Tài liệu Skkn giáo dục ý thức học sinh thông qua một số bài giảng giáo dục công dân lớp 10

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GV : TrÇn ThÞ Lan Së GD& §T THANH HO¸ Anh Trêng thpt tÜnh gia 5 th  ®Ò tµi GIÁO DỤC Ý THỨC HỌC SINH THÔNG QUA MỘT SỐ BÀI GIẢNG GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 Người thực hiện: TrÇn ThÞ Lan Anh Chức vụ : Giáo Viên SKKN thuộc lĩnh vực (môn ) : GDCD PhÇn A nh÷ng vÊn ®Ò chung thanh hoÁ n¨m 2013 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Cã rÊt nhiÒu ý kiÕn cho r»ng häc m«n GDCD võa khã võa kh« khan vµ kh«ng g©y høng thó g× cho ngêi häc, còng cã ý kiÕn cho r»ng m«n GDCD qu¸ dÔ , ai còng häc ®îc vµ ai còng d¹y ®îc v× ®ã lµ m«n kh«ng quan träng. Víi c¬ng vÞ lµ ngêi trong cuéc t«i cho r»ng c¶ hai quan ®iÓm trªn ®Òu sai c¶ , häc m«n Trường thpt Tĩnh gia 5 1 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan häc nµy khã thËt nhng l¹i rÊt hay , rÊt phong phó thËm chÝ cßn cã ý nghÜa thùc tiÏn cao, nã gióp cho con ngêi cã quan ®iÓm ,c¸ch nh×n nhËn vµ ph¬ng híng ®óng ®¾n trªn con ®êng t¬ng lai cña m×nh. VÊn ®Ò lµ ë chç ngêi gi¸o viªn GDCD ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó cho mäi ngêi ®Æc biÖt lµ phô huynh vµ häc sinh c¶m nhËn ®îc tÇm quan träng cña m«n häc nµy. Hai n¨m häc l¹i ®©y gi¸o viªn GDCD ®îc tham gia xÐt h¹nh kiÓm cña häc sinh,vËy nªn l¹i thªm träng tr¸ch lín h¬n cho chóng t«i trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Häc sinh võa bíc vµo líp 10 cßn bì ngì,c¸c em l¹i ®ang ë ®é tuæi ®ang trëng thµnh nªn viÖc gi¸o dôc nh©n c¸ch sèng cho c¸c em lµ quan träng vµ cÇn thiÕt, ®iÒu nµy ph¶i ®îc tiÕn hµnh dÇn dÇn qua tõng tiÕt häc trong ch¬ng tr×nh GDCD –THPT vµ ®Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh líp 10 MÆt kh¸c viÖc thực hiện tốt các chức năng và nhiệm vụ của môn học, người giáo viên trong mỗi tiết dạy cần phải quán triệt sâu sắc các nguyên tắc cơ bản: - Nguyên tắc tính Đảng. - Nguyên tắc tính khoa học. - Nguyên tắc tính thực tiễn. Đó là luận điểm xuất phát có tính quy luật chỉ đạo toàn bộ quá trình giảng dạy của người giáo viên nói chung và việc học tập môn GDCD líp 10 của các em học sinh nói riêng. Thực tế cho thấy rằng việc áp dụng kinh nghiệm “Cần quán triệt sâu sắc các nguyên tắc cơ bản vào trong việc giảng dạy môn GDCD líp 10 ở nhà trường phổ thông trung học” đã giúp cho tiết dạy, giờ dạy của cá nhân tôi, sinh động hơn, hấp dẫn hơn và đạt hiệu quả cao hơn. Chính vì vậy tôi xin được trình bày với các bạn đồng nghiệp một số kinh nghiệm của bản thân đã được đúc rút từ trong thực tế giảng dạy môn GDCD líp 10 ở nhà trường THPT. Tôi hy vọng rằng, những sáng kiến này sẽ giúp cho kinh nghiệm giảng dạy của các bạn càng thêm phong phú. II. CƠ SỞ LÍ LUẬN Trong việc giảng dạy môn GDCD líp 10 ở nhà trường THPT, một yêu cầu tổng quát đặt ra cho mỗi người giáo viên là truyên thụ chính xác, đầy đủ các Trường thpt Tĩnh gia 5 2 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan tri thức khoa học về chủ nghĩa Mác-LêNin, các đường lối chủ trương chính sách của Đảng tới đối tượng học sinh THPT còn ít tuổi, vốn sống thực tiễn nghèo nàn, khả năng tư duy khái quát chưa cao. Chính vì vậy việc quán triệt các nguyên tắc, tính Đảng, tính khoa học, tính thực tiễn vào trong việc giảng dạy môn GDCD líp 10 ở nhà trường THPT TÜnh gia 5 nói riêng và ở các trường THPT nói chung là một luận điểm có tính chỉ đạo toàn bộ hoạt động dạy của người giáo viên và hoạt động học của người học sinh. III. CƠ SỞ THỰC TIỄN * Thứ nhất : Xuất phát từ những thực tế trên, bản thân tôi là một giáo viên THPT, mặc dù dạy môn GDCD líp 10 cũng