Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 5 6 tuổi thông qua các thời diểm sinh hoạt ngày

A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lời mở đầu: Âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người. Âm nhạc là ngôn ngữ chung của nhân loại. Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu ánh sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách của mình. Trong chương trình giáo dục mầm non, môn giáo dục âm nhạc là một môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Nó là một phương tiện hữu hiệu cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường. Âm nhạc và vận động sáng tạo khi được giáo viên Mầm non vận dụng một cách có có mục đích, phù hợp sáng tạo sẽ hỗ trợ trẻ thu nhận kinh nghiệm tích cực và tạo cảm giác hưng phấn, vui tươi. Giáo viên có thể chơi đàn guitar, organ hay bật nhạc không lời êm dịu làm nhạc nền trong khi đang diễn ra các hoạt động khác cuả trẻ ( giờ ăn, chơi ở các góc chơi, chơi ngoài trời, trẻ làm bài tập theo nhóm, giờ tạo hình...). Ca hát và nghe nhạc giúp trẻ duy trì tập trung, phấn khởi trong khi hoạt động. Trẻ mẫu giáo thích hát theo lời bài hát, hay đung đưa người theo tiếng nhạc có giai điệu êm dịu, vui tươi, nhộn nhịp. Ngoài ra, giáo viên Mầm non sử dụng âm nhạc để ổn định lớp, nhóm, vào bài, chuyển tiếp các phần trong giờ học hoặc chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác để tạo sự hứng thú, thư giãn, gây sự chú ý cho trẻ. Tôi là một giáo viên mầm non, phụ trách lớp 5-6 tuổi, rất tâm huyết với nghề dạy trẻ. Tôi nhận thấy trẻ em bây giờ rất thông minh và lanh lợi. Tôi luôn mong muốn truyền đạt thật nhiều kiến thức cho trẻ, giúp trẻ phát triển hết những khả năng vốn có. Chính vì điều đó tôi đã luôn trăn trở, tìm tòi và sáng tạo, để tìm ra những cách thức hay, những phương pháp tốt nhất cho bài giảng của 1 mình. Trong tất cả các môn học của trẻ tôi đặc biệt yêu thích bộ môn âm nhạc, có lẽ vì bản thân âm nhạc đã mang nhiều thế mạnh. Ngoài ra Âm nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và cảm xúc cho trẻ. Với tôi âm nhạc giống như một bí quyết riêng giúp tôi thu hút trẻ, tạo ấn tượng đẹp khi trẻ tới trường lớp. Đưa hoạt động Âm nhạc đến với trẻ Mầm non có tác dụng và ý nghĩa rất lớn trong việc hình thành những phẩm chất tốt đẹp, mở ra tầm nhìn mới cho trẻ về hiện thực khách quan. Từ đó tạo điều kiện có tính chất tiền đề để giáo dục toàn diện nhân cách trẻ góp phần vào việc phát triển giáo dục của toàn Đảng, toàn dân hiện nay. Đó cũng là lý do tôi chọn và đi sâu vào nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua các thời diểm sinh hoạt ngày. II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn tôi thấy thực trạng của vấn đề này như sau: 1. Những thuận lợi: - Được sự chỉ đạo sát sao của phòng GD cũng như sự quan tâm giúp đỡ của các cấp, các nghành, nhà trường về cơ sở vật chất và bồi dưỡng về chuyên môn cho đội ngũ giáo viên. Đặc biệt được sự tín nhiệm của phụ huynh, có sự tin yêu của trẻ. Là một giáo viên trẻ tôi luôn tâm huyết với nghề, yêu trẻ và hăng say trong mọi công việc. - Nhà trường có phòng âm nhạc và đàn piano và một số dụng cụ âm nhạc khác. - 100% số trẻ bán trú tại trường, các cháu cùng chung độ tuổi nên nhận thức tương đối đồng đều và hầu hết tất cả trẻ rất thích hoạt động âm nhạc. - Bản thân tôi được nhà trường tạo nhiều điều kiện để học tập nâng cao trình độ về mọi mặt, được tham khảo tài liệu có liên quan đến đề tài từ sổ sách chuyên môn, cũng như được trao đổi thảo luận các ý kiến của đồng nghiệp và hiệu phó chuyên môn để hiểu sâu vấn đề. 2 - Đa số phụ huynh học sinh đều quan tâm, nhiệt tình, ủng hộ mua cho mỗi lớp 1viđiô và 1đầu đĩa. Có ý thức trách nhiệm và phối hợp với nhà trường trong công tác nuôi, dạy trẻ. 2. Những khó khăn: - Cơ sở vật chất: Phòng âm nhạc còn thiếu nhiều đồ dùng, dụng cụ để phục vụ âm nhạc. Ví dụ: Trang phục, mũ múa, dụng cụ gõ đệm ... chưa phong phú, đàn guitar - Lãnh đạo địa phương tạo điều kiện về kinh tế còn hạn chế, vài năm trở lại đây chưa có sự đầu tư thêm về cơ sở vật chất cho trường. - Qua thực tế giảng dạy hoạt động Âm nhạc những năm qua với những phương pháp cũ rập khuôn cứng nhắc, gò ép đôi khi còn xem giờ âm nhạc chỉ cần thuộc lời bài hát là đủ nên dẫn đến nhàm chán, không hứng thú, kết quả chưa cao. Đứng trước những khó khăn trên, để biết được trẻ tiếp cận và nắm được môn âm nhạc đến đâu tôi dùng phương pháp khảo sát trực tiếp trên trẻ, phân loại học sinh. Nhằm tìm ra phương pháp giáo dục phù hợp với nhận thức, đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Bảng khảo sát lần 1 - Tổng số trẻ 30 cháu Thời gian khảo sát: Tháng 9/2010 Nội dung khảo sát Trẻ hát đúng, rõ lời, thuộc bài hát - Ca hát Trẻ hát hay, thể hiện được tình cảm qua giai điệu bài hát Trẻ biết sử dụng dụng cụ âm -Vận động theo nhạc nhạc và gõ đệm đúng nhịp, phách Đạt Chưa đạt Số trẻ % Số trẻ % 20 67 10 33 7 23 23 77 4 13 26 87 8 27 22 73 Biết múa minh hoạ phù hợp với nội dung bài hát theo hướng dẫn của cô 3 - Trẻ biết chơi trò chơi âm nhạc - Trẻ hứng thú nghe hát hiểu nội dung và hưởng ứng cùng cô 5 17 25 83 10 33 20 67 7 23 23 77 - Trẻ hứng thú, tích cực, sáng tạo khi tham gia các hoạt động Với lòng yêu nghề mến trẻ tận tuỵ với công việc mà chất lượng trên trẻ chưa cao. Qua khảo sát số trẻ đạt còn rất thấp, như: Vận động theo nhạc; sự hứng thú, tích cực, sáng tạo khi tham gia hoạt động âm nhạc; trò chơi âm nhạc.Trẻ chưa tự tin khi đứng trước đông người để hát, chưa thể hiện được tình cảm của mình qua giai điệu bài hát. Tôi thiết nghĩ nếu hoạt động âm nhạc chỉ ở trên tiết học thì không đủ để trẻ cảm thụ tác phẩm âm nhạc một cách toàn diện. Cũng chính bởi trẻ chưa được tham gia hát giao lưu cùng bạn bè nhiều và ở hoạt động học trẻ tiếp thu những kiến thức cơ bản về âm nhạc, không được rèn rủa nhiều.Nên tôi rất băn khoăn và trăn trở suy nghĩ làm thế nào để nâng cao hiệu quả cho trẻ học môn âm nhạc đạt kết quả cao. Tôi đã mạnh dạn đưa âm nhạc thông qua các thời điểm sinh hoạt ngày. Sau đây là một số giải pháp mà tôi đã thực hiện trong thời gian qua. B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Các giải pháp và biện pháp tổ chức thực hiện: Căn cứ thực trạng của trẻ trên tôi đã lựa chọn các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua các thời điểm sinh hoạt ngày như sau: 1. Biện pháp 1: Giúp trẻ cảm thụ âm nhạc thông qua giờ đón trẻ : Thời điểm đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường, vì các cháu chưa tự giác. Giai đoạn này trẻ tạm thời bứt ra những tình cảm âu yếm mà bố mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn. Biết rằng biện pháp này rất bình thường đối với tất cả giáo viên ở hầu hết 4 các trường, huyện nhưng một số giáo viên chưa biết chọn những ca khúc nào cho phù hợp và tôi đã suy nghĩ, đưa ra một số bài hát rất lôi cuốn trẻ. Ví dụ : Ca khúc “Em đi Mẫu giáo” sáng tác Dương Minh Viên bởi vì bài hát có nhịp điệu vừa phải, sắc thái vui vẻ trong lời ca : “ Nắng vừa lên em đi Mẫu giáo... ...mừng vui đón em vào trường...” Rồi những bài “Cháu đi Mẫu giáo” của Phạm Thanh Hưng, bài “Trường chúng cháu là trường Mầm non”của Phạm Tuyên. Hoà với khung cảnh thiên nhiên, niềm phấn chấn đến trường của trẻ qua bài hát “Con chim hót trên cành cây”. Rồi một ngày mới lại bắt đầu sôi động với âm thanh và màu sắc thiên nhiên qua bài “Vui đến trường” của Hồ Bắc. Ngoài ra, để tạo cho trẻ nề nếp trước khi vào lớp phải lễ phép, tự tin qua bài “Lời chào buổi sáng”của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở cháu phải chào bố mẹ... Cho trẻ nghe những bài trẻ có thể hát theo được như ở trên. Ngoài tác động âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương trình trẻ phải học hát. Còn có nhiều bài hát không cần trẻ phải hát được cũng tạo không khí vui vẻ khi đến trường: “Đi học” của Bùi Đình Thảo, “Bài ca đi học” của Phan Trần Bảng không chỉ giúp trẻ làm quen, nhận biết cuộc sống xung quanh mà còn chăm từng bữa ăn giấc ngủ : “Cô giáo như mẹ hiền”, “Ngày đầu tiên đi học” của Nguyễn Ngọc Thiện. 