Tài liệu Skkn kinh nghiệm tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học

I/ĐẶT VẤN ĐỀ Trò chơi dân gian là một sinh hoạt văn hóa do nhân dân sáng tạo trong quá trình lao động, sản xuất và được lưu truyền tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng, trò chơi dân gian xưa được xem như là hình thức giáo dục đơn giản, giúp hình thành nhân cách cũng như phát triển thể chất cho trẻ nhỏ. Nó thường được thể hiện là các hành vi bắt chước của trẻ nhỏ từ các hành động của người lớn hay sự truyền dạy của người lớn cho trẻ nhỏ. Cứ thế các trò chơi dân gian được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác như một di sản văn hoá dân tộc. Tuy nhiên trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhất là các trung tâm đô thị các bậc cha mẹ thì luôn bận rộn với công việc nên ít có thời gian để giải thích ý nghĩa và dạy cho con cách chơi các trò chơi này, còn các nhà trường thì thường vẫn còn tâm lý xem nhẹ các trò chơi dân gian cho trẻ mà chú ý quá nhiều vào vấn đề học của trẻ. Chính vì vậy mà PGS, TS Nguyễn Văn Huy, Giám đốc bảo tàng dân tộc học Việt Nam cho rằng: "Cuộc sống với trẻ nhỏ là không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ nhỏ mà nó còn chứa đựng cả một nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ nâng cánh cho tâm hồn, giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, sáng tạo, sự khéo léo mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương đất nước. Trẻ em ở một xã hội công nghiệp chỉ quen với máy móc và không có khoảng trống để chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen với những trò chơi dân gian của thiếu nhi thuở trước, đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ ở các thành phố mà ở cả các vùng nông thôn, nơi mà đang dần bị đô thị hoá mạnh mẽ. Vì thế giúp các em hiểu về cội nguồn với những trò chơi dân gian là việc làm cần thiết" Hướng đến mục tiêu “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm mà 1 còn giúp học sinh rèn khả năng ứng xử văn hóa, không ra vào những games trực tuyến bạo lực vô bổ đang tràn lan và các tệ nạn xã hội. Trong trường học sau những giờ học căng thẳng, các em được chơi các trò chơi dân gian bổ ích sẽ tạo nên hứng thú cho những giờ học tiếp theo. Thông qua hoạt động tiếp cận của học sinh khi chơi trò chơi dân gian thì chính các em là những người nuôi dưỡng và phổ biến văn hoá dân tộc ở lứa tuổi quan trọng nhất hình thành văn hoá dân tộc. Vì vậy đưa trò chơi dân gian vào trường học là phù hợp và cần thiết vì nó không chỉ là một giải trí đơn thuần mà thông qua việc chơi cũng đã góp phần vào việc giáo dục có hiệu quả, giúp học sinh tăng cường sức khoẻ, phát triển giao tiếp, bình đẳng giới, hình thành nhân cách con người Việt Nam ở các em và trong toàn xã hội. Từ những lý do trên tôi đã chọn đề tài: Kinh nghiệm tổ chức các trò chơi dân gian ở trường tiểu học. II/ THỰC TRẠNG VIỆC ĐƯA CÁC TRÒ CHƠI DÂN GIAN VÀO TRƯỜNG HỌC: 1. Thực trạng: Những trò chơi dân gian hồn nhiên hấp dẫn ngày nay đang bị mai một. Hiện nay trong nhà trường có dạy những trò chơi nhưng còn nặng về mục đích “học”, nhẹ về “chơi”, gia đình học sinh thì quá bận bịu với công việc khác nên thiếu quan tâm hướng dẫn các em chơi, còn học sinh