Tài liệu Skkn một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán

Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tên đề tài: “Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. 2. Lý do chọn đề tài: Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, cần có những con người có tri thức và trí tuệ, có khả năng nắm bắt khoa học kĩ thuật. Để có những con người như thế chỉ có con đường giáo dục. Bậc tiểu học là bậc học nền tảng nhằm hình thành cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn lâu dài về tri thức, trí tuệ thẩm mĩ, tạo tiền đề cho việc học tập tiếp theo và phát triển toàn diện. Mỗi môn học đều có vai trò quan trọng góp phần vào việc hình thành nhân cách học sinh. Trong đó môn toán ở lớp 1 giữ vai trò hết sức quan trọng, bởi toán lớp 1 cung cấp cho các em những kiến thức đầu tiên, là cơ sở cho việc phát triển kỹ năng tính toán và tư duy, giúp học sinh nhanh chóng hoàn thiện mình. Hiện nay, chương trình toán tiểu học cao đòi hỏi học sinh đạt được chuẩn về kiến thức, kỹ năng. Ngoài ra học sinh còn được tăng cường kiến thức, kỹ năng vào buổi 2. Điều đó rất khó khăn, với yêu cầu là học sinh học tập một cách chủ động, tích cực trong lĩnh hội tri thức, tự phán đoán, giải quyết các bài tập. Giáo viên chỉ là người hướng dẫn, không giảng giải nhiều. Đối tượng học sinh không đồng đều, có học sinh mồ côi, học sinh có hoàn cảnh khó khăn, học sinh khuyết tật học hòa nhập, nhận thức chậm, gia đình ít quan tâm, thêm vào đó là học sinh lớp 1 bước đầu chuyển từ chơi sang học. Đòi hỏi giáo viên không chỉ dạy mà còn phải dỗ. Kết quả về kiến thức, kỹ năng cơ bản đạt yêu cầu trở lên Toán học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Đặc biệt, môn toán ở tiểu học bước đầu hình thành và phát triển năng lực trừu tượng hoá, khái quát hoá, kích thích trí tưởng tượng, góp phần rèn luyện phương pháp học tập và làm việc khoa học, linh hoạt sáng tạo của học sinh. 1/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán Từ vị trí và nhiệm vụ vô cùng quan trọng của môn toán vấn đề đặt ra cho người giáo viên là làm thế nào để giờ dạy - học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức toán học ở lớp 1. Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài: “Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. 3. Mục đích nghiên cứu: * Bản chất: Dạy học môn Toán ở lớp 1 nhằm giúp học sinh: Bước đầu có một số kiến thức cơ bản, đơn giản, thiết thực về phép đếm, về các số tự nhiên trong phạm vi 100, về độ dài và đo độ dài trong phạm vi 20, về tuần lễ và ngày trong tuần, về giờ đúng trên mặt đồng hồ; về một số hình học (Đoạn thẳng, điểm, hình vuông, hình tam giác, hình tròn); về bài toán có lời văn. Hình thành và rèn luyện các kĩ năng thực hành đọc, viết, đếm, so sánh các số trong phạm vi 100; cộng trừ và không nhớ trong phạm vi 100; đo và ước lượng độ dài đoạn thẳng (với các số đo là số tự nhiên trong phạm vi 20 cm). Nhận biết hình vuông, hình tam giác, hình tròn, đoạn thẳng, điểm, vẽ điểm, đoạn thẳng).Giải một số dạng bài toán đơn về cộng trừ bước đầu biết biểu đạt bằng lời, bằng kí hiệu một số nội dung đơn giản của bài học và bài thực hành, tập so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá trong phạm vi của những nội dung có nhiều quan hệ với đời sống thực tế của học sinh. Rèn kỹ năng