Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với toán cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi

MỤC LỤC Nội dung Trang 1. Đặt vấn đề……………………………………………………..... ….02 2. Giải quyết vấn đề……………………………………………………03 2.1.Cơ sở lý luận…………………………………………………………03 2.2.Thực trạng ……...…………………………………………………....05 2.3. Các biện pháp thực hiện…………………………………….……….07 2.4. Hiệu quả của sáng kiến……………………………………………....16 3. Kết luận………………………………………………………………17 4. Tài liệu tham khảo…………………………………………………..20 5. Đánh giá của hội đồng khoa học……………………………………21 1 1. Đặt vấn đề. Như chúng ta đã biết, mục tiêu của chương trình Giáo dục Mầm non hiện nay là giúp trẻ phát triển toàn diện trên 5 lĩnh vực (thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm- xã hội và thẩm mĩ). Trong đó, lĩnh vực phát triển nhận thức cho trẻ Mầm non là lĩnh vực có vai trò vô cùng quan trọng, đóng góp một phần rất quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển toàn diện để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Hơn nữa, đặc điểm nhận thức của trẻ lứa tuổi mầm non là “Học mà chơi, chơi để học”,và hoạt động chủ đạo của trẻ lứa tuổi này là hoạt động vui chơi. Vì vậy, việc cho trẻ làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng là một trong các hoạt động nhằm giúp trẻ phát triển mạnh mẽ về mặt nhận thức. Trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi là độ tuổi đang phát triển mạnh cả về thể chất, nhận thức và tinh thần. Ở lứa tuổi này, ngôn ngữ nói rất phát triển, trẻ thích được nghe, được nhìn, được khám phá… tất cả mọi thứ ở thế giới xung quanh. Vì vậy với trẻ mầm non, việc cho trẻ làm quen với toán học sẽ giúp trẻ có kiến thức về thế giới xung quanh, có nhu cầu mở rộng vốn hiểu biết về tính chất, đặc điểm của các sự vật, hiện tượng như: hình dạng, màu sắc, kích thước, số lượng, chữ số, vị trí sắp xếp của chúng trong không gian, các phía của cơ thể, của đồ vật... Vốn tri thức này là cơ sở để trẻ giải quyết những tình huống trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, nó giúp trẻ tham gia vào các hoạt động khác trong trường mầm non một cách phong phú và đa dạng. Để việc cho trẻ Mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với toán đạt được những hiệu quả như mong muốn thì không thể thiếu được vai trò của những người lớn xung quanh trẻ, đặc biệt là vai trò của người giáo viên mầm non. Nhiệm vụ của cô giáo là giúp trẻ nhận biết và mở rộng vốn tri thức về toán học, làm thoả mãn các nhu cầu nhận thức của trẻ. Dạy trẻ biết sắp xếp, biết đếm, nhận biết hình dạng...của các sự vật trong cuộc sống. Tuy nhiên, trong thực tế để làm tốt điều này là một việc không hề dễ dàng vì trong quá trình thực hiện hoạt động dạy trẻ làm quen với toán, các cô giáo mầm non thường gặp phải 2 không ít khó khăn và nhiều khi không mang lại hiệu quả khi giảng dạy cho trẻ. Làm quen với toán là một trong sáu hoạt động học có chủ đích ở độ tuổi mẫu giáo 4- 5 tuổi hiện nay. Đây là hoạt động trẻ rất hứng thú học nếu được tổ chức tốt. Nhưng trong thực tế, khi tổ chức hoạt động làm quen với toán cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi còn chưa đạt được những hiệu quả như mong muốn. Bởi vì, trong quá trình tổ chức tiết học nhiều giáo viên còn chưa linh hoạt về cách tổ chức, đồ dùng phục vụ cho hoạt động còn nghèo nàn, các phương tiện phục vụ cho hoạt động còn chưa phong phú, chưa phát huy tối đa được tính tích cực của trẻ, hình thức tổ chức của cô còn khuôn mẫu, cứng nhắc. Bên cạnh đó, nhiều bậc phụ huynh còn chưa coi trọng việc dạy trẻ làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng, họ luôn cho rằng việc trẻ học ở tuổi mầm non là không quan trọng. Bởi những lý do trên nên tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với toán cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi”. 