Tài liệu skkn Kinh nghiệm tổ chức dạy tốt môn làm quen văn học lớp mẫu giáo bé

Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tØnh gia lai PHOØNG GIAÙO DUÏC & Ñ.T THAØNH PHOÁ PLEIKU Tªn ®Ò tµi: Kinh nghiÖm tæ chøc d¹y tèt m«n lµm quen v¨n häc líp mÉu gi¸o bÐ M· skkn: .............. Hä vµ tªn ngêi viÕt: TrÇn ThÞ Thanh T©n Chuyªn m«n: S ph¹m mÇm non §¬n vÞ: Trêng mÇm non 3/2 N¨m häc: 2008 - 2009 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku I. §Æt vÊn ®Ò: Lµm quen v¨n häc lµ mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt , lµ mét néi dung quan träng cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc MÇm non . V¨n häc gi÷ vai trß to lín trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch cho trÎ . Lµ tiÕng nãi hån nhiªn cña t©m hån trÎ th¬ rÊt dÔ ®i vµo lßng ngêi . Em bÐ n»m trong n«i , qua lêi ru cña mÑ dï cha biÕt thëng thøc nghÖ thuËt nhng ngay tõ lóc ®ã nhÞp ®iÖu ªm dÞu cña lêi th¬ gãp phÇn t¹o nªn thÕ giíi t×nh c¶m cña em bÐ . §ã lµ sù më cöa cho trÎ nh÷ng bíc ®i chËp ch÷ng ®Çu tiªn vµo thÕ giíi nh÷ng gi¸ trÞ phong phó chøa ®ùng trong c¸c t¸c phÈm v¨n häc . Sù tiÕp xóc ®Çu tiªn cña trÎ MÉu gi¸o víi t¸c phÈm v¨n häc ®îc chän läc , nhÊt lµ nh÷ng c©u chuyÖn kÓ vÒ thÕ giíi cæ tÝch thÇn k× , c¸c c©u truyÖn truyÒn thuyÕt , thÇn tho¹i , nh÷ng t¸c phÈm lµ th¬ ca … sÏ kÝch thÝch ë trÎ sù nh¹y c¶m thÈm mÜ , ãc tëng tîng , sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ , trÝ tuÖ… ThËm chÝ khi trÎ lín lªn vµ c¶ sau nµy trÎ vÉn cßn nhí l¹i mét c¸ch s©u s¾c nh÷ng c¶m gi¸c ban ®Çu khi ®îc nghe lêi ru cña bµ , cña mÑ vµ ký øc ®ã ®· ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn nh©n c¸ch mçi con ngêi. V¨n häc gãp phÇn h×nh thµnh t×nh c¶m ®¹o ®øc cho trÎ . ë løa tuæi MÉu gi¸o viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng v¨n häc lµ mét h×nh thøc quan träng ®Ó ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc c¸ nh©n , tÝnh ®éc lËp , s¸ng t¹o cña trÎ . C¸c ch¸u ®Õn víi nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc , nh÷ng nh©n vËt trong th¬ , trong truyÖn , víi tÊt c¶ nh÷ng t×nh c¶m , nh÷ng rung ®éng ngät ngµo nhÊt , say mª nhÊt , ®ång c¶m nhÊt. Nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc ®· lµ mét phÇn cña cuéc sèng gîi lªn cho trÎ nh÷ng xóc c¶m lµnh m¹nh cã ¶nh hëng to lín ®Õn cuéc sèng mai sau cña trÎ. Trong n¨m häc nµy, Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng ph©n c«ng cho t«i gi¶ng d¹y líp MÉu gi¸o 3- 4 tuæi. Lµ mét gi¸o viªn ®· nhiÒu n¨m gi¶ng d¹y ch¬ng tr×nh ®æi míi h×nh thøc tæ chøc gi¸o dôc MÇm non, mçi n¨m ®óc rót thªm cho b¶n th©n nh÷ng kinh nghiÖm trong gi¶ng d¹y vµ kiÕn thøc míi trong chuyªn m«n, ®iÒu ®ã ®· nãi lªn b¶n th©n cã rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n mµ thùc tÕ trong gi¶ng d¹y t«i vÉn cßn nhiÒu b¨n kho¨n. VÒ thuËn lîi: - §îc sù quan t©m chØ ®¹o s¸t sao cña Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng còng nh Phßng Gi¸o dôc Thµnh phè Pleiku thêng xuyªn quan t©m vµ coi träng viÖc ®Çu t vÒ chuyªn ®Ò lµm quen v¨n häc vµ ch÷ viÕt. Nhµ trêng ®· ®Çu t phßng th viÖn chung cho toµn trêng vµ chØ ®¹o x©y dùng gãc th viÖn riªng ë c¸c líp. ViÖc thùc hiÖn cho trÎ tiÕp cËn víi gãc th viÖn ë líp còng nh lÞch cho trÎ ho¹t ®éng ë th viÖn trêng t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ cã hiÖu qu¶. §å dïng, dông cô ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i tranh truyÖn, truyÖn ch÷ to, truyÖn tranh, th¬ cã tranh minh ho¹, c¸c bé rèi mang néi dung cña c¸c c©u truyÖn, bµi th¬ rÊt ®Çy ®ñ vµ hÊp dÉn trÎ. - §a sè c¸c ch¸u ®· ®îc häc qua líp Nhµ trÎ nªn viÖc ph¸t ©m , ®äc th¬ còng nh tiÕp thu néi dung c¸c c©u truyÖn cã phÇn dÔ dµng h¬n, trÎ ®· biÕt ®äc th¬ theo c«, kÓ l¹i truyÖn cïng c« vµ biÕt kÕt hîp c¸c ®iÖu bé, nÐt mÆt cö chØ, sö dông nhÞp ®iÖu, giäng ®iÖu ®Ó thÓ hiÖn c¸c t¸c phÈm v¨n häc ®îc thuËn lîi h¬n. - B¶n th©n còng cã n¨ng khiÕu vÒ giäng ®äc, giäng kÓ, n¾m v÷ng vµng vÒ yªu cÇu cña viÖc ®æi míi h×nh thøc tæ chøc gi¶ng d¹y trong ch¬ng tr×nh MÇm non. §Æc biÖt chuyªn ®Ò lµm quen v¨n häc vµ ch÷ viÕt ®· ®îc thÓ hiÖn thêng xuyªn trong gi¸o ¸n, lªn líp mét c¸ch thuÇn thôc. VÒ khã kh¨n: - VÉn cßn mét sè Ýt c¸c ch¸u cha häc qua c¸c nhãm trÎ nªn viÖc tiÕp thu vµ søc c¶m thô nghÖ thuËt vÒ c¸c t¸c phÈm v¨n häc cha ®îc ®ång ®Òu. 2 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku - Mét vµi ch¸u cha ®ñ ®é tuæi, cßn nãi ngäng, ph¸t ©m cha râ lêi, lêi nãi cha m¹ch l¹c nªn viÖc d¹y trÎ ®äc thuéc th¬ vµ ®äc th¬ diÔn c¶m vÉn cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. - HiÖn nay cã qu¸ nhiÒu tµi liÖu híng dÉn gi¶ng d¹y nªn c¸c ph¬ng ph¸p lªn líp thuÇn thôc còng nh viÖc s¸ng t¹o trong giê d¹y vÉn cha xem lµ viÖc thèng nhÊt cao. Kh«ng cã bµi so¹n mÉu, chñ yÕu gi¸o viªn tù mµy mß s¸ng t¹o lµ chÝnh. §Ó tæ chøc thùc hiÖn tèt mét giê d¹y lµm quen v¨n häc, t«i thêng quan t©m ®Õn viÖc nghiªn cøu kü yªu cÇu vÒ ®Ò tµi cña c¸c chñ ®iÓm ®· ®Ò ra trong ch¬ng tr×nh. Tõ ®ã b¶n th©n cã mét kÕ ho¹ch ®Þnh h×nh cho bµi so¹n, ®ång thêi chuÈn bÞ c¸c ph¬ng tiÖn, gi¸o cô trùc quan chñ yÕu quan träng, c¸c kü n¨ng ho¹t ®éng trong giê d¹y. VÝ dô : ë chñ ®iÓm 2: “ B¶n th©n” - Yªu cÇu ®îc ®Æt ra lµ gióp trÎ hiÓu biÕt vÒ hä, tªn, tuæi, së thÝch, kh¶ n¨ng cña b¶n th©n. C¸c bé phËn c¬ thÓ. BiÕt ®Þa chØ , n¬i ë, tªn c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh. BiÕt nhµ lµ n¬i gia ®×nh sèng, biÕt tªn c«ng cô, chÊt liÖu cña mét sè ®å dïng gia ®×nh. Miªu t¶ b¶n th©n vµ ngêi th©n, c¸c ®å dïng phôc vô cho b¶n th©n th«ng qua ho¹t ®éng h¸t, ®äc th¬, kÓ chuyÖn...Gióp trÎ giao tiÕp øng xö phï hîp cña b¶n th©n víi b¹n bÌ, líp häc, víi c« gi¸o vµ truyÒn thèng gia ®×nh. trÎ ®îc ®äc th¬, kÓ chuyÖn ®ãng kÞch nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc vÒ b¹n bÌ, c« gi¸o vµ gia ®×nh cã néi