chăm học, tự tin, cẩn thận ham hiểu biết và học sinh có hứng thú học toán. Là một người giáo viên trực tiếp dạy lớp 1 và đặc biệt là dạy môn toán, Thực hiện chương trình đổi mới giáo dục toán học lớp 1 nói riêng ở tiểu học nói chung. Tôi rất trăn trở và suy nghĩ nhiều để học sinh làm sao làm được các phép tính cộng, trừ mà việc giải toán có lời văn thì càng khó hơn đối với học sinh lớp 1 nên tôi đi sâu về nghiên cứu : “Một số biện pháp dạy học 2/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. .* Phạm vi, đối tượng, thời gian thực hiện đề tài: - Thời gian:Tôi thực hiện đề tài này từ tháng 9- 2014 đến tháng 122014. - Đối tượng: Học sinh tiểu học - Nội dung: “Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. * Khảo sát thực tế khi chưa thực hiện đề tài: - Ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành tìm hiểu và khảo sát thực tế 30 em học sinh lớp 1A trong trường. Tôi nhận thấy: Học sinh trường tôi hầu hết bố mẹ làm nghề nông, chiếm tới 88%. Một số ít bố mẹ buôn bán và đi làm ăn xa, chiếm 12%. Nên việc giúp đỡ, nhắc nhở kèm cặp cho các em trong học tập là rất hạn chế. Nhất là việc học Toán chưa được gia đình và các em quan tâm tìm hiểu. Hơn nữa với đặc điểm tâm lí lứa tuổi Tiểu học, các em còn nhỏ, nói trước quên sau, suy nghĩ còn non nớt, hay bắt trước và rất hiếu động. Nhiều cha mẹ học sinh không biết hướng dẫn kiến thức Toán khi các em muốn hỏi han, trao đổi. Kết quả khảo sát thực tế: Hoàn thành Lớp 1A Sĩ số SL % Chưa hoàn thành SL % Thái độ Thích Không thích 30 22 74 8 26 23 7 Từ cơ sở khoa học và thực tế trên tôi thấy rằng, để nâng cao hiệu quả tiết Toán trong nhà trường cần phải tiến hành nhiều biện pháp. Tôi đã mạnh dạn tiến hành một số biện pháp cụ thể với học sinh lớp 1 trường tôi. II. NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Biện pháp 1: Tìm hiểu mục tiêu chương trình toán lớp 1: Chương trình gồm 35 tuần (4 tiết / 1 tuần x 35 = 140 tiết) Số học: học sinh biết đọc viết đếm các số đến 100, làm tính cộng, tính trừ không nhớ trong phạm vi 100. 3/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán Đại lượng, đo đại lượng: học sinh biết đo độ dài trong phạm vi 20. Yếu tố hình học: Học sinh nắm được về điểm, đoạn thẳng, hình vuông, hình tam giác, hình tròn. Giải bài toán có lời văn: Biết giải bài toán đơn về cộng, trừ. Yêu cầu với mức độ tư duy còn thấp, quá trình nhận thức môn toán phải đi từ cụ thể, kỹ năng phân tích tổng hợp còn yếu hầu như chỉ dựa vào hình ảnh có sẵn trước mắt. Vì thế chương trình toán lớp 1 chỉ tâp trung: + Học xong toán lớp 1 học sinh bước đầu có kiến thức cơ bản, đơn giản thiết thực về phép đếm, về số lượng, về số tự nhiên trong phạm vi 100, về phép cộng và phép trừ không nhớ trong phạm vi 100, về độ dài, đo độ dài trong phạm vi 20, tuần lễ, ngày trong tuần, đọc giờ đúng trên mặt đồng hồ, về một số hình học (đoạn thẳng, điểm, hình vuông, tròn, hình tam giác) giải bài toán có lời văn. + Hình thành và rèn luyện kĩ năng thực hành: đọc, viết, đếm, so sánh các số trong phạm vi 100, cộng trừ không nhớ trong phạm vi 100, đo ước lượng độ dài các đoạn thẳng (với các số tự nhiên trong phạm vi 20), nhận biết hình vuông, hình tròn, hình tam giác, điểm đoạn thẳng, giải các bài toán đơn về cộng, trừ. Bước đầu biết diễn đạt bài toán bằng lời, bằng kí hiệu một số nội dung