Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Skkn một số biện pháp các nghi thức lời nói tối thiểu cho học sinh lớp 2 trong p...

Tài liệu Skkn một số biện pháp các nghi thức lời nói tối thiểu cho học sinh lớp 2 trong phân môn tập làm văn

.DOC
14
76
141

Mô tả:

A: PHẦN MỞ ĐẦU I . Lý do chän ®Ò tµi: M«n TiÕng ViÖt 2 gåm 6 ph©n m«n.Trong c¸c ph©n m«n ®ã, TËp lµm v¨n lµ ph©n m«n cã nhiÒu ®æi míi vÒ néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tõ khi thay s¸ch. Lµ mét gi¸o viªn d¹y líp 2, khi b¾t tay vµo d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n cho häc sinh, t«i thÊy rÊt høng thó vµ t«i quyÕt ®Þnh ®i s©u nghiªn cøu ph©n m«n nµy nh»m gióp c¸c em häc sinh líp 2 häc tèt h¬n m«n TËp lµm v¨n. Bëi v× chóng ta d¹y cho häc sinh biÕt c¸ch lµm v¨n chÝnh lµ d¹y cho c¸c em biÕt c¸ch øng xö c¸c t×nh huèng x¶y ra trong cuéc sèng. V× lý do ®ã t«i ®· nghiªn cøu ®Ò tµi: “Mét sè biÖn ph¸p d¹y c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu cho häc sinh líp 2 trong ph©n m«n TËp lµm v¨n ” II. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI Qua ®Ò tµi nµy t«i mong muèn ®îc gãp mét phÇn nhá vµo viÖc rÌn cho häc sinh ba kü n¨ng sö dông ®óng nghi thøc lêi nãi phôc vô ®êi sèng hµng ngµy. D¹y TiÕng ViÖt ë TiÓu häc nãi chung vµ d¹y TËp lµm v¨n nãi riªng kh«ng ph¶i lµ d¹y lý thuyÕt ng«n ng÷, mµ ®ã lµ viÖc d¹y ho¹t ®éng ng«n ng÷. Bëi thÕ c¸c yÕu tè cu¶ t×nh huèng giao tiÕp rÊt ®îc quan t©m. NÕu nh trong d¹y c©u, t×nh huèng giao tiÕp míi chØ ®îc chó ý mét phÇn th× trong d¹y TËp lµm v¨n, t×nh huèng giao tiÕp ®îc chó ý mét c¸ch toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ h¬n, c¸c t×nh huèng hiÖn ra còng cô thÓ vµ râ rµng h¬n. NÕu nh trong d¹y c©u, ta cã thÓ lít nhanh qua nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp, th× ngîc l¹i, trong lµm v¨n kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn t×nh huèng. Bµi v¨n viÕt ra bao giê còng híng tíi ®èi tîng ngêi ®äc, ngêi nghe cô thÓ víi nh÷ng néi dung vµ môc ®Ých cô thÓ. Kh«ng thÓ cã mét bµi v¨n viÕt chung chung, kh«ng râ ®èi tîng, kh«ng râ néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp. NÕu nh trong viÖc d¹y c©u, viÖc ®¸nh gi¸ c©u ®óng, c©u sai ®· võa cÇn ph¶i chó ý ®Õn quy t¾c ng«n ng÷, võa cÇn ph¶i chó ý ®Õn quy t¾c giao tiÕp, th× ë bËc bµi v¨n, bËc v¨n b¶n l¹i cµng cÇn ph¶i nh thÕ. Lóc nµy, viÖc ®¸nh gi¸ toµn bé chÊt lîng bµi v¨n viÕt ra lµ ë chç cã sù phï hîp víi giao tiÕp hay kh«ng, chø kh«ng ph¶i ë mét vµi ®iÓm ®óng sai mang tÝnh chÊt bé phËn trong tõ, trong c©u. Nh÷ng bµi v¨n cã sù phï hîp cao víi ®èi tîng, néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp lµ nh÷ng bµi v¨n tèt. Bëi thÕ, viÖc d¹y TËp lµm v¨n cho häc sinh cÇn ph¶i chó ý tíi viÖc d¹y c¸c em nãi, viÕt ®óng quy t¾c giao tiÕp, ®óng nghi thøc lêi nãi, nghÜa lµ ph¶i chó ý ®Çy ®ñ tíi nh÷ng yÕu tè ngoµi ng«n ng÷ nhng l¹i ®Ó l¹i dÊu Ên ®Ëm nÐt trong ng«n ng÷. III. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Häc sinh líp 2A trêng TiÓu häc Thanh Tân- Thanh Liêm- Hà Nam IV. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Tại trường tiểu học Thanh Tân- Thanh liêm – Hà Nam - Từ ngày 5 tháng 9 năm 2014 đến tháng 4 năm 2015 V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Trong đề tài này tôi sử dụng phối kết hợp các nhóm phương pháp dạy học như sau: - Phương pháp trực quan. - Phương pháp phân tích tổng hợp. - Phương pháp hỏi đáp - Phương pháp luyện tập thực hành. - Phương pháp sử dụng trò chơi học tập. 1 B: PHẦN NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN Nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y trong nhµ trêng nãi chung vµ cña bËc TiÓu häc nãi riªng, hiÖn nay vÊn ®Ò c¶i c¸ch gi¶ng d¹y kh«ng ph¶i lµ mèi quan t©m cña mét c¸ nh©n nµo, mµ ®ã lµ nhiÖm vô chung cña toµn x· héi. ChÝnh sù ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc bËc tiÓu häc sÏ gãp phÇn t¹o con ngêi míi mét c¸ch cã hÖ thèng vµ v÷ng ch¾c. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, xu híng chung cña sù ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë bËc TiÓu häc lµ lµm sao ®Ó gi¸o viªn kh«ng chØ lµ truyÒn thô kiÕn thøc mµ cßn lµ ngêi tæ chøc, ®Þnh híng cho häc sinh ho¹t ®éng, ®Ó häc sinh huy ®éng vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm cña b¶n th©n vµo viÖc chiÕm lÜnh tri thøc míi. Nh chóng ta ®· biÕt TiÕng ViÖt võa lµ m«n häc chÝnh, võa lµ m«n c«ng cô gióp häc sinh tiÕp thu c¸c m«n häc kh¸c ®îc tèt h¬n. C¸c em häc sinh líp 2 vèn sèng cßn Ýt, vèn hiÓu biÕt vÒ TiÕng ViÖt cßn rÊt s¬ sµi, cha ®Þnh râ trong giao tiÕp, viÕt v¨n c©u cßn côt lñn. HoÆc c©u cã thÓ cã ®ñ ý nhng cha cã h×nh ¶nh. C¸c tõ ng÷ ®îc dïng vÒ nghÜa