dung vÒ sù yªu th¬ng, chia sÏ víi b¹n bÌ, víi c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh, kÝnh träng ngêi trªn, nhêng nhÞn em bÐ, b¹n bÌ...; BiÓu lé ®îc c¶m xóc gÇn gòi, th©n th¬ng vÒ t×nh c¶m Êm ¸p cña b¹n bÌ víi nhau, víi sù vç vÒ cña c« gi¸o, víi t×nh th©n gia ®×nh. - Víi t¸c phÈm v¨n häc cã ®Ò tµi lµ th¬ “§«i m¾t cña em”, “ C¸i lìi”. T«i ®· x©y dùng lång ghÐp c¸c néi dung tÝch hîp cho tiÕt häc nµy cã c¶ vÒ ©m nh¹c, lµm quen m«i trêng xung quanh. * Nhê lêi diÔn gi¶i vÒ t¸c phÈm cña c« gi¸o, trÎ hiÓu ®îc r»ng c¬ thÓ m×nh ®îc mÑ sinh ra, ®îc sù ch¨m sãc nu«i nÊng vµ lín lªn tõ bµn tay cha mÑ nªn trÎ ph¶i biÕt gi÷ g×n vµ b¶o vÖ th©n thÓ, biÕt yªu th¬ng cha mÑ vµ mäi ngêi trong gia ®×nh, t«i ®· lång ghÐp víi c¸c m«n häc nh Gi¸o dôc ©m nh¹c, lµm quen m«i trêng xung quanh: + TÝch hîp m«n ©m nh¹c: “ Bµn tay mÑ”, “ Ngän nÕn lung linh” - Ngoµi ra t«i cßn chän néi dung tÝch hîp víi m«n häc kh¸c nh lµm quen m«i trêng xung quanh nãi vÒ t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh c¶m cña cha mÑ dµnh cho con c¸i vµ con c¸i th× ph¶i ch¨m ngoan nghe lêi cha mÑ. Mäi ngêi trong gia ®×nh ph¶i biÕt quan t©m yªu th¬ng lÉn nhau... - Bªn c¹nh ®ã kh«ng thÓ thiÕu phÇn chuÈn bÞ vÒ ®å dïng trùc quan, c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc hç trî cho tiÕt d¹y nh: + §µn Organ. + Tranh vÏ vÒ c¬ thÓ trÎ, c¸c gi¸c quan trªn c¬ thÓ vµ sù ch¨m sãc cña mÑ ®èi víi con c¸i. T«i ®· chuÈn bÞ kh¸ chu ®¸o vµ lªn líp tù tin, m¹nh d¹n, ®i ®óng tr×nh tù c¸c bíc, truyÒn thô ®óng kiÕn thøc, ®óng träng t©m vµ cßn cã c¶ kiÕn thøc më réng phï hîp víi ®Ò tµi, víi ch¬ng tr×nh nhng kÕt qu¶ ®em l¹i kh«ng cao, chØ kho¶ng 55% - 60% ch¸u hiÓu bµi vµ tham gia vµo ho¹t ®éng nghÖ thuËt ®¹t yªu cÇu giê d¹y, sè ch¸u cßn l¹i thiÕu linh ho¹t, cßn ë t thÕ bÞ ®éng, líp häc cã vÎ trÇm, buån .VÒ b¶n th©n cßn thÊy thiÕu sù s«i næi vµ høng thó vµ kh«ng tr¸nh khái sù b¨n kho¨n th¾c m¾c: Lµm thÕ nµo ®Ó khi xong mét tiÕt d¹y c¶m thÊy tho¶i m¸i vµ nhÑ nhµng, l«i cuèn ®îc tÊt c¶ trÎ cïng tham gia theo h×nh thøc ®æi míi lµ “ trÎ chñ ®éng” ; “ c« tung ch¸u høng” vµ m×nh lµm g× ®Ó tæ chøc mét giê lµm quen v¨n häc ®óng víi yªu cÇu ®æi míi vµ phï hîp kh¶ n¨ng cña mét gi¸o viªn ë thêi kú ®æi míi nµy. II. Nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: 3 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku Ñoåi môùi phöông phaùp leân lôùp vaø naâng cao chaát löôïng giaûng daïy laø ñieàu maø baûn thaân toâi luoân traên trôû suy nghó nhaát trong quaù trình coâng taùc. Tõ nh÷ng b¨n kho¨n, tr¨n trë vµ tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ cha ®¹t ®îc ®· nãi ë trªn t«i còng ®· t×m ra cho m×nh mét sè gi¶i ph¸p cã kh¶ n¨ng phï hîp ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n nh sau: - TiÕp tôc nghiªn cøu kü c¸c tµi liÖu cã liªn quan lµm quen v¨n häc vµ ch÷ viÕt ë ch¬ng tr×nh MÇm non c¶ 3 ®é tuæi, tµi liÖu híng dÉn ®æi míi, mét sè tËp san, t¹p chÝ cña c¸c nhµ chuyªn m«n, vô Gi¸o dôc MÇm non vµ Khoa ®Çu ngµnh ( Khoa gi¸o dôc MÇm non - §¹i häc S ph¹m Hµ néi) - Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn... Tuy nhiªn, kh«ng thÓ bçng dng mµ h×nh tîng v¨n häc l¹i trë nªn phï hîp víi ®Æc ®iÓm t duy cña trÎ, ®iÒu ®ã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ngêi ®em v¨n häc ®Õn cho trÎ em, ®ã chÝnh lµ c« gi¸o. C« gi¸o ph¶i lµ ngêi cã giäng ph¸t ©m chÝnh x¸c, cã kh¶ n¨ng ®äc th¬, ng©m th¬ , kh¶ n¨ng vÒ ©m nh¹c, vÒ kÓ truyÖn diÔn c¶m, biÓu hiÖn ®óng s¾c th¸i, ng÷ ®iÖu, nhÞp ®iÖu, giäng ®iÖu cña ng«n ng÷ th¬ ca vµ truyÖn ®Ó truyÒn ®¹t tíi trÎ. TrÎ ®äc th¬ chÝnh x¸c c¸c tõ , c¸c c©u râ, ®óng dÇn tíi m¹ch l¹c. BiÕt phèi hîp kÓ truyÖn cïng c«, kÓ nèi tiÕp víi b¹n, kÓ truyÖn tõ tõng ®o¹n ®Õn mét phÇn c©u truyÖn vµ c¶ c©u truyÖn. Nh ®· nãi ë phÇn khã kh¨n: Do mét sè ch¸u cha häc qua líp nhµ trÎ nªn kh¶ n¨ng tiÕp thu vµ c¶m thô vÒ c¸c t¸c phÈm v¨n häc kh«ng ®ång ®Òu, v× thÕ mµ ®iÒu t«i quan t©m lµ ë c¸c ch¸u nµy.( Theo nh ®Æc ®iÓm t©m lý cña trÎ em th× cã thÓ trÎ cha quen víi h×nh thøc ho¹t ®éng tËp thÓ, v× thÕ mµ trÎ cßn nhót nh¸t, rôt rÌ, thiÕu tù tin hoÆc sù chó ý cã chñ ®Þnh cña trÎ cßn thÊp...) §Ó tr¸nh nh÷ng trêng hîp trÎ kh«ng muèn tham gia vµo ®äc th¬ hoÆc ®äc sai, kh«ng nhí râ néi dung truyÖn, tªn truyÖn vµ tªn c¸c nh©n vËt trong truyÖn t«i thêng xuyªn xÕp xen kÎ nh÷ng trÎ nµy víi trÎ hiÕu ®éng, tÝch cùc vµ linh ho¹t ®Ó trÎ cã ®iÒu kiÖn hßa nhËp vµo ho¹t ®éng tËp thÓ h¬n. Song song víi viÖc d¹y trÎ ®äc thuéc th¬ diÔn c¶m, d¹y trÎ n¾m ®îc cèt truyÖn th× gi¸o viªn ph¶i t¹o kh«ng khÝ v¨n ch¬ng ë líp häc phï hîp víi néi dung cña bµi th¬ hay c©u truyÖn, trang trÝ líp vµ cã c¶ trang phôc cña c« ®Ó gióp c« vµ trÎ hãa th©n vµo nh©n vËt vµ sèng trong hoµn c¶nh cô thÓ cña t¸c phÈm. C« gi¸o ph¶i lµ ngêi biÕt sö dông c¸c lo¹i dông cô ©m nh¹c nh: §µn Organ, c¸c dông cô gâ ®Öm ph¸t ra ©m thanh v× trong lóc cho trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc lµ truyÖn th× cÇn cã c¸c nh¹c cô nµy ®Ó lµm tiÕng chim hãt, suèi ch¶y, c©y cèi xµo x¹c vµ c¸c tiÕng ®éng ®Ó ®a trÎ ®Õn gÇn víi hoµn c¶nh cña t¸c phÈm h¬n. Gi¸o viªn cßn lµ ngêi sö dông c¸c rèi linh ho¹t, phï hîp v× nh÷ng c©u truyÖn trong ch¬ng tr×nh MÉu gi¸o thêng cã néi dung gÇn gòi víi cuéc sèng thùc tÕ cña trÎ. Thêng g¾n ®Ó gi¸o dôc trÎ nh÷ng hµnh vi v¨n hãa ®¬n gi¶n, nh÷ng íc m¬ hoµi b¶o, nh÷ng tÊm g¬ng tèt, dòng c¶m, ®oµn kÕt biÕt gióp ®ì, tÝnh hiÕu th¶o, ch¨m chØ, hiÒn lµnh...; Vµ thêng ®îc mîn h×nh ¶nh cña c¸c con vËt th©n th¬ng gÇn gòi trÎ nh: Cãc, h¬u, nai, rïa, thá... ®¹i diÖn cho ph¸i nh©n vËt hiÒn lµnh. Cßn nh÷ng con vËt nh: Cäp, hæ, b¸o, sãi... ®¹i diÖn cho ph¸i nh©n vËt ¸c, nÐp díi tªn c¸c con vËt hung d÷. MÆc dï c¸c con vËt ®îc nh©n c¸ch hãa nh÷ng vÉn mang tÝnh rÊt lµ ®éng vËt. ChÝnh v× thÕ mµ khi lùa chän ®å dïng lµ rèi, c« nªn lùa chän con rèi phï