đơn giản của bài học và bài tập thực hành, tập dượt so sánh, phân tích tổng hợp trừu tượng hoá, khái quát hoá trong phạm vi của những nội dung có nhiều quan hệ với đời sống thực tế học sinh. Biện pháp 2: Tìm hiểu những đặc điểm tâm lý của trẻ vào lớp 1 Ngày nay, đa số các bậc cha mẹ quan tâm đến việc chuẩn bị những điều kiện cần thiết để con học tốt ở lớp 1. Việc giúp đỡ của cha mẹ cho con sẽ có hiệu quả hơn nếu các bậc phụ huynh biết rõ một số đặc điểm tâm lý chi phối hoạt động học tập của trẻ. Khả năng kiểm soát, sự tập trung chú ý của trẻ còn yếu và thiếu tính bền vững, dễ bị phân tán bởi những âm thanh, sự kiện khác ngoài nội dung học tập. Trẻ thường quan tâm chú ý đến những môn học, giờ học có đồ dùng trực quan sinh động, hấp dẫn có nhiều tranh ảnh, trò chơi hoặc có cô giáo xinh đẹp, dịu dàng,…… Thời gian chú ý có chủ định chỉ kéo 4/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán dài tối đa từ 25 đến 30 phút. Tưởng tượng của học sinh lớp 1 đã phát triển phong phú hơn so với trẻ mầm non. Tuy nhiên, tưởng tượng của các em vẫn còn đơn giản, chưa bền vững. Như vậy cần phát triển tư duy và trí tưởng tượng của các em bằng cách biến các kiến thức “khô khan” thành những hình ảnh có cảm xúc, đặt ra câu hỏi mang tính gợi mở, thu hút các em vào các hoạt động nhóm, hoạt động tập thể để quá trình nhận thức phát triển. Trong giai đoạn lớp 1,2, ghi nhớ máy móc phát triển khá tốt và chiếm ưu thế hơn so với ghi nhớ có ý nghĩa. Nhiều HS chưa biết tổ chức việc ghi nhớ, đặc biệt các em chưa đủ ý chí để thực hiện đến cùng mục đích đã đề ra nếu gặp khó khăn. Đối với học sinh lớp 1A trường tôi đã được tiếp cận và làm quen với phương pháp dạy học tích cực của giáo viên ngay từ đầu năm học, thành lập được các tổ tự quản, phân công nhiệm vụ cho từng tổ: tổ học tập, tổ tích cực, tổ sáng tạo…. Các tổ học tập nắm bắt khá tốt việc điều hành, hướng dẫn, xử lí tình huống trong tổ, nhóm. Trong hoạt động nhóm, một số em mạnh dạn, tự tin, hướng dẫn bạn với nhiều hình thức đọc kết quả, viết kết quả phép tính nối tiếp nhau, kiểm tra đôn đốc những bạn còn chậm tránh tính ỷ lại nên giờ học toán của các em trong lớp 1A học khá sôi nổi, bước đầu có hiệu quả. Các em được luân phiên nhau báo cáo kết quả. Chính vì vậy mà tôi thấy cần “phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. Biện pháp 3: Tăng cường đánh giá, nhận xét theo Thông tư 30/2014/BGD ĐT về Quy định đánh giá học sinh tiểu học. *Một số kĩ thuật chính sử dụng trong đánh giá thường xuyên - Quan sát: Mục đích quan sát: để thu thập thông tin một cách có hệ thống nhằm giúp giáo viên và học sinh cải thiện kết quả giáo dục, dạy học; có những thông tin đánh giá về học sinh đã thực sự hoàn thành nhiệm vụ đúng tiến độ hay chưa và biết được những ưu điểm cần phát huy, nhược điểm cần giúp đỡ khắc phục; các hoạt động của học sinh/nhóm học sinh trong tương 5/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán tác với bạn/nhóm bạn để tăng cường và cải thiện mối quan hệ hợp tác giữa các thành viên. Nội dung quan sát : Hành vi của học sinh: Quan sát về sắc thái, nét mặt, lời nói, hành động, cử chỉ, tương tác… để đưa ra những những nhận định về việc học sinh như: đã hiểu nhiệm vụ chưa? Có chú tâm vào việc thực hiện nhiệm vụ không? Hoàn thành hoặc chưa hoàn thành nhiệm vụ học tập? Có chăm chú