Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình.

UBND HUYỆN KRÔNG ANA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Tên đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình Lĩnh vực: Phát triển thẩm mỹ Họ và tên tác giả: H Dinh Byă Chức vụ: Giáo viên Đơn vị: Trường Mầm non Sơn Ca Dray Sáp, tháng 03 năm 2019 MỤC LỤC Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU...................................................................................1 I. Đặt vấn đề..........................................................................................................1 II. Mục đích nghiên cứu:.......................................................................................2 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ..............................................................2 I. Cơ sở lí luận.......................................................................................................2 II. Thực trạng.........................................................................................................4 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.............................................6 IV. Tính mới của giải pháp..................................................................................16 V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm....................................................................17 Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.........................................................19 I. Kết luận:...........................................................................................................19 II. Kiến nghị........................................................................................................20 TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................22 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề. Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai. Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình. Trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ lại, mà nó cũng có những đặc điểm riêng biệt vầ cấu tạo sinh lý, do đó trẻ em cũng cần có những biện pháp chăm sóc thích hợp. Có người đã cho rằng: Trẻ em là một trang giấy trắng và ai muốn vẽ gì vào đó thì vẽ. Đó chính là một quan điểm thật sai lầm, vì thực tế khoa học đã chứng minh trẻ em cũng có những nhận thức riêng bên trong của mình, nhưng đòi hỏi trẻ phải tích cực tham gia vào hoạt động thì từ đó tâm lý của trẻ mới phát triển và bộc lộ ra bên ngoài. Trẻ mẫu giáo “chơi mà học, học bằng chơi”. Trẻ rất hiếu động, tò mò, ham muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới xung quanh. Trong khi chơi, trẻ thực sự học để lĩnh hội các khái niệm ban đầu hoặc các tri thức tiền khoa học. Đối với việc giáo dục và phát triển nhân cách cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non, hoạt động tạo hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển trẻ nhỏ về mọi mặt như: thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và lao động. hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh và phản ánh thế giới thông qua các hình tượng nghệ thuật, trong các hình thức hoạt động mang tính nghệ thuật. Hoạt động tạo hình là một hoạt động nằm trong chương trình chăm sóc giáo dục mầm non, nhằm cung cấp kiến thức sơ đẳng về tạo hình cho trẻ thông qua đó phát triển khả năng quan sát tri giác, phân biệt, khả năng phân tích tổng hợp các thao tác tư duy trực quan. Góp phần giáo dục toàn diện về các mặt cho trẻ như: “Đức – Trí – Lao – Thể - Mỹ”. Hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, ở đó trẻ sử dụng ngôn ngữ đặc trưng riêng của nó: màu sắc, hình khối, đường nét, bố cục để phản ánh, miêu tả, từ đó giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh và phản ánh thế giới thông qua các hình tượng nghệ thuật. Nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì chúng nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gây cho chúng những rung động xúc cảm, tình cảm tích cực. Hoạt động tạo hình là một hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em và hình thành các phẩm chất kĩ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết tích cực, sáng tạo. Từ những lí do trên và hiểu được tầm quan trọng đó, là một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi những biện pháp, phương pháp tốt nhất để giúp trẻ hoạt động tích cực trong lĩnh vực này. Tôi tìm tòi, học hỏi từ những chị em đồng nghiệp đi trước, qua sách báo, qua mạng tôi đã chọn đề tài nhằm giúp trẻ phát triển thẩm mỹ một cách tốt nhất và làm đề tài nghiên cứu cho mình. Chính vì vậy tôi đã chọn đối tượng nghiên cứu 1 Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình. Phạm vi nghiên cứu Tại lớp lá 1. Trường MN Sơn Ca. Năm học 2018 - 2019 II. Mục đích nghiên cứu: - Giúp trẻ học tốt và tham gia tích cực vào hoạt động tạo hình ở trường mầm non, giúp trẻ làm được các kỹ năng: vẽ, tô màu, xé dán, cắt dán, nặn... Giúp trẻ rèn luyện kỹ năng khéo léo của đôi bàn tay để tạo ra những sản phẩm mà trẻ thích. Và đặc biệt hơn nữa trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp qua sản phẩm của mình từ đó giúp trẻ biết yêu cái đẹp và mong muốn tạo ra cái đẹp. Mỗi sản phẩm của trẻ tạo ra mang một nội dung và tên gọi khác nhau, trẻ nói lên được nội dung và ý nghĩa bức tranh mình tạo ra qua đó giúp trẻ phát triển ngôn ngữ trong giao tiếp. - Sau khi áp dụng đề tài tôi nắm vững phương pháp giảng dạy, biết lồng ghép, tích hợp hoạt động tạo hình với các hoạt động khác một cách linh hoạt, sáng tạo, biết rèn các kỹ năng tạo hình cho trẻ. Ngoài ra tôi còn học hỏi thêm những đồng nghiệp đi trước, qua sách báo để nâng cao kiến thức và dạy trẻ đạt kết quả cao hơn. - Nhằm giúp các bậc phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng của môn học tạo hình, thống nhất phương pháp dạy trẻ và ủng hộ nguyên vật liệu để phục vụ cho môn tạo hình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ một cách tốt nhất. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận Giáo dục mầm non là mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, là nấc thang đầu tiên của chặng đường giáo dục nhân cách con người. Chính vì giáo dục mầm non đóng vai trò hết sức quan trọng, người giáo viên mầm non có vai trò trọng trách vô cùng lớn lao trong việc đào tạo giáo dục những chủ nhân tương lai của đất nước. Giáo viên mầm non chịu trách nhiệm chăm sóc- giáo dục trẻ từ 0 – 6 tuổi. đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên quan trọng của nhân cách con người. nếu không làm tốt việc chăm sóc giáo dục trẻ trong những năm này thì việc giáo dục lại hết sức khó khăn và phức tạp. Vì vậy Nghị quyết TW 2 khóa VIII của Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định “Định hướng chiến lược giáo dục – đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đề ra mục tiêu giáo dục mầm non phải trang bị cho trẻ những gì tốt nhất cả về mặt vật chất và tinh thần một cách toàn diện”. Như chúng ta đã biết, ngay từ nhỏ trẻ đã có phản xạ với cái đẹp bằng những biểu hiện như: hướng mắt về ánh sáng, thích ngắm những vật có màu sắc lòe loẹt nổi bật, trẻ bắt đầu có ý thích ngắm nhìn các bức tranh, những hình thù 2 ngộ nghĩnh và đa dạng, tuy nhiên chúng chưa thể nhận biết, phát hiện ra cái đẹp của những tác phẩm ấy. Điều đó có thể nói rằng, trẻ luôn có những xúc cảm rất đặc biệt với những sự vật hình tượng xung quanh, nó mang lại cảm xúc và ấn tượng mạnh đối với trẻ thôi thúc trẻ muốn khám phá và muốn sáng tạo ra cái đẹp. Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ, sự kiên trì và khả năng chú ý của chúng chưa được tốt nên cũng dễ dẫn đến sự nhàm chán và không hào hứng với công việc được giao trong một thời gian ngắn, và chính người lớn chúng ta cũng không thể nào ép buộc trẻ hoàn thành nhiệm vụ được, xuất phát từ những đặc điểm đó để hướng dẫn trẻ đi vào một hoạt động tạo hình, tôi không yêu cầu trẻ thực hiện ngay. Vì như thế sẽ làm cho một giờ hoạt động khô khan và không đạt ở trẻ sự hứng thú tích cực, mà đặc biệt với sự áp dụng chương trình giáo dục mầm non mới nó đòi hỏi một giờ hoạt động phải nhẹ nhàng và chủ động trên trẻ nhiều hơn trong đó người giáo viên chỉ là người định hướng cho trẻ. Khi tạo ra sản phẩm tạo hình trẻ tham gia một cách tích cực kết hợp giữa tính tích cực của trí tuệ và thể lực. Đó là sự vận dụng kỹ năng, kỹ xảo, sử dụng dụng cụ và các phương tiện tạo hình, trí nhớ, trí tưởng tượng sáng tạo thông qua các hoạt động đó phát triển các nhóm cơ bàn tay, ngón tay từ vụng về đến linh hoạt. Hoạt động tạo hình là hoạt động nghệ thuật có tầm quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho trẻ, giáo dục trẻ biết khai thác, khám phá thiên nhiên cuộc sống con người, cảnh vật... biết đánh giá, nhận xét cái đẹp, cái xấu...vì vậy trẻ cần được hướng dẫn tạo hình ngay từ nhỏ, giáo viên cần bồi dưỡng khả năng của trẻ, tạo môi trường, cơ hội cho trẻ được tri giác, tìm tòi, khám phá thế giới xung quanh, bồi dưỡng thị hiếu thẩm mỹ, khă năng tư duy sáng tạo cho trẻ, để tạo được thẩm mỹ trong các hoạt động tạo hình, giáo viên cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kỹ năng mang tính nghệ thuật, hình thành các kỹ sảo tạo đường nét liên tục, uyển chuyển, tập cho trẻ biết tự điều chỉnh hình dạng, cách tô màu, tạo vẻ sinh động, đa dạng về hình ảnh, màu sắc của các hoạt động tạo hình. Như chúng ta đã biết, con người sinh ra không phải ai cũng có sẵn trong mình những năng khiếu thẩm mỹ, cũng không ai có sẵn những tài năng bên mình, mà phải đòi hỏi thông qua giáo dục và hoạt động thực hành thì từ đó những tài năng và khả năng đó mới được bộc lộ và phát triển. Đối với trẻ nhỏ việc học của trẻ không phải đơn thuần là đưa trẻ vào một khuôn phép chặt chẽ, mà học của trẻ ở đây thông qua “học mà chơi, chơi bằng học”. Chính vì vậy để giờ học tạo hình được hấp dẫn lôi cuốn trẻ, giáo viên nên sử dụng thủ thuật vào bài một cách linh hoạt, tạo cảm xúc và hứng thú cho trẻ và cần được tiến hành đồng thời vào việc tích lũy có hệ thống những biểu tượng tạo hình. Những biểu tượng tạo hình cần chính xác rõ ràng, màu sắc đẹp và phong phú phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. Cô giáo cần đưa các nội dung tích hợp lồng ghép sao cho phù hợp với từng bài một cách lô gíc sinh động, có như vậy giờ học tạo hình mới có chất lượng và trẻ mới nắm được các kỹ năng kiến thức của hoạt động tạo hình, trong khi trẻ thực hiện giáo viên cần phải luôn động viên, khuyến khích trẻ. Ngoài ra giáo viên nên tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với 3 thiên nhiên sống động xung quanh, đó là cách thức làm giàu cảm xúc cho trẻ nhanh chóng và hấp dẫn. Cô nên tạo cho trẻ có thói quen quan sát thiên nhiên xung quanh, con người và những hiện tượng gần gũi, thông qua môn làm quen với môi trường xung quanh trẻ được tri giác ảnh như: xem các tranh ảnh về phong cảnh đất nước, rừng và biển, cảnh sinh hoạt của con người..., các tác phẩm nghệ thuật, quan sát ngắm nhìn các loại cây, hoa, được sờ nếm các loại quả, vuốt ve âu yếm các con vật, so sánh tìm tòi những đặc điểm giống và khác nhau của các loại cây, hoa, quả... Hoạt động tạo hình phải được tổ chức bằng cách kết hợp linh hoạt nhuần nhuyễn giữa trực quan đàm thoại, trò chơi, giáo viên sử dụng lời nói ân cần, nhẹ nhàng tươi vui, ngắn gọn, dễ hiểu, dễ hướng dẫn trẻ hoạt động tạo hình, tuyên truyền trao đổi nội dung hoạt động tạo hình cho các bậc phụ huynh để kết hợp giữa các gia đình và nhà trường để bồi dưỡng kỹ năng hoạt động tạo hình cho trẻ. Như vậy khi trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển khả năng tri giác màu sắc, phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo, phát triển khả năng vận động, sự khéo léo, linh hoạt của các ngón tay, bàn tay, kỹ thuật tạo hình khiến cho trẻ thích thú. Khi hoàn thành những tác phẩm, sản phẩm tạo hình trẻ tiếp thu được những tri thức mới khiến cho trẻ có khả năng lĩnh hội tích cực hơn những tri thức về màu sắc, hình dạng, đường nét, bố cục, tỷ lệ, không gian...nhằm tạo cho trẻ có nhiều biểu tượng đa dạng, phong phú