Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Skkn le thao...

Tài liệu Skkn le thao

.DOC
10
341
84

Mô tả:

Đề tài: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu lập luận các văn bản nghị luận trung đại B/ CẤU TRÚC NỘI DUNG. Phần I: MỞ ĐẦU 1/Lí do : Như chúng ta đã biết, văn nghị luận được đưa vào chương trình Ngữ văn trung học cơ sở từ lớp 7.Bước đầu các em được tìm hiểu chung về văn nghị luận và các phương pháp lập luận chứng minh , giải thích.Song song với kiến thức ấy các em được tìm hiểu các văn bản nghị luận củaHồ Chí Minh, Đặng Thai Mai, Phạm Văn Đồng…Tôi hỏi cảm nhận của các em khi được học những văn bản này thì các em đều có chung một nhận xét là “khó”.Điều đó dễ hiểu thôi vì văn nghị luận xưa nay vốn được đánh giá là khô khan .Lên lớp 8 các em lại tiếp tục được tìm hiểu về văn nghị luận, trong đó có bốn văn bản nghị luận trung đại.Việc tiép nhận của học sinh càng khó khăn hơn bởi với các văn bản nghị luận trung đại này (bốn văn bản nghị luận ở sách giáo khoa lớp 8/tập 2) các luận điểm hầu như không được thể hiện bằng các câu chủ đề.Hơn nữa là cách viết cổ với điển tích, điển cố,ngôn từ … khác xa những văn bản nghị luận hiện đại các em được học trước đó. Bản thân tôi tiếp tục được nhà trường phân công giảng dạy bộ môn Ngữ văn ở lớp 8 trong năm học này (2007-2008).Tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để học sinh dễ nắm được nội dung, cách lập luận của các văn bản này và rồi các em biết vận dụng cái hay vào trong quá trình viết văn nghị luận.Vì vậy tôi mạnh dạn thử nghiệm Hướng dẫn học sinh tìm hiểu lập luận các văn bản nghị luận trung đại để từ đó rút ra được phương pháp tối ưu nhằm giúp học sinh dễ hiểu hơn. 2/Nhiệm vụ của đề tài: Đề tài này thực hiện các nhiệm vụ sau: -Tiêùn hành nghiên cứu các văn bản nghị luận trung đại trong chương trình Ngữ văn lớp 8 để tìm ra những điểm chung cơ bản nhất. -Lập sơ đồ ở cấp độ khái quát cho kiểu văn bản nghị luận này. -Hướng dẫn học sinh tìm hiểu các văn bản nghị luận trung đại ở lớp 8 theo hướng từ khái quát đến cụ thể từng văn bản. -Kiểm tra ,đánh giá để rút ra kết luận. 3/Phương pháp tiến hành: Để thực hiện đề tài này, tôi tiến hành các phương pháp sau: -Nghiên cứu lí luận: tìm hiểu, nghiên cứu “Đổi mới phương pháp giảng dạy môn Ngữ văn”, “Sách giáo khoa/Ngữ văn 8/tập 2”, “Sách giáo viên Ngữ văn 8/Tập 2” và các tài liệu tham khảo khác. -Nghiên cứu thực tiễn: +Phương pháp phân loại, phân tích. +Phương pháp tổng hợp. +Phương pháp thực nghiệm. 4/Cơ sở và thời gian tiến hành nghiên cứu: Đề tài được thực hiện trong giờ dạy Ngữ văn 8 từ tuần 23 đến hết tuần 25 ở các lớp 8A5 và 8A8 (năm học 2007-2008) tại trường trung học cơ sở A 3 Phần II:KẾT QUẢ. 1/Moâ taû tình traïng söï vieäc hieän taïi. ÔÛ naêm hoïc tröôùc (2006-2007) khi höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu caùc vaên baûn nghò luaän trung ñaïi (Chieáu dôøi ñoâ, Hòch töôùng só,Nöôùc Ñaïi Vieät ta,Baøn luaän veà pheùp hoïc )trong chöông trình Saùch giaùo khoa Ngöõ vaên 8/ taäp 2, toâi nhaän thaáy hoïc sinh haàu nhö khoâng naém ñöôïc luaän ñieåm, caùch laäp luaän cuûa caùc vaên baûn naøy.Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua caâu baøi taäp sau moãi vaên baûn :Trình baøy laäp luaän cuûa taùc giaû trong baøi vaên? (coù theå döôùi daïng löôïc ñoà)vaø chæ coù khoaûng 50% ñuû ñieåm trung bình.Trong soá ñoù thöïc söï chæ 20% laøm baøi coøn laïi laø caùc em cheùp maùy moùc theo noäi dung baøi hoïc giaùo vieân ghi hoaëc beâ nguyeân xi töø saùch giaûi vaøo. Töø thöïc teá ñoù, trong naêm hoïc naøy (2007-2008) khi tieáp tuïc ñöôïc phaân coâng giaûng daïy Ngöõ vaên 8,toâi ñaõ thöû aùp duïng caùch môùi ôø hai lôùp 2/Moâ taû noäi dung giaûi phaùp môùi:  NGHIEÂN CÖÙU TAØI LIEÄU. a) Khaùi nieäm. Chieáu: laø theå vaên nghò luaân thôøi xöa do vua duøng ñeå ban boá meänh leänh,ñöôïc coâng boá vaø ñoùn nhaän moät caùch trang troïng.(chieáu dôøi ñoâ cuûa nhaø vua Lí Coâng Uaån) Hòch:laø theå vaên nghò luaän thôøi xöa thöôøng ñöôïc vua chuùa, töôùng lónh hoaëc thuû lónh moät phong traøo duøng ñeå coå ñoäng, thuyeát phuïc hoaëc keâu goïi ñaáu tranh choáng thuø trong giaëc ngoaøi.(Hòch töôùng só cuûa Traàn Quoác Tuaán) Caùo: laø theå vaên nghò luaän thôøi xöa thöôøng ñöôïc vua chuùa,thuû lónh duøng ñeå trình baøy moät chuû tröông hay coâng boá keát quaû moät söï nghieäp ñeå moïi ngöôøi cuøng bieát.(Nöôùc Ñaïi Vieät ta trích Bình Ngoâ ñaïi caùo cuûa Nguyeãn Traõi) Taáu: laø moät loaïi vaên thö cuûa beà toâi, thaàn daân göûi leân vua chuùa ñeå trình baøy söï vieäc, yù kieán, ñeà nghò.(Baøn luaän veà pheùp hoïc cuûa Nguyeãn Thieáp). b) Thoâng tin ngoaøi vaên baûn. Chieáu dôøi ñoâ :naêm Canh Tuaát nieân hieäu Thuaän Thieân thöù nhaát (1010) Lí Coâng Uaån töùc vua Lí Thaùi Toå vieát baøi chieáu naøy baøy toû yù ñònh dôøi ñoâ töø Hoa Lö (nay thuoäc tænh Ninh Bình) veà Ñaïi La (töùc Haø Noäi ngaøy nay). Baøi chieáu naøy khoâng nhöõng theå hieän tö töôûng chính trò lôùn lao coù aûnh höôûng ñeán vaän meänh cuûa trieàu ñaïi, ñaát nöôùc maø coøn coù giaù trò ngheä thuaät bôûi caùch laäp luaän chaët cheõ thaáu tình ñaït lí. Hòch töôùng só :laø moät trong nhöõng aùng vaên huøng hoàn, thoáng thieát hieám coù trong di saûn Haùn vaên cuûa daân toäc ta,ñöôïc lieät vaøo haøng thieân coå huøng vaên . Baøi hòch naøy nguyeân baèng chöõ Haùn, ñöôïc cheùp trong Ñaïi Vieät söû kí toaøn thö do Leâ vaên Höu khôøi d0aàu, Ngoâ Só Lieân vaø nhieàu söû gia khaùc keá tuïc hoaøn thaønh, voán khoâng coù nhan ñeà.