lắng nghe khi thảo luận không? Phản ứng khi nghe ý kiến nhận xét đánh giá của cô giáo, của các bạn, sự hợp tác với các bạn trong nhóm… Sản phẩm của học sinh: Mức độ hoàn thành theo yêu cầu của bài học theo chuẩn kiến thức kỹ năng. Thời điểm quan sát: Quan sát nhóm học sinh hoặc cá nhân học sinh có thể thực hiện trong mọi thời điểm ở những địa điểm khác nhau, trong mọi hoạt động của học sinh. Vị trí quan sát: Vị trí quan sát thích hợp, kiểm soát được toàn bộ, không ảnh hưởng đến học tập của học sinh. Ví dụ: Quan sát thấy nét mặt biểu lộ hoài nghi, ngơ ngác hoặc tư thế không bình thường, người lắc lư bất ổn, có thể là dấu hiệu học sinh chưa thực sự hiểu bài, hoặc không làm được bài. Khi học sinh nhìn thẳng, dõi theo giáo viên, có cử chỉ muốn nói điều gì đó thì tùy từng tình huống có thể suy đoán là học sinh đã thực hiện xong nhiệm vụ và muốn được chuyển hoạt động tiếp theo hoặc muốn hỏi giáo viên. Học sinh nào chưa sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ, chưa hợp tác với nhóm. Học sinh đã thực hiện xong, thực hiện đúng nhiệm vụ hoặc những điều học sinh còn cảm thấy chưa rõ, chưa yên tâm… Ví dụ: Để theo dõi một/nhóm học sinh thường bị chậm tiến độ khi thực hiện một hoạt động. Cách quan sát như sau: - Khi giao bài toán cho cả lớp, giáo viên quan sát xem học sinh đã sẵn sàng 6/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán chuẩn bị cho việc thực hiện nhiệm vụ học tập (tài liệu, dụng cụ học tập,...) chưa? - Đứng gần quan sát xem học sinh này đang tập trung vào việc học hay chưa? Có thể em đang làm việc riêng, hoặc còn chưa hiểu nhiệm vụ được giao. - Đến tận nhóm học sinh đang học để quan sát chung cả nhóm, xem học sinh nào đang gặp khó khăn hoặc cần sự giúp đỡ gì. Sử dụng kết quả và phản hồi sau khi quan sát: Các thông tin quan sát là cơ sở để giáo viên đưa ra các quyết định tác động, động viên, giúp đỡ kịp thời học sinh trong học tập. Sự can thiệp giúp đỡ có thể tiến hành ngay sau khi thu được thông tin quan sát, hoặc ghi lại trong Nhật kí đánh giá của giáo viên để đưa ra quyết định giúp đỡ, can thiệp sau. * Phỏng vấn nhanh Giúp giáo viên khẳng định những nhận xét ban đầu qua quan sát về mức độ đạt được theo tiến độ bài học của học sinh. Nếu học sinh thực hiện nhiệm vụ chậm hơn tiến độ chung thì cần có ngay biện pháp can thiệp như hỗ trợ trực tiếp, nhờ nhóm bạn hỗ trợ để học sinh có thể đẩy nhanh tốc độ học. Nội dung câu hỏi phỏng vấn không chỉ hỏi về kiến thức mà còn hỏi về hướng xử lí một tình huống cụ thể, về thái độ của học sinh khi làm bài tập tính nhẩm (phép cộng trong phạm vi 9) Tham khảo kết quả tự đánh giá và đánh giá của nhóm học sinh. Dựa vào những nhận xét, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của chính học sinh hoặc nhóm bạn học để xác định mức độ hoàn thành nhiệm vụ của học sinh. Tùy từng trường hợp mà giáo viên có thể đánh giá để đưa ra giải pháp thích hợp. Ví dụ: Khi học sinh đọc thuộc các phép cộng trong phạm vi 9, giáo viên có thể đề nghị nhóm bạn cùng học hoặc bạn của nhóm khác có nhận xét xem bạn đã đọc đúng chưa. Học sinh có thể đưa ra ý kiến bảo vệ quan điểm và 7/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán cuối cùng giáo viên gợi ý để học sinh tự thống nhất những quan điểm chung về vấn đề đó hoặc để các em được bảo lưu các ý kiến khác nhau và coi đó là