về thế giới xung quanh. Chính vì thế là một giáo viên mầm non tôi muốn góp một phần nhỏ bé của mình vào việc “Giúp trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình” II. Thực trạng vấn đề Được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu và Phòng giáo dục, tạo điều kiện tối đa về cơ sở vật chất cũng như đồ dùng học tập của các cháu. Cơ sở vật chất nhà trường tương đối đầy đủ, cảnh quan nhà trường thoáng mát. Lớp có đầy đủ bàn ghế cho các cháu, đồ dùng dụng cụ phục vụ cho môn học đầy đủ. Lớp rộng rãi, sạch sẽ, thoáng mát. Bản thân giáo viên có trình độ chuyên môn, nắm vững kỹ năng dạy tạo hình. Bản thân tôi được giao nhiệm vụ là giáo viên chủ nhiệm lớp. Tôi thường xuyên học hỏi, trao đổi với chị em đồng nghiệp để trao dồi thêm kiến thức để áp dụng vào giờ dạy của mình được tốt hơn. 83% các cháu trong lớp làm được các kỹ năng tạo hình. Các cháu nhanh nhẹn thích tham gia các hoạt động tạo hình. Tuy nhiên bên cạnh những thuận lợi cũng còn những khó khăn Về cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ riêng cho hoạt động tạo hình còn hạn chế, như các tác phẩm nghệ thuật đẹp còn chưa có. Chính vì vậy các cháu không được làm quen tiếp xúc nên rất hạn chế đến quá trình nhận thức của trẻ. 4 Trang thiết bị, đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa hấp dẫn trẻ Giáo viên một số kỹ năng tạo hình còn hạn chế, một số tranh mẫu chưa lôi cuốn, hấp dẫn trẻ. Tiết dạy còn cứng nhắc ít sáng tạo, lồng ghép với các hoạt động khác, dẫn đến kết quả đạt chưa cao. Số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, nhiều cháu còn nhút nhát trong khi thể hiện ý tưởng của mình. 64% số trẻ yếu về kỹ năng vẽ, nhiều bài vẽ chưa đạt yêu cầu, sự sáng tạo và thể hiện bố cục bức tranh còn yếu, chưa biết phối hợp các mảng màu, khả năng nhận xét tranh của trẻ kém. Một số trẻ còn mải chơi, chưa hứng thú tập trung chú ý trong giờ học vẽ. Còn một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học tạo hình của trẻ, chưa tạo điều kiện cho trẻ được phát huy khả năng sáng tạo cá nhân. Còn cho rằng việc đến trường chỉ là chơi chứ chưa cần học Hoạt động tạo hình là hoạt động luôn hướng trẻ tới cái đẹp, trẻ luôn hứng thú tham gia các hoạt động tạo hình. Do đó tôi đã sưu tầm nhiều tác phẩm nghệ thuật đẹp, sáng tạo cho trẻ quan sát trên màn hình và trẻ có thể thực hiện mọi lúc mọi nơi: hoạt động góc, hoạt động ngoài trời... Trẻ có thể sáng tạo theo ý thích của mình để trẻ tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi đứng lên thuyết trình về bức tranh của mình. Qua việc khảo sát ban đầu tôi khảo sát được thì đa số các cháu còn yếu về kỹ năng tạo hình, các cháu chưa chú ý và chưa phát huy hết khả năng của mình, chỉ có một số ít các cháu là có thể thể hiện được bức tranh của mình. Chính vì vậy tôi muốn tìm ra biện pháp nào đó để có thể nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình của trẻ mẫu giáo lớn Nguyên nhân dẫn đến trẻ chưa tạo ra được sản phẩm: - Trẻ đang còn ham chơi chưa chú tâm vào học, chưa hứng thú tham gia vào hoạt động. - Còn nhiều phụ huynh chưa thật sự quan tâm đến con cái, ít trao đổi về tình hình học tập của con cái mình với giáo viên chủ nhiệm vì họ nghĩ tuổi này còn nhỏ chưa cần phải học. Phụ huynh chưa phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ nhiệm. Một số gia đình không cho con đi học lớp mầm, lớp chồi dẫn đến cháu còn nhút nhát, chưa hòa đồng với cô, với bạn, chưa biết làm kỹ năng tạo hình. - Ở trên trường thời gian học rất ngắn cô không thể hướng dẫn, quan tâm nhiều đến những cháu học yếu, dẫn đến kết quả đạt chưa cao. - Kết quả tham gia các hoạt động trong lớp một cách tích cực còn hạn chế, chưa hứng thú vào môi trường trong lớp. Cụ thể thực trạng khi chưa vận dụng biện pháp mới tôi đã thống kê bằng bảng khảo sát sau: Những kỹ năng hình thành Trước khi chưa có biện pháp thực hiện 5 Tỷ lệ trên trẻ Trẻ hứng thú tham gia hoạt động tạo hình 15/36 42% Trẻ tạo được sản phẩm theo yêu cầu của cô 12/36 33% Trẻ có kỹ năng khi tham gia hoạt động tạo hình. 13/36 36% 14/36 39% Trẻ đặt tên được sản phẩm của mình Bảng 1: Những kỹ năng hình thành trên trẻ - Trẻ chưa tích cực tham gia vào các hoạt động tạo hình - Trẻ vẽ chưa đúng theo yêu cầu của cô, trẻ tô màu còn lem ra ngoài, chưa biết phối hợp màu sắc... - Trẻ còn nhút nhát, rụt rè chưa thể hiện hết khả năng của mình, chưa biết đặt tên cho sản phẩm của mình. - Về giáo viên chưa gây hứng thú lôi cuốn trẻ vào hoạt động tạo hình. - Chưa chú trọng đến sự sáng tạo của trẻ, còn gò ép trẻ, bắt trẻ phải làm theo yêu cầu của cô - Các bức tranh mẫu cho các cháu quan sát, đàm thoại chưa thật sự đẹp và hấp dẫn trẻ - Đứng trước thực trạng đó tôi đã suy nghĩ, xây dựng và áp dụng. Một số biện pháp giúp trẻ tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình ở trường mầm non Sơn Ca, tìm ra những biện pháp triển khai để trẻ được hoạt động cá nhân một cách tích cực, kiến thức của trẻ được bổ sung và củng cố phong phú, giúp trẻ phát hiện ra nhiều điều mới lạ để góp phần nhỏ bé vào sự phát triển toàn diện nhân cách của trẻ. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Để thực hiện tốt các giải pháp, biện pháp, giáo viên cần có sự cố gắng và nỗ lực trong chuyên môn. Luôn dành thời gian cho trẻ và khuyến khích trẻ hoạt động tốt hơn đạt hiệu quả cao và tạo cho trẻ học một cách thoải mái, tự tin, không gò bó, trẻ luôn hứng thú trong giờ học. Tạo hình là một phương tiện hiệu quả, nó ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ, cảm xúc và thẩm mỹ của trẻ, từ những hình tượng liên tưởng trong bài vẽ, nặn, cắt, xé dán trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác và 6 phong phú của từng sản phẩm. Qua vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống và trong tác phẩm nghệ thuật thể hiện trong tạo hình sẽ giáo dục trẻ tình yêu Tổ quốc, yêu con người, hành vi, thái độ của trẻ đối với các hiện tượng, đời sống xung quanh… Biện pháp 1: Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp. - Nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt cùng với sự