Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
MUÏC LUÏC
A. ÑAËT VAÁN ÑEÀ
1.Vò trí cuûa vaên töï söï trong moân Ngöõ vaên.
2. Lí do choïn ñeá taøi.
3. Thöïc traïng vaán ñeà.
B. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ (Noäi dung – caùch laøm môùi)
1. Tìm hieåu ñeà (xaùc ñònh yeâu caàu cuûa ñeà).
2. Vieát ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï.
3. Lieân keát ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï.
C. KEÁT THUÙC VAÁN ÑEÀ
1. Moät soá löu yù
2. Keát quaû
3. Lôøi keát
D. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 1
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
A. ÑAËT VAÁN ÑEÀ
1.Vò trí cuûa vaên töï söï trong moân Ngöõ vaên:
Trong nhaø tröôøng noùi chung, trong tröôøng THCS noùi rieâng, Ngöõ vaên laø moân
hoïc trang bò cho hoïc sinh nhöõng tri thöùc ñeå ñaùnh gia ñuùng caùc vaán ñeà vaên hoïc(bao
goàm: taùc phaåm, taùc giaû, caùc quaù trình vaên hoïc … )coù nghóa laø goùp phaàn taïo cho hoïc
sinh khaû naêng khaùm phaù veû ñeïp cuûa taùc phaåm vaên hoïc trong vieäc tieáp nhaän cuõng
nhö khaû naêng bieát ñaùnh giaù ñuùng ñaén, khoa hoïc caùc hieän töôïng.
Song song vôùi nhieäm vuï treân laø quaù trình giuùp hoïc sinh hình thaønh vaø phaùt
trieån khaû naêng saûn sinh vaên baûn môùi ( noùi vaø vieát).
Laøm vaên laø phaân moân höôùng tôùi nhieäm vuï thöù hai naøy. Noù giuùp hoïc sinh hình
thaønh nhöõng kó naêng caàn thieát ñeå laøm ñược baøi vaên. Ngöôøi hoïc sinh töø tieåu hoïc
ñeán trung hoïc (keå caû vaøo ñaïi hoïc) ñaõ vaø seõ ñöôïc laøm vaên theo ba dạng sau ñaây:
Daïng saùng taùc vaên hoïc nhö: mieâu taû, töôøng thuaät, keå chuyeän ( töï söï) … vaø moät
soá theå thô quen thuoäc nhö : thô 5 chöõ, thô töù tuyeät, thô luïc baùt …
Daïng baøi nghò luaän vôùi hai noäi dung chuû yeáu laø nghò luaän xaõ hoäi vaø nghò luaän
vaên hoïc ( trong chöông trình ôû THCS laø ôû lôùp 7, 8, 9).
Daïng vaên haønh chính coâng vuï nhö: ñôn töø, bieân baûn, thoâng baùo, baùo caùo, hôïp
ñoàng.
Ñaëc tröng cô baûn cuûa nhoùm thöù nhaát laø kích thích trí töôûng töôïng phong phuù,
xaây döïng oùc quan saùt tinh teá cho hoïc sinh. Ñaëc tröng cuûa nhoùm thöù hai laø nhaèm
hình thaønh vaø phaùt trieån tö duy lí luaän vôùi khaû naêng laäp luaän chaët cheõ, giaøu söùc
thuyeát phuïc. Loaïi vaên haønh chính coâng vuï thì coù ñaëc tröng laø khuoân maãu, coâng
thöùc.
Trong nhaø tröôøng phoå thoâng, nhìn chung khoâng ñaët ra vieäc saùng taùc vaên hoïc.
Tuy nhieân ñeå phuø hôïp vôùi löùa tuoåi hoïc sinh THCS ñöôïc laøm quen vôùi kieåu saùng
taùc, taïo tieàn ñeà cho caùc em coù theå vaän duïng toát trong quaù trình hoïc sau naøy.
Nhöõng baøi vaên hay loaïi naøy laø nhöõng baøi vaên vieát ñuùng quy caùch, chaân thaät, coù
nhöõng khaùm phaù hoàn nhieân veà thieân nhieân vaø ñôøi soáng gia ñình, xaõ hoäi …
Trong chöông trình Ngöõ vaên THCS, ôû lôùp 8 hoïc sinh ñöôïc hoïc vaên töï söï töø baøi
1 ñeán baøi 10 (chieám gaàn 1/3 soá baøi trong chöông trình). Tuy hoïc sinh ñaõ hoïc vaên töï
söï töø lôùp 6 (ôû THCS) nhöng vì nhieàu lí do neân caùc em laøm loaïi vaên naøy vẫn chöa
toát.
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 2
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Quan troïng laø vaäy nhöng laø giaùo vieân daïy Ngöõ vaên, coâng taùc taïi tröôøng THCS
Laïc Hoaø, toâi thaáy caùc em laøm baøi vaên töï söï chöa toát, coøn maéc nhieàu loãi maø neáu
giaùo vieân coù theå giuùp hoïc sinh khaéc phuïc ñöôïc thì caùc em sẽ làm tốt hơn. Nhöõng
haïn cheá trong baøi laøm vaên töï söï cuûa caùc em moät phaàn do caùc em, moät phaàn do
giaùo vieân chöa coù bieän phaùp phuø hôïp giuùp caùc em.