những nhiệm vụ cần tiếp tục tìm hiểu, giải quyết sau. * Tham khảo ý kiến đánh giá của phụ huynh Ý kiến của phụ huynh luôn là nguồn thông tin để giáo viên tham khảo trong đánh giá thường xuyên kết quả giáo dục của học sinh. Một số đặc điểm riêng của học sinh được phụ huynh cung cấp sẽ giúp cho giáo viên đánh giá đầy đủ, chính xác và phối hợp tốt hơn với gia đình trong giáo dục học sinh. Ví dụ: Dựa vào thông tin phụ huynh cung cấp về vận động tay của học sinh thỉnh thoảng bị run nhẹ, giáo viên sẽ đánh giá việc hoàn thành nhiệm vụ viết phép tính, chữ số chưa đẹp, chưa rõ ràng của học sinh (dù chưa được chuẩn xác) và không đề nghị học sinh sửa lại vẫn cho chuyển hoạt động tiếp theo. Biện pháp 4: Sử dụng hợp lý, có hiệu quả đồ dùng dạy học, đặc biệt là đồ dùng trực quan. Giáo viên thường sử dụng các dụng cụ học tập trực quan, nhiều màu sắc hấp dẫn, sinh động để thu hút sự chú ý của học sinh bởi thời gian chú ý có chủ định chỉ kéo dài 15- 20 phút. Như vậy, cách sử dụng trực quan như trên rất có lợi cho việc HS tập trung chú ý kéo dài và cao độ. Học sinh được học tập qua ứng dụng công nghệ thông tin bằng hình ảnh được trình chiếu một cách sinh động tạo sự hứng thú cho các em tập trung hơn. Tuy nhiên giáo viên không nên lạm dụng. Giáo viên cần phải thu hút trẻ bằng các hoạt động mới, mang màu sắc, tích chất đặc biệt, khác lạ so với bình thường, khi đó sẽ kích thích trẻ cảm nhận, tri giác tích cực và chính xác và đặc biệt phải hình thành ở các em tâm lý hứng thú và vui vẻ khi ghi nhớ kiến thức. Đặc biệt là đồ dùng trực quan đã đem lại hứng thú cho học sinh. Đòi hỏi các em phải tư duy, sử lý nhanh các tình huống, tự tìm tòi khám phá kiến thức qua trực quan. Kết quả học sinh ghi nhớ được kiến thức sâu, các em 8/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán chóng thuộc bài. Lớp học thoải mái, vui vẻ, giờ học đạt hiệu quả cao. Học sinh ham thích học toán. Biện pháp 5: Tích cực, kiên trì và chủ động, sáng tạo đổi mới phương pháp dạy học. - Chuẩn bị bài trước khi lên lớp rất quan trọng nên việc xây dựng mục tiêu bài học cũng như sắp xếp, tổ chức các hoạt động dạy - học cần được coi trọng. - Trong giảng dạy có nhiều học sinh nhận thức chậm. Giáo viên phải kiên trì, không nên khắt khe mà nên tạo điều kiện cho các em được tham gia vào các hoạt động học tập, được chia sẻ để tự tin hơn … Giáo viên tích cực đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá học sinh thường xuyên trao đổi với giáo viên trong tổ, tổ chức các chuyên đề, sinh hoạt chuyên môn mới, chia sẻ, giải quyết kịp thời các khó khăn. Tăng cường khảo sát chất lượng học sinh ngay tại các giờ học, buổi học, tuần học... Chấm bài thường xuyên, động viên học sinh bằng nhiều hình thức như tuyên dương. Giáo viên áp dụng phương pháp thường xuyên, phương pháp chứng minh tạo thói quen cho học sinh. Ví dụ: Khi dạy về phép cộng trong phạm vi 9. Bước 1: Các em quan sát giáo viên làm mẫu: 9 que tính thêm 1 que tính bằng 10 que tính. 9 + 1 = 10. Bước 2: Học sinh làm việc cá nhân, các em dùng que tính để lập các phép tính cộng tiếp theo vào bảng con hoặc bảng phụ. 1 + 9 = 10; 8 + 2 = 10; 7 + 3 = 10 Bước 3: Học sinh trao đổi nhóm 2. Đối chiếu các phép cộng đã lập. Bước 4: Học sinh đọc các phép cộng trong nhóm 6. 