hướng dẫn khoa học của cô ngay ban đầu trẻ đã say mê với giờ học, luôn thể hiện cảm xúc, trí tưởng tượng cho hoạt đông nghệ thuật. - Tôi đã rèn luyện nề nếp bằng cách: Xếp xen kẽ cháu mạnh dạn với cháu nhút nhát, cháu nam xen cháu nữ. Chia tổ, đặt tên cho tổ “tổ hoa sen, hoa cúc, hoa hướng dương” và bầu ra tổ trưởng để tổ trưởng giúp cô quán xuyến, nhắc nhở thành viên của mình. Tôi luôn động viên trẻ trong tiết học, uốn nắn tác phong ngồi học cho trẻ, trẻ ngồi đúng tư thế, không nói chuyện, không nói leo, nói phải xin phép cô, nói rõ ràng, mạch lạc, đủ câu,…Với những biện pháp trên trẻ đã có thói quen tốt trong việc xây dựng nề nếp học tập. Biện pháp 2: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi và sử dụng nguyên vật liệu tạo hình để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ. - Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách huy động sự tham gia của các giác quan, các quá trình tâm lí khác nhau để lĩnh hội các khía cạnh khác nhau của sự vật. - Tạo cơ hội để trẻ khám phá đối tượng (quan sát, nghe, hỏi, tiếp xúc và miêu tả) và tự diễn đạt nhận thức cảm xúc của mình về đối tượng. - Tận dụng các thời điểm hợp lí trong ngày (giờ đón trẻ, giờ trả trẻ) cho trẻ tiếp xúc như: chơi với các đồ vật, tri giác tranh ảnh nghệ thuật. - Đồng thời thông qua hoạt động ngoài trời trẻ được chơi với lá cây nên tôi tận dụng luôn các lá cây đó giúp trẻ sáng tạo thể hiện các sản phẩm tạo hình để làm giàu vốn kinh nghiệm cho trẻ và kết hợp rèn luyện các kỹ năng về tạo hình cho trẻ. - Trong quá trình cung cấp biểu tượng về đối tượng tạo hình tôi chỉ cho trẻ thấy được những nét đặc trưng nổi bật, những cái đẹp lý thú gần gũi trẻ. Đồng thời giúp trẻ phân tích, so sánh tổng hợp tìm ra những đặc điểm riêng, chung của những đồ vật cùng nhóm, cùng loại. Từ đó giúp trẻ tìm ra phương thức thể hiện trong những tình huống khác nhau. Ví dụ: Vẽ “Vườn hoa” có bông cao, bông thấp, bông cánh tròn, bông cánh nhọn, bông màu vàng, bông màu đỏ… Nếu trẻ đã được ngắm vườn hoa trong thực tế thì khi tạo hình trẻ sẽ biết sử dụng phối hợp các kỹ năng vẽ nét cong, nét cong tròn khép kín, nét xiên, nét thẳng và tô màu để vẽ vườn hoa sinh động và đẹp hơn. 7 - Với môi trường trong lớp: Các mảng chính trong lớp như mảng chủ đề, các tiêu đề của các góc. Để gây ấn tượng cho trẻ tôi thường sưu tầm, thiết kế các hình ảnh ngộ nghĩnh đáng yêu, có màu sắc đẹp, bố cục hợp lí và có tên thật gần gũi với trẻ. Ví dụ: Mảng chủ đề thường ở vị trí chính để trẻ dễ nhìn dễ thấy. Nội dung của mảng chủ đề thường tổng hợp các hình ảnh về chủ đề: Như chủ đề trường Mầm non: Có hình ảnh ngôi trường, đu quay, cầu trượt…có cô giáo cùng bé đi dạo… - Các góc hoạt động như: Góc gia đình tôi đặt tên là “ Gia đình của bé” trong đó có hình ảnh Mẹ và bé mặc tạp dề nấu cơm, có đồ dùng dụng cụ chế biến. Hay góc xây dựng tôi lấy tên “Kỹ sư xây dựng” có hình ảnh các bé đang chuyển các vật liệu xây dựng, đang làm các bác thợ xây dựng từ các hình ảnh ngộ nghĩnh ở phía trên mảng tường. Còn phía mảng tường tôi thường dán các túi mở làm bằng nhựa trong để trẻ trưng bày sản phẩm do chính tay trẻ làm gài vào làm tranh trang trí cho góc đó. - Để gây hứng thú cho trẻ trong góc tạo hình thì tuỳ theo từng chủ đề tiến hành mà tôi có thể chuẩn bị mảng cung cấp kiến thức, các nguyên vật liệu phù hợp và phong phú về chủng loại. Ví dụ: Giấy màu, tranh ảnh cũ, báo tạp chí sáp màu, màu nước, đất nặn, vải vụn, len sợi, rơm rạ, lá cây, cỏ hạt dưa, vỏ trứng… Ở đây nguyên vật liệu thì giáo viên luôn để ở trạng thái mở giúp trẻ dễ lấy để sử dụng khi vào hoạt động. - Nơi trưng bày sản phẩm của trẻ, tôi bố trí mỗi trẻ có một ô để trẻ được trẻ tự tay cầm sản phẩm cài vào ô của mình. Ở đây trẻ được quan sát toàn bộ sản phẩm của mình và của bạn, trẻ có thể tự so sánh, nhận xét và học thêm được ý tưởng của những bạn có sản phẩm đẹp, sáng tạo. Từ kết quả đó sẽ kích thích lòng ham muốn say mê học tạo hình của trẻ. - Khi thực hiện hoạt động tạo hình, nguyên vật liệu không thể thiếu được. Vậy để hoạt động tạo hình có hiệu quả, việc sử dụng nguyên vật liệu tạo hình là vô cùng quan trọng. Nguyên vật liệu là những loại đồ dùng, dụng cụ dễ kiếm. Có thể trẻ tự kiếm như lá cây, phế liệu hư, vỏ hộp, thùng catong, quần áo cũ, bông, vải vụn… Chúng có thể được sản xuất như: giấy, hồ dán, kéo, … Sự đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình để lựa chọn để khuyến khích khả năng sáng tạo của trẻ. Hoạt động tạo hình phải thể hiện qua màu sắc như: tô, cắt, dán, vẽ, nặn, … - Để đảm bảo khi sử dụng nguyên vật liệu tạo hình tôi cần cân nhắc những điểm sau: + An toàn (không nhọn, không có cạnh sắc, không độc hại,…) + Rẻ tiền (những nguyên vật liệu mua ở địa phương) + Dễ kiếm: Ví dụ: vỏ ốc, sò, hạt na, bưởi, len, …) + Dễ bảo quản hay cất giữ 8 + Dễ cầm: (phù hợp với tầm tay của trẻ) + Dễ cung cấp kinh nghiệm bao gồm cả giác quan. + Dễ sửa chữa - Tạo cơ hội để lựa chọn và sắp xếp nguyên vật liệu - Luôn quan sát sự tưởng tượng và sử dụng trí nhớ linh hoạt Vì từng đồ dùng, đồ chơi còn nhiều hạn chế tôi luôn huy động trẻ tìm kiếm nguyên vật liệu, phế thải có sẵn ở địa phương. Ví dụ: Bằng những hạt gạo, hạt đỗ, lá cây, vỏ hến, giấy vụn, … tôi có thể tạo ra nhiều con vật nghộ nghĩnh, sinh động, những bức vẽ, các đề tài khác nhau. Biện pháp 3: Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm. - Trong mọi giờ học nói chung cũng như trong giờ học tạo hình nói riêng hãy để trẻ tự thể hiện, cô luôn là người động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật, trẻ muốn được lựa chọn. + Cái trẻ muốn làm (nội dung) + Làm thế nào để đạt được (quá trình) + Cái hoàn thành sẽ như thế nào (kết quả, sản phẩm) - Mong muốn của trẻ cần được tự thể hiện với những phương tiện tạo hình khác nhau. Sự thể hiện mang tính cá nhân, bởi vì trẻ luôn tiếp cận theo đặc tính riêng của mình. Chẳng hạn sau chuyến đi thăm quan “vườn hoa trong trường” một nhóm trẻ được khuyến khích hoạt động tạo hình, một trẻ vẽ trường vườn hoa, 5 trẻ khác nặn những bông hoa, trẻ thì xé dán hoa... Mỗi trẻ tự lựa