Ñaàu theá kæ XX, caùc hoïc giaû ñem dòch giôùi thieäu roäng raõi vôùi nhan ñeà Hòch töôùng só vaên .Gaàn ñaây caùc taùc giaû thô vaên Lí-Traàn môùi ñaët teân laø Duï chö tì töôùng hòch vaên. 4 Người ta cũng gọi hịch là lộ bố, nghĩa là ban bố rộng rãi công khai cho mọi người ai nấy đều hay. Hịch không phải là thể văn của thời bình càng không phải thể văn của sinh hoạt đời thường. Đó là thể văn được viết ra vào những thời khắc khủng hoảng,khi Tổ quốc lâm nguy, gian đảng tiếm quyền hay tai hoạ khủng khiếp đe doạ tính mạng dân chúng, đòi hỏi mọi người đồng sức đồng lòng đứng lên khắc phục.Để tập hợp mọi người, hịch phải có lập trường chính nghĩa, quan điểm rõ ràng, chứng cứ xác thực, lời lẽ đanh thép.Để kêu gọi hành động, hịch phải biết kích động tình cảm, lời lẽ thống thiết gây niềm công phẫn, đau đớn khiến cho người có lương tâm không thể ngồi yên. Xét các yêu cầu đó,Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn quả là một kiệt tác vô song. Bài hịch này được viết lúc nào hiện chưa có ý kiến nhất trí.Theo tác giả sách Biên niên lịch sử cổ trung đại Việt Nam (1987) thì nó được công bố vào cuộc duyệt binh ở bến Đông Thăng Long vào tháng 9 năm 1284. Nước Đại Việt ta : là phần mở đầu của Bình Ngô đại cáo Bình Ngô đại cáo là áng thiên cổ hùng văn bậc nhất trong văn học chữ Hán cổ điển của nước ta, nêu cao ngọn cờ nhân nghĩa, kể tội quân xâm lược, ngợi ca anh hùng hào kiệt của dân tộc ta như một bản tuyênâ ngôn độc lập. Bài cáo còn là khúc trữ tình thiết tha trước nỗi đau mất nước, chứa chan niềm tự hào dân tộc và niềm vui chiến thắng. Cáo là một thể văn cổ, hoàng đế thường dùng để bổ nhiệm, phong tặng, bảo ban các quan, toàn dân được gọi là cáo mệnh, cáo phong , cáo giới…Đại cáo vốn là tên một thiên trong Thượng thư do Chu Công làm để tuyên bố việc phò tá Thành Vương,phế bỏ nhà Aân, sau trở thành thể loại văn học công bố sự kiện trọng đại cho thiên hạ biết.Đặt tên bài này là Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi vừa muốn dùng tên đại cáo để công bố đạo lớn vừa tỏ ý đi theo đường lối nhân nghĩa lâu đời.Tên bài này có nghĩa là tuyên bố về sự nghiệp đánh dẹp giặc Ngô. Bài cáo gồm bốn phần: -Phần thứ nhất: tuyên bố lập trường chính nghĩa, tư tưởng nhân nghĩa. -Phần thứ hai:nói đến tội ác của giặc và tình cảnh khốn khổ của nhân dân, đất nước dưới ách nô dịch của giặc Minh. -Phần thứ ba: công bố quá trình dấy binh và kháng chiến thắng lợi. -Phần cuối:bày tỏ niềm tin vào nền hoà bình lâu dài của đất nước. Bàn luận về phép học là phần trích từ bài tấu của Nguyễn Thiếp gửi lên vua Quang Trung vào tháng 8/1791 bàn về ba điều mà theo ông bậc đế vương nên biết: quân đức (đức của vua), dân tâm (lòng dân), học pháp (phép học).  