hîp víi ®Æc ®iÓm, tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm vµ sö dông thËt phï hîp. ë ®©y, c« gi¸o ph¶i lµm cho nh÷ng h×nh tîng Êy trë nªn sèng ®éng tríc mÆt trÎ cã thÓ h×nh dung vµ c¶m nhËn ®îc toµn bé néi dung c©u truyÖn, c¶m nhËn ®îc nh÷ng khung c¶nh, nh÷ng sù kiÖn phÈm chÊt, tÝnh c¸ch cña c¸c nh©n vËt trong truyÖn. §iÒu nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo qu¸ tr×nh kÓ truyÖn cho trÎ 4 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku nghe, gióp trÎ th©m nhËp vµo t¸c phÈm mét c¸ch s©u s¾c qua sù thÓ hiÖn cña c« gi¸o. C¸ch sö dông ng÷ ®iÖu, ®é ©m vang cña giäng ngng, nghØ, nÐt mÆt, cö chØ... * VÝ dô: ë chñ ®iÓm : “ Gia ®×nh” víi c©u truyÖn “ C« bÐ quµng kh¨n ®á” + §å dïng: T¹o m«i trêng v¨n häc: M« h×nh khu rõng vµ s©n khÊu víi 5 nh©n vËt (rèi): MÑ c« bÐ, c« bÐ quµng kh¨n ®á, 1 chó Sãi, 1 chó Sãc, 1 ng«i nhµ vµ 1 b¸c hµng xãm. + Më ®Çu lµ c« d¹o mét ®o¹n nh¹c kÌm theo tiÕng chim hãt , tiÕng suèi ch¶y vµ cã tiÕng cña c«: “ Lµ la l¸ la lµ ...” (C« bÐ võa ®i võa h¸t) C« b¾t ®Çu : “ Mét ngµy míi b¾t ®Çu, b×nh minh to¶ s¸ng, bÇu trêi trong xanh vµ C« bÐ quµng kh¨n ®á ®îc mÑ giao cho 1 c«ng viÖc lµ ®a b¸nh sang biÕu bµ ngo¹i, nhng råi ®Ó biÕt ®îc c« bÐ quµng kh¨n ®á cã nghe lêi mÑ dÆn kh«ng? ®iÒu g× ®· x¶y ra víi c« bÐ? C¸c con muèn biÕt kh«ng nµo? + C« b¾t ®Çu kÓ truyÖn diÔn c¶m. C« kÓ b»ng lêi kÌm c¶ cö chØ minh häa, giäng cña mÑ c« bÐ nhÑ nhµng, dÞu dµng, chËm r·i ë c¸c c©u: “con ®i th× ®i ®êng th¼ng”, ®Õn nh÷ng ®o¹n ®èi tho¹i gi÷a chã sãi vµ c« bÐ, giäng c« bÐ trong trÎo, thÓ hiÖn sù hån nhiªn, nghi ngê: “Bµ ¬i mÑ ch¸u b¶o mang b¸nh sang biÕu bµ; bµ ¬i sao h«m nay tai bµ dµi thÕ?; sao h«m nay m¾t bµ to thÕ?”; giäng cña Sãi åm åm, chËm r·i: “ThÕ µ, bµ c¶m ¬n ch¸u; tai bµ dµi ®Ó bµ nghe cho râ, m¾t bµ to ®Ó bµ nh×n ch¸u cho râ...”; ngoµi c¸ch kÓ truyÖn diÔn c¶m cña c«, c« dïng thªm c¸c tiÕng trèng, má ë trong ®µn lµm tiÕng ®éng ®Ó phô häa thªm cho c¸c phÇn nh»m môc ®Ých t¹o sù hÊp dÉn høng thó, l«i cuèn trÎ tËp trung chó ý vµo c«, ghi nhí vµ hiÓu ®îc néi dung truyÖn, tÝnh c¸ch cña nh©n vËt, b¾t chíc giäng kÓ diÔn c¶m cña c« ë ng÷ ®iÖu, giäng ®iÖu, c¸ch ngng, nghØ, cö chØ, ®iÖu bé, nÐt mÆt phï hîp víi tõng tÝnh c¸ch cña nh©n vËt. Khi c« kÓ truyÖn sö dông m« h×nh vµ con rèi, c« còng võa kÓ võa sö dông rèi nhng c¸c lÇn xuÊt hiÖn rèi còng lµ lóc mµ lêi kÓ cña c« b¾t ®Çu phï hîp víi néi dung miªu t¶ nh©n vËt . + VÝ dô: ë ®o¹n: C« bÐ gÆp chã Sãi ë trong rõng th× ®iÒu khiÓn rèi c« bÐ víi tÝnh c¸ch nhÑ nhµng võa cã chót sî h·i kÌm giäng kÓ nhÑ, trong nhng h¬i yÕu. Sãi lóc nµy còng ®ang ®îc ®iÒu khiÓn nhÑ nhµng kÌm lêi kÓ hái han cÆn kÓ ®Çy vÎ toan tÝnh trong ®Çu kÌm cö chØ nÐt mÆt. Ngîc l¹i ®o¹n kÓ ®Õn c©u “måm bµ to ®Ó bµ ¨n thÞt ch¸u ®Êy” kÓ víi giäng hïng hån, to t¸t nhng khi ®Õn ®o¹n xuÊt hiÖn cña b¸c hµng xãm th× ®iÒu khiÓn rèi nhanh, m¹nh h¬n nh»m lét t¶ ®îc vÏ dòng c¶m cña b¸c hµng xãm. Nh÷ng lêi kÓ cuèi lµ nh÷ng g× mµ c« gi¸o muèn ®em ®Õn cho trÎ nhÊt trong suèt c¶ c©u truyÖn ®ã lµ “v× c« bÐ kh«ng nghe lêi mÑ; may nhê cã b¸c hµng xãm tèt bông vµ dòng c¶m; nÕu nghe lêi mÑ th× c« bÐ ®· kh«ng x¶y ra chuyÖn g×; vµ tõ ®ã trë ®i, c« bÐ quµng kh¨n ®á kh«ng bao giê lµm sai lêi mÑ dÆn”. Lóc nµy nh©n vËt c« bÐ nh thÑn thïng, hèi c·i, cã vÎ nh khÐp m×nh nhËn lçi... Nh thÕ sÏ diÔn ra tríc m¾t trÎ mét bøc tranh trong ®ã cã sù vÞ tha cña nh÷ng ngêi lín xung quanh trÎ, cã sù thÑn thïng ¨n n¨n, nhËn lçi kÌm theo nh÷ng chi tiÕt cã h×nh tîng cña 1 cuéc c·i v¶, mét cuéc chiÕn mµ ®iÒu mong ®îi cña trÎ cã lÏ trë thµnh hiÖn thùc ®ã lµ “ mong cho c« bÐ kh«ng bÞ Sãi ¨n thÞt, mong cho b¸c hµng xãm th¾ng chã Sãi vµ cøu ®îc c« bÐ quµng kh¨n ®á”. Còng b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kÓ diÔn c¶m, c« lùa chän lêi kÓ ng¾n gän, sóc tÝch t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, thÈm mÜ sÏ gióp cho qu¸ tr×nh tiÕp nhËn cña trÎ ®îc tèt h¬n. TrÎ cã thÓ kÓ l¹i truyÖn b»ng ng«n ng÷ cña trÎ chø kh«ng phô thuéc hoµn toµn vµo ng«n ng÷ cña c©u truyÖn. Víi lêi kÓ diÔn c¶m vµ sinh ®éng cã phÇn trong vµ vang cña c« ®· lµm cho c©u truyÖn nh cã hån, c« lµm sèng ®éng tríc m¾t trÎ nh÷ng h×nh ¶nh, nh÷ng quang c¶nh cña c©u truyÖn nh ®ang diÔn ra tríc m¾t trÎ. * VÝ dô: ë c©u truyÖn “Ba c« tiªn” chñ ®iÓm “ Gia ®×nh”, khi kÓ truyÖn “ Ba c« tiªn” víi giäng kÓ diÔn c¶m dÝ dám vµ lçi kÓ nh tù sù hay gi¶i thÝch: “cËu 5 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku bÐ TÝ Hon chØ b»ng ngãn tay c¸i mäi ngêi mµ th«i, nhng TÝ Hon rÊt yªu th¬ng cha mÑ; ch¨n tr©u thay cha mÑ (cha mÑ ph¶i ®i ch¨n tr©u cho ®Þa chñ). Giäng kÓ ®Çy vÎ ng¹c nhiªn: “Sao TÝ Hon kh«ng ¨n?”; Giäng kÓ kÌm cö chØ, th¸i ®é l¹ lïng, ng¹c nhiªn hiÖn lªn trªn nÐt mÆt cña TÝ Hon vµ cha mÑ ë c¸c c©u: å nhµ ai ®Ñp thÕ? Ruéng ai tèt thÕ? ¸o quÇn ai nhiÒu thÕ?”. + §o¹n TÝ Hon ®i khái, c« tiªn ¸o ®á vÏ 1 c¸i nhµ xinh ®Ñp... C« kÓ víi giäng chËm, ng¾t giäng sau mçi c©u kÓ vÒ hµnh ®éng cña mçi c« tiªn. ë ®©y c« cÇn chó ý nhÊn vµo c¸c chi tiÕt “VÏ xong tÊt c¶ ho¸ thµnh thËt”. §óng vËy, lóc nµy ®©y tríc m¾t trÎ lµ c¶ mét quang c¶nh ruéng vên, nhµ cöa..., thÊy ®îc 1 c« tiªn ¸o ®á, 1 c« tiªn ¸o xanh, 1 c« tiªn ¸o vµng léng lÉy bíc tõ trong nhµ ®i ra chµo bè mÑ TÝ Hon. Cßn n÷a, 1 TÝ Hon ngµy nµo thËt bÐ tÝ chØ b»ng ngãn tay c¸i mopÞ ngêi ngåi trªn sõng tr©u b©y giê ®· trë thµnh 1 chµng trai cao to lùc lìng ®Çy nghÞ lùc “lµm viÖc rÊt ch¨m chØ, khÐo lÐo. TÝ Hon b©y giê th× ®· lín råi”. Nh ®· nãi ë trªn vÒ ng÷ ®iÖu, giäng kÓ kÌm th¸i ®é, cö chØ vµ ®iÖu bé cña c«, ®iÒu mong ®îi cña trÎ ®· ®Õn, trÎ sÏ thë phµo nhÑ nhám r»ng TÝ Hon kh«ng bÐ, b¹n ®· gióp ®ì ®îc bè mÑ, bè mÑ TÝ Hon kh«ng khæ n÷a v× ®· cã nhµ cöa ®Ñp, ruéng vên tèt, quÇn ¸o ®Ñp c¶ ®øa con bÐ tÝ n¨m nµo b©y giê ®· lµ 1 chµng trai cao to vµ khoÎ m¹nh. Qua ng÷ ®iÖu, cö chØ kÌm theo ©m thanh