chú ý quan sát, nhạy bén, linh hoạt, phối hợp các động tác một cách lôgic đồng thời lắng nghe giai điệu âm nhạc. Tác phẩm múa còn khó, phức tạp như những bài múa tập thể, múa dựng hình tượng, hoạt cảnh đòi hỏi trẻ phải lắng nghe giai điệu, nghe nhạc, ghi nhớ vai diễn, đội hình chuyển động, các động tác múa, thứ tự, vị trí từng người, ai múa trước, ai múa sau, điều chỉnh đội hình cho đẹp. Như vậy, trên cơ sở liên kết thống nhất các cơ quan vận động thính giác, thị giác, giúp trẻ phát triển trí nhớ theo từng độ tuổi, các bài tập rèn luyện kỹ năng múa ngày càng khó dần và phức tạp hơn, đòi hỏi trẻ phải tích cực tư duy, dần dần trẻ tự hình dung ra các động tác hình tượng phù hợp lời ca làm cho trí tưởng tượng ngày càng phong phú và thực hiện tốt hơn. c. Múa góp phần phát triển thể chất cho trẻ mầm non. Múa bằng hình thể động tác, tư thế của con người. Khi trẻ múa đòi hỏi hoạt động của toàn thân, các cơ quan trong cơ thể đều hoạt động, nhịp điệu nhanh mạnh, gắn liền với hoạt động của hệ tuần hoàn, làm cho tim đập nhanh, sự tuần hoàn của máu tăng, hô hấp tăng, trẻ thở nhanh , mạnh làm nở phổi. Bài tiết ra nhiều mồ hôi. Múa phát triển các cơ bắp săn lại rắn rỏi, trẻ cứng cáp, khoẻ mạnh, uyển chuyển nhẹ nhàng duyên dáng, tư thế đẹp. Do đó, múa còn làm tiêu hao năng lượng làn cho trẻ chóng đói, thèm ăn, đến bữa ăn trẻ ăn ngon miệng hơn, giúp trẻ hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn, là điều kiện phát triển thể chất cho trẻ. Cô cùng trẻ tập múa 7/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” d. Nghệ thuật múa góp phần giáo dục thẩm mỹ cho trẻ mầm non. Giáo dục thẩm mỹ là quá trình tác động có mục đích, có hệ thống vào nhân cách trẻ nhằm phát triển năng lực, cảm thụ và nhận biết cái đẹp trong nghệ thuật, trong thiên nhiên và trong đời sống xã hội. Từ đó trẻ phân biệt được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống để trẻ bắt chước và làm theo. ở nghệ thuật múa, động tác kết hợp giai điệu giúp trẻ biểu lộ cảm xúc, diễn đạt cảm xúc khi múa trẻ thấy được hình thể của mình, của bạn thông qua động tác hướng dẫn, dáng đi uyển chuyển nhịp nhàng, duyên dáng. Cảm nhận được giai điệu bài hát, kết hợp phục trang nhiều màu sắc, quần áo dân tộc hay vùng miền, cách điệu theo từng nội dung vai diễn, cảnh trang hoàng rực rỡ của vai diễn hay một khung cảnh nào đó. Gợi cho trẻ những tình cảm, cảm xúc thẩm mỹ, giúp trẻ hiểu nội tâm về hình thức tác phẩm. Nội dung tác phẩm cũng đem đến cho trẻ cảm xúc thẩm mỹ: Ví dụ “ngày vui của bé” trẻ cảm nhận được cảnh vật, khung cảnh vui tươi khi đến trường, có nắng có bạn bè, có cô giáo, làm cho trẻ thêm yêu bạn bè, cô giáo và ham mê đến trường. Thẩm mỹ là tấm gương phản chiếu đời sống xã hội, những hình tượng đẹp mang lại nhận thức thẩm mỹ cho người xem. Khi múa những bài về chú bộ đội, trẻ cảm thấy các chú bộ đội hùng dũng, hiên ngang trước quân thù, hăng say luyện tập trên thao trường nhưng lại rất yêu các trẻ thơ. Từ đó giúp trẻ càng yêu thêm các chú bộ đội hơn. 2. Thực trạng của vấn đề Trẻ ở lứa tuổi này rất hiếu động, ham hiểu