2. Biện pháp 2: Dạy trẻ học tốt âm nhạc thông qua hoạt động học. Hình thức này được tổ chức khi: Nội dung dạy các bài hát, nghe hát - nghe nhạc, vận động theo nhạc là khó, mới đối với trẻ. Trẻ chưa cảm nhận được và chưa biết thể hiện. Ở lứa tuổi mẫu giáo hoạt động chủ đạo của trẻ là vui chơi. Chính vì thế, nên giáo dục các cháu cần tiến hành theo phương châm "Học mà chơi - chơi mà học" theo chương trình giáo dục Mầm non mới. Một giờ học giáo dục âm nhạc cô xây dựng theo các cách khác nhau, mỗi giờ học chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động: 5 - Hoạt động: hát Nội dung kết hợp: + Vận động theo nhạc (hoặc trò chơi âm nhạc) + Nghe nhạc – Nghe hát - Hoạt động: Vận động theo nhạc Nội dung kết hợp: + Nghe nhạc – Nghe hát + Trò chơi âm nhạc - Hoạt động: Nghe nhạc – Nghe hát Nội dung kết hợp: + Trò chơi âm nhạc + Vận động theo nhạc - Hoạt động: Biểu diễn văn nghệ theo chủ đề Trọng tâm là ca hát thì nội dung chính là tập cho các cháu hát thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng nhạc. Còn trọng tâm là nghe hát thì phần nghe hát phải kéo dài hơn, chủ yếu là trẻ được nghe cô hát, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của âm nhạc nên hưởng ứng cảm xúc với những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Giờ âm nhạc là một tiết tổng hợp thì trọng tâm là biểu diễn văn nghệ theo chủ đề. Cuối mỗi chủ đề, tôi luôn khuyến khích trẻ thể hiện lại những bài hát, điệu múa, trò chơi, bài thơ, câu đố có liên quan đến chủ đề đã học, tôi cùng tham với trẻ dưới hình thức biểu diễn văn nghệ. Giúp trẻ ôn lại những bài đã học, tự tin mạnh dạn trước đông người. Dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống xung quanh trẻ, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Để giúp trẻ tham gia hoạt động này một cách hứng thú, tích cực tôi luôn tạo những yếu tố bất ngờ như đóng vai các nhân vật, sử dụng một số trang phục, đạo cụ biểu diễn đơn giản hoặc nhân dịp sinh nhật, ngày hội, ngày lễ để trẻ biểu diễn. Đối với hoạt động âm nhạc trọng tâm là vận động theo nhạc thì cô hướng dẫn trẻ cách vận động theo bài hát để tạo cho bài hát hay hơn, trẻ hứng thú hơn. Việc dạy trẻ vận động nhịp nhàng theo nhịp điệu âm nhạc không chỉ giúp trẻ tập 6 phối hợp các động tác đi lại vững vàng, chạy nhẹ nhàng. Tất cả những vận động của tay chân, thân mình nhờ có sự phụ hoạ âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàng hơn. Vận động theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp, duyên dáng. Tạo cho trẻ hứng thú vào giờ học và giúp trẻ làm quen với hoạt động âm nhạc được tốt hơn, giáo viên cần đầu tư, nghiên cứu, sáng tạo trong phương pháp dạy học: Bước vào giờ học cô có thể trò chuyện về chủ đề, xem một số hình ảnh trên video mà cô đã chuẩn bị, tranh ảnh... có chủ đề theo nội dung bài dạy để dẫn dắt trẻ tới tác phẩm, vào bài học một cách nhẹ nhàng, tự tin không gò bó trẻ. Mọi giờ học hoạt động làm quen âm nhạc đều có phần nghe hát và trò chơi âm nhạc. Vì sự cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự phát triển nhận thức. Nó đòi hỏi trẻ phải chú ý, quan sát nhạy bén. Trẻ tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm thanh đó, ghi nhớ những đặc điểm, tính chất của hình tượng âm nhạc. Trò chơi âm nhạc giúp trẻ thoải mái, vận động chạy nhảy... trẻ sẽ hoạt bát nhanh nhẹn và rất hứng thú trong giờ học. Để có một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao đòi hỏi cô giáo phải hát đúng nhạc, có sử dụng đàn, nhạc cụ để trẻ được làm quen với nhạc, cô hát càng hay càng thu hút trẻ vào giờ học. Cô hát phải thể hiện tình cảm sắc bài hát, cô giới thiệu dẫn dắt hay có nội dung để trẻ hát cùng cô cả bài. Cô