phô häa cña c« mang ®Õn cho trÎ mét quang c¶nh nói non, s«ng níc vµ cuéc chuyÖn trß ®Çy c¶m ®éng cµng gióp trÎ gîi c¶m vµ cµng kh¬i m¹nh søc tëng tîng cña trÎ h¬n. §iÒu nµy còng cho thÊy r»ng viÖc c« s¸ng t¹o trong ng«n ng÷ kÌm ©m thanh minh ho¹ gióp trÎ ph¸t triÓn trÝ tëng tîng, ph¸t triÓn vèn tõ . TrÎ kh«ng chØ cã kh¶ n¨ng nãi ®îc c¸c c©u ®ñ thµnh phÇn, ®óng ng÷ ph¸p mµ cßn cã kh¶ n¨ng nãi ®îc nh÷ng c©u nãi giµu s¾c th¸i biÓu c¶m. Hay h¬n, ý nghÜa h¬n vµ ®Ñp h¬n ®ã lµ c« ®· kÝch thÝch ë trÎ niÒm say mª s¸ng t¹o nghÖ thuËt ®Çy íc m¬: “Gi¸ nh m×nh lµ c« tiªn ¸o ®á, gi¸ nh m×nh lµ c« tiªn ¸o xanh th× m×nh sÏ..., gi¸ nh vµ gi¸ nh...”, vµ kh«ng chØ lóc nµy mµ c¶ khi tan häc trÎ muèn ®îc lµm mét ®iÒu g× ®ã nh c¸c c« tiªn ®Ó gióp bè mÑ, liÖu trÎ cã muèn m×nh nhá bÐ nh TÝ Hon kh«ng? cã! vµ h¬n hÕt ®ã lµ sù ho¸ th©n vµo c©u truyÖn, sù c¶m nhËn vµ muèn ®îc b¾t chíc ®Çy ng©y ng« cña trÎ. Tuy nhiªn víi mçi ®Ò tµi, mçi c©u truyÖn l¹i cã c¸ch lùa chän vÒ ®å dïng trùc quan, ®å dïng d¹y häc vµ chÊt giäng l¹i kh¸c nhau. Víi c¸c c©u truyÖn cæ tÝch thÇn k× nh “ TÊm c¸m” th× lêi kÓ më ®Çu ph¶i lµ “ Ngµy xöa, ngµy xa...”. Lêi kÓ më ®Çu nµy c« kh«ng nªn ®Ó lé chÊt giäng hµng ngµy ë líp cña c« gi¸o. Kh«ng ®Ó trÎ dÔ dµng nhËn ra giäng c« hµng ngµy, v× ®ã lµ lêi cña qu¸ khø väng vÒ. Giäng c« ph¶i h¹ xuèng, trÇm Êm xa x«i, kÓ chËm r·i nh ®ang chuÈn bÞ vµo c©u truyÖn s¾p kÓ. Víi c©u truyÖn “ TÊm c¸m” t«i ®· sö dông lÇn mét kÓ diÔn c¶m víi biÖn ph¸p “ KÓ truyÖn trªn nÒn nh¹c nhÑ” ( Nh¹c nhÑ, trÇm cã vÎ buån, kh«ng s«i næi, kh«ng m¹nh mÏ) . BiÖn ph¸p nµy lµm cho c©u truyÖn nh huyÒn bÝ vµ l«i cuèn ngêi nghe h¬n. Thùc tÕ biÖn ph¸p nµy trÎ rÊt høng thó, tËp trung chó ý vµ b¶n th©n t«i lªn líp còng c¶m thÊy b×nh tØnh tù tin vµ thao t¸c rÊt thuËn lîi. Lóc nµo còng vËy, víi ph¬ng ph¸p vµ tr×nh tù cho trÎ lµm quen v¨n häc nh ®ang hiÖn hµnh, sau khi gi¶ng gi¶i néi dung t¸c phÈm ë lÇn 1, c« b¾t ®Çu vµo ®äc th¬ hoÆc kÓ lÇn 2. NÕu chän ®å dïng trùc quan minh häa kh«ng ph¶i rèi mµ lµ tranh th× c« ®Æt (hoÆc treo) tranh lªn phÝa tríc ®Ó trÎ cïng nh×n râ. ë phÇn nµy t«i thêng chó ý ®Õn mÆt ng«n ng÷ vµ h×nh thÓ cña c« gi¸o, nã hç trî, bæ sung lµm s©u s¾c h¬n, sèng dËy h×nh tîng cña t¸c phÈm, ¸nh m¾t cö chØ nÐt mÆt, ®iÖu bé khi tr×nh bµy t¸c phÈm gióp trÎ c¶m nhËn b»ng trùc gi¸c. Cßn ®å dïng trùc quan ( tranh minh häa) còng lµ mét ph¬ng tiÖn rÊt thùc tÕ vµ sinh ®éng. ViÖc sö dông tèt sÏ g©y ®îc høng thó t¹o t×nh huèng, còng cè nh÷ng kiÕn thøc, biÓu tîng, kh¾c s©u Ên tîng nghÖ thuËt. VÝ dô t¸c phÈm lµ truyÖn th× c« cã thÓ s¸ng t¹o truyÖn b»ng c¸ch kÓ vµ chØ tranh ®Ó ®¶m b¶o néi dung cho trÎ. C¸ch chØ tranh cña c« còng hÕt søc quan träng. Bëi nã t¨ng tÝnh tß mß vµ 6 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku chÝnh x¸c hãa biÓu tîng cÇn cung cÊp cho trÎ. Lêi kÓ lóc nµy cÇn diÔn c¶m vµ khíp víi néi dung tranh, c¶m gi¸c lóc nµy c« nh võa lµ nhµ s ph¹m, võa lµ mét nghÖ sü. Khi cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc lµ th¬, ®èi víi trÎ MÇm non cha tù m×nh ®äc th¬ nªn sù c¶m thô tr«ng chê vµo c« gi¸o. Mçi lÇn so¹n bµi gÆp ®Ò tµi lµ th¬ t«i thêng x¸c ®Þnh t¸c phÈm ë lo¹i thÓ th¬ g×? V× th¬ cã ®Æc trng riªng, ng«n ng÷ cña th¬ hµm sóc, ©m hëng vµ vÎ ®Ñp cña th¬ kh«ng chØ do nh¹c ®iÖu, nhÞp ®iÖu mµ cßn c¶ vÇn ®iÖu, nèi c¸c c©u th¬ víi nhau. T«i thêng cã quan niÖm trong th¬ cã nh¹c, nh¹c trong th¬ thÓ hiÖn mét quan niÖm vÒ mét d·y ©m thanh ®Ñp, ®Çy c¶m xóc, ®Çy du d¬ng hµi hßa ng©n vang. Th¬ ca cßn lµ tinh hoa cña ng«n ng÷, lµ kÕt tinh vÎ ®Ñp cña tiÕng mÑ ®Î. BiÕt bao ®iÒu cña cuéc sèng ®îc diÔn ®¹t trong th¬ mét c¸ch uyÓn chuyÓn, giµu nh¹c ®iÖu, giµu h×nh ¶nh lµm n¶y sinh trong lßng ngêi ®äc nh÷ng t×nh c¶m thiÕt tha víi cuéc ®êi. C¸c t¸c phÈm lµ th¬ cho trÎ mÉu gi¸o ®Òu mang néi dung vÒ nh÷ng íc m¬ trong s¸ng vÒ t¬ng lai, nh÷ng vÇn th¬ hay kh«ng chØ gieo tiÕng nãi d©n téc vµo lßng trÎ th¬ mµ cßn ¸nh lªn vÎ ®Ñp cña t©m hån ViÖt Nam, thiªn nhiªn ViÖt Nam. ChÝnh v× thÕ mµ sau cuèi tiÕt häc t«i thêng ng©m l¹i bµi th¬ cho trÎ nghe. HiÖn nay, th¬ ®îc viÕt cho trÎ em rÊt nhiÒu vÉn lµ thÓ th¬ lôc b¸t, th¬ lôc b¸t thÓ hiÖn râ nhÊt nÐt nh¹c Êy. Lôc b¸t cã søc m¹nh ë c¸i hån trong th¬, ©m ®iÖu ngät ngµo, lµ lo¹i th¬ mang tÝnh chÊt “ ru” râ nÐt nhÊt. Cho trÎ tiÕp xóc víi th¬ ca lµ viÖc hoµn toµn ®óng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong ch¬ng tr×nh nhng d¹y th¬ nh thÕ nµo ®Ó phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn cña trÎ nhá b©y giê lµ vÊn ®Ò mµ b¶n th©n t«i lu«n suy nghÜ vµ t×m c¸ch b¾t ®Çu tõ lóc so¹n gi¸o ¸n, chuÈn bÞ gi¸o cô trùc quan cho ®Õn khi lªn líp. * VÝ dô: Bµi th¬: “ Em yªu nhµ em”( S¸ng t¸c cña nhµ th¬ §oµn ThÞ Lam LuyÕn) + Më ®Çu lµ mét m« h×nh nhµ xinh x¾n vµ cã ng«i nhµ, bªn c¹nh cã ao muèng nhá, phÝa tríc s©n cã ®µn gµ ®ang mæ thøc ¨n, vµi c©y chuèi, c©y b¾p ®îc ®Æt ë tõng vÞ trÝ kh¸c nhau. C« ch¸u võa ®i tham quan m« h×nh nhµ, lóc nµy cã giai ®iÖu cña b¶n nh¹c “ Nhµ cña t«i” nhng trÎ kh«ng h¸t mµ chØ nghe giai ®iÖu kÕt hîp quan s¸t nhµ víi sù diÔn gi¶i cña c« gi¸o vµ c« cïng trÎ trß chuyÖn vÒ nhµ. + Víi bµi th¬ nµy, biÖn ph¸p dïng rèi lµ kh«ng thÝch hîp, dïng tranh minh häa còng kh«ng cã Ên tîng g× mµ c« ®äc th¬ diÔn c¶m trªn nÒn nh¹c cho trÎ nghe( C« d¹o nh¹c nhÑ, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i theo giai ®iÖu bµi h¸t nµo, mµ c« d¹o nh¹c tù do lóc trÇm lóc bçng phï hîp víi khung c¶nh th¬ lµ ®îc.) ë løa tuæi nµy do tiÕp xóc nhiÒu víi m«i trêng xung quanh nªn vèn tõ cña trÎ ®· ®îc t¨ng, c¶m xóc vÒ ng«n ng÷ vµ n¨ng lùc biÓu c¶m l¹i ng«n ng÷ còng ®îc ph¸t triÓn. Nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi nhau, nh÷ng th¸i ®é th©n thiÖn gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn ®Òu lµ néi dung phong phó båi bæ cho ®êi sèng tinh thÇn cña c¸c ch¸u nhá. * VÝ dô bµi th¬: “Rong vµ c¸” (S¸ng t¸c: Ph¹m Hæ) + §å dïng trùc quan cña t«i tiÕt nµy nhÊt ®Þnh sÏ lµ 1 bÓ c¸ trong ®ã cã vµi c©y rong, d¨m ba con c¸ c¶nh nhá. Vµo ®Çu bµi lµ 1 ®o¹n nh¹c d¹o bµi “C¸ vµng b¬i” cho trÎ h¸t, c« hái: + C¸ vµng b¬i ë ®©u c¸c con? + ThÕ trong hå c¸ vµng cßn lµm b¹n víi ai n÷a? + §Ó kh¸m ph¸ vÒ nh÷ng ngêi b¹n nhá trong thiªn nhiªn quanh chóng ta, h«m nay c« sÏ d¹y c¸c con ®äc th¬ vÒ rong vµ c¸ nhÐ ! Nh ®· nãi ë trªn, nh÷ng vÎ ®Ñp trong thiªn nhiªn vµ trong cuéc sèng con ngêi gióp trÎ cã c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ, c¸ch c¶m hån nhiªn trong s¸ng ®èi víi thÕ giíi xung quanh, nh¹y c¶m tríc c¸i ®Ñp cña thiªn nhiªn trÎ l¹i liªn tëng tíi vÎ ®Ñp cao c¶ cña con ngêi víi nhau, cña sù ®oµn kÕt vÒ t×nh b¹n bao la vÝ nh bÇu 7 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku vµ bÝ vËy, do ®ã trÎ rÊt dÔ tiÕp nhËn ®iÒu hay lÏ ph¶i. VÝ dô nh÷ng c©u th¬ vÒ c« rong xanh: “§Ñp nh t¬ lôa Gi÷a hå níc trong” Trong hå cßn cã mét ®µn c¸ nhá nhng cuéc sèng cña “hä” vÉn tiÕp diÔn vui vÎ th©n thiÖn hµng ngµy kh«ng cã g× x¶y ra: “Mét ®µn c¸ nhá §u«i ®á nhuém hång Quanh c« rong ®Ñp Móa lµm v¨n c«ng” ë nh÷ng bµi th¬ d¹ng tø tuyÖt nµy, tÊt nhiªn lµ t«i thêng tù phæ nh¹c ®Ó d¹y trÎ h¸t vÒ bµi th¬. D¹ng nh¹c ®èi víi nh÷ng bµi th¬ nµy yªu cÇu kh«ng cÇn ®ñ chi tiÕt c©u ch÷, kh«ng nhÊt thiÕt víi kiÓu ng¾t nghØ ë “tÝnh th¬” trong bµi th¬, cã thÓ thªm bít mét vµi tõ cho phï hîp miÔn hîp “tÝnh nh¹c” nh»m môc ®Ých lång ghÐp nhÑ nhµng gióp trÎ hiÓu néi dung bµi th¬, t¨ng sù høng thó cña trÎ trong tiÕt häc, mÆt kh¸c ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc vµ kh¶ n¨ng t¸i hiÖn l¹i nh÷ng g× võa ®îc häc tõ th¬: VÝ dô: “Cã c« rong xanh, ®Ñp nh t¬ lôa, gi÷a hå níc trong. Mét ®µn c¸ nhá ®u«i ®á nhuém hång, ®ang cïng c« rong móa lµm v¨n c«ng. Ai yªu c« rong xanh nh con c¸ vµng.” Tuy chØ cã vµi c©u h¸t nh vËy nhng thùc tÕ trong qu¸ tr×nh so¹n bµi vµ lªn tiÕt, ph¬ng ph¸p s¸ng t¹o nµy tuy nhá bÐ nhng t«i thÊy rÊt thÝch vµ thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ võa cho b¶n th©n c¶m thÊy tù tin trong truyÒn thô kiÕn thøc võa c¶m thÊy tiÕt d¹y x«m tô, hÊp dÉn vµ høng thó víi trÎ, tr¸nh ®îc tÝnh ®¬n ®iÖu trong tiÕt d¹y rÊt nhiÒu. Nh chóng ta ®· biÕt, th¬ ca mÉu gi¸o gãp mét phÇn lín vµo sù ph¸t triÓn trÝ tëng tîng cho trÎ. Sù ph¶n ¸nh hiÖn thùc cña th¬ ca võa thùc l¹i võa h, ®iÒu ®ã cµng lµm cho trÎ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trÝ tëng tîng. * VÝ dô: ë bµi th¬ “Thá con vµ mÆt tr¨ng” (S¸ng t¸c: Ph¹m Hæ) + Trong bµi th¬ nµy, dÜ nhiªn trÎ sÏ kh«ng hiÓu ®îc v× sao l¹i “khi thá ch¹y tr¨ng còng ch¹y vµ v× sao khi thá ®øng tr¨ng l¹i dõng? Cã ph¶i tr¨ng còng cã ch©n gièng m×nh?...” , trÎ sÏ l¹ lïng khã hiÓu, cã trÎ m¹nh d¹n th× hái c«: “C« ¬i v× sao tr¨ng l¹i ®i ®îc? V× sao tr¨ng l¹i ®øng ®îc, tr¨ng cã ch©n gièng ngêi kh«ng?...”; thÕ nhng cã trÎ nhót nh¸t ch¼ng gi¸m hái c« mµ chØ thñ thØ th¾c m¾c víi b¹n ngåi c¹nh mµ th«i. GÆp t×nh huèng nµy c« gi¸o cÇn lµm g×? + ë ®©y t«i l¹i quay vÒ phÇn trªn ®ã lµ diÔn gi¶i néi dung, gi¶i thÝch tõ khã lµ ®iÒu cÇn lµm cho dï lêi gi¶i thÝch cña c« gi¸o cha thËt tho¶ m·n tÝnh tß mß, hiÕu kú cña trÎ: "µ, v× tr¨ng qu¸ yªu thá con ®ã mµ, thá ®øng ë mÆt ®Êt cßn tr¨ng ë trªn trêi còng cã thÓ nãi chuyÖn víi nhau ®îc ®ã, khi tr¸i ®Êt xoay th× lµm cho thá con tëng r»ng tr¨ng còng cã ch©n ®i ®îc nh m×nh vËy, thùc ra tr¨ng kh«ng cã ch©n nh ngêi ®©u c¸c con. Lín lªn c¸c con sÏ hiÓu ®iÒu nµy h¬n nhÐ ! + Trong bµi th¬ nµy thùc tÕ t¸c gi¶ ®· sö dông mét chót nghÖ thuËt nh©n c¸ch ho¸ vµ b¶n th©n t«i nghÜ r»ng nhiÖm vô cña m×nh cÇn ph¶i ®em ®Õn cho trÎ hiÓu ®îc ®ã lµ sù kÕt hîp gi÷a t×nh yªu th¬ng víi trÝ tëng tîng vµ ®ã chÝnh lµ ®Æc ®iÓm t©m lý næi bËt cña trÎ nhá. Sù vËt xung quanh trong con m¾t cña trÎ th¬ bao giê còng cã hån, nhuèm mµu xóc c¶m vµ bay bæng ®Õn diÖu kú. B»ng søc tëng tîng, néi dung bµi th¬ cßn cßn gióp trÎ cã mét t©m hån ®Çy íc m¬, sím h×nh thµnh nh÷ng tiÒn ®Ò cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o, h×nh dung ra nh÷ng c¸i sÏ cã vµ mong muèn lµm nªn nh÷ng ®iÒu tèt lµnh. + §èi víi bµi th¬ nµy, sù chuÈn bÞ mét vµi bøc tranh ®Ñp cña c¸c ho¹ sÜ hay cña c« su tÇm trªn b¸o, lÞch phï hîp víi néi dung bµi th¬ lµ cÇn thiÕt. V× thêng cuèi giê t«i sÏ tæ chøc cho trÎ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng t¹o h×nh ®ã lµ vÏ. TrÎ sÏ cã c¬ 8 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku héi t¸i t¹o l¹i nh÷ng h×nh ¶nh biÓu hiÖn xóc c¶m cña m×nh ®èi víi con ngêi, thiªn nhiªn vµ c¶nh vËt hoÆc nh÷ng g× trÎ c¶m nhËn ®îc ë bµi th¬ theo c¸ch c¶m, c¸ch nghÜ, theo trÝ tëng tîng cña m×nh. Sau khi trÎ vÏ theo xóc c¶m vµ sù h×nh dung ch©n thùc cña m×nh vÒ bµi th¬, t«i thêng cho trÎ xem mét vµi bøc tranh (nh ®· nãi ë trªn, phÇn chuÈn bÞ ) ®Ó trÎ cã sù so s¸nh thËt ng©y ng«: “ai vÏ ®Ñp h¬n”, tiÕp tôc c« chän mét sè tranh trÎ võa vÏ cã phÇn tiªu biÓu vµ hái trÎ lµ ®· vÏ g×? con cã íc m¬ g× nh trong bøc tranh? Cã ph¶i b¹n nhá nµy lµ con kh«ng? t¹i sao kh«ng ë díi mÆt ®Êt mµ ë gÇn tr¨ng nh thÕ nµy?... + Thùc tÕ cã trÎ sÏ nãi: “Con thÝch lªn ch¬i víi «ng tr¨ng”, thËm chÝ lµ “con ®· lªn ch¬i víi tr¨ng råi...!”. Nh vËy cÇn lµm g× ®Ó ch¾p c¸nh cho íc m¬ trong tëng tîng cña trÎ ®©y? vµ t«i l¹i nãi: “Con ph¶i ch¨m ngoan v©ng lêi c« gi¸o vµ cha mÑ, häc giái ngay tõ b©y giê sau nµy lín lªn con sÏ ®îc bay vµo vò trô vµ ch¬pi ®õa víi «ng tr¨ng”. (Thùc tÕ cã rÊt nhiÒu ngêi ®· lªn mÆt tr¨ng, ®iÒu nµy kh«ng cã g× lµ l¹ nªn t«i cã thÓ gióp trÎ tho¶ m·n íc m¬ trong tëng tîng cña m×nh). TÊt c¶ nh÷ng c¸ch lµm nµy cuèi cïng nh»m môc ®Ých gióp trÎ c¶m nhËn vµ hiÓu néi dung bµi th¬, mÆt kh¸c cµng lµm cho trÎ cã t×nh c¶m th©n thiÖn víi mäi sù vËt, hiÖn tîng xung quanh h¬n. Nh ®· nãi ë phÇn trªn, løa tuæi nµy do tiÕp xóc nhiÒu vãi m«i trêng xung quanh nªn vèn tõ cña trÎ ®· ®îc t¨ng. C¶m xóc vÒ ng«n ng÷ vµ n¨ng lùc biÓu c¶m l¹i ng«n ng÷ còng ®îc ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, mµ khi ®äc th¬ trÎ ®· phÇn nµo n¾m ®îc giäng ®iÖu cña bµi th¬, ®· biÕt c¸ch ngng nghØ ®Ó thÓ hiÖn bµi th¬ mét c¸ch diÔn c¶m nhÊt. * VÝ dô: ë bµi th¬ “C« gi¸o cña em” + TrÎ ®äc c¸c c©u “ C« gi¸o cña em" (cã thÓ ngõng mét l¸t) - “hay cêi” (nghØ biÓu c¶m th¸i ®é 1 chót) - “hay nãi” / “hay kÓ chuyÖn vui” + HoÆc c¸c c©u th¬ ®äc víi vÎ biÓu lé c¶m xóc nh: “Chóng em quÊn quýt/ bªn c« suèt ngµy / bè mÑ r¶nh tay/ yªn t©m c«ng t¸c” + Hay ë bµi th¬ “ChiÕc cÇu míi” (S¸ng t¸c: Th¸i Hoµng Linh); c¸c c©u th¬ khi ®äc trÎ cã thÓ ngng, nghØ, ng¾t giäng kÌm biÓu lé th¸i ®é kÝnh träng, thÇm thÓ hiÖn c¶m xóc vÒ lßng biÕt ¬n: “TÊm t¾c / khen tµi/ c«ng nh©n x©y dùng” B»ng nh÷ng s¸c th¸i t×nh c¶m, c¶m xóc cña ng«n ng÷, nh©n vËt trong t¸c phÈm , c« gi¸o sÏ t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu t×nh c¶m cña trÎ, g©y hÊp dÉn l«i cuèn trÎ, cã nh vËy th× míi cã thÓ kÝch thÝch ®îc kh¶ n¨ng, chó ý ghi nhí cã chñ ®Þnh cña trÎ. ( Ghi nhí bµi th¬, nh©n vËt vµ h×nh ¶nh, h×nh tîng trong th¬) ViÖc d¹y trÎ ®äc th¬ diÔn c¶m, ngoµi “®äc ®óng” tøc lµ ph¸t ©m râ, hiÓu ®îc tõ míi, côm tõ khã ( qua sù gi¶ng gi¶i cña c«) cßn cã” ®äc hay”. D¹y trÎ biÕt c¸ch ®äc thÓ hiÖn chÊt giäng phï hîp víi néi dung c©u th¬, ®o¹n th¬, biÕt “bao qu¸t” vµ theo dâi ngêi nghe híng vµo m×nh ®Ó t¨ng thªm søc truyÒn c¶m. * VÝ dô: ë bµi th¬ “ ¶nh B¸c” (cña nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa) + Më ®Çu lµ h×nh ¶nh BÐ nãi víi ngêi nghe r»ng: “ Nhµ em cã treo mét bøc ¶nh B¸c Hå” khi ®äc c©u th¬ nµy “ nhµ em treo ¶nh B¸c Hå” c« cÇn d¹y trÎ thÓ hiÖn s¾c th¸i nÐt mÆt, ph¶i nh×n lít qua ngêi nghe, tiÕp theo lµ ®äc nh kÓ víi ngêi nghe c¸c h×nh ¶nh trong th¬ :“ Bªn trªn lµ l¸ cê, ngoµi s©n cã ®µn gµ, ngoµi vên cã bëi, cã na...” Khi ®Õn ®o¹n : “ Em nghe nh B¸c d¹y lêi...nhí ra hÇm ngåi”. CÇn d¹y trÎ võa ®äc võa thÓ hiÖn c¸ch l¾ng m×nh, l¾ng giäng trÇm h¬n, thÓ hiÖn sù ghi nhí, ghi s©u lêi B¸c dÆn vµ lßng biÕt ¬n cña trÎ ®èi víi B¸c Hå kÝnh yªu. Cã thÓ nãi th¬ lµ kho tµng tri thøc vÒ t×nh c¶m, cuéc sèng thiªn nhiªn, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lµm ngêi, sù say mª s¸ng t¹o vµ cßn cã c¶ yªu thÝch lao ®éng, yªu thÝch c¸c nh©n vËt trong th¬. ViÖc c¸c t¸c gi¶ sö dông phÐp nh©n c¸ch hãa trong th¬ lµ mét ®Æc ®iÓm næi bËt ®îc yªu thÝch cña t©m hån bÐ th¬, chÝnh v× lý do nµy mµ khiÕn cho trÎ rÊt yªu thÝch vÒ c¸c bµi th¬ víi nhiÒu h×nh ¶nh sèng ®éng hÊp dÉn. * VÝ dô: Bµi th¬ “ MÌo ®i c©u c¸” ( cña Th¸i Hoµng Linh) 9 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku + C¶ bµi th¬ lµ sù c¶m nhËn l¾ng nghe nhÞp ®iÖu vui t¬i thùc tÕ gÇn gòi cña t¸c gi¶ ë n«ng th«n, lµ mét bøc tranh sinh ho¹t cña lµng quª ViÖt Nam. C©u giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh lµ hai anh em MÌo tr¾ng víi ®éng tõ chØ c«ng viÖc “ v¸c giá ®i c©u” kÕt hîp c¸c tõ chØ n¬i chèn “ bê ao”, “ s«ng c¸i” t«i d¹y trÎ víi giäng døt kho¸t, ®Ønh ®¹c, qua ®äc th¬ cÇn cho trÎ thÓ hiÖn ®îc s¾c th¸i võa c¶m nhËn võa biÓu lé r»ng: sèng ph¶i lao ®éng vµ cÇn cã “ c¸i ¨n”, lµ “ c¸” Èn chøa mét h×nh ¶nh gÇn gòi. + C¶ ®o¹n th¬ sau chØ viÖc ®i c©u c¸ nhng kh«ng gian, thêi gian vµ tr¹ng th¸i c¶ hai anh em ®Òu kh¸c nhau, v× thÕ khi d¹y trÎ ®äc th¬ còng thÓ hiÖn s¾c th¸i, ng÷ ®iÖu phï hîp víi néi dung ®o¹n th¬: MÌo anh: Hiu hiu, buån ngñ liÒn ng· lng ngñ mét giÊc vµ trong lßng ®· cã em. Cßn MÌo em th× nhËp bän vui ch¬i, nªn ë ®o¹n nµy trÎ ®äc víi nÐt vui t¬i, nhén nhÞp, phÊn khëi vµ hín hë nhng vÉn c¶m nhËn ®îc v× mª ch¬i nªn ®· Ø l¹i vµo anh. + Víi h×nh ¶nh hoµng h«n th× t©m tr¹ng ®äc víi trÎ thÊt väng, buån trÇm vµ cã chót hèi hËn v× Ø vµo nhau nªn chiÒu ®Õn ch¼ng cã con c¸ nµo. §Ó tr¸nh gß bã, g©y mÖt mái cho trÎ giê lµm quen v¨n häc t«i thêng thay ®æi t thÕ cho trÎ ngåi theo h×nh cung hoÆc lóc ®øng, lóc qu©y quÇn bªn c«, lu©n phiªn gióp trÎ luyÖn tËp theo nhãm, c¸ nh©n...( tÊt nhiªn tr¸nh sù l¹m dông lu©n chuyÓn qu¸ nhiÒu g©y cho ch¸u thiÕu sù tËp trung, lóng tóng mÊt tù tin trong ho¹t ®éng) Bªn c¹nh ®ã ph¶i s¸ng t¹o, linh ho¹t tÝch hîp mét c¸ch khÐo lÐo, nhÑ nhµng c¸c ho¹t ®éng m«n kh¸c vµo giê häc. * VÝ dô: TÝch hîp ©m nh¹c qua dÉn d¾t nh÷ng ho¹t ®éng c©u truyÖn : “ Ba c« g¸i” hoÆc c¸c bµi th¬: “ v× con”, “ Chó bé ®éi hµnh qu©n trong ma” + TÝch hîp m«n häc lµm quen m«i trêng xung quanh: + Víi c¸c c©u truyÖn “Nhæ cñ c¶i” vµo ®Çu c©u truyÖn c« dÉn d¾t vµo t×nh c¶m gia ®×nh, cha mÑ, anh em ph¶i biÕt ®oµn kÕt yªu th¬ng nhêng nhÞn lÉn nhau. Cã søc m¹nh ®oµn kÕt th× viÖc g× còng lµm ®îc nh cñ c¶i to lín vËy mµ cã søc m¹nh cña «ng, bµ, bÐ, cón, mÌo, chuét... th× cuèi cïng còng nhæ lªn ®îc ... + TÝch hîp m«n t¹o h×nh: TrÎ t¸i t¹o l¹i nh©n vËt hoÆc h×nh ¶nh trong th¬ trong truyÖn nh c©u truyÖn “ §«i b¹n tèt” vµo cuèi tiÕt häc dÉn trÎ vµo viÖc vÏ l¹i c¸c nh©n vËt, h×nh ¶nh trong truyÖn nh: Gµ mÑ, b¹n gµ con, b¹n vÞt con, vÞt mÑ, c¸o, 1 c¸i hå h×nh trßn hay h×nh vu«ng ch¼ng h¹n... KÕt qu¶ cña giê cho trÎ lµm quen mét t¸c phÈm v¨n häc nµo ®ã cßn kÓ ®Õn biÖn ph¸p c« tæ chøc ®µm tho¹i víi trÎ vÒ t¸c phÈm. HÖ thèng c©u hái ®Æt ra víi trÎ lµ c¸c d¹ng c©u hái mang tÝnh gîi më, c©u hái mang tÝnh t duy, s¸ng t¹o vµ c©u hái suy ®o¸n cã tÝnh l« gÝc. * VÝ dô: + CËu bÐ lªn s¸u tªn lµ g×? cËu lín b»ng chõng nµo? + Bçng nhiªn TÝ Hon thÊy g× tõ b«ng hoa hång? + Khi c¸c c« tiªn cho b¸nh kÑo t¹i sao TÝ Hon kh«ng ¨n? + C« tiªn ¸o ®á vÏ g×? + C« tiªn ¸o xanh vÏ g×? + Ruéng lóa chÝn vµng do ai vÏ? + C¸c con häc tËp ®îc ®øc tÝnh g× ë TÝ Hon? HoÆc vÝ dô ë truyÖn “ C« bÐ quµng kh¨n ®á” + V× sao mäi ngêi gäi c« bÐ lµ c« bÐ quµng kh¨n ®á? + Tríc khi ®i mÑ c« bÐ dÆn ®iÒu g×? + Trªn ®êng c« bÐ gÆp ai? + V× sao c« bÐ bÞ chã sãi ¨n thÞt? + Ai ®· cøu c« bÐ quµng kh¨n ®á? + NÕu lµ con th× con lµm g× khi mÑ dÆn? + C¸c con ®· nghe lêi «ng bµ, bè mÑ cha? 10 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku Tõ hÖ thèng c¸c c©u hái trªn, môc ®Ých chÝnh cña phÇn ®µm tho¹i nµy lµ gióp trÎ hiÓu s©u t¸c phÈm, do ®ã t«i thêng chän c©u hái vÒ nh÷ng t×nh tiÕt chÝnh vµ xo¸y vµo c¸c t×nh tiÕt ®ã. Ngoµi c¸c c©u hái gîi më t«i cßn ®Æt c¸c c©u hái buéc trÎ ph¶i suy nghÜ, cã nh vËy míi ph¸t triÓn cho trÎ ®îc tÝnh t duy. Thêi gian gÇn ®©y trong c¸ch ®Æt c©u hái ®µm tho¹i tïy vµo tõng t¸c phÈm t«i cã thay ®æi c¸ch ®Æt c©u hái nh sau: * VÝ dô: ë bµi th¬ “ C¸i lìi” (Lª ThÞ Mü Ph¬ng) - C¸c con thÊy c« ®äc bµi th¬ nµy nhanh hay chËm? C« ®äc nh thÕ c¸c con thÊy ®· hay cha? - Con thÊy bµi th¬ “ C¸i lìi” cã hay kh«ng? V× sao? - Con thÝch nhÊt lµ khæ th¬ nµo? Khæ th¬ ®ã nãi lªn ®iÒu g× ? - Con thÊy nh÷ng viÖc c¸i lìi trong th¬ lµm cã gièng c¸i lìi cña con kh«ng? Víi kiÓu ®Æt c©u hái nµy cã vÎ trÎ rÊt thÝch vµ høng thó tr¶ lêi h¬n, v× theo t«i c¸ch ®Æt c©u hái nµy kh«ng bÞ lÆp, kh«ng bÞ nhµm ch¸n ®èi víi trÎ vµ kÓ c¶ c« so víi c¸ch ®Æt c©u hái th«ng thêng: - C« võa ®äc bµi th¬ g×? S¸ng t¸c cña ai? - Bµi th¬ cã nh÷ng ai? Nh©n vËt nµo?... Ngoµi ra t«i cßn sö sông kiÓu c©u hái mang tÝnh còng cè vµ hÖ thèng: * VÝ dô bµi th¬ “ §«i m¾t cña em” (S¸ng t¸c: Lª ThÞ Mü Ph¬ng) Sau khi ®· cã c¸c c©u hái gîi më, suy luËn ®Ó trÎ n¾m ®îc néi dung chÝnh cña bµi th¬ råi c« dÆt c¸c c©u hái : - C¸c con thuéc nh÷ng bµi th¬ nµo cña c« Lª ThÞ Mü Ph¬ng? + HoÆc nÕu lµ truyÖn : - C¸c con cßn biÕt nh÷ng truyÖn cæ tÝch nµo n÷a?... KÕt qu¶ cña giê lµm quen v¨n häc cßn kÓ ®Õn viÖc ®a trÎ vµo ho¹t ®éng v¨n häc nghÖ thuËt - tøc lµ d¹y trÎ thÓ hiÖn l¹i t¸c phÈm b»ng ng«n ng÷ cña trÎ. KÓ l¹i truyÖn hoÆc ®ãng kÞch l¹i th¬ hay c©u truyÖn ®ã. C« cho trÎ phèi hîp kÓ cïng c«, c« lµ ngêi dÉn truyÖn. TrÎ nãi lêi tho¹i hoÆc c« ch¸u kÓ nèi tiÕp víi nhau. HoÆc kÓ nèi tiÕp theo tæ vÝ dô c©u truyÖn “ Nhæ cñ c¶i” + C« lµ ngêi dÉn truyÖn, c¸c ch¸u tæ Hoa Hång sÏ nãi lêi ¤ng giµ, tæ hoa cóc nãi lêi Bµ giµ, c« ch¸u g¸i chän mét ch¸u kh¸c nãi, con chã 1 ch¸u nãi, con mÌo 1 ch¸u nãi... Víi biÖn ph¸p nµy th× nhiÒu trÎ cã c¬ héi luyÖn tËp víi t¸c phÈm h¬n. + TrÎ thÓ hiÖn truyÖn s¸ng t¹o theo kiÓu trÎ tù nghÜ ra c¸ch s¸ng t¹o mµ trÎ cho lµ hay (kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i rËp khu«n: c« gi¶ vê kÓ sai mét tõ hay mét c©u nµo ®ã v× theo t«i c¸ch nµy kh«ng ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña trÎ), miÔn sao phï hîp néi dung cña ®o¹n ®ã, cã sù bæ sung cña c«. Thùc tÕ trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i thÊy c¸ch nµy kÝch thÝch sù ho¹t ®éng cña trÎ, mÆt kh¸c cµng l«i cuèn trÎ tËp trung vµ cã sù thi ®ua lÉn nhau h¬n r»ng m×nh giái, m×nh ®· lµm ®îc, m×nh ®îc c« khen ... Sau mçi tiÕt lµm quen v¨n häc, tïy vµo néi dung tõng bµi th¬, c©u truyÖn mµ t«i thêng tæ chøc cho trÎ ®ãng kÞch l¹i t¸c phÈm ®ã. ViÖc ®ãng kÞch cßn kÓ ®Õn trang phôc, v× trang phôc gãp phÇn lín vµo viÖc thÓ hiÖn tÝnh c¸ch nh©n vËt tèt hay cha? ViÖc ®ãng kÞch cßn thÓ hiÖn ë mäi lóc mäi n¬i chø kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i trªn tiÕt häc. Song song víi viÖc ho¹t ®éng chung, t«i còng thÊy râ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng gãc, bëi ë ho¹t ®éng gãc trÎ ®îc tËp luyÖn, còng cè vµ vËn dông nh÷ng kÜ n¨ng s¾p häc, ®ang häc vµ ®· ®îc häc mét c¸ch s¸ng t¹o thµnh th¹o, nh»m hç trî cho viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng trong giê ho¹t ®éng chung. ChÝnh v× vËy mµ t«i ®· x©y dùng gãc v¨n häc theo chñ ®iÓm ®ang tiÕn hµnh cã rèi, cã truyÖn tranh, cã c¸c ®¹o cô ®¬n gi¶n. TrÎ ®îc nghe kÓ truyÖn qua b¨ng 11 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku ®Üa, xem video hãa trang ®ãng kÞch, tham gia c¸c ho¹t c¶nh mµ trÎ cïng c« dµn dùng... * VÝ dô: TËp ®ãng kÞch theo lèi kÓ truyÖn s¸ng t¹o ng«n ng÷ cña c« vµ cña trÎ ë c©u truyÖn “ Mçi ngêi mét viÖc” + ë c¸c c©u ®èi tho¹i th× m¾t, tai, mòi, tay, ch©n ®Òu nãi lÆp l¹i mét c©u: “T«i suèt ngµy ph¶i...”; thay v× thÕ t«i sÏ cho trÎ ®ãng kÞch theo lèi s¸ng t¹o nh»m tr¸nh lÆp l¹i c¸c c©u ®èi tho¹i nh: + M¾t: “T«i suèt ngµy ph¶i nh×n” + Tai: “ThÕ cßn t«i ®©u cã r·nh, t«i còng ph¶i d¬ng lªn nghe Êy chø” + Mòi: “ThÕ mäi ngêi tëng t«i ngåi kh«ng µ, t«i còng ph¶i ngöi suèt ngµy ®Êy th«i” + Ch©n: “ThÕ cßn t«i, t«i kh«ng ch¹y nh¶y th× lµm sao mäi ngêi khoÎ m¹nh ®îc chø?” + Måm: “§îc råi, nÕu vËy t«i ch¼ng thÌm ¨n n÷a xem mäi ngêi sèng thÕ nµo?...” Tõ ®Æc ®iÓm trÎ tiÕp nhËn t¸c phÈm v¨n häc chØ b»ng con ®êng d¸n tiÕp, v× trÎ cha ®äc ®îc mµ chØ nghe ®äc, nghe kÓ mµ th«i nªn ®iÒu t«i thêng lµm ®ã lµ t¨ng cêng søc nghe cho trÎ. TrÎ ®îc nghe mäi lóc mäi n¬i, nghe tõ lêi c« vµo c¸c giê ®ãn, tr¶..., ®Æc biÖt vµo giê ngñ t«i thêng cho trÎ nghe kÓ truyÖn tõ ®Üa ph¸t ra víi ©m thanh ®ñ nghe nho nhá vµ lóc nµy c¸c h×nh tîng c« tiªn, «ng bôt rÊt dÔ ®i vµo t©m thøc trÎ th¬. Nh÷ng bµi th¬, c©u truyÖn ®·, ®ang vµ sÏ ®îc häc sÏ lµm giµu cho trÎ vÒ c¸c t×nh tiÕt phong phó vµ ®a d¹ng nh»m gióp trÎ lµm quen, còng cè, ghi nhí l¹i t¸c phÈm nhanh vµ sÏ kh«ng gÆp khã kh¨n trong giê ho¹t ®éng chung. Tãm l¹i c¸c néi dung ë ho¹t ®éng gãc ph¶i ®îc hßa quyÖn víi nhau hµi hßa t¹o thµnh mét ch¬ng tr×nh thèng nhÊt hç trî cho ho¹t ®éng chung. Kh«ng chØ ë ho¹t ®éng gãc mµ ë mäi lóc mäi n¬i, t«i lu«n t¹o ®iÒu kiÖn c¬ héi cho trÎ ®îc tiÕp xóc víi m«i trêng v¨n häc nh : Nghe kÓ truyÖn, ®äc th¬, ng©m th¬ qua b¨ng ®Üa, xem video, móa rèi ( dùa trªn néi dung c¸c t¸c phÈm v¨n häc). Tæ chøc cho trÎ vµo gãc v¨n häc xem truyÖn tranh, ®äc truyÖn ch÷ to… Xem c¸c ch¬ng tr×nh ca c¶nh vµ biÓu diÔn v¨n nghÖ do trêng tæ chøc. Ph¶i nãi r»ng, tõ khi t×m tßi, s¸ng t¹o vµ ®a c¸c biÖn ph¸p nªu trªn vµo sö dông, t«i thÊy kh«ng khÝ líp häc s«i næi, høng thó h¼n lªn, ch¸u ham muèn ®îc ho¹t ®éng víi