biết, ham tìm tòi, khám phá những điều mới lạ, tâm hồn trẻ rất hồn nhiên , trong sáng nhạy cảm với thế giới xung quanh. Do đó mà năng khiếu nghệ thuật thường được nảy sinh ngay từ thuở nhỏ trẻ luôn mê say mong ước làm được nhiều cái đẹp, ước mình đẹp hơn. Tư duy của trẻ đã chuyển dần từ tư duy trực quan hành động sang tư duy trực quan hình tượng, giúp trẻ nhìn sự vật hiện tượng một cách toàn diện. Sự phát triển tư duy thì trí tưởng tượng của trẻ cũng trở nên phong phú, trẻ có khả năng dùng vật này thay thế cho vật khác. Trẻ biết sử dụng các hệ thống ký hiệu khác nhau để biểu thị các dự vật hiện tượng của hiện thực làm giàu thêm trí tưởng tượng ở trẻ. Ví dụ: Từ chiếc bát thành cái trống, từ cái thìa thành cái dùi, cái tăm thành ống tiêm...Hơn nữa, sự phát triển tâm lý của trẻ là khả năng bắt chước và thích bắt chước. Nhờ khả năng này mà trẻ có thể tiếp nhận hay nói một cách khác “ bắt chước” những bài tập múa theo sự hướng dẫn của giáo viên. Đến tuổi mẫu giáo trẻ đã hoàn thiện về một số chức năng, trẻ đi đứng chạy nhảy vững vàng. Tuy nhiên xương trẻ còn mềm do có nhiều sụn, khả năng vận động, trẻ biết phối hợp chân tay. Do đó hoạt động vui chơi nhảy múa là điều kiện để trẻ bộc lộ nhu cầu giao tiếp với mọi vật xung quanh, làm cho trẻ cảm thụ nghệ thuật một cách tốt hơn. Ở trẻ các vận động cơ thể của trẻ đang phát triển, khả năng nghe nhạc của trẻ cũng phát triển hơn vì thế nghệ thuật múa rất phù hợp với trẻ. Khi được tiếp xúc tác phẩm múa phù hợp, trẻ có sự định hướng trong không gian, biết di chuyển đội hình một cách khéo léo, uyển chuyển, mềm dẻo, nhanh nhẹn. Khi múa trẻ biết lắng nghe, ghi nhớ đặc điểm và nhịp điệu từ động tác đơn giản đến động tác phức tạp, biết phối hợp nhịp nhàng, khéo léo 8/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” giữa chân, tay, thân hình, biết diễn cảm qua ánh mắt, cử chỉ...trẻ biết hình thành cho mình kỹ năng múa, biết đánh giá bạn múa... từ đó trẻ hoạt động sáng tạo khi thực hiện tác phẩm của mình, một điệu múa hay một đoạn múa. Điều đó chứng tỏ là một nhu cầu tất yếu của trẻ. Nghệ thuật múa là một phương tiện để góp phần đạo đức, giáo dục thẩm mỹ, múa góp phần hình thành nhân cách trẻ. Múa luôn chuyển động âm thanh, tiết tấu và thể hiện các đội hình khác, động tác được cách điệu, nội dung được khái quát, sự vật được tưởng tượng có tính tạo hình. Múa thực sự là một lĩnh vực thu hút con người, đặc biệt đối với trẻ thơ. Vì nó phù hợp với hình tượng, đối với trẻ do đặc điểm tâm sinh lý mà các bài múa thường đơn giản chỉ có 3- 4 động tác, mỗi bài chỉ chuyển 2- 3 đội hình khác. Nhưng trẻ rất thích tập trung chú ý và rất say mê hứng thú khi được học múa tập thể và cá nhân 2. 