2. Lí do choïn ñeà taøi:
Ngöôøi giaùo vieân bao giôø cuõng muoán hoïc troø cuûa mình laøm ñöôïc nhöõng baøi vaên
hay nhöng ñoù khoâng phaûi laø moät vieäc deã. Baøi vaên hay tröôùc heát phaûi laø vieát ñuùng (
ñuùng theo nghóa töông ñoái, nghóa laø trong khuoân khoå nhaø tröôøng). Hay vaø ñuùng coù
moái quan heä maät thieát vôùi nhau. Baøi vaên hay tröôùc heát phaûi vieát theo ñuùng yeâu
caàu cuûa ñeà baøi, ñuùng nhöõng kieán thöùc cô baûn, hình thöùc trình baøy ñuùng quy caùch …
Xaùc ñònh ñuùng yeâu caàu cuûa ñeà baøi laø raát caàn thieát, böôùc naøy giuùp hoïc sinh theå
hieän ñuùng chuû ñeà cuûa baøi vaên, traùnh laïc ñeà hay leäch ñeà. Xaùc ñònh ñuùng yeâu caàu
cuûa ñeà cuõng giuùp ngöôøi vieát laäp ñöôïc moät daøn yù toát vaø do ñoù cuõng traùnh ñöôïc
beänh daøi doøng, lan man “daây caø ra daây muoáng”, “ troáng ñaùnh xuoâi, keøn thoåi
ngöôïc” taïo ñöôïc söï thoáng nhaát, haøi hoaø giöõa caùc phaàn cuûa baøi vieát. Beân caïnh ñoù
vieäc vieát ñuùng kieán thöùc cô baûn cuõng voâ cuøng quan troïng, kieán thöùc cô baûn laø
“boät”, “coù boät môùi goät neân hoà”.
Hình thöùc trình baøy laø söï theå hieän hình thöùc boá cuïc cuûa baøi vaên treân trang giaáy.
Moät baøi vaên ñuùng quy caùch laø baøi vaên maø khi nhìn vaøo tôø giaáy, chöa caàn ñoïc ñaõ
thaáy roõ ba phaàn: Môû baøi, thaân baøi vaø keát baøi. Muoán theá ngöôøi vieát khoâng chæ phaûi
chuù yù ñeán noäi dung maø hình thöùc cuõng phaûi roõ.
Yeâu caàu laø vaäy nhöng trong thöïc teá daïy – hoïc toâi thaáy baøi vaên cuûa hoïc sinh
chöa ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu ñoù laø bao. Baøi laøm cuûa caùc em vaãn coøn hieän
töôïng laïc ñeà, leäch ñeà do khoâng chuù yù ñeán vieäc tìm hieåu ñeà. Ñoaïn vaên trong baøi
thöôøng sai quy caùch. Beân caïnh ñoù laø vieäc giöõa caùc ñoaïn vaên chöa coù söï lieân keát.
Do ñoù toâi thaáy caàn phaûi tìm toøi, nghieân cöùu ñeå tìm ra giaûi phaùp toát giuùp hoïc
sinh laøm toát baøi vaên töï söï. Qua thôøi gian tìm toøi vaø vaän duïng, cho ñeán nay toâi ñaõ
tìm ñöôïc cho mình moät caùch laøm mang laïi hieäu quaû cao. Trong caùch laøm ñoù vaán
ñeà tích hôïp coù vai troø raát quan troïng. Ñoù cuõng laø yeâu caàu cuûa daïy hoïc Ngöõ vaên
hieän nay.
3. Thöïc traïng cuûa vaán ñeà:
Veà phía ngöôøi giaùo vieân, tröôùc ñaây khi daïy vaên töï söï cho caùc em, toâi môùi chæ
giuùp caùc em naém baét ñöôïc nhöõng noäi dung cô baûn trong saùch giaùo khoa. Trong quaù
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 3
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
trình daïy chæ daïy vaên töï söï ôû nhöõng tieát hoïc veà vaên töï söï, chöa taän duïng ñöôïc thôøi
gian ôû caùc phaân moân khaùc ñeå tích hôïp vôùi phaàn taäp laøm vaên. Ñaëc bieät chöa chuù
troïng luyeän taäp vaø ra baøi taäp veà nhaø cho caùc em ñeå töø ñoù hình thaønh kó naêng laøm
baøi.
Veà phía hoïc sinh, do ñôøi soáng coøn nhieàu khoù khaên, ña soá caùc em phaûi lao ñoäng
haøng ngaøy ôû ngoaøi ñoàng ruoäng neân ít coù thôøi gian ñeå ñoïc caùc taøi lieäu tham khaûo,
môû roäng hieåu bieát.
Xa trung taâm, nhaø tröôøng laïi chöa ñuû cô sôû vaät chaát ñeå phuïc vuï vieäc daïy hoïc
neân caùc em khoâng coù ñuû taøi lieäu ñeå tham khaûo. Vì vaäy chæ coù theå naém baét ñöôïc
nhöõng gì SGK cung caáp.
Hoïc vaên ñoøi hoûi vieát nhieàu (ñoïc nhieàu)nhöng hoïc sinh ôû Laïc Hoaø laïi ít coù ñieàu
kieän cuõng nhö thôøi gian ñeå luyeän taäp. Beân caïnh ñoù hoïc sinh laø ngöôøi daân toäc
Khômer vaø daân toäc Hoa (voán töø khoâng phong phuù do ít giao tieáp baèng tieáng phoå
thoâng) keát hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän treân laøm cho caùc em ngheøo naøn veà voán töø neân
khi vieát cuõng theâm phaàn khoù khaên.