9/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán Bước 5: Báo cáo trước lớp, dưới sự điều hành của Chủ tịch hội đồng tự quản. Hoạt động nhóm còn phát huy tính tự quản của cán bộ lớp, nhóm trưởng, nhằm kiểm tra việc học tập của các bạn trong nhóm mình một cách tốt nhất, có tác dụng sửa chữa uốn nắn kịp thời những thiếu hụt, sai sót về kiến thức cho học sinh học yếu. Giúp các em mạnh dạn hơn trong giao tiếp với các bạn và thầy, cô giáo. Có thể nói phương pháp này hình thành tinh thần tự giác trách nhiệm đối với tập thể cho từng thành viên của nhóm như vậy để tránh tình trạng lười biếng, sao nhãng nhiệm vụ được giao, tránh sự ghen tị. Nhưng chỉ có tổ chức hoạt động theo nhóm và quan sát trực quan còn là chưa đủ nếu trong giờ toán không có luyện tập thực hànhtrong giờ toán thời gian học sinh luyện tập chiếm tới 2/3 tiết học, càng được luyện tập nhiều thì học sinh càng khắc sâu được kiến thức. Có khi có những nội dung lí thuyết phải qua làm bài tập thì học sinh mới hiểu được Ví dụ : Sử dụng phương pháp luyện tập thực hành trong bài phép cộng trong phạm vi 9. Một tiết dạy có 35 phút, giáo viên dành khoảng 10-12 phút để xây dựng công thức cộng trong phạm vi 9 (hay bảng cộng trong phạm vi 9) Sau khi xây dựng xong các phép tính: 8+1=9 3+6=9 1+8=9 6+3=9 Giáo viên cho học sinh thực hành luyện tập 15 - 20 phút bằng cách đọc cá nhân, tập thể, đọc thuộc bằng mọi hình thức… Sau khi luyện tập xong giáo viên lại cho học sinh học thuộc lại bảng cộng trong phạm vi 9 bằng cách đọc nối tiếp giữa hai tổ, hoặc em A nêu phép tính em B trả lời và ngược lại. * Lưu ý : Trong tiết học giáo viên thực hiện linh hoạt các phương pháp như: + Phương pháp trực quan + Phương pháp hỏi đáp + Phương pháp giảng giải ( giải nghĩa từ ) 10/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán + Phương pháp luyện tập thực hành + Phương pháp kỉ luật tích cực. + Phương pháp trò chơi Trong phương pháp dạy học toán lớp 1, giáo viên phải sử dụng linh hoạt đúng lúc, đúng chỗ các phương pháp, các hình thức tổ chức dạy học khác nhau. Việc sử dụng các phương pháp, các hình thức dạy học cần theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, tăng cường tập luyện thực hành để phát triển các kĩ năng tính toán, nhằm nhanh chóng đạt được yêu cầu cộng trừ trong phạm vi 10 và cộng trừ không nhớ trong phạm vi 100. Bám sát 5 yêu cầu của giáo viên: 1. Giáo viên giao nhiệm vụ phải rõ ràng, ngắn ngọn 2. Làm mẫu phải rõ ràng, chính xác, dứt khoát. 3. Chú ý đến tính đồng loạt, tính cá thể của học sinh 4. Nói ít 5. Không chê, khuyến khích học sinh tích cực làm việc Việc tổ chức lớp học, tổ chức luyện tập thực hành luyện tập cũng có thể linh hoạt dưới nhiều hình thức: Cá nhân – nhóm – lớp... Vì hình thức dạy học này có sự kết hợp tính tập thể và tính cá nhân mà trong đó học sinh trong nhóm được sự chỉ đạo của nhóm trưởng, trao đổi những hiểu biết về kiến thức với nhau, giúp học sinh hợp tác với nhau, cùng tìm tòi phát hiện, trình bầy chiếm lĩnh chi thức. Các thành viên trong nhóm không chỉ quan tâm đến việc học tập của mình mà còn quan tâm đến việc học tập của các bạn khác trong nhóm ( Nhóm 2, nhóm 4, nhóm 6...). Biện pháp 6: Phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Phối hợp với gia đình và người đỡ đầu của học sinh, có những thông tin trao đổi kịp thời để giáo dục học sinh về những kiến thức môn toán mà các em chưa đạt