luôn trăn trở về đổi mới phương pháp giảng dạy của mình, về đối tượng giảng dạy của mình… để làm sao đó cho mỗi giờ giảng phải đạt kết quả cao nhất. * Thứ hai: Xuất phát từ đặc trưng của bộ môn GDCD líp 10 với nội dung là những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-LêNin, nh÷ng ph¹m tru ®¹o ®øc c¬ b¶n gióp häc sinh h×nh thµnh nh©n c¸ch sèng vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi céng ®ång , x· héi Qua thực tế áp dụng kinh nghiệm “Cần quán triệt sâu sắc các nguyên tắc tính Đảng, tính khoa học và tính thực tiễn trong quá trình giảng dạy môn GDCD líp 10 ở nhà trường THPT tôi thấy giờ dạy của mình đạt hiệu quả cao hơn. IV. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI 1.Đối với giáo viên Nguyên tắc tính Đảng sẽ giúp cho người giáo viên có một lòng nhiệt huyết trong quá trình giảng dạy, trung thành với quan điểm của chủ nghĩa MácLêNin, đấu tranh không khoan nhượng với những khuynh hướng sai lầm đi ngược lại với quan điểm của Đảng và Nhà nước. Nguyên tắc tính khoa học sẽ giúp cho người giáo viên đưa ra một kết cấu bài giảng và kết cấu kiến thức cơ bản cho học sinh ghi một cách lôgíc hơn. Qua đó hình thành cho các em một tư duy lý luận chặt chẽ. Trường thpt Tĩnh gia 5 3 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan Nguyên tắc tính thực tiễn sẽ giúp cho người giáo viên phải không ngừng cập nhật với các số liệu mới nhất, thông tin mới nhất để lấy dẫn chứng cho từng tiết giảng của mình, có như vậy bài giảng mới được hấp dẫn và sinh động. 2. Đối với học sinh Nguyên tắc tính Đảng sẽ hình thành cho các em thái độ và hành động kiên quyết đấu tranh chống lại các hiện tượng tiêu cực ở xung quanh nơi mình đang sống. Các em biết tuyên truyền, vận động mọi người xung quanh cùng thực hiện tốt đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Nguyên tắc khoa học sẽ giúp các em có một tư duy lôgíc trong khi lý giải một vấn đề thực tiễn và hiểu các qui luật, phạm trù của chủ nghĩa Mác-LêNin một cách chính xác hơn. Nguyên tắc thực tiễn sẽ giúp các em tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng và Nhà nước ta, tin tưởng vào tính đúng đắn của chủ nghĩa Mác-LêNin. Mặt khác nguyên tắc tính thực tiễn còn giúp các em biết nhìn thẳng vào sự thật của xã hội để thấy được mặt tích cực và mặt tiêu cực của xã hội PHẦN B: NỘI DUNG SÁNG KIẾN. I. KINH NGHIỆM ÁP DỤNG: Việc quán triệt các nguyên tắc tính Đảng, tính khoa học, tính thực tiễn trong việc dạy môn GDCD ở nhà trường THPT có ý nghĩa cực kì quan trọng đối với người giáo viên không những ở khâu giảng bài ở trên lớp mà còn có tác dụng tích cực ở khâu giáo dục ý thức cho học sinh sau bài học Trong quá trình giảng dạy với những kiến thức được học ở trường ĐH tôi nhận thấy rằng học thuyết Mác-Lênin là học thuyết xã hội mang tính đúng đắn sâu sắc, vì thế khi soạn giảng tôi cố giảng chắt lọc những kiến thức cơ bản nhất của bài học để học sinh dễ hiểu dễ nhớ dễ vận dụng, nhưng đồng thời vẫn đảm Trường thpt Tĩnh gia 5 4 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan bảo được tính chính xác tính trung thực với quan điểm của chủ nghĩa MácLênin. Mặt khác trong quá trình giảng bài ở trên lớp khi đưa ra nhiều tình huống, nhiều bài tập … nếu học sinh có cách hiểu sai không đúng với bản chất của chủ nghĩa Mác-LêNin và đường lối chủ trương của Đảng ta, thì tôi tìm cách phân tích, giảng giải để học sinh thấy được cái sai của mình. Đó chính là một yêu cầu của nguyên tắc tính Đảng (đấu tranh không khoan nhượng với các quan điểm thù địch). Hơn thế nữa tri thức của chủ nghĩa Mác-LêNin bao giờ cũng mang tính khoa học cho nên tôi thấy mình càng phải trình bày diễn giải và đưa ra các kiến thức cơ bản một cách tinh giản, cô đọng lôgíc. Điều đó sẽ làm cho các em dễ hiểu và dễ nhớ hơn. (Vì kiến thức ở bài học đã được tinh giản nhất). Và để thu hút sự chú ý của học sinh vào bài giảng thì tôi cố gằng tìm cách liên hệ kiến thức với thực tiễn để phân tích đánh giá và tìm hiểu các câu chuyện có liên quan đến bài học để kể cho các em nghe. Qua đó sẽ làm tăng tính hấp dẫn, tính thuyết phục của bài giảng. II. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 1. Những ảnh hưởng về phẩm chất và năng lực của người thầy, cô giáo trong giáo dục đạo đức cho học sinh. Giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ là một việc làm rất quan trọng đối với sự tồn vong của một dân tộc, bởi thế hệ trẻ là người chủ tương lai của nước nhà và điều này được thông qua: Thứ nhất : Nguyên tắc tính Đảng Một số yêu cầu cơ bản trong việc bảo đảm nguyên tắc tính Đảng: - Trước tiên phải trung thực với chủ nghĩa Mác-LêNin: Điều đó đòi hỏi người giáo viên GDCD phải là một chiến sĩ trên mặt trận văn hoá - tư tưởng của Đảng. Do đó cần phải trung thực với chủ nghĩa Mác-LêNin mà sự trung thực ở đây không phải trung thực trên từng câu, chữ mà là trong thực chất hành động Trường thpt Tĩnh gia 5 5 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan cách mạng và khoa học vốn là hai mặt đặc tính căn bản kết hợp làm một số trong bản thân của chủ nghĩa Mác-LêNin. Trung thực với chủ nghĩa Mác-Lênin đòi hỏi người giáo viên GDCD phải công khai giữ vững lập trường của giai cấp công nhân của Đảng mà giảng dạy. Lê Nin có nói rằng: Chủ nghĩa duy vật bắt buộc chúng ta mỗi khi đánh giá một sự kiện phải công khai dứt khoát đứng về một tập đoàn xã hội nhất định (quan điểm giai cấp). Trung thực với chủ nghĩa Mác-Lênin là yêu cầu quan trọng bậc nhất đối với người giáo viên GDCD. Nó đòi hỏi mỗi người giáo viên phải không ngừng học tập nâng cao trình độ hiểu biết một cách thấu đáo về chủ nghĩa Mác-Lênin, về đường lối chính sách của Đảng, đồng thời phải không ngừng rèn luyện bồi dưỡng lòng nhiệt tình cách mạng. Trong hai điều đó thì nhiệt tình cách mạng là cái gốc. * Ví dụ: Khi giảng dạy bài 2 thế giới vật chất tồn tại khách quan thì cần khẳng định được tính đúng đắn của chủ nghĩa duy vật về nguồn gốc con người và xã hội loài người. Con người, xã hội loài người chỉ là một sản phẩm của giới tự nhiên theo sơ đồ sau: SĐ: Thế giới TN vô cơ –> Thế giới TN hữu cơ –> Hạt côa xecva –>Thế giới thực vật –> Thế giới động vật –> Vượn người –>Người tối cổ –> Người tinh khôn. Mặt khác chúng ta còn hiểu rằng con người chỉ tồn tại và phát triển trong môi trường tự nhiên. Do đó con người cần có nhận thức đúng đắn về tự nhiên và có hành động đúng để tác động vào tự nhiên một cách phù hợp với quy luật của nó. Hơn thế nữa trong khi giảng bài này người giáo viên cũng không thể quên không phê phán các quan điểm duy tâm về nguồn gốc của con người. Trường thpt Tĩnh gia 5 6 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan ( Bà Nữ Oa dùng bùn nặn ra con người và thổi vào đó sự sống. Đất sét nặn ra đàn ông, xương sườn người đàn ông tạo ra đàn bà) ấy. (Con người có hai phần: Phần thể xác được tạo thành từ đất, nước, lửa, không khí. Thể xác là vật hữu hình nên có sinh tử. Còn linh hồn con người do thượng đế tạo ra, nên nó là bất tử. Khi con người chết đi linh hồn thoát ra khỏi thể xác tới ngụ ở một ngôi sao nào đó. Khi một thể xác mới ra đời thì linh hồn đó lại nhập và tạo ra con người hoàn chỉnh – Pla ton). 