chọn bằng cách được phản ánh bằng xé dán, vẽ, nặn và các hình thức khác nhau để thực hiện cái có ý nghĩa đối với cá nhân trẻ. - Cô nên hỏi các câu hỏi gợi ý giúp trẻ củng cố và áp dụng những kinh nghiệm đã lĩnh hội trong các hoạt động khác nhau, động viên trẻ suy nghĩ, thăm dò, tìm cách giải quyết vấn đề của trẻ. Hãy để tự trẻ miêu tả những gì trẻ biết và có thể làm. Ví dụ: “Hãy cho cô biết vì sao”, “Vì sao con lại biết”, “con có suy nghĩ gì”, “con làm như thế nào”, “ Hay có cách nào khác để”,… - Không lạm dụng các sản phẩm mẫu và làm mẫu, càng ít làm mẫu và càng ít sử dụng vật mẫu sẽ càng kích thích trẻ tư duy và tìm kiếm cách thể hiện. Thực tế cho thấy các sản phẩm mẫu sẽ làm giảm tính tích cực hoạt động trí tuệ của trẻ, vì các hoạt động cần thiết để tạo hình đã được làm mẫu đầy đủ, trẻ luôn ghi nhớ, bắt chước. Nếu có trường hợp yêu cầu làm mẫu, phải gợi ý chứ đừng nên làm ngay. Bắt đầu xé từ đâu, xé hình gì, xé như thế nào,… Tạo tình huống để trẻ làm giúp. Ví dụ: “Để đất mềm ra chúng ta làm như thế nào?”. Trong khi làm mẫu tôi luôn coi trọng quan điểm của trẻ, làm cho trẻ phát triển khả năng so sánh, phân tích, suy nghĩ về nhiệm vụ. Động viên kích thích trẻ tự tìm, tự sáng tạo trong khi thể hiện. 9 Giải pháp 4: Cách thức tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ. - Thiết lập tiết học một cách nhẹ nhàng, linh hoạt + Với trẻ, học mà chơi, chơi bằng học sẽ tạo cho các em sự thích thú trong học tập, do đó, thiết lập được tiết học nhẹ nhàng, linh hoạt sẽ góp phần không nhỏ trong sự thành công. + Đối với tiết mẫu: Đây là một hình thức hoạt động rất quan trọng không thiếu được, bởi lẽ nó có vai trò là nền tảng, là môi trường bồi dưỡng ở trẻ óc quan sát, khả năng phân tích, nhận biết các đặc điểm đa dạng về hình thái, khả năng cảm thụ tính thẩm mỹ và nét độc đáo của các sự vật, hiện tượng xung quanh. Vì vậy việc làm của cô phải chính xác, hình mẫu phải đảm bảo cần cho trẻ tìm hiểu và phân tích các đặc điểm cơ bản của hình mẫu, vừa làm vừa giải thích rõ ràng, kết hợp giữa lời nói và động tác. Tuy nhiên tránh việc làm mẫu quá lâu sẽ gây sự nhàm chán, làm mất hứng ở trẻ. Ví dụ: Trong đề tài “Vẽ con gà trống”. Cô treo 2 -3 tranh lên cho trẻ xem con gà trống có các tư thế khác nhau. Sau đó cô cất tranh để lại một tranh làm mẫu. Cô mời một trẻ thực hiện vẽ mẫu, vừa vẽ cô vừa phân tích đầu gà là hình tròn, đuôi là nét cong,… Sau đó cô tiến hành cho trẻ vẽ và cô vẫn để mẫu cho trẻ quan sát cho đến hết tiết học + Đối với tiết đề tài: Đây là hình thức tạo hình mang tính tự do ít phụ thuộc vào mẫu. Ở hình thức này cô trao đổi với trẻ về nội dung đề tài, giúp trẻ phát triển trí nhớ hình tượng. Dạy trẻ biết lựa chọn đối tượng thể hiện phù hợp với đề tài đã cho để tạo sản phẩm theo ấn tượng của trẻ; củng cố những kiến thức kĩ năng đã học. Dạy trẻ những phương thức tạo hình riêng biệt để tạo ra một đề tài có kết cấu chặt chẽ mạch lạc. Thông qua đó nó sẽ phát trển về năng lực thể hiện màu sắc đường nét. Hình thức này thể hiện ở ý tưởng của trẻ là chủ yếu, vì thế tôi chỉ là người gợi ý và định hướng cho trẻ, khuyến khích trẻ nói lên ý tưởng của mình là chính. Ví dụ: Với đề tài “Vẽ hoa mùa xuân”. Cô sẽ lần lượt đưa từng tranh cho trẻ quan sát, phân tích, đàm thoại (tên gọi, màu sắc, đường nét,..). Sau đó cất hết tranh và hỏi ý tưởng gợi ý trẻ vẽ sáng tạo. + Đối với tiết ý thích: Dưới hình thức hoạt động này, trẻ được chủ động tích cực, tự lựa chọn và thể hiện nội dung miêu tả ( đề tài cụ thể ) mà mình thích theo dự định tạo hình của cá nhân. Đối với trẻ nhỏ, đôi lúc sự định hình chưa được rõ ràng mơ hồ và dễ mất đi nhanh chóng. Hiểu được những hạn chế đó trên trẻ, tôi luôn có những phương pháp để định hướng các đề tài tự chọn trong phạm vi những kinh nghiệm, những xúc cảm, tình cảm mà trẻ đã được trải nghiệm. Từ đó phát huy những khả năng thế mạnh ở trẻ một cách tự nhiên. Ví dụ: Với đề tài “Xé dán đàn cá” Tôi chỉ khơi gợi những ý tưởng của trẻ như cách xé dán đàn cá, cách chọn giấy làm màu nước cho cá bơi. Sau đó trẻ xé dán. 10 + Để lôi cuốn được trẻ tham gia vào hoạt động thì người giáo viên cần phải tìm tòi những sáng kiến mới, những thủ thuật sư phạm và từ đó dùng ngôn ngữ của mình để truyền đạt tới trẻ một cách sinh động và lôi cuốn. Điều đó muốn nói đến khả năng ứng xử của người giáo viên cũng như ngôn ngữ và phong cách đứng lớp thật tự tin, dí dõm, vui vẻ, ngộ nghĩnh gây sự chú ý của trẻ vào hoạt động. Đặc biệt, người giáo viên cũng phải có khả năng tạo hình và tạo ra những tác phẩm đẹp, vì trẻ học đa số dựa trên sự bắt chước là chủ yếu, vì thế đòi hỏi người giáo viên cũng phải đưa ra những hình mẫu đẹp mắt và mang tính nghệ thuật cao. Trong một tiết hoạt động tạo hình tôi cũng có thể tích hợp lồng ghép các bài hát hay những bài thơ, câu đố hoặc trò chuyện cùng trẻ để làm cho giờ hoạt động diễn ra một cách nhẹ nhàng hơn. - Đổi mới hình thức, phương pháp cho trẻ hoạt động tạo hình + Để tổ chức giờ hoạt động chung về bộ môn tạo hình đạt hiệu quả cao, người giáo viên cần phải có được các thủ thuật vào bài khác nhau, phù hợp với từng tiết dạy để gây được hứng thú và thu hút sự chú ý cho trẻ vào giờ học. Trong quá trình tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động tạo hình trong giờ hoạt động chung, giáo viên phải có được hình thức tổ chức tiết học sao cho thật thoải mái, không gò ép, mọi phương pháp đưa ra phải phù hợp với khả năng, với nhận thức của trẻ và phải có tác dụng phát huy tính tích cực chủ động ở trẻ Ví dụ: Trong giờ dạy trẻ xé dán thuyền trên biển. Khi vào giới thiệu bài, giáo viên cho trẻ xem một số hình ảnh các loại tàu, thuyền đang lưu thông trên biển qua màn hình ti vi, sau đó thông báo sắp tới có một chương trình thi làm tranh về biển, ban tổ chức chương trình có giấy mời lớp tham dự (Giáo viên đọc nội dung giấy mời cho trẻ nghe) để tạo hứng thú cho trẻ. Tiếp đó giáo viên đặt các câu hỏi để trẻ nói lên lời nhận xét của mình về các hình ảnh mà trẻ vừa được quan sát trên màn hình như: Các con thấy biển như thế nào? Trên biển có phương tiện giao thông