phải chuẩn bị nhạc cụ cho trẻ: Lớp tôi sử dụng phách tre, phách bằng vỏ gáo dừa, trống lắc... Do điều kiện cơ sở vật chất chưa đảm bảo, chưa có dụng cụ đồ chơi ngoài trời chứ tôi rất thích cho trẻ hoạt động ngoài trời. Trẻ hát đúng, hát hay chưa đủ mà còn dạy trẻ vận động theo nhạc, biết phối hợp âm nhạc nhịp điệu. Trẻ vừa hát vừa vận động theo nhạc giúp trẻ biết cảm nhận về âm nhạc, trông trẻ thật hồn nhiên dễ thương. Hầu hết các bài hát có thể cho trẻ vận động múa. Vì múa là hoạt động nghệ thuật, dùng hình thể, tư thế để biểu hiện lên tư tưởng, tình cảm của một tác phẩm. Múa và âm nhạc quan hệ mật thiết và không tách rời nhau. Một bài hát cho trẻ làm quen 2, 3 cách vận động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp trẻ làm quen với nhiều loại hình tiết tấu và không nhàm chán. Có thể 7 cho trẻ mặc trang phục theo bài hát, giúp trẻ biết trang phục của một số vùng miền theo nội dung bài hát. Khi chọn bài hát nghe tôi chọn bài hát có nội dung phù hợp toát lên nội dung chính của bài dạy hát. Ví dụ: Dạy hát bài "Cô giáo miền xuôi" thì tôi chọn bài hát nghe: "Cô giáo về bản " nhằm hướng trẻ vào nội dung bài học một cách dễ dàng và dễ giáo dục cho trẻ. Trẻ được nghe những bản nhạc phù hợp, trẻ sẽ cảm nhận giai điệu, ý nghĩa đời sống văn hoá vùng miền qua bài hát. Khi múa có thể mặc trang phục theo yêu cầu của bài hát. Để tăng phần hấp dẫn của giờ học cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc nhằm phát triển năng khiếu, ôn luyện kiến thức kỹ năng cho trẻ về âm nhạc. Sự phản ứng âm thanh khác nhau để phát triển khả năng nghe nhạc của trẻ. Cô hướng dẫn cách chơi rõ ràng, cụ thể, dần dần nâng cao yêu cầu của trò chơi. Tôi cho số đông trẻ được tham gia chơi, tôi nhận thấy một giờ hoạt động âm nhạc cần đảm bảo các nội dung: Ca hát, vận động theo lời ca, trẻ được nghe hát và được chơi trò chơi âm nhạc. Trong một hoạt động học được tổ chức thực hiện như trẻ được chơi với cô, được gần gũi trò chuyện với cô, không gò bó trẻ. Về đội hình không cứng nhắc như trước đây, có thể cho trẻ thay đổi nhiều đội hình khác nhau: Hình tròn, chữ u, tự do... để trẻ được thoải mái hoạt động nhanh nhẹn. Trong giờ hoạt động âm nhạc cần cho trẻ làm quen với một số bài hát khác, có nội dung phù hợp và phù hợp với lứa tuổi có thể do cô sáng tác hoặc sưu tầm. Trong hoạt động âm nhạc tôi luôn tuyên dương kịp thời những cháu hát đúng, hát hay, vận động thành thạo theo lời ca nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn. Tuyệt đối không chê trẻ, tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ thực hiện chưa đúng. Việc dạy học phụ thuộc vào việc giáo dục. Do đó nội dung các bài dạy không chỉ đơn thuần là một nội dung cần dạy cho trẻ mà còn là một phương tiện giáo dục. Vì vậy tôi luôn quan sát và nhận xét xem trong quá trình học tập trẻ có hoạt động không? Có hứng thú không? Tìm hiểu nguyên nhân vì sao trẻ không hoà đồng chùng bạn để có hướng tìm cách đưa trẻ hoà nhập với bạn bè, dân dần tôi thấy trẻ rất thích học giáo dục âm nhạc. 8 3. Biện pháp 3: Giáo dục âm nhạc thông qua hoạt động chơi ở các góc: Ở hoạt động chung tôi chủ yếu cung cấp những kiến thức cơ bản cho trẻ về âm nhạc, trẻ không thể hát thuộc và vận động thành thạo bài hát, vì ở lứa tuổi này trẻ rất dễ nhớ mà lại mau quên. Cần cho trẻ làm quen âm nhạc mọi lúc, mọi nơi và hoạt động ở góc. Tôi thấy giờ hoạt động góc trẻ chơi rất hồn nhiên, mạnh dạn, thích hát múa lại những bài đã học và thích phản ảnh lại những việc làm của người lớn. Ví dụ: Sau giờ hoạt động chung: Giáo dục âm nhạc. Đề tài: “Làm chú bộ đội”. Phần hoạt động góc - ở góc phân vai cho trẻ chơi trò chơi: Tập làm chú bộ đội. Trẻ chơi ở góc phân vai cùng nhau tập làm chú bộ đội với bài hát “Làm chú bộ đội”, “Vai chú mang súng” ... hướng trẻ hát những bài có nội dung phục vụ cho bài học và theo chủ đề, nhằm củng cố những kiến thức đã học. Tôi thấy rằng trẻ rất