cßn cha râ rµng. ViÖc tr×nh bµy, diÔn ®¹t ý cña c¸c em cã møc ®é rÊt s¬ lîc, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng miªu t¶. ChÝnh v× muèn ®Ó c¸c em cã kh¶ n¨ng hiÓu TiÕng ViÖt h¬n, biÕt dïng tõ mét c¸ch phï hîp trong c¸c t×nh huèng (chia vui, chia buån, an ñi, ®Ò nghÞ, xin lçi.) nªn ngay tõ ®Çu n¨m häc t«i ®· híng vµ cïng c¸c em më réng hiÓu biÕt vÒ TiÕng ViÖt qua c¸c ph©n m«n trong m«n TiÕng ViÖt, ®Æc biÖt lµ ph©n m«n TËp lµm v¨n. II. THỰC TRẠNG 1. Thuận lợi, khó khăn. a. ThuËn lîi: HiÖn nay ®îc sù quan t©m cña Bé - Së - Phßng Gi¸o dôc vµ ®Æc biÖt lµ trùc tiÕp Ban gi¸m hiÖu trêng quan t©m ®Õn ®æi míi ph¬ng ph¸p - ®Çu t cho gi¸o viªn ®i s©u t×m hiÓu tÊt c¶ c¸c ph©n m«n. MÆt kh¸c, viÖc häc tËp cña häc sinh hiÖn giê còng ®îc c¸c bËc phô huynh rÊt quan t©m. Bªn c¹nh ®ã, ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét ph©n m«n míi l¹ víi häc sinh nªn c¸c em rÊt tß mß, h¸o høc ®îc häc, ®îc t×m hiÓu. ChÝnh v× vËy, ®ã lµ ®éng lùc thóc ®Èy yªu cÇu mçi gi¸o viªn d¹y líp 2 chó ý quan t©m ®Õn viÖc d¹y TËp lµm v¨n cho häc sinh. VÒ néi dung: S¸ch TiÕng ViÖt 2 míi kh¸c víi s¸ch TiÕng ViÖt 2 cò: tríc ®©y trong mçi tiÕt häc, thËm chÝ c¶ mét giai ®o¹n häc tËp chØ d¹y ®¬n ®iÖu mét néi dung (VÝ dô: §iÒn tõ (nöa ®Çu häc kú I ). Quan s¸t tranh tr¶ lêi c©u hái (nöa cuèi häc kú I). Tr¶ lêi c©u hái dùa vµo bµi v¨n (nöa ®Çu häc kú II). Dïng tõ ®Æt c©u (nöa cuèi häc kú II). Trong s¸ch TiÕng ViÖt 2 míi, c¸c bµi tËp thiÕt thùc h¬n vÒ néi dung; ®a d¹ng, phong phó h¬n vÒ kiÓu lo¹i. Trong mét tiÕt häc, c¸c lo¹i bµi tËp ®îc bè trÝ xen kÏ, g¾n kÕt víi nhau, lµm næi râ thªm chñ ®iÓm. C¶ n¨m häc cã 35 tuÇn th× häc sinh ®îc häc 31 tiÕt TËp lµm v¨n (Mét tuÇn häc sinh ®îc häc 1 tiÕt). Trong 4 tuÇn «n tËp gi÷a häc kú I vµ gi÷a häc kú II, cuèi häc kú I vµ cuèi häc kú II (mçi tuÇn cã 10 tiÕt) còng cã rÊt nhiÒu bµi tËp thuéc ph©n m«n TËp lµm v¨n. b. Khã kh¨n: Trong n¨m häc 2014 - 2015 t«i ®îc ph©n c«ng chñ nhiÖm líp 2A cã 32 häc sinh. C¸c em nãi chung tiÕp thu bµi tèt, hiÓu bµi ngay. Tuy nhiªn kü n¨ng nghe, nãi cña c¸c em kh«ng ®ång ®Òu, cã mét sè em nhót nh¸t , nãi cßn nhá, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t suy nghÜ, diÔn ®¹t bµi häc cßn chËm, yÕu . 2 MÆt kh¸c, do thùc tÕ häc sinh míi ®îc lµm quen víi ph©n m«n TËp lµm v¨n ë líp 2 nªn häc sinh cßn nhiÒu bì ngì, cha cã ph¬ng ph¸p häc tËp bé m«n mét c¸ch khoa häc vµ hîp lý. 2. Thành công, hạn chế : Qua một năm học làm việc miệt mài và phối hợp khéo léo các biện pháp đã nêu ở trên , tôi thấy việc tiếp thu bài của học sinh ở lớp tôi đã có sự tiến bộ rõ rệt và thu được kết quả khả quan. 3. Mặt mạnh, mặt yếu Học sinh tiểu học, tri giác của các em còn thiên về nhận biết tổng quát đối tượng. Trong khi đó häc sinh míi ®îc lµm quen víi ph©n m«n TËp lµm v¨n ë líp 2 nªn häc sinh cßn nhiÒu bì ngì. Do vậy khi tiếp thu kiến thức của học sinh không tránh khỏi những lúng túng, khó khăn. Vậy nên muốn thành công trong dạy phân môn Tập làm văn đòi hỏi mỗi thầy cô phải có lòng yêu nghề, mến trẻ. Giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian nghiên cứu, phải thường xuyên đổi mới, sử dụng tốt các phương pháp dạy thông qua từng tiết dạy cụ thể sao cho phù hợp với học sinh, kiên trì bền bỉ từng bước thì chắc chắn sẽ gặt hái được thành quả tốt đẹp. Góp phần nâng cao chất lượng cho học sinh lớp 2 mà còn làm tiền đề vững chắc cho các em học ở các lớp trên. 4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động Ở tiểu học nhất là lớp 2, Tập làm văn là một trong những phân môn có tầm quan trọng đặc biệt (ở lớp 1 các em chưa được học, lên lớp 2 mới bắt đầu được học, được làm quen). Môn Tập làm văn giúp học sinh có kĩ năng sử dụng Tiếng Việt được phát triển từ thấp đến cao, từ luyện đọc cho đến luyện nói, luyện viết thành bài văn theo suy nghĩ của từng cá nhân. Tập cho các em ngay từ nhỏ những hiểu biết sơ đẳng đó cũng chính là rèn cho các em tính tự lập, tự trọng. Con người văn hóa sẽ hình thành ở các em từ những việc nhỏ nhặt, tưởng như không quan trọng đó. Đó cũng là khó khăn giáo viên gặp phải, làm thế nào để gióp c¸c em häc sinh líp 2 häc tèt h¬n m«n TËp lµm v¨n? III. GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP 1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp Lµm v¨n cã nghÜa lµ t¹o lËp v¨n b¶n. NhiÖm vô chÝnh cña ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ rÌn luyÖn cho häc sinh kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n.