QUI TRÌNH THỰC HIỆN GIẢI PHÁP; Bước 1: Hướng dẫn học sinh chuẩn bị ở nhà. Để học sinh có thể nắm được khái quát các văn bản mà không mất quá nhiều thời gian ở lớp thì đòi hỏi giáo viên phải hướng dẫn thật cụ thể, chi tiết nội dung học sinh chuẩn bị ở nhà. Tiết cuối cùng tuần 22-Viết bài làm văn số 5,giáo viên dành thời gian khoảng 10 phút để hướng dẫn học sinh chuẩn bị những nội dung sau: 1)Tìm hiểu các thể văn nghị luận trung đại:chiếu, hịch, cáo, tấu. -Đọc kĩ các chú thích * ở sách giáo khoa. -Lập bảng so sánh để tìm điểm giống và khác của các thể văn nghị luận trên. 5 Gợi ý:+ai viết +Ra đời trong hoàn cảnh nào +Viết theo lối văn nào (văn xuôi,biến ngẫu,văn vần) 2)Đọc kĩ các văn bản Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Nước Đại Việt ta, Bàn luận về phép học kết hợp với tìm hiểu ở phần chú thích * để nắm được bố cục các văn bản này. Bước 2: Cung cấp lược đồ khái quát kiểu văn bản nghị luận trung đại. Đầu tiết 90-tìm hiểu bài Chiếu dời đô giáo viên dành thời gian 10 phút để *Kiểm tra phần bài soạn của học sinh để nắm bắt được tình hình chuẩn bị ở nhà. *Giáo viên treo bảng phụ so sánh các thể văn nghị luận. Thể văn So sánh Giống Chiếu (Chiếu dời đô) Hịch (Hịch tướng sĩ) Cáo (Bình Ngô đại cáo) Tấu (Bàn luận về phép học) -Đều là văn nghị luận cổ. -Có thể được viết bằng văn xuôi, văn vần, văn biền ngẫu. -Thường có cấu trúc bốn phần: +Nêu tiền đề (nêu gương,tư tưởng/lập trường,đaọ lí…) +Nêu thực trạng (cái xấu,sai trái, tội ác…cần phê phán) +Nêu hướng giải quyết (chủ trương, đường lối, phương pháp…) +Tổng kết,rút ra kết luận,nêu tác dụng. Khác -Do vua dùng để -Do vua,tướng -Do vua, thủ lĩnh -Do bề tôi, thần ban bố mệnh lệnh lĩnh, thủ lĩnh dùng để công bố dân dùng để trình dùng để kêu gọi, kết quả sự bày ý kiến, đề cổ vũ tinh thần. nghiệp. nghị. -Ra đời trước khi -Ra đời khi sự sự việc xảy ra. việc đã hoàn thành Giáo viên hướng dẫn học sinh nắm được nội dung bảng so sánh trên. Đặc biệt lưu ý học sinh về cấu trúc chung thuờng gặp của các văn bản nghị luận cổ vàø ở đây cụ thể là các văn bản nghị luận trung đại mà các em sẽ được học (Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Nước Đại Việt ta trích Bình Ngô đại cáo, Bàn luận về phép học.) *Giáo viên treo bảng phụ lược đồ hoá khái quát trình tự lập luận các văn bản nghị luận trung đại. Giáo viên dùng phương pháp diễn giảng để minh hoạ cho luợc đồ. Mở đầu bài vanê nghị luận các tác giả nêu tiền đề :tuỳ vào nội dung và mục đích nghị luận của văn bản mà tiền đề có thể là cacù tấm gương trong lịch sử hoặc một tư tưởng một đạo lí cũng được đúc kết từ lịch sử. Tiếp theo, soi sáng tiền đề vào thực tại :những biểu hiện sai trái lệch lạc đã hoặc đang diễn ra, tội ác của kẻ thù…. 6 Từ tiền đề và thực tại đó,vạch định ra chủ trương, đường lối, phương pháp phù hợp. Cuối cùng tổng kết: sau khi phân tích thực tại, đưa ra hướng giải quyết các tác giả sẽ rút ra kêùt luận, nêu tác dụng, kết quả thu được….phù hợp với tiền đề. Như vậy tiền đề cũng chính là mục tiêu nghị luận mà văn bản cần đạt đến. Giáo viên cần phải lưu ý với học sinh rằng: nội dung theo cấu trúc bốn phần của văn bản cũng là những luận điểm lớn của văn bản. Lược đồ. NÊU TIỀN ĐỀ (Nêu gương, mục đích, tư tưởng đạo lí…….) THỰC TIỄN. (Phê phán sai trái, vạch rõ tội ác…) Ý