1. Thuận lợi - Giáo viên được đi học bồi dưỡng chuyên môn do phòng giáo dục và đào tạo tổ chức. Dự các buổi chuyên đề của phòng, chuyên đề của trường, dự giờ đồng nghiệp tạo điều kiện để học tập, củng rút kinh nghiệm về phương pháp tổ chức cho trẻ. - Giáo viên đều đạt trình độ trên chuẩn, nhiệt tình tâm huyết với nghề. Đội ngũ giáo viên trong trường luôn đoàn kết, thống nhất. - Ban giám hiệu luôn tạo mọi điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, các phương tiện dạy học hiện đại: phách, trống, đàn organ, ti vi, máy chiếu, điều hòa… - Đa số trẻ nhanh nhẹn, hiếu động thích tìm tòi, khám phá tham gia các hoạt động. - Phụ huynh luôn quan tâm đến tình hình học tập của con em mình và nhiệt tình kết hợp với giáo viên, mong muốn trẻ vui tươi, yêu thích âm nhạc. 2.2. Khó khăn: - Hoạt động múa là nhu cầu của trẻ mẫu giáo nói chung và mẫu giáo bé nói riêng. Tuy nhiên trên thực tế việc triển khai môn múa cho trẻ trong trường mầm non còn gặp rất nhiều khó khăn như: sự nhận thức về nghệ thuật múa cũng như khả năng múa của một số giáo viên vẫn còn hạn chế. - Chương trình biên soạn những động tác múa, những điệu múa còn đơn điệu, nghèo nàn và đi theo một mô típ quen thuộc mà chưa có sự hoạch định chương trình một cách rõ ràng cho từng lứa tuổi. - Giáo viên đã nhận thức được vai trò và tác dụng của múa đối với giáo dục trẻ mẫu giáo và đã tiến hành tổ chức dạy múa cho trẻ những lại chưa có biện pháp tích cực nhằm nâng cao hiệu quả của tiết học múa. - Lớp học còn chật chội, nhỏ bé, nên ảnh hưởng đến việc triển khai các hoạt động cho trẻ. - Một số cháu quá hiếu động nên không tập trung vào các hoạt động tập thể. Một số cháu lại quá nhút nhát không tự tin thể hiện bản thân và không bày 9/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” tỏ được suy nghĩ của mình với người khác, trẻ chưa mạnh dạn trong giao tiếp hoặc ngôn ngữ của trẻ không phù hợp với lứa tuổi. * Kết quả khảo sát kỹ năng múa của trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi Số trẻ : 35 trẻ Khảo sát Số trẻ Trẻ múa được một số động tác 32 Trẻ múa đúng động tác biểu cảm 5 Tỷ lệ 91 14 Trẻ múa đúng nhưng sai nhạc 8 22 Trẻ không múa đuợc Trẻ mạnh dạn tham gia biểu diễn 3 25 9 71 3. Các biện pháp thực hiện: 3.1.Biện pháp 1: Tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ bản thân: - Giáo dục âm nhạc là một mặt quan trọng trong chương trình chăm sóc, giáo dục trẻ từ 0 – 6 tuổi, nhằm bồi dưỡng cho trẻ hứng thú, tình yêu đối với âm nhạc, giúp trẻ từng bước cảm thụ âm nhạc. Nội dung giáo dục âm nhạc ở mầm non góp phần đáng kể tạo cơ sở cho quá trình hình thành nhân cách giúp trẻ phát triển toàn diện. Tuy nhiên, hiệu quả giáo dục âm nhạc ở trường mầm non phụ thuộc nhiều vào chất lượng dạy học và giáo dục âm nhạc của giáo viên trường mầm non. Sự hiểu biết về âm nhạc và năng lực sử dụng phương pháp bộ môn có ảnh hưởng quyết định đến chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ. - Xuất phát từ thực tiễn và nhằm đáp ứng nhu cầu của trẻ, mà bản thân cá nhân tôi tự tìm hiểu và không ngừng học tập tìm ra những biện pháp khắc phục riêng cho mình. - Là người giáo viên yêu nghề, mến trẻ, muốn truyền tải được nội dung múa, cảm hứng cho trẻ, tôi cần phải có kiến thức về múa trước tiên, phải hiểu được nội dung bài hát, cảm nhận được giai điệu bản nhạc. - Sau khi cảm nhận tốt giai điệu bản nhạc đó, thì tôi nghiên cứu những động tác phù hợp với lứa tuổi trẻ mà mình đang dạy 3-4 tuổi. Tôi sẽ viết ra