Theâm vaøo ñoù, nhieàu hoïc sinh chöa chuù yù ñeán vieäc hoïc, yù thöùc chöa cao, veà nhaø
khoâng laøm baøi neân khi laøm baøi thöôøng vuïng veà, luùng tuùng …
Vôùi nhöõng khoù khaên nhö vaäy, moãi giaùo vieân daïy Ngöõ vaên phaûi tìm bieän phaùp
giuùp hoïc sinh naém vaø laøm toát baøi vaên töï söï. Cuõng chính töø söï baên khoaên, traên trôû:
“Laøm sao giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï?”. Qua quaù trình daïy hoïc, quaù trình
tìm toøi toâi ñaõ coù ñöôïc nhöõng bieän phaùp giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï trong
chöông trình Ngöõ vaên 8.
Trong nhöõng bieän phaùp ñoù, vieäc ñoäng vieân khích leä veà tinh thaàn cuõng nhö vaät
chaát (ñieåm soá) laø raát quan troïng.
Sau ñaây toâi xin trình baøy “ Một số biện pháp giúp học sinh làm tốt bài văn tự
sự trong chương trình Ngữ văn 8 (tập 1) ở trường THCS Lạc Hoà”.
Nhöõng bieän phaùp naøy ñöôïc aùp duïng ôû 2 lôùp do toâi daïy, lôùp 8A1 vaø 8A2.
B. GIAÛI QUYEÁT VAÁN ÑEÀ (Noäi dung – caùch laøm môùi)
1. Tìm hieåu ñeà (xaùc ñònh yeâu caàu cuûa ñeà):
Kó naêng tìm hieåu ñeà laø kó naêng ñònh höôùng cho toaøn boä quaù trình thöïc hieän moät
baøi taäp laøm vaên. Do ñaëc ñieåm taâm lí löùa tuoåi chöa kieân nhaãn, hoïc sinh thöôøng
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 4
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
khoâng chuù yù ñeán böôùc tìm hieåu ñeà. Vì vaäy trong quaù trình daïy toâi luoân höôùng daãn
hoïc sinh thöïc hieän thao taùc naøy vaø noù ñöôïc laëp ñi laëp laïi ôû moãi baøi vieát cung nhö
tröôùc caùc ñeà trong baøi hoïc.
Ví duï: nhö ra ñeà roài yeâu caàu HS veà nhaø thöïc hieän, tröôùc caùc baøi vieát soá 1, soá 2,
trong caùc giôø hoïc töï choïn Ngöõ vaên …
Ñeå giuùp hoïc sinh tìm hieåu ñeà, tröôùc moät ñeà baøi toâi thöôøng yeâu caàu hoïc sinh ñoïc
nhieàu laàn (thaäm chí yeâu caàu hoïc sinh ñoïc thuoäc ñeà), laáy buùt chì gaïch döôùi nhöõng
töø caàn chuù yù, cheùp laïi ñeà vôùi nhöõng yù coù gaïch ñaàu doøng ñeå laøm cho noåi baät caùc
yeâu caàu cuûa ñeà.
Keát quaû cuûa böôùc tìm hieåu ñeà phaûi giuùp hoïc sinh xaùc ñònh ñöôïc taát caû caùc yeâu
caàu cuûa ñeà baøi:
- Kieåu baøi: töï söï hay mieâu taû, töôøng thuaät hay giaûi thích, …
Lôøi yeâu caàu veà kieåu baøi: theo loái tröïc tieáp – noùi thaúng (nhö haõy keå … ) hay lôøi
yeâu caàu giaùn tieáp – noùi voøng (nhö Em thaáy mình ñaõ khoân lôùn … )
- Ñeà baøi vaø giôùi haïn: hoïc sinh caàn tìm hieåu roõ qua töøng töø ngöõ ñeå xaùc ñònh giôùi
haïn cuûa ñeà baøi. Chæ moät sô suaát nhoû trong vieäc xaùc ñònh giôùi haïn cuûa ñeà baøi cuõng
coù theå daãn caùc em töø taûn maïn, xa ñeà ñeán laïc ñeà.
Ví duï1 : cho ñeà baøi: Em haõy keå laïi moät kæ nieäm saâu saéc thôøi thô aáu.
Tröôùc ñeà naøy coù raát nhieàu hoïc sinh keå ra hai, ba kæ nieäm, khoâng coù kæ nieäm naøo
ñöôïc keå moät caùch ñaày ñuû.
Ví duï 2: cho ñeà baøi: Coâ giaùo cuûa em.
Tröôùc ñeà naøy moät soá hoïc sinh keå veà coâ giaùo cuûa mình ôû hieän taïi chöù khoâng
phaûi laø kæ nieäm veà moät coâ giaùo maø mình toân troïng nhaát, yeâu thöông nhaát hay moät
coâ giaùo maø mình khoâng bao giôø queân.
Tìm hieåu ñeà laø böôùc quan troïng, tuy nhieân trong chöông trình hoïc caùc em laïi
chæ ñöôïc hoïc khoâng ñeán moät tieát (ôû lôùp 6). Theâm vaøo ñoù ôû chöông trình Ngöõ vaên 8
caùc em hoïc vaên töï söï chæ trong 13 tieát neân thôøi gian khoâng nhieàu.
