Tài liệu Skkn khai thác kênh hình trong sách giáo khoa và sưu tầm tranh ảnh phục vụ môn gdcd 9

Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu A. MỞ ĐẦU 1/ Lí do chọn đề tài: Đất nước ta đang bước vào thời đại của toàn cầu hóa và phát triển bền vững thì ngành Giáo dục đứng trước những thách thức, vận hội mới. Đào tạo thế hệ trẻ thành người lao động làm chủ nước nhà có trình độ văn hóa cơ bản đáp ứng những yêu cầu phát triển KT, XH... Nhằm thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về đổi mới công tác giáo dục ở bậc THCS đối với các môn học nói chung và môn GDCD nói riêng. Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục thì việc đổi mới phương pháp dạy học là nhiệm vụ quan trọng, một yêu cầu bức thiết nhằm góp phần đào tạo những con người tích cực, tự giác, năng động, sáng tạo, có năng lực đáp ứng nhu cầu của bản thân và XH trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thay đổi phương pháp dạy học theo lối truyền thụ một chiều, thói quen ghi nhớ máy móc bằng việc tổ chức, điều khiển học sinh tích cực, chủ động làm việc. Đồng thời, trong giai đoạn hiện nay cả nước đang thi đua học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Học tập theo tinh thần “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt, học tốt”, “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người” và “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” cho học sinh noi theo. Để thực hiện mục tiêu Giáo dục, tôi nhận thấy muốn làm gương thì bản thân phải tích cực đổi mới, sáng tạo trong việc giảng dạy bộ môn, tham gia phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, có thế thì học sinh mới tích cực học tập và đạt nhiều thành tích. Trang 1 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Muốn làm được điều đó đòi hỏi người giáo viên trực tiếp đứng lớp phải vận dụng các phương pháp dạy học bộ môn một cách khoa học và logic nhằm phát huy tính tích cực, hứng thú học tập của học sinh. Trên thực tế đa số giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy nhưng còn lơ là chưa quan tâm đến nội dung và hình thức SGK mới, giáo viên chỉ chú ý khai thác nội dung kênh chữ chưa chú ý việc khai thác kênh hình hoặc dùng kênh hình như là hình ảnh minh họa, xem cho vui. Thật ra kênh hình đó chính là tư liệu không thể thiếu trong việc dạy học bộ môn cụ thể là môn Giáo dục công dân. Phương pháp khai thác nội dung kênh hình trong sách giáo khoa và sưu tầm tranh ảnh phục vụ môn GDCD là một phần phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Sưu tầm thêm tranh ảnh bởi vì kênh hình trong SGK rất hạn chế. Làm thế nào để học sinh tìm hiểu kiến thức qua kênh hình và tổ chức sưu tầm tranh ảnh, từ đó giúp các em nắm chắc, nhớ lâu được kiến thức. Phương pháp này học sinh tự giác, chủ động lĩnh hội kiến thức, tăng thêm sự hứng thú trong học tập. Để thực hiện giáo viên phải nghiên cứu kỹ các kênh hình hướng dẫn học sinh khai thác, nếu chỉ dừng lại ở chỗ minh họa cho bài học thì học sinh không khắc sâu, nắm chắc được kiến thức, không phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập dẫn đến các em chán học môn GDCD. Đó là lý do tôi chọn “Khai thác kênh hình trong sách giáo khoa và sưu tầm tranh ảnh phục vụ môn GDCD 9” để nghiên cứu. 2/ Đối tượng nghiên cứu: Thực hiện giải pháp: “Khai thác kênh hình trong sách giáo khoa và sưu tầm tranh ảnh phục vụ môn GDCD 9”. Trên cơ sở tìm hiểu nội dung kênh hình trong SGK môn GDCD 9 và sưu tầm tranh ảnh trong sách, báo. Trang 2 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Kỹ năng và kỹ thuật khai thác được thực hiện tại lớp 92 đơn vị trường THCS Phước Chỉ năm học 2008_2009. 