thì lại bù đầu vào việc học nên ít có thời gian để chơi. Vì vậy chúng ta rất hiếm khi bắt gặp hình ảnh các em tụm năm, tụm bảy rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê vào những đêm trăng sáng, những giờ ra chơi. Hơn nữa nền khoa học phát triển, trò chơi điện tử cuốn hút các em, các em mải chơi đã sao nhãng cả việc học. Chính vì vậy các trò chơi dân gian dường như đã bị lãng quên, có những em không biết gì về các trò chơi dân gian, các bài hát, bài đồng dao, các câu thành ngữ như: “một đập ăn quan” ( Trò chơi Ô ăn quan). Bài đồng dao trò chơi “ Mèo đổi chuột”, trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Bịt mắt bắt dê”... không được nhắc đến. Các nhà giáo dục băn khoăn, loay hoay đi tìm một phương pháp giáo dục trẻ em thật sự có hiệu quả trong thời đại mà thông tin bùng nổ và kỹ thuật điện tử xâm nhập đến từng mái trường, từng gia đình, đến từng trẻ em. Làm sao có thể yên tâm với 2 con em mình khi chúng hàng ngày vòi vĩnh tiền bạc của cha mẹ để xúm xít bên những trò chơi điện tử, những trang web không hợp với lứa tuổi. Nhưng chúng ta đã quên đi một phương pháp giáo dục đầy hiệu quả mà chúng ta có sẵn đó là kho tàng đồng dao và trò chơi dân gian, về lĩnh vực giáo dục thì kho tàng này đã cung cấp nội dung và phương pháp giáo dục “không thầy, không sách” tương đối rõ ràng và đầy đủ hơn cả. 2. Những hạn chế, khó khăn trong quá trình thực hiện: Góp phần hưởng ứng phong trào thi đua “ Trường học thân thiện, học sinh tích cực”, năm học 2009-2010 trường đã thực hiện đưa các trò chơi dân gian vào sau phần lễ khai giảng và tiếp đó là thực hiện trong các giờ ra chơi, các hoạt động ngoài giờ lên lớp, lồng ghép trong các tiết học, là người trực tiếp chỉ đạo hoạt động này từ khai giảng năm học mới cho đến khi kết thúc năm học, tôi nhận thấy có những hạn chế khó khăn sau: - Nhìn chung vốn kiến thức về trò chơi dân gian của giáo viên rất nghèo, nhiều giáo viên không thuộc các bài hát, bài đồng dao, không nắm được cách chơi. Cách tổ chức chơi cho học sinh chưa linh hoạt, sáng tạo, nhiều giáo viên rất lúng túng khi làm người quản trò *Ví dụ trò chơi: Thả đỉa ba ba; Rồng rắn lên mây... Rất nhiều giáo viên chưa nắm được luật chơi - Một số trò chơi mai một không còn ai nhớ đến, cách chơi các trò chơi dân gian ít nhiều bị biến tấu - Thời gian đề tổ chức các trò chơi còn ít, thời gian phần lớn dành nhiều cho việc học, đa số chỉ tổ chức ở các tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp. Một trò chơi không thể điễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu là lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thôi. - Học sinh còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với cách chơi, nhiều học sinh còn rụt rè nhút nhát khi chơi. - Các trò chơi có mức độ khó dễ khác nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản nhưng cũng có trò chơi phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong 3 quá trình chơi nên nhiều giáo viên ngại tìm hiểu và chưa là người quản trò nhiệt tình hướng dẫn các em. - Phụ huynh học sinh còn nặng về việc học của con em, chưa thực sự thấy được ích lợi và tác dụng của trò chơi dân gian nên không quan tâm đến việc tổ chức và hướng dẫn các em chơi các trò chơi