được, tư vấn phương pháp dạy và kiểm soát học sinh. GV có thể mời cha mẹ học sinh đến cùng dự giờ xem con học bài, cùng giáo viên giúp đỡ học sinh trong thời gian đầu. Muốn học sinh thực hiện 11/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán tốt các yêu cầu trước hết mỗi bậc cha mẹ, thầy cô phải trở thành tấm gương về nghị lực trong mắt trẻ. Tham mưu với Ban Giám hiệu tổ chức vận động, quyên góp ủng hộ học sinh khó khăn, học sinh mồ côi, hộ nghèo như sách, vở, bút mực, đồ dùng học tập, quần áo, miễn các khoản đóng góp tạo điều kiện cho gia đình cũng như HS học tốt. - Giáo viên cùng Đội, Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp, Thôn xóm đến thăm hỏi, động viên học sinh kịp thời, đặc biệt những dịp khai giảng năm học mới, trung thu, Tết nguyên đán, chuẩn bị bài kiểm tra cuối kì, cả năm học,...tạo mối liên hệ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng thân thiện, gần gũi đưa gia đình và cộng đồng “ vào cuộc” trong việc giáo dục học sinh. Nói tóm lại, sáu tuổi vào lớp 1 là bước ngoặt lớn của trẻ thơ. Môi trường học tập thay đổi một cách cơ bản: trẻ phải tập trung chú ý trong thời gian liên tục từ 30 – 35 phút. Nhu cầu nhận thức chuyển từ hiếu kỳ, tò mò sang tính ham hiểu biết, hứng thú khám phá. Trẻ bắt đầu kiềm chế dần tính hiếu động, bột phát để chuyển thành tính kỷ luật, nền nếp, chấp hành nội quy học tập. Tinh nhạy và sức bền vững, tinh khéo léo của các thao tác của đôi bàn tay để tập viết được phát triển nhanh. Tất cả những điều đó đều là thử thách đối với trẻ, muốn trẻ vượt qua được tốt những thử thách đó thì phải cần có sự quan tâm giúp đỡ của gia đình, nhà trường và xã hội đặc biệt là giáo viên dựa trên sự hiểu biết về tri thức khoa học. Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong môn Toán lớp 1. Kết quả thực hiện : Qua một thời gian thực hiện “Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. tôi đã thu được những kết quả sau: Khảo sát tháng 12/ 2014 Hoàn thành Lớp Sĩ số SL % Chưa hoàn thành SL 12/17 % Thái độ Thích Không thích Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán 1A 30 30 100 0 0 29 1 So với đầu năm học, tỉ lệ học sinh hoàn thành bài học tăng 26 %. Số học sinh thích học Toán đạt 100% , so với đầu năm là 6 em, tăng 12 % Qua quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy kết quả đạt được như trên là rất khả quan. Số học sinh hoàn thành tốt tăng lên nhiều. Không còn tình trạng học sinh chưa hoàn thành. Các đồng nghiệp trong trường tán thành với nội dung đề tài đưa ra, bản thân tôi tránh được những thắc mắc, lúng túng, khi giảng dạy và nhận xét cho học sinh về môn Toán. Kết quả tiết dạy đã được nâng lên một cách rõ rệt. Học sinh chăm chỉ, hứng thú, yêu thích học môn Toán. Bài học kinh nghiệm: 1. Đối với giáo viên : Trong tiết dạy bài mới, giáo viên cần phải tổ chức hình thức dạy học cho học sinh nhiều hơn như: Lớp học được trang trí theo các chủ điểm trong năm, các góc là cũng công cụ hỗ trợ cho HS học tập hứng thú hơn. Các em được tự tay trưng bày các kết quả học tập của mình xung quanh lớp học. Từ kết quả trên đây, tôi thấy áp dụng phương pháp dạy học tích cực, chất lượng học sinh có chuyển biến tốt. Tôi đã rút đúc rút một số kinh nghiệm sau: Phối hợp nhiều phương pháp dạy học song chủ yếu là phương pháp luyện tập thực hành. Tích cực làm đồ dùng dạy học để giờ học sinh động, giúp học sinh dễ hiểu, nhớ lâu (điều này phù hợp với đặc điểm của học sinh tiểu học) Phát huy được vai trò của hội đồng tự quản. Trong lớp học, giáo viên không chỉ là người giảng dạy mà còn là người cha, người mẹ và người bạn tạo sự gần gũi, thân thiện với học sinh, giúp các em thoải mái, tự tin để tiếp thu bài tốt hơn. Khi thảo luận nhóm, giáo viên cần giao việc rõ ràng, quan sát, hướng dẫn học sinh đặc biệt là các học sinh yếu, kém. Sau đó cho học sinh tự nêu lại cách thực hiện. 13/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán 2. Đối với học sinh : Các em chuẩn bị đủ sách vở, bộ đồ dùng học Toán ở lớp cho tốt. Tích cực tham gia hoạt động nhóm. Hăng hái nêu ý kiến trong giờ học giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn. Các em cần chăm chỉ, ham hiểu biết, tìm tòi, sáng tạo khi học Toán lớp 1. III- KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Trên đây là một số kinh nghiệm tôi trong “Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán”. Từ kinh nghiệm thực tế, tôi đã tránh được tình trạng dạy chay ở các tiết học Toán, thu hút các em tham gia hoạt động học tích cực, giúp các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn, có kĩ năng học Toán tốt hơn, góp phần mang lại hiệu quả cao trong mỗi giờ lên lớp. Giáo viên cần tích cực dự giờ học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong dạy Toán lớp 1. Tăng cường đổi mới phương pháp dạy học. Đổi mới cách đánh giá, nhận xét với học sinh tiểu học theo Thông tư 30/2014/BGD ĐT. Tuy nhiên, đây mới chỉ là cách nhìn chủ quan của tôi trên một đối tượng học sinh nhất định, chắc chắn vẫn còn thiếu sót cần được bổ sung, khắc phục. Rất mong nhận được sự góp ý của hội đồng khoa học để kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện, góp phần nâng cao chất lượng giờ học Toán ở trường Tiểu học. Đề nghị nhà trường trang bị tài liệu tham khảo, các bộ đồ dùng dạy Toán cho giáo viên đồng bộ hơn. Tăng cường triển khai chuyên đề Toán cho học sinh lớp 1 để GV có điều kiện học hỏi, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy phong phú hơn. TÁC GIẢ Phạm Thị Minh 14/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán IV-TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo khoa Toán lớp 1. - Nhà xuất bản Giáo dục 2. Sách giáo viên Toán lớp 1. - Nhà xuất bản Giáo dục 3. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn học ở tiểu học - lớp 1- Nhà xuất bản giáo dục. 4. Hỏi đáp về dạy học Toán ở tiểu học - Nhà xuất bản Giáo dục – 2007 17. Phương pháp dạy học Toán cho học sinh Tiểu học 18. Thiết kế bài giảng Toán lớp 1 - Nhà xuất bản Giáo dục – 2005 15/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán Nhận xét , đánh giá, xếp loại của HĐKH cơ sở ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG Nhận xét , đánh giá, xếp loại của HĐKH cấp huyện ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG 16/17 Một số biện pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh lớp 1 qua môn toán Nhận xét , đánh giá, xếp loại của HĐKH cấp thành phố ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ ............................................................................................................................ CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG 17/17