ë ®©y thuËt ng÷ “v¨n b¶n” ®îc dïng ®Ó chØ s¶n phÈm hoµn chØnh cña lêi nãi trong mét hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ. §ã kh«ng nhÊt thiÕt lµ mét bµi v¨n gåm nhiÒu c©u; nhiÒu ®o¹n; còng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ë d¹ng viÕt; cµng kh«ng ph¶i chØ lµ lo¹i v¨n kÓ chuyÖn hay miªu t¶ theo phong c¸ch nghÖ thuËt. Trong hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ, s¶n phÈm lêi nãi hoµn chØnh mµ mét ngêi t¹o lËp ®îc cã thÓ chØ lµ mét c©u chµo, mét lêi c¶m ¬n hay mét vµi dßng th¨m hái, chóc mõng trªn tÊm thiÕp. 2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp Néi dung c¸c bµi häc vÒ TËp lµm v¨n ë líp 2 gióp c¸c em häc sinh thùc hµnh rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng nãi, viÕt, nghe, phôc vô cho viÖc häc tËp vµ giao tiÕp h»ng ngµy, cô thÓ: * Thùc hµnh vÒ c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu, nh: chµo hái; tù giíi thiÖu; c¶m ¬n; xin lçi; kh¼ng ®Þnh; phñ ®Þnh; mêi, nhê , yªu cÇu, ®Ò nghÞ; chia buån, an ñi; chia vui, khen ngîi; ng¹c nhiªn, thÝch thó; ®¸p l¹i lêi chµo, lêi tù giíi thiÖu; ®¸p lêi c¶m ¬n; ®¸p lêi xin lçi; ®¸p lêi ®ång ý; ®¸p lêi chia 3 vui; ®¸p lêi khen ngîi; ®¸p lêi tõ chèi; ®¸p lêi an ñi. * Thùc hµnh vÒ mét sè kü n¨ng phôc vô häc tËp vµ ®êi sèng h»ng ngµy, nh: viÕt b¶n tù thuËt ng¾n, lËp danh s¸ch häc sinh, tra môc lôc s¸ch, ®äc thêi kho¸ biÓu, viÕt nh¾n tin, lËp thêi gian biÓu, chÐp néi quy, ®äc sæ liªn l¹c. * Thùc hµnh rÌn luyÖn vÒ kü n¨ng diÔn ®¹t (nãi, viÕt ), nh: kÓ vÒ ngêi th©n trong gia ®×nh, vÒ sù vËt hay sù viÖc ®îc chøng kiÕn; t¶ s¬ lîc vÒ ngêi, vËt xung quanh theo gîi ý b»ng tranh hoÆc c©u hái... * Thùc hµnh rÌn luyÖn vÒ kü n¨ng nghe: dùa vµo c©u hái gîi ý ®Ó kÓ l¹i hoÆc nªu ®îc ý chÝnh cña mÈu chuyÖn ng¾n ®· nghe. Nh vËy, phÇn TËp lµm v¨n trong SGK TiÕng ViÖt 2 kh«ng ph¶i chØ gióp häc sinh n¾m c¸c nghi thøc tèi thiÓu cu¶ lêi nãi vµ biÕt sö dông c¸c nghi thøc ®ã trong nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau, nh n¬i c«ng céng, trong trêng häc, ë gia ®×nh víi nh÷ng ®èi tîng kh¸c nhau, nh b¹n bÌ, thÇy c«, bè mÑ, ngêi xa l¹...mµ cßn lµ viÖc n¾m c¸c kü n¨ng giao tiÕp th«ng thêng kh¸c; t¹o lËp v¨n b¶n phôc vô ®êi sèng h»ng ngµy; nãi, viÕt nh÷ng vÊn ®Ò theo chñ ®iÓm quen thuéc. Trong tõng bµi häc, ®Ó rÌn nh÷ng kü n¨ng trªn, c¸c nh©n tè ngoµi ng«n ng÷ bao giê còng ®îc chó ý. Víi c¸ch biªn so¹n nµy, giê d¹y TËp lµm v¨n trë nªn linh ho¹t h¬n, g¾n víi cuéc sèng ®êi thêng h¬n vµ còng v× thÕ gióp häc sinh høng thó trong giê häc, dÔ dµng vît qua nh÷ng lùc c¶n t©m lý vèn thêng xuÊt hiÖn trong nh÷ng giê häc tiÕng nãi chung, giê häc TËp lµm v¨n nãi riªng. Do môc ®Ých, nhiÖm vô vµ yªu cÇu cô thÓ cña mçi bµi tËp lµm v¨n mµ viÖc d¹y TËp lµm v¨n cã tÇm quan träng vµ ý nghÜa to lín. Nã trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng khi d¹y häc ë trêng tiÓu häc. 2.1. Ph¬ng ph¸p häc TËp lµm v¨n: a. Mçi tiÕt häc TËp lµm v¨n trong tuÇn thêng gåm 2, 3 bµi tËp; riªng c¸c tuÇn ¤n tËp gi÷a häc kú vµ cuèi häc kú, néi dung thùc hµnh vÒ TËp lµm v¨n ®îc r¶i ra trong nhiÒu tiÕt «n tËp . ë tõng bµi tËp, híng dÉn häc sinh thùc hiÖn theo hai bíc: - Bíc 1: ChuÈn bÞ: X¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp, t×m hiÓu néi dung vµ c¸ch lµm bµi, suy nghÜ ®Ó t×m tõ, chän ý, diÔn ®¹t c©u v¨n. - Bíc 2: Lµm bµi: Thùc hµnh nãi hoÆc viÕt theo yªu cÇu cña bµi tËp; cã thÓ tham kh¶o c¸c vÝ dô trong s¸ch gi¸o khoa ®Ó nãi, viÕt theo c¸ch cña riªng m×nh. b. Híng dÉn häc sinh lµm bµi tËp: - Gióp häc sinh n¾m v÷ng yªu cÇu cña bµi tËp ( b»ng c©u hái, lêi giíi thiÖu, tranh ¶nh… ) - Gióp häc sinh ch÷a mét phÇn cña bµi tËp lµm mÉu ( mét HS ch÷a mÉu trªn b¶ng líp hoÆc c¶ líp lµm vµo vë TiÕng ViÖt ) - HS thùc hµnh. - HS lµm bµi vµo vë TiÕng ViÖt. GV uèn n¾n. - GV tæ chøc cho HS trao ®æi, nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶, rót ra nh÷ng ®iÓm ghi nhí vÒ tri thøc. c. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hµnh, luyÖn tËp ë líp, híng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi (ë ngoµi líp, sau tiÕt häc. ) - Híng dÉn HS nhËn xÐt kÕt qu¶ cña b¹n, tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp trªn líp; nªu nhËn xÐt chung, biÓu d¬ng nh÷ng HS thùc hiÖn tèt. - Nªu yªu cÇu, híng dÉn HS thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng tiÕp nèi nh»m cñng cè kÕt qu¶ thùc hµnh luyÖn tËp ë líp (Thùc hµnh giao tiÕp ngoµi líp häc, sö dông kü n¨ng ®· häc vµo thùc tÕ cuéc sèng… ) d. Quy tr×nh vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc ®èi víi mçi bµi TËp lµm v¨n nªn nh sau: - Híng dÉn HS ®äc kü ®Ò ®Ó n¾m ®îc yªu cÇu cña ®Ò. - GV lµm mÉu (hoÆc HS nªu c¸ch lµm mÉu ) råi híng dÉn HS lµm tiÕp 4 ®Ò. Nªn lµm miÖng tríc råi sau ®ã cho HS viÕt bµi lµm vµo vë. Khi lµm miÖng bµi tËp, cã thÓ cã nhiÒu c¸ch lµm, GV híng dÉn HS th¶o luËn vÒ c¸c lêi gi¶i Êy, x¸c nhËn nh÷ng lêi gi¶i chÊp nhËn ®îc