thích chơi ở góc, thể hiện được công việc ở mỗi góc. Giúp trẻ tìm hiểu về những công việc của người lớn, cứ như trẻ đang chơi mà có học. 4. Biện pháp 4: Lồng ghép tích các hoạt động khác vào hoạt động với âm nhạc. * Làm quen chữ cái : Đối với hoạt động LQCC yêu cầu trẻ nhận mặt chữ bằng nhiều biện pháp khác nhau thì song song với việc nhận biết chữ cái, âm nhạc nghe trong giờ học cũng góp phần giúp trẻ nhận biết thêm. Ví dụ : ôn nhóm chữ cái o, ô,ơ ; a, ă, â qua bài hát “Tiếng chú gà trống gọi” Mặc dù phần nội dung này không đi sâu vào cấu trúc giờ dạy nhưng khi trẻ thuộc bài hát thì trẻ nhớ được chữ và phân biệt được sự giống và khác nhau giữa các chữ cái đó. * Làm quen văn học : Đối với hoạt động LQVH giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung... để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp 9 của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam nối tiếp nhau. Ví dụ: Thông qua việc dạy bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa, sau khi trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Hạt gạo làng ta” do Trần Viết Bính phổ nhạc. Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ trong bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất chú ý. Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không hoàn toàn trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thứ cho trẻ trong tiết học đó. Ví dụ: Trẻ đọc bài thơ “Bó hoa tặng cô” của Ngô Quân Miện Sau khi đọc thơ kết hợp hát bài: “Mừng ngày 8/3”(Tân Huyền) giúp trẻ cảm thụ và hiểu thêm nội dung bài thơ. Đồng thời thể hiện tình cảm của trẻ thông qua tiết học đó. Khi cho trẻ đọc bài thơ “Bác Hồ của em” kết hợp nghe hát bài “Nhớ ơn Bác” của Phan Huỳnh Điểu; Thơ “Chú bộ đội hành quân trong mưa” kết hợp nghe hát bài “Màu áo chú bộ đội” của Nguyễn Văn Tý. Ngoài ra còn chọn những bài hát có đề tài như bài thơ: “Chim chích bông” của Nguyễn Viết Bính, “Mẹ và cô” của Trần Quốc Tuấn... Đây là một kinh nghiệm làm cho các tiết thơ, truyện sinh động, hấp dẫn đồng thời giúp trẻ cảm thụ nội dung của bài thơ, câu chuyện đó qua bài hát đó chứ không phải là một nội dung lồng ghép để chuyển tiếp cho hay. *Khám phá khoa học: - Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung làm quen khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò chơi...thì việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có cảm xúc với các đối tượng. Ví dụ: Tìm hiểu "Vật nuôi trong gia đình" tích hợp hát bài "Gà trống, mèo con và cuốn con, ai cũng yêu chú mèo, con gà trống...". Qua đó còn hình thành 10 cho trẻ tình cảm đối với các con vật, giáo dục trẻ biết ích lợi các con vật nuôi đối với cuộc sống con người. Cách chăm sóc và bảo vệ các con vật nuôi .v.v... Mọi tiết học đều có thể tích hợp giáo dục âm nhạc, ngoài việc ôn lại kiến thức cũ, làm quen kiến thức mới còn giúp cho giờ học nhẹ nhàng, hấp dẫn giúp trẻ thoải mái ham thích học hơn. * Tạo hình: Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình ngoài việc trẻ thực hành, cô mở máy cho trẻ nghe nhiều bài hát có nội dung tương đối phù hợp với đề tài đó, thì ở đây ngoài nội dung trên bản thân đã tổ chức nhiều tiết thao giảng ở trường với nội dung là cho trẻ nghe bài hát có nội dung phù hợp với đề tài và dạy vào phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ thực hành. Sau đó từ nội dung bài hát giáo viên kết hợp đàm thoại. Ví dụ: Vẽ hoa , nghe hát bài “Màu hoa”. + Trong bài hát các con vừa nghe những bông hoa đó có màu gì? + Ngoài những bông hoa đủ màu sắc đó thì bài hát còn có gì nữa ( nhiều lá, nhiều cây...) Những câu hỏi đàm thoại đó giúp trẻ có thêm một số ý tưởng trong quá trình vẽ để có sản phẩm sáng tạo. Một số hình thức hoạt động nghệ thuật trong trường mầm non như: Hát, nghe nhạc, vận động sáng tạo, trò chơi ...có tác dụng rất lớn trong việc tạo sự hưng phấn, phát triển nhận thức, trí tưởng tượng, giáo dục những tình cảm xã hội