Tài liệu Skkn kinh nghiệm chủ nhiệm học sinh lớp 9

Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Mục lục ĐẶT VẤN ĐỀ 1, Chức năng, nhiệm vụ và nội dung của người giáo viên chủ nhiệm........... 2 a, Chức năng, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp. b, Nội dung công tác của người giáo viên chủ nhiệm. 2, Lý do chọn đề tài......................................................................................... 4 3, Phạm vi nghiên cứu..................................................................................... 4 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1, Đặc điểm tình hình lớp 9A3........................................................................ 5 1.1, Thuận lợi. 2.2, Khó khăn. 1.3, Kết quả chất lượng hai mặt giáo dục ở năm học 2007 – 2008: 2, Biện pháp thực hiện – cách làm mới: ......................................................... 6 2.1, Nhận lớp chủ nhiệm............................................................................... 6 2.2, Bầu ban cán sự (BCS) lớp – chia tổ....................................................... 7 a, Cơ sở chọn BCS lớp – chia tổ. b, Tiến hành bầu BCS lớp. c, Phân công nhiệm vụ cho BCS lớp. 2.3, Lập sơ đồ lớp học........................................................................ 10 2.4, Xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp loại học lực học sinh......................... 12 2.5, Phát huy vai trò của BCS lớp...................................................... 14 2.6, Phương pháp giáo dục cá biệt và phương pháp tác động tập thể......... 17 KẾT THÚC VẤN ĐỀ 1. Kết quả ...................................................................................................... 20 1.1, Duy trì sĩ số:.......................................................................................... 20 1. 2, Chất lượng hai mặt giáo dục ở HK I.................................................... 20 1.3, Thi đua hàng tuần giữa các lớp trong trường: ...................................... 21 Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 1 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm 1.4, Tham gia phong trào:............................................................................. 21 2. Bài học kinh nghiệm ................................................................................. 22 3. Kiến nghị................................................................................................... 22 4. Lời kết ....................................................................................................... 23 ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình giáo dục học sinh. Chính vì vậy, muốn làm tốt công tác chủ nhiệm, trước hết người GVCN cần nắm vững chức năng, nhiệm vụ và nội dung của công tác chủ nhiệm. 1, Nhiệm vụ, chức năng và nội dung của người giáo viên chủ nhiệm. a, Chức năng, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp trước hết phải quản lí toàn diện lớp học và cần nắm vững: hoàn cảnh và những thay đổi, những tác động của gia đình đến học sinh của lớp chủ nhiệm; quản lí toàn diện đặc điểm học sinh của lớp. Nắm vững mục tiêu đào tạo cả về mặt nhân cách và kết quả học tập của học sinh, … để kết hợp giáo dục. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 2 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên chủ nhiệm lớp phải thực hiện tốt nhiệm vụ của một thầy cô giáo nói chung, mẫu mục về đạo đức, gương mẫu trong việc chấp hành pháp luật và những quy định của nhà nước; nắm vững đường lối, quan điểm giáo dục và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn dạy học. Người giáo viên pải tham gia các hoạt động chính trị - xã hội với tư cách là lực lượng tri thức trong công cuộc đổi mới, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Giáo viên chủ nhiệm còn có trách nhiệm nắm vững tình hình học sinh của lớp về mọi mặt, báo cáo cho hiệu trưởng và