dân gian. Đồng thời gia đình các em quá bận rộn với việc mưu sinh nên không có thời gian để hướng dẫn chơi các trò chơi dân gian, rồi ngay tại nơi các em sống chưa có khu vui chơi giải trí giúp các em có điều kiện để tiếp cận và chơi các trò chơi dân gian này. III/CÁC GIẢI PHÁP VÀ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC: 1. Các giải pháp đã thực hiện: Từ thực tế như trên tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để tổ chức cho học sinh thật nhiều những trò chơi dân gian vào các hoạt động trong nhà trường không chỉ ở sau phần lễ khai giảng mà ở các giờ ra chơi, các buổi sinh hoạt ngoài giờ lên lớp theo chủ điểm, ở các tiết học, các tiết sinh hoạt tập thể. Cần thu hút tất cả các em tham gia chơi các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi, với thời gian hoạt động. Tôi đã thực hiện các giải pháp sau: 1.1 Sưu tầm nhiều trò chơi dân gian, bổ sung vốn kiến thức về các trò chơi dân gian: Biết nhiều trò chơi dân gian là một nhu cầu không thể thiếu được của người quản trò. Trong "bộ nhớ" của người quản trò cần phải có nhiều loại trò chơi. Theo tính chất, nội dung, theo độ tuổi, theo địa hình (vị trí chơi), theo yêu cầu, theo quy mô... để từ đó có thể sử dụng cho bất kỳ cuộc chơi nào, ở đâu, cho đối tượng nào. Trước hết, quản trò cần nắm vững một số trò chơi hay nhất đã được người chơi hưởng ứng và đã được tổ chức thành công để khởi đầu cho những trò chơi tập thể tiếp theo. Muốn vậy người giáo viên cần phải tự sưu tầm, tìm hiểu các trò chơi dân gian, tôi đã hướng dẫn giáo viên tham khảo theo các nguồn sau: - Các loại trò chơi dân gian đã được in thành sách: Cuốn 100 Trò chơi Dân Gian cho thiếu nhi - Nhà xuất bản Kim Đồng. Một số trò chơi được giới thiệu trên internet (Trang web ca dao và tục ngữ). 4 - Đã được in trên báo và giới thiệu trên truyển hình. Cụ thể Báo Tuổi trẻ, Tạp chí Giáo dục và Thời Đại, chuyên đề Giáo dục tiểu học, kênh VTV2 - Các trò chơi dân gian thường tổ chức trong sinh hoạt cộng đồng mà bản thân được tham dự, được tập huấn, được quan sát, sau đó ghi chép lại. Như tập huấn về trường học thân thiện, học sinh tích cực - Kỹ năng sống. - Các trò chơi dân gian được người khác phổ biến lại. Người quản trò cần biết ghi chép lại những câu đố dân gian, những mẩu chuyện vui để sử dụng khi cần thiết để làm thư giãn cuộc chơi hay khi chuyển sang trò chơi khác. Đồng thời giáo viên cần phải ghi lại những kinh nghiệm, tư liệu của người khác mà mình đã gặp đề tích luỹ thêm vốn trò chơi, kỹ năng tổ chức trò chơi. 1.2 Chọn trò chơi dân gian cho phù hợp với học sinh tiểu học. Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phong phú, mỗi trò chơi dân gian đều có quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau, chính vì thế người quản trò phải chọn những trò chơi phù hợp với học sinh về sức khoẻ, trình độ, hoàn cảnh điều kiện... Đặc điểm chung của trò chơi dân gian được triển khai trong trường học là đơn giản, dễ chơi, dễ hòa nhập. Dù bất cứ nơi đâu, trong gia đình, tại trường học hay trên đường làng đều có thể tổ chức được các trò chơi dân gian phù hợp. Nếu sân nhà nho nhỏ thì các em chơi ô ăn quan, chơi cờ, đánh chuyền, chặt cây dừa chừa cây mận, bắt ve… Nếu diện tích rộng hơn thì có thể chơi rồng rắn lên mây, đá cầu, trốn tìm, bịt mắt bắt dê… Ở những bãi cỏ lớn thì có thể tổ chức các trò cướp cờ, đánh đu, đá gà, chồng bông sen, cờ chém, kéo co… Cần lưu ý chọn trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp, đồ dùng phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm, cần có sự tham gia của tập thể. Xét về chức năng giáo dục trò chơi dân gian có thể chia thành bốn nhóm: - Nhóm 1: Loại trò chơi vận động: Giúp tăng cường sức khoẻ, thể chất cho học sinh *Ví dụ: Như tập tầm vông; Dung dăng dung dẻ; Lò cò; Bịt mắt bắt dê; Mèo đuổi chuột; Thả đỉa ba ba... - Nhóm 2: Loại trò chơi học tập: Giúp các em biết quan sát, tính toán, tính nhẩm. 5 *Ví dụ: Trò chơi Ô ăn quan, chơi chuyền, cờ que - Nhóm 3: Loại trò chơi sáng tạo: Giúp học sinh có thể tự làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như chong chóng bằng lá dừa, nặn con trâu bằng đất sét, xếp lá dừa thành con châu chấu, làm tò he, làm con nghé bằng lá đa, làm con sâu bằng lá chuối,.... Những trò chơi này giúp trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến, năng khiếu thẩm mỹ cần thiết cho hiện tại và tương lai sau này. *Ví dụ: Chơi diều; Xếp thuyền; làm chong chóng.... - Nhóm 4: Loại trò chơi mô phỏng: là những trò chơi mà học sinh bắt chước cách sinh hoạt của lớn như làm nhà, nấu ăn, mua bán. Trong khi chơi trẻ thi nhau xem ai làm đúng, làm đẹp, ai nhanh hơn... từ đó mà rèn kỹ năng sống cho các em sau này. *Ví dụ: Trò chơi Đi chợ mà các em còn đọc kèm bài đồng dao: “Bắt được cua bấy đem về nấu canh, băm tỏi bỏ hành, xương sông lá lốt. Hay Canh ốc thì ngọt, canh bứa thì chua”. Không nên đưa ra những trò chơi dân gian mà bản thân không nắm vững luật, chưa có sự chuẩn bị, những trò chơi dân gian nguy hiểm: *Ví dụ: Trò chơi đánh khăng, quay cù 1.3 Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi, lời ca, địa điểm: - Đồ dùng đồ chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang tính chất đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có thể không có đồ dùng: *Ví dụ: Trò chơi Thả đỉa ba ba, Mèo đuổi chuột, Chi chi chành chành, Rồng rắn lên mây; Tập tầm vông.... + Có trò chơi yêu cầu có một đồ dùng: *Ví dụ: Bịt mắt bắt dê (một chiếc khăn bịt mắt); Cướp cờ (Một lá cờ); Nhảy dây (Một cái dây).... + Nhưng cũng có trò chơi cần phải nhiều đồ dùng: 6 *Ví dụ: Trò chơi Chơi chuyền (Một bộ chuyến gồm mười cây chuyền dài bằng chiếc đũa ăn cơm, có thề nhỏ hơn hay ngắn hơn một chút và một quả bóng nhỏ bằng nắm tay học sinh), Ô ăn quan, nhảy bao bố... Tuy nhiên những đồ dùng cho các trò chơi dân gian bao giờ cũng đơn giản và dễ kiếm, không cầu kỳ phức tạp, rất tiện lợi khi tổ chức chơi ở bất kỳ chỗ nào chỉ cần một không gian phù hợp, an toàn là được. - Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian là khi chơi không bao giờ chơi hùng hục thực hiện các vận động của mình mà chúng thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn và phù hợp với tư duy của học sinh. Nên người giáo viên muốn tổ chức các trò chơi dân gian có hiệu quả, thu hút học sinh tham gia bắt buộc phải thuộc các lời bài hát hoặc đồng dao của trò chơi đó. Đồng dao bao gồm nhiều loại cung cấp cho các em kiến thức mà không là kiến thức hệ thống như tư duy người