lành mạnh, làm phong phú thế giới nội tâm của trẻ, hình thành phát triển tình cảm thẩm mĩ, kích thích khả năng sáng tạo của trẻ trong quá trình khám phá, tìm hiểu thế giới xung quanh. Do vậy, giáo viên mầm non cần trau dồi kiến thức, kĩ năng cảm nhận và thể hiện cái đẹp xung quanh hơn nữa, để vận dụng tổ chức tốt các hình thức cho trẻ tập hát, nghe nhạc, vận động, chơi trò chơi đóng vai, đóng kịch phù hợp, hiệu quả hơn với trẻ. * Hoạt động chiều: Có thể tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc theo ý thích hoặc cho trẻ biểu diễn văn nghệ theo chủ đề. Tôi luôn động viên, khuyến khích cả lớp cùng tham 11 gia. Đây kà cơ hội học hỏi lẫn nhau, chia sẻ cảm xúc và cùng hợp tác biểu diễn. Ngoài ra, tôi có thể hát cho trẻ nghe những bài hát thiếu nhi, làn điệu dân ca của quê hương mình, chơi trò chơi dân gian... mà trẻ thích. 5. Biện pháp 5: Dạy trẻ qua một số trò chơi phục vụ âm nhạc: Đối với trẻ thơ, được hoạt động với âm nhạc thông qua các trò chơi là một biện pháp hữu hiệu nhất. Trò chơi đã trở thành phương tịên để đem đến cho trẻ các yếu tố diễn tả của nghệ thuật sinh động, nó có tác dụng mạnh mẽ nhưng lại đến với trẻ một cách nhẹ nhàng, thoải mái. Mỗi loại trò chơi đều có ý nghĩa giúp trẻ phát triển trí tuệ, tạo cho trẻ có những phản xạ nhanh, nhạy, có tác dụng trong việc củng cố và tiếp thu những nội dung giáo dục. Đặc biệt trò chơi âm nhạc còn rèn luyện cho trẻ có kĩ năng thông qua tai nghe âm nhạc. Chính vì vậy bản thân đã tìm tòi, sáng tác, cải biên một số trò chơi nhằm làm tăng thêm sự phong phú âm nhạc cho trẻ. a. Trò chơi: “Tai ai thính” Trò chơi tạo cho trẻ sự tập trung chú ý lắng nghe các âm thanh của các nhạc cụ khác nhau và trẻ hứng thú được khám phá, trải nghiệm các nhạc cụ. - Chuẩn bị : một số nhạc cụ âm nhạc như sau Đàn organ bằng đồ chơi điện tử, kèn nhựa, kèn bằng vỏ ốc, phách gõ bằng tre, bằng vỏ nghêu, dàn gõ bằng tre, trống gõ bằng lon, bằng quả bầu khô... - Cách chơi : Trẻ nghe và phân biệt âm thanh của các nhạc cụ. Cô giới thiệu cho trẻ biết từng loại nhạc cụ và âm thanh của các loại nhạc cụ đó như: + Cô đàn organ và nói cho trẻ biết đó là tiếng đàn organ. + Cô thổi kèn bằng nhựa và cho trẻ biết đó là tiếng kèn bằng nhựa. + Cô gõ phách bằng tre và cho trẻ biết đó là tiếng gõ bằng phách tre... Sau khi giới thiệu hết các loại nhạc cụ, cô lần lượt đánh đàn, gõ các loại nhạc cụ cho trẻ vừa nghe, vừa xem và cô hỏi trẻ tiếng nhạc cụ gì? Khi trẻ đã quen, cô cho trẻ ngồi không nhìn thấy nhạc cụ, sau đó cô đánh đàn, gõ, thổi các loại nhạc cụ và hỏi xem trẻ nhận biết được âm thanh của loại nhạc cụ nào. Sau đó cho trẻ 12 chia làm 2 đội và thi đua, nếu đội nào đoán sai phải hát một bài theo yêu cầu của đội đoán đúng. Nếu đoán đúng sẽ được khám phá, trải nghiệm với nhạc cụ đó. b. Trò chơi: “Giai điệu thân quen” Trò chơi này giúp trẻ củng cố kiến thức về tên bài hát và củng cố lại giai điệu bài hát đã học, đồng thời tạo cho trẻ sự tập trung chú ý lắng nghe và nhanh nhẹn, linh hoạt, trả lời rõ ràng, chính xác tên bài hát. - Chuẩn bị: Băng nhạc có các bài hát trong chương trình mà trẻ đã được học, casset - Cách chơi: Cô mở băng casset cho trẻ nghe giai điệu bài hát, 2 đội rung chuông giành quyền trả lời bằng cách nói rõ tên bài hát vừa nghe, nếu đúng mỗi trẻ trong đội được tặng một bông hoa, nếu sai quyền trả lời thuộc về đội bạn. Ví dụ: Cho trẻ nghe giai điệu “ Cô giáo khen em chăm học, mừng vui đón em vào trường...” thì trẻ phải nêu được đó là bài hát “Em đi mẫu giáo” c. Trò chơi “nghe thấu hát tài” : Trò chơi giúp trẻ nhanh nhẹn, linh hoạt, truyền tin cho bạn đúng - Chuẩn bị : Một số câu hát trong các bài hát trong chương trình mà trẻ đã thuộc. - Cách chơi: Thành viên thứ nhất của 2 đội ra ngoài lớp, cô nói thầm vào tai từng trẻ đại diện của 2 đội một câu hát giống nhau. Sau đó 2 trẻ có trách nhiệm chạy về đội của mình và nói lại câu hát đó cho bạn thứ 2, bạn thứ 