vµ HS tuú chän mét lêi gi¶i ®Ó viÕt vµo vë. - Mçi bµi tËp lµm xong ®Òu ®îc ch÷a ngay. Kh«ng ®îi ®Õn cuèi tiÕt míi ch÷a tÊt c¶ v× nhÞp ®é theo dâi ch÷a bµi cña c¸c em kh«ng ®Òu nhau, c¸c em chËm cã thÓ kh«ng kÞp ch÷a. - Khi tÊt c¶ c¸c bµi tËp ®· ®îc ch÷a xong, GV cã lêi nhËn xÐt chung, rót kinh nghiÖm. Mçi tiÕt TËp lµm v¨n, GV nªn chó ý ®Õn mét sè em giái, mét sè em kÐm cã tiÕn bé ®Ó cho néi dung nhËn xÐt kh«ng chung chung qu¸. GV kh«ng quªn nhËn xÐt vÒ nh÷ng yªu cÇu tÝch hîp trong tiÕt häc; kÜ n¨ng nãi, t thÕ ngåi viÕt, cÇm bót, ch÷ viÕt… vµ nhÊt lµ lu ý, nh¾c nhë HS thùc hµnh nh÷ng ®iÒu ®· häc ®îc. 2.2. Thùc hµnh vÒ c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu: a. T¸c dông cña c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu: Tríc hÕt GV cÇn cho HS thÊy ®îc sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu, VÝ dô: - Lêi chµo khi míi gÆp nhau còng nh tríc khi chia tay lµ phÐp lÞch sù, thÓ hiÖn ngêi cã v¨n ho¸ trong tiÕp xóc, khiÕn cho mäi ngêi thÊy th©n mËt, gÇn gòi nhau h¬n. - ViÖc tù giíi thiÖu mét ®«i ®iÒu cÇn thiÕt vÒ b¶n th©n gióp cho nh÷ng ngêi míi gÆp nhau lÇn ®Çu thÊy th©n thiÖn, hoµ ®ång h¬n. - C¶m ¬n vµ xin lçi lµ nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp thêng gÆp trong cuéc sèng. Mét ngêi nµo ®ã (cã thÓ lµ ngêi th©n trong gia ®×nh, cã thÓ lµ thÇy c« hay b¹n bÌ ë trêng, cã thÓ lµ ngêi hµng xãm l¸ng giÒng hay nh÷ng ngêi xa l¹ ta míi gÆp ) ®· gióp ta mét ®iÒu g× ®ã (cã thÓ lµ mét lêi khuyªn, mét viÖc lµm, mét vËt tÆng… ) ta ®Òu ph¶i c¶m ¬n. Ngîc l¹i, ta ph¶i xin lçi khi trãt ®Ó x¶y ra mét ®iÒu g× ®ã g©y hËu qu¶ kh«ng hay cho ngêi kh¸c. VÝ dô mét lêi nãi, mét viÖc lµm dÉu v« t×nh hay khi nãng n¶y…lµm xóc ph¹m, g©y ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn ngêi kh¸c. §Êy lµ lý do v× sao ta ph¶i c¶m ¬n hay xin lçi. - Mêi lµ tá ý muèn hay yªu cÇu ngêi kh¸c lµm viÖc g× ®ã mét c¸ch lÞch sù, tr©n träng. VÝ dô: B¹n ®Õn th¨m nhµ. Em më cöa vµ mêi b¹n vµo ch¬i - Nhê cã nhiÒu nghÜa nhng nghÜa th«ng thêng ë ®©y lµ yªu cÇu ngêi kh¸c lµm gióp cho mét viÖc g× ®ã. VÝ dô: Em thÝch mét bµi h¸t mµ b¹n ®· thuéc. Em nhê b¹n chÐp l¹i cho m×nh. - Yªu cÇu cã nhiÒu nghÜa nhng nghÜa th«ng thêng ë ®©y lµ nªu ra mét ®iÒu, tá ý muèn ngêi kh¸c lµm mµ c«ng viÖc ®ã thuéc tr¸ch nhiÖm, kh¶ n¨ng cña ngêi Êy. - §Ò nghÞ còng cã nhiÒu nghÜa mµ nghÜa th«ng thêng ë ®©y lµ ®a ra ý kiÕn vÒ mét viÖc nªn lµm hoÆc mét yªu cÇu muèn ngêi kh¸c ph¶i lµm theo. VÝ dô: B¹n ngåi bªn c¹nh nãi chuyÖn trong giê häc. Em yªu cÇu (hoÆc ®Ò nghÞ) b¹n gi÷ trËt tù ®Ó nghe c« gi¸o gi¶ng. - Chia buån lµ muèn cïng chÞu mét phÇn c¸i buån víi ngêi kh¸c. - An ñi thêng lµ dïng lêi khuyªn gi¶i ®Ó lµm dÞu nçi ®au khæ buån phiÒn ë ngêi kh¸c. - Chia vui: Chia sÎ niÒm vui víi ngêi kh¸c. - Khen hay chª lµ viÖc biÓu lé nhËn xÐt tèt xÊu cña m×nh ®èi víi mét ngêi, mét vËt, mét viÖc nµo ®ã. Khen lµ sù ®¸nh gi¸ tèt vÒ ai ®ã, vÒ c¸i g×, viÖc g× m×nh thÊy võa ý, hµi lßng. - Ng¹c nhiªn lµ ph¶n øng rÊt lÊy lµm l¹, c¶m thÊy ®iÒu tríc m¾t, ®iÒu diÔn ra lµ hoµn toµn bÊt ngê. - ThÝch thó lµ c¶m gi¸c hµi lßng, vui vÎ, lµ viÖc c¶m thÊy mét ®ßi hái 5 nµo ®ã cña m×nh ®· ®îc ®¸p øng. - §ång ý lµ cã cïng ý kiÕn nh ý kiÕn ®· nªu, tøc cïng mét ý kiÕn nh nhau. b. Khi thùc hµnh vÒ c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu ph¶i chó ý c¶ cö chØ, th¸i ®é, t×nh c¶m. * Khi chµo hái hoÆc tù giíi thiÖu: lêi nãi, giäng nãi, vÎ mÆt, ¸nh m¾t, nô cêi…ph¶i tuú tõng ®èi tîng m×nh gÆp gì vµ nh÷ng ®iÒu nµy còng chøa ®ùng néi dung tiÕp xóc. C¸ch chµo hái, c¸ch xng h« ph¶i phï hîp víi tõng ngêi, tõng hoµn c¶nh cô thÓ. Lêi chµo hái cÇn tù nhiªn, lÞch sù, cö chØ th©n mËt. + Khi chµo hái ngêi trªn (bè, mÑ thÇy ,c«...) em cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é nh thÕ nµo? §Ó thÓ hiÖn th¸i ®é ®ã, em cÇn chó ý g× vÒ: vÎ mÆt, giäng nãi, cö chØ? + Khi chµo hái b¹n bÌ, em cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é g× ®èi víi b¹n? VÝ dô: Chµo b¹n khi gÆp nhau ë trêng: - Chµo b¹n! HoÆc: - Chµo cËu! - Chµo c¸c b¹n! - Chµo An! *Lêi c¶m ¬n hay xin lçi khi nãi ph¶i ch©n thµnh, lÞch sù, lÔ phÐp vµ ®i liÒn víi c¸ch biÓu hiÖn, t×nh c¶m, th¸i ®é cña m×nh khiÕn mäi ngêi th«ng c¶m, bá qua cho lçi cña em. Em nhí x¸c ®Þnh râ ®èi tîng cÇn c¶m ¬n: + NÕu lµ b¹n bÌ (cïng løa tuæi ), lêi c¶m ¬n cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é ch©n thµnh, th©n mËt. VÝ dô: M×nh c¶m ¬n b¹n.(hay: C¶m ¬n b¹n.) + NÕu lµ ngêi trªn (cao tuæi h¬n ), lêi c¶m ¬n cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é lÔ phÐp, kÝnh träng. VÝ dô: Ch¸u c¶m ¬n b¸c ¹! + NÕu lµ ngêi díi (nhá tuæi h¬n ), lêi c¶m ¬n cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é ch©n thµnh, yªu mÕn. VÝ dô: ChÞ c¶m ¬n em. Tríc hÕt ph¶i ®Ó cho ngêi ®îc c¶m ¬n hay xin lçi thÊy ®îc sù ch©n thµnh cña m×nh. Råi tuú ®èi tîng lµ ngêi th©n hay xa l¹, lµ bÒ trªn hay b¹n bÌ…. mµ ta cã cö chØ, lêi lÏ cho phï hîp. Tõng cö chØ, nÐt mÆt, giäng nãi...