v¨n häc nghÖ thuËt, biÕt kÓ kÓ truyÖn s¸ng t¹o, ®äc th¬ diÔn c¶m, ®äc ®óng, ®äc hay. BiÕt sö dông giäng ®iÖu, ng¾t giäng phï hîp víi ng÷ ®iÖu ®äc, kÓ t¸c phÈm. ë trÎ ph¸t huy tèi ®a tÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng, ph¸t triÓn n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cao vµ c¸c mÆt nh©n c¸ch kh¸c nh : §¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÈm mü , thÓ chÊt vµ ®Æc biÖt ph¸t triÓn vÒ mÆt vèn tõ cho trÎ. III. KÕt qu¶ vµ viÖc øng dông néi dung vµo thùc tiÔn: - §a sè trÎ biÕt ®äc th¬ diÔn c¶m, cã kh¶ n¨ng ®äc, kÓ t¸c phÈm nghÖ thuËt. - Ph¸t triÓn n¨ng lùc c¶m thô vÒ tÝnh nghÖ thuËt, tÝnh nh¹c trong th¬, trong truyÖn. TrÎ ®· n¾m vµ hiÓu ®îc néi dung chÝnh cña bµi th¬, n¾m râ cèt truyÖn. - TrÎ rÊt thÝch ®îc ho¹t ®éng víi c¸c giê lµm quen v¨n häc tham gia vµo giê häc tho¶i m¸i, nhÑ nhµng vµ ®¹t kÕt qu¶ . - GÇn nh 100% trÎ cã ®ñ kh¶ n¨ng tham gia vµo ho¹t ®éng víi v¨n häc nghÖ thuËt: DiÔn kÞch, ho¹t c¶nh, kÓ t¸c phÈm cã nghÖ thuËt, cã s¸ng t¹o, thÓ hiÖn tÝnh chÊt bµi th¬, néi dung c©u truyÖn ®¹t gÇn b»ng 95 - 97%. - VÒ b¶n th©n, t«i rÊt thÝch d¹y giê lµm quen v¨n häc, lªn líp víi tinh thÇn ®· quen víi c¸ch x©y dùng cho m×nh mét kÕ ho¹ch so¹n gi¶ng, x©y dùng mét ®Ò tµi chung cho viªch híng tíi khi so¹n bµi, cã sù dÉn d¾t, lång ghÐp xuyªn suèt tiÕt d¹y, kh«ng rËp khu«n, m¸y mãc víi ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch. 12 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku - Qua tiÕp cËn víi mét sè ®æi míi vÒ viÖc cho trÎ lµm quen víi m«i trêng v¨n häc - ch÷ viÕt gióp cho c« vµ trÎ ph¸t huy tèi ®a tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng víi v¨n häc nghÖ thuËt. §Ó®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn b¶n th©n còng rót ra ®îc kinh nghiÖm ®ã lµ: - Cµng ph¶i nghiªn cøu kü c¸c lo¹i s¸ch híng dÉn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ch¨m sãc vµ gi¸o dôc MÇm non ë c¶ ba ®é tuæi. (Theo ®æi míi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc mÇm non cña Vô gi¸o dôc mÇm non ) - CÇn x¸c ®Þnh râ yªu cÇu cña bµi d¹y vµ tõ ®ã x©y dùng mét ®Ò tµi ®Ó híng tíi viÖc so¹n bµi còng nh lªn tiÕt ®îc xuyªn suèt h¬n. - Chän néi dung tÝch hîp phï hîp, nhÑ nhµng vµ lu ý tr¸nh l¹m dông tÝch hîp g©y nhµm ch¸n vµ nÆng nÒ trong tiÕt d¹y. - Gi¸o viªn ph¶i cã n¨ng lùc vÒ kh¶ n¨ng dÉn d¾t, giäng ®äc, giäng kÓ, ng÷ ®iÖu , s¾c th¸i vµ sö dông tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã mét c¸ch hµi hßa vµ thuÇn thôc khi lªn líp. - Ph¶i lu«n lu«n t×m tßi , s¸ng t¹o trong viÖc tæ chøc ho¹t ®éng ,tr¸nh rËp khu«n ¸p ®Æt trÎ vµo ho¹t ®éng. - Ph¶i thêng xuyªn n©ng cao kiÕn thøc vµ kü n¨ng thùc hµnh lµm quen víi c¸c t¸c phÈm v¨n häc, ®ång thêi tÝch cùc t×m tßi nh÷ng ph¬ng ph¸p tèt cho trÎ ho¹t ®éng phï hîp vµ ph¶i lu«n linh ho¹t trong khi híng dÉn trÎ ë ho¹t ®éng chung vµ ho¹t ®éng gãc. - Ph¶i t×m tßi s¸ng t¹o trong viÖc lµm ®å dïng d¹y häc, thêng xuyªn thay ®æi míi l¹ nh»m thu hót vµ l«i cuèn trÎ vµo giê häc mét c¸ch tÝch cùc nhÊt. - ThËt sù yªu nghÒ vµ yªu th¬ng trÎ, lu«n quan t©m ®Õn c¸c ch¸u, ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng ch¸u cßn rôt rÌ, nhót nh¸t ®ång thêi ph¸t hiÖn nh÷ng ch¸u m¹nh d¹n, tù tin khi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ, cã n¨ng khiÕu vÒ giäng ®äc, giäng kÓ, kÓ hay, diÔn c¶m vµ cã n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc ®Ó cã híng gióp ®ì ch¸u ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn vµ thùc sù ®em ®Õn cho trÎ nh÷ng niÒm vui trong c¸c ho¹t ®éng nghÖ thuËt víi c¸c t¸c phÈm v¨n häc. §óng nh thÕ, v¨n häc lµ mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong sù lín lªn cña trÎ vµ kÓ c¶ trong cuéc sèng ®êi thêng. V¨n häc kh«ng chØ t¹o niÒm say mª høng thó vÒ nghÖ thuËt cho trÎ mµ kÓ c¶ nh÷ng phÈm chÊt trong s¸ng , trÝ tuÖ minh mÉn còng nh con ngêi dÎo dai vµ tinh thÇn s¶ng kho¸i. V¨n häc cßn ®em ®Õn cho con ngêi sù l¹c quan, yªu ®êi trong cuéc sèng lao ®éng khã nhäc hµng ngµy. ChÝnh v¨n häc ®· ®µo t¹o nh÷ng con ngêi n¨ng ®éng, s¸ng t¹o nghÖ thuËt, kh¸m ph¸ vµ yªu thÝch nghÖ thuËt. Mét sè kinh nghiÖm trªn tuy cßn nhá bÐ nhng ®ã lµ sù cè g¾ng t×m tßi, häc hái vµ nghiªn cøu cña b¶n th©n, mét mÆt ®· t¹o cho b¶n th©n c¶m thÊy yªu thÝch, tù tin trong so¹n gi¶ng còng nh lªn líp m«n lµm quen v¨n häc, mÆt kh¸c ®em ®Õn cho trÎ kh«ng Ýt høng thó trong giê häc vµ ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong c¸c giê d¹y. KÝnh mong sù gãp ý vµ xÐt duyÖt cña Héi ®ång khoa häc ®Ó b¶n th©n cã thªm ®îc nhiÒu kinh nghiÖm h¬n trong gi¶ng gi¶ng d¹y m«n lµm quen v¨n häc. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n . 13 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku Tµi liÖu tham kh¶o: 1. Ch¬ng tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc mÉu gi¸o vµ híng dÉn thùc hiÖn 3 ®é tuæi - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc. 2. Híng dÉn thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ mÉu gi¸o 3 ®é tuæi (Theo néi dung ®æi míi h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc” Nhµ xuÊt b¶n Hµ Néi 2006. 3. Hµ NguyÔn Kim Giang - Ph¬ng ph¸p kÓ s¸ng t¹o truyÖn cæ tÝch thÇn k× cho trÎ mÉu gi¸o - NXB§HQG Hµ Néi - 2004. 4. Ph¬ng ph¸p cho trÎ lµm quen t¸c phÈm v¨n häc - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc - 1976. 5. Hµ NguyÔn Kim Giang - Cho trÎ lµm quen víi t¸c phÈm v¨n häc- Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn. NXB §¹i häc quèc gia Hµ Néi. 6. T¹p chÝ gi¸o dôc mÇm non sè 05 - 2006. 7. §inh Hång Th¸i - Ph¬ng ph¸p ph¸t triÓn lêi nãi trÎ em - NXB §¹i häc s ph¹m, §H - 2006. 14 Trần Thị Thanh Tân – Mầm non 3/2, Pleiku Môc lôc: I. §Æt vÊn ®Ò II. Nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò III. KÕt qu¶ vµ viÖc phæ biÕn øng dông néi dung vµo thùc tiÔn Trang 2 4 15 15