2 nói thầm vào tai cho bạn thứ 3...Và cứ thế tiếp tục cho đến trẻ cuối cùng của đội, trẻ cuối cùng lên hát lại câu hát đó. Nếu đội nào hát đúng và nhanh hơn thì thắng cuộc. Ví dụ: Cô nói thầm vào tai trẻ đại diện 2 đội câu hát: “Cô và mẹ là hai cô giáo”. Hai trẻ đại diện chạy về nói thầm vào tai cho bạn thứ 2 của đội mình...Và cứ thế cho đến bạn cuối cùng của đội lên hát lại đúng lời của câu hát trên và nhanh trước đội kia là thắng cuộc. d. Trò chơi “Ghi nhớ dấu chân” 13 Trò chơi phát triển tai nghe, trẻ phản ứng nhanh với các loại tiết tấu khác nhau và ghi nhớ có chủ định. - Chuẩn bị: Phấn màu, 5-6 vòng tròn, trống lắc. - Cách chơi: Cô có từ 5-6 vòng tròn, số trẻ mỗi lần tham gia chơi tương ứng với số vòng, cô dùng phấn màu vẽ hình bàn chân của trẻ vào đó và đánh số theo thứ tự. Sau đó cho trẻ đi theo tiếng gõ nhịp nhàng xung quanh vòng tròn, khi tiết tấu gõ thay đổi, trẻ phải chạy vào vòng có dấu chân của mình. Nếu trẻ nào chạy vào vòng mà ướm dấu chân của mình không vừa với dấu chân đã vẽ trong vòng là bị phạt nhảy lò cò quanh lớp một vòng. e. Trò chơi “Ô cửa bí mật” Trò chơi giúp trẻ được ôn luyện các bài hát, tạo cho trẻ mạnh dạn lên biểu diễn và mong muốn được khám phá những bí mật bên trong những ô cửa. C - Chuẩn bị: Các loại đồ dùng, đồ chơi phù hợp theo từng chủ điểm ở phía sau những ô cửa, thùng các-tông sơn màu để làm ô cửa và một số đồng tiền vàng để tặng cho trẻ. - Cách chơi : Chia trẻ làm 2 đội, 2 đội trưởng lên oẳn tù tì để tìm ra đội nào chơi trước. Có từ 4-6 ô cửa được đánh dấu theo thứ tự từ 1 đến 6, đội nào chơi trước sẽ chọn bất kỳ một ô cửa, nếu ô cửa được mở ra, bên trong ô cửa có đồ dùng đồ chơi gì thì đội đó phải hát một bài nói về hình ảnh đó. A: Mở ô cửa số 3 có con gà trống thì hát một bài hát nói về con gà trống như: “Con gà trống” hay “Tiếng chú gà trống gọi”... Nếu mở ô cửa nào mà hát được bài hát có nội dung đúng với hình ảnh trong ô cửa đó thì đội đó được tặng một đồng tiền vàng. Tiếp tục đội kia chọn ô cửa. Nếu đội nào chọn ô cửa mà không hát được bài hát có nội dung như hình ảnh trong ô cửa thì quyền hát thuộc về đội bạn. 6. BiÖn ph¸p 6: KÕt hîp víi phô huynh Thêng xuyªn t«i trao ®æi víi phô huynh cho trÎ nghe b¨ng ®Üa ë nhµ, cha mÑ cã trÎ cïng trÎ thÓ hiÖn bµi h¸t. Tõ ®ã lµm phong phó thªm vèn hiÓu biÕt v× ©m nh¹c cña trÎ, gióp trÎ tù nhiªn khi thÓ hiÖn ca khóc tõ yªu thÝch. 14 Ngoµi ra t«i cßn kÕt hîp víi phô huynh su tÇm b¨ng ®Üa nh¹c hay, nh÷ng bµi h¸t hay cã néi dung phï hîp víi trÎ ngoµi ch¬ng tr×nh ®Ó d¹y trÎ hoÆc ghi ©m giäng h¸t cña trÎ vµi ®Üa vµ x©y dùng th viÖn ©m nh¹c cña líp. II/ Kết quả ®¹t ®îc: Tõ nh÷ng ngµy ®Çu trÎ kh«ng ham thÝch khi ®Õn víi ho¹t ®éng ¢m Nh¹c sau khi thùc hiÖn c¸c ph¬ng ph¸p míi, ®Õn nay mçi khi ®Õn giê ho¹t ®éng ¢m Nh¹c trÎ reo lªn vui mõng. TrÎ høng thó ch¬i giê häc s«i næi, cñng cè kiÕn thøc vµ hiÓu s©u néi dung bµi häc. TrÎ thÓ hiÖn tÝch cùc, chñ ®éng, m¹nh d¹n, tù tin...B¶n th©n t«i v« cïng phÊn khëi vµ t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t trÎ xem kÕt qu¶ cho trÎ ho¹t ®éng ¢m Nh¹c ra sao Bảng khảo sát lần 2 - Tổng số trẻ 30 cháu Thời gian khảo sát: Tháng 5/2011 Nội dung khảo sát Trẻ hát đúng, rõ lời, thuộc bài hát - Ca hát Trẻ hát hay, thể hiện được tình cảm qua giai điệu bài hát Trẻ biết sử dụng dụng cụ âm -Vận động theo nhạc nhạc và gõ đệm đúng nhịp, phách Đạt Chưa đạt Số trẻ % Số trẻ % 29 97 1 3 26 87 4 13 26 87 4 13 28 93 2 7 30 100 0 0 30 100 0 0 28 93 2 7 Biết múa minh hoạ phù hợp với nội dung bài hát theo hướng dẫn của cô - Trẻ biết chơi trò chơi âm nhạc - Trẻ hứng thú nghe hát hiểu nội dung và hưởng ứng cùng cô - Trẻ hứng thú, tích cực, sáng tạo khi tham gia hoạt động âm nhạc Đánh giá cuối năm, tôi nhận thấy kết quả trên trẻ đã nâng cao hơn rất nhiều so với khảo sát đầu năm học cụ thể: 15 - Ca hát: + Trẻ hát đúng, rõ lời, thuộc bài hát đạt 97% tăng so với đầu năm học 30% + Trẻ hát