Tài liệu Skkn kinh nghiệm quản lý học sinh thực hiện chỉ tiêu lâm sàng

I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Hoàn cảnh tạo ra sáng kiến kinh nghiệm: Trường TC Y- Dược Hợp Lực là nơi đào tạo những cán bộ y tế tương lai. Xuất phát từ yêu cầu chăm sóc sức khỏe cho nhân dân cần 1 đội ngũ cán bộ y tế có kiến thức Y học hiện đại, có kỹ năng , kỹ xảo cao, có tinh thần thái độ phục vụ tốt và có khả năng tự học vươn lên. Để học sinh tích cực học tập lâm sàng là một quá trình khổ luyện trong dạy và học . Nhưng việc quan trọng nhất trong thực hành lâm sàng là “củng cố ý thức tự học cho người học” nhằm giúp cho học sinh tự rèn luyện nghề nghiệp. Phương pháp quản lý học sinh và theo dõi thực hiện chỉ tiêu lâm sàng này đã củng cố cho học sinh tự đánh giá thực hành, biến đào tạo thành tự đào tạo, biến đánh giá thành tự đánh giá, làm cho học sinh biết tự điều chỉ được các chỉ tiêu phải làm được trong thực hành lâm sàng tại khoa sản Bệnh Viện Đa Khoa Hợp Lực và thực tế tốt nghiệp ở các trung tâm y tế huyện. Cho phép tôi được chia sẻ kinh nghiệm quản lý 600 học sinh điều dưỡng trung học và y sỹ đa khoa thực hiện chỉ tiêu lâm sàng từ năm 2010- 2011 đã áp dụng phương pháp cho học sinh tự quản lý chỉ tiêu lâm sàng. 2. Thực trạng: - Những thuận lợi: + Trường trung cấp Y- Dược Hợp Lực có một đặc trưng khác biệt so với các trường đào tạo nghành Y – Dược khác trên địa bàn tỉnh thanh hóa là có một mô hình trường viện, Bệnh viện đa khoa hợp lực lại có một khoa phụ - sản với quy mô xây dựng lớn trang thiết bị hiện đại cùng đội ngũ Y- Bác sỹ giỏi, nhiệt huyết, yêu nghề và đầy kinh nghiệm nên rất thuận lợi cho học sinh học tập lâm sàng sản ngay tại bệnh viện. + Trong quá trình học lâm sàng tại bệnh viện được Ban Giám Hiệu cùng phòng Đào tạo đã có kế hoạch và chương trình cụ thể, sát thực về lịch học và lịch dạy cho từng lớp. + Các y bác sỹ, điều dưỡng và các chị nữ hộ sinh trong khoa luôn tạo điều kiện cho việc học tập của các em đạt kết quả tốt nhất. + Trong quá trình các em học lâm sàng tại khoa Ban giám hiệu, Phòng đào tạo đã phối hợp chặt chẽ với ban lãnh đạo khoa để tạo điều kiện tốt nhất cho các em học tập. 1 - Những khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi trên, trong quá trình học sinh đi lâm sàng còn gặp phải rất nhiều những khó khăn, những khó khăn sau đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học lâm sàng: + Mỗi lớp học sinh quá đông ( trên 50 em ) khó cho việc hướng dẫn “cầm tay chỉ việc”. + Khoa sản lượng bệnh nhân đông, nhân viên lại phân tán quá nhiều việc như: mổ, nạo hút thai, đỡ đẻ, đặt vòng, tiêm truyền, tắm bé, thay băng, làm thuốc âm đạo, chăm sóc sau mổ v.v.. nên việc hướng dẫn thực hành cho các em đôi khi còn hạn chế. + Học sinh hết thời gian học tập lâm sàng nhận được rất ít kiến thức, thậm chí có em còn chưa hiểu được chức năng và nhiệm vụ của khoa phụ sản. II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC LÂM SÀNG SẢN – PHỤ KHOA 1.Đối tượng: 300 học sinh điều dưỡng trung học thuộc các khóa : Đ D 1 A, Đ D 1B, Đ D 1 C, Đ D 1D, Đ D 1 E. 300 học sinh y sỹ đa khoa thuộc các khóa : Y 1A, Y 1 B, Y 1C, Y 1D, Y 1E . 2. Giải pháp: Đối với khối các nghành đào tạo nghành Y- Dược nói chung, trường trung cấp Y- Dược Hợp Lực nói riêng chất lượng học tập phán ánh thông qua học lý thuyết và học thực hành. Lý thuyết và thực hành phải đi đôi với nhau, đôi khi kỹ năng thực hành còn được coi trọng đặc biệt. Vì vậy muốn nâng cao kỹ năng thực hành học sinh phải được học lâm sàng một cách có hiệu quả. Chính vì thế trong công tác tổ chức học lâm sàng phải càng tốt thì chất lượng đào tạo lâm sàng càng đạt hiệu quả cao. Sau đây tôi xin giới thiệu phương pháp để nâng cao chất lượng quản lý lâm sàng đạt kết quả cao: Trên cơ sở bảng chỉ tiêu lâm sàng của nhà trường. Thiết kế mẫu để học sinh tự theo dõi, sau đó dựa vào kết quả các bảng chỉ tiêu để tổng hợp lại. Rút ra những chỉ tiêu đã đạt được và chưa đạt được, tìm nguyên nhân và biện pháp khắc phục. 2 Học sinh vào đầu kỳ thực tập đã được phòng đào tạo thông báo lịch học tập lâm sàng trong học kỳ, chỉ tiêu lâm sàng phải thực hiện của từng học sinh. Buổi đầu đến khoa thực tập được giáo viên giới thiệu về hoạt động của khoa, nội dung phải thực hiện của từng học sinh. Đọc bảng chỉ tiêu phải đạt được ở khoa. Phát bảng chỉ tiêu cho học sinh tự ghi chỉ tiêu lâm sàng phải thực hiện tại khoa sản, hướng dẫn cách ghi các chỉ tiêu đã thực hiện được. Sau mỗi buổi thực tập học sinh tự ghi những việc đã làm được vào bảng chỉ tiêu. Bảng chỉ tiêu này luôn được mang đi trong các buổi thực tập. Giáo viên dựa trên bảng chỉ tiêu của nhà trường hướng dẫn cho học sinh làm các thao tác, uốn nắn kịp thời, “cầm tay chỉ việc” giúp cho học sinh đáp ứng được các nhu cầu chăm sóc người bệnh để đạt được chỉ tiêu lâm sàng của nhà trường đề ra. 3. Tổ chức thực hiện : Mô hình phân công chăm sóc của bệnh viện là mô hình phân công thực tập theo nhóm của học sinh. Học sinh đến khoa thực tập giáo viên cũng phân công theo nhóm, theo đơn nguyên của khoa phòng.Phân công cụ thể buồng bệnh cho từng học sinh và trong quá trình thực tập học sinh sẽ thực hiện công việc dựa theo bảng chỉ tiêu đã được phân công. Cách phân công học sinh thực tập theo đơn nguyên theo 4 nhóm sau 1 tuần thì đổi nhóm để quay đủ 4 vòng theo đơn nguyên, để mỗi học sinh đều được thực hiện mọi thủ thuật trong khoa. Đầu tuần thực tập lên lịch mời giáo viên khoa giảng tuần 2 tiết. Mời giảng vào thứ 3 và thứ 5 hàng tuần. Hướng dẫn học sinh 30 phút đầu giờ vệ sinh quang cảnh và vệ sinh phòng bệnh kết hợp với khoa để vừa học vừa làm và đề nghị khoa tạo mọi điều kiện giúp nhà trường đào tạo học sinh để đạt được các chỉ tiêu của nhà trường đề ra trong quá trình thực tập. Cuối tuần học sinh tự báo cáo lại chỉ tiêu phải thực hiện, đã thực hiện và chưa thực hiện được. Giáo viên tìm nguyên nhân để có biện pháp bổ sung chỉ tiêu thiếu. Cụ thể : tổ 1 lớp đ d 1A có 12 em thực tập 4 tuần tại khoa sản, thời gian thực tập từ 18/11/2010 đến 13/12/2010 tôi phân công theo bảng sau: 3 Chỉ tiêu\ tuần Tiêm truyền tuần 1 tuần 2 tuần 3 tuần 4 Thân, Tài, Thanh, Nhung , Dương, Tâm,Trí Chuyên, Thương, Sen Nhung , Thanh, Phong Tài, Tâm,Trí Thắng Thân,Dương Thương, Chuyên, Làm thuốc âm Thắng Thanh, Phong Nhung , Thân,Dương, đạo Chuyên, Thương, Sen Phong Thắng Thân,Dươg, Nhung , Thanh, Sen Thương, Chuyên, Thắng Phong Thay băng Tắm bé Tài, Tâm,Trí Khám thai ,Sen Tài, Tâm,Trí Thanh, Thân, Tài, Chuyên, Nhung , Dương, Tâm,Trí Phong Thương, Khám phụ Sen Tài, Thắng Nhung , Thân,Dương, khoa Tâm,Trí Thương, Sen Thắng Thanh, Chuyên, Phong Thụt tháo và Nhung , Thân,Dương, Sen vệ sinh tại Thanh, Thương, giường Chuyên, Thắng Đỡ đẻ thường Phong Nhung , Thân, và khâu phục Thương, Dươg, Sen hồi TSM Thắng * Giám sát điều hành : Tài, Tâm,Trí Tài, Tâm,Trí Thanh, Chuyên, Phong Giáo viên dựa theo chỉ tiêu lâm sàng đồng thời bám sát người bệnh hướng dẫn cho học sinh cách học lâm sàng. Muốn học được lâm sàng tốt thì phải 4 biết được tâm lý của bệnh nhân nằm điều trị trong bệnh viện ( vì họ rất sợ khi biết học sinh sắp làm các thủ thuật cho mình ). Cho nên học sinh muốn học lâm sàng tốt phải có kiến thức về tâm lý học y học để khi đến với người bệnh biết cách giao tiếp có kỹ năng, có nghệ thuật thì người bệnh mới cho làm các thủ thuật trên họ. Để học sinh làm được các thủ thuật tốt người giáo viên phải uốn nắn kịp thời, “cầm tay chỉ việc”, những thủ thuật khó như đỡ đẻ : đầu tiên tôi đỡ đầu ra sau đó cho học sinh đỡ tiếp.Cắt khâu tầng sinh môn tôi khâu gần xong còn lớp da cho học sinh khâu tiếp hoặc cắt chỉ vết mổ tôi cắt mũi khó còn học sinh cắt mũi dễ .Hàng ngày đi bên cạnh người bệnh chăm sóc cho họ, do biết cách giao tiếp, biết được tâm lý người bệnh nên các chỉ tiêu của nhà trường tôi đều để cho học sinh làm được, người bệnh cộng tác, giúp đỡ và đồng ý cho các em làm thủ thuật.  Tuần cuối của đợt thực tập để 2 ngày cuối tuần tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.  Khi hết thời gian thực tập tại khoa sản, giáo viên phải thông báo kết quả các chỉ tiêu học sinh đã thực hiện được và chưa thực hiện được, từ đó bộ môn có kế hoạch tìm cách bổ sung. Sau đây là một số ví dụ cụ thể trong công tác tổ chức lâm sàng thông qua 2 bảng sau: 1. Bảng thực hiện chỉ tiêu lâm sàng: Họ và tên: Nguyễn Thị Hiền tổ 3: lớp ĐD1A. Thời gian 18/11 đến 13/122011. Nhận xét của giáo viên lâm sàng: - trong 8 chỉ tiêu có : - 2 chỉ tiêu đạt. - 3 chỉ tiêu vượt. - 2 chỉ tiêu thiếu. - 1 chỉ tiêu không làm được. Vì không có người bệnh khi thực tập nên học sinh không được làm. Lưu ý khi em chuyển sang khoa ngoại tổng hợp em cần bổ sung thêm chỉ tiêu thay băng và vệ sinh thân thể cho người bệnh ( nếu có ). 5 2. Bảng thực hiện chỉ tiêu lâm sàng trong thời gian thực tế tốt nghiệp: Họ và tên : Lưu Thị Thanh Lịch, Đ D 1A ( đã tốt nghiệp tháng 2 năm 2011 ) số lần SL làm làm chưa chưa được Tiêm truyền Thay băng Làm thuốc âm yêu cầu 50 lần 50 lần 50 lần được, đạt 40 lần 45 lần 50 lần được 10 lần 5 lần 0 lần làm 0 lần 0 lần 0 lần đạo Tắm bé Khám thai Khám phụ khoa Thụt tháo và vệ 50 lần 100 lần 100 lần 50 lần 50 lần 100 lần 100 lần 50 lần 0 lần 0 lần 0 lần 0 lần 0 lần 0 lần 0 lần 0 lần sinh tại giường Đỡ đẻ thường 50 lần 30 lần 10 lần 10 lần TSM Tiếp nhận thai 200 lần 200 lần 0 lần 0 lần phụ Nhận định tình 200 lần 200 lần 0 lần 0 lần trước đẻ Theo dõi 200 lần 200 lần 0 lần 0 lần chuyển dạ Vệ sinh cho sản 200 lần 200 lần 0 lần 0 lần 200 lần 200 lần 0 lần 0 lần 10 lần 8 lần 2 lần 0 lần TT 1 2 3 4 5 6 7 8 chỉ tiêu và khâu phục hồi 9 10 11 12 trạng của sản phụ phụ trước đẻ Vệ sinh cho sản 13 phụ sau đẻ Nhận định thai 14 nhi đủ tháng, thiếu tháng 6 Chăm sóc trẻ đẻ 15 200 lần 0 lần 0 lần 400 lần 400 lần 0 lần 0 lần 30 lần 30 lần 0 lần 0 lần 400 lần 400 lần 0 lần 0 lần 400 lần 400 lần 0 lần 0 lần thuốc hoạch hóa gia đình Hướng dẫn bà 20 200 lần khỏe phá thai sớm. Tư vấn kế 19 0 lần phụ sau cho mẹ và bé Phụ giúp thầy 18 1 lần tháng trong đẻ Giáo dục sức 17 4 lần thiếu lồng ấp Chăm sóc sản 16 5 lần mẹ nuôi con bằng sữa mẹ Kết quả: + Chỉ tiêu đã đạt được : 80 % + Chỉ tiêu chưa đạt được : 15 % + Chỉ tiêu chưa được làm : 5 % 3. Đánh giá kết quả : 3.1. Kết quả cụ thể: Phương pháp dùng bảng quản lý học sinh thực hiện chỉ tiêu lâm sàng là một bảng kiểm tra công việc phải làm, đã làm được và chưa làm được. giáo viên phải tìm nguyên nhân để có biện pháp bổ sung kịp thời về kỹ năng thực hành của học sinh trong quá trình đào tạo. 7 Việc dùng bảng quản lý thực hiện chỉ tiêu lâm sàng đã giúp kích thích học sinh tích cực và tự giác học tập của học sinh. Muốn làm được như vậy, người giáo viên phải dành tình cảm cho học sinh, để học sinh xem giáo viên là người thầy , người mẹ và phát huy tính yêu mến thầy cô, yêu mến người bệnh, coi người bệnh như người thân của mình. Người giáo viên phải rèn luyện cho học sinh về đạo đức, tư cách, lời nói, cử chỉ đúng mực như lời Bác Hồ đã từng căn dặn “ lương y như từ mẫu”. Qua mỗi buổi thực hành, người giáo viên phải để lại hình ảnh tốt đẹp của mình khi phục vụ người bệnh, đồng thời hướng dẫn thủ thuật cho học sinh làm trên người bệnh mẫu mực và sư phạm, luôn nêu cao những tấm gương học sinh có đạo đức nghề nghiệp, có tinh thần thái độ học tập cao để các em học tập. Bên cạch đó, giáo viên phải có kiến thức, phương pháp sư phạm tốt thì mới kích thích được học sinh học lâm sàng tốt và đánh giá kết quả học sinh sau khi hết đợt thực tập tại khoa một cách khách quan . do đó học sinh rất thích phương pháp “ quản lý học sinh thực hiện chỉ tiêu lâm sàng” Qua làm phiếu thăm dò 350/600 học sinh trong 2 năm học 2011 và năm 2012 của các khóa 1,2,3 thì kết quả là 100% đồng ý thực hiện phương pháp học sinh tự quản lý chỉ tiêu lâm sàng, nên kỹ năng thực hành của học sinh ngày càng được nâng cao, chất lượng đào tạo ngày càng được tốt hơn. Cụ thể : - Kết thúc đợt thực tập học sinh học khối nghành Y Sỹ đã làm thành thạo các loại bệnh án. Học sinh khối nghành điều dưỡng đã xây dựng được bảng kế hoạch chăm sóc điều dưỡng các loại. - Các em đã thành thạo trong các việc như: Phụ đỡ đẻ, phụ nạo hút thai, tiêm truyền, tắm bé, đặt vòng, làm thuốc âm đạo .... - Học sinh được đưa về nề nếp, ý thức học tập được nâng lên rõ rệt, tránh được tình trạng ngồi hành lang nghe điện thoại hoặc không biết mình đến khoa học gì và làm gì? Không còn tình trạng tự ti, e dè, ngại tiếp xúc, kém học hỏi. Sau đây là một số tư liệu cụ thể chứng tỏ sau khi áp dụng sáng kiến vào quản lý lâm sàng thì chất lượng học tập đã được nâng lên rõ rệt thông qua lớp điều dưỡng 1A: BẢNG THỐNG KÊ KẾT QUẢ THỰC TẾ LỚP ĐIỀU DƯỠNG 1A 8 Chỉ tiêu thực tế tốt nghiệp Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện Tiêm truyền Thay băng Làm thuốc âm đạo Tắm bé Khám thai Khám phụ khoa Thụt tháo và vệ sinh tại sáng kiến 60 % đạt yêu cầu 30 % đạt yêu cầu 50 % đạt yêu cầu 50 % đạt yêu cầu 50 % đạt yêu cầu 50 % đạt yêu cầu 50 % đạt yêu cầu sáng kiến. 80 % đạt yêu cầu 90 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu giường Đỡ đẻ thường và khâu phục 30 % đạt yêu cầu 60 % đạt yêu cầu hồi TSM Tiếp nhận thai phụ Nhận định tình trạng của sản 30 % đạt yêu cầu 40 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu phụ trước đẻ Vệ sinh cho sản phụ trước đẻ Nhận định thai nhi đủ tháng, 30 % đạt yêu cầu 30 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 80 % đạt yêu cầu thiếu tháng Chăm sóc trẻ đẻ thiếu tháng 20 % đạt yêu cầu 80 % đạt yêu cầu trong lồng ấp Chăm sóc sản phụ sau đẻ Giáo dục sức khỏe cho mẹ và 20 % đạt yêu cầu 50 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu bé Phụ giúp thầy thuốc phá thai 50 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu sớm. Tư vấn kế hoạch hóa gia đình Hướng dẫn bà mẹ nuôi con 50 % đạt yêu cầu 30 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu 100 % đạt yêu cầu bằng sữa mẹ 3.2. Nguyên nhân thành công: - Có được thành công trên là do bản thân tôi có lòng yêu nghề, tâm huyết giảng dạy. - Tôi đã mạnh dạn áp dụng sáng kiến kinh nghiệm mình vào thực tế. - Được sự giúp đỡ của Ban Giám Hiệu nhà trường, Phòng đạo tạo và đặc biệt là có sự cộng tác của Tập thể khoa sản Bệnh viện đa khoa Hợp Lực. - Học sinh có ý thức, tinh thần thái độ học tập cao, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy của nhà trường và bệnh viện.Ban cán sự lớp cùng tổ trưởng nhiệt tình và có trách nhiệm hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. 9 III. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT: Tuy mới vào nghành kinh nghiệm giảng dạy và quản lý lâm sàng còn non trẻ song với sự yêu nghề, tâm huyết giảng dạy trong tâm trí tôi luôn mong sao cho học sinh nắm bắt được nhiều kiến thức thực tập nhất, thực hiện được nhiều kỹ năng thành thạo nhất và phải nâng cao được y đức nghành y. Qua 2 năm 2011- 2012 áp dụng phương pháp quản lý học sinh thực hiện chỉ tiêu lâm sàng ở khoa sản bệnh viện đa khoa hợp lực đã kích thích học sinh tích cực học tập lâm sàng , được người bệnh ủng hộ , đồng tình cho học sinh làm thủ thuật trên người bệnh. Do đó các chỉ tiêu lâm sàng đều vượt và đạt chất lượng học sinh ngày càng được nâng cao. Tôi xin được đề nghị với ban giám hiệu nhà trường, phòng đào tạo quản lý lâm sàng cho các đối tượng học sinh học lâm sàng được áp dụng “phương pháp quản lý học sinh thực hiện chỉ tiêu lâm sàng” trong quá trình thực tập, cũng như thực tế tốt nghiệp nhằm kích thích học sinh tự học, tự đánh giá được mức độ hoàn thành của bản thân, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học lâm sàng. Tôi tin rằng nếu được sự giúp đỡ của Ban Giám Hiệu, Phòng đào tạo và tập thể khoa sản Bệnh Viện Đa Khoa Hợp Lực thì sáng kiến kinh nghiệm của tôi chắc chắn sẽ góp phần nâng cao chất lượng học lâm sàng, đồng thời cũng nâng cao chất lượng đào tạo nghề của Trường Trung Cấp Y – Dược Hợp Lực. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới toàn bộ tập thể khoa sản Bệnh Viện Đa Khoa Hợp Lực, ban giám hiệu, phòng đào tạo trong đó dặc biệt là sự giúp đỡ của trưởng khoa BSCKII Nguyễn Văn Kiên, Phó khoa Bs Nguyễn Thị Dưỡng, BSCKI Mai Văn Huệ, Hiệu trưởng BSCKII cô giáo Bùi Thị Thuyết, phó hiệu trưởng phụ trách lâm sàng BSCKI Hoàng Trọng Cừ, Trưởng phòng đào tạo BSCKI cô Trần Thị Thanh đã giúp đỡ tôi hoàn thành sáng kiến trong thời gian vừa qua. Tôi mong ban giám hiệu, phòng đào tạo cùng các giáo viên phụ trách lâm sàng đóng góp cho ý kiến nhỏ bé của tôi được hoàn thiện hơn để tôi có thể chia sẻ sáng kiến của mình đến với các bạn đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Thanh hóa, ngày 15 tháng 05 năm 2012 10 Người viết Mai Thị Tâm 11