BGH kịp thời các vấn đề của lớp chủ nhiệm để giải quyết. Kịp thời kiểm tra đánh giá công bằng, khách quan quá trình rèn luyện, phấn đấu, tu dưỡng của học sinh. Có kế hoạch tổ chức hoạt động của tập thể học sinh thực hiện nhiệm vụ chung của nhà trường cùng với các tập thể lớp khác làm chủ lớp chủ nhiệm trở thành thành viên tích cực của cộng đồng trường học. Thông qua tổ chức hoạt động tự quản của tập thể mà rèn luyện nhân cách, khả năng ứng xử, năng lực sáng tạo, khả năng vận dụng tri thức vào thực tiễn cuộc sống. Giáo viên chủ nhiệm cùng giáo viên bộ môn phối hợp với các tổ chức, đoàn thể khác tổ chức cho học sinh có điều kiện tham gia vào các hoạt động của nhà trường, xã hội, … Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa BGH, các tổ chức trong trường, các giáo viên bộ môn với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Nói cách khác, giáo viên chủ nhiệm là người đại diện cho hai phía, một mặt đại diện cho các lực lượng giáo dục của nhà trường, mặt khác đại diện cho tập thể học sinh . Với tư cách là người đại diện cho lớp chủ nhiệm, GVCN có trách nhiệm bảo vệ, bênh vực những quyền lợi chính đáng cho học sinh của lớp. GVCN là cố vấn tổ chức hoạt động tự quản của tập thể học sinh Học sinh lớp 9 là những em ở lứa tuổi cuối thiếu niên, đầu thanh niên – lứa tuổi giàu ước mơ, đang muốn khẳng định mình, năng động, giám nghĩ giám làm … nhưng còn thiếu kinh nghiệm, khi có thành công thì dễ tự tin Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 3 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm quá mức, gặp thất bại lại dễ mất niềm tin, … Vì vậy, việc định hướng, giúp đỡ học sinh kịp thời là rất cần thiết. Chức năng cố vấn có ý nghĩa quan trọng nhất đối với giáo viên chủ nhiệm vì chức năng này, về bản chất là sự điều chỉnh, vai trò định hướng, điều khiển quá trình tự giáo dục của từng học sinh và tập thể học sinh, phát huy vai trò chủ thể của học sinh trong giáo dục. Cố vấn còn là quá trình giáo dục, định hướng của giáo viên chủ nhiệm lớp đối với hoạt động tự quản của tập thể học sinh lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm không trực tiếp tham gia điều khiển công việc của lớp, không làm thay cho các em mọi hoạt động. Chức năng cố vấn đối với học sinh phải quán triệt được toàn bộ nội dung giáo dục, kế hoạch hoạt động của cá nhân và tập thể lớp chủ nhiệm bao gồm từ học tập, rèn luyện đạo đức, thể dục thể thao, … diễn ra trong nhà trường và ngoài xã hội. GiVCN cần tư vấn cho học sinh trong quan hệ ứng xử xã hội, gia đình, cộng đồng và trong bạn bè, định hướng nghề nghiệp , … cho học sinh, đặc biệt là học sinh lớp 9 – lớp học cuối cấp. b, Nội dung công tác của người giáo viên chủ nhiệm. Người giáo viên chủ nhiệm cần nắm vững đường lối, quan điểm, lí luận giáo dục để vận dụng vào công tác chủ nhiệm lớp… Đặc biệt cần nắm vững phương pháp, nghệ thuật sư phạm. Ví dụ: Nắm vững các yếu tố ảnh hưởng tới sự hình thành nhân cách, vai trò của giáo dục, hoạt động; mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh; các phương pháp tác động song song, tác động tay đôi, bùng nổ sư phạm, … đó là những lí luận mà người giáo viên chủ nhiệm cần nắm vững. Giáo viên chủ nhiệm có kế hoạch nghiên cứu đặc điểm gia đình và đặc điểm tâm sinh lí của từng học sinh. Điều đặc biệt quan trọng đối với giáo viên Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 4 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm chủ nhiệm là bằng các phương pháp, phân tích cho được nguyên nhân của các hiện tượng, đặc điểm của từng học sinh. Lập kế hoạch chủ nhiệm cho từng tháng, cho năm học để đảm bảo tính hệ thống phát triển nhân cách học sinh. Kế hoạch chủ nhiệm lớp cần thể hiện một số nội dung sau: Khái quát chung về đặc điểm lớp chủ nhiệm. Có kế hoạch bồi dưỡng học sinh khá – giỏi, phụ đạo học sinh yếu – kém. Giáo viên chủ nhiệm phải dạy tốt môn học được phân công dạy ở lớp chủ nhiệm và các lớp khác. Giáo viên chủ nhiệm phải không ngừng tự hoàn thiện bản thân về mọi mặt, là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. 