2. Giải quyết vấn đề 2.1. Cơ sở lý luận. Để hình thành được biểu tượng toán sơ đẳng cho trẻ thì chúng ta phải biết xây dựng cho trẻ một hệ thống các khái niệm về kiến thức toán học cơ bản, ban đầu từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ trực quan đến trừu tượng... Đồng thời còn phải tạo cho trẻ con đường để trẻ tìm hiểu, khám phá thế giới tự nhiên và xã hội. Đối với trẻ lứa tuổi mầm non, học toán học chủ yếu là học cách tìm tòi, quan sát, khám phá, so sánh…đây cũng là một phần quan trọng trong việc phát triển kỹ năng học toán cũng như khă năng tư duy logic của trẻ sau này. Trên cơ sở đó bổ sung thêm vốn ngôn ngữ và góp phần tích cực vào việc phát triển trí tuệ và thể chất cho trẻ. Việc dạy toán học cho trẻ nhỏ nên chú trọng vào quá trình (hoặc học thế nào?) hơn là vào kết quả (hoặc học gì?). Điều đó cũng có nghĩa là trẻ cần được lôi cuốn vào các quá 3 trình và trau dồi các quá trình: Quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợp…cho thích hợp với các tình huống, các hoạt động cụ thể. * Tầm quan trọng của bộ môn làm quen với toán của trẻ là: - Làm quen với toán là bộ môn có vị trí đặc biệt trong việc giáo dục trí tuệ cho trẻ vì nó đặt nền móng cho sự phát triển tư duy năng lực nhận biết cho trẻ. - Góp phần phát triển nhân cách một cách toàn diện ngay từ nhỏ khi trẻ còn bập bẹ. - Chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông với những biểu tượng toán sơ đẳng ( bài học số đếm, về định hướng không gian,bên phải-bên trái, kích thứơc(tonhỏ), hình (tròn,vuông, chữ nhật,…) * Đặc điểm nhận thức của trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi. - Trẻ nhận thức dựa nhiều vào cảm tính. - Trẻ nhận thức bằng tư duy trực quan hình tượng là chủ yếu - Trẻ nhận biết từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. - Quá trình nhận biết của trẻ gắn với sự phát triển nhận thức của mỗi cá nhân trẻ. - Trẻ hiểu đầy đủ biểu tượng nhiều- ít và biểu tượng to- nhỏ. - Trẻ nhận biết theo hai chiều, kích thước của một vật và biết làm theo yêu cầu của cô (VD: So sánh cao- thấp của 3 người.Trẻ đặt 3 người thẳng hàng ngang giống mẫu của cô sau đó phân biệt cao hơn- thấp hơn, cao nhấtthấp nhất).Trẻ có khả năng phân biệt kích thước của 3 vật có sự khác nhau rõ nét như: (có 3 băng giấy, trẻ phân biệt được băng dài nhất, băng giấy ngắn hơn và băng giấy ngắn nhất).Trẻ cũng có khả năng phân biệt được kích thước 2 chiều của một đối tượng khi 2 chiều có sự khác nhau rõ nét. - Trẻ nhận biết về hình dạng của các vật không phụ thuộc vị trí của các vật trong không gian hay vật có khoảng cách gần trẻ. Trẻ có khả năng gọi đúng tên, phân biệt được hình dạng khác nhau của các vật thể. Dựa vào sự tác động của cô, trẻ có khả năng nhận biết, phân biệt một số các hình học. 4 * Nội dung của hoạt động cho trẻ Mẫu giáo 4- 5 tuổi làm quen với toán bao gồm: - Dạy trẻ nhận biết về số lượng, chữ số từ 1 đếm 5. - Dạy trẻ đếm trong phạm vi 10. - Dạy trẻ nhận biết, phân biệt các hình. - Dạy trẻ định hướng trong không gian. - Dạy trẻ so sánh về kích thước của các đối tượng… 2.2. Thực trạng. Năm học 2015- 2016 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu giáo 4-5 tuổi- B1, lớp tôi có 2 giáo viên và 50 học sinh. Cơ sở vâ ̣t chất của lớp học được Ban giám hiê ̣u nhà trường trang bị cho khá đầy đủ. Tôi và các đồng chí giáo viên trong lớp đều nhâ ̣n thức được tầm quan trọng của viê ̣c tổ chức hoạt đô ̣ng học cho trẻ, đă ̣c biê ̣t là viê ̣c tổ chức hoạt động làm quen với toán cho trẻ trong lớp. Nhâ ̣n biết được tầm quan trọng của viê ̣c tổ chức hoạt đô ̣ng làm quen với toán cho trẻ Mẫu giáo 4-5 tuổi trong trường mầm non nên bản thân tôi đã nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi và đưa ra mô ̣t số biê ̣n pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt đô ̣ng làm quen với toán cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Đối tượng nghiên cứu: Trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi (lớp mẫu giáo nhỡ- B1) trường mầm non Ngô Quyền- TP Bắc giang. Xuất phát từ tình hình thực tế của trường, điều kiện thực tế của lớp và khả năng thực tế của bản thân. Trong quá trình tổ chức hoạt động làm quen với toán cho trẻ ở lớp, bản thân tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó khăn sau: * Thuận lợi: - Được Ban giám hiệu nhà trường đầu tư, mua sắm các trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động dạy trẻ làm quen với toán tương đối đầy đủ. 5 - Ban giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn. Đặc biệt, nhà trường luôn chú trọng bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên về việc tổ chức các hoạt động dạy trẻ làm quen với toán cho trẻ các độ tuổi. - Bản thân tôi là một giáo viên trẻ, có trình độ chuyên môn, nhiệt tình, yêu nghề. - Các cháu có cùng độ tuổi, đa số các cháu ngoan và khỏe mạnh. - Hội phụ huynh luôn quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình trong mọi hoạt động. * Khó khăn: - Diện tích trường, lớp còn chật hẹp. Lớp học chỉ có một phòng chung cho tất cả các hoạt động. - Học sinh đông, 50 trẻ/ 55m2 - Cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động dạy trẻ “ Làm quen với toán” còn chưa phong phú. - Giáo viên chưa linh hoạt trong việc lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động “Làm quen với toán” cho trẻ. - Một số trẻ các kỹ năng đếm, tạo nhóm, phân biệt … còn hạn chế. - Một số phụ huynh chưa thực sự hiểu biết về tầm quan trọng của việc dạy trẻ “ Làm quen với toán” và chưa thực sự quan tâm đến việc học của con ở lớp mẫu giáo. * Thực tế khảo sát trên trẻ 4-5 tuổi (lớp mẫu giáo nhỡ - B1) trường Mầm non Ngô Quyền vào đầu năm học 2015- 2016, kết quả cụ thể như sau: Nội dung Số trẻ Tỷ lệ Kỹ năng nhận biết các chữ số 30/50 60% Kỹ năng xếp tương ứng 35/50 70% Kỹ năng đếm từ trái sang phải 40/50 80% Nhận biết, phân biệt hình dạng, kích thước 30/50 60% Định hướng trong không gian 30/50 60% Trẻ tích cực tham gia hoạt động học 40/50 80% ( Bảng khảo sát thực trạng trẻ lớp mẫu giáo B1 đầu năm học 2015- 2016) 6 Đứng trước tình hình như vậy, bản thân tôi mạnh dạn đưa ra: “Một số biện pháp để nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với toán cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi” sau đây: 2.3. Các biện pháp thực hiện. 2.3.1. Tạo môi trường toán học trong lớp cho trẻ hoạt động hàng ngày. Với trẻ Mẫu giáo, môi trường hoạt động hàng ngày đóng vai trò vô cùng quan trọng. Trẻ có hứng thú tham gia các hoạt động hay không phần lớn là do sự hấp dẫn của môi trường- nơi sẽ diễn ra các hoạt động của trẻ. Nắm được đặc điểm đó của trẻ nên tôi đã chủ động trang trí lớp học mang nhiều màu sắc toán học. Cụ thể: + Ở góc sách: Tôi đã trang trí những chiếc hộp có gắn số từ 1 đến 5 để trẻ sử dụng cho việc tạo nhóm, đếm số lượng và nhận biết chữ số từ 1 đến 5. Ngoài ra, tôi còn tạo các ngôi nhà từ các hình để giúp trẻ nhận biết về hình, đồng thời giúp trẻ sử dụng các ngôi nhà đó để phân loại. + Ở góc phân vai, tôi chuẩn bị siêu thị mini mà các ô hang cũng là các dạng hình học khác nhau để giúp trẻ nhận biết và phân biệt các hình học: Vuông, tròn, tam giác, chữ nhật. + Ở góc xây dựng và vận động: Tôi luôn chủ động chẩn bị đồ chơi cho trẻ có các dạng hình, khối khác nhau để củng cố cho trẻ biểu tượng về các hình và khối trẻ đã được học. Tôi luôn cố gắng chuẩn bị chu đáo về cách trang trí lớp học, cũng như các loại đồ dùng đồ chơi cho trẻ mang nhiều màu sắc của toán học để trẻ vừa được chơi, vừa được tiếp xúc đồng thời giúp trẻ củng cố được các biểu tượng toán học đơn giản. Làm được điều này tôi nhận thấy trẻ tích cực làm quen với các biểu tượng toán hơn, cũng như trẻ hứng thú hơn khi được cô cho chơi hoặc giới thiệu với trẻ về các biểu tượng toán. 7 2.3.2. Bản thân mỗi giáo viên cần nắm vững yêu cầu, phương pháp và có cách tổ chức phù hợp với đối tượng trẻ của mình khi dạy trẻ “làm quen với toán”. Để tổ chức tốt hoạt động dạy trẻ làm quen với toán thì trước hết người giáo viên phải thực sự nắm được phương pháp tổ chức của hoạt động, cũng như phải linh hoạt, mềm dẻo trong cách tổ chức hoạt động cho trẻ “làm quen với toán”. Bởi vì, toán học thực sự luôn khô khan, khó hiểu, nếu chúng ta truyền đạt một cách cứng nhắc thì sẽ không thu được hiệu quả tốt trên trẻ. Còn nếu cách truyền đạt của cô phù hợp, gây hứng thú thì trẻ sẽ tích cực nhận thức và kết quả chúng ta thu được sẽ đáp ứng mong muốn của các nhà giáo dục nói chung, của cô giáo và các bậc phụ huynh nói riêng. Với tôi, để quá trình dạy trẻ “làm quen với toán” đạt kết quả tốt nhất thì chúng ta cần phải tổ chức hoạt động này theo hướng đổi mới, tích cực. Và bản thân tôi đã thực hiện đổi mới hoạt động dạy trẻ làm quen với toán theo các quy trình sau: * Chuẩn bị bài dạy: Chuẩn bị tốt đồ dùng đồ, chơi cho hoạt động là chúng ta đã đạt được 50% sự thành công cho hoạt động định tổ chức cho trẻ. Vì vậy khi tổ chức cho trẻ làm quen với toán, bản thân tôi luôn tích cực, chủ động chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho trẻ về số lượng và các đồ dùng tôi chuẩn bị luôn đa dạng về màu sắc, bắt mắt để thu hút sự chú ý của trẻ. Khi được cô chuẩn bị cho nhiều đồ dùng đẹp mắt, hấp dẫn như vậy, tôi thấy trẻ học toán hứng thú hơn, say mê hơn và kiến thức trẻ tiếp thu được nhiều hơn, dễ dàng hơn. * Tổ chức hoạt động: Khi tổ chức cho trẻ “làm quen với toán” tôi luôn tìm các hình thức hấp dẫn, mới lạ để vào bài, nhằm khơi gợi hứng thú và tính tò mò cho trẻ về hoạt động chuẩn bị diễn ra. Từ đó giúp trẻ tập trung hơn vào hoạt động “làm quen với toán” khi cô truyền thụ kiến thức cơ bản cho trẻ. Khi tổ chức cho trẻ “làm quen với toán”, ngay từ khi gây hứng thú cho trẻ tôi đã tìm những hình thức mới lạ như: Tổ chức hội thi, tham gia triển lãm… để kích thích hứng thú cho trẻ trước khi bước vào hoạt động chính. 8 Đến phần ôn kiến thức cũng vậy, tôi cho trẻ trình diễn thời trang hoặc chơi các trò chơi có lời dồng dao như: “ Đi cầu đi quán, dệt vải”…để trẻ vừa được học, vừa được chơi trong khi học. Đến phần bài mới, tôi luôn cố gắng dùng những câu hỏi gợi mở đơn giản, những tình huống hấp dẫn để trẻ được trải nghiệm và tham gia vào hoạt động. Đến phần trò chơi củng cố tôi lại tìm các trò chơi phát huy tính tích cực của trẻ như: Tìm phần còn thiếu, cờ lúa ngô… để trẻ được chơi và ôn củng cố kiến thức vừa được học… Với cách tổ chức như vậy tôi nhận thấy hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán” của chúng tôi diễn ra mềm dẻo hơn, hấp dẫn hơn. Trẻ hứng thú và tích cực tham gia vào hoạt động học. Và kết quả thu được trên trẻ về các biểu tượng toán sơ đẳng thực sự là đáng kể. 2.3.3. Tổ chức hoạt động cho trẻ “làm quen với toán” theo hướng “lấy trẻ làm trung tâm”. Việc “lấy trẻ làm trung tâm” trong các hoạt động dạy trẻ chính là điểm đổi mới của giáo dục giai đoạn hiện nay. “Lấy trẻ làm trung tâm” nghĩa là mọi hoạt động đều hướng vào trẻ, lấy trẻ làm chủ thể của hoạt động, trẻ được tự mình tìm tòi, khám phá, tự đặt ra các tình huống, câu hỏi mà trẻ thắc mắc… Còn giáo viên lúc này đóng vai trò hướng dẫn, gợi mở cho trẻ hoạt động và giải đáp những thắc mắc của trẻ. Dạy trẻ “làm quen với toán” qua các tiết học hàng ngày là một việc làm rất quan trọng nhưng không phải ai cũng ý thức rõ được điều này. Trẻ lứa tuổi Mẫu giáo 4-5 tuổi không những có nhu cầu học mà trẻ còn có cả khả năng học. Giáo viên không chỉ giúp trẻ mở rộng kinh nghiệm để phát triển làm quen với toán mà còn cần giúp trẻ nhận biết được việc học là một quá trình thú vị, tạo cơ hội cho trẻ được vận dụng những hiểu biết, kĩ năng mới thu nhận được vào những tình huống khác nhau. Khi trẻ được “làm quen với toán” trong các giờ học chính mà cô giáo tích cực đầu tư, sáng tạo trong cách tổ chức hoạt động thì trẻ sẽ rất hứng thú, 9 tích cực tham gia hoạt động. Và chúng ta sẽ nhận được những kết quả bất ngờ, đầy thú vị trên trẻ sau khi tham gia hoạt động học này. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể mà tôi và đồng nghiệp đã tổ chức dạy trẻ trong hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán”: * Với hoạt động dạy trẻ: “tạo nhóm có số lượng 3, nhận biết số 3” ( Chủ đề “ Gia đình”). - Chuẩn bị: Tôi chuẩn bị nhiều loại đồ dùng gia đình thật để cho trẻ ôn số lượng 2, chuẩn bị cho mỗi trẻ 3 chiếc bát, 3 chiếc thìa, 3 ngôi nhà có số lượng đồ vật là 2 và 3, nhạc… - Cách tiến hành: + Gây hứng thú cho trẻ hát “Nhà của tôi” và trò chuyện về gia đình. + Phần ôn đếm đến 2, nhận biết chữ số 2: Tôi cho trẻ chơi trò “ Đi siêu thị sắm đồ” để trẻ đi thăm quan, tìm mua những món đồ cô yêu cầu rồi đếm và đặt số tương ứng, vừa đi vừa cho trẻ đọc đồng dao “ Đi cầu đi quán”. + Bài mới: Tổ chức dưới dạng hội thi xem bé nào nhanh và khéo để xếp, đếm và cất đồ dùng theo yêu cầu của cô. + Trò chơi củng cố: Cho trẻ chơi trò chơi “Đội nào nhanh nhất” để chọn những món đồ theo yêu cầu của cô trong phạm vi 3. Và trò chơi “ Mở cửa về nhà” để củng cố khả năng đếm của trẻ và khả năng nhận biết chữ số 3. * Với hoạt động dạy trẻ “nhận biết, phân biệt hình vuông, hình chữ nhật”: - Chuẩn bị: Tôi chuẩn bị 2 bức tranh cho trẻ ghép hình ngôi nhà để ôn nhận biết hình vuông, hình chữ nhật; Mỗi trẻ một rổ có hình vuông, hình chữ nhật, 2 ngôi nhà có cửa hình vuông, hình chữ nhật… - Cách tiến hành: + Trước tiên cho trẻ đọc thơ “Em yêu nhà em”; + Cho trẻ chia thành 2 đội lên lấy tranh về ghép và giới thiệu xem tranh của đội mình được ghép từ những hình gì? + Cho trẻ nhận xét đặc điểm các hình vuông, chữ nhật và phân biệt 2 hình theo sự hướng dẫn và gợi ý của cô. 10 + Cuối cùng cho trẻ chọn hình theo yêu cầu của cô và về đúng ngôi nhà có ô cửa còn thiếu giống như hình trẻ có trong tay. * Với hoạt động “Dạy trẻ phân biệt tay trái, tay phải và các phía”. Chúng tôi sử dụng các bài thơ, ca dao, đồng dao, âm nhạc vào hoạt động này giúp trẻ hứng thú khi vào giờ học. VD: Dạy trẻ: Nhận biết phân biệt tay phải tay trái của bản thân. Khi tổ chức thực hiện hoạt động này, tôi đã sử dụng hoạt động âm nhạc vào phần gây hứng thú: Hát và vận động bài “Tay thơm tay ngoan”. Khi vận động tôi quy định cho trẻ tay phải đưa ra trước còn tay trái đưa ra sau. Tôi nhận thấy trẻ rất hứng thú khi thực hiện. Qua đó giúp trẻ nhận biết nhanh về tay phải, tay trái của bản thân trẻ. VD: Dạy trẻ phía trước phía sau của bản thân tôi đã sử dụng câu chuyện “ Nhổ củ cải”. Cho trẻ làm động tác nhổ củ cải sau đó hỏi trẻ: + Phía trước con có ai? + Phía sau con có bạn nào? Trẻ rất hứng thú và có kỹ năng nhận biết về phía trước, phía sau của bản thân. ( Hoạt động dạy trẻ nhận biết về các khối) 11 2.3.4. Tích hợp việc dạy trẻ “làm quen với toán” thông qua các hoạt động khác. Đối với trẻ mầm non, việc dạy trẻ “làm quen với toán” nhận biết một số kỹ năng cơ bản như: Xếp tương ứng 1-1, đếm, nhận biết hình, định hướng trong không gian…thì chúng ta có thể tích hợp vào trong các hoạt động khác như: *Hoạt động thể dục: + Khi chuyển đổi đội hình, tôi cho trẻ quay các phía. Từ đó, tôi đã giúp trẻ nhớ lại và định hướng được các phía của bản thân mình trong không gian. + Khi tổ chức bài tập phát triển chung: Yêu cầu trẻ tập các động tác thể dục theo cô, đưa tay, chân phải (trái) theo hướng dẫn của cô. Từ đó, giúp trẻ nhận biết được tay phải (trái) hoặc các phía của mình thong qua việc tập các động tác thể dục. + Cho trẻ đếm các dụng cụ thể dục hoặc những đồ vật để trẻ chơi trò chơi củng cố trong giờ thể dục. Từ đó giúp trẻ củng cố kiến thức về số lượng và chữ số thông qua hoạt động thể dục. *Hoạt động âm nhạc: - Với chủ đề : Giao thông. Tôi dạy trẻ hát bài “ Đường em đi” Sau khi trẻ hát xong tôi hỏi trẻ: + Đường em đi bên nào? Tay phải đâu? Bên phải con đâu? + Đường bên nào em không đi? Bên trái con đâu? Tay nào là tay trái?... Qua đó sẽ giúp trẻ khắc sâu các biểu tượng về định hướng không gian so với bản thân mình. *Hoạt động ngoài trời: Khi cho trẻ quan sát xe máy tôi cho trẻ gọi tên các bộ phận của chiếc xe máy và nêu đặc điểm của các bộ phận đó. Mỗi lần mời trẻ lên tôi cho trẻ xác định hướng cơ bản của bản thân trẻ và của các bạn khác với đồ vật như: + Xe máy ở phía nào của con? + Cho trẻ đếm các bộ phận trên xe máy… 12 Qua những thao tác như vậy không chỉ giúp trẻ khắc sâu kiến thức về cách đếm và định ướng không gian mà còn giúp trẻ hứng thú, tự tin khi làm quen với toán. * Thông qua hoạt động khám phá khoa học. - Với chủ đề “Thế giới động vật” khi học về các con vật nuôi trong gia đình có thể đếm số lượng, so sánh các nhóm con vật nuôi trong gia đình. Qua hoạt động này giúp trẻ có kỹ năng đếm và so sánh thành thạo hơn. - Cho trẻ đếm khi quan sát bể cá (có thể dùng bể cá thật hoặc tranh vẽ bể cá). Có thể cho trẻ đếm số cá trong bể và thêm bớt số cá trong bể hiện có. Từ đó củng cố kĩ năng đếm và thêm bớt cho trẻ. * Thông qua hoạt động làm quen văn học: VD: Khi kể câu chuyện “Món quà của cô giáo” tôi cho trẻ đếm số nhân vật và thứ tự sắp xếp của các nhân vật. Từ đó giúp trẻ củng cố kĩ năng đếm và kĩ năng sắp xếp theo thứ tự…. 2.3.5. Tích cực làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động dạy trẻ “Làm quen với toán”. Để thực hiện tốt hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán”, bản thân tôi luôn quan tâm và chú trọng với việc “ làm đồ dùng đồ chơi” phục vụ cho việc dạy trẻ. Có đủ đồ dùng, đồ chơi cho hoạt động thì người dạy mới đạt hiệu quả cao trong khi dạy còn người học (là trẻ) mới tích cực và hứng thú khi tham gia vào hoạt động học. VD: Khi dạy trẻ đếm đếm 3. + Cô chuẩn bị đồ dùng là bát, thìa, với những đồ dùng này yêu cầu phải rõ nét, bắt mắt, màu sắc phải dùng những màu cơ bản như: màu xanh, màu đỏ, màu vàng. Làm được như vậy thì ngoài tác dụng giúp trẻ học đếm cô còn giúp trẻ củng cố kiến thức về hình dạng và màu sắc của đồ vật. + Cách làm: Tận dụng những nguyên vật liệu sẵn có để làm đồ dùng đồ chơi như: vỏ hộp sữa làm bát cho trẻ, thìa được làm từ thìa của thìa sữa chua 13 và được sơn màu đỏ, cho phù hợp với màu cơ bản của độ tuổi 4- 5 tuổi. Từ các vỏ hộp ủ tóc tôi còn làm được xoong, nồi… để trẻ tập đếm củng cố…. Ngoài ra tôi còn tự vẽ thêm một số đồ dùng gia đình phục vụ cho tiết toán này như: lô tô đèn ngủ, bàn, ghế, tivi cho trẻ chơi trò chơi “Thi xem ai nhanh”. Lô tô: quần, áo để cho trẻ khi chơi trò chơi “Tìm bạn”. Làm được nhiều đồ dùng như vậy, khi dạy trẻ tôi thấy mang lại hiệu quả cao, trẻ rất hứng thú với giờ học, kiến thức trẻ tiếp nhận được khắc sâu, trẻ nhanh nhẹn, tự tin hơn khi tham gia hoạt động. ( Đồ dùng, đồ chơi tự làm của giáo viên trường Mầm non Ngô Quyền) 2.3.6. Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc tổ chức hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi “làm quen với toán”. Khi tổ chức hoạt động dạy trẻ Mẫu giáo 4- 5 tuổi “làm quen với toán”, tôi đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy trẻ. Mục đích của việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy trẻ là để tạo hứng thú và tính tò mò cho trẻ. VD: Dạy trẻ đếm đến 5. Phần gây hứng thú: Tôi đã cho trẻ xem các loại phương tiện giao thông và trò chuyện về chúng. Khi vào bài mới tôi trình 14 chiếu các hình ảnh về các phương tiện giao thông một cách lần lượt với các hiệu ứng khác nhau. Khi đó tôi thấy trẻ rất chú ý quan sát và thực hiện thao tác đếm, thêm bớt…theo yêu cầu của cô một cách nhanh nhẹn và hứng thú. Tôi cũng nhận thức được rằng, trong quá trình dạy trẻ không nên quá lạm dụng công nghệ thông tin vào trong quá trình tổ chức hoạt động. Không phải tất cả các tiết dạy khi dạy trẻ có ứng dụng công nghệ thông tin đều mang lại hiệu quả tốt. Vì vậy, khi lựa chọn nội dung để đưa vào ứng dụng công nghệ thông tin cần phù hợp với nội dung bài dạy và lượng kiến thức cần cung cấp cho trẻ. 2.3.7. Phối hợp với phụ huynh. Trong các buổi họp phụ huynh tôi đã giành thời gian để tuyên truyền, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi “làm quen với toán”. Tôi luôn cố gắng phân tích cho phụ huynh hiểu việc giúp trẻ có được các kĩ năng đếm, nhận biết hình, định hướng không gian cần thiết… chính là một trong những thao tác giúp trẻ phát triển nhận thức và hoàn thiện nhân cách trong cuộc sống. Tôi thường xuyên thông báo các nội dung về việc tổ chức hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán” cho trẻ để phụ huynh nắm được và phối hợp cùng cô giáo dạy trẻ thêm ở nhà. Tôi thường xuyên kêu gọi phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương, đóng góp kinh phí để mua sắm cho trẻ có thêm nhiều đồ dùng, đồ chơi cần thiết phục vụ cho hoạt động “làm quen với toán” của trẻ. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh, cho phụ huynh xem các bài tập củng cố của trẻ để phụ huynh biết về khả năng và mức độ phát triển của con em mình. Từ đó có biện pháp phối hợp giữa cô giáo và phụ huynh để bồi dưỡng và giúp đỡ trẻ trong các hoạt động “làm quen với toán” tiếp theo. Tôi đã thực hiê ̣n viê ̣c trao đổi với phụ huynh mô ̣t cách thường xuyên trong suốt năm học, đă ̣c biê ̣t tôi đã phối hợp chă ̣t chẽ với phụ huynh trong viê ̣c dạy, giúp đỡ và bồi dưỡng khả năng học toán cho trẻ cả ở lớp và ở nhà. 15 Làm được điều này tôi thấy trẻ lớp tôi có kĩ năng thực hiện các hoạt động đếm, nhận biết, phân biệt các hình, định hướng không gian, phân biệt kích thước… nhanh hơn, tốt hơn, giáo viên thì không quá vất vả trong quá trình dạy trẻ còn phụ huynh thì có trách nhiê ̣m hơn trong viê ̣c phối hợp với giáo viên dạy trẻ làm quen với toán. ( Hình ảnh họp phụ huynh học sinh đầu năm) 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm. Sau khi sử dụng các biện pháp trên vào việc cho trẻ “làm quen với toán”, tôi nhận thấy hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi làm quen với toán đã có nhiều chuyển biến, đến nay đã đạt được một số kết quả sau: - Đối với trẻ: Sau khi áp dụng các biện pháp trên vào việc tổ chức hoạt động dạy trẻ “ làm quen với toán” tại lớp mình, tôi nhận thấy trẻ hứng thú hơn khi học toán và các kĩ năng làm quen với toán của trẻ trong lớp tăng lên đáng kể so với đầu năm học. Cụ thể như sau: Nội dung Kỹ năng nhận biết các chữ số Kỹ năng xếp tương ứng Kỹ năng đếm từ trái sang phải NB, phân biệt hình dạng, kích thước Đầu năm Số trẻ Tỷ lệ 30/50 60% 35/50 70% 40/50 80% 30/50 60% 16 Cuối năm Số trẻ Tỷ lệ 42/50 84% 46/50 92% 48/50 96% 46/50 92% Định hướng trong không gian 30/50 60% 46/50 Trẻ tích cực tham gia hoạt động học 40/50 80% 48/50 ( Bảng kết quả so sánh đầu năm và cuối năm của lớp B1) 92% 96% - Đối với giáo viên: + Nắm vững nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức đổi mới của hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi “làm quen với toán”; + Được trau dồi về kiến thức và nghệ thuật dạy trẻ trong việc dạy trẻ “làm quen với toán”; + Vận dụng các phương pháp linh hoạt hơn, thuần thục hơn trước; + Có cách tổ chức hoạt động dạy trẻ làm quen với toán khoa học, hợp lý và hiệu quả hơn; - Đối với phụ huynh: + Cha mẹ thấy mãn nguyện với kết quả mà trẻ đạt được khi tham gia hoạt động“làm quen với toán”. + Tin tưởng với kết quả giáo dục của nhà trường và có ý thức hơn trong việc phối hợp với giáo viên dạy con các kĩ năng làm quen với toán ở nhà. + Hiểu được tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động dạy trẻ làm quen với toán trong trường mầm non. + Tạo mọi điều kiện thuận lợi để giúp giáo viên hoàn thành nhiệm vụ trong việc dạy trẻ làm quen với toán. 3. Kết luận. * Kết luận: Qua quá trình tổ chức hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán”, tôi nhận thấy việc vận dụng một số biện pháp trên vào giảng dạy đã khiến trẻ trở lên linh hoạt hơn, nhanh nhẹn hơn và đặc biệt trẻ hứng thú với việc học toán, tích cực tham gia các trò chơi với toán. Khả năng nhận thức về các biểu tượng toán học của trẻ nhanh hơn, trẻ hoạt động tự tin thoải mái hơn trong các giờ học toán, các kỹ năng cơ bản như: Xếp tương ứng 1-1, đếm, định hướng không gian, nhận biết, phân biệt các hình…cả trẻ được nâng lên rõ rệt. Đó 17 cũng là niềm vui, là sự khích lệ to lớn đối với mỗi giáo viên trong quá trình dạy trẻ. Chính những kết quả đó là động lực khuyến khích tôi sáng tạo và vận dụng tích cực những biện pháp trong sáng kiến vào việc giảng dạy để các giờ học toán của trẻ ngày càng hay hơn, hứng thú hơn, và kết quả thu được trên trẻ ngày càng cao hơn nữa. Sau nhiều năm liên tục dạy trẻ ở độ tuổi mẫu giáo, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp như trên nhằm nâng cao chất lượng trong việc tổ chức hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi “làm quen với toán”. Theo tôi, các biện pháp tôi đưa ra có thể ứng dụng trong việc tổ chức hoạt động dạy trẻ Mẫu giáo 4- 5 tuổi “làm quen với toán” tại trường mầm non Ngô Quyền nói riêng và các trường mầm non trong Thành phố Bắc Giang nói chung; * Bài học kinh nghiệm: Từ vấn đề nêu trên, tôi cũng mạnh dạn rút ra một vài kinh nghiệm nhỏ như sau: - Giáo viên phải có trình độ chuyên môn vững vàng, phải nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm cao trong việc dạy trẻ. - Giáo viên phải nắm chắc kiến thức và tích cực đổi mới hình thức tổ chức, sáng tạo hơn trong từng tiết dạy, để trong mỗi hoạt động dạy trẻ “Làm quen với toán” thực sự thu hút được trẻ tham gia vào hoạt động và kết quả đạt được trên trẻ là tốt nhất. - Luôn tạo cho trẻ một môi trường tốt nhất để trẻ học và chơi. - Giáo viên biết thiết kế và chuẩn bị chu đáo các điều kiện cho trẻ trong khi trẻ tham gia hoạt động làm quen với toán. - Chú ý cách xử lý các tình huống sư phạm khi dạy trẻ. - Giáo viên cần áp dụng những phương pháp khác nhau để phát triển tính tích cực nhận thức của mỗi trẻ để khắc sâu kiến thức về các biểu tượng toán cho trẻ. - Thường xuyên quan tâm, kiểm tra về chất lượng trên trẻ để có biện pháp bồi dưỡng cho từng trẻ, nhất là trẻ cá biệt. 18 - Tạo môi trường trong lớp, phù hợp, đẹp mắt hấp dẫn và mang màu sắc toán học đối với trẻ. - Làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh trong việc bồi dưỡng khả năng học toán cho trẻ. * Kiến nghị: Việc tổ chức hoạt động làm quen với toán cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi là một việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết nên tôi cũng mạnh dạn đưa ra một số kiến nghị như sau: - Đối với phòng GD-ĐT: Tôi đề nghị các cấp lãnh đạo tổ chức các lớp tập huấn về chuyên đề “làm quen với toán” cho giáo viên, và tổ chức cho giáo viên đi thăm quan, học tập ở các trường có chất lượng giáo dục tốt trong và ngoài tỉnh để học tập kinh nghiệm về việc tổ chức hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán” nói riêng và dạy trẻ các hoạt động khác nói chung. - Đối với nhà trường: Tích cực tham mưu hơn nữa với các cấp lãnh đạo và ban ngành để trang bị thêm các trang thiết bị phục vụ cho hoạt động dạy trẻ, đặc biệt là trang thiết bị phục vụ cho việc tổ chức hoạt động “ làm quen với toán” cho trẻ mẫu giáo. Trên đây là một số biện pháp tôi đưa ra nhằm nâng cao chất lượng việc tổ chức hoạt động “ làm quen với toán” cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Kính mong được sự đóng góp của Hội đồng khoa học các cấp để đề tài này của tôi được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! P. Ngô Quyền, ngày 12 tháng 03 năm2016 Người viết Nguyễn Thị Phương Thùy 4. Tài liệu tham khảo. 19 [3] (2000) Toán và phương pháp hình thành biểu tượng Toán cho trẻ mẫu giáo. Đinh Thị Nhung- NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội; [4] (2003) Phương pháp hình thành biểu tượng toán cho trẻ mẫu giáo. Đinh Thị Minh Liên- NXB Đại Học sư phạm; [1] (2009) Tạp chí giáo dục mầm non số 2, Bộ giáo dục và đào tạo; [2] (2010) Tạp chí giáo dục mầm non số 1, Bộ giáo dục và đào tạo; [5] Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục Mầm non; 5. Đánh giá của hội đồng khoa học. 20