Ñeå khaéc phuïc ñöôïc khoù khaên ñoù vaø cho hoïc sinh thöïc hieän toát böôùc naøy toâi ñaõ
keát hôïp thôøi gian treân lôùp, thôøi gian ôû nhaø cuûa caùc em vaø thôøi gian ôû tieát hoïc töï
choïn ( moân Ngöõ vaên) ñeå höôùng daãn vaø cho caùc em thöïc haønh
Ví duï 1: khi daïy xong tieát töï choïn thöù hai (ôû tuaàn 2), giaùo vieân ra ñeà baøi cho
hoïc sinh veà nhaø laøm:
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 5
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Ñeà 1: Trong cuoäc ñôøi moãi chuùng ta ai cuõng coù nhöõng kæ nieäm ñaùng nhôù, kæ
nieäm ñaùng nhôù nhaát cuûa em ôû thôøi thô aáu laø gì?
Ñeà 2: Em haõy keå laïi moät kæ nieäm saâu saéc cuûa em trong thôøi thô aáu.
Yeâu caàu traû lôøi :
- Kieåu baøi cuûa moãi ñeà laø gì?
- Lôøi yeâu caàu ôû moãi ñeà laø tröïc tieáp hay giaøn tieáp?
- Noäi dung cuûa ñeà baøi naèm trong giôùi haïn naøo (keå veà moät hay nhieàu
kæ nieäm)?
- Löu yù: ñoïc thaät kó ñeà baøi, laáy buùt chì gaïch döôùi nhöõng töø ngöõ quan
troïng.
Trong tieát töï choïn Ngöõ vaên tuaàn keá tieáp, tröôùc khi vaøo noäi dung hoïc giaùo vieân
môøi moät soá hoïc sinh trình baøy baøi cuûa mình roài cho nhöõng hoïc sinh khaùc nhaän xeùt.
Giaùo vieân toång hôïp (cuoái buoåi thu taäp cuûa hoïc sinh veà chaám):
* Kieåu baøi:
- Ñeà 1 vaø 2 ñeàu coù kieåu baøi töï söï.
- Ñeà 1 laø ñeà coù yeâu caàu giaùn tieáp, ñeà 2 coù yeâu caàu tröïc tieáp.
* Giôùi haïn cuûa ñeà baøi: keå duy nhaát moät kæ nieäm, ñoù laø kæ nieäm ñaùng nhôù
nhaát ôû thôøi thô aáu.
Töø noäi dung ñoù giaùo vieân nhaéc nhôû hoïc sinh: töø baây giôø, tröôùc khi vieát moät baøi
vaên caùc em neân tìm hieåu ñeà baøi tröôùc ñeå vieát baøi vaên cho toát baèng caùch thöïc hieän
caùc yeâu caàu nhö baøi taäp caùc em vöøa laøm. Coù theå khaùi quaùt thaønh hai noäi dung cô
baûn(ta goïi laø Tìm hieåu ñeà):
- Xaùc dònh kieåu baøi.
- Xaùc ñònh giôùi haïn cuûa ñeà baøi.
Ví duï 2. khi daïy xong baøi Xaây döïng ñoaïn vaên trong vaên baûn (tieát 10 – baøi 3),
giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh: Ngoaøi vieäc chuaån bò ñeå laøm baøi caùc em thöïc hieän
tröôùc böôùc tìm hieåu ñeà cho caùc ñeà coù trong phaàn Vieát baøi taäp laøm vaên soá 1 – vaên
töï söï.
Tôùi tieát 11 -12, tröôùc khi vieát baøi giaùo vieân yeâu caàu 1 hoaëc 2 hoïc sinh trình
baøy keát quaû vieäc tìm hieåu ñeà roài môùi ñi vaøo vieát baøi.
Hoïc sinh traû lôøi :
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 6
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Ñeà 1: Keå laïi nhöõng kæ nieäm trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc.
- Kieåu baøi: keå (töï söï), yeâu caàu tröïc tieáp.
- Giôùi haïn: nhöõng kæ nieäm trong ngaøy ñaàu tieân ñi hoïc(chæ trong ngaøy
ñaàu tieân maø thoâi).
Ñeà 2.Ngöôøi aáy (baïn, thaày, ngöôøi thaân, …)soáng maõi trong loøng toâi.
- Kieåu baøi: keå (töï söï), yeâu caàu giaùn tieáp.
- Giôùi haïn: chæ keå veà moät ngöôøi thaân (coù theå laø moät kæ nieäm khoù queân
vôùi ngöôøi ñoù).
Ví duï 3: töông töï nhö ví duï 2,tröôùc khi Vieát baøi vieát soá 2, giaùo vieân cuõng yeâu
caàu hoïc sinh thöïc hieän böôùc tìm hieåu ñeà.
Trong quaù trình daïy – hoïc( nhaát laø ôû tieát traû baøi) toâi ñaõ cho hoïc sinh thaáy moät
caùch nghieâm tuùc raèng laïc ñeà laø loãi naëng nhaát, nghieâm troïng nhaát cuûa moät baøi taäp
laøm vaên. Moät baøi vaên laïc ñeà duø coù nhöõng ñoaïn vaên hay ñeán ñaâu cuõng khoâng theå
ñaït ñöôïc ñieåm soá caàn thieát.
Ñoái vôùi giaùo vieân, tröôùc moät ñeà taäp laøm vaên vieäc tìm hieåu ñeà laø ñôn giaûn
nhöng vôùi hoïc sinh böôùc naøy raát quan troïng. Vì vaäy, tröôùc baát cöù moät ñeà vaên naøo
giaùo vieân luoân yeâu caàu hoïc sinh thöïc hieän böôùc naøy.
2. Vieát ñoaïn vaên trong vaên baûn töï söï :
Ñoaïn vaên laø ñôn vò caáu taïo neân vaên baûn. Vì vaäy vieát toát ñoaïn vaên laø laø moät
trong nhöõng ñieàu kieän ñeå coù moät baøi vaên hay.
Trong chöông trình Ngöõ vaên 8, hoïc sinh ñöôïc hoïc caùch vieát ñoaïn vaên ôû tieát 10
– Xaây döïng ñoaïn vaên trong vaên baûn . Treân cô sôû baøi naøy, caùc em ñaõ coù kieán thöùc
veà caùch xaây döïng ñoaïn vaên. Töø ñoù toâi thöôøng xuyeân cho hoïc sinh luyeän taäp vieát
ñoaïn vaên ôû treân lôùp cuõng nhö ôû nhaø, luyeän taäp nhaän dieän ñoaïn vaên cuõng nhö vieát
ñoaïn vaên.
Tröôùc heát giaùo vieân cho hoïc sinh nhaän dieän caùc ñoaïn vaên.
Ví duï: sau khi daïy xong tieát 10 - Xaây döïng ñoaïn vaên trong vaên baûn, ôû böôùc
cuûng coá toâi neâu yeâu caàu: caùc em xem ñoaïn vaên b trong baøi taäp 1, phaàn luyeän taäp ôû
trang 26 vaø ñoaïn vaên giôùi thieäu veà Nam Cao trong phaàn chuù thích ôû trang 45 roài
xaùc ñònh caùc ñoaïn vaên ñoù ñöôïc vieát theo caùch naøo?
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 7
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Hoïc sinh traû lôøi:
- Ñoaïn vaên ôû trang 26 laø ñoaïn vaên vieát theo loái dieãn dòch (caâu chuû ñeà naèm ôû
ñaàu ñoaïn), chuû ñeà laø noùi veà veû ñeïp huyeàn aûo trong ngaøy cuûa Ba Vì.
- Ñoaïn giôùi thieäu veà Nam Cao ôû trang 45 ñöôïc vieát theo loái song haønh (töø
ngöõ chuû ñeà laø Nam Cao, oâng), ñoái töôïng laø Nam Cao.
Hoïc sinh traû lôøi ñöôïc nhö vaäy laø ñaõ naém ñöôïc “Theá naøo laø ñoaïn vaên”. Treân
cô sôû ñoù toâi cho hoïc sinh ñi vaøo thöïc haønh kó naêng vieát ñoaïn vaên.
Trong quaù trình hoïc, hoïc sinh ñöôïc hoïc raát nhieàu vaên baûn töï söï. Ñoù laø ñieàu
kieän giuùp caùc em vieát toát ñoaïn vaên töï söï.
Ví duï 1: khi hoïc xong vaên baûn Laõo Haïc cuûa Nam Cao (tieát 13 -14, baøi 4) toâi
cho hoïc sinh baøi taäp veà nhaø: Veà nhaø moãi em vieát moät ñoaïn vaên noùi veà soá phaän vaø
tính caùch cuûa laõo Haïc – ngöôøi noâng daân Vieät Nam tröôùc caùch maïng thaùng taùm
(cho
HS moät caâu gôïi yù: Laõo Haïc laø con ngöôøi ngheøo khoå nhöng laõo coù nhieàu phaåm chaát
ñaùng quyù.)
Tôùi tieát 16 – Lieân keát ñoaïn vaên trong vaên baûn, khi kieåm tra baøi cuõ xong, GV
môøi moät HS trình baøy ñoaïn vaên cuûa mình cho thaày cuøng caû lôùp nghe roài GV nhaän
xeùt. Cuoái tieát hoïc GV thu baøi laïi ñeå veà nhaø chaám, nhaän xeùt vaø söûa cho HS.
Ví duï 2: khi daïy xong tieát 21 – 22, vaên baûn Coâ beù baùn dieâm, GV ra baøi taäp
cho HS veà nhaø laøm:
Em thöû töôûng töôïng mình laø ngöôøi chöùng kieán caùi cheát cuûa coâ beù trong truyeän
Coâ beù baùn dieâm cuûa An – ñeùc – xen, baây giôø caùc baïn muoán nghe em keå laïi caùi
cheát cuûa coâ beù. Vaäy em haõy vieát moät ñoaïn vaên keå laïi cho caùc baïn cuøng nghe.
Tôùi tieát hoïc tieáp theo giaùo vieân thu baøi cuûa caùc em veà nhaø chaám, söûa vaø nhaän
xeùt trong baøi vieát cho caùc em.
Khi traû laïi baøi cho hoïc sinh, giaùo vieân cho ñoïc moät soá baøi vieát toát ñeå caùc em
ruùt kinh nghieäm cho baøi cuûa mình.
Ví duï 3: baøi Töø ngöõ ñòa phöông vaø bieät ngöõ xaõ hoäi (tieát 17 – baøi 5)coù noäi
dung töông ñoái ngaén, baøi taäp deã neân giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp ôû nhaø.
Thôøi gian treân lôùp giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp: em haõy vieát moät ñoaïn vaên
ngaén keå veà ngöôøi meï (hoaëc cha) cuûa mình trong ñoù coù söû duïng töø ngöõ ñòa phöông.
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 8
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Khi hoïc sinh vieát xong , giaùo vieân môøi 2 hoïc sinh ñoïc baøi roài môøi nhöõng hoïc
sinh khaùc nhaän xeùt. Sau ñoù giaùo vieân keát luaän veà noäi dung, chuû ñeà vaø hình thöùc
trình baøy.