những động tác, rồi tự mình thực hiện xem đã phù hợp chưa, có khó so với trẻ không rồi tôi mới đưa vào hướng dẫn dạy trẻ. - Lựa chọn những động tác phù hợp với lứa tuổi của trẻ, phù hợp với khả năng của trẻ rồi nhưng như vậy chưa đủ. Tôi còn nghiên cứu nghĩ ra phương pháp, hình thức tổ chức tiết dạy đó nhằm hướng đến trẻ làm trung tâm. Với mục đích lấy trẻ làm trung tâm nên tôi chỉ là người hướng dẫn và giúp trẻ múa được theo bản nhạc đó. Nhưng không vì thế mà tôi dạy múa qua loa mà để trẻ tự nhớ, tự múa được. - Tôi luôn tích cực sưu tầm các loại sách, báo hướng dẫn như “Báo họa mi”, “Gia đình và bé”…, hoặc các chương trình âm nhạc dành cho trẻ như “Đồ rê mí”, “Mầm chồi lá”, “Nhảy cùng bibi”….và đi học thêm các lớp học dạy múa cho trẻ mẫu giáo, để học hỏi thêm những động tác múa mới, gây hứng thú, đổi 10/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” mới hơn nhằm nắm chắc hơn về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động múa cho trẻ mầm non, đặc biệt với lứa tuổi mẫu giáo bé 3-4 tuổi. - Tôi thường xuyên đề xuất với Ban giám hiệu về việc thiết kế tiết dạy múa cho trẻ nhằm được nghe những đóng góp ý kiến từ Ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn cùng các cô giáo trong trường. - Thường xuyên học hỏi, dự giờ đồng nghiệp, đúc rút kinh nghiệm cho bản thân mình. - Từ những việc trên mà tôi đã tích lũy được cách thức tổ chức các hoạt động cũng như tạo nguồn cảm hứng cho trẻ học múa. 3.2. Biện pháp 2: Sưu tầm, lựa chọn bài hát phù hợp với trẻ - Âm nhạc là một môn nghệ thuật giàu tính thiện đem đến cho con người niềm vui lạc quan, yêu đời và nâng tâm hồn con người đến với những tình cảm cao thượng, thiêng liêng. Với trẻ em, nhất là ở lứa tuổi mầm non thích vui chơi, hoạt động, ham tìm hiểu cuộc sống thì âm nhạc lại càng gần gũi và gắn bó một cách tự nhiên, thoải mái. Qua bài hát, các em được giáo dục về đạo đức, về nhân cách, được bồi dưỡng về tình cảm thẩm mĩ, năng lực thẩm mĩ để từ đó làm theo cái đẹp và ham thích sáng tạo ra cái - Lựa chọn bài hát phải phù hợp với trẻ, lời bài hát ngắn, dễ hát, dễ nhớ nhưng lại phải hay và chứa đựng một nội dung mang ý nghĩa giáo dục và có giá trị thẩm mĩ. Điển hình một số bài hát sau: “Bé bé bằng bông” của một thời chống Mĩ, “Đi học về”, “Rửa mặt như mèo”, “Trường chúng cháu là trường mầm non”, “Cả tuần đều ngoan” v.v… là những bài hát đi vào tâm hồn trẻ từ lúc mới sinh ra cho đến khi trẻ biết âm ư, ê a theo câu hát. Dưới đây tôi xin nêu một số trường hợp cụ thể qua những ca khúc mẫu giáo đã được phổ biến: - Dạy trẻ lễ phép, biết hỏi, biết chào có các bài hát: “Con cò bé bé”, “Đi học về”, “Cháu chào cô ạ”, “Con chim vành khuyên”, “Đàn kiến” v.v… - Dạy trẻ biết giữ gìn vệ sinh có các bài hát: “Rửa mặt như mèo”, “Xỉa cá mè”, “Vì sao mèo rửa mặt” v.v… - Dạy trẻ có tình thương yêu ông bà, cha mẹ, cô giáo, bạn bè có các bài hát: “Cháu yêu bà”, “Con búp bê”, “Cháu yêu cô giáo”, “Bông hoa mừng cô”, “Tìm bạn thân” v.v… - Giáo dục trẻ tình cảm với Bác Hồ, với chú bộ đội có các bài hát: “Em mơ gặp Bác Hồ”, “Chú bộ đội”, “Nhớ ơn Bác”, v.v… - Các bài hát dành cho các em sinh hoạt, vui chơi có các bài hát: “Chơi bập bênh”, “Vào rừng hoa”, “Chơi đu”, “Cưỡi ngựa trẻ”, v.v… Cụ thể đi sâu hơn để phù hợp với các chủ đề mà trẻ được học, ví dụ như: + Chủ đề Gia đình: Bài hát “Cả nhà thương nhau”, “Nhà mình rất vui”, “ Gia đình nhỏ hạnh phúc to”… + Chủ đề Động vật: “Đố bạn”, “ Một con vịt”, “ Chú ếch con”, “Chú voi con ở Bản Đôn”, “Con gà trống”… + Chủ đề Thực vật: “Quả”, “Em yêu cây xanh”, “Màu hoa”,… Không thể kể hết mọi chủ đề, mọi nội dung , mọi khía cạnh đề tài của các bài hát mầm non đã được đề cập đến vì nó vô cùng phong phú, đa dạng và hết 11/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” sức sinh động. Tất cả những điều bổ ích đó thông qua giai điệu vào tâm hồn các em chắc chắn sẽ thu nhận được một khối lượng kiến thức không nhỏ. Nó giúp trẻ tiếp nhận sự giáo dục về nhiều điều thông qua các ca khúc. Các ca khúc ấy sẽ thành ấn tượng khó phai mờ của tuổi ấu thơ. 3.3. Biện pháp 3: Đổi mới hình thức tổ chức, gây hứng thú cho trẻ - Hứng thú là một thuộc tính tâm lí - nhân cách của con người. Hứng thú có vai trò rất quan trọng trong học tập và làm việc, không có việc gì người ta không làm được dưới ảnh hưởng của hứng thú. M.Gorki từng nói: Thiên tài nảy nở từ tình yêu đối với công việc. Cùng với tự giác, hứng thú làm nên tính tích cực nhận thức, giúp trẻ đạt kết quả cao, có khả năng khơi dậy mạch nguồn của sự sáng tạo. - Để tổ chức giờ hoạt động chung về nghệ thuật múa đạt hiệu quả cao, người giáo viên cần phải có được các thủ thuật vào bài khác nhau, phù hợp với từng tiết dạy để tạo được hứng thú và thu hút sự chú ý cho trẻ vào giờ học. Trong quá trình tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động múa trong giờ hoạt động chung, giáo viên phải có được hình thức tổ chức tiết học, cách vào bài sao cho thật thoải mái, không gò ép và phải có tác dụng phát huy tính tích cực chủ động của trẻ. * Ví dụ: Trước khi vào giờ học, tôi tạo hứng thú cho trẻ bằng cách kể một câu chuyện ngắn về chú thỏ: Trong một khu rừng nọ, có rất nhiều loài với nhau: Sáo Đỏ, Công xanh, Chích Chòe, Tu Hú…Mỗi loài chim đều xinh đẹp và có những tài năng riêng, đặc biệt rất thích múa. Một hôm, loài chim quyết định mở cuộc thi ‘Thi xem ai múa giỏi nhất”. Nhưng vì Chích Chòe nhỏ tuổi nhất lại nhút nhát nên không múa giỏi bằng mọi người. Bạn Chích Chèo không biết phải làm thế nào cả? Sau khi kể chuyện, cô đặt câu hỏi: Thế các con có muốn giúp bạn Chích Chòe tự tin hơn và biết múa nhiều động tác đẹp để tham gia cuộc thi không nào? Và khi trẻ đã hứng thú, muốn giúp đỡ bạn Chích Chòe. Cô sẽ hướng dẫn trẻ những động tác múa minh họa. Trẻ hứng thú tiết học và biểu diễn tự tin những động tác múa cơ bản được cô dạy. * Tổ chức hoạt động học theo nhóm , về các góc để thực hiện: Học theo nhóm là hình thức học tập có sự hợp tác của nhiều thành viên trong lớp nhằm giải quyết những nhiệm vụ học tập chung. Được tổ chức một cách khoa học, học theo nhóm sẽ phát huy tính tích cực, sáng tạo, năng lực, sở trường, tinh thần và kĩ năng hợp tác của mỗi thành viên trong nhóm. Dựa vào tình hình thực tế, diện tích lớp trật mà số học sinh đông nên tôi có thể thay đổi hình thức ngồi ghế vòng cung, chữ U… bằng hình thức cho trẻ về các góc để thực hiện cũng như ô luyện. 12/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Nhóm trẻ thực hiện ở góc Học tập Nhóm trẻ thực hiện ở hóc Tạo hình 13/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Nhóm trẻ thực hiện ở góc Xây dựng +Ví dụ: Ôn vận động: “Hòa bình cho bé”. Đây là bài hát có giai điệu âm nhạc vui nhộn, trẻ rất thích thú, giáo viên đã có sự đầu tư cho tiết dạy với sự chuẩn bị có khá chu đáo. Đàn nhạc, khăn, cờ giấy… gây được sự hứng thú cho trẻ. Song lại chưa chú ý đến đội hình ngồi và bạn diễn. Cô cho trẻ ngồi hình chữ U và đứng tại chỗ bạn diễn đã gây ra sự lộn xộn, trẻ không quan sát được mình, được bạn cũng như quan sát cô múa mẫu, nhiều trẻ còn lúng túng, chưa múa được mặc dù đây là tiết ôn tập. Thay vào đó mà cô không cho trẻ ngồi đội hình chữ U và chờ lần lượt theo tổ, nhóm, cá nhân lên thực hiện nữa mà có thể tổ chức chia các nhóm về các góc chơi đứng thành vòng tròn nhỏ. Mỗi nhóm 5 bạn, cô bật nhạc cho trẻ biểu diễn. Như vậy, trẻ có thể dễ dàng quan sát bạn cũng như nhận xét kỹ là bạn đã thực hiện được chưa. Cô và trẻ đều dễ dàng hoạt động và quan sát, nêu nhận xét. 14/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Nhóm trẻ đứng vòng tròn múa bài “Hòa bình cho bé” + Ví dụ: Dạy vận động “Ba ngọn nến lung linh” Trước đây khi dậy trẻ, tôi chuẩn bị về âm nhạc cũng như đạo cụ múa cho trẻ (mũ múa – đủ cho số cháu) tạo được hứng thú với trẻ bằng sự hấp dẫn vào bài rất tự nhiên linh hoạt. Tuy nhiên chưa có sự đào sâu đầu tư cho kỹ năng múa, động tác múa làm mẫu ở cô còn nghèo nàn, mặc dù phù hợp với kỹ năng múa của trẻ gây nhàm chán; trẻ chỉ đội mũ múa đứng tại chỗ hát và chạy theo cô thành một vòng tròn…). Bên cạnh đó việc làm mẫu của cô thể hiện sự qua loa, chưa hay, chưa truyền cảm( không hóa thân vào nhân vật). Đặc biệt giáo viên chưa có hình thức khuyến khích trẻ hoạt động, chưa chú ý phân tích lời ca và sửa sai cho trẻ kịp thời… Tuy nhiên khi tất cả hoạt động đều lấy trẻ làm trung tâm, bản thân tôi suy nghĩ tìm ra cách tổ chức sao cho thu được kết quả rốt nhất. Tôi chú ý đi sâu rèn kỹ năng múa cho trẻ hơn: Tôi vẫn chuẩn bị mũ nến múa cho cô và trẻ. Bên cạnh đó, tôi vừa hát vừa múa gợi ý cho trẻ, cho trẻ cùng nhau đứng 15/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” thành vòng tròn, cô đứng giữa bên trong vòng tròn. Qua đó, cô và trẻ cùng nhau múa tạo sự gần gũi hoặc trẻ có thể tự sáng tác những động cơ bản mà trẻ đã được học Cô và trẻ đứng thành vòng tròn múa bài “Ba ngọn nến lung linh” 16/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Cô và trẻ đứng thành vòng tròn múa bài “Ba ngọn nến lung linh” + Ví dụ: Nội dung trọng tâm: dạy vận động: Vỗ tay theo nhịp của bài hát “Cá vàng bơi”. Có sự chuẩn bị đầy đủ đàn, nhạc nhưng khi dạy vận động theo nhạc. Vỗ tay theo nhịp của bài hát “Cá vàng bơi” thì cô chỉ chú ý cho trẻ hát + vỗ tay theo nhịp luân phiên lần lượt giữa lớp- tổ- nhóm – cá nhân mà chưa linh hoạt, sáng tạo thay đổi hình thức vận động quen thuộc đó cho trẻ bằng một hình thức mới lạ khác như (dàn dựng tiết mục múa) => tiết học diễn ra một cách qua loa đơn điệu không gây được hứng thú ở trẻ => trẻ chỉ tập trung được ít phút đầu -> mất tập trung. Chính vì thế, tôi đã tổ chức cho trẻ thực hiện luân phiên lần lượt giữa lớp, tổ, nhóm, cá nhân, linh hoạt sáng tạo bằng cách cho trẻ di chuyển vòng tròn, vừa đi vừa vỗ tay theo nhịp bài hát. Hoặc di chuyển vòng tròn, nhưng cho trẻ kết hợp vừa vỗ tay theo nhịp kết hợp ký chân vào phách mạnh, hay cho trẻ nam thực hiện trước rồi đến trẻ nữ thực hiện, như vậy tạo sự kết hợp ăn ý cũng như hứng thú, mới lạ cho trẻ. 17/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Cô và trẻ cùng đi vòng tròn, vỗ tay theo nhịp và kí chân bài hát “Cá vàng bơi” Cô mời nhóm trẻ nam thực hiện vỗ tay theo nhịp và kí chân 18/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Cô hướng dẫn nhóm trẻ nam thực hiện vỗ tay và kí chân 3.4. Biện pháp 4: Xây dựng môi trường Giáo dục âm nhạc là hoạt động nghệ thuật được trẻ mẫu giáo rất yêu thích. Đây là loại hình được xem như phương tiện để thực hiện các hoạt động giáo dục một cách hiệu quả ở trường Mầm non. Do đặc diểm tâm sinh lý lứa tuổi Mẫu giáo, các cháu tuy còn nhỏ tuổi nhưng rất thích cái đẹp, mầu sắc sặc sỡ, mới lạ. Để tiến hành hoạt động âm nhạc cần tạo ra một môi trường âm nhạc là rất cần thiết. Vì vậy tôi luôn cố gắng tạo nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp, hấp dẫn trang trí xung quanh lớp. - Sử dụng đồ dùng điện tử hiện đại như: Đàn Oocgan, ti vi, đầu đĩa, vi tính… - Tôi vẽ tranh, sưu tầm tranh ảnh từ hoạ báo, lịch…có nội dung về hoạt động âm nhạc, nội dung bài sắp học để trang trí hoặc làm đồ dùng cho giảng dạy. - Tôi chuẩn bị đồ chơi âm nhạc, bởi vì đồ chơi là nhu cầu tự nhiên không thể thiếu đối với cuộc sống của trẻ. Đồ chơi có 2 loại chủ yếu: * Đồ chơi công nghiệp: Đàn, xắc xô, trống, kèn, mõ, trang phục… * Đồ chơi tự tạo: Đồ chơi tự tạo có muôn hình muôn vẻ bởi chúng được tạo ra từ những vật sẵn có, dễ kiếm, dễ làm. Nguồn gốc của đồ chơi tự tạo là vô tận. Làm đồ chơi tự tạo là hoạt động sáng tạo và độc đáo. Có thể dùng luôn những đồ vật thông thường trong sinh hoạt hàng ngày, sử dụng trực tiếp những vật liệu tự nhiên làm đồ chơi và bằng những vật liệu thu lượm được. 19/46 “Một số biện pháp nâng cao nghệ thuật múa cho trẻ 3-4 tuổi” Trẻ sử dụng đàn bằng bìa cotton để biểu diễn Ví dụ: + Tận dụng những đoạn tre già để đẽo phách tre. + Tận dụng bìa cứng, trang trí giấy đề can để tạo thành nhiều cái đàn có hình dáng khác nhau. + Tận dụng các vỏ lon bia, nước ngọt để làm trống, xúc xắc. + Làm đàn tơ rưng bằng tre nhỏ + Vỏ hộp sữa làm trống cơm. + Tận dụng vải vụn của thợ may làm hoa cài tay. + Mút xốp làm mũ múa..v.v… Tôi xây dựng góc hoạt động âm nhạc với cách trang trí đẹp, nhiều đồ chơi đảm bảo an toàn, đa dạng về chủng loại, chất liệu. Các đồ chơi được sắp xếp sao cho gọn gàng, dễ lấy, dễ cất, có thể sử dụng vào các hoạt động khác. 20/46