®Òu gãp phÇn béc lé néi dung cña lêi c¶m ¬n hay xin lçi. Néi dung cña lêi c¶m ¬n hay xin lçi ®Òu cã ba phÇn: Thø nhÊt lµ c¸c tõ ng÷ biÓu hiÖn nh c¶m ¬n, ch©n thµnh c¶m ¬n, xin lçi,v« cïng xin lçi... Thø hai lµ ta c¶m ¬n hay xin lçi ai? Thø ba lµ c¶m ¬n hay xin lçi vÒ ®iÒu g×, viÖc g×? C¸ch diÔn ®¹t lêi c¶m ¬n hay xin lçi còng rÊt phong phó, ®a d¹ng. VÝ dô: Em lì bíc, giÉm vµo ch©n b¹n. Em nãi: - Xin lçi b¹n nhÐ! - M×nh xin lçi b¹n. - Xin lçi b¹n, m×nh v« ý qu¸! *Lêi mêi, nhê, yªu cÇu, ®Ò nghÞ thêng g¾n víi cö chØ, nÐt mÆt, giäng nãi. V× vËy khi nãi ta cÇn cã cö chØ, giäng ®iÖu cho phï hîp. VÝ dô: B¹n ®Õn th¨m nhµ em. Em më cöa vµ mêi b¹n vµo ch¬i: - Vui qu¸, chµo Mai! Mêi b¹n vµo nhµ ch¬i ( nÕu b¹n míi quen ) HoÆc: - H¶i ®Êy µ, H¶i vµo nhµ ch¬i ®i (nÕu b¹n th©n) *Khi nãi lêi chia buån, an ñi cÇn bµy tá t×nh th¬ng yªu, sù quan t©m, 6 th«ng c¶m víi nhau. Chó ý giäng hái th¨m ph¶i nhÑ nhµng, t×nh c¶m. Khi nãi lêi an uØ víi ngêi trªn, em cÇn tá th¸i ®é ©n cÇn nhng lÔ phÐp ( thÓ hiÖn qua giäng nãi vµ c¸ch xng h« ) VÝ dô: Khi c©y hoa do «ng bµ ( trång ) bÞ chÕt. Em nãi: - Bµ ¬i! Bµ ®õng buån. Ch¸u sÏ cïng bµ trång l¹i c©y kh¸c, bµ nhÐ! HoÆc: - Bµ ®õng buån, con sÏ nhê bè kiÕm c©y kh¸c trång l¹i ®Ó bµ vui. *Khi nãi lêi chia vui cÇn chó ý: ngêi m×nh chia vui lµ ai? Chia vui vÒ chuyÖn g×? T×nh c¶m, th¸i ®é, cö chØ khi nãi ph¶i nh thÕ nµo cho phï hîp? Chóng ta cÇn nãi víi th¸i ®é ch©n thµnh, tù nhiªn, vui vÎ nh»m thÓ hiÖn sù chia vui hay kh©m phôc, tù hµo, phÊn khëi. VÝ dô: Nãi lêi chóc mõng cña em víi chÞ Liªn khi chÞ ®¹t gi¶i nh× trong k× thi häc sinh giái cña tØnh : - Em xin chóc mõng chÞ! HoÆc: - Chóc chÞ häc giái h¬n n÷a! - Chóc chÞ n¨m sau ®îc gi¶i cao h¬n. - ChÞ häc giái qu¸, em rÊt tù hµo vÒ chÞ. *Khi khen, trong c©u thêng dïng c¸c tõ rÊt, qu¸, thËt lµm sao, vµ khi viÕt dïng dÊu chÊm than ë cuèi c©u. VÝ dô: B¹n Nam häc rÊt giái: - B¹n Nam häc míi giái lµm sao! - B¹n Nam häc giái ghª! - B¹n Nam häc giái thËt! * ThÓ hiÖn sù ng¹c nhiªn, thÝch thó:giäng nãi, vÎ mÆt cÇn thÓ hiÖn sù ng¹c nhiªn, vui mõng, thÝch thó, nhÊn giäng vµo c¸c tõ thÓ hiÖn sù ng¹c nhiªn: ¤i! å! A! ¤i chao! èi! ¸!......vµ chó ý h¬i lªn cao giäng ë cuèi c©u nãi. VÝ dô: §îc bè tÆng mét c¸i vá èc biÓn to vµ ®Ñp. Em nãi: - §©y lµ mãn quµ con rÊt thÝch, con c¶m ¬n bè. - Sao c¸i vá èc ®Ñp thÕ, l¹ thÕ, con c¶m ¬n bè. - C¸i vá èc biÓn míi to vµ ®Ñp lµm sao! - Con cha bao giê thÊy mét c¸i vá èc ®Ñp ®Õn thÕ. *Lêi ®ång ý hay lêi tõ chèi ph¶i phï hîp víi ngêi ®a ra ®Ò nghÞ vµ ph¶i phï hîp víi hoµn c¶nh cô thÓ. Nãi lêi tõ chèi cÇn nhÑ nhµng, khÐo lÐo cho khái mÊt lßng nhau. Nãi lêi ®ång ý cÇn thÓ hiÖn sù s½n sµng ,vui vÎ. VÝ dô: - Chóng m×nh cïng ®i th¨m b¹n Hµ nhÐ .ChiÒu nay cËu ®îi tí ë nhµ . - B¹n th«ng c¶m, b©y giê m×nh cßn ph¶i häc bµi nªn kh«ng ®i ®¸ bãng víi b¹n ®îc. HÑn b¹n ®Õn h«m kh¸c nhÐ. *§¸p l¹i lêi chµo, cÇn nãi thÕ nµo ®Ó tá th¸i ®é lÞch sù, th©n mËt? §¸p l¹i lêi tù giíi thiÖu cÇn nãi thÕ nµo ®Ó tá th¸i ®é vui vÎ, phÊn khëi, ®ãn chµo. Chó ý khi nãi lêi ®¸p l¹i lêi chµo, lêi tù giíi thiÖu chóng ta cÇn x¸c ®Þnh tõ xng h« cña em víi ngêi ®èi tho¹i sao cho phï hîp. VÝ dô: - Chµo c¸c em! - Chµo chÞ ¹! (Chóng em chµo chÞ ¹! ) - ChÞ tªn lµ H¬ng, chÞ ®îc cö phô tr¸ch sao cña c¸c em. - ¤i, thÝch qu¸! Chóng em mêi chÞ vµo líp ¹! (ThÕ th× thÝch qu¸! Chóng em mêi chÞ vµo líp chóng em ¹! ) *§¸p lêi c¶m ¬n cÇn chó ý ng÷ ®iÖu, c¸ch xng h«: + Lêi ngêi lín tuæi: lÔ phÐp, khiªm tèn. + Lêi b¹n bÌ:ch©n t×nh. + Víi b¹n bÌ th©n quen lêi ®¸p cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é gÇn gòi, quan t©m. 7 + Víi ngêi l¹ (kh¸ch ) lêi ®¸p cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é lÞch sù, lÔ phÐp. VÝ dô: Em rãt níc mêi kh¸ch ®Õn nhµ. Kh¸ch nãi: - C¶m ¬n ch¸u. Ch¸u ngoan qu¸! Em ®¸p: - D¹, tha b¸c, kh«ng cã g× ®©u ¹! HoÆc: - D¹, cã g× ®©u. B¸c uèng níc ®i cho ®ì kh¸t ¹! - D¹, ch¸u c¶m ¬n b¸c ®· khen. * §¸p lêi xin lçi: - Víi nh÷ng sù viÖc nhá, kh«ng ®¸ng kÓ th× lêi ®¸p cña em cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é nhÑ nhµng, vui vÎ, s½n sµng bá qua. - Víi nh÷ng sù viÖc ®¸ng buån hay ®¸ng tiÕc x¶y ra, lêi ®¸p cña em cÇn thÓ hiÖn th¸i ®é lÞch sù, nhÑ nhµng nhng còng cã thÓ kÌm theo ý nh¾c nhë ®Ó lÇn sau hä kh«ng m¾c lçi nh vËy n÷a. VÝ dô: Mét b¹n v« ý ®ông vµo ngêi em, véi nãi: - Xin lçi. Tí v« ý qu¸! Em ®¸p: - Cã sao ®©u. HoÆc: - Cã g× ®©u mµ b¹n ph¶i xin lçi. - Kh«ng cã chi. * §¸p lêi ®ång ý cÇn chó ý c¸ch nãi, giäng nãi ph¶i tuú tõng ®èi tîng mµ m×nh giao tiÕp còng nh néi dung cña lêi nãi ph¶i phï hîp víi tõng hoµn c¶nh cô thÓ. Häc sinh ph¶i tù s¸ng t¹o lêi ®ång ý cho phï hîp víi tõng néi dung giao tiÕp. Khi ®îc ngêi kh¸c ®ång ý hay cho phÐp, ta thêng ®¸p l¹i b»ng lêi c¶m ¬n ch©n thµnh. VÝ dô: - H¬ng cho tí mîn c¸i tÈy nhÐ? - õ. - Tí c¶m ¬n b¹n. *§¸p lêi chóc mõng (chia vui ) em cÇn nãi thÕ nµo ®Ó bµy tá niÒm vui cña m×nh vµ sù biÕt ¬n ®èi víi c¸c b¹n. VÝ dô: - M×nh rÊt vui vµ c¶m ¬n c¸c b¹n nhÐ! *§¸p l¹i lêi khen ngîi cÇn thÓ hiÖn sù biÕt ¬n, khiªm tèn vµ tuú tõng trêng hîp cã thÓ thªm lêi høa cè g¾ng h¬n n÷a. VÝ dô: Em mÆc ®Ñp ®îc c¸c b¹n khen. Em ®¸p l¹i: - ThÕ µ? M×nh c¶m ¬n c¸c b¹n. *§¸p l¹i lêi tõ chèi cÇn nãi mét c¸ch lÞch sù, nh· nhÆn, giäng nãi vui vÎ, nhÑ nhµng, th¸i ®é phï hîp. VÝ dô: Em nhê bè lµm gióp bµi tËp vÏ. Bè b¶o: - Con cÇn tù lµm bµi chø! Em ®¸p: - V©ng ¹, con sÏ cè g¾ng tù lµm. HoÆc: - Nhng con cha nghÜ ®îc, bè gîi ý ®Ó con tù vÏ vËy. *Lêi an ñi thÓ hiÖn sù ®éng viªn vµ lêi ®¸p l¹i ph¶i thÓ hiÖn sù ch©n thµnh, lµm cho con ngêi thªm th«ng c¶m, gÇn gòi nhau h¬n . VÝ dô: Em rÊt tiÕc v× mÊt con chã, b¹n em an ñi: - Th«i cËu ®õng buån råi bè cËu sÏ kiÕm cho cËu mét con kh¸c mµ. Em ®¸p: - M×nh c¶m ¬n b¹n. HoÆc: - Tí chØ tiÕc con chã Êy rÊt kh«n. - Cã b¹n chia sÎ, m×nh còng thÊy ®ì buån. Chó ý: Khi nãi hay tr¶ lêi, cÇn nh×n vµo ngêi hái chuyÖn, nãi to ®ñ nghe 8 víi th¸i ®é tù nhiªn, nÐt mÆt t¬i vui. c. C¸c h×nh thøc híng dÉn thùc hµnh vÒ c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu: *. Lµm viÖc c¸ nh©n: Khi lµm viÖc c¸ nh©n cÇn : - X¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi. - X¸c ®Þnh râ ®èi tîng ®Ó thùc hµnh nãi cho phï hîp. - TËp nãi theo yªu cÇu: cè g¾ng t×m ®îc nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau. - Ph¸t biÓu tríc líp nèi tiÕp nhau (nhiÒu HS nãi ). - HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung, b×nh chän ngêi nãi ®óng vµ hay nhÊt. VÝ dô: Bµi 4: C¶m ¬n, xin lçi Bµi tËp 1: + Trêng hîp cÇn c¶m ¬n: B¹n cïng líp cho em ®i chung ¸o ma. + Lêi c¶m ¬n: - C¶m ¬n b¹n nhÐ! - M×nh c¶m ¬n cËu. - C¶m ¬n b¹n ®· gióp m×nh. - May qu¸ nhê cËu m×nh sÏ kh«ng bÞ ma ít. *. Lµm viÖc theo cÆp: - Hai HS ngåi cïng bµn x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi, th¶o luËn, ph©n c«ng mét HS nªu t×nh huèng, mét HS nªu lêi ®¸p råi lµm ngîc l¹i. Chó ý: Hai HS cã thÓ th¶o luËn ®Ó t×m ra nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t kh¸c nhau (vÒ lêi nãi, cö chØ, nÐt mÆt ) ®Ó söa vµ bæ sung cho nhau. - Cho ®¹i diÖn c¸c cÆp lªn tr×nh bµy tríc líp. - §¹i diÖn c¸c cÆp kh¸c nhËn xÐt, bæ sung, b×nh chän ngêi nãi ®óng vµ hay nhÊt. VÝ dô: Bµi 19: §¸p lêi chµo, lêi tù giíi thiÖu Bµi tËp 3: HS 1: - Chµo ch¸u. HS 2: - Ch¸u chµo c« ¹! (D¹, ch¸u chµo c«! ) HS 1: - Ch¸u cho c« hái ®©y cã ph¶i nhµ b¹n Nam kh«ng? HS 2: - D¹, tha c«, ®óng ®Êy ¹! (D¹, ch¸u chÝnh lµ Nam ®©y ¹! ) HS 1: - Tèt qu¸. C« lµ mÑ b¹n S¬n ®©y. HS 2: - ThÕ ¹! C« cã ®iÒu g× b¶o ch¸u ¹? (D¹, tha c«, c« cã viÖc g× cÇn ¹? ) HS 1: - S¬n bÞ sèt. C« nhê ch¸u chuyÓn gióp c« ®¬n xin phÐp cho S¬n nghØ häc. *. Lµm viÖc theo nhãm: §èi víi c¸c nghi thøc lêi nãi cÇn nhiÒu lêi ®¸p (lêi nãi cña nhiÒu nh©n vËt ) nªn ¸p dông theo h×nh thøc nµy: h×nh thøc s¾m vai ®¬n gi¶n. - Tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ mµ GV ph©n thµnh nhãm 3, 4 hay5, 6….HS. - HS trong nhãm th¶o luËn vÒ yªu cÇu cña t×nh huèng, ph©n c«ng vai cho phï hîp, th¶o luËn c¸ch øng xö (t×m ra nhiÒu ph¬ng ¸n vµ chän lùa ph¬ng ¸n tèi u ®Ó thùc hiÖn. ) - §¹i diÖn c¸c nhãm lªn s¾m vai tríc líp. - §¹i diÖn c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung, b×nh chän ngêi nãi ®óng vµ hay nhÊt. VÝ dô: Bµi 28: §¸p lêi chia vui Bµi tËp 1: 3 HS : - Chóng tí chóc mõng cËu ®· ®o¹t gi¶i Nh× trong cuéc thi vÏ tranh “ Ng«i nhµ tuæi th¬ ” do Nhµ v¨n ho¸ ThiÕu nhi Thµnh phè tæ chøc. 1 HS: - Tí c¶m ®éng qu¸! Xin c¶m ¬n tÊt c¶ c¸c b¹n! HoÆc : - C¶m ¬n c¸c b¹n nhiÒu! Tí sÏ cè g¾ng ®Ó lÇn sau ®o¹t gi¶i cao h¬n! - Xin c¶m ¬n c¸c b¹n, m×nh rÊt vui. 9 *Nh÷ng lu ý khi d¹y nghi thøc lêi nãi cho häc sinh líp 2 trong tËp lµm v¨n 1. GV cÇn khai th¸c triÖt ®Ó SGK: - ¦u ®iÓm tranh trong s¸ch TiÕng ViÖt líp 2 lµ ®îc tr×nh bµy ®Ñp, trang nh·, víi nhiÒu h×nh ¶nh sinh ®éng, dÔ hiÓu, mµu s¾c phong phó. - Tõng HS cã thÓ quan s¸t tranh vµ ®äc lêi cña nh©n vËt ngay trong SGK mét c¸ch cô thÓ, chi tiÕt vµ râ rµng. 2. C¸c lo¹i bµi TËp lµm v¨n ®îc bè trÝ xen kÏ trong tõng tuÇn, gãp phÇn t« ®Ëm néi dung chñ ®iÓm häc tËp cña tõng tuÇn. V× thÕ d¹y TËp lµm v¨n cÇn g¾n víi d¹y c¸c ph©n m«n TiÕng ViÖt kh¸c trong tuÇn (®Æc biÖt lµ TËp ®äc , LuyÖn tõ vµ c©u (LTVC ) nh»m môc ®Ých gióp HS n¾m vµ vËn dông tèt h¬n c¸c kiÕn thøc ®· häc ë c¸c ph©n m«n TiÕng ViÖt kh¸c øng dông vµo ph©n m«n TËp lµm v¨n 3. Kh«ng chØ kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c ph©n m«n kh¸c trong TiÕng ViÖt mµ khi d¹y TËp lµm v¨n ngêi GV cÇn kÕt hîp chÆt chÏ víi c¸c m«n häc kh¸c nh: §¹o ®øc, Tù nhiªn x· héi ( TNXH )… Trong ch¬ng tr×nh §¹o ®øc líp 2 cã nhiÒu bµi liªn quan ®Õn nh÷ng néi dung c¸c em häc trong ph©n m«n TËp lµm v¨n nh: Bµi: BiÕt nhËn lçi vµ söa lçi; BiÕt nãi lêi yªu cÇu, ®Ò nghÞ; LÞch sù khi nhËn vµ gäi ®iÖn tho¹i; LÞch sù khi ®Õn nhµ ngêi kh¸c. Ở mçi bµi nµy HS ®Òu ®îc luyÖn tËp nh÷ng hµnh vi øng xö phï hîp víi c¸c chuÈn mùc ®¹o ®øc x· héi trong nh÷ng t×nh huèng ®¬n gi¶n, cô thÓ cña cuéc sèng h»ng ngµy. V× thÕ , nÕu c¸c em n¾m v÷ng ®îc nh÷ng kiÕn thøc nµy th× khi häc TËp lµm v¨n c¸c em sÏ thÊy rÊt nhÑ nhµng, quen thuéc vµ gÇn gòi. 4. Nh÷ng chó ý kh¸c: - T¹o cho HS nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó tù häc c¸ nh©n vµ tù häc theo nhãm. HS ®îc chuÈn bÞ kÜ, ®Þnh híng tèt tríc khi häc bµi trªn líp. HS ®îc häc b»ng tù ho¹t ®éng (bao gåm ho¹t ®éng theo chØ dÉn vµ ho¹t ®éng tù do t¹o lêi v¨n ), häc b»ng sù hîp t¸c ho¹t ®éng. Cho HS ®îc lµm quen dÇn víi c¸c thao t¸c cña kÜ n¨ng quan s¸t, biÕt tr×nh tù cña c¸c thao t¸c nµy.BiÕt c¸ch phèi hîp nh×n víi tëng tîng, liªn tëng. - Cho HS ®îc lµm quen víi thao t¸c lùa chän tõ ng÷ ®Ó diÔn ®¹t cã h×nh ¶nh mét vËt, mét viÖc, lµm quen víi thao t¸c so s¸nh khi nãi vµ viÕt ®Ó cho c©u v¨n cã h×nh ¶nh sèng ®éng. - GV cÇn chuÈn bÞ kÜ néi dung híng dÉn cho HS chuÈn bÞ bµi ë nhµ vµ ph¶i biÕt c¸ch ®iÒu hµnh HS nhiÒu nhãm cïng lµm viÖc. Khi ®¸nh gi¸ lêi nãi cña HS , GV còng cÇn biÕt t«n träng nh÷ng ý riªng, nh÷ng c¸ch dïng tõ thÓ hiÖn sù c¶m nhËn riªng cña HS, tr¸nh ®¸nh gi¸ theo mét hÖ thèng c©u tr¶ lêi ¸p ®Æt do chÝnh GV ®a ra. 3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp. §èi víi líp 2, d¹y TËp lµm v¨n tríc hÕt lµ rÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng phôc vô häc tËp vµ giao tiÕp h»ng ngµy, cô thÓ lµ: * D¹y c¸c nghi thøc lêi nãi tèi thiÓu, nh : chµo hái, tù giíi thiÖu, c¶m ¬n, xin lçi, nhê , yªu cÇu, ®Ò nghÞ, kh¼ng ®Þnh, phñ ®Þnh, t¸n thµnh, tõ chèi, chia vui, chia buån... * D¹y mét sè kü n¨ng phôc vô häc tËp vµ ®êi sèng, nh : khai b¶n tù thuËt ng¾n, viÕt nh÷ng bøc th ng¾n, nhËn vµ gäi ®iÖn tho¹i, ®äc vµ lËp danh s¸ch häc sinh, tra môc lôc s¸ch, viÕt nh¾n tin, ®äc thêi kho¸ biÓu, ®äc vµ lËp thêi gian biÓu... * Bíc ®Çu d¹y c¸ch tæ chøc ®o¹n v¨n, bµi v¨n th«ng qua nhiÖm vô kÓ mét sù viÖc ®¬n gi¶n hoÆc t¶ s¬ lîc vÒ ngêi, vËt xung quanh theo gîi ý b»ng tranh, b»ng c©u hái. 10 4. Mối liên hệ giữa giải pháp, biện pháp. Do quan niÖm tiÕp thu v¨n b¶n còng lµ mét lo¹i kü n¨ng vÒ v¨n b¶n cÇn ®îc rÌn luyÖn, trong c¸c tiÕt TËp lµm v¨n tõ gi÷a häc kú II trë ®i, s¸ch gi¸o khoa tæ chøc rÌn luyÖn kü n¨ng nghe cho häc sinh th«ng qua h×nh thøc nghe kÓ chuyÖn - tr¶ lêi c©u hái theo néi dung c©u chuyÖn. Còng nh c¸c ph©n m«n vµ m«n häc kh¸c, ph©n m«n TËp lµm v¨n, th«ng qua néi dung d¹y häc cña m×nh, cã nhiÖm vô trau dåi cho häc sinh th¸i ®é øng xö cã v¨n ho¸, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc, båi dìng nh÷ng t×nh c¶m lµnh m¹nh, tèt ®Ñp cho c¸c em. 5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học cuẩ vấn đề nghiên cứu Do nắm được vai trò quan trọng của môn Tập làm văn nên những việc làm trên đã được tôi tiến hành một cách thường xuyên trong các tiết học. Nếu so với đầu năm, nhiều em còn nhót nh¸t , nãi cßn nhá, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t suy nghÜ, diÔn ®¹t bµi häc cßn chËm , yÕu thì tôi thấy việc tiếp thu bài của học sinh ở lớp tôi đã có sự tiến bộ rõ rệt và thu được kết quả khả quan . IV. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC QUA KHẢO NGHIỆM, GIÁ TRỊ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Sau mét thêi gian häc tËp vµ rÌn luyÖn, chÊt lîng häc tËp cña HS líp t«i d¹y ®· ®îc n©ng cao râ rÖt. KÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt lîng víi nh÷ng bµi tËp luyÖn nãi trong TËp lµm v¨n ë häc sinh líp t«i ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y(víi 32 häc sinh) ®èi chøng ®Çu n¨m víi cuèi häc k× II, nh sau : Yªu cÇu HiÓu néi dung luyÖn nãi Nãi ®óng néi dung yªu cÇu Nãi thµnh c©u §Çu n¨m (32 häc sinh) 25 26 23 Cuèi häc k× II (32 häc sinh) 32 32 29 DiÔn ®¹t ng÷ ®iÖu phï hîp 22 28 Xung phong xin nãi 23 28 Nh vËy , qua kh¶o s¸t t«i thÊy b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p t«i ¸p dông, HS ®· bíc ®Çu biÕt c¸ch nãi, øng xö phï hîp víi t×nh huèng giao tiÕp. Trong ®ã sè HS nãi thµnh c©u, diÔn ®¹t ®îc ng÷ ®iÖu phï hîp vµ m¹nh d¹n xung phong xin nãi ®· t¨ng lªn so víi håi ®Çu n¨m. T«i tù nhËn thÊy m×nh ®· t×m ®îc híng ®i ®óng, c¸ch lµm phï hîp cho viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y nghi thøc nãi trong m«n TËp lµm v¨n. T«i thÊy mçi giê d¹y, b¶n th©n m×nh còng t¹o ®îc sù say mª, høng thó trong viÖc rÌn cho c¸c em häc nghi thøc nãi trong TËp lµm v¨n. Cho nªn tiÕt TËp lµm v¨n b©y giê trë nªn nhÑ nhµng h¬n, hiÖu qu¶ h¬n so víi tríc. T«i ®· m¹nh d¹n thùc hiÖn kinh nghiÖm cña m×nh trong c¸c giê TËp lµm v¨n. §Çu n¨m häc, khi míi bíc vµo häc ph©n m«n TËp lµm v¨n cã kh«ng Ýt HS líp t«i rÊt “sî ” khi nãi hoÆc nãi nhá, rôt rÌ. Nhng dÇn dÇn víi sù ®éng viªn, d×u d¾t cña t«i, sè lîng häc sinh Êy ngµy cµng gi¶m dÇn. Thay vµo ®ã HS rÊt mong muèn, phÊn khëi m¹nh d¹n gi¬ tay ph¸t biÓu mçi khi cã t×nh huèng ®a ra. HS líp t«i ®· cã ý thøc häc tËp, tù tin vµ høng thó häc tËp. ChÊt lîng nãi trong giê TËp lµm v¨n cã chuyÓn biÕn râ rÖt. HS ®îc tù do diÔn ®¹t b»ng sù lùa chän tõ ng÷, m« h×nh c©u cña riªng m×nh. Giê häc høng thó h¬n bëi HS cã c¬ héi nãi ra nh÷ng suy nghÜ cña riªng m×nh. §ã chÝnh lµ nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy t«i ngµy cµng nç lùc phÊn ®Êu 11 h¬n n÷a trong sù nghiÖp trång ngêi ®Çy khã kh¨n thö th¸ch nµy. C: PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ §øng tríc vai trß, vÞ trÝ, tÇm quan träng cña viÖc d¹y TËp lµm v¨n nãi chung vµ d¹y nghi thøc nãi trong TËp lµm v¨n nãi riªng cho HS líp 2, t«i thÊy viÖc híng dÉn cho c¸c em n¾m ®îc ph¬ng ph¸p häc ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. D¹y TËp lµm v¨n mµ chØ thiªn vÒ cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc th× ph©n m«n TËp lµm v¨n sÏ trë nªn nghÌo nµn vµ buån tÎ biÕt bao nhiªu. Mét trong nh÷ng môc ®Ých quan träng cña viÖc d¹y TiÕng ViÖt cho HS trong nhµ trêng lµ gióp cho c¸c em hiÓu vµ sö dông ®îc TiÕng ViÖt, mét ph¬ng tiÖn giao tiÕp quan träng nhÊt cña chóng ta. H¬n n÷a, viÖc d¹y häc TiÕng ViÖt kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn nh»m cung cÊp cho HS mét sè nh÷ng kh¸i niÖm hay quy t¾c ng«n ng÷, mµ môc ®Ých cuèi cïng cÇn ph¶i ®¹t ®Õn l¹i lµ viÖc gióp c¸c em cã ®îc nh÷ng kÜ n¨ng, kÜ x¶o trong viÖc sö dông ng«n ng÷. HS kh«ng thÓ chØ biÕt nh÷ng lý thuyÕt vÒ hÖ thèng ng÷ ph¸p TiÕng ViÖt, biÕt mét khèi lîng lín c¸c tõ ng÷ TiÕng ViÖt, mµ l¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng sö dông nh÷ng hiÓu biÕt Êy vµo giao tiÕp. D¹y TiÕng ViÖt cho c¸c em, ®Æc biÖt ë c¸c líp ®Çu bËc TiÓu häc, kh«ng ph¶i chñ yÕu lµ d¹y “kÜ thuËt ” ng«n ng÷ mµ lµ d¹y “kÜ thuËt ” giao tiÕp. ViÖc d¹y tiÕng g¾n liÒn víi ho¹t ®éng giao tiÕp lµ con ®êng ng¾n nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt gióp HS n¾m ®îc c¸c quy t¾c sö dông Êy.V× thÕ, cã thÓ nãi d¹y tiÕng chÝnh lµ viÖc d¹y cho c¸c em c¸ch tæ chøc giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. Mçi bµi “TËp lµm v¨n” lµ mét dÞp cho c¸c em cã thªm kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng chñ ®éng tham dù vµo cuéc sèng v¨n ho¸ thêng ngµy. V× vËy, GV cÇn hÕt søc linh ho¹t ®Ó lµm cho tiÕt “TËp lµm v¨n” trë thµnh mét tiÕt häc høng thó vµ bæ Ých. §iÒu quan träng lµ cÇn c¨n cø vµo néi dung, tÝnh chÊt cña tõng bµi, c¨n cø vµo tr×nh ®é HS vµ n¨ng lùc, së trêng cña GV; c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng trêng, tõng líp mµ lùa chän, sö dông kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc mét c¸ch hîp lý, ®óng møc. Trªn ®©y lµ s¸ng kiÕn nhá mµ t«i ®· ¸p dông ®Ó d¹y ph©n m«n TËp lµm v¨n , chñ yÕu lµ d¹y nghi thøc nãi cho HS líp hai. T«i sÏ tiÕp tôc ¸p dông kinh nghiÖm nµy ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng häc tèt ph©n m«n TËp lµm v¨n cña học sinh. Song, t«i rÊt mong muèn c¸c b¹n ®ång nghiÖp t×m tßi, s¸ng t¹o ra nh÷ng s¸ng kiÕn kinh nghiÖm quý b¸u ®Ó gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng giê d¹y. RÊt mong Ban gi¸m hiÖu vµ c¸c ®ång nghiÖp gãp ý ®Ó t«i hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh. Xin tr©n träng c¶m ¬n! Thanh Tân ngày 31 tháng 3 năm 2015 Ngêi viÕt Đinh Thị Thúy Ngà 12 Tµi liÖu tham kh¶o 1. Yªu cÇu c¬ b¶n vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng c¸c líp 1, 2, 3, 4, 5. Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o 2. Gi¶i ®¸p 88 c©u hái vÒ Gi¶ng d¹y TiÕng ViÖt ë TiÓu häc. Lª H÷u TØnh - TrÇn M¹nh Hëng - NXBGD 3. Hái - §¸p vÒ d¹y häc TiÕng ViÖt 2 NguyÔn Minh ThuyÕt - NXBGD 4. Mét sè lu ý khi d¹y TiÕng ViÖt ë TiÓu häc Së Gi¸o dôc Hµ Néi 5. Thùc hµnh TËp lµm v¨n 2 TrÇn M¹nh Hëng - Phan Ph¬ng Dung - NXBGD 6. TËp lµm v¨n 2 §Æng M¹nh Thêng - NXBGD 13 14
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan