Tài liệu Skkn chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học lịch sử ở trường tiểu học

Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc A - ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học lên Trung học cơ sở. Giáo dục Tiểu học đảm bảo cho học sinh có những hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kĩ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể và giữ vệ sinh; có những hiểu biết ban đầu về múa, hát, âm nhạc và mĩ thuật. Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác, rèn luyện kỹ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Vì vậy, mỗi giáo viên phải có trách nhiệm dạy học sao cho học sinh của mình đạt được những kiến thức và kĩ năng mà chương trình Tiểu học quy định. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng trong nhân cách con người Việt Nam. Trong các môn học, môn Lịch sử và Địa lý là môn học mới đối với học sinh lớp 4, 5 và là môn học khó, nhất là phân môn Lịch sử bởi nhiều học sinh thờ ơ với lịch sử dân tộc, chưa có cách học phù hợp với đặc thù môn học và không ít giáo viên chỉ chăm lo dạy môn Toán, Tiếng Việt mà chưa chú trọng đến việc dạy - học lịch sử. Thực trạng đó dẫn đến việc học sinh thụ động, học lệch, thậm chí “mù mờ lịch sử”. Như vậy, dạy học Lịch sử phát huy tính tích cực của học sinh là điều cần thiết mà mỗi giáo viên cần hướng đến. Chính vì thế, tôi đã nghiên cứu và triển khai Chuyên đề: Nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử ở trường Tiểu học trong chỉ đạo chuyên môn ở trường Tiểu học Hoằng Phúc năm học 2010-2011 2. Thực trạng về dạy-học lịch sử ở trường Tiểu học nói chung và trường tiểu học Hoằng Phúc nói riêng Lịch sử là một phân môn trong môn Lịch sử và Địa lý, cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về Tổ tiên, Đất nước, dân tộc mình. Các kiến thức Lịch sử ở Tiểu học, chủ yếu là lịch sử dân tộc vẫn đảm bảo cho học sinh những hiểu biết chính xác, cơ bản, có hệ thống về con đường phát triển của nhân dân ta từ thời dựng nước đến nay. Việc dạy học Lịch sử ở bậc Tiểu học đã được giáo viên quan tâm về mặt nội dung kiến thức, phương pháp, phương tiện dạy học… song vẫn còn nhiều thiếu sót, hạn chế: nhiều giáo viên sử dụng phương pháp dạy học chủ yếu là thuyết trình, giảng giải, đọc chép mà không chú ý đến việc gây 1 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc hứng thú học tập, phát huy tính tích cực của học sinh, giáo viên chưa biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học đặc trưng của môn lịch sử, chưa biết sủ dụng hợp lý các phương tiện trực quan để khai thác trọng tâm của bài; phương pháp kiểm tra nặng về ghi nhớ; việc cập nhật thông tin, vốn kiến thức lịch sử hầu như quá ít ỏi. Bên cạnh đó, kiến thức lịch sử là kiến thức về quá khứ, yêu cầu học sinh khi nhận thức phải tái hiện những sự kiện, hiện tượng đó một cách sinh động như đang diễn ra trước mắt mình là một yêu cầu khó, đòi hỏi mỗi giáo viên phải tổ chức những tiết dạy học lịch sử sinh động, truyền cảm, gây hứng thú học tập cho học sinh. Mặt khác, học sinh chịu ảnh hưởng của xã hội, của nền kinh tế thị trường chưa coi trọng việc học lịch sử, chưa có phương pháp học phù hợp mà mang tính thụ động, đối phó nên hiểu biết lịch sử của các em hời hợt, đại khái, không hệ thống, không hiểu lịch sử, không ham thích, hứng thú học lịch sử, không biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống và còn có hiện tượng “Râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Như vậy, chất lượng dạy học lịch sử chưa đáp ứng được yêu cầu của môn học, tình trạng học sinh “mù mờ lịch sử” khá phổ biến. Việc nâng cao chất lượng dạy học lịch sử cần tiến hành đồng thời ở tất cả các mặt: nâng cao sự hiểu biết Lịch sử của giáo viên; đổi mới phương pháp dạy học; tăng cường phương tiện, thiết bị đồ dùng dạy học; đổi mới cách kiểm tra, đánh giá học sinh. Kết quả khảo sát đầu năm phân môn Lịch sử ở lớp 5 Năm học 2010-2011 Giỏi Khá Trung bình Yếu SL TL (%) SL TL (%) SL TL (%) SL TL (%) 9 11,5 20 26,0 38 49,5 10 13,0 Thực trạng trên đòi hỏi mỗi giáo viên phải đổi mới cách dạy, từ đó để học sinh biết cách học và thích học Lịch sử. B - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN 2 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc Trong học tập lịch sử cũng như trong các môn học khác phải đồng thời tiến hành ba nhiệm vụ: Giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Ba nhiệm vụ trên có mối quan hệ hữu cơ với nhau, chúng đòi hỏi ở học sinh tính tích cực trong học tập. Đổi mới phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực trong học tập Lịch sử không phải bỏ công sức của người lượm lặt sự kiện quá khứ, thú sưu tầm đồ cổ, các bản chép cổ mà phải hiểu quá khứ, hiểu cuộc sống ngày nay mới nhận thức đúng, sâu sắc hiện tại, tương lai và ngược lại. Như Mác đã khẳng định: “Quá khứ thuộc về những người xây dựng tương lai”. Là một yếu tố của nền văn hoá, tri thức lịch sử không phải làm cho người học chỉ biết những gì xảy ra trong quá khứ để ngắm nghía, kể chuyện mà phải làm cho tầm nhìn đối với các vấn đề quanh ta được rộng lớn hơn, có thể dự đoán sự phát triển hợp quy luật của sự phát triển của xã hội loài người. Tính tích cực của việc học lịch sử ngày càng tăng hơn trong thế giới ngày nay khi có nhiều sự biến đổi to lớn và mối giao lưu văn hoá ngày càng tăng. Học và hành trong môn phân môn Lịch sử đòi hỏi tính tích cực trong tư duy và hành động. Từ quan niệm đúng như vậy, chúng ta sẽ khai thác nội dung chương trình sách giáo khoa và xác định phương pháp học tập Lịch sử theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, học sinh là “chủ thể”, là trung tâm của quá trình Dạy-Học. Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học phân môn Lịch sử ở Tiểu học cần thực hiện các giải pháp sau: 1. Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kiến thức và phương pháp dạy học Lịch sử 2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. 3. Tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp tích hợp nội dung giáo dục lịch sử. 4. Giáo dục học sinh lòng tự tôn dân tộc, yêu thích tìm hiểu lịch sử dân tộc. 5. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học phục vụ công tác dạy và học. II. CÁC BIỆN PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN 1. Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kiến thức và phương pháp dạy học Lịch sử 1.1. Nội dung bồi dưỡng Qua kinh nghiệm thực tế giảng dạy và chỉ đạo chuyên môn, tôi nhận thấy rằng: để dạy tốt Lịch sử ở Tiểu học, giáo viên cần nắm kiến thức lịch sử một cách có hệ thống, hiểu sâu sắc các vấn đề lịch sử dân tộc; Giáo viên thường xuyên trau dồi kiến thức, vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu hình ảnh nhằm khắc họa những 3 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc kiến thức lịch sử một cách cụ thể, chính xác, từ đó phát huy được tính tích cực và sáng tạo của học sinh. Nắm vững đắc trưng của bộ môn và đặc điểm của từng dạng bài học để lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp. Chính vì thế, tôi xây dựng nội dung bồi dưỡng như sau: 1.1.1. Mục tiêu, yêu cầu về kiến thức, kỹ năng phân môn Lịch sử *) Mục tiêu: Phân môn Lịch sử ở tiểu học nhằm giúp học sinh: - Có một số kiến thức cơ bản, thiết thực về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu, tương đối có hệ thống theo dòng thời gian lịch sử của Việt Nam từ buổi đầu dựng nước đến ngày nay. - Bước đầu hình thành và rèn luyện kỹ năng: Quan sát sự vật, hiện tượng; thu thập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ các nguồn khác nhau; Trình bày, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá trình học tập và chọn thông tin để giải đáp; Trình bày lại kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ …; Vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống. - Từng bước phát triển ở học sinh những thái độ và thói quen: Ham học hỏi; Yêu thiên nhiên, con người, quê hương đất nước; Tôn trọng, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và văn hóa gần gũi với học sinh. Qua đó, các em hiểu được lịch sử, truyền thống dân tộc và công lao to lớn của tổ tiển trong việc xây dựng “non sông gấm vóc như ngày nay”, bồi dưỡng lòng biết ơn kính trọng những thế hệ trước và nhận thức được trách nhiệm của mình trong hiện tại và tương lai. Trong một chừng mực nhất định, đối với học sinh Tiểu học vẫn có thể tiến hành dạy học lịch sử theo phương châm: Học lịch sử không chỉ biết quá khứ mà trên cơ sở hiểu quá khứ , nhận thức đúng hiện tại, xác định nhiệm vụ của mình trong cuộc sống ngày nay, đặt cơ sở cho sự phát triển tương lai. *) Hệ thống kiến thức lịch sử theo từng chủ đề đã được chọn lọc mang tính tiêu biểu cho từng giai đoạn lịch sử của nội dung chương trình Lịch sử lớp 4, Lịch sử lớp 5; Những kiến thức lịch sử trong từng giai đoạn để giáo viên hiểu sâu rộng vấn đề và làm phong phú, sinh động cho mỗi bài học của mình. *) Trong dạy học lịch sử cần thực hiện theo các quan điểm sau: - Nắm vững quan điểm lịch sử tức là phải nhận thức quá trình phát sinh, phát triển và thay đổi có liên quan đến điều kiện cụ thể của một sự kiện. - Vận dụng nguyên lý “chân lý bao giờ cũng cụ thể” vào học lịch sử. Học sinh phải nắm đúng bản chất sự kiện, nhân vật (ra đời, phát triển, suy vong…). Nhận 4 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc thức như vậy sẽ tránh được việc xuyên tạc, hiểu sai lịch sử; góp phần phát triển tư duy học sinh. - Nhận thức rằng sự phát triển của mọi sự vật, hiện tượng đều thông qua sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập. Học sinh cần nhận thấy rằng nguồn gốc, tính chất của các cuộc khởi nghĩa, các cuộc kháng chiến của dân tộc. - Tìm mối liên hệ nhân - quả, sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các sự kiện lịch sử. - Vận dụng kiến thức đã học để tiếp nhận các kiến thức mới vào trong đời sống thực tế. Đây là vấn đề quan trọng trong học tập Lịch sử, thể hiện nguyên lý giáo dục: Học đi đôi với hành. *) Dạy học Lịch sử phải tuân thủ những nguyên tắc về lý luận dạy học nói chung và những đặc điểm của môn học. Phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học được giảng dạy với tư cách là môn khoa học mà đặc trưng cơ bản của nó là học sinh không được trực tiếp quan sát các sự kiện, các hiện tượng. Trong khi đó, đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học là tư duy và trí nhớ còn hạn chế nên việc sử dụng phương tiện trưc quan để giúp học sinh tái hiện là một nguyên tắc hết súc quan trọng trong dạy học lịch sử. Nội dung các vấn đề về phương pháp học tập lịch sử của học sinh, việc nhận thức đòi hỏi học sinh phải thực hiện trên mọi mặt như: - Những hoạt động trong giờ học chính khoá: Thông tin trên lớp, các kiến thức, kỹ năng cơ bản – các vấn đề nảy sinh đối với học sinh trong quá trình tiếp nhận cái mới – Hướng dẫn học sinh tìm các điều kiện, các phương thức để giải quyết vấn đề (trong nhóm học tập, trên lớp, ở nhà, ngoài lớp) - Hoạt động Ngoài giờ lên lớp: giữ vị trí quan trọng đối với việc học tập Lịch sử của học sinh, mở rộng, bổ sung kiến thức, rèn kỹ năng thực hành và tạo hứng thú học tập, sự yêu thích môn học cho học sinh. - Bài tập thực hành trong Vở bài tập lịch sử phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh. Đồng thời là phương tiện để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Những điều trên cần được rèn luyện thường xuyên cho học sinh để trở thành thao tác trong học tập. 1.1.2. Sử dụng sách giáo khoa trong dạy học lịch sử Sử dụng sách giáo khoa để chuẩn bị bài giảng: Trước khi thiết kế bài học, giáo viên cần nghiên cứu nội dung toàn bài theo Chuẩn kiến thức kỹ năng, xác định kiến thức, kỹ năng cơ bản, hiểu rõ được nội dung, tinh thần mà tác giả mong muốn ở học sinh, xác định mục tiêu trọng tâm, cơ bản của bài. Khi đã có 5 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc cái nhìn toàn diện, khái quát, cần đi sâu vào từng mục cụ thể, xác định kiến thức cơ bản của mục đó, sự liên quan kiến thức đó với kiến thức cơ bản của toàn bài, với kiến thức của các bài trước theo hệ thống thời gian. Sử dụng sách giáo khoa trong dạy học trên lớp: Sách giáo khoa là đồ dùng dạy-học không thể thiếu của giáo viên và học sinh. Dựa vào nội dung thể hiện trong sách giáo khoa (tranh ảnh, bản đồ, lược đồ, thông tin kiến thức, câu hỏi…) để giáo viên tổ chức các hoạt động dạy học phù hợp nhằm phát huy tính tích cực của học sinh. Học sinh khai thác các thông tin để phát hiện kiến thức mới. 1.1.3. Chia các bài học thành các dạng bài cơ bản Chia các bài học thành các dạng bài cơ bản và đưa ra các phương pháp dạy học đặc trưng cho từng dạng bài đó. Có thể chia thành các dạng bài như sau: - Xây dựng Nhà nước, cơ cấu tổ chức bộ máy, chính quyền (Lớp 4: bài 1, bài 2, bài 12, bài 17, bài 27 ) - Tình hình kinh tế – Chính trị – Văn hóa – Xã hội ( Lớp 4: bài 3, bài 15, bài 23, bài 26; Lớp 5: bài 4, bài 7, bài 10, bài 12, bài 16, bài 19, bài 22, bài 25, bài 27) - Nhân vật lịch sử ( Lớp 4: bài 7, bài 24 ; Lớp 5: bài 1, bài 2, bài 3 ,bài 5, bài 6) - Các cuộc khởi nghĩa, kháng chiến, chiến dịch (Lớp 4: 9 bài và Lớp 5: 10 bài) - Hoạt động xây dựng, sản xuất, phát triển kinh tế ( Lớp 4: bài 13, bài 22 ; Lớp 5: bài 21, bài 28) - Kiến trúc, nghệ thuật, văn hóa, khoa học, giáo dục ( Lớp 4: bài 9, bài 10, bài 18, bài 19, bài 28; Lớp 5: bài , bài, bài, bài, bài,) - Ôn tập, tổng kết (Bài 20, 29 lớp 4 ; bài 11, 18, 29 lớp 5) 1.1.4. Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học Trong mỗi tiết dạy, giáo viên cần phối hợp linh hoạt các phương pháp dạy học, phương tiện hỗ trợ dạy học; tùy vào nội dung bài học, đối tượng học sinh mà giáo viên lựa chọn các P.P.D.H và hình thức tổ chức dạy học phù hợp để học sinh hiểu sâu sắc vấn đề và phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của học sinh. Tăng cường nêu vấn đề để học sinh tìm cách giải quyết, phát hiện kiến thức. Trong phân môn Lịch sử, ngoài các phương pháp dạy học như: Thảo luận nhóm, hỏi đáp, miêu tả, tường thuật, tìm hiểu thông tin…giáo viên có thể sử dụng các phương pháp dạy học như: - Phương pháp Dự án: Giáo viên đưa ra vấn đề cần tìm hiểu cho các nhóm, học sinh tự xây dựng các phương án thực hiện như: sưu tầm, tiếp cận một cách 6 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc chủ động các nguồn tư liệu lịch sử, nhân chứng lịch sử để giải quyết vấn đề. Từ đó lựa chọn cách trình bày phù hợp như: đóng vai, thuyết trình, kể chuyện, giới thiệu bằng tranh ảnh, tư liệu lịch sử…. - Phương pháp trò chơi: Để giúp học sinh củng cố, hệ thống kiến thức lịch sử, giáo viên có thể thiết kế và tổ chức các trò chơi phù hợp như: gắn mũi tên chỉ các đợt tấn công của ta, rút chạy của địch…. lên lược đồ các trận đánh, các chiến dịch; điền đúng, sai vào các ô trống trước các sự kiện, nhận định…; gắn các thẻ ghi mốc lịch sử tương ứng với các sự kiện, nhân vật …; Đoán ô chữ tên các nhân vật, sự kiện, địa danh lịch sử, đố vui (Vua nào xuống chiếu dời đô/ Về Thăng Long vững cơ đồ nước Nam? – Lý Công Uẩn). Tôi xin giới thiệu một số thiết kế ô chữ giúp củng cố, hệ thống kiến thức lịch sử cho học sinh. Bài 18: Trường học thời Hậu Lê V 1 N H Q U Y K H Ă C T Ê N 2 N H O G 3 4 I Q U Ố C T Ử G I I Á O Á M T H Á 6 T 7 H Ậ U L Ê I I H Ọ C 5 Ế N S Ĩ Ô chữ có 7 hàng ngang Hàng ngang số 1: Lễ đón rước người đỗ cao trong kỳ thi Đình về làng gọi là lễ gì? Hàng ngang số 2: Người đỗ cao trong kỳ thi Đình được lưu tên trên bia đá dựng ở Văn Miếu, gọi là lễ gì? Hàng ngang số 3: Nội dung học tập để thi cử của các nho sinh là gì? Hàng ngang số 4: Nhà Hậu Lê mở lại trường đào tạo nhân tài. Trường có tên gọi là gì? Hàng ngang số 5: Nhà Hậu Lê cho dựng nhà ....... trong Văn Miếu. Hàng ngang số 6: Những người đỗ kỳ thi Hội được dự kỳ thi Đình để chọn ...... 7 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc Hàng ngang số 7: Giáo dục thời ....... đã có nền nếp và quy củ. Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (Lịch sử lớp 5) Bài 17: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Đ X E Q P H U A M T Ô V Ư Ờ N Y Ế N Đ T Ì T V N Ờ T H B Ĩ G P H Õ H C H I Ế N T H Ắ N G A Ồ M V H H Á N G I X T Ơ L Ă D A O G U Ó A N I N Đ M Đ À Ệ N H À I Y T Ê R I N N G I Á P Ô chữ gồm 10 hàng ngang Hàng ngang số 1: Tên của tướng Pháp chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ bị quân ta bắt sống lúc 17 giờ 15 phút ngày 7 – 5 – 1954 là gì? Hàng ngang số 2: Đây là phương tiện vận tải chủ yếu vận chuyển lương thực, thực phẩm… lên Điện Biên Phủ. Hàng ngang số 3: Một địa danh ở Điện Biên Phủ trong câu thơ sau của nhà thơ Tố Hữu: “Mường Thanh, Hồng Cúm, .......... Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng” Hàng ngang số 4: Người chiến sĩ đã lấy thân mình làm giá súng. Hàng ngang số 5: Người chiến sĩ đã lấy thân mình chèn bánh pháo không để pháo rơi xuống vực trên đường đưa pháo vào mặt trận Điện Biên Phủ. Hàng ngang số 6: Tên sân bay bị ta uy hiếp, làm cho máy bay địch không thể hạ cánh là gì? Hàng ngang số 7: Thực dân Pháp cho rằng Điện Biên Phủ là ....... bất khả xâm phạm. Hàng ngang số 8: Lá cờ “Quyết chiến, …..” tung bay trên nóc hầm chỉ huy của giặc Pháp. Hàng ngang số 9: Tên vị Đại tướng anh hùng chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ. Hàng ngang số 10: Người chiến sĩ đã lấy thân mình lấp lỗ châu mai, ngăn hỏa lực của địch để quân ta tiến lên. 8 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc Hàng dọc: Chiến thắng Bên cạnh đó, giáo viên cần lựa chọn các kỹ thuật dạy học đặc trưng của bộ môn như: kỹ thuật “Khăn trải bàn”, kỹ thuật “Phòng tranh”, kỹ thuật “Phân tích phim”….. để vận dụng vào từng dạng bài một cách hiệu quả. 1.1.5. Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá học sinh Giáo viên cần nắm vững Chuẩn kiến thức kỹ năng phân môn Lịch sử và Thông tư 32/2009/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT ban hành ngày 27 tháng 10 năm 2009 để thực hiện đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh cả về hình thức kiểm tra và cách đánh giá. Đảm bảo tính phân hóa, cá thể hóa tới từng đối tượng, từng mặt hoạt động của học sinh; có tác dụng động viên, khuyến khích, coi trọng sự tiến bộ của học sinh. Tránh nặng về hình thức, thuộc lòng máy móc. 1.2. Hình thức bồi dưỡng Người thầy luôn dành thời gian nghiên cứu và học tập cho dù bận rộn. Tự học và sáng tạo là con đường tốt nhất để mỗi giáo viên tự nâng cao trình độ của mình, để cập nhật, có thêm kiến thức giảng dạy tốt hơn. Để dạy tốt, đòi hỏi các thầy cô giáo phải thực sự hết lòng vì học sinh thân yêu, tận tuỵ, tận tâm với trò; nếu thầy vô cảm trong giảng dạy, thầy không gây được hứng thú học tập cho học sinh thì tất yếu các em sẽ chán học. Bên cạnh đó, nhà trường thường xuyên tổ chức học bồi dưỡng cho giáo viên. Tạo điều kiện cho giáo viên tham gia đầy đủ các lớp chuyên đề do phòng GD&ĐT tổ chức. Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn với nội dung và hình thức phong phú, phù hợp để giáo viên được tập huấn, bổ trợ kiến thức, phương pháp dạy học Lịch sử, trao đổi kinh nghiệm.... Tổ chức dạy thể nghiệm, đánh giá, rút kinh nghiệm rồi triển khai đại trà. Tổ chức hội thảo, giao lưu giữa các trường trong