2, Lý do chọn đề tài. Trong thời gian qua, Việt Nam đã hội nhập mạnh mẽ với thế giới bên ngoài. Những thành quả gặt hái được trong quá trình đó thì không bất cứ ai có thể chối cãi được. Nhưng cũng có một thực tế rõ rang, cùng với những giá trị tốt đẹp thì hàng loạt giá trị thấp kém cũng theo gót vào Việt Nam. Chính điều đó đã làm băng hoại, xói mòn nhiều giá trị tốt đẹp của dân tộc. Ta thường nói rằng: tâm hồn học sinh là một tờ giấy trắng mà ai cũng có thể vẽ lên đó những nét bút cho dù là nét đẹp hay xấu. Nói cách khác, học sinh là đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi các luồng văn hóa từ ngoài vào. Đặc biệt trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin thì điều đó lại càng dễ dàng. Thực tế cho thấy có rất nhiều học sinh tốt, có ý thức, chịu học, …nhưng số học sinh chưa tốt cũng không ít. Bất cứ lớp học nào cũng có học sinh chưa tốt, học sinh hư, học sinh “lạc đường” trong nhận thức vấn đề. Lớp học do tôi chủ nhiệm cũng không là ngoại lệ. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 5 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Bên cạnh đó, trong quá trình làm công tác chủ nhiệm, ở những năm trước tôi chưa đi sâu vào vấn đề chủ nhiệm mà chỉ ở mức hoàn thành nhiệm vụ, chủ yếu tôi tập trung vào công tác chuyên môn. Chính vì vậy, ở những năm trước số học sinh trong lớp tôi chủ nhiệm có tiến bộ về mặt đạo đức chưa nhiều, tôi chưa phát huy được vai trò trung tâm, khả năng tự quản của các em; có một số học sinh chưa có ý thức tổ chức kỉ luật; chưa giúp Ban cán sự lớp hoạt động hiệu quả, … vì vậy không tạo được một điểm nào nổi bật ở lớp chủ nhiệm. Những vấn đề trên đã làm tôi suy nghĩ rất nhiều. Khi nhìn lại quá trình làm công tác chủ nhiệm tôi thấy mình còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Điều đó làm cho tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi để nâng cao khả năng công tác của mình. Nhiều biện pháp đã được tôi nghĩ đến và thử nghiệm. Và đến nay tôi đã tạo được bước đột phá trong công tác chủ nhiệm. Tất cả những gì tôi tìm tòi và áp dụng thành công sẽ được tôi trình bày trong “MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM Ở LỚP 9A3, TRƯỜNG THCS LẠC HÒA”. Những biện pháp này được tôi áp dụng từ học kì II, năm học 2007 – 2008 và hoàn thiện ở năm học 2008 – 2009. 3, Phạm vi nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu và tìm tòi, tôi không tập trung vào tất cả các vấn đề mà tập trung nhiều vào các vấn đề sau: Ý thức chấp hành nội quy của học sinh. Ý thức học tập. Khả năng tự quản. Xây dựng đội ngũ BCS lớp. Vận dụng tâm lý và dựa vào tính cách, thái độ của học sinh để xử lý tình huống… Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 6 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Giáo dục là một quá trình lâu dài, trong đó người làm giáo dục phải áp dụng nhiều biện pháp, từ khâu tổ chức, giáo dục, đến tác động vào từng cá nhân và tập thể. Quá trình đó cũng không phải chỉ diễn ra trong một hay hai ngày mà là quá trình tác động lâu dài, như dân gian thường nói “mưa dầm thấm lâu” . 1, Đặc điểm tình hình lớp 9A3. Năm học 2008 – 2009, lớp 9A3 chính là lớp 8A3 và một số học sinh của cá lớp 9A2 – 9A5 của năm học 2007 – 2008 chuyển lên. Lớp có 30 học sinh, trong đó có: 13 học sinh nữ. 06 học sinh dân tộc Kinh. 19 học sinh dân tộc Hoa. 05 học sinh dân tộc Khmer. 01 học sinh nữ dân tộc Khmer. Đầu năm học lớp có một số thuận lợi và khó khăn như sau: 1.1, Thuận lợi. - Được sự quan tâm của BGH, Đoàn – Đội và các tổ chức trong nhà trường. - Có một số học sinh có ý thức học tập tốt, nhiệt tình, năng động, … - Ban cán sự (BCS) lớp có năng lực, tinh thần trách nhiệm cao. - Lớp có tinh thần đoàn kết, không chia phe – nhóm. - Trong lớp có một số học sinh nhà gần trường … Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 7 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm 2.2, Khó khăn. - Đa số học sinh nhà ở xa trường. Đặc biệt có 2 học sinh nhà ở “điền” (em Triệu Hải và em Lâm Văn Bé), rất khó khăn trong việc đi lại. - Lớp có 2 học sinh mồ côi cha (mẹ), 1 học sinh có mẹ bỏ đi, 1 học sinh có cha mẹ bất hòa đã lâu năm. - Nhiều học sinh ý thức học tập chưa cao, còn ham chơi, thậm chí tham gia tệ nạn xã hội (đá gà). - Nhiều cha mẹ học sinh chưa quan tâm đến việc học của con em. - Môi trường xã hội xung quanh trường học tương đối phức tạp, làm ảnh hưởng không tốt đến học sinh. 1.3, Kết quả chất lượng hai mặt giáo dục ở năm học 2007 – 2008: Hạnh kiểm Tốt Khá TB Yếu Học lực 22 7 1 / Giỏi Khá TB Yếu 1 5 21 3 (thi lại) 2, Biện pháp thực hiện – cách làm mới: 2.1, Nhận lớp chủ nhiệm. Trước ngày khai giảng, GVCN nhận sự phân công của BGH nhà trường nhận lớp chủ nhiệm. Sau khi có danh sách học sinh, GVCN cố gắng nhớ hết tên học sinh trong lớp. Đây là điều rất quan trọng. Bởi con người, ai cũng muốn mình là người quan trọng đối với người khác, là người được người khác tôn trọng. Việc giáo viên gọi tên các em học sinh ngay khi mới gặp nhau là Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 8 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm biểu hiện của điều đó. Học sinh sẽ rất vui, bất ngờ vì việc này. Chính việc này sẽ giúp người giáo viên chủ nhiệm nhanh chóng để lại ấn tượng của mình trong các em. Điều quan trọng là các em cảm nhận được sự tôn trọng của GVCN đối với mỗi học sinh. Ví dụ: Khi BGH trao cho tôi danh sách lớp 9A3, tôi đã đọc đi đọc lại nhiều lần để nhớ tên của học sinh lớp mình và tôi cố gắng biết mặt của 1/3 số học sinh trong lớp trước ngày tôi gặp lớp. Khi vào lớp tôi gọi tên những học sinh mà tôi biết mặt để hỏi thăm tình hình trong dịp nghỉ hè. Trước việc làm đó học sinh đã rất bất ngờ vì không biết tại sao thầy chủ nhiệm lại biết tên trong lúc chưa tiếp xúc lần nào. Thực sự các em rất thích thú về điều đó. Tiếp theo GVCN sẽ gặp những giáo viên chủ nhiệm cũ kết hợp với buổi học nội quy, buổi lao động đầu năm của các em để nắm bắt tình hình chung, tình hình của một số học sinh trong lớp (như học sinh giỏi, học sinh cá biệt, học sinh có hoàn cảnh đặc biệt, …). Cũng qua đó GVCN sẽ định hình được đội ngũ BCS lớp sau này cũng như đưa ra được biện pháp giáo dục học sinh phù hợp. Ví dụ: Sau khi nhận lớp, tôi đã gặp các GVCN cũ là thầy Phan Thanh Quân, cô Liêu Thị Sà Dem và thầy Lý Thanh Quyền. Qua đó tôi nắm được một số thông tin quan trọng về một số học sinh do tôi chủ nhiệm như sau: Học sinh trong lớp cư trú ở nhiều địa bàn khác nhau, có những học sinh nhà rất xa trường; trong lớp có 2 học sinh mồ côi cha(mẹ), 1 học sinh nhà rất nghèo, 1 học sinh có cha mẹ đang trong tình trạng bất ổn về hôn nhân, … Trên cơ sở những thông tin này, trước các hành vi ứng xư của học sinh, GVCN sẽ đưa ra được biện pháp xử lý phù hợp, có thái độ, lời nói đúng mực. Tránh được việc đụng chạm đến những vấn đề nhạy cảm của các em cũng như có thể động viên các em kịp thời. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 9 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Khi mới nhận lớp GVCN không nên áp đặt ngay những quy định của lớp, buộc các em vào khuôn khổ ngay lập tức. Vì điều này tạo cho các em sự gò bó, mất tự do mà tự do là điều mà đa số các em đang muốn có. Ví dụ: ở lớp 9A3 hiện nay áp dụng nhiều quy định riêng của lớp như xếp hạnh kiểm theo thang điểm, vi phạm nội quy sẽ phải làm vệ sinh phòng học, không thuộc bài ở nhà thì cuối buổi phải ở lại học thuộc rồi mới về, …Tất cả các biện pháp này đều áp dụng từ từ, điều quan trọng là tôi đã áp dụng nó đúng lúc. Chính vì vậy đã được các em ủng hộ. 2.2, Bầu ban cán sự (BCS) lớp – chia tổ. a, Cơ sở chọn BCS lớp – chia tổ. Để bầu BCS lớp đạt hiệu quả - hoạt động tốt, GVCN tham khảo ý kiến của GVCN cũ bởi họ là người nắm rõ khả năng của các em học sinh. Một cán bộ lớp tốt phải là người năng động, nhiệt tình, biết sống vì tập thể, không ích kỉ, … cho nên khi chọn BCS lớp giáo viên cần chú ý đến tính cách của người học sinh mà mình chọn. Ở đầu năm học lớp có một buổi lao động, giáo viên cũng có thể quan sát những học sinh mà mình có ý định đưa vào BCS lớp. Trong khi các em lao động, giáo viên quan sát để đánh giá về ý thức, tác phong, khả năng phối hợp với các bạn khác. Đặc biệt trong giờ lao động, người giáo viên có thể sẽ chọn được một lớp phó lao động tốt. Khi quan sát, không nhất thiết là luôn có mặt ở bên lớp mà giáo viên nên quan sát học sinh từ xa vì khi đó thái độ, ý thức, khả năng và uy tín của các em mới thật sự bộc lộ. Ngoài ý thức trách nhiệm các thành viên trong BCS còn phải có năng lực tốt. Muốn biết điều này cần phải dựa vào học bạ. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 10 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Khi chọn BCS lớp, cố gắng bảo đảm ở mỗi địa bàn cư trú có một thành viên của BCS lớp. Làm được như vậy thì trong quá trình hoạt động giáo viên có thể để nắm tình hình các thành viên trong lớp thông qua các em. Ví dụ: Ở lớp 9A3 có lớp trưởng ở Vĩnh Thạnh A (Vĩnh Hải), lớp phó học tập ở Hòa Nam (Lạc Hòa), tổ trưởng tổ 1 ở Ca Lạc (Lạc Hòa), … Vai trò của GVCN trong việc chọn BCS lớp rất quan trọng nhưng các thành viên trong lớp cũng có vai trò không kém. Vì vậy khi lựa chọn giáo viên cần căn cứ vào sự tín nhiệm của tập thể, điều này thể hiện qua việc bình bầu dân chủ đầu năm. Khi tiến hành chia tổ, GVCN cần tạo sự đồng đều trong tổ. Có nghĩa là mỗi tổ sẽ có các đối tượng học sinh có học lực, ý thức chấp hành nội quy khác nhau.Nói cách khác, mỗi tổ phải bảo đảm nhiều đối tượng: có học sinh yếu, học sinh giỏi, học sinh ở địa bàn xa – gần, có học sinh ngoan, học sinh cá biệt, … Làm được như vậy thì trong quá trình học tập các em có thể hỗ trợ nhau, nhắc nhở nhau trong học tập, trong lao động. Ví dụ: Lớp 9A3 đầu năm có 30 học sinh, tôi chia làm ba tổ: Tổ 1 gồm 10 thành viên, có một số học sinh có học lực nổi bật như Ong Kiều Tiên, Võ T Nhân ái, Trịnh Tú Miệm, …một số học sinh có ý thức chưa tốt như Thái Tếch Hển, Trần Văn Tuấn, La Văn Thành, … Tổ 2 gồm 10 học sinh, có 2 học sinh nổi bật về học lực là em Lâm Hồng Nguyên và Huỳnh Thiếu Lâm; một số học sinh ý thức chưa tốt như Trịnh Thuận Kiệt, Võ Hoàng Mến, Trịnh Thị Bé Hương, … Tổ 3 gồm 10 thành viên trong đó có những học sinh nổi bật về học lực như Võ Hoàng Bửu, Trương Văn Nền, …những học sinh có ý thức chưa tốt như Lâm Văn Bé, Đền Đươl, … Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 11 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Trong quá trình chia tổ, tôi đưa học sinh mà mình dự định cho làm tổ trưởng vào tổ đó. b, Tiến hành bầu BCS lớp. Trước khi tiến hành bầu, giáo viên chủ nhiện nêu ý kiến: “BCS lớp do thầy chọn hay các em chọn?” Khi học sinh quyết định do các em chọn thì giáo viên chủ nhiệm thỏa thuận: “Thầy đồng ý cho các em chọn nhưng khi chọn xong các em phải tôn trọng, hoạt động theo sự điều hành của các bạn trong BCS lớp”. Việc bầu chọn BCS lớp được tiến hành trong tiết SHCN của tuần thứ nhất hoặc tuần thứ hai đầu năm học. Trước khi bầu, GVCN thông qua tiêu chuẩn của các chức danh được bầu. Ví dụ: tiêu chuẩn của lớp trưởng: Học lực từ khá trở lên, hạnh kiểm tốt, năng động, nhiệt tình, có khả năng tổ chức, có uy tín với bạn trong lớp… Tiêu chuẩn của lớp phó học tập: học lực giỏi, nhiệt tình giúp đỡ bạn, tính tình hòa đồng, … Ở các chức danh khác giáo viên cũng đưa ra tiêu chuẩn tương tự. Sau khi thông qua tiêu chuẩn các chức danh, GVCN đề cử luôn chức danh lớp trưởng và các lớp phó. Ví dụ: Chức danh lớp trưởng: Huỳnh Tuấn Bửu, Trịnh Tú Miên. Lớp phó học tập: Ong Kiều Tiên, Huỳnh Tuấn Bửu. Lớp phó lao động: Phùng Như Trường, Thạch Vương… Qua việc nêu tiêu chuẩn và đề cử thì các em học sinh đã định hình được những người mà mình sẽ chọn. Bây giờ cho các em tiến hành ứng cử, đề cử và tiến hành biểu quyết chọn BCS lớp. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 12 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Chọn xong lớp trưởng và các lớp phó, GVCN cho các tổ tự bầu tổ trưởng trên cơ sở tiêu chuẩn đã đưa ra. Khi bầu tổ trưởng giáo viên cũng nên định hướng cho các em. Kết quả bầu chọn BCS lớp ở lớp 9A3 như sau: Lớp trưởng: Huỳnh Tuấn Bửu Lớp phó học tập: Ong Kiều Tiên Lớp phó lao động: Mai Hữu Thành Lớp phó văn – thể: Lâm Hồng Nguyên Thủ quỹ: Lâm Hồng Nguyên Tổ trưởng tổ 1: Võ Thị Nhân Ái Tổ trưởng tổ 2: Huỳnh Thiếu Lâm Tổ trưởng tổ 3: Mai Hữu Thành Là một trường học ở vùng khó khăn nên các vấn đề của lớp không nhiều nên tôi chỉ chọn tổ trưởng mà không chọn tổ phó. Thiết nghĩ đó cũng là điều hợp lí. Qua quá trình hoạt động của lớp, tôi thấy rằng BCS làm việc hiệu quả, được các thành viên trong lớp tôn trọng. Chính điều này là nhân tố tích cực giúp lớp tôi luôn hoàn thành nhiệm vụ và luôn nằm trong tốp 5 lớp dẫn đầu về thi đua giữa các lớp. c, Phân công nhiệm vụ cho BCS lớp. BCS lớp là đại diện cho lớp, chịu trách nhiệm trước GVCN về toàn bộ hoạt động học tập, rèn luyện của lớp trong thời gian học. BCS lớp do tập thể lớp bầu ra, được GVCN quyết định công nhận. Nhiệm kì của BCS lớp là một năm. -- Cơ cấu của BCS lớp gồm: 1 lớp trưởng 3 lớp phó 1 thủ quỹ Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 13 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm 3 tổ trưởng Ngoài ra còn có 2 cờ đỏ (1 cờ đỏ nội, 1 cờ đỏ ngoại), có BCH liên đội gồm: 1 chi đội trưởng, 1 chi đội phó và 1 ủy viên. -- Nhiệm vụ của lớp trưởng: Là người chịu sự điều hành, quản lí trực tiếp của GVCN. Lớp trưởng là người điều hành, quản lí toàn bộ các hoạt động của lớp và từng thành viên trong lớp. Theo dõi, đôn đốc lớp chấp hành đầy đủ và nghiêm chỉnh nội quy của trường, quy định của lớp. Thực hiện nề nếp tự quản trong lớp. Lớp trưởng là người thay mặt GVCN quản lí lớp, kịp thời nắm bắt thông tin của lớp, báo cáo cho giáo viên chủ nhiệm. Cuối tuần, trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm, lớp trưởng tổng kết, đưa ra đánh giá, nhận xét về quá trình hoạt động của lớp. Trên cơ sở báo cáo của tổ trưởng, lớp trưởng xếp loại hạnh kiểm cho các thành viên trong lớp… Ví dụ: nếu học sinh nào trong lớp 9A3 nghỉ quá 2 ngày thì lớp trưởng sẽ báo với GVCN. Báo cáo tình hình 15 phút đầu buổi… -- Nhiệm vụ của các lớp phó: + Lớp phó lao động: phân công, theo dõi, đôn đốc các thành viên trong lớp ở các buổi lao động. Theo dõi công tác trực nhật hàng tuần của các tổ, ý thức giữ vệ sinh của cá nhân các thành viên trong lớp. Cuối tuần báo cáo hoạt lao động (nếu có), vệ sinh của lớp… + Lớp phó học tập: đôn đốc, nhắc nhở các thành viên trong lớp học tập. Giúp đỡ những học sinh yếu trong khả năng của mình. Kiểm tra bài cũ đối với các thành viên trong lớp ở 15 phút đầu buổi học… + Lớp phó văn – thể: chịu trách nhiệm về các hoạt động văn nghệ, thể dục – thể thao. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 14 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Ví dụ: Em Lâm Hồng Nguyên là lớp phó văn - thể. Khi nghe thầy Tổng phụ trách thông báo là có Hội diễn văn nghệ chào mừng Ngày nhà giáo Việt Nam 20 – 11 thì em đã chủ động nắm bắt thể lệ, chủ đề, hình thức thi từ Ban tổ chức để thông báo cho lớp. Sau khi có ý kiến của GVCN thì em Nguyên tập hợp các bạn có năng khiếu để tổ chức tập luyện … -- Nhiệm vụ của thủ quỹ: thu và quản lí các khoản quỹ của lớp, cuối tháng – cuối học kì – cuối năm báo cáo công khai hoạt động thu chi quỹ lớp. Thu tiền giấy kiểm tra nếu được giáo viên bộ môn yêu cầu, … -- Nhiệm vụ của các tổ trưởng: phân công, theo dõi, đôn đốc các thành viên trong tổ làm trực nhật, vệ sinh. Theo dõi, báo cáo hoạt động hàng tuần của các tổ viên. Kiểm tra bài cũ các thành viên trong tổ ở 15 phút đầu buổi,… 2.3, Lập sơ đồ lớp học. Sắp xếp chỗ ngồi cho học sinh tuy dễ nhưng sắp xếp như thế nào cho hiểu quả lại không dễ chút nào.Để lập sơ đồ lớp tốt, GVCN dựa vào các căn cứ sau: - Học lực của học sinh: xen kẽ học sinh yếu kém với học sinh khá giỏi. - Thể chất của học sinh: học sinh thấp ngồi trước, cao ngồi sau; mắt yếu ngồi gần bảng. - Nhiệm vụ của BCS lớp: tổ trưởng(lớp trưởng) thường ngồi giữa hoặc ngồi sau của tổ (lớp). - Ý thức của học sinh: học sinh nói chuyện nhiều, không chú ý học thì cho ngồi trước. Trên cơ sở các căn cứ đó, GVCN lập sơ đồ lớp sao cho phù hợp. Ví dụ: dưới đây là sơ đồ tổ chức lớp học lớp 9A3: Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 15 Trường THCS Lạc Hòa Trần Văn Liêu Khét Tuấn Sáng kiến kinh nghiệm Trương Lâm T Hồng Mai(*+) Thạch Kiều My Nguyên() HữuThành Vương Võ T Nhân Trịnh Tú Huỳnh(*) Trịnh T Bé Huỳnh Tuấn Lâm Văn Ái (*) Miên Thiếu Lâm Hương Bửu (#) Bé Lâm Sài Lưu Toàn Võ Hoàng Đền Đươl Phan Thị Lê Mộng Hựu Quốc Mến Út Cơ Thái Tếch La Văn Dương Lệ Phùng Huệ Trương Văn Triệu Hải Hển Thành Quân Chân Nền Tăng Thị Ong Kiều Phùng Như Trịnh Thuận Trần Thị Ngô Thị Chiên Tiên (@) Trường Kiệt Thơm Trang Bàn giáo viên Ghi chú: Dấu #: lớp trưởng Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Dấu @: lớp phó học tập Trang 16 Trường THCS Lạc Hòa Dấu * : tổ trưởng Sáng kiến kinh nghiệm Dấu +: lớp phó lao động Dấu : lớp phó văn - thể, thủ quỹ Lập sơ đồ tổ chức lớp học theo căn cứ trên có tác dụng: - Giúp phát huy được vai trò của BCS lớp trong việc quản lý lớp học - Các em học tốt có thể hỗ trợ được cho những học sinh học còn yếu. - Những học sinh ở xa nếu có đi học trễ vào ngày mình trực nhật thì các bạn trong có thể hỗ trợ làm trực nhật kịp thời, … 2.4, Xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp loại học lực học sinh. Một tập thể muốn hoạt động tốt, có nề nếp, …không chỉ dựa vào người chỉ huy mà còn cần có những nguyên tắc hoạt động của nó. Với một lớp học, ngoài những quy định chung đó cảu nhà trường cần có những quy định riêng của lớp được xây dựng trên cơ sở quy định chung của trường. Ở lớp 9A3, ngay từ những tuần đầu của năm học GVCN cùng BCS lớp đã xây dựng “Tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm” cho từng thành viên trong lớp. Tiêu chí đánh giá xếp loại được xây dựng trên cơ sở “Bảng thi đua” giữa các lớp của Liên đội trường THCS Lạc Hoà. Sau khi xây dựng xong “Tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm”, trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm, lớp trưởng tiến hành lấy ý kiến của các thành viên trong lớp để điều chỉnh cho hợp lý. Sau đó GVCN đưa ra quyết định cuối cùng. Việc lấy ý kiến của học sinh là rất quan trọng vì các em sẽ thấy mình được tôn trọng. Vì vậy, các em sẽ có ý thức tổ chức tốt hơn trong học tập. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 17 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Ví dụ: Khi tiến hành lấy ý kiến của học sinh, các em có đề nghị về điểm số như sau: Nói tục, chửi thề từ -3 tăng lên –5 Vô lễ với giáo viên từ -7 tăng lê – 10 Vắng không phép từ -2 giảm xuống – 1 Điểm tốt từ + 1 tăng lên +2 Mẫu Bảng “Tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS”: -1 -1 -1 -2 -2 -5 - 10 TB/năm -3 -1 +2 -5 -3 -4 +2 -2 -2 -5 -2 -1 -1 -3 Không mang phù hiệu Không thắt khăn quàng Không bỏ áo vào quần Đi trễ Vắng K Nói tục, chửi thề Vô lễ với giáo viên, người lớn Đánh nhau Làm việc riêng trong giờ học Lớp ồn Tiết A Không thuộc bài Không ghi bài Không làm bài tập về nhà Điểm tốt Không quét lớp Không hốt rác Bỏ trực vệ sinh Viết, vẽ bậy lên bàn, lên bảng Ra trễ Không nghiêm túc, tập sai động tác Bỏ tập thể dục NỘI QUY HỌC TẬP VỆ SINH THÊ DỤC Sau khi thống nhất thang điểm, GVCN cho tổ chức thực hiện. Mỗi tổ trưởng có một cuốn sổ theo dõi các thành viên trong lớp dựa trên thang điểm đã thống nhất. Cuối tuần, vào tiết sinh hoạt chủ nhiệm, các tổ trưởng lên báo cáo trên bảng tình hình các thành viên trong tổ. Sau khi báo cáo xong, tổ trưởng sẽ giải trình ý kiến của tổ viên (nếu có). Nếu ý kến vượt quá nhiệm vụ của tổ trưởng thì lớp trưởng hoặc GVCN giải trình. Trên cơ sở báo cáo của tổ trưởng, lớp trưởng quy ra điểm rồi xếp loại hạnh kiểm trong tuần cho các thành viên trong lớp. Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 18 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm Vào thứ sáu của tuần cuối cùng trong tháng, GVCN họp cùng BCS lớp để xếp loại hạnh kiểm tháng cho học sinh trong lớp. Với việc xếp loại hạnh kiểm theo thang điểm như vậy thì việc đánh giá hạnh kiểm của học sinh là tương đối chính xác. Tuy nhiên có những vi phạm của học sinh là ngoài ý muốn của các em. Vì vậy trong quá trình thực hiện GVCN cần có cách xử lý phù hợp, nếu là trường hợp ngoài ý muốn thì không nên trừ điểm của các em nhưng cần chú ý để không bị học sinh nói gạt. Những học sinh vi phạm, giáo viên cũng nên cho các em “lập công chuộc tội”. Nếu như đẩy các em vào đường cùng, không có điều kiện sửa sai thì dễ làm cho các em chán nản, thất vọng, mất động cơ để phấn đấu. Ví dụ 1: trong thang điểm tôi có đưa ra trường hợp: - Trong tuần nếu bị hạnh kiểm loại TB hoặc khá nhưng đạt 3 điểm tốt và có ý thức sửa sai thì sẽ được nâng một bậc hạnh kiểm. - Trong tuần đạt 3 điểm tốt, không vi phạm nội quy thì được tuyên dương trước lớp và trước trường, … Ví dụ 2: Học sinh nghỉ học không phép, giáo viên tìm hiểu lí do, nếu nghỉ vì lý do chính đáng nhưng không kịp viết đơn thì chấp nhận cho các em nộp đơn vào ngày đi học sau đó. Một điều cần chú ý trong khi xử lí các hành vi phạm của học sinh nữa là phải tìm hiểu lý do dẫn đến những vi phạm của học sinh. Nếu cách xử lí không phù hợp với lý do, trừ điểm mà các em không “tâm phục khẩu phục” sẽ dễ dẫn đến thái độ bất mãn nơi các em. Ví dụ 1: lớp 9A3 có 2 học sinh thường xuyên đi học trễ là Lâm Văn Bé và Võ Hoàng Mếm. Qua tìm hiểu tôi biết được rằng nhà của em ở xa trường, ở trong ruộng, có lúc phải đi đò. Ở hai trường hợp này nếu không biết lí do mà cứ trừ điểm liên tục thì cí thể đây là một trong những nguyên nhân nếu các em nghỉ học. Trong trường Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 19 Trường THCS Lạc Hòa Sáng kiến kinh nghiệm hợp này tôi thường hỏi lí do và ít trừ điểm nên càng về sau các em càng cố gắng. Ví dụ 2: Cũng là đi trễ nhưng em Tăng Thị Chiên lại khác, nhà ở xa, không có xe nên phải đi bộ lại còn phải phụ mẹ nuôi tôm. Cũng lại với cách xử lí như trên cùng với việc thường xuyên động viên, đến nay việc đi trễ hầu như không còn. 2.5, Phát huy vai trò của BCS lớp. Trong những năm trước, khi làm công tác chủ nhiệm, tôi không chú ý đến vai trò của BCS lớp. Lớp trưởng, các lớp phó, các tổ trưởng chỉ là chức danh, không hoạt động đúng vai trò và chức năng của mình. Hay nói đúng hơn là chỉ mang tính hình thức. Chính vì vậy, GVCN phải làm nhiều việc của lớp, thêm vào đó mọi thành viên trong lớp không tiến bộ, đặc biệt là trong việc thực hiện nội quy. Giáo viên khó nắm tình hình lớp kịp thời. Một lớp học muốn tiến bộ, tự quản tốt thì vai trò của BCS lớp rất quan trọng. Các em cùng học chung một lớp, chung độ tuổi,chung tâm lý, … nên dễ nắm tình hình lớp, dễ hiểu nhau, … đó là điều kiện để lớp hoạt động tốt, giáo viên có thể nắm được tình hình lớp mà không phải ngày nào cũng trực ở lớp. Vậy làm sao phát huy được vai trò của BCS lớp? Trước hết giáo viên phải tạo được thiện cảm và niềm tin, quan trọng hơn là giám tin và giám giao nhiệm vụ cho các em. Bên cạnh đó là sự định hướng và hướng dẫn của GVCN. Ví dụ: để chào mừng Ngày nhà giáo Việt Nam 20 – 11, liên đội trường THCS Lạc Hoà tổ chức hội thi văn nghệ, tôi đã để cho các em tự chọn tiết mục để tham gia. Trong đó lớp phó văn nghệ là người tổ chức và chịu trách nhiệm. Tôi chỉ đóng vài trò là người hướng dẫn, tham gia ý kiến ở nội dung, Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Dũng Trang 20