kiến, chủ trương, quá trình, phương hướng… TỔNG KẾT. (kêu gọi, tuyên cáo, quyết định, thành quả, tác dụng…) 7 Bước 3:Thực hiện các tiết dạy theo phân phối chương trình. (Phạm vi của đề tài chỉ dừng lại ở cách lập luận) Trình tự này được thực hiện ở cả bốn văn bản Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Nước Đại Việt ta trích Bình Ngô đại cáo, Bàn luận về phép học. Trước hết yêu cầu học sinh đọc kĩ các văn bản sách giáo khoa. Câu hỏi 1: Dựa vào hệ thống câu hỏi đọc- hiểu văn bản ở sách giáo khoa và luợc đồ trình tự lập luận trên.Hãy xác định các luận điểm trong văn bản? Sau khi phân tích văn bản, giáo viên nêu câu hỏi Câu hỏi 2: Căn cứ vào hệ thống luận điểm vừa tìm hiểu và luợc đồ trình tự lập luận trên.Trình bày lập luận của văn bản? Vẽ lược đồ. Lưu ý: Ở văn bản Nước Đại Việt ta, giáo viên cần cung cấp cho học sinh nắm được các nội dung của Bình Ngô đại cáo bởi lược đồ trình tự lập luận khái quát của văn bản hoàn chỉnh còn Nước Đại Việt ta là đoạn trích. Cuối cùng giáo viên tổng kết bằng bảng phụ lược đồ trình tự lập luận mỗi văn bản. * Chiếu dời đô. Nêu sử sách làm tiềnđề (Nêu gương các triềuđại Trung Quốc xưa dời đô ) Soi sáng tiền đề vào thực tại (hai triều Đinh-Lê không dời đô ) Những thuận của Nêu ý kiến (cầnlợidời đôthành ) Đại La. Kết luận Thành Đại La là nơi tốt nhất để làm kinh đô. 8 * Hịch tướng sĩ Nêu sử sách làm tiềnđề (Nêu gương các trung thần nghĩa sĩ ) Soi sáng tiền đề vào thực tại -Vạch rõ âm mưu của kẻ thù. -Bày tỏ tấm lòng chủ tướng. -Phê phán, phân tích sai trái của tướng sĩ dưới quyền. Nêu phương hướng hành động. -Cảnh giác với kẻ thù. -Luyện tập võ nghệ. Kêu gọi, khích lệ -Lòng yêu nước. -Quyết tâm chiến hắng kẻ thù xâm lược. * Nước Đại Việt ta Chủ quyền riêng Nêu tiền đề (tư tưởng nhân nghĩa: yên dân, trừ bạo) Khẳng định chân lí về sự tồn tại độc lập, chủ quyền dân tộc. Văn hiến Lãnh thổ riêng Phong tục riêng Khẳng định sức mạnh nhân nghĩa. Lịch sử riêng 9 *Bình Ngô đại cáo: Nêu tiền đề Tuyên bố lập trường chính nghĩa, nhân nghĩa. Soi sáng tiền đề vào thực tại -Tội ác của giặc. -Tình cảnh khốn khổ của nhân dân và đất nước. Nêu chủ trương, trình bày quá trình dấy binh và kháng chiến thắng lợi của nghĩa quân. Tổng kết -Tuyên cáo đại thắng -Niềm tin vào hoà bình lâu dài. * Bàn luận về phép học Nêu tiền đề Mục đích chân chính của việc học Soi sáng tiền đề vào thực tại Phê phán lối học lệch lạc,sai trái Đưa ra phương hướng -Nêu các phương pháp học tập đúng đắn. Kết luận Nêu tác dụng của việc học chân chính. 