lớn mà là trình bày liệt kê, dừng lại ở những nét bề ngoài dễ nhớ, dễ phân biệt, kích động trí tò mò ở trẻ em. *Ví dụ: Trò chơi Thả đỉa ba ba – lời như sau: Thả đỉa / ba ba Chớ bắt / đàn bà Tha tội / đàn ông Cơm trắng như bông Gạo thuyền như nước Đổ mắm / đổ muối Đổ chuối / hạt tiêu Đổ niêu / nước chè Đổ phải nhà nào Nhà ấy ..... chịu *Trò chơi Rồng rắn lên mây Rồng rắn lên mây 7 Có cây lúc lắc Hỏi thăm thầy thuốc Có nhà hay không ................................................. - Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con. - Con lên mấy ? - Con lên một - Thuốc chẳng hay - Con lên hai. - Thuốc chẳng hay Cứ thế cho đến khi: - Con lên mười. - Thuốc hay vậy. Kế đó, thì thầy thuốc đòi hỏi: + Xin khúc đầu. - Những xương cùng xẩu. + Xin khúc giữa. 8 - Những máu cùng me. + Xin khúc đuôi. - Tha hồ mà đuổi....... * Trò chơi Chơi chuyền: Bắt đầu từ bàn một: “ Cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến, con nhện, chăng tơ, quả mơ có hột....” sau đó là nhóm đôi: “ Đôi tôi, đôi chị.....cùng với đọc là việc tung quả bóng lên và tay nhặt lấy cây chuyền và đỡ quả bóng vừa tung sao cho khỏi rơi. Đồng dao chẳng những cung cấp về kiến thức tự nhiên mà còn là kho kiến thức, trong họ ngoài làng xã hội, về hội hè, đình đám, về đồ ăn, thức uống... *Ví dụ: “Những nồi cơm nếp, những tệp bánh chưng, mứt bí, mứt gừng, mứt chanh, mứt khế”. Hay “Ông thầy có sách, thợ ngạnh có dao, thợ rèn có búa” Như vậy thiếu những câu nói, bài đồng dao hay những câu hát thì trò chơi không thể tiến hành. Đồng dao và trò chơi như chất keo kết nối những tình bạn trong sáng, ngây thơ giữa lũ trẻ với nhau mà ta khó tìm thấy trong những trò chơi hiện đại ngày nay. Vì vậy muốn tổ chức các trò chơi dân gian đạt yêu cầu giáo viên phải cho các em vừa chơi vừa đọc lời và thuộc lời. Các bài đồng dao dù dài hay ngắn nhưng rất dễ nhớ và phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ em. - Lựa chọn địa điểm và không gian chơi: Trò chơi dân gian đều có luật chơi và cách chơi khác nhau. Có những trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao, số lượng người tham gia chơi lớn đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như Kéo co; Rồng rắn lên mây; Thả đỉa ba ba; Trồng nụ trồng hoa. + Nếu là không gian hẹp thì tổ chức Ô ăn quan, Chơi chuyền, Kéo cưa lừa xẻ. + Nếu là tổ chức ở các tiết học: Nghỉ giải lao giữa tiết (đối với khối 1) hay cuối tiết học (Với các khối 2, 3, 4, 5) thì tổ chức các trò như: Tập tầm vông cho hai em quay vào nhau chơi vừa hát vừa đập lòng bàn tay vào nhau, hoặc đập 9 thẳng hoặc đập chéo, hoặc một cao một thấp; Tổ chức nhóm chơi chi chi chành chành... Chính vì vậy người giáo viên cần phải nắm vững cách chơi của từng trò để lựa chọn tổ chức chơi cho phù hợp với yêu cầu. 1.4 Cần động viên tất cả học sinh đều tham gia chơi: Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ quy định một số người chơi nhất định. Vì vậy yêu cầu người hướng dẫn cần khuyến khích, động viên tất cả học sinh tham gia chơi, càng đông càng vui: *Ví dụ: Trò chơi Bịt mắt bắt dê: Mỗi khi có một người vào thêm vòng tròn chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Trò chơi Rồng rắn lên mây thì cái đuôi sẽ dài ra và mọi người đều được chơi được chạy như nhau. Trong khi chơi mọi học sinh đều bình đẳng như nhau. Người giáo viên phải khách quan, trung thực đối với mọi nhóm chơi, mọi đối tượng chơi để đảm bảo tính giáo dục của trò chơi, không nên tranh cãi trong lúc chơi và tuyệt đối không dùng nhục hình để phạt người chơi sai, chơi không đúng. Giáo viên phải biết động viên khuyến khích học sinh tham gia chơi. Tuyên dương các em bằng những tràng vỗ tay hay những bài hát tạo không khí vui tươi, thoải mái, phấn khởi tạo những ấn tượng tốt đẹp, gây hứng thú trong những giờ chơi khác. 1.5 Tổ chức chuyên đề cho giáo viên về trò chơi dân gian, thi chơi các trò chơi dân gian của học sinh giữa các khối: Để tất cả giáo viên có những kiến thức và nhớ về trò chơi dân gian (cách chơi và lời đồng dao kèm theo trong khi chơi), ngay từ đầu năm học tôi đã triển khai chuyên đề Giới thiệu một số trò chơi dân gian do cô Phạm Thị Hương – giáo viên khối 4 triển khai. Mỗi trò chơi sau khi đã hướng dẫn cách chơi, tôi yêu cầu giáo viên đều tham gia chơi thử. Đồng thời yêu cầu mỗi giáo viên giới thiệu cho đồng nghiêp của mình một trò chơi khác mà mình đã biết đề bổ sung vốn kiến thức về trò chơi dân gian cho phong phú. 10 Trong năm học Ban phụ trách thiếu nhi đã tổ chức được hai sân chơi lớn hoạt động ngoài giờ về các trò chơi dân gian cho học sinh toàn trường đó là: Tổ chức chơi các trò chơi dân gian. Ngoài ra, vào những giờ ra chơi giáo viên đã hướng dẫn cho các em chơi các trò chơi dân gian một vài lần và những trò chơi khác nhau cho các em tham gia chơi tập thể như nhảy bao bố, cướp cờ, Bịt mắt bắt dê; Ô ăn quan.... từ đó các giờ ra chơi hàng ngày các em tự tổ chức chơi với nhau và nhiều cô giáo cũng tham gia cùng chơi với các em. Bên cạnh đó vui nhất, thoải mái nhất là các tiết học thể dục có đan xen chơi, các tiết sinh hoạt tập thể. Đặc biệt các tiết sinh hoạt sao các em học sinh khối 4, khối 5 đã hướng dẫn và tổ chức cho các em khối 1, khối 2 chơi các trò chơi dân gian rất sinh động, sảng khoái. *Tóm lại: Trò chơi dân gian dù là trò cần có đồ dùng hay không có đồ dùng, cần không gian nhiều hay không gian ít, dù là có lời ca kèm theo hay không có lời ca kèm theo thì đều rất dễ chơi và chơi rất đơn giản, không cầu kỳ, không tốn kém chơi được ở mọi lúc, mọi nơi, dụng cụ dễ kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ thiên nhiên, thậm chí chỉ là cái gậy, hòn đá, viên bi chúng có thể nhặt được trong vườn, trên sân, trên đường... là có thể phục vụ cho trò chơi. Các trò chơi dân gian rất phong phú về thể loại, mỗi trò thường có quy luật riêng, mang sắc thái khác nhau và có tác dụng khác nhau, song nhìn chung việc chơi các trò chơi dân gian đều giúp các em rèn luyện các đức tính quý như: thật thà, lễ phép, cần cù, dũng cảm, rèn luyện cho các em khả năng quan sát, phán đoán, tăng cường sức khoẻ, tạo cho các em sự nhanh nhẹn, mạnh mẽ, bền bỉ, khéo léo. Đồng thời còn giáo dục cho các em ý thức kỷ luật, tinh thần tập thể, biết vận dụng các kỹ năng vào cuộc sống hàng ngày. Vì trò chơi không quy định chỉ một vài người chơi nên tất cả các em đều thích được tham gia chơi. 2. Kết quả: Qua một số kinh nghiệm chỉ đạo tổ chức thực hiện các trò chơi dân gian vào trường học, qua một năm thực hiện, tôi