2. Nguyên tắc tính khoa học Như chúng ta đã biết việc giảng dạy môn GDCD líp 10 là một khoa học xét cả về mặt nội dung tri thức và cả hình thức tổ chức. Do đó, việc xây dựng tư tưởng chính trị và phẩm chất đạo đức cách mạng, cho học sinh không phải là một cái gì khác mà chính là ở ngay trong việc truyền thụ tri thức qua các bài học GDCD ở chương trình lớp 10 Quan niệm trên đòi hỏi người giáo viên dạy môn GDCD líp 10 phải truyền thụ kiến thức một cách lôgic, khoa học. Chính vì vậy ta cần quán triệt một số yêu cầu trong việc đảm bảo tính khoa học như sau: Một là: Phải truyền thụ chính xác các khái niệm phạm trù, nguyên lí quy luật của CN Mác-Lê nin: - Bất kỳ một môn học nào cũng bao gồm hệ thống các khái niệm, quy luật … chúng là những công cụ, ngôn ngữ chung của tư duy dễ diễn đạt tư tưởng. Nếu không hiểu đúng các khái niệm, quy luật… thì sẽ không nắm được nôi dung khoa học của môn học từ đó sẽ nhầm lẫn giữa cái nọ với cái kia. Ví dụ: Ở bài 4 nguồn gốc vận động và phát triển - Khi tìm hiểu khái niệm mâu thuẫn là một chỉnh thể trong đó hai mặt đối lập vừa thống nhất với nhau vừa đấu tranh với nhau. - Ta phân tích ở ba khía cạnh: + Chỉnh thể là một khối thống nhất. Ví dụ: Trong một cơ thể sinh vật có biến dị và di truyền . + Thống nhất với nhau là: Liên hệ, gắn bó với nhau. Trường thpt Tĩnh gia 5 7 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan + Đấu tranh với nhau là: Trái ngược nhau, bài trừ nhau. * Ví dụ: Bài 5 về cách thức vận động của các sự vật hiện tượng (Lớp 10). Về khái niệm “ chất là thuộc tính tiêu biểu nhất để phân biệt nó với các sự vật khác ”. Nhưng thuộc tính tiêu biểu đó phải được đặt trong cùng một quan hệ nào đó. + Chẳng hạn lấy ví dụ về nước: Phải đặt trong mối quan hệ là trạng thái ta sẽ có 3 trường hợp có thể xảy ra: - Từ 1000C trở lên: H2O bay hơi. - Trong khoảng từ 00C đến 1000C: H2O trạng thái lỏng. - Dưới 00C: H2O ở trạng thái rắn. Hoặc trong quan hệ khác thì ta có thể phân biệt các chất: Đường, ớt, gừng, muối qua cùng một quan hệ là mùi vị: - Đường: Vị ngọt, màu trắng, hạt nhỏ. - Ớt: Vị cạy, màu đỏ. - Gừng: Vị cay, màu vàng. - Muối: Vị mặn, màu trắng, hạt to. Hai là: Khi đưa ra sự kiện phải chân thực, khi khái quát phải đúng đắn, khi kết luận phải chính xác. Đây cũng là yêu cầu có tính nghiêm ngặt đối với việc giảng dạy môn GDCD để nhằm đảm bảo tính khoa học của tri thức. Ăng ghen đòi hỏi rằng khi chúng ta muốn nhận xét tự nhiên, xã hội, lịch sử loài người hay sự hoạt động tinh thần của chính bản thân ta một cách có suy nghĩ thì phải tôn trọng bức tranh hiện thực. Bởi vậy bất kỳ một sự kiện nào, một chi tiết nào khi đưa vào bài giảng đều phải kiểm tra cẩn thận và phải có cơ sở vững vàng của nó. Và trong khi nêu sự kiện chúng ta không nên lẩn tránh các vấn đề tiêu cực của xã hội chính vì thế Lê nin cho rằng: Cần phải cho nhân dân ta biết sự thật và Trường thpt Tĩnh gia 5 8 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan sự thật dù có chua chát đến đâu, người ta cũng phải nhìn thẳng vào nó. Chỉ có như thế nhân dân mới học được cách đấu tranh chống lại sự dối trá. Nếu không học sinh sẽ có lý do để nghi ngờ việc đưa ra các sự kiện, cách khái quát và kết luận của giáo viên. Song, trung thực trong giảng dạy không giống với thái độ lãnh đạm khách quan của giai cấp tư sản. Vì vậy khi đưa các sự kiện đòi hỏi người giáo viên phải có hiểu biết sâu sắc về hoàn cảnh kinh tế chính trị và xã hội phải biết nắm vững toàn bộ sự kiện, từng nhân tố trong mối quan hệ rằng buộc giữa chúng từ đó khái quát và kết luận đúng bản chất của vấn đề và vạch ra xu hướng vận động phát triển của chúng một cách khoa học. * Ví dụ: Bài 7 thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức. Người giáo viên đưa ra các sự kiện phải chân thực chính xác: Sự kiện năm 1952 Wat Mam người Đức đã tìm ra Step tô mi xin. Tiếp thu thành tựu đó sau 3 tháng Bác sỹ Đặng Văn Ngữ tìm ra 18 loại Steptômixin chữa được các loại vết thương mãn tính đã bị bưng mủ. Ba là: Trình bày các tri thức và bài giảng phải có lôgic chặt chẽ. Nguyên tắc tính khoa học còn thể hiện ở sự trình bày các tri thức và kết cấu bài giảng một cách lôgic chặt chẽ. Những đặc điểm đó là cái vốn có trong các nguyên lý của chủ nghĩa Mác-LêNin và đường lối chính cách của Đảng. Bởi vì bất kỳ một môn khoa học nào cũng là một hệ thống chặt chẽ lôgic các khái niệm, phạm trù, nguyên lý và học thuyết. Như chúng ta đều biết chủ nghĩa Mác-LêNin “ Một học thuyết cân đối và hoàn bị ” (Lê Nin). Còn đường lối của Đảng có tính thuyết phục cao là bởi vì nó là sản phẩm của trí tuệ mà ở đó tính lôgic là cái nổi bật về sự vận dụng sáng tạo lý luận vào thực tiễn nước ta. Để đảm bảo tính lôgic chặt chẽ không có nghĩa là giảng dạy theo lối tỉ mỉ tuần tự máy móc mà ngược lại phải biết lựa chọn kiến thức cơ bản. Từ đó học sinh thấy được mối liên hệ biện chứng giữa chúng. Hiện nay các em học sinh THPT đã tiếp cận với nhiều thông tin đại chúng cho nên cần rèn luyện cho các Trường thpt Tĩnh gia 5 9 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan em tư duy khái quát hoá, trừu tượng hoá để có thể hình thành các khái niệm khoa học, để hiều rõ hơn về đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước ta. Ví dụ ở bài 4 nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng thực chất chính là quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập. Cho nên trong bài này ngoài việc cần hiểu được khái niệm “ Mâu thuẫn ” mà còn phải hiểu mâu thuẫn chính là nguồn gốc vận động phát triển của sự vật, hiện tượng. Trong tự nhiên sở dĩ các giống loài mới xuất hiên là do sự đấu tranh giữa hai mặt di truyền và biến dị. Trong xã hội có giai cấp sở dĩ có sự thay đổi các xã hội cũ bằng xã hội mới là do sự đấu tranh giữa hai giai cấp đối kháng . Trong nhận thức sở dĩ các tư tưởng khoa học ngày càng phát triển vì luôn có sự đấu tranh giữa nhận thức đúng và nhận thức sai. Quá trình đó sẽ tạo nên sự vận động, phát triển vô tận của thế giới. - Nếu cái lạc hậu mà chiến thắng cái tiến bộ (Xét trong một thời kì nào đó) thì đó là vận động thụt lùi. - Nếu cái tiến bộ mà chiến thắng cái lạc hậu thì đó là sự phát triển đi lên. - Nhưng theo quy luật của tự nhiên và xã hội thì trước sau cái tiến bộ sẽ là cái chiến thắng. Như vậy kiến thức ở bài 4 đã có sự liên kết gắn bó với bài 3 3. Nguyên tắc tính thực tiễn Nguyên tắc này cũng xuất phát từ nguyên tắc giáo dục của Đảng ta là học phải đi đôi với hành, giáo dục phải kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội. Nếu không những kiến thức sách vở kia sẽ trở thành một mớ lý luận suông không có giá trị thực tiễn. Do đó, việc giảng dạy và học tập môn GDCD líp 10 phải đạt được cái đích là nắm được chính xác kiến thức đã học đến mức làm chỉ được nó và sử dụng thành thạo vào trong hoạt động nhận thức cũng như hoạt động thực tiễn. Chỉ có như thế mới đạt đến trình độ nắm vững trí thức. Từ lâu Hồ Chủ Tịch đã chỉ ra rằng: Học tập chủ nghĩa Mác-LêNin là học tập cái tinh thần xử trí mọi Trường thpt Tĩnh gia 5 10 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan công việc đối với mọi người và đối với bản thân mình là học tập chân lý phổ biến hoàn cảnh thực tiễn cách mạng của nước ta. Vì vậy cần nhấn mạnh rằng toàn bộ ý nghĩa sâu sa về hiệu quả của nguyên tắc, tính khoa học trong quá trình giảng dạy môn GDCD chỉ phát huy tác dụng khi nó được vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của các em học sinh ngay hiện tại và tương lai sau này. Dựa trên cơ sở lí luận và ý nghĩa đó cho nên chúng ta có thể thấy được một số yêu cầu của nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn như sau: Một là: Đảm bảo tính thực tiễn trong khâu giảng bài: + Chẳng hạn khi dạy về bài 8 thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với nhận thức. Khi dạy đến phần nhận thức cảm tính cần lấy ví dụ kể một câu chuyện về “Năm ông thầy bói xem voi” sẽ thấy được cái nhược điểm của nhận thức cảm tính. + Hoặc trong bài 13 Công dân với cộng đồng khi tìm hiểu về vai trò của cộng đồng. Hãy cho học sinh tìm hiểu vai trò của gia đình ( bố mẹ, anh chị em ruột) đối với bản thân em. Từ đó sẽ suy ra vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của mỗi con người. Chúng ta vẫn biết rằng trong các nguyên lí của chủ nghĩa Mác-Lênin, dù là trừu tượng nhất lại không thể không có một ý nghĩa thực tiễn. Hiểu nguyên lí của chủ nghĩa Mác-Lênin nhưng phải biết chỉ ra, biết khai thác đông đủ ý nghĩa của nó thì nhất định sẽ mang lại hiệu quả cao trong giảng dạy. Để làm được điều đó đòi hỏi người giáo viên phải nắm vững đường lối, chính sách của Đảng, phải hiểu biết sâu sắc các nguyên lí của chủ nghĩa Mác-Lênin, phải có vốn sống thực tiễn nhiều…thì mới liên hệ tốt kiến thức ở bài học với đời sống hàng ngày. Hai là: Đảm bảo tính thực tiễn trong hoạt động nhân thức và các hoạt động rèn luyện phẩm chất đạo đức của học sinh. Là một nguyên tắc mang tính chỉ đạo nội dung và phương pháp giáo dục. Vì vậy lí luận liên hệ với thực tiễn không nên chỉ giới hạn trong những ví dụ, những câu chuyện của giáo viên trên lớp mà cần quán triệt ở tất cả các khâu, các Trường thpt Tĩnh gia 5 11 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan hình thức tổ chức giảng dạy: thảo luận, giờ kiểm tra, hay ở nhà, ngoài nhà trường… cũng đều phải quán triệt nguyên tắc này. Minh họa cho phần này, trong quá trình giảng dạy người giáo viên cần phải liên hệ với thực tế đời sống hàng ngày. (Cho học sinh làm bài tập dưới dạng trắc nghiệm). 2. Tạo niềm tin, thế giới quan và phương pháp luận cho học sinh Trên thực tế hầu hết ở các trường học đều gặp khó khăn trong việc giáo dục ý thức cho học sinh, đặc biệt là các trường vừa mới chuyển đổi mô hình từ bán công sang công lập như trường chúng tôi lại càng là vấn đề nan giải. Điều quan trọng là chúng ta phải tìm hiểu được nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó. Tôi nhận thấy một nguyên nhân quan trọng là do học sinh đang bước vào tuổi trưởng thành, tâm sinh lý chưa ổn định dễ gây kích động, dễ bị lôi kéo và càng dễ bị sa ngã vào con đường hư hỏng Vì vậy thông qua các bài giảng người giáo viên hướng dẫn, truyền đạt và nhấn mạnh cho các em tìm hiểu thực tế, nhận biết về thế giới ,về con người, về hướng đi và cả về con đường các em đi trong tương lai như thế nào cho đúng. Các em phải hiểu rõ tương lai của mình là do mình quyết định, bản thân mình phải nỗ lực cố gắng mới đạt được. Để trở thành người có ích cho xã hội mới khó, còn trở thành kẻ xấu bị xã hội lên án thì quá dễ, do đó thông qua các bài học có liên quan để hình thành nhân cách sống cho học sinh VD: Bài 1 : Thế giới quan duy vật và phương pháp luận biện chứng Giáo viên giúp học sinh nhận thức được việc học tập ,cuộc sống là do mình quyết định chứ không thể chờ vào vận may hay sự giúp đỡ của người khác và để để đạ được mục đích của mình phải có hướng đi đúng đắn và phù hợp Bài 3 : Sự vận động và phát triển của thế giới vật chất Giáo viên nhấn mạnh cho học sinh thấy được sự vận động thay đổi phải đi từ đơn giản đến phức tạp, phải chuyển động từ từ không được nóng vội đố cháy giai đoạn. Sự vận động không ngừng của xã hội loài người đã đem lại cho lịch Trường thpt Tĩnh gia 5 12 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan sử loài người nền văn minh hiện đại. Vì vậy nếu muốn có cuộc sống tốt đẹp hơn chúng ta phải không ngừng cố gắng và hoàn thiện Những bài học thuộc vào phần triết học sẽ giúp các em hình thành thế giới quan và nhân sinh quan trong cuộc sống, phần nào các em nhận thức được thực tế và xác định cho mình hướng đi đúng đắn 3 .Chú trọng giáo dục tinh thần trách nhiệm và ý thức vươn lên trong cuộc sống cho các em Đối với học sinh THPT và đặc biệt là học sinh đặc biệt là học sinh lớp 10 các em chưa xác định được vị trí, vai trò và trách nhiệm của mình trong tập thể, vậy nên thầy cô có thể thông qua bài giảng của mình để giúp các em nhận thức được điều đó VD: Bài 13: Công dân với cộng đồng Giáo viên đưa các em hoà nhập vào tập thể sống gắn bó với tập thể, sống có tinh thần trách nhiệm ,biết đoàn kết đùm bọc và giúp đỡ lẫn nhau Bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc Qua bài học này học sinh ý thức được trách nhiệm xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc của mình và Tổ Quốc cần thì các em sẵn sàng tham gia nghĩa vụ quân sự Từ đó các em biết bảo vệ sức khoẻ, rèn luyện bản thân, phòng chống bệnh tật hiểm nghèo, bảo vệ bản thân và bảo vệ cộng đồng, xã hội III/ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM Năm học 2012-2013 tôi được nhà trường giao nhiệm vụ giảng dạy 5 lớp 10 , tôi đã áp dụng ở lớp có nề nếp yếu nhất đó là lớp 10 C7 Học Kì 1 kết quả xếp loại hạnh kiểm như sau Sĩ số 39 Số lượng Tỉ lệ(%) Tốt 14 36 Khá 16 41 TB 6 15 Yếu 3 8 Học kỳ 2 và cả năm kết quả xếp loại hạnh kiểm như sau Sĩ số 33 Số lượng Tỉ lệ(%) Tốt 15 45 Khá 10 31 TB 8 24 Trường thpt Tĩnh gia 5 Yếu 0 0 13 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan Kết quả trên tuy không cao nhưng nó phản ánh được sự tiến bộ của học sinh, đặc bệt là những em học sinh chậm tiến ở hoc kì 1. Ít nhất các em cũng thấy lo lắng khi kì thi sắp đến, số ngày nghỉ đã nhiều hay khi kiểm tra mình vắng mặt, khi chúng tôi bị chậm giờ phải điều học sinh đi học bù thì các em cũng đã tham gia tương đối đã tham gia tương đối đầy đủ. Điều tôi thấy đáng mừng là các em đã ý thức được mục đích của học tập và không em nào vi phạm quy chế thi trong học kì 2 năm học 2012- 2013 Nếu người giáo viên GDCD kiên trì thực hiện dùng bài dạy của mình liên hệ thực tiễn để giáo dục ý thức cho học sinh thì việc giáo viên GDCD tham gia vào xếp loại hạnh kiểm của học sinh là dễ dàng và chính xác Cùng với việc áp dụng nguyên tắc tính Đảng vào trong giảng dạy tôi đã thấy mình tâm huyết hơn với nghề nghiệp của mình. Và thường xuyên để cho học sinh nói ra những hiểu biết của mình từ đó tìm ra những chỗ hiểu không đúng để mà uốn nắn kịp thời cho học sinh. Hoặc thấy những hiện tượng xã hội đi ngược lại với quan điểm của chọc chủ nghĩa Mác-LêNin với đường lối chính sách của Đảng để phân tích cho học sinh thấy được những mặt trái của hiện tượng không đúng đó. Còn việc áp dụng tính khoa học và tính thực tiễn vào khâu soạn bài, giảng bài thì tôi đã cố gắng tinh giản kiến thức, sắp xếp một cách lôgích và lập luận một cách chặt chẽ để học sinh hiểu được bản chất các nguyên lý, phạm trù của chủ nghĩa Mác-LêNin. Từ đó giúp học sinh biết lý giải các hiện tượng của thực tiễn cuộc sống bây giờ. Không những thế trong khi soạn bài tôi còn tìm ra các ví dụ thích hợp tiêu biểu để minh hoạ cho từng phần của bài giảng. Nhờ việc áp dụng kinh nghiệm giaỉng dạy đó tôi đã thấy bài giảng của mình sinh động hấp dẫn hơn, các em học sinh hiểu bài và tiếp thu kiến thức nhanh hơn. IV/ RÚT KINH NGHIỆM 1. Đối với giáo viên Trường thpt Tĩnh gia 5 14 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan Trong quá trình thực hiện thầy cô cũng gặp nhiều khó khăn vì tâm lí , tính cách học sinh không giống nhau nên ý tưởng của thầy cô đôi khi không thực hiện được như mong muốn. Điều này đòi hỏi thầy cô phải kiên trì, mềm mỏng, nhẹ nhàng, không nên cứng nhắc và lạm dụng uy quyền của mình để áp đặt cho học sinh Hơn thế nữa thầy cô phải thường xuyên cập nhật sự kiện mang tính thời sự có liên quan để các em thấy được lợi ích và tác hại của nó, nếu có thể tổ chức các buổi tham quan dã ngoại thì càng có giá trị thực tiễn cao hơn 2. Đối với học sinh Học sinh cần phát huy tính tích cực tự giác nhiều hơn, tạo cơ hội cho các em tham gia hoà nhập vào cộng đồng và đặc biệt là phải giao nhiệm vụ cụ thể cho các em, đồng thời phải kiểm tra đôn đốc ,có phê bình và khen thưởng rõ ràng V. KẾT LUẬN Công việc giảng dạy là hoạt động rất quan trọng trong nhà trường THPT. Do đó người giáo viên phải luôn luôn tìm tòi cái phương pháp dạy học để khơi dậy tính tích cực của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức ở trên lớp. Muốn vậy người giáo viên phải không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của mình. Trong thực tế tôi luôn luôn sưu tầm các ví dụ thực tiễn cuộc sống để minh hoạ cho bài giảng hoặc lấy các số liệu mới nhất trên báo, đài, mang Internet để làm tăng tính thuyết phục cho bài giảng. Cho nên tôi cũng có một số khuyến nghị với các đồng chí lãnh đạo nhà trường và Sở giáo dục và đào tạo trang bị cho chúng ta một số băng đĩa về hình ảnh hay hoạt động kinh tế xã hội chính trị của đất nước để minh hoạ cho bài giảng. ( ®Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh líp 11,12 ) .Có được như vậy tôi tin rằng bài giảng môn GDCD sẽ không khô khan, trái lại hấp dẫn và sinh động hơn nhiều không như mọi người tưởng, việc áp dụng kinh nghiệm cần quán triệt sâu sắc các nguyên tắc tính Đảng, tính khoa học, tính thực tiễn vào trong quá trình giảng dạy môn GDCD đã làm cho giờ dạy của tôi có hiệu quả hơn. Vì vậy trong thời Trường thpt Tĩnh gia 5 15 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan lượng nhất định để biên soạn sáng kiến này rất eo hẹp, cho nên tôi thiết nghĩ rằng sẽ không tránh khỏi hạn chế và thiếu sót. Rất mong các đồng nghiệp góp ý chân thành và thẳn thắn để cho đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện hơn. XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh hoá, ngày 21 tháng 5 năm 2013 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép của người khác Giáo viên Trần Thị Lan Anh MỤC LỤC NỘI DUNG ĐỀ TÀI GIÁ O DỤC Ý THỨC HỌC SINH THÔNG QUA MỘT SỐ BÀI GIẢNG GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 10 PHẦN A: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI II/ CƠ SỞ LÝ LUẬN III/ CƠ SỞ THỰC TIỄN PHẦN B : NỘI DUNG SÁNG KIẾN Trường thpt Tĩnh gia 5 Trang 1 2 2 3 3 4 16 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Anh GV : TrÇn ThÞ Lan I/ KINH NGHIỆM ÁP DỤNG 4 5 II/ CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 1- Những ảnh hưởng về phẩm chất và năng lực của người thầy,cô 5 giáo trong giáo dục đạo đức cho học sinh. 2- Tạo ra niềm tin, thế giới quan và nhân sinh quan cách mạng cho 12 học sinh 3- Chú trọng đến giáo dục tinh thần trách nhiệm, ý thức vươn lên 13 trong cuộc sống cho các em học sinh. III - KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM IV. RÚT KINH NGHIỆM V. KẾT LUẬN 14 15 15 17 MỤC LỤC Trường thpt Tĩnh gia 5 17