10 Phần III:KẾT LUẬN 1/Khaùi quaùt caùc keát luaän cuïc boä ñeå tìm caâu traû lôøi cho ñeà taøi Nhö vaäy hoïc sinh coù theå naém ñöôïc caùc luaän ñieåm vaø caùch laäp luaän cuûa nhöõng vaên baûn nghò luaän trung ñaïi moät caùch deã daøng hôn khi caùc em naém ñöôïc laäp luaän khaùi quaùt cuûa kieåu vaên baûn naøy. Hôn nöõa caùch laäp luaän aáy laïi giuùp hoïc sinh nhôù laâu hôn noäi dung vaên baûn maø caùc em ñöôïc hoïc. Sau khi thöïc hieän xong caùc tieát höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu vaên baûn nghò luaän trung ñaïi theo höôùng naøy, toâi ñaõ tieán haønh cho caùc em kieåm tra 15’ ôû taát caû boán lôùp ñang daïy 8A5,8A6.8A7,8A8 cuøng moät caâu hoûi. Caâu hoûi kieåm tra: Trình baøy laäp luaän vaên baûn Chieáu dôøi ñoâ cuûa Lí Coâng Uaån Keát quaû baøi kieåm tra coù söï khaùc nhau giöõa caùc lôùp 8A5,8A8 (thöû nghieäm caùch höôùng daãn môùi)vôùi 8A6, 8A7(thöïc hieän theo trình töï cuõ). Thoáng keâ keát quaû Lôùp Gioûi Khaù Trung bình Yeáu Keùm Treân TB 9 2 8A5 4 8 15 27 (38/38) 71,5% 16 5 8A6 1 5 9 15 (36/36) 41,7% 14 5 8A7 2 6 11 19 (38/38) 50% 9 4 8A8 6 5 12 23 (36/36) 63,9% So saùnh keát quaû thoáng keâ treân maëc duø ta thaáy ketá quaû khoâng quaù cheânh leäch, nhaát laø ôû hai lôùp 8A7 vaø 8A8 .Theá nhöng noù laïi noùi leân raát nhieàu vaán ñeà bôûi thöïc chaát soá löôïng hoïc sinh coù chaát löôïng hoïc taäp treân trung bình ôû lôùp 8A7 cao hôn lôùp 8A8. Nhö vaäy coù theå noùi vieäc höôùng daãn hoïc sinh hoïc vaên baûn nghò luaän trung ñaïi nhö ñaõ trình baøy ôû treân ñem laïi keát quaû cao hôn: hoïc sinh naém vaø nhôù ñöôïc noäi dung baøi hoïc. 2/Lôïi ích vaø khaû naêng aùp duïng. Phaûi khaúng ñònh laïi raèng ñeà taøi naøy chæ naèm trong phaïm vi caùc vaên baûn nghò luaän trung ñaïi ôû saùch giaùo khoa Ngöõ vaên 8/taäp 2. Nhö ñaõ löu yù ôû treân ñeå aùp duïng giaùo vieân phaûi coù söï linh hoaït trong vieäc phaân phoái thôøi gian cuûa caùc tieát,bôûi phaûi höôùng daãn hoïc sinh chuaån bò baøi chi tieát ñoàng thôøi phaûi cung caáp vaø höôùng daãn hoïc sinh hieåu ñöôïc sô ñoà trình töï laäp luaän khaùi quaùt; hôn nöõa giaùo vieân coøn phaûi chuaån bò baûng phuï löôïc ñoà trình töï laäp luaän cuûa caùc vaên baûn. Phöông phaùp höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu laäp luaän caùc vaên baûn nghò luaän trung ñaïi laø Toångphaân –hôïp vaø trình töï laäp luaän trong moãi vaên baûn cuõng laø Toång-phaân –hôïp.Ñaây cuõng laø trình töï laäp luaän thöôøng gaëp cuûa vaên nghò luaän, do ñoù trong caùc tieát taäp laøm vaên giaùo vieân coù theå tích hôïp ñeå giuùp hoïc sinh hoïc taäp caùch vieát nghò luaän . 3/Ñeà xuaát-kieán nghò. Treân ñaây chæ laø yù kieán chuû quan cuûa baûn thaân toâi,ñeå coù ñöôïc phöông phaùp höôùng daãn hoïc sinh hoïc taäp hieäu quaû hôn, raát mong yù kieán ñoùng goùp cuûa quyù Thaày-Coâ vaø ñoàng nghieäp. 1 PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG THCS ------ A: TÊN ĐỀ TÀI  SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI : PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN CƠ BẢN VỀ CĂN BẬC HAI – CĂN BẬC BA Người thực hiện : Đơn vị công tác : Nhóm: toán Tổ : tự nhiên Trường:    Năm học: 2009 - 2010
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan