Tài liệu Skkn kinh nghiệm “dạy mĩ thuật theo phương pháp đan mạch đạt hiệu quả

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: Kinh nghiệm “Dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả”. 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Dạy học môn Mĩ thuật. 3. Tác giả: Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Lý Giới tính: Nữ Ngày tháng/năm sinh: 01- 07-1977 Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Trường tiểu học Hiệp Hoà – Kinh Môn – Hải Dương. Điện thoại: 01697062255 4. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu : Trường tiểu học Hiệp Hoà – Kinh Môn – Hải Dương. 5. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Từ năm học 2015-2016 đến tháng 2 năm 2017. TÁC GIẢ XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN Nguyễn Thị Thu Lý XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD&ĐT 1 TÓM TẮT SÁNG KIẾN 1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến: Dạy Mĩ thuật áp dụng theo phương pháp Đan Mạch là một phương pháp dạy học mới của giáo dục tiểu học trong giai đoạn hiện nay, nó có tác dụng tích cực trong học tập của học sinh vừa phục vụ kiến thức kỹ năng trọng tâm của bài học cho học sinh vừa phát huy được sự nhanh trí, sáng tạo và rèn luyện tính tự lập, tinh thần tập thể cho học sinh. Môn Mĩ thuật là một trong những môn học nghệ thuật trong chương trình Tiểu học, là môn học được học sinh rất yêu thích. Nó giúp cho học sinh hiểu biết thêm phần nào về nghệ thuật hội hoạ và bổ trợ thêm cho một số môn học khác. Môn học nghệ thuật này nhẹ nhàng, mang tính chất "Học mà chơi, chơi mà học". Thế nên giờ học Mĩ thuật phải diễn ra thoải mái nhưng hiệu quả, kích thích sự tư duy sáng tạo của học sinh một cách tự nhiên, không gò ép. Muốn vậyđể thực hiện dạy môn Mĩ thuật áp dụng theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả, giáo viên phải nghiên cứu phương pháp dạy, bài soạn theo các quy trình học sao cho phù hợp với từng chủ đề và hoạt động học. Những quy trình Mĩ thuật theo phương pháp mới của Đan Mạch đều hướng tới mục tiêu lấy HS làm trung tâm; kích thích sự tương tác, tư duy sáng tạo và phát triển nhận thức. Để từ đó, các em có thể hình thành và phát triển ba năng lực cốt lõi là: Sáng tạo mĩ thuật và qua đó biểu đạt bản thân ( suy nghĩ, tình cảm, mong muốn,...). Hiểu, cảm nhận và phản ánh được hình ảnh của sản phẩm/ tác phẩm mĩ thuật (phân tích, đánh giá được sản phẩm/ tác phẩm). Giao tiếp/ trao đổi, tiếp nhận ý tưởng và ý nghĩa thông qua sản phẩm/ tác phẩm mĩ thuật. Cùng lúc với việc phát triển những năng lực nói trên, HS cũng có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, năng lực tự học và tự đánh giá. Vậy cách thức tổ chức hoạt động học tập (thông qua các quy trình dạy) của phương pháp Đan Mạch được sử dụng trong tiết dạy Mĩ thuật như thế nào, mục đích của hoạt động học phát huy được vai trò gì khi học sinh học môn Mĩ thuật? Đó chính là những ý nghĩ thôi thúc tôi nghiên cứu lĩnh vực này qua tên gọi: Kinh nghiệm “Dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả” 2 2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến: - Điều kiện: Để kinh nghiệm áp dụng trong dạy học môn Mĩ thuật đạt hiệu quả thì mỗi trường phải đủ giáo viên dạy chuyên, đầy đủ điều kiện về phòng học chức năng, các phương tiện dạy học. GV phải sử dụng thành thạo các phương tiện dạy học biết thiết kế bài giảng, hiểu được cách dạy của phương pháp Đan Mạch phù hợp với bài học….Học sinh có đầy đủ đồ dùng như màu vẽ, bút chì, giấy vẽ, vật liệu sẵn có, kéo, giấy thủ công, đất nặn… - Thời gian: Bắt đầu từ năm học 2015-2016 đến tháng 2 năm 2017, tôi đã trực tiếp giảng dạy môn Mĩ thuật khối 1, 2, 3, 4, 5 và qua các đợt tập huấn dạy học theo phương pháp mới nhằm phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. - Đối tượng: Đối tượng nghiên cứu là học sinh trường tiểu học nơi tôi dạy học. 3. Nội dung sáng kiến: *Tính mới, tính sáng tạo: Tôi khảo sát thực tế dạy học môn Mĩ thuật ở trường TH. Tôi đưa ra một số giải pháp thực hiện: - Xây dựng được kế hoạch, phương hướng thiết kế bài dạy, vận dụng các quy trình vào các hoạt động học trong từng chủ đề MT. - Xây dựng giáo án dạy. - Dạy thực nghiệm. - Phân tích, lý giải, đối chiếu, chứng minh. *Khả năng áp dụng của SK: Áp dụng phương pháp mới ( PPĐM ) vào dạy các tiết học đã trở nên sinh động, học sinh đã tích cực hoạt động nhiều hơn, tiếp thu bài một cách vững chắc hơn. Thông qua các chủ đề học vận dụng các quy trình vào các hoạt động học, các em rèn luyện được khả năng nhanh nhẹn, khéo léo và tạo cho các em mạnh dạn, tự tin trước tập thể, HS cũng có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn. Do vậy có thể áp dụng được trong tất cả các tiết dạy trong các chủ đề MTTH. *Lợi ích thiết thực của SK: Qua nghiên cứu Kinh nghiệm “Dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả” giúp bản thân tôi nói riêng và những giáo viên Mĩ thuật nói chung, coi mọi giải pháp góp phần nâng cao hứng thú học tập của học sinh phát huy được tư duy, khả năng sáng tạo để từ đó nâng cao được chất lượng tiết dạy của giáo viên và các bài thực hành của học sinh đẹp hơn, hoàn thiện hơn. HS cũng 3 có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, năng lực tự học và tự đánh giá. 4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến: Dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới ( PPĐM) theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, tôi nhận thấy được rất rõ tầm quan trọng, ý nghĩa to lớn của vấn đề. Nó chỉ cho tôi cách để làm cho hoạt động dạy học Mĩ thuật trở nên lôi cuốn, hấp dẫn hơn, kích thích được hứng thú học tập của học sinh, góp phần làm cho học sinh và mọi người hiểu được rằng Mĩ thuật không phải là một môn học phụ mà là một môn học nhằm giáo dục thẩm mỹ cho mỗi con người. Từ đó học sinh sẽ chủ động, tích cực tiếp cận môn học này, xem mỗi tiết học là một niềm vui, nâng cao chất lượng dạy và học. Học sinh rất hứng thú và tích cực mỗi khi học MT. 5. Đề xuất kiến nghị để thực hiện áp dụng hoặc mở rộng sáng kiến. Để kinh nghiệm áp dụng trong dạy học môn Mĩ thuật đạt hiệu quả thì mỗi trường phải đủ giáo viên dạy chuyên, đầy đủ điều kiện về phòng học chức năng, các phương tiện dạy học. GV phải sử dụng thành thạo các phương tiện dạy học biết thiết kế bài giảng, hiểu được cách dạy của phương pháp Đan Mạch phù hợp với bài học….Học sinh có đầy đủ đồ dùng như màu vẽ, bút chì, giấy vẽ, vật liệu sẵn có, kéo, giấy thủ công, keo dán, băng dính hai mặt, đất nặn… 4 MÔ TẢ SÁNG KIẾN 1.Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến: Mỗi người mỗi nghề đều mang những đặc thù, đặc trưng riêng của từng ngành nghề sao cho phù hợp với từng năng lực sở trường của mình. Nghề dạy học được coi là một nghề cao quý bởi sản phẩm chủ yếu là nhân cách con người. Muốn trở thành con người hữu ích, đều phải dựa vào sự giáo dục của nhà trường. Dạy học đã khó, dạy mỹ thuật càng khó hơn. Bởi ngoài việc dạy học sinh những kiến thức cơ bản thì việc học mỹ thuật còn phải đem lại niềm vui cho mọi người, làm cho mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp ở trong mình, xung quanh mình trở nên gần gũi đáng yêu hơn. Đồng thời học mỹ thuật giúp mọi người tự tạo ra cái đẹp theo ý mình, theo cách hiểu cách lý giải của bản thân, làm cho cuộc sống thêm tươi vui hạnh phúc. Dạy và học mĩ thuật ở tiểu học không nhằm đào tạo họa sĩ hay người làm nghệ thuật mà nhằm giáo dục thị hiếu thẩm mỹ cho học sinh. Chủ yếu tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc làm quen và thưởng thức cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp vận dụng cái đẹp vào trong cuộc sống hằng ngày. Để làm được điều đó cần hiểu về cách nhìn cách cảm nhận, lý giải hiện tượng sự vật....của học sinh hay nói cách khác là “ngôn ngữ tạo hình” trong bộ môn mĩ thuật, mà cụ thể ở đề tài nghiên cứu này được tìm hiểu thông qua kinh nghiệm tổ chức tiết học Mĩ thuật áp dụng theo phương pháp Đan Mạch.Việc tổ chức tiết học Mĩ thuật áp dụng theo phương pháp Đan Mạch để tìm hiểu đặc trưng ngôn ngữ tạo hình ở học sinh tiểu học sẽ giúp cho giáo viên giảng dạy đánh giá một cách tích cực đúng đắn, gây hứng thú cho cả người học và người dạy, tìm ra được phương pháp, cách thức giảng dạy phù hợp đối tượng, lứa tuổi. Tuy nhiên dạy như thế nào? Dạy thật tốt hay bình thường còn phụ thuộc ý thức, đạo đức nghề nghiệp của mỗi chúng ta và năng lực chuyên môn. Với mong muốn trở thành người giáo viên dạy tốt, dạy giỏi, hoàn thành tốt công tác nhiệm vụ, mỗi người giáo viên cần có rất nhiều yếu tố: chuyên môn nghiệp vụ, kiến thức kinh nghiệm, và lòng say nghề yêu trẻ. Trong thực tế dạy Mĩ thuật, đặc biệt trong các giờ dạy MT áp dụng theo phương pháp Đan Mạch, giáo viên vẫn còn rất lúng túng, thực hiện chưa có hiệu quả việc đổi mới phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực của học sinh. Nhiều giáo viên dạy MT hiểu sai cách thức tổ chức 5 dạy nên dạy chưa đúng với mục tiêu Bộ giáo dục và dự án đề ra. Giáo viên còn phải làm việc nhiều trong giờ dạy học, giáo viên còn nói rất nhiều, ít sử dụng phương pháp trò chơi, sử dụng phương tiện dạy học chưa hợp lý, chưa khoa học. Học sinh ít được hoạt động để tự tìm ra kiến thức. Các em chỉ được trả lời các câu hỏi phát hiện đơn giản, hầu như thời gian của giờ học học sinh chỉ ngồi nghe và thực hành ít thời gian không đủ để làm bài tập. Các tiết học lặp lại nhiều lần, học sinh nhàm chán.Tiết học trở nên nặng nề, căng thẳng không gây hứng thú và phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh. Học sinh trở nên thụ động làm theo các gợi ý của thầy là chủ yếu...tiết học không hiệu quả. Là một giáo viên mĩ thuật trực tiếp giảng dạy tôi luôn băn khoăn và cố gắng học hỏi về vấn đề vận dụng việc đổi mới phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy Mĩ thuật. Làm thế nào qua một tiết học mà giáo viên vừa tổ chức cho học sinh tham gia vào các hoạt động trong các tiết dạy Mĩ thuật và hiểu được mục đích của bài học vừa vẽ được một bài vẽ mang đúng nghĩa là giáo dục thẩm mỹ cho học sinh, mở rộng vốn sống vốn kinh nghiệm cho học sinh? Làm thế nào để học sinh hứng thú và phát huy được tính tích cực của mình mà vẫn đảm bảo đặc trưng bộ môn? Kinh nghiệm “Dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả” theo hướng đổi mới phương pháp thì làm thế nào? Đó là vấn đề tôi quan tâm và là lý do tôi chọn đề tài này. 1.1- Mục đích nghiên cứu: Trong đề tài này hoàn toàn vì một mục đích chung của mục tiêu dạy học mĩ thuật trường tiểu học là. Tuỳ từng địa phương, từng đối tượng học sinh ta có thể áp dụng lồng ghép quy trình hoạt động học vào các bước lên lớp và cách dạy cho phù hợp. Những yêu cầu của tiết học Mĩ thuật cần đạt được là một tiết học phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, học sinh hứng thú không những cảm thụ vẻ đẹp tranh mà còn hào hứng thực hành vào bài vẽ, biết vận dụng vào cuộc sống giúp cho cuộc sống ngày thêm hồn nhiên trong mắt trẻ thơ... 1.2- Đối tượng nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu là học sinh trường tiểu học nơi tôi dạy học 1.3-Giới hạn phạm vi nghiên cứu: 6 Trong giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài này tôi chỉ đưa ra các cách cơ bản và đơn giản khi thực hiện thiết kế và thực hiện hoạt động dạy và học, trong phạm vi của các tiết học Mĩ thuật. 1.4- Nhiệm vụ nghiên cứu: - Xây dựng được kế hoạch, phương hướng thiết kế bài dạy, vận dụng các quy trình vào các hoạt động học trong từng chủ đề MT. - Xây dựng giáo án dạy. 1.5- Phương pháp nghiên cứu: - Nghiên cứu lý thuyết Tài liệu dạy học Mĩ thuật dành cho giáo viên tiểu học theo Dự án hỗ trợ giáo dục Mĩ thuật tiểu học ( SAEPS ) để tìm ra cơ sở lý luận. - Khảo sát thực tế dạy học Mĩ thuật ở trường TH, dạy thực nghiệm. - Phân tích, lý giải, đối chiếu, chứng minh. - Qua sách báo, băng hình, khai thác thông tin trên mạng Internet, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp…. 1.6. Những đóng góp của kinh nghiệm Qua nghiên cứu Kinh nghiệm “Dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả” giúp bản thân tôi nói riêng và những giáo viên Mĩ thuật nói chung, coi mọi giải pháp góp phần nâng cao hứng thú học tập của học sinh phát huy được tư duy, khả năng sáng tạo để từ đó nâng cao được chất lượng tiết dạy của giáo viên và các bài thực hành của học sinh đẹp hơn, hoàn thiện hơn. HS cũng có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, năng lực tự học và tự đánh giá. Với đề tài tôi chọn nghiên cứu hy vọng được đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào việc dạy và học môn Mĩ thuật ở Tiểu học theo phương pháp mới đạt kết quả cao. 1.7. Thời gian nghiên cứu: Bắt đầu từ năm học 2015-2016 đến tháng 2 năm 2017, tôi đã trực tiếp giảng dạy môn mỹ thuật khối 1, 2, 3, 4, 5 và qua các đợt tập huấn dạy học theo phương pháp mới ( PPĐM ) nhằm phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. 7 2. Cơ sở lí luận. Luật Giáo dục điều 24.2 đã ghi: "Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh". Đồng thời còn nêu rõ: “Mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp cho học sinh những cơ sở ban đầu nhưng rất quan trọng cho sự hình thành và phát triển nhân cách một con người, chuẩn bị tốt cho các em về các mặt đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và lao động để học sinh tiếp tục học lên trung học hoặc đi vào cuộc sống tùy theo nhu cầu và nguyện vọng bằng những hình thức thích hợp”. Điều này khẳng định giáo dục thẩm mĩ trong trường Tiểu học là một nội dung có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với các mặt giáo dục khác, tạo nên sự hoàn thiện trong việc phát triển nhân cách của học sinh. Chính vì vậy việc giáo dục và bồi dưỡng cho học sinh có trình độ văn hoá thẩm mĩ phổ thông là hết sức cần thiết. Thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo được sự hỗ trợ của Chính phủ Đan Mạch, đã triển khai Dự án Hỗ trợ giáo dục Mĩ thuật cấp tiểu học (SAEPS) thử nghiệm tại các trường tiểu học ở một số tỉnh, thành phố đại diện cho các vùng miền trên cả nước. Năm học 2014 - 2015 Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo triển khai phương pháp dạy - học Mĩ thuật mới sử dụng những quy trình dạy - học Mĩ thuật của SAEPS ở tất cả trường tiểu học trên toàn quốc. Theo đó, năm học 2015 – 2016 Bộ Giáo dục & Đào tạo tiếp tục chỉ đạo các trường: Tiếp tục triển khai thử nghiệm dạy học mĩ thuật theo phương pháp mới tại các trường Tiểu học. Dạy mĩ thuật cũng như dạy các bộ môn khác đối tượng chủ yếu là học sinh, dạy cho học sinh theo những nội dung yêu cầu chương trình đã quy định. Nhưng dù dạy bất cứ cái gì thì cần phải tìm hiểu rõ đối tượng cần truyền đạt là ai, đối tượng nào, truyền đạt ở mức độ nào. 8 Ở đây đối tượng tìm hiểu là học sinh tiểu học, mà cụ thể là học sinh trường tôi. Lứa tuổi từ 6 đến 10 tuổi với những đặc điểm tính cách nhận thức riêng. Bộ môn Mĩ thuật là môn học mà kiến thức của nó vừa cụ thể, rõ ràng vừa chung chung trừu tượng, khó thấy khó nhìn, là loại kiến thức có ở xung quanh ta, lấy những sự vật hiện tượng quanh ta để biểu đạt. Điều đó đòi hỏi giáo viên ngoài việc phải nắm vững kiến thức chuyên môn thì cần phải linh hoạt vận dụng các phương pháp mới phù hợp với bài học. Trong đó giáo viên phải tạo được sự hứng thú và phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh trong các bài học môn Mĩ thuật để các em coi như bài học là một sân chơi “ Chơi là học, học như chơi ” mà tiết học vẫn hiệu quả. Khi học xong một tiết học đó HS phải đạt được mục tiêu đề ra, HS hiểu bài, thực hành tốt, biết vận dụng vào kĩ năng sống, không học sinh nào bỏ bài, nhiều bài vẽ, sản phẩm tốt sáng tạo HS thích học, lớp học sinh động... Tâm lý của các HS là thích được khen hơn chê, cho nên khi các em được thầy cô khen, bạn bè quý mến các em rất thích. Mặt khác khi chuyển từ giai đoạn từ chơi là chính sang hoạt động học là chính, các em còn bỡ ngỡ rất nhiều. Thậm chí có em còn sợ đi học vì ít nhiều đều cảm thấy không thoải mái, bị bó buộc trong khuôn khổ nhất định. Đây là giai đoạn khó khăn đối với các em. Việc tìm hiểu những đặc điểm tâm lí nói trên rất có lợi cho việc dạy Mĩ thuật cho trẻ TH. Giúp cho giáo viên có thể sử dụng những phương pháp, phương tiện thích hợp trong việc giảng dạy. Giáo dục Mĩ thuật Tiểu học là một phần quan trọng trong nỗ lực của Đại sứ quán Đan Mạch nhằm hỗ trợ quá trình dân chủ và đa nguyên tại Việt Nam. “Các em học sinh khi tới trường giống như những cây non có rễ cứng cáp và đầy tiềm năng. Giáo viên chỉ đóng vai trò là những người thúc đẩy, biết cần phải thêm chất xúc tác gì vào nước tưới để giúp những cây non đó phát triển”, đó là thông điệp bà Kirsren Fugl, chuyên gia tư vấn Đan Mạch đã nêu tại các buổi tập huấn cho giáo viên khi thực hiện phương pháp mới của dự án. Dự án này nhằm truyền cảm hứng cho giáo viên dạy Mĩ thuật để hỗ trợ học sinh phát triển khả năng tiếp thu thẩm mĩ và sáng tạo, bằng cách khuyến khích các em trải nghiệm, sáng tạo, bày tỏ, hợp tác và giao tiếp với nhau qua các hoạt động mĩ thuật thực tế. Thông qua hoạt động thực tế, học sinh tự mình làm giàu cách biểu đạt, phân tích, đánh giá, lựa chọn và nhận thức để hình 9 thành, phát triển những năng lực ở cá nhân. Cùng lúc với việc phát triển những năng lực này, học sinh cũng có thể phát triển các giác quan, các kĩ năng sống, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, các năng lực hợp tác, khả năng tự học và tự đánh giá. * Về mục tiêu: Mục tiêu chính của phương pháp này nhằm giúp học sinh hình thành và phát triển các năng lực: + Năng lực trải nghiệm: Cho các em được làm việc với những chủ đề liên quan đến kinh nghiệm đã có của bản thân. + Năng lực kỹ năng và kỹ thuật thông qua các hoạt động : Vẽ cùng nhau, chân dung biểu đạt, vẽ theo nhạc, tạo hình từ vật tìm được, nặn hoặc uốn tạo dáng, xây dựng cốt truyện (xây dựng bối cảnh câu chuyện). + Năng lực biểu đạt: Có nghĩa là học sinh ứng dụng ngôn ngữ mĩ thuật để diễn đạt sự trải nghiệm và thái độ của bản thân. + Năng lực phân tích và trình bày: Thông qua các hoạt động trình bày về tác phẩm của mình, tham gia giải thích, phân tích, nhận xét về nghệ thuật, kỹ thuật thể hiện tác phẩm. + Năng lực giao tiếp và đánh giá: Học sinh tham gia giao tiếp, thảo luận và đánh giá tất cả các hoạt động trong tiết Mĩ thuật, đánh giá những gì đã làm được, có như mong muốn hay không?... * Nội dung chương trình: Điểm nổi bật của phương pháp dạy học này là giáo viên có thể chủ động theo từng nội dung tiết dạy mà kết hợp nhiều kỹ thuật trong một bài dạy. Nội dung chương trình giáo dục Mĩ thuật theo phương pháp mới không theo trình tự các bài như chương trình hiện hành, mà giáo viên căn cứ vào đó để xây dựng các chủ đề cho phù hợp. Mỗi chủ đề tạo thành một quy trình mỹ thuật tương tác và tích hợp giữa 5 nội dung: Vẽ theo mẫu, Vẽ trang trí, Vẽ tranh, Tập nặn tạo dáng, Thường thức Mĩ thuật. Mỗi chủ đề sẽ lồng ghép giáo dục nhiều mục tiêu và được thực hiện ít nhất là 2 tiết, nhiều nhất là 5 tiết hoặc cũng có thể hơn. * Các quy trình mĩ thuật: Trên cơ sở lý thuyết giáo dục và giảng dạy Mĩ thuật, giáo viên sẽ tổ chức dạy cho các em học Mĩ thuật qua các hoạt động vẽ cùng nhau, vẽ theo nhạc, vẽ biểu đạt, tạo hình 3D từ các vật tìm được, xây dựng cốt truyện... Thông qua các hoạt động tạo hình sẽ khơi gợi và phát huy được năng khiếu 10 thẩm mỹ vốn có ở trẻ, gây hứng thú cho các em trước cái đẹp, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ của học sinh trong cuộc sống. Hoạt động giáo dục Mĩ thuật còn góp phần đem lại nhận thức mới, niềm vui, hứng thú và sáng tạo học tập cho trẻ. Việc sử dụng nền nhạc trong các hoạt động Mĩ thuật cũng tạo cho học sinh hứng thú, không khí lớp học vui vẻ, thân thiện. * Hình thức tổ chức của lớp học: Hình thức tổ chức lớp học chủ yếu là thực hành theo nhóm, cần không gian rộng để học sinh có thể vận động và di chuyển. Phải có nơi trưng bày tranh, sản phẩm để học sinh dễ dàng quan sát, nhận xét, đánh giá. SƠ ĐỒ HÌNH THÀNH CÁC NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH (Theo phương pháp mới) Tóm lại: Qua quá trình áp dụng hiệu quả như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu thực trạng dạy và học môn Mĩ thuật tại các trường Tiểu học nói chung và trường tôi nói riêng. 11 3. Thực trạng 3. 1. Học sinh - Các trường tiểu học hầu như đã áp dụng Phương pháp dạy học mới, HS còn bỡ ngỡ với cách học theo phương pháp mới. - Học sinh chưa nắm bắt được cách xây dựng hình tượng điển hình, bài vẽ còn chung chung, mang nặng tính chất hình thức . - Học sinh Tiểu học chưa có thói quen sưu tầm tài liệu phục vụ cho bài vẽ và chưa có thói quen quan sát nhận xét sự vật hiện tượng cho bài vẽ có chiều sâu và hiệu quả hơn. - Đối với học sinh Tiểu học nói chung, giáo viên phải hướng dẫn vẽ từng bước chi tiết có khi các em còn chưa thực hiện được huống gì là theo phương pháp mới các em phải tự tìm ra cách thể hiện, cách vẽ, cách dựng câu chuyện… thông qua những trải nghiệm trên lớp. Hơn nữa nếu là học sinh TH thì vấn đề này càng đáng lo ngại, bởi lẽ không phải học sinh nào cũng sẵn sàng sáng tạo khi mà bản thân chưa hiểu, chưa nắm được cách vẽ, cách thể hiện qua các đường nét, màu sắc…để đạt yêu cầu bài học. Học sinh chưa phát huy được sự sáng tạo, chưa mạnh dạn tham gia các hoạt động trên lớp. - Khi áp dụng phương pháp mới thì hình thức tổ chức lớp học thay đổi, chủ yếu là thực hành theo nhóm, giáo viên sẽ mất nhiều thời gian cho việc sắp xếp, ổn định chỗ ngồi cho học sinh, rất khó khăn trong việc quản lý trật tự lớp học. Hoạt động theo nhóm nhiều lợi thế nhưng nếu không được tổ chức một cách khoa học thì vấn đề trật tự lớp học sẽ vượt ra khỏi tầm kiểm soát của giáo viên. Vì học nhóm, các em ngồi đối diện nhau hoặc thành vòng tròn nên hay nói chuyện, đùa giỡn trong giờ học. Nề nếp lớp chưa ổn định, học sinh không quen ngồi lâu trong khuôn khổ. Giữ trật tự đã khó, để các em tham gia vào hoạt động học tập theo hướng dẫn của giáo viên còn khó hơn. - Bảy quy trình dạy – học mĩ thuật chủ yếu là đề cao khả năng tự học của học sinh, nhưng để thực hiện được một quy trình các em phải chuẩn bị rất nhiều vật dụng như : giấy A0, A4, giấy bồi, kéo, băng keo, hộp giấy, vật dụng tìm được…Điều này quả là khó khăn cho cả giáo viên và học sinh, vì bản thân các em chưa thể tự chuẩn bị được mà phải có sự hỗ trợ từ phía phụ huynh. Với “vị trí” của môn học như hiện 12 nay thì sự nhiệt tình của phụ huynh có được như mong muốn? Nhiều em hoàn cảnh khó khăn có được hộp màu và vở vẽ đã là may mắn. Mặt khác, học sinh lớp 1, lớp 2 rất khó khăn trong việc sử dụng kéo, chưa biết cách cầm kéo (ở quy trình Vẽ theo nhạc) hay uốn dây thép, bồi giấy ( Quy trình Tạo hình bằng dây thép). Khi thực hiện giảng dạy theo những quy trình này, giáo viên thường mất rất nhiều thời gian để hướng dẫn, hỗ trợ các em, thậm chí hết tiết học mà nhiều em vẫn chưa hoàn thành được sản phẩm. - Trong nhà trường, hầu hết các em HS đều rất thích học môn học Mĩ thuật. Tuy nhiên, sự quan tâm đến môn học này ở các bậc phụ huynh còn nhiều hạn chế, nhiều em còn thiếu vở, giấy vẽ, màu vẽ, bút chì, đất nặn, vật liệu để tạo hình 3D... Các bậc phụ huynh chủ yếu yêu cầu các em chú trọng vào những môn như Toán, Tiếng Anh,...nên nhiều khi môn Mĩ thuật bị coi nhẹ. Chính vì vậy các yếu tố trên đã ảnh hưởng rất nhiều đến việc tiếp thu bài của các em. 3.2 Giáo viên - Áp dụng dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch còn rất mới mẻ, hầu hết Gv dạy Mĩ thuật lúng túng không biết dạy như thế nào để đạt hiệu quả. Thiết kế bài soạn GV tự do sáng tạo. - Cơ sở vật chất; phòng học chức năng chưa có, điều kiện dạy học, đồ dùng trang thiết bị cấp trên đầu tư hỗ trợ còn hạn chế nên việc dạy và học của thầy và trò diễn ra còn rất khó khăn. - Qua thăm dò ý kiến của một số giáo viên thì nhiều giáo viên chưa chú trọng dạy Mĩ thuật vì môn học này chưa được đưa vào nội dung các đề kiểm tra, đánh giá. - Qua việc tìm hiểu giáo án, dự giờ môn Mĩ thuật của một số đồng nghiệp chúng tôi thấy nhiều giáo viên chưa nắm chắc phương pháp dạy. Trong khi dạy nhiều giáo viên chỉ chú trọng cho học sinh tự tìm hiểu và tự thực hành là chính mà ít chú ý đến việc rèn luyện cho học sinh kỹ năng của môn học. - Khâu chuẩn bị của giáo viên không được chu đáo. Giáo viên không nghiên cứu kỹ các quy trình trong các chủ đề môn Mĩ thuật... - Khi dạy theo phương pháp của Đan Mạch đòi hỏi giáo viên phải có kế hoạch dạy học xuyên suốt và liên kết giữa các tiết trong cùng một chủ đề. Xây dựng nội dung 13 các chủ đề như thế nào cho đảm bảm mục tiêu giáo dục thì giáo viên vẫn còn nhiều băn khoăn. Nếu chủ đề quá xa lạ hoặc quá khó sẽ không tạo được hứng thú học tập cho các em và ngược lại nếu quá dễ thì sẽ gây tâm lý nhàm chán cho học sinh. Bên cạnh đó giáo viên vẫn còn lung túng nhiều trong việc lựa chọn và vận dụng các quy trình làm sao cho phù hợp với chủ đề thì mới đạt hiệu quả và mục tiêu giáo dục của bài học. Những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng không tốt hơn tới chất lượng giờ học Mĩ thuật ở tiểu học, không kích thích được hứng thú học tập của học sinh. 3.3. Điều tra thực trạng Vµo ®Çu n¨m häc t«i ®· d¹y vµ kh¶o s¸t chÊt l-îng m«n MÜ thuËt c¶ vÒ kiÕn thøc lÉn thùc hµnh qua tiÕt d¹y theo ph-¬ng ph¸p th«ng th-êng, kh«ng ¸p dông dạy theo phương pháp mới từ khối 1 đến khối lớp 5 kÕt qu¶ kh¶o s¸t nh- sau: *Kết quả điều tra ban đầu : Khối lớp Tổng số HS Số học sinh thích học Số học sinh không thích học môn Mĩ thuật TS % TS % 1 137 115 84 22 16 2 95 85 89 10 11 3 114 98 86 16 14 4 93 80 86 13 14 5 84 75 89 9 11 14 Ghi chú Kết quả khảo sát chất lượng đầu năm học 2015 – 2016 Tổng số Khối Năng lực KT-KN Phẩm chất HS HT CHT Đạt CĐ Đạt CĐ 137 115 22 115 22 115 22 85 10 85 10 85 10 98 16 98 16 98 16 80 13 80 13 80 13 lớp 1 2 3 4 95 114 93 84 5 75 9 75 9 75 9 Sau khi khảo sát điều tra về môn Mĩ thuật kết quả không cao, tôi đã trăn trở suy nghĩ tìm ra giải pháp để nâng cao chất lượng học môn Mĩ thuật và để các em thực sự yêu thích môn Mĩ thuật. Tôi đã nghiên cứu kỹ từng chủ đề bài học, áp dụng phương pháp Đan Mạch vận dụng các quy trình học vào tổ chức tiết dạy Mĩ thuật cuốn hút học sinh và hiệu quả nhất chính vì thế mà tôi xin mạnh dạn đưa ra Kinh nghiệm: “Dạy Mĩ thuật theo phương pháp Đan Mạch đạt hiệu quả” 4. Các giải pháp cụ thể: 4.1. Những yếu tố để tiết dạy hiệu quả * Phát huy và nâng cao vai trò của người thầy: Tổ chức tiết dạy Mĩ thuật áp dụng theo phương pháp mới (PPĐM), GV có vai trò hết sức quan trọng trong tổ chức tiết dạy hay các hoạt động học. GV là nhà thiết kế sáng tạo và linh hoạt các hoạt động dạy, vì họ chính là người điều khiển cách thức học tập. GV lựa chọn và bao quát được toàn bộ hoạt động trên lớp dựa trên những kiến thức nền tảng cũng như những gì phát sinh trong quá trình học. GV phải là một “ giám đốc dự án”, một “doanh nhân” và cũng chính là một “nhạc trưởng” trong quá trình học tập với nhiều lựa chọn: Mục tiêu tổng thể nào cần đạt? Bắt đầu quy trình thế nào? Tài liệu nào phù hợp? Làm thế nào có thể kết nối các hoạt động với nhau một cách logic? Đánh giá thế nào?... Chúng ta đã biết: Toàn ngành giáo dục đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong hoạt động học tập. 15 Đó chính là con đường hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu dạy học. Chức năng cơ bản của người thầy là chỉ đạo, tổ chức các hoạt động ấy để học sinh chủ động chiếm lĩnh nội dung học tập bằng những phương pháp thích hợp với từng bài học. Muốn gây được hứng thú cho các em trong tiết học thầy cô giáo phải giữ vai trò chủ đạo trong việc tổ chức điều khiển mọi hoạt động nói chung cũng như hoạt động nhận thức riêng của học sinh. Đối với tôi, mỗi khi đến trường, đến lớp tôi luôn tạo cho mình một tâm thế vững vàng, bình tĩnh tự tin. Muốn vậy tôi phải tập cho mình một tư thế đĩnh đạc, tác phong nhanh nhẹn, giọng nói truyền cảm. Bước lên bục giảng tôi phải là một người hoàn toàn mới, đầy nhiệt huyết với nhiệm vụ cao cả là đưa các em bước vào một thế giới nghệ thuật của trí tưởng tượng, tính sáng tạo, thế giới của cái đẹp và tìm hiểu nó thông qua các bài học vẽ tranh đề tài. Như vậy trong suốt giờ dạy mĩ thuật cả thầy và trò đều trở thành những nghệ sĩ trên bục giảng và ở trên lớp. Cũng như các đồng nghiệp khác trước giờ lên lớp bao giờ tôi cũng chuẩn bị nghiên cứu kỹ giáo án, phương pháp dạy mới, thiết kế giáo án điện tử thành thạo, tham khảo tìm tư liệu bài giảng, tìm ra những phương pháp phù hợp cho từng chủ đề bài dạy và từng khối lớp khác nhau. Liên hệ ra một số môn học khác để bài dạy được phong phú như môn: Hát nhạc, Tiếng Việt … Bên cạnh việc chuẩn bị giáo án tốt tôi còn tự làm, sưu tầm tài liệu, vẽ tranh phục vụ cho bài dạy của mình . Từ đó tôi rút ra kinh nghiệm: Muốn có được một giờ dạy MT tốt thì người thầy có một vai trò vô cùng quan trọng nhất là việc tạo ra sự thích thú, tạo ra được khí thế trong tiết học và có được một tiết học đạt hiệu quả cao nhất. * Chuẩn bị và sử dụng tốt đồ dùng dạy học: Tôi luôn nghĩ rằng: Trong một tiết học muốn gây được hứng thú và sự thích thú cho học sinh thì việc chuẩn bị đồ dùng là rất quan trọng. Giáo viên phải đầu tư cho việc chuẩn bị đồ dùng, thích hợp đáp ứng yêu cầu bài dạy . 16 Đồ dùng phải đáp ứng được tính thẩm mỹ không tùy tiện cẩu thả, đồ dùng phải phong phú và đa dạng . VD: Khi dạy chủ đề Bưu thiếp tặng Mẹ và cô ( lớp 3 ). Tôi chuẩn bị hoa, lá thật, sản phẩm từ hoa lá, sản phẩm của học sinh vẽ theo nhạc, SP làm bưu thiếp, một số bưu thiếp chúc mừng... Dạy chủ đề Tĩnh vật( MT 4 ), tôi chuẩn bị mẫu vẽ: lọ hoa, quả, ấm tích có thể dùng đồ chơi nhồi bông thay thế mẫu thông thường. Dạy chủ đề Cuộc sống quanh em( MT 5 ), tôi chuẩn bị tranh vẽ hoạt động của con người, con rối dẹt làm hoạt cảnh giới thiệu bài, một số sản phẩm làm từ rác tái chế... Để học sinh dễ phân tích và quan sát khơi dậy hứng thú cho các em. Ngoài đồ dùng giáo viên phải sưu tầm thêm tranh vẽ/sản phẩm của học sinh. Giúp các em học tập kinh nghiệm của các bạn và biến nó thành kinh nghiệm của bản thân. Khi vẽ tranh các em sẽ phát huy được những mặt tối đa và hạn chế những mặt chưa tốt trong cách sắp xếp bố cục và sử dụng màu sắc trong bài. Một số hình thức trực quan hết sức cần thiết khác chính là cuộc sống hàng ngày đang diễn ra xung quanh các em. Sử dụng đồ dùng có hiệu quả, giới thiệu đúng lúc, đúng chỗ. * Tạo tình huống khi vào phần giới thiệu bài Đối với từng khối lớp khác nhau tôi chọn cách vào bài phù hợp có thể dùng những bài hát, trò chơi, những hình ảnh liên quan đến đến bài học. VD: Khi dạy chủ đề Em tham gia giao thông cho học sinh lớp 4, tôi cho các em quan sát các đoạn băng về những hình ảnh giao thông. Khi các em quan sát xong tôi đặt câu hỏi. Hỏi: Các em có suy nghĩ gì khi nhìn thấy những hình ảnh này? (Nếu chúng ta không chấp hành đúng luật giao thông thì sẽ gây ra những vụ tai nạn thương tâm). Hỏi: Vậy chúng ta phải làm gì để hạn chế tai nạn giao thông? 17 (Hiểu chấp hành đúng luật giao thông. Tuyên truyền cho mọi người cùng thực hiện). Hỏi: Các em tuyên truyền bằng những hình thức nào? (Tuyên truyền bằng bài viết, hành động, bằng vẽ tranh) VD: Khi dạy chủ đề Những con vật quen thuộc - Lớp 3 Tôi cho một học sinh lên bảng và làm các động tác về các con vật mà các em biết trong gia đình em. - Học sinh quan sát và nêu tên các con vật đó. Như vậy việc giới thiệu đối với một bài mới rất cần thiết và càng cần thiết hơn nếu người giáo viên tìm được cách giới thiệu gây được sự kích thích, hứng thú đối với học sinh. Vậy để làm thế nào để có được cách vào bài như thế? Theo tôi để làm được điều này người thầy trước hết phải tìm hiểu kỹ bài dạy, xem xét, tìm ra cách lạ hay gây ấn tượng và cụ thể hơn là cách chọn những hình ảnh phù hợp liên quan đến bài học. * Vận dụng linh hoạt 7 quy trình Mĩ thuật mới phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh. Bảy quy trình mĩ thuật theo phương pháp mới bao gồm: 1. Quy trình Vẽ cùng nhau và sáng tạo các câu chuyện. 2. Quy trình Vẽ biểu cảm. 3. Quy trình Trang trí và vẽ tranh qua âm nhạc. 4. Quy trình Xây dựng cốt truyện. 5. Quy trình Tạo hình từ dây thép và vật tìm được. 6. Quy trình Điêu khắc – Nghệ thuật tạo hình không gian. 7. Quy trình Tạo hình con rối và biểu diễn nghệ thuật. Giáo viên tạo hứng thú cho học sinh bằng cách lập nên các quy trình dạy - học mĩ thuật tích hợp, linh hoạt theo chủ đề liên quan đến kinh nghiệm cá nhân, tâm lý lứa tuổi và kiến thức của học sinh. Tùy điều kiện cơ sở vật chất mà giáo viên tổ chức các hoạt động học tập vận dụng linh hoạt 7 quy trình Mĩ thuật mới. Khi thực hiện tích hợp các quy trình dạy - học giáo viên cần chú ý: 18 - Xây dựng dựa trên những gì học sinh đã biết, và những gì liên quan đến sở thích, mối quan tâm của các em. - Để học sinh chủ động trong quá trình học tập. - Tạo điều kiện cho học sinh sáng tạo, giao tiếp và thể hiện. - Hình thành cho học sinh những kĩ năng cần thiết như: nói, trình bày và làm việc cùng nhau - Giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh thích học và học thực sự thông qua việc học sinh tự làm và thích làm, bởi vì quy trình dạy - học mĩ thuật đó có liên hệ và gắn với cuộc sống hàng ngày và quá trình học tập của các em, sẽ phát triển thêm những kỹ năng sống mới cho các em. Trong các quy trình dạy - học mĩ thuật sáng tạo, giáo viên phải luôn chỉ ra cho học sinh thấy rằng sẽ có vô vàn cách thức biểu đạt khác nhau chứ không phải chỉ có một cách duy nhất. Những quy trình dạy - học mĩ thuật này không phải là công thức cố định mà chúng ta phải làm theo. Những quy trình này tạo cảm hứng cho giáo viên và nó còn có thể điều chỉnh cho phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện thực tế tại địa phương. Giáo viên có thể phát triển khả năng của học sinh ở các mức độ khác nhau trong các quy trình này như khả năng trải nghiệm, sáng tạo, biểu đạt, giao tiếp và đánh giá. Với bất kì quy trình dạy - học mĩ thuật nào, giáo viên cũng cần quan tâm đến việc dẫn dắt học sinh trao đổi, thảo luận trong suốt quy trình với các hoạt động học như thế nào và trưng bày tác phẩm hoàn thành ra sao. Cùng lúc với việc phát triển những khả năng nói trên, học sinh cũng có thể phát triển các giác quan, các kỹ năng sống, các năng lực hợp tác, kinh nghiệm và khả năng giải quyết vấn đề, năng lực tự học và tự đánh giá. Giáo dục mĩ thuật giúp học sinh có khả năng khám phá ra năng lực của mình thông qua các phương tiện khác nhau cũng như trải nghiệm những niềm vui thích khi tạo ra những sản phẩm, những biểu đạt mang tính độc lập và đặc sắc của mình. Điều này giúp học sinh có thể sử dụng và ứng dụng ngôn ngữ mĩ thuật để có thể biểu đạt kinh nghiệm và thái độ của các em bằng nhiều cách khác nhau. Cụ thể là: - Năng lực giao tiếp được phát triển thông qua việc thảo luận, làm việc nhóm. - Năng lực đánh giá được phát triển qua quá trình quan sát, trải nghiệm và thưởng thức các sản phẩm mĩ thuật do chính các em tạo nên… 19 Ví dụ: Giáo viên và học sinh đánh giá kết quả làm việc khi các nhóm học sinh thuyết trình về tác phẩm của mình. Để diễn giải, phân tích và khuyến khích các em đưa ra phản hồi và hội thoại với nhau về tác phẩm, giáo viên có thể sử dụng phương pháp phỏng vấn, tìm kiếm hình ảnh tưởng tượng qua khung hình trên bức tranh màu sắc trừu tượng, đóng kịch, di chuyển vị trí nhân vật trong tranh, nhân cách hoá hình ảnh, hoặc vẽ lại một tác phẩm nghệ thuật...Mỗi nhóm học sinh trình bày câu chuyện của mình giống như một vở kịch ngắn. Học sinh sẽ thảo luận và đánh giá các hoạt động tại lớp học. Trong suốt quy trình, giáo viên và học sinh có thể thảo luận mục đích và kết quả qua từng bước sáng tạo từ đầu cho đến khi có sản phẩm cuối cùng. Sau mỗi quy trình, giáo viên và học sinh sẽ đánh giá chất lượng của mỗi sản phẩm được tạo ra cũng như hiệu quả xuyên suốt quá trình học tập. Tuy nhiên, do cơ sở vật chất, không gian học tập, khả năng nhận thức của học sinh lớp 1, lớp 2 chưa thể đáp ứng được yêu cầu khi dạy theo phương pháp mới nên giáo viên chỉ có thể áp dụng 5 quy trình, còn 2 quy trình Điêu khắc – Nghệ thuật tạo hình không gian, Tạo hình con rối và biểu diễn nghệ thuật chỉ có thể thực hiện ở các khối lớp lớn hơn. Cụ thể thực hiện các quy trình như sau: - Vẽ cùng nhau: Học sinh biến những quan sát của mình thành các bức vẽ cá nhân. Tất cả các bài vẽ cá nhân sẽ là ngân hàng hình ảnh của nhóm để các em lựa chọn, sắp xếp theo một câu chuyện và vẽ cùng nhau, tạo thành một tác phẩm lớn hơn. Đúng ra là học sinh sẽ vẽ cùng nhau trên khổ giấy A0 hoặc A3 nhưng do điều kiện khó khăn của học sinh nên giáo viên có thể yêu cầu học sinh chuẩn bị một vở vẽ khổ A4 và giấy A4 để vẽ. Khi tạo ngân hàng hình ảnh, các em sẽ vẽ vào vở A4, khi vẽ cùng nhau sẽ vẽ vào giấy A4 (vẽ theo nhóm 2 hoặc nhóm 4). Điều này cũng ít nhiều làm ảnh hưởng đến sự kết hợp của các em trong hoạt động nhóm do giấy quá nhỏ, chỉ phù hợp ở nhóm 2 và 3 nhưng thực tế chỉ có thể như vậy. Do điều kiện kinh tế nhiều học sinh còn khó khăn nên việc chuẩn bị giấy vẽ nhiều khi chưa đáp ứng được nhu cầu học tập. Để khắc phục vấn đề này, giáo viên nên kêu gọi sự hỗ trợ của các đồng nghiệp trong nhà trường, thu gom các giấy khổ A4 đã qua sử dụng in 1 mặt cho học sinh vẽ vừa không để lãng phí vừa giúp ích rất nhiều cho các em. - Vẽ biểu cảm: Học sinh sẽ tập trung quan sát, sử dụng kết hợp mắt và tay, vẽ không nhìn giấy. Học sinh thường sợ vẽ không đúng, không đẹp nên hay lén nhìn 20