3/ Phạm vi nghiên cứu: Thực hiện giảng dạy môn GDCD 9 với 32 học sinh lớp 92 tại trường THCS Phước Chỉ: Khai thác kênh hình và sưu tầm tranh ảnh phục vụ các bài: Bài 4: Bảo vệ hòa bình (Bổ sung thêm tranh ảnh) Bài 5: Tình hữu nghị giữa các dân tộc trên thế giới Bài 6: Hợp tác cùng phát triển Bài 7: Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc (Sưu tầm tranh ảnh) Bài 8: Năng động, sáng tạo (Sưu tầm tranh ảnh) Bài 13: Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế (Sưu tầm tranh ảnh) Bài 17:Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc 4/ Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tài liệu: Phương pháp dạy học môn GDCD; tài liệu bồi dưỡng thường xuyên môn GDCD; một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn GDCD; SGK GDCD 9; SGV GDCD 9; thực hành GDCD 9 và một số tài liệu khác có liên quan. Điều tra, tìm hiểu đối tượng học sinh lớp 92 đặc biệt qua các lần kiểm tra, thống kê, so sánh, đối chiếu kết quả, nhận thông tin phản hồi từ thực tế sau tiết giảng. B. NỘI DUNG Trang 3 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu 1/ Cơ sở lí luận: Căn cứ vào Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII: Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học. Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh “Cốt lõi của đổi mới dạy và học là hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động, học chay, học vẹt, nhằm tạo ra con người năng động, có năng lực giải quyết vấn đề”. Qua việc “Khai thác kênh hình và sưu tầm tranh ảnh phục vụ môn GDCD 9” nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong việc chiếm lĩnh kiến thức. Đồng thời thực hiện theo tinh thần đổi mới môn GDCD không ngừng chú trọng, cải tiến phương pháp dạy học, học sinh phải được hướng dẫn phương pháp tự học thì hiệu quả giáo dục mới được nâng cao. Căn cứ vào lý luận dạy học nói chung quan niệm cơ bản của Đảng và Nhà nước chỉ đạo hoạt động của giáo viên, học sinh theo các quy luật cơ bản của quá trình dạy học. Căn cứ quan điểm của Chủ nghĩa Mac-Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh về Giáo dục, xuất phát từ tình hình nhiệm vụ Cách mạng Việt Nam Đảng đề ra phương châm giáo dục là học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo giục xã hội. (Luật Giáo dục) Căn cứ chỉ đạo chuyên môn về đổi mới phương pháp môn GDCD. 2/Cơ sở thực tiễn: Trang 4 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục chậm đổi mới chưa phát huy được sự sáng tạo của học sinh” có nghĩa là sự đổi mới ở từng cấp học còn chậm. Vậy trường THCS Phước Chỉ có thoát khỏi tình trạng chung đó hay không? Để trả lời tôi đã trực tiếp trao đổi với giáo viên bộ môn, học sinh và rút ra kết luận về thực trạng của việc dạy học bộ môn GDCD ở đơn vị như sau: -Về học sinh: Đa số ở nông thôn nên điều kiện học tập khó khăn chủ yếu các em học thuộc lòng không nắm ý, không chú ý khai thác SGK và chưa biết cách học -Về giáo viên: Thuận lợi là đội ngũ giáo viên được tập huấn về việc giảng dạy phương pháp mới và nội dung SGK mới nhưng khi về đơn vị áp dụng chưa hiệu quả chất lượng môn GDCD còn thấp. Qua thực tế trao đổi và dự giờ thăm lớp tôi nhận thấy rằng nguyên nhân của sự yếu, kém trong việc giảng bộ môn GDCD là: +Nhìn lại cách dạy của mình chưa phù hợp với học sinh , giáo viên chưa tạo cho học sinh sự tìm tòi và lòng say mê thật sự đối với bộ môn (lối mòn dạy học phương pháp cũ). +Nhận thức của người dạy và học . +Do thực trạng trong học tập (thi cái nào học cái nấy). +Xuất phát từ việc thi cử, kiểm tra, đánh giá. +Do sự chi phối của nền kinh tế thị trường nên học sinh, giáo viên chỉ chú ý đến những môn học phục vụ cho ngành công nghệ thông tin, không chú ý đến môn học xã hội mà chỉ coi nó là môn phụ, từ đó xem nhẹ môn GDCD. +Bên cạnh đó còn hiện tượng phân công giáo viên khác môn dạy môn GDCD, do đó không nắm được đặc điểm cũng như phương pháp, nên dẫn đến hiện tượng dạy thiên về lý thuyết, khô khan, xa rời thực tế… Vậy việc đổi mới phương pháp là bức thiết do nhu cầu thực tiễn là đổi mới giáo dục nói chung, thay đổi phương pháp dạy bộ môn nói riêng và Trang 5 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu cụ thể là thay đổi phương pháp dạy bộ môn GDCD cho phù hợp chương trình SGK mới. Khi thực hiện đổi mới phương pháp một số vấn đề đặt ra: Sử dụng phương pháp mới có phải xóa bỏ hoàn toàn phương pháp trước đây? Đổi mới không phải xóa bỏ tất cả phương pháp trước đây mà chúng ta phát huy cái tốt, cái hạn chế thì không sử dụng và vận dụng phương pháp như thế nào cho hiệu quả. Muốn đạt được điều đó cần phải dạy cách học hiện đại theo hướng tích cực, khuyến khích tự học, dạy để học sinh có phương pháp học tập, có năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, cần đảm bảo điều kiện và thời gian để học sinh tự nghiên cứu. Giáo viên cần khắc phục tình trạng truyền thụ một chiều, tham lam, nhồi nhét, tránh tình trạnh thụ động, học sinh nghe, ghi chép, trả lời đúng khi kiểm tra thì chưa đủ. Yêu cầu của việc tổ chức dạy học môn GDCD là phải hình thành ở học sinh cảm xúc, tình cảm, niềm tin. Vì đó là động cơ bên trong giúp các em tự hoàn thiện, tự điều chỉnh để vươn tới cái chân, thiện, mỹ. Đây là yêu cầu có tính đặc trưng của môn GDCD so với những môn học khác và đóù cũng là yêu cầu bức xúc hình thành nhân cách con người trong giai đoạn hiện nay. Muốn làm được những điều quan trọng trên mỗi giáo viên phải có những kinh nghiệm, biện pháp vận dụng phương pháp dạy học nhằm giáo dục các em thấy được “Học không bao giờ đủ, còn sống còn phải học” ( Tư tưởng Hồ Chí Minh). Việc khai thác kênh hình trong sách giáo khoa sao cho đạt yêu cầu cao nhất trong việc thực hiện mục tiêu dạy học thể hiện rõ tư tưởng sư phạm, tuy nhiên nội dung kênh hình mỗi bài học rất đa dạng tùy theo yêu cầu của từng bài mà sử dụng các hoạt động khác nhau. Nhưng trong một tiết học làm thế nào để học sinh hoạt động là chính, giáo viên tổ chức hướng dẫn các hoạt động của học sinh, lựa chọn phương pháp phù hợp với nội Trang 6 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu dung bài dạy, để truyền đạt, thường xuyên trao đổi học tập kinh nghiệm giảng dạy ở đồng nghiệp để tìm biện pháp hữu hiệu nhất để giúp các em học tập tốt hơn. 3/ Nội dung vấn đề: 3.1/ Vấn đề đặt ra: Sử dụng phương pháp nào là câu hỏi thường xuyên của mỗi giáo viên khi dạy học. Hiện nay phần lớn giáo viên dạy môn GDCD ở trường THCS Phước Chỉ lựa chọn phương pháp dạy học theo kinh nghiệm, dựa vào trực giác hoặc kết hợp phương pháp chưa nhuần nhyễn, lựa chọn phương pháp một cách mò mẫm, cảm tính, không đem lại kết quả chắc chắn. Do đó cần phải giải quyết vấn đề này dựa trên cơ sở khoa học, chỉ trong điều kiện đó mới đem lại hiệu quả sư phạm cao. Chúng ta không nên tuyệt đối hóa khả năng của một phương pháp dạy học nào, mỗi phương pháp có những ưu, nhược điểm riêng… trong quá trình dạy học - giáo dục. Vì vậy các phương pháp thường được sử dụng phối hợp với nhau, rất ít khi đứng riêng biệt trong quá trình dạy học. Như vậy hiệu quả của phương pháp chính là ở chỗ tính hợp lí khi sử dụng và biết kết hợp với các phương pháp khác. Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào việc kết hợp sử dụng các phương pháp của giáo viên bộ môn. Chính vì vậy, Makarenko có nhận xét rằng: “Không có phương pháp, phương tiện nào là duy nhất, không có một nhà sư phạm nào là đơn phương , độc mã có thể đào tạo, giáo dục thành công sản phẩm của nhà giáo dục là con người”. Như vậy để phát huy tính tích cực của học sinh, mang lại hiệu quả giáo dục đặc biệt đối với môn GDCD tôi đã vận dụng những phương pháp để Trang 7 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu khai thác kênh hình và sưu tầm tranh ảnh phục vụ cho việc giảng dạy môn GDCD 9 năm học 2008-2009. Để phù hợp với các phương pháp dạy học theo hướng đổi mới thì việc khai thác nội dung kênh hình trong SGK và sưu tầm tranh ảnh không chỉ nhằm phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập bộ môn mà còn là nguồn nhận thức cho bài học. Tuy nhiên, sử dụng thế nào có hiệu quả, phát triển tư duy cho học sinh thì không đơn giản. Hiệu quả của việc sử dụng phương pháp trực quan do nhiều yếu tố quyết định như: Nội dung của bài học, tranh ảnh, phương pháp sử dụng, kỹ năng và năng lực sư phạm của giáo viên. Việc khai thác nội dung kênh hình và sưu tầm tranh ảnh nếu thực hiện tốt sẽ huy động được sự tham gia của nhiều giác quan, sẽ kết hợp chặt chẽ được hai hệ thống tín hiệu với nhau: Tai nghe, mắt thấy, tạo điều kiện cho học sinh dễ hiểu, nhớ lâu, phát triển năng lực chú ý, quan sát hứng thú. Ngược lại nếu không thực hiện tốt dễ làm cho học sinh phân tán sự chú ý, không tập trung. Do đó, trong quá trình sử dụng kênh hình và sưu tầm tranh ảnh, giáo viên không những có vai trò định hướng cho học sinh quan sát, hướng dẫn và gợi ý cách khai thác kiến thức mà còn giúp học sinh từ thao tác sử dụng, khám phá, tìm tòi kiến thức hoặc củng cố kiến thức và rèn kỹ năng quan sát cho học sinh. Để khai thác nội dung kênh hình và sưu tầm tranh ảnh giáo viên cần nêu câu hỏi để học sinh khai thác qua hoạt động cá nhân, tổ, nhóm. Qua đó giáo dục tư tưởng cho học sinh sau mỗi tiết học, bài học. Tạo điều kiện cho học sinh hứng thú học tập tìm hiểu xác định rõ động cơ, phương pháp học môn GDCD. 3.2/ Giải pháp chứng minh vấn đề được giải quyết: Để việc khai thác nội dung kênh hình và sưu tầm tranh ảnh có hiệu quả phát huy tính tích cực của học sinh trong việc giảng dạy bộ môn giáo viên cần phải theo các hướng sau: Trang 8 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu * Khi sử dụng tranh ảnh: +Những kỹ năng cần lưu ý: Khi hướng dẫn học sinh khai thác nội dung kênh hình và sưu tầm tranh ảnh giáo viên cần chú ý rèn luyện cho học sinh những kỹ năng.  Kỹ năng quan sát và nhận xét.  Kỹ năng mô tả.  Kỹ năng phân tích, nhận định, đánh giá. * Các bước khai thác tranh ảnh: Để việc khai thác tranh ảnh có hiệu quả, phát huy được tính tích cực của học sinh làm cho các em tự tìm hiểu nội dung dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bước 1: Cho học sinh quan sát tranh ảnh để xát định một cách khái quát nội dung tranh ảnh cần khai thác. Bước 2: Giáo viên đặt câu hỏi, nêu vấn đề, tổ chức hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung tranh ảnh. Bước 3: Học sinh trình bày kết quả tìm hiểu nội dung tranh ảnh sau khi đã quan sát, nhận xét, kết hợp gợi ý của giáo viên và tìm hiểu nội dung trong bài học. Bước 4: Giáo viên nhận xét,bổ sung nội dung trả lời của học sinh, hoàn thiện nội dung khai thác tranh ảnh cung cấp cho học sinh. Kênh hình là phương tiện dạy học rất đặc trưng của bộ môn GDCD, giúp học sinh tái hiện những tình huống xảy ra trong xã hội. Theo xu hướng hiện nay giảm bớt thuyết trình của giáo viên, tạo điều kiện để học sinh học tập tích cực và sử dụng kênh hình như là một nguồn cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng bộ môn chứ không chỉ để minh họa cho lời giảng . Như vậy kênh hình là đối tượng để học sinh chủ động, tự lực khai thác kiến thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Trang 9 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Tranh ảnh trong sách giáo khoa là tài liệu rất quý hiếm, thường được chụp ngay lúc sự kiện đang diễn ra và được lựa chọn đáp ứng những yêu cầu về khoa học và sư phạm.Đây là bộ phận rất quan trọng trong kênh hình của sách giáo khoa, nó giúp học sinh làm việc với sách giáo khoa trên cơ sở phát huy tính tích cực, thông minh, sáng tạo chứ không phải minh họa cho học sinh xem giải khuây. Để khai thác kênh hình có hiệu quả cần thực hiện một số yêu cầu sau: Về phía giáo viên : Nắm chắc nội dung chương trình (Gdcd 9 gồm 4 bài có sử dụng ảnh: Bài 4,5,6 và 17) Xác định rõ kiến thức nội dung trong bài mà học sinh cần lĩnh hội qua ảnh. Chuẩn bị một số câu hỏi phù hợp với trình độ học sinh, gợi ý để các em biết tự giác khai thác kiến thức qua hình. Kịp thời động viên, khuyến khích và đánh giá học sinh. Bên cạnh đó còn phải thông báo cho học sinh biết đó là tranh gốc hay tranh phục chế (Tranh gốc là xuất phát từ hiện thực khách quan; Tranh phục chế là từ nội dung sách giáo khoa người ta vẽ lại). Để sưu tầm tranh ảnh có hiệu quả giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tài liệu cụ thể như sách thực hành gdcd 9, báo giáo dục- thời đại… Về phía học sinh : Rèn luyện một số kỹ năng khai thác kiến thức từ kênh hình. Hiểu yêu cầu giáo viên đưa ra khi thực hiện khai thác kiến thức từ tranh ảnh. Tích cực, chủ động tìm tòi, phát hiện kiến thức từ hệ thống tranh ảnh. Tổ chức nhóm sưu tầm theo chủ đề. * Các bước khai thác tranh ảnh: Nêu mục đích làm việc với tranh ảnh. Trang 10 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Đưa ra những câu hỏi gợi ý để học sinh có cơ sở khai thác kiến thức từ tranh ảnh. Tổ chức cho học sinh trả lời câu hỏi trên cơ sở các em tự phát hiện kiến thức mới. Tạo cơ hội cho học sinh nhận xét, trước khi đi đến kết luận. Dạy học tích cực thực chất là quá trình hướng dẫn học sinh cách học, quá trình đó không chỉ do người truyền thụ mà quan trọng hơn phải chính các em tìm tòi khám phá, giải quyết. Việc khai thác kiến thức sẵn có của học sinh trong dạy học GDCD có nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào khả năng của mỗi giáo viên, đối tượng học sinh, thiết bị và phương tiện dạy học. Song có thể sử dụng một số cách phổ biến sau: Đặt câu hỏi cho học sinh trả lời. Với cách này, câu hỏi đưa ra phải tạo cơ hội cho học sinh bộc lộ sự hiểu biết vốn có của mình, tránh trường hợp chỉ cần đọc tài liệu là trả lời được. Hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ tranh ảnh: Với cách viết sách giáo khoa mới, kiến thức không chỉ nằm ở hệ thống kênh chữ mà nó còn biểu hiện ở hệ thống kênh hình. Vì vậy hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ kênh hình chính là để các em tự nói lên những hiểu biết vốn có của mình từ tranh ảnh. Làm được như vậy học sinh sẽ hiểu bài sâu và nhớ lâu những kiến thức đã học. Quan trọng hơn các em tự sưu tầm tranh phục vụ cho bài học qua đó nắm được một phần nội dung kiến thức. Vì hiểu nội dung mới tìm được tranh ảnh phù hợp. VÍ DỤ: Bài 4: BẢO VỆ HÒA BÌNH -Gv cho học sinh quan sát: Hình 1 trang 13 SGK GDCD 9: Bom Mỹ huỷ diệt Bệnh viện Bạch Mai, ngày 22 -12-1972 (Ảnh: Ngọc Quán –Thông Tấn xã Việt Nam) Trang 11 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Hình 2 trang 14: Đại biểu các tầng lớp nhân dân thủ đô Hà Nội mít tinh phản đối chiến tranh, bảo vệ hòa bình. (Ảnh: Tùng Lâm - Thông Tấn xã Việt Nam) Trước hết Gv cho HS quan sát ảnh cần khai thác là hình số mấy, trang nào, hướng dẫn gợi ý những nội dung cần khai thác. Sau đó đặt câu hỏi gọi HS trả lời và Gv nhận xét, kết luận. Quan sát hình 1,2 em hãy nêu suy nghĩ của mình về hậu quả của chiến tranh? Vì sao phải bảo vệ hòa bình, ngăn ngừa chiến tranh? Nhiệm vụ bảo vệ hòa bình như thế nào? -Đối với lớp có nhiều HS yếu, Gv phải hướng dẫn, gợi ý dẫn dắt HS trả lời qua các chi tiết có trong hình. Gv có thể giúp HS hiểu rõ hơn những chi tiết trong hình (nếu HS chưa trả lời được). Mô tả cổng Bệnh viện như thế nào, cây cối, con người ra sao hoặc bức hình 2 với chi tiết những khẩu hiệu không được tấn công Irac… - Qua những hình ảnh Gv giúp HS thấy được: Chiến tranh chỉ đem lại đau thương, chết chóc, đói khát, bệnh tật, thất học, thảm họa cho loài người. Hòa bình mang lại cuộc sống thanh bình, hạnh phúc, ấm no, trẻ em được học tập, được vui chơi. Ngày nay các thế lực phản động, hiếu chiến vẫn đang âm mưu phá hoại hòa bình, gây chiến tranh, khủng bố tại nhiều nơi trên thế giới. Bảo vệ hòa bình là trách nhiệm của các quốc gia , các dân tộc và của toàn nhân loại. Để bảo vệ hòa bình chúng ta cần xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người trong cuộc sống hằng ngày. - Để có sự chuẩn bị ở nhà vào cuối tiết học trước Gv yêu cầu HS chuẩn bị sưu tầm tranh ảnh phục vụ bài mới(Bảo vệ hòa bình) - Khi học bài mới Gv kiểm tra, nhận xét và bổ sung thêm một số tranh ảnh minh họa về hậu quả của chiến tranh. Hình 1: Bom nguyên tử ném xuống Hirosima Hình 2: Hirosima ngày 6-8-1945 Trang 12 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Hình 3: Nagasaki ngày 9-8-1945 Hình 4: Đài tưởng niệm các nạn nhân bom nguyên tử tại Hirosima. ( Tài liệu thực hành môn GDCD 9 trang 17,18,19 bài đọc thêm “ Những con số không thể nào quên”) *Ưu điểm: HS tìm kiếm kiến thức qua tranh ảnh điều đó giúp các em nắm chắc, nhớ lâu kiến thức. Với phương pháp này HS tự giác, chủ động lĩnh hội kiến thức. Từ việc quan sát ảnh và sưu tầm tranh ảnh HS được rèn luyện kỹ năng diễn đạt, lựa chọn ngôn ngữ và thực hành làm việc theo nhóm (tìm tranh ảnh) từ đó khả năng sử dụng ngôn ngữ của các em ngày càng phong phú. Bài 5: TÌNH HỮU NGHỊ GIỮA CÁC DÂN TỘC TRÊN THẾ GIỚI Quan sát ảnh: Toàn cảnh lễ khai mạc Hội nghị cấp cao Á –Âu lần thứ năm (ASEM 5) ngày 8 tháng 10 năm 2004 tại Hội trường Ba Đình, Hà Nội. (Ảnh: Đức Tâm –Thông tấn xã Việt Nam) Gv hướng dẫn, gợi ý những nội dung cần khai thác và đặt câu hỏi: Quan sát ảnh em hãy nêu suy nghĩ của mình về sự kiện trên? Gv gợi y,ù nhận xét và kết luận: Đây là sự kiện nói lên sự đóng góp tích cực nhất của Việt Nam đối với ASEM. Việt Nam đăng cai tổ chức Hội nghị cấp cao Á –Âu lần năm (ASEM 5) vào tháng 10 năm 2004 đây là Hội nghị quan trọng đánh dấu gần một thập kỷ hình thành và phát triển của diễn đàn, là cơ hội để các thành viên ASEM trao đổi, đề ra các biện Trang 13 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu pháp đưa mối quan hệ hợp tác của ASEM lên một tầm cao mới, thực chất hơn, sống động hơn. Từ sự kiện đó HS sẽ nói lên được tình hữu nghị giữa các dân tộc như thế nào, đặc biệt đối với Việt Nam. Qua hình ảnh qua sát giáo dục học sinh về tình đoàn kết giữa các dân tộc trên thế giới, giữa các dân tộc trong nướcvà bạn bè trong lớp với nhau. * Chú ý: Trong quá trình dạy Gv cần lưu ý ở mỗi lớp do trình độ nhận thức của HS không giống nhau nên không thể áp dụng phương pháp và hình thức tổ chức dạy học như nhau được. Đây là vấn đề linh hoạt trong nghệ thuật dạy học của mỗi Gv. Tuy nhiên cần đảm bảo vấn đề sau: -Thu hút HS tham gia tích cực vào các hoạt động. -Gây hứng thú, kích thích tối đa tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tìm hiểu, khám phá các hoạt động nhận thức của HS. -Rèn kỹ năng thực hành, vận dụng những hiểu biết vào giải quyết các tình huống cụ thể. -Tạo mối quan hệ thân thiện giữa HS với HS, giữa trò và thầy. Sau tiết dạy cần đánh giá hoạt động để xác định thực trạng điều chỉnh hoạt động học tập cảu HS và Gv. Khi tiến hành dạy Gv xác định trình tự các hoạt động trong bài, các hình ảnh hướng dẫn cho HS quan sát như thế nào, tiến hành vào thời điểm nào, hướng dẫn HS khai thác hình ảnh phục vụ nội dung nào của bài học… Bài 6: HỢP TÁC CÙNG PHÁT TRIỂN Trang 14 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Quan sát hình 1: Thiếu tướng -phi công vũ trụ V.V Gorobatco cùng phi công vũ trụ đầu tiên của Việt Nam-Trung tướng Phạm Tuân trong buổi mittinh kỉ niệm 20 năm chuyến bay vũ trụ hợp tác Việt-Xô. (Ảnh:Nguyễn Dân – Thông tấn xã Việt Nam) Hình 2: Cầu Mỹ Thuận, biểu tượng của sự hợp tác Việt Nam – Oxtraylia. (Ảnh: Thế Thuần – Thông tấn xã Việt Nam) Hình 3: Các bác sĩ Việt Nam và Hoa Kì hợp tác tiến hành ca mổ “ phẫu thuật nụ cười” cho trẻ em tại bệnh viện Đà Nẵng. (Ảnh: Công Điều – Thông tấn xã Việt Nam ) Giáo viên sau khi cho học sinh quan sát 3 bức hình rồi đặt câu hỏi: Quan sát 3 bức hình trên em có nhận xét gì về quan hệ hợp tác giữa nước ta với các nước trên thế giới? Sự hợp tác sẽ mang lại lợi ích gì cho nước ta và nước bạn? Giáo viên sau khi gợi ý cho từng nhóm học sinh nhận xét rồi rút ra kết luận về mối quan hệ Việt Nam – Liên Xô; Việt Nam- Oxtraylia và Việt Nam – Hoa Kì. Từ đó thấy được sự giúp đỡ của Liên Xô đối với nước ta trong thời chiến cũng như trong thời bình. Hay là với sự hợp tác xây cầu Mỹ Thuận tiết kiệm cho Việt Nam104 tỉ đồng mỗi năm. Trước đây, mỗi ngày chỉ có khoảng 4000 tấn hàng hóa vượt sông, hiện nay đã lên đến 13000 tấn hàng qua cầu… góp phần vào chiến lược xóa đói giảm nghèo, tăng trưởng toàn diện của Chính phủ Việt Nam. Hoặc sự hợp tác giữa các bác sĩ Việt Nam với bác sĩ Hoa Kì để mổ tim cho trẻ em nghèo. Qua hình này học sinh có thể tìm hiểu thêm về chương trình vì cộng đồng ( TP. HCM ). Tổ chức doanh nghiệp Vinasatico ( vì trái tim tuổi thơ ) để mở rộng thêm kiến thức. Trang 15 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Đối với bài này giáo viên tổ chức cho học sinh sưu tầm thêm tranh ảnh để thấy sự hợp tác giữa nước ta và nước khác cụ thể là báo giáo dục- thời đại số 118 ngày 02/10/2007 bài: “ Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Đoàn cấp cao Chính phủ Việt Nam thăm cộng hòa Pháp” của nhóm PV ( Tổng hợp ).Qua bài viết học sinh thấy được mối quan hệ song phương của Việt Nam được tăng cường, thúc đẩy mối quan hệ kinh tế, văn hóa, giáo dục, du lịch… giữa hai nước đi vào chiều sâu. Giáo viên kết luận: Lợi ích của hợp tác là giải quyết về vấn đề vốn, khoa học kĩ thuật, nhân công và tài nguyên thiên nhiên… thấy được hợp tác là đôi bên cùng có lợi đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh đó giáo viên cũng có thể liên hệ giáo dục học sinh về hợp tác làm việc nhóm trong học tập có lợi như thế nào, nếu không phấn đấu tích cực hoạt động sẽ bị đào thải theo qui luật phát triển xã hội. VÍ DỤ: Bài 7: Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Bài 8: Năng động, sáng tạo. Bài 13: Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế. Đối với 3 bài này nội dung kênh hình không có trong sách giáo khoa. Như vậy để học sinh tích cực và chủ động học tập thì ở tiết học trước giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị tranh ảnh phục vụ cho bài và hướng dẫn cụ thể. * Chú ý: Trang 16 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Giáo viên hướng dẫn đối với việc sưu tầm tranh ảnh, bài viết khi đọc báo các em chú ý đọc và xem thấy bài hay có ý nghĩa thì cắt giử lại làm tư liệu để vào túi kiểm tra nếu khi cần thiết lấy ra sử dụng. Bài 7: Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc Giáo viên sử dụng các hình 6,7,8,9,10,11 ( trang 34,35 sách thực hành GDCD9). Trước hết giáo viên phóng to cho học sinh quan sát giới thiệu ở phần bài tập để học sinh thấy được các lễ hội truyền thống Việt Nam. H6: Lễ hội Đền Hùng - Phú Thọ H7: Lễ hội cầu Ngư ( Thừa Thiên - Huế ) H8: Hội đâm trâu ( Tây Nguyên ) H9: Hội đua voi ( Tây Nguyên ) H10: Lễ hội núi Bà Đen ( Tây Ninh) H11: Ngày hội đua ghe Ngo ở đồng bằng sông Cửu Long. Bài 8: Năng động, sáng tạo. Để học sinh thấy được ai cũng có thể năng động, sáng tạo thì giáo viên yêu cầu học sinh tìm những gương nông dân chế tạo máy phóng, sản xuất giỏi… giáo viên giới thiệu gương thần đèn Nguyễn Cẩm Lũy (Đồng Tháp) ông là một nông dân nhưng lại di dời được rất nhiều công trình lớn và gần đây ai cũng biết đến ông khi dời cổng chùa Vĩnh Nghiêm( TP. HCM) với câu nói ấn tượng: “ Tôi có thể chống ngiêng tháp Pi-Za”. Giáo viên giới thiệu hình 12,13 cho học sinh quan sát và khắc sâu kiến thức về sự năng động, sáng tạo của con người trong cuộc sống . Trang 17 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu H12: Cổng chùa Vĩnh Nghiêm lúc chưa di dời. H13: Ngày 13/05/2005 toàn bộ kiến trúc cổng chùa Vĩnh Nghiêm cao 7m, rộng 12m, nặng trên 100 tấn đã được di dời vào vị trí mới như một phép màu. ( sách thực hành GDCD 9 trang 38 ) Bài 13: Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế Đối với bài này thì giáo viên sử dụng hình 14,15 ( sách thực hành GDCD 9 ) Với bài đọc thêm “ Hiệp sĩ danh dự” Biu Gết ( Bill Gates) sau khi dạy hết nội dung giáo viên giới thiệu cho học sinh ảnh nhà kinh doanh Biu Gết chủ tập đoàn Mai- crô –sốp vì những đóng góp có tính chất cách mạng cho môi trường kinh doanh thế giới. H14: Biu Gết (Bill Gates) H15: Biu Gết và Pôn A- Len (Paul Alen) Ngoài việc sử dụng tranh ảnh phục vụ cho bài học việc sử dụng chân dung các nhân vật cũng không kém phần quan trọng. Bởi vì xem chân dung không phải học sinh chú trọng vẻ bề ngoài mà chú ý học tập ở nhân vật đó qua bài đọc thêm(Hiệp sĩ danh dự). Qua đó rèn luyện mình học tập theo tấm gương đó, học tập tài trí, đạo đức nhân vật. * Chú ý: Không phải lúc nào cũng sử dụng chân dung nhân vật mà phải lựa chọn thời gian sử dụng cho phù hợp nội dung bài học. Ví dụ: Bài 17: Nghĩa vụ bảo vệ Tổ Quốc Trang 18 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu Đặc biệt đối với bài này phần I. Đặt vấn đề không có thông tin mà chủ yếu sử dụng 3 bức ảnh. Từ 3 bức ảnh học sinh được quan sát, hướng dẫn vào bài học. (Từ ảnh rút ra kiến thức) Ảnh1: Chiến sĩ hải quân canh giữ đảo Trường Sa Lớn. (Ảnh: Ngọc Quân - Thông tấn xã Việt Nam) Ảnh2: Dân quân nữ Nam Bộ duyệt binh tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội. (Ảnh: Thế Thuần - Thông tấn xã Việt Nam) Ảnh3: Tuổi trẻ Đông Anh, Hà Nội thăm hỏi bà mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Miên (Ảnh: Đình Trân - Thông tấn xã Việt Nam) Giáo viên cho học sinh quan sát ảnh và đặt câu hỏi: Quan sát 3 bức ảnh trên em hãy nêu suy nghĩ của mình? Học sinh quan sát và trả lời, sau đó giáo viên bổ sung và kết luận đi vào nội dung bài học: Tất cả thanh niên Việt Nam đều có nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và chăm sóc bà mẹ Việt Nam anh hùng ( Đó là nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc ) Thực hiện lời dạy của Hồ Chí Minh: “ Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. * Khi chưa thực hiện các biện pháp nêu trên: - Học sinh xem hình trong sách giáo khoa là để trang trí. - Lười biếng học bài, không chuẩn bị bài và không tự tìm hiểu tư liệu ở nhà. - Việc tiếp thu kiến thức mới có mức độ, các em có cảm giác giờ học rất khô khan, lý thuyết suông, không thực tế. * Khi thực hiện biện pháp trên tôi thấy có một số ưu điểm như sau: Trang 19 Trường THCS Phước Chỉ Hiền Giáo viên: Võ Thu  Tiết học sinh động, sôi nổi. Học sinh tích cực phát biểu ý kiến. Đa số chuẩn bị bài trước khi đến lớp. (Mặc dù sưu tầm một số ảnh sai chủ đề)  Qua việc khai thác nội dung kênh hình sách giáo khoa và sưu tầm tranh ảnh học sinh nắm vững kiến thức, phát triển tư duy và kỹ năng nhận xét, phân tích. Tự kiểm tra và đánh giá nhận thức của mình.  Trong học tập gây hứng thú, tìm tòi học hỏi, phấn khởi, không xem nhẹ môn GDCD, yêu thích bộ môn hăng hái tham gia phát biểu ý kiến xoay quanh câu hỏi của giáo viên để khai thác nội dung bài học.  Cả thầy và trò đều có cảm giác luyến tiếc,mong đợi tiết học sau. * Kết quả cụ thể: Tôi nhận thấy sau khi thực hiện “Khai thác nội dung kênh hình trong sách giáo khoa và sưu tầm tranh ảnh phục vụ môn GDCD 9” đã có sự chuyển biến trong học tập của học sinh, đạt chất lượng cao hơn so với đầu năm học qua bảng thống kê kiểm tra sau tiết dạy và ở các giai đoạn cho thấy kết quả như sau: Sau tiết dạy: Lớp TSHS 32 92 Không thực hiện Có thực hiện ( Trung bình trở lên) SL % 21 65.5 ( Trung bình trở lên) SL % 30 93.8 Các giai đoạn kiểm tra: Trang 20