nào ? Để xé dán được thuyền trên biển thì làm những gì? Sau khi gợi ý để trẻ nói lên nhận xét của mình, giáo viên cho trẻ quan sát một số bức tranh xé dán thuyền trên biển do giáo viên chuẩn bị rồi mới tiến hành cho trẻ thực hiện các hoạt động tiếp theo + Khi thực hiện đề tài với các phương pháp giáo dục không được áp đặt, gò bó, mà cần phải tạo điều kiện cho trẻ để có nhiều sáng tạo khi tiếp nhận bài mới. Giáo viên cần có nhiều hoạt động gợi mở linh hoạt để trẻ cảm nhận nhẹ nhàng. Vì vậy hoạt động tạo hình ở các hoạt động chung phải thật sự là nguồn cảm hứng của trẻ. Ví dụ: Với đề tài “Vẽ vườn cây” Cô tổ chức cho trẻ hoạt động ngoài trời ngắm cây xung quanh sân trường để trẻ có cảm hứng thể hiện sản phẩm của mình. + Vào những ngày có lễ hội, tôi luôn lồng ghép vào trong các tiết dạy. Như vậy giúp trẻ ấn tượng về những ngày lễ đó. - Tích hợp dạy tạo hình thông qua hoạt động góc 11 + Bên cạnh việc tích hợp dạy tạo hình qua môn học khác, giáo viên có thể rèn kỹ năng tạo hình của trẻ thông qua giờ hoạt động góc. Qua hoạt động góc giúp trẻ được củng cố và làm quen kiến thức mới làm tăng thêm vốn kiến thức, kỹ năng hơn trong giờ hoạt động chung. Ví dụ: Với chủ đề: “Thế giới động vật” ở góc tạo hình trẻ nặn một số con vật (gà, mèo, trâu, voi…) bày ở giá hoặc tranh một số con vật bằng các thể loại như vẽ, xé dán, tô màu…để cung cấp kiến thức cho trẻ. Khi trẻ vào góc chơi lôi cuốn sự thu hút hứng thú tạo ra những sản phẩm đó: Ví dụ: Đây là con gì? Con nặn như thế nào? Đây là bức tranh gì? Tranh làm bằng gì? + Khi thực hiện các đề tài “ Nặn con vật, vẽ con gà…” trẻ đã có vốn kiến thức hiểu biết qua các sản phẩm thì trẻ sẽ tự tin hơn và thực hiện tốt hơn. Hoặc ví dụ: Với chủ đề: “Thế giới thực vật” đề tài “Các loài hoa” tôi chuẩn bị một số tranh vẽ, xé, chấm màu về các loại hoa làm tranh cung cấp kiến thức cùng với các nguyên vật liệu phù hợp với tranh tôi cung cấp cho trẻ… Khi trẻ vào góc chơi tôi gây hứng thú tạo tình huống cho trẻ bằng cách: + Đố trẻ cô có bức tranh gì? + Các bông hoa được làm như thế nào? Sau đó cho trẻ kể về bức tranh đó cuối cùng cô khái quát về một số đặc điểm chung cơ bản của một số loại hoa đó và chất liệu cô đã sử dụng để làm. Với những nhóm trẻ chưa thể hiện được cô có thể hướng dẫn trẻ một cách tỉ mỉ hơn về cách (Vẽ, xé, chấm màu…) hoặc cô kết hợp làm chung với trẻ về bức tranh đó kết hợp với lời động viên khuyến khích giúp trẻ có tâm thế hơn. Như vậy với đề tài về “Hoa” khi giáo viên tiến hành cho trẻ thực hiện theo nhiều hình thức khác nhau sẽ tạo cho trẻ cảm giác thoải mái, không gò bó, chán nản giúp trẻ sẽ tích cực hoạt động sâu hơn trong góc chơi từ đó đối tượng cô định cung cấp hoặc củng cố cho trẻ sẽ dần dần được hình thành trong tâm trí của trẻ. Từ đó sẽ giúp trẻ phát triển khả năng, kỹ năng về tạo hình. Không những chỉ có góc tạo hình mới phát huy khả năng tạo hình của trẻ mà ở các góc chơi khác giáo viên cũng có thể rèn luyện kỹ năng về tạo hình cho trẻ. Cụ thể: + Góc học tập: Trong góc học tập luôn có nội dung cung cấp cho trẻ cung cấp về toán và môi trường xung quanh thông qua các môn học đó giáo viên thiết kế lựa chọn các trò chơi, nội dung để củng cố cung cấp cho trẻ. Từ đó giáo viên có thể lồng ghép rèn luyện kỹ năng tạo hình cho trẻ. Ví dụ: Với nội dung toán: “Tô màu theo yêu cầu của cô” thì giáo viên kết hợp rèn luyện cho trẻ kỹ năng cầm bút và kỹ năng tô màu. 12 Ví dụ: Với nội dung môi trường xung quanh: Cô cho trẻ được cắt dán tranh ảnh, đồ dùng, con vật theo chủ đề tiến hành, cô kết hợp rèn luyện kỹ năng cầm kéo, cắt và phết hồ cho trẻ. + Góc xem sách: Là một góc yên tĩnh nhất, khi vào góc xem sách trẻ được xem các loại sách, tô vẽ, làm tranh chuyện, kể chuyện sáng tạo cùng cô kể về các đồ dùng có liên quan tới chủ đề đang thực hiện thì giáo viên củng có thể nhẹ nhàng đưa kiến thức, kỹ năng hoạt động tạo hình rèn thêm cho trẻ. Ví dụ: Cô hướng dẫn trẻ tô tranh truyện, hướng dẫn cách tô màu cho bức tranh thêm đẹp, vẽ tranh về các nhân vật trong câu truyện… Như vậy ở trong mỗi góc chơi, nhóm chơi chỉ có một nhóm trẻ hoặc một cá nhân tham gia hoạt động sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên muốn rèn trẻ cá biệt yếu kém hoặc củng cố kỹ năng cho trẻ. Từ đó giúp trẻ phát triển hơn về khả năng tạo hình. - Tích hợp dạy tạo hình thông qua các môn học khác và dạy trẻ mọi lúc mọi nơi Tích hợp là phương pháp đòi hỏi ở giáo viên sự sáng tạo linh hoạt và khéo léo khi vận dụng, qua tích hợp kiến thức tạo hình đến với trẻ rất nhẹ nhàng không gò ép mà lại hiệu quả. Song quá trình vận dụng tích hợp, cần lựa chọn nội dung phù hợp, logic, tránh quá trình hoạt động trở nên rời rạc, chắp vá. + Môn làm quen với toán: tôi tận dụng vở bé làm quen với biểu tượng toán để rèn trẻ kĩ năng tạo hình. Ví dụ: Cho trẻ trang trí hình vuông và hình chữ nhật trong vở bé làm quen với các biểu tượng toán,… + Môn văn học: Ví dụ sau khi học xong bài thơ “cây dừa” cho trẻ vẽ cây dừa. + Môn làm quen với môi trường xung quanh: Ví dụ cho trẻ vẽ các con vật, các loại quả hay các phương tiện giao thông, và người thân trong gia đình, …. Trẻ được làm quen với môi trường xung quanh khi đi dạo chơi trẻ được ngắm nhìn vật thật, đựơc sờ nắm, khi cho trẻ họat động ngoài trời cô có thể phát phấn để trẻ có thể vẽ lên nền. Ví dụ: trẻ dùng phấn để in cánh hoa, lá hoa, vẽ những biểu tượng mà trẻ thích. Khi hoạt động ngoài trời tôi yêu cầu trẻ lượm lá khô, cành khô để làm vật liệu cho trẻ hoạt động tạo hình. + Giờ sinh hoạt chiều: Ví dụ: Tôi cho trẻ kể về những con vật mà trẻ thích và cho trẻ vẽ những con vật đó. + Ở các hoạt động góc: Góc học tập trẻ có thể chơi dạy vẽ, nặn, xé, dán. + Góc nghệ thuật: Ví dụ: Một nhóm trẻ có thể tạo nên một bức tranh xé dán “ Ngôi nhà của bé”. 13 Bên cạnh dạy tạo hình ở lớp tôi thường gợi ý cho trẻ tạo hình ở nhà bằng cách trao đổi với phụ huynh để cùng nhắc nhở, động viên trẻ, hướng dẫn trẻ thực hiện một vài bài tập ở nhà như vẽ tranh theo đề tài, nặn theo mẫu, vẽ theo ý thích, hay xé dán một hình ảnh nào đó, theo các đề tài mà trẻ đã được làm quen ở lớp. Biện pháp 5: Dạy tạo hình qua hướng dẫn trẻ làm đồ chơi - Như chúng ta đã biết hoạt động làm đồ dùng đồ chơi với trẻ là dạng hoạt động tạo hình đặc biệt. Trong sản phẩm nó chứa đựng tâm hồn, cảm hứng, ngôn ngữ riêng để biểu đạt tình cảm của người sáng tạo ra. Vì vậy tôi đã tận dụng các học liệu có sẵn để dạy trẻ làm đồ chơi. Ví dụ: Dạy trẻ làm đồ chơi bằng các loại lá cây. - Trong giờ hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ nhặt các loại lá ở sân trường, cô chuẩn bị một ít lá xanh các loại để vào giờ hoạt động tạo hình hoặc hoạt động góc hướng cho trẻ làm. Ví dụ: Chủ đề bản thân cho trẻ làm nhà tạo mẫu làm ra các trang phục ngộ nghĩnh bằng lá cây (chủ yếu là lá vàng và lá khô). Dạy trẻ tự xé hoặc sắp xếp những chiếc lá thành bộ sưu tập thời trang giành cho trẻ. Chủ đề phương tiện giao thông: dạy trẻ làm những chiếc tàu, thuyền buồm… Chủ đề thế giới động vật: Dạy trẻ lấy cái bồng bèo tây làm con gà, cái đuôi là lá bèo, chân gà là 2 cái tăm cắm vào hay cái bồng dài làm con chó. Lá chuối làm con mèo. Lá dừa làm chong chóng, con châu chấu, bẹ bắp ngô lá chuối khô làm búp bê… - Hay tận dụng giấy gói quà sinh nhật và những hạt sỏi hoặc cắt xốp ra cho trẻ gói kẹo (sản phẩm này trẻ vừa làm đồ chơi ở góc bán hàng, vừa làm đồ dùng học toán: so sánh kẹo to kẹo nhỏ, so sánh số lượng nhiều – ít, phân biệt kẹo màu xanh – màu đỏ – màu vàng, phân biệt về hình dạng, kích thước …). - Hay vỏ hạt dưa, giấy màu vụn, vỏ trấu, cọng rơm cho trẻ cùng trang trí hình ảnh cùng cô làm chủ đề. - Tận dụng giấy báo cũ, giấy in phô tô…cho trẻ vo giấy, mỗi trẻ một ít xếp chồng lên nhau có sự giúp đỡ của cô (dùng hồ gắn kết giấy vo lại để tạo thành hòn non bộ trang trí ở góc tạo hình rất đẹp). - Tận dụng giấy thừa, các tờ lịch cũ cô giúp trẻ đóng thành các quyển sách, sau đó cho trẻ sưu tầm tranh ảnh cắt hoặc xé dán vào, mỗi trẻ cảm nhận cái đẹp riêng về quyển sách mình được cô hướng dẫn làm, từ đó có cảm hứng sáng tạo ra những câu chuyện kể cho cô và các bạn nghe. Cách làm này có tác dụng rất tích cực trong quán trình hình thành tình cảm thẩm mỹ và phát triển ngôn ngữ độc thoại của trẻ mẫu giáo. Biện pháp 6: Kết hợp tuyên truyền, phối hợp với gia đình học sinh để bồi dưỡng các đối tượng yếu kém và có năng khiếu tạo hình. 14 - Trẻ rất dễ nhớ và cũng rất mau quên. Để cho trẻ khắc sâu những gì đã học được ở trường, lớp. Tôi kết hợp với cha mẹ các cháu khi có điều kiện như họp cha mẹ trẻ đầu năm, giờ đón trả trẻ, ... để hiểu được tính cách trẻ và để luyện thêm cho trẻ khi ở nhà. - Trao đổi, hướng dẫn phụ huynh cách rèn cho trẻ tại nhà và giải thích cho phụ huynh hiểu rõ tầm quan trọng của hoạt động tạo hình đối với sự phát triển và hình thành nhân cách cho trẻ. - Vận động các bậc phụ huynh, hỗ trợ về nguyên vật liệu, phế liệu sẵn có để trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình. - Tạo góc trưng bày sản phẩm của trẻ ở trong lớp, ngoài cửa lớp để phụ huynh nắm được tình hình học tập của con em mình và có những biện pháp phối kết hợp cùng giáo viên đạt hiệu quả cao. - Khuyến khích và yêu cầu các phụ huynh thay phiên nhau dự các hoạt động của trẻ để họ thấy được các con đi học ở trường mẫu giáo không chỉ được chăm sóc giáo dục chu đáo mà còn được tiếp thu những kiến thức kỹ năng, kỹ xảo qua từng chủ đề, đề tài của từng môn học nhất là hoạt động tạo hình. - Ngoài việc giảng dạy trên tiết học, tôi còn thường xuyên chia đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu để tập luyện ở mọi lúc, mọi nơi. Ví dụ 1: Những trẻ yếu tôi thường hướng dẫn cho trẻ xem tranh và gợi ý cho trẻ vẽ những bức tranh từ đơn giản đến phức tạp. Ví dụ 2: Đối với trẻ nhút nhát, tôi thường phối hợp với gia đình động viên trẻ vẽ về những bức tranh mà trẻ yêu thích để tặng ông bà, cha mẹ. Những trẻ khá, giỏi tôi gợi ý, yêu cầu cao hơn để trẻ phát huy khả năng sáng tạo. Ví dụ: Trẻ đang vẽ ngôi nhà gợi hỏi “Con sẽ vẽ ngôi nhà ở đâu?” Nhà ở thành phố hay thôn quê, miền núi, trên bầu trời có gì? Qua quá trình nghiên cứu và thực tế ở lớp, tôi thấy điều quan trọng đầu tiên đối với trẻ là chuẩn bị tri thức cho trẻ, kết hợp với việc soạn giáo án đầy đủ, sáng tạo và có thủ thuật lên lớp. Say mê không chưa đủ mà đòi hỏi môn tạo hình phải phát huy hết khả năng của mình để dẫn dắt gợi mở. - Làm đồ dùng kết hợp tham mưu bổ xung ý kiến nâng cao cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động của trẻ. - Lên kế hoạch tìm kiếm nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng, đồ chơi, tuyên truyền kết hợp giữa gia đình và nhà trường. - Đưa môn học tạo hình, lồng ghép vào các hoạt động và các môn học khác. - Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục thường xuyên lấy trẻ làm trung tâm, “Cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ vào thế giới đầy màu sắc của tạo hình”. - Để có được sản phẩm đẹp do trẻ tạo ra cô giáo phải là người kiên trì không nóng vội trước kết quả của trẻ tạo ra, mà dẫn dắt bằng cả tấm lòng nhiệt tình, sự yêu nghề của mình với vốn kiến thức đã được học đem đến cho trẻ 15 những gì cần thiết nhất, giúp trẻ tiến bộ ngoài ra còn phải tích luỹ kinh nghiệm học hỏi đồng nhiệp, tham khảo tài liệu, tất cả sẽ đem lại thành công cho mình. Tạo điều kiện cho trẻ hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi, động viên khích lệ trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động. - Để trẻ học tốt môn tạo hình thì trước hết cô giáo phải thực sự là người bạn lớn của trẻ, luôn kịp thời lắng nghe ý kiến, giải thích, động viên giúp đỡ trẻ khi trẻ còn lúng túng. Cô luôn tham gia đầy đủ các buổi thao giảng của ngành, của trường tổ chức. - Quá trình giảng dạy cô phải quan tâm đến khả năng từng trẻ để có biện pháp bồi dưỡng phù hợp. - Ngoài chuyên môn vững cô còn phải thực hiện sự hoà nhập với thế giới của trẻ thơ. Cô hiểu và cùng trẻ thể hiện, tạo cho trẻ cảm giác tự tin, thoải mái và đạt hiệu quả cao trong giờ học. IV. Tính mới của giải pháp Với những biện pháp cũ, phương pháp dạy học không thay đổi, cô giáo áp đặt các hình thức hoạt động, trẻ chỉ thụ động, nhàm chán, làm cho trẻ càng ngày càng ít hứng thú, không tích cực tham gia vào hoạt động. Còn với những biện pháp mới, giáo viên tìm hiểu, nắm rõ tâm tư nguyện vọng của từng trẻ, cho trẻ hoạt động một cách tích cực, chú trọng thay đổi hình thức để tăng tính kích thích, sáng tạo, hứng thú cho trẻ với nhiều hình thức, thông qua giờ khám phá khoa học, làm quen với văn học, hoạt động góc, phối hợp với gia đình và cộng đồng trong giáo dục phát triển thẩm mỹ cho trẻ. Mang lại hiệu quả thiết thực, giúp trẻ hứng thú với hoạt động, trẻ được phát huy tính tích cực, chủ động của bản thân và mang lại kết quả trên trẻ cao hơn. Thực hiện chuyên đề giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giáo viên đã hướng dẫn trẻ làm đồ dùng tự tạo từ các nguyên vật liệu có sẵn xung quanh trẻ để tạo ra những sản phẩm phục vụ trong việc dạy và học, qua đó giúp trẻ phát triển tính sáng tạo. Lên kế hoạch tìm kiếm nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng, đồ chơi tuyên truyền kết hợp giữa gia đình và nhà trường, vận động các bậc phụ huynh, hỗ trợ về nguyên vật liệu, phế liệu sẵn có để trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình. Đưa môn học tạo hình, lồng ghép vào các hoạt động và các môn học khác như lồng ghép vào các trò chơi hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, môn làm quen văn hoc, làm quen với toán, khám phá khoa học...cho trẻ tạo ra các sản phẩm thông qua các môn học vừa phát triển kỹ năng tạo hình, phát triển kỹ năng sáng tạo của trẻ. Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục thường xuyên lấy trẻ làm trung tâm, “Cô giáo là người gợi mở dẫn dắt trẻ vào thế giới đầy màu sắc của tạo hình”. Để có được sản phẩm đẹp do trẻ tạo ra cô giáo phải là người kiên trì không nóng vội trước kết quả của trẻ tạo ra, mà dẫn dắt bằng cả tấm lòng nhiệt tình, sự yêu nghề của mình với vốn kiến thức đã được học đem đến cho trẻ 16 những gì cần thiết nhất, giúp trẻ tiến bộ ngoài ra còn phải tích luỹ kinh nghiệm học hỏi đồng nhiệp, tham khảo tài liệu, tất cả sẽ đem lại thành công cho mình. Tạo điều kiện cho trẻ hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi, động viên khích lệ trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động. Để trẻ học tốt môn tạo hình thì trước hết cô giáo phải thực sự là người bạn lớn của trẻ, luôn kịp thời lắng nghe ý kiến, giải thích, động viên giúp đỡ trẻ khi trẻ còn lúng túng. Cô luôn tham gia đầy đủ các buổi thao giảng của ngành, của trường tổ chức. Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ được mở rộng vốn hiểu biết của mình, phát triển khả năng tri giác, hình thành khả năng tư duy phát triển cảm xúc, tình cảm, nhân cách, tính kiên trì, nhất là phát triển về thẩm mỹ - nghệ thuật. Trẻ tạo ra sản phẩm tạo hình muốn giới thiệu về hoạt động đó, qua đó làm tăng thêm vốn từ và ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, giúp trẻ có thói quen tự giác làm việc, ngoài ra còn tạo tiền đề cho trẻ trước khi bước vào cấp học phổ thông. V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm Như đã trình bày ở mặt hạn chế, do giới hạn của phạm vi nghiên cứu, những giải pháp đề tài mới chỉ được áp dụng tại lớp Lá 1 trường mầm non Sơn Ca, chưa có điều kiện khảo nghiệm, áp dụng rộng rãi ở nhiều đối tượng. Chính vì vậy để mang lại hiệu quả cao nhất trong việc giúp trẻ 5 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động tạo hình, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chăm sóc giáo dục cho trẻ mầm non. Cần phải triển khai đồng bộ, thường xuyên tất cả các giải pháp nêu trên. Qua một thời gian tôi sử dụng các biện pháp trên áp dụng cho các cháu ở lớp lá 1, tôi thấy có sự chuyển biến một cách rõ rệt và kết quả có sự chênh lệch giữa tỉ lệ trước khi thực hiện đề tài và sau khi thực hiện đề tài như sau: Kết quả thu được sau khi khảo nghiệm 36 trẻ như sau: Những kỹ năng hình thành trên trẻ Trước khi thực hiện Tháng 9/2016 Sau khi thực hiện Tỷ lệ Tháng 9/2018 Tỷ lệ Tỷ lệ % tăng so với trước khi áp dụng biện pháp Trẻ hứng thú tham gia hoạt động tạo hình 15/36 42% 35/36 97% 55% Trẻ tạo được 12/36 33% 32/36 89% 56% 17 sản phẩm theo yêu cầu của cô Trẻ có kỹ năng khi tham gia hoạt động tạo hình. 13/36 36% 33/36 92% 56% Trẻ đặt tên được sản phẩm của mình 14/36 39% 33/36 92% 53% Bảng 2: Bảng so sánh kết quả trẻ đạt được sau khi thực hiện các biện pháp Như vậy kết quả được nâng lên rõ rệt so với số lượng điều tra trước và kết quả thu được khả quan. Hầu hết số trẻ trong lớp đã nắm chắc kỹ năng cơ bản về môn tạo hình Tôi đã chọn ra những cháu có năng khiếu để bồi dưỡng thêm và kết hợp với phụ huynh có hướng bồi dưỡng năng khiếu của trẻ. Một số cháu tuy chưa học qua mẫu giáo nhỡ nhưng cũng đã theo kịp các bạn trong lớp và thậm chí có khả năng tạo hình tốt hơn một số bạn đi trước. Góc tạo hình đã có nhiều tranh của nhiều cháu và các sản phẩm bằng đất nặn làm cho phụ huynh phấn khởi và yên tâm hơn. Vì thế mà phụ huynh đã có những cách nhìn nhận tốt hơn về năng lực của con em mình. Từ đó, có những đóng góp tích cực đối với các hoạt động của lớp, sưu tầm đồ dùng, đồ chơi giúp đỡ và phối hợp với giáo viên chủ nhiệm để giúp trẻ ngày càng tiến bộ hơn. Phần thứ ba: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ I. Kết luận: Qua quá trình nghiên cứu và thực tế ở lớp, tôi đã rút ra cho mình những bài học bổ ích giúp tôi có nhiều kinh nghiệm hơn khi cho trẻ hoạt động tạo hình. - Điều đầu tiên là tạo cho trẻ một nề nếp khi tham gia vào các hoạt động nói chung, hoạt động tạo hình nói riêng, quan trọng hơn nữa là chuẩn bị vốn tri thức cho trẻ. - Cần cho trẻ hoạt động trong môi trường nghệ thuật phong phú. - Giáo viên phải có khả năng tìm tòi, sáng tạo ra những cái mới để tạo ra những sản phẩm đẹp mắt mang tính thẩm mĩ cao và phù hợp với nhận thức của trẻ, qua đó thu hút sự chú ý của trẻ và tạo nguồn cảm hứng cho trẻ làm theo. - Làm đồ dùng kết hợp tham mưu bổ xung ý kiến nâng cao cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động của trẻ, tạo môi trường tốt cho trẻ được hoạt động. 18