Baøi cuûa nhöõng hoïc sinh coøn laïi giaùo vieân thu ñeå veà nhaø xem (hoïc sinh chöa
vieát xong thì thu laïi ôû tieát sau).
Ví duï 4: khi daïy xong tieát 25 – 26, Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù,giaùo vieân yeâu
caàu hoïc sinh veà nhaø vieát ñoaïn vaên vôùi gôïi yù: Söï töông phaûn giöõa Ñoân – ki – hoâ –
teâ vaø Xan – choâ Pan – xa.
Ñeán tieát 28, baøi 7 – Luyeän taäp vieát ñoaïn vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø bieåu
caûm, giaùo vieân môøi 2 hoïc sinh trình baøy ñoaïn vaên.
Treân cô sôû ñoù ôû tieát 28 naøy hoïc sinh vieát ñoaïn vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû
vaø bieåu caûm laø raát deã.
Khi hoïc sinh luyeän vieát ñoaïn vaên coù theå coù loãi veà caâu vaø chính taû do hoïc sinh
töï saép xeáp vì vaäy giaùo vieân cuõng caàn höôùng daãn hoïc sinh söûa loãi veà caâu vaø chính
taû.
Coù theå noùi vieäc luyeän vieát ñoaïn vaên töï söï laø raát caàn thieát, hoïc sinh vieát toát
ñoaïn vaên töï söï coù nghóa laø hoïc sinh ñaõ naém ñöôïc nhöõng yeâu caàu cuûa ñoaïn vaên.
Treân cô sôû ñoù khi hoïc vaên baûn thuyeát minh vaø vaên nghò luaän hoïc sinh seõ vieát
toát ñoaïn vaên – ñoù laø moät trong nhöõng tieàn ñeà ñeå hoïc sinh laøm toát caùc kieåu vaên baûn
khaùc.
3. Lieân keát ñoaïn vaên trong vaên baûn
Moät baøi vaên ñöôïc taïo thaønh bôûi nhieàu ñoaïn vaên lieân keát laïi vôùi nhau. Baøi vaên
laø moät chænh theå hoaøn chænh neân giöõa caùc ñoaïn vaên caàn coù söï lieân keát vôùi nhau.
Lieân keát ñoaïn vaên nhaèm muïc ñích laøm cho yù cuûa caû ñoaïn vöøa phaân bieät nhau vöøa
lieàn maïch vôùi nhau moät caùch hôïp lí, taïo tính chænh theå cho vaên baûn. Muoán vaäy,
phaûi taïo moái quan heä ngöõ nghóa chaët cheõ, hôïp lí giöõa caùc ñoaïn vaên vôùi nhau vaø söû
duïng caùc phöông tieän lieân keát phuø hôïp.
Trong chöông trình ngöõ vaên 8 hoïc sinh ñaõ ñöôïc hoïc “Lieân keát caùc ñoaïn vaên
trong vaên baûn” ôû tieát 16, baøi 4.
Treân cô sô baøi hoïc naøy giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh thöïc haønh vieäc lieân keát
ñoaïn vaên do caùc em taïo ra.
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 9
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Tröôùc heát giaùo vieân cho hoïc sinh laøm baøi taäp nhaän dieän caùc phöông tieän lieân
keát ñoaïn vaên.
Ví duï 1: khi daïy xong baøi Lieân keát caùc ñoaïn vaên trong vaên baûn – tieát 16, baøi
4, giaùo vieân yeâu caàu: veà nhaø caùc em ñoïc vaên baûn Coâ beù baùn dieâm (An – ñeùc –
xen) ôû trang 64 sau ñoù xaùc ñònh caùc töø ngöõ vaø caâu coù taùc duïng noái giöõa caùc ñoaïn
vaên trong vaên baûn ñoù.
Tôùi tieát 18, baøi 5 – Toùm taét vaên baûn töï söï, trong phaàn kieåm tra baøi cuõ, giaùo
vieân môøi hoïc sinh trình baøy (giaùo vieân keát luaän) nhöõng töø ngöõ, caâu coù taùc duïng noái
nhö:
- Em queït que dieâm thöù hai,…
- Em queït que dieâm thöù ba.
- Em queït que dieâm nöõa vaøo töôøng, …
- Theá laø …
- Saùng hoâm sau,
- Trong buoåi saùng laïnh leõo aáy …
Ví duï 2: Cuõng nhö ôû ví duï 1, nhöng coù theå cho hoïc sinh tìm phöông tieän lieân
keát trong vaên baûn “ Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù”( Xeùc – van – teùc), ôû vaên baûn naøy
thì deã nhaän bieát hôn.
Hoïc sinh coù theå tìm döôïc caùc phöông tieän lieân keát:
Vöøa baøn taùn veà cuoäc phieâu löu môùi xaûy ra, …
Ñeâm hoâm aáy, …
Treân cô sôû baøi taäp naøy, giaùo vieân ñaõ giuùp hoïc sinh khaéc saâu kieán thöùc phaàn lí
thuyeát, töø ñaây coù theå cho hoïc sinh thöïc haønh vieäc lieân keát ñoaïn vaên.
Vieäc vieát caùc ñoaïn vaên coù söï lieân keát vôùi nhau ñoái vôùi hoïc sinh trung bình vaø
yeáu laø töông ñoái khoù. Cho neân trong quaù trình daïy toâi luoân coù nhöõng ñoaïn vaên
maãu cho caùc em. Beân caïnh ñoù laø baøi cuûa caùc em hoïc sinh khaù gioûi. Ñoàng thôøi luoân
khích leä tinh thaàn cho caùc em.
Ôû daïng baøi naøy, giaùo vieân vöøa cho hoïc sinh luyeän taäp ôû treân lôùp vöøa cho caùc
em veà nhaø laøm (giaùo vieân phaûi thu vôû baøi taäp roài chaám vaø söûa cho hoïc sinh).
Ví duï 1: ôû baøi Mieâu taû vaø bieåu caûm trong vaên baûn töï söï (tieát 24, baøi 6), khi
daïy ñeán phaàn luyeän taäp, giaùo vieän cho hoïc sinh laøm baøi taäp 1 vaø ñoïc phaàn ñoïc
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 10
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
theâm ôû treân lôùp. Coøn baøi taäp 2 – “vieát moät ñoaïn vaên keå veà nhöõng giaây phuùt ñaàu
tieân khi em gaëp laïi moät ngöôøi thaân” thì giaùo vieân cho hoïc sinh veà nhaø laøm. Giaùo
vieân yeâu caàu hoïc sinh vieát thaønh 2 ñoaïn vaên ñoaïn trong ñoù coù caùc phöông tieän lieân
keát.
Ñeán tieát 28, baøi 7 – Luyeän taäp vieát ñoaïn vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø
bieåu caûm, giaùo vieân môøi 2 hoïc sinh trình baøy baøi cuûa mình roài giaùo vieân nhaän xeùt.
Sau ñoù thu baøi veà nhaø chaám vaø söûa cho hoïc sinh.
Ví duï 2: Vaên baûn Ñaùnh nhau vôùi coái xay gioù (Xeùc – van – teùc) coù hai nhaâ vaät
Ñoân – ki – hoâ – teâ vaø Xan – choâ Pan – xa töông phaûn nhau veà moïi maët. Vaäy sau
baøi hoïc ñoù giaùo vieân yeâu caáu hoïc sinh vieát 2 ñoaïn vaên noùi veà hai nhaân vaät (hai
ñoaïn coù queân heä ñoái laäp).
Ví duï 3: hoïc xong vaên baûn Laõo Haïc cuûa Nam Cao (tieát 13 -14, baøi 4), hoïc sinh
bieát raèng chò Daäu vaø laõo Haïc laø nhöõng con ngöôøi tieâu bieåu cho taàng lôùp noâng daân
Vieät Nam tröôùc caùch maïng thaùng 8. Giaùo vieân coù theå cho hoïc sinh vieát hai ñoaïn
vaên noùi veà soá phaän vaø tính caùch cuûa ngöôøi noâng daân (thoâng qua laõo haïc vaø chò
Daäu).
C. KEÁT THUÙC VAÁN ÑEÀ
1. Moät soá löu yù
Ñeå trôû thaønh ngöôøi thôï gioûi ôû baát cöù moät ngaønh ngheà naøo ngöôøi thôï cuõng
phaûi traûi qua quaù trình hoïc taäp vaø reøn luyeän laâu daøi. Ñeå vieát toát moät baøi vaên cuõng
vaäy, hoïc sinh phaûi traûi qua quaù trình reøn luyeän nghieâm tuùc coù söï höôùng daãn cuûa
giaùo vieân.
Trong quaù trình daïy, giaùo vieân giuùp hoïc sinh nhôù laïi nhöõng kieán thöùc cuõ ñaõ
hoïc veá vaên töï söï ñaõ hoïc ôû lôùp 6 baéng caùc tình huoáng coù vaán ñeà trong caùc tieát lí
thuyeát.
Ñeå aùp duïng coù hieäu quaû nhöõng bieän phaùp naøy, ngöôøi giaùo vieân thöïc söï taâm
huyeát, coù tinh thaàn traùch nhieäm, daønh thôøi gian nhieàu. Do hoïc sinh phaûi thöïc
hieän phaàn baøi taäp ôû nhaø nhieàu neân giaùo vieân phaûi thu vôû baøi taäp veà nhaø ñeâ chaám,
söûa cho caùc em.
Giaùo vieân thöôøng xuyeân höôùng daãn, kieåm tra, theo doõi quaù trình hoïc sinh laøm
baøi. Ñieàu quan troïng laø giaùo vieân bieát ñoäng vieân, khuyeán khích, tuyeân döông hoïc
sinh ñuùng luùc, kòp thôøi. Beân caïnh ñoù, vôùi hoïc sinh ñieåm soá raát quan troïng neân khi
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 11
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
chaám baøi taäp hoaëc khi caùc em trình baøy thì giaùo vieân neân cho hoïc sinh ñieåm soá vaø
coù ñieåm cho tinh thaàn töï giaùc.
Neáu giaùo vieân laøm toát ñieàu ñoù thì caùc em seõ raát töï giaùc vaø coù höùng thuù laøm
baøi taäp ôû nhaø cuõng nhö treân lôùp. Trong tröôøng hôïp giaùo vieân coù queân thu baøi thì
cuõng seõ ñöôïc caùc em “nhaéc nhôû”.
Beân caïnh vieäc ñoäng vieân, khuyeán khích, giaùo vieän cuõng caàn coù bieän phaùp ñoái
vôùi nhöõng hoïc sinh coøn coù tö töôûng troâng chôø, yû laïi nhö yeâu caàu caùc em ôû laïi sau
buoåi hoïc ñeå laøm baøi taäp, möôïn baøi cuûa baïn cheùp laïi nhieàu laàn …
Hieän naøy ñaõ coù tieát töï choïn (moät tieát/1tuaàn cho moân Ngöõ vaên), khi daïy tieát
naøy, trong thöïc haønh giaùo vieân coù nhöõng baøi taäp deã hôn cho hoïc sinh yeâu. Khi
caùc em laøm ñöôïc giaùo vieân môùi naâng ñoä khoù leân daàn.
2. Keát quaû
Ñeå ñaùng giaù keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc, giaùo vieân döïa vaøo baøi vieát soá 2 – Vieát baøi
taäp laøm vaên soá 2 – vaên töï söï keát hôïp vôùi mieâu taû vaø bieåu caûm.
Keát quaû khi chöa aùp duïng:
Toång
soá
Gioûi
SL
%
Khaù
SL
Keát quaû khi aùp duïng:
Toång
Gioûi
soá
SL
%
Khaù
SL
%
Trung bình
SL
%
Yeáu
SL
%
%
Trung bình
SL
%
Yeáu
SL
%
3. Lôøi keát
Treân ñaây laø moät soá bieän phaùp giuùp hoïc sinh laøm toát baøi vaên töï söï trong
chöông trình Ngöõ vaên 8. Ñoù cuõng laø nhöõng gì toâi tích luyõ ñöôïc trong quaù trình daïy
vaên töï söï trong thôøi gian qua.
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 12
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Qua quaù trình giaûng daïy, tìm hieåu,trao ñoåi vôùi ñoàng nghieäp, thoâng qua tieát döï
giôø, tham khaûo taøi lieäu … toâi ñaõ tích luyõ ñöôïc cho mình moät soá kinh nghieäm, noù
ñöôïc toâi aùp duïngvaøo baøi daïy khi khi leân lôùp taïi tröôøng THCS LaÏc Hoaø.
Khi aùp duïng nhöõng kinh nghieäm treân vaøo baøi daïy, sau moät thôøi gian chaät
löôïng baøi vieát cuûa hoïc sinh ñaõ ñöôïc naâng leân roõ reät, giaûm ñöôïc soá baøi khoâng ñaït
yeâu caàu, vaø soá baøi toát cuõng taêng leân.
Nhöõng bieän phaùp treân ñöôïc toâi ruùt ra töø thöïc teá cuõng nhö thoâng qua trao ñoåi
vôùi ñoàng nghieäp, coù theå vaãn coøn haïn cheá. Vaäy toâi mong ñöôïc tieáp thu yù kieán ñoùng
goùp cuûa BGH, Hoäi ñoàng khoa hoïc nhaø tröôøng vaø Hoäi ñoàng khoa hoïc cuûa Phoøng
giaùo duïc – ñaøo taïo ñeå töø ñoù coù theå trao ñoåi, ruùt kinh nghieäm giuùp toâi naâng cao chaát
löôïng giaûng daïy ôû boä moân.
D. BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM
Trong daïy hoïc noùi chung vaø daïy hoïc moân Ngöõ vaên noùi rieâng, ngöôøi giaùo vieân
phaûi luoân koâng ngöøng tìm toøi hoïc hoûi ñeå naâng cao trình ñoä nhaän thöùc vaø trình ñoä
chuyeän moân. Söï saùng taïo laø yeâu caàu caàn phaûi coù cuûa ngöôøi giaùo vieân khi laøm coâng
taùc daïy hoïc. Treân cô sôû ñoù giuùp hoïc sinh cuûa mình tieáp thu baøi, hình thaønh kó
naêng, kó xaûo toát hôn.
Tuy nhieân khi aùp duïng nhöõng bieän phaùp naøo ñoù thì giaùo vieân phaûi tìm hieåu kó
nhöõng haïn cheá cuûa hoïc sinh mình. Neáu thaønh coâng seõ laø ñoäng löïc raát lôùn laøm cho
ngöôøi giaùo vieân töï tin hôn, maïnh daïn hôn trong vieäc saùng taïo.
Ngöôøi giaùo vieân caàn yù thöùc ñöôïc vai troø cuûa mình. Khi leân lôùp giaùo vieân phaûi
coù tinh thaàn traùch nhieäm cao. Nhö vaäy môùi coù theå taän taâm, môùi vui buoàn khi hoïc
sinh laøm baøi toát hay khoâng toát. Ñoù laø ñoäng löïc giuùp giaùo vieân tìm toøi, saùng taïo
trong coâng taùc cuûa mình. Nhôø vaäy maø hoïc sinh lónh hoäi tri thöùc toát hôn.
Coù theå noùi raèng qua vieäc thöïc hieän ñeâ taøi naøy toâi ñaõ ruùt ra ñöôïc cho mình raát
nhieàu baøi hoïc töø vieäc xaùc ñònh kieán thöùc boå sung, soaïn giaùo aùn cho ñeán vieäc giaûng
daïy.
Cuoái cuøng toâi xin chaân thaønh caûm ôn BGH nhaø tröôøng, toå Ngöõ vaên – GDCD
ñaõ taïo ñieàu kieän cho toâi hoaøn thaønh saùng kieán kinh nghieäm naøy.
Laïc Hoøa, ngaøy thaùng naêm 2007
Ngöôøi thöïc hieän
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 13
Tröôøng THCS Laïc Hoaø
Saùng kieán kinh nghieäm
Nguyeãn Ñöùc Duõng
Ngöôøi thöïc hieän: Nguyeãn Ñöùc Duõng
Trang 14
- Xem thêm -