nhận thấy kết quả đạt được như sau: * Đối với nhà trường: 11 - Góp phần thực hiện các tiêu chí của phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. - Thành lập được Thư viện trò chơi dân gian để giáo viên và đồng nghiệp tham khảo. - Góp phần vào việc bảo tồn được di sản văn hoá dân tộc Việt Nam - Ngoài giờ ra chơi, các hoạt động giờ lên lớp các trò chơi dân gian còn được thực hiện ở các giờ thể dục, môn tiếng việt (Phần luyện từ và câu), cả giáo viên và học sinh đều thích thú và thoải mái, giảm căng thẳng sau các giờ học. - Được đông đảo phụ huynh nhiệt tình ủng hộ nhất là sau khi dự lễ khai giảng năm học * Đối với giáo viên: - Góp phần gìn giữ, phát huy các trò chơi dân gian, làm cho vốn kiến thức về trò chơi dân gian ngày càng phong phú về thể loại. Phát huy khả năng tìm tòi, sáng tạo trong các hoạt động để có thể lồng ghép các trò chơi đó vào các tiết học với nội dung phù hợp. - Tạo sự thân thiện gần gũi với học sinh vì vừa là người hướng dẫn vừa là bạn chơi với học sinh. - Giáo viên trở nên năng động, linh hoạt, tự tin hơn khi tổ chức các hoạt động tập thể từ đó tham gia nhiệt tình các phong trào tập thể. - Nâng cao năng lực chuyên môn. Như được sống lại với thuở ấu thơ của mình. * Đối với học sinh: - Chính các em là những người nuôi dưỡng và phổ biến văn hoá, phong tục truyền thống dân tộc. Học sinh cảm nhận được nét đẹp của văn hoá dân tộc. Từ đó giúp học sinh tạo được lòng ham muốn tạo ra những nét đẹp trong cuộc sống. - Học sinh nhớ tên các trò chơi biết được cách chơi và luật chơi của những trò chơi dân gian, vì vậy tăng khả năng ghi nhớ có chủ đích và khả năng tưởng tượng trong các hoạt động vui chơi. - Đa số các em đều tích cực và thích thú khi chơi các trò chơi dân gian, tham gia nhiệt tình, sôi nổi, thoải mái và tự tin. Các em góp phần không nhỏ vào 12 sự thành công của các hoạt động trong nhà trường như lễ khai giảng ( Phẩn chơi các trò chơi dân gian), các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp... - Học sinh thể hiện được sự đoàn kết, tính kỷ luật, tinh thần tập thể khi chơi. Đặc biệt học sinh đã tự biết tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn ở các giờ ra chơi, các buổi sinh hoạt sao. Đa số các em được mở rộng kiến thức và có thêm nhiều hiểu biết về các trò chơi dân gian - Tăng cường sức khoẻ, cân bằng nguồn năng lượng dư thừa trong cơ thể, nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người. - Giúp học sinh có kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc theo nhóm, các em không tham gia các trò chơi vô bổ, bạo lực.. - Các em thêm yêu quý và tự hào về văn hoá, phong tục truyền thống của dân tộc Việt Nam, thêm yêu trường lớp, yêu quý bạn bè, thầy cô, thích được đến trường. - Không còn cảnh nhiều học sinh rượt đuổi nhau, nghịch phá. Thay vào đó sân trường rộn rã những nhóm nhảy lò cò, túm tụm chơi ô ăn quan... Các em thuộc các bài đồng dao hay. Sau giấc ngủ trưa, chuẩn bị vào giờ học buổi chiều, các em cũng khởi động bằng những trò chơi dân gian thú vị như nhảy lò cò, Ô ăn quan - Một số học sinh lớp 4 còn khoe: Từ khi học được cách chơi trò Thả đỉa ba ba, Rồng rắn lên mây....ở trường, em mang về chơi với các bạn ở cùng khu phố và ai cũng rất thích. Qua hỏi một số học sinh của trường: Các em có thích chơi trò chơi dân gian không thì có 100% các em đều trả lời rất thích tham gia chơi các trò chơi dân gian IV/ KẾT LUẬN: *Bài học kinh nghiệm: - Bản thân phải nhận thức sâu sắc về ý nghĩa việc đưa các trò chơi dân gian vào trường học. Nắm được mục đích của việc chơi, đó là hình thức chơi mà học. 13 - Cần phải tích cực tìm tòi, sưu tầm thật nhiều các trò chơi dân gian. Cần lựa chọn các trò chơi mang tính giáo dục, lành mạnh, an toàn cho học sinh. - Luôn tạo không khí thân mật, cởi mở, gần gũi với học sinh, tạo điều kiện và khuyến khích cho tất cả học sinh được tham gia, cần động viên khi các em chơi. - Phát huy vai trò của Tổng phụ trách đội, các đoàn thể, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm lớp. - Cần nắm rõ cách chơi trước khi hướng dẫn các em. Chọn trò chơi dân gian phù hợp với không gian và đặc điểm của buổi chơi. *Kết luận: Trò chơi dân gian là loại hình giáo dục rất có hiệu quả vì nó vừa là phương tiện giải trí lành mạnh, vui chơi sinh động, phù hợp với đặc điểm tâm lý, vừa là phương tiện giáo dục nhẹ nhàng sâu sắc, các trò chơi dân gian vừa dễ tiếp cận vừa không tốn kém mà mang lại kết quả giáo dục cao trong trường học. Góp phần nâng cao nhận thức, tăng cường thể lực cho trẻ, phát triển các giác quan, giúp trẻ trở thành những người tài giỏi trong tương lai. Giúp trẻ thoả mãn nhu cầu vui chơi mà lại bảo tồn được một di sản văn hoá tốt đẹp của dân tộc, góp phần vào việc thực hiện phong trào Trường học thân thiện, học sinh tích cực. Việc đưa trò chơi dân gian vào trường học là đúng đắn vì trò chơi dân gian đối với trẻ em đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bè bạn, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh của các em đẹp hơn và rộng mở. Tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỷ niệm quý báu theo suốt cuộc đời, làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ của các em. Chính vì vậy Trò chơi dân gian cần được giữ gìn, phát huy và bảo tồn, rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường phù hợp với lứa tuổi. Trò chơi dân gian không thể thiếu trong các lần sinh hoạt đội, sao, sinh hoạt tập thể, ngoại khóa. Qua đó giúp học sinh giảm bớt căng thẳng sau những tiết học, làm các em thêm yêu trường, lớp, thầy cô, bạn bè. Cụ thể hơn là góp phần hoàn thành mục tiêu giáo dục về xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực. 14 Sáng kiến này được hoàn thành, tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp đã nhiệt tình giúp đỡ và hợp tác thực hiện việc sưu tầm và tổ chức các trò chơi dân gian trong trường học. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức thực hiện các trò chơi dân gian trong trường tiểu học. Bước đầu thực hiện nhưng cũng thu được kết quả tương đối tốt, dễ áp dụng cho mọi đối tượng cho mọi điểm trường, qua đây tôi mong muốn chia sẻ kinh nghiệm việc tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh của mình với các đồng nghiệp. Trong năm học tới ngoài việc tiếp tục tổ chức chơi các trò chơi dân gian, chúng tôi sẽ sưu tầm và tổ chức thực hiện các điệu múa, tìm hiểu về làn điệu dân ca để tiếp tục đưa vào nhà trường. Kiên Lương, ngày 12 tháng 5 năm 2010 Người viết Lê Thị Xuân Huệ 15