hay, thể hiện được tình cảm qua giai điệu bài hát đạt 87% tăng so với đầu năm học 64% - Vận động theo nhạc: + Trẻ biết sử dụng dụng cụ âm nhạc và gõ đệm đúng nhịp, phách đạt 87% tăng so với đầu năm học 74% + Biết múa minh hoạ phù hợp với nội dung bài háttheo hướng dẫn của cô đạt 93% tăng so với đầu năm học 66% - Trẻ biết chơi trò chơi âm nhạc đạt 100% tăng so với đầu năm học 83% - Trẻ hứng thú nghe hát, hiểu nội dung và hưởng ứng cùng cô đạt 100% tăng so với đầu năm học 67% - Trẻ hứng thú, tích cực, sáng tạo khi tham gia hoạt động âm nhạc đạt 93% tăng so với đầu năm học 70% Kết quả cuối năm rất khả quan, tạo cho lớp tôi trở thành một lớp đạt yêu cầu giáo dục toàn diện của trường Mầm non. 100% trẻ thực sự thích thú khi học GDÂN, tích cực tham gia chơi, chơi thành thạo các các trò chơi ...tạo không khí vui tươi, hào hứng khi học âm nhạc. Từ đó hoạt động GDÂN đạt chất lượng rất cao. Tôi mong rằng 100% số trẻ đến trường được cô giáo, người mẹ hiền thứ hai của trẻ “trang bị cho trẻ những kiến thức tốt nhất để trẻ đến với hoạt động Âm nhạc”. Hoạt động âm nhạc sẽ trở thành chính nó thông qua thông qua trẻ của chúng ta. C. KẾT LUẬN: Sau một năm nghiên cứu, áp dụng: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua các thời điểm sinh hoạt ngày” cho trẻ ở lớp tôi phụ trách, tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau: . Âm thanh sống động có sức thu hút trẻ hơn lúc nào hết. Không những trong giờ học âm nhạc mà còn có thể nhân rộng ở các môn học khác. 16 - Giáo viên thường xuyên tổ chức các buổi văn nghệ cho trẻ giao lưu vào các ngày sinh nhật của các bạn trong lớp, ngày tết trung thu, ngày 20/11... Nhằm tạo cho trẻ tính mạnh dạn, tự tin khi tiếp xúc với âm nhạc. - Để có những trò chơi âm nhạc phong phú, đa dạng giáo viên cần tìm tòi và tự sáng tạo ra các dụng cụ để phục vụ trò chơi âm nhạc. - Phối kết hợp với phụ huynh cho trẻ nghe băng, đĩa ở nhà và sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để tạo ra đồ dùng, dụng cụ âm nhạc. - Giáo viên phải biết được rằng: Âm thanh sống động có sức thu hút trẻ hơn lúc nào hết. Tạo được sự phấn khích, hào hứng tiếp thu bài học Không những trong giờ học âm nhạc mà còn có thể nhân rộng ở các môn học khác. - Bản thân giáo viên không ngừng học hỏi, tham khảo tài liệu, tham quan học tập, sáng tạo trong phương pháp giảng dạy. Thông qua thực tiễn thực hiện các giải pháp nêu trên, việc đưa phương tiện hiện đại vào giảng dạy để góp phần tạo ra môi trường sư phạm tốt, phát huy vai trò độc lập của trẻ và đi đúng đường lối hiện đại hoá giáo dục. Để hoạt động giáo dục âm nhạc đạt kết quả khả quan hơn trong thời gian tới, tôi có một số đề xuất và kiến nghị sau: * Đối với nhà trường: - Nhà trường cần tạo điều kiện cho giáo viên tham quan học tập ở các đơn vị bạn để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm. - Đầu tư kinh phí mua một số trang thiết bị phục vụ âm nhạc như: Đàn organ, dụng cụ gõ đệm, trang phục biểu diễn... * Đối với các cấp quản lý giáo dục: Phòng GD cần tăng cường hơn nữa lớp tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng ca hát, vận động theo nhạc, tổ chức lớp dạy đàn, dạy múa... Trên đây là toàn bộ sáng kiến kinh nghiệm của tôi về một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua các thời điểm sinh hoạt ngày, xin trao đổi cùng các bạn đồng nghiệp để cùng tham khảo, vận dụng và sáng tạo thêm vào hoạt động giảng dạy. 17 HĐKHGD Trường MN Đông Tiến Xếp loại : Đông Tiến, ngày 20 tháng 4 năm 2011 Người viết TMHĐKHGD Hiệu trưởng Lê Thị Tươi Chu Thị Hà Së GD vµ §T Thanh Ho¸ Phßng GD vµ §T huyÖn §«ng s¬n 18 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm §Ò tµi: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc ©m nh¹c cho trÎ 5-6 tuæi th«ng qua c¸c thêi ®iÓm sinh ho¹t ngµy. Hä vµ tªn: Chu ThÞ Chøc vô: Gi¸o viªn Hµ §¬n vÞ: Trêng mÇm non §«ng TiÕn SKKN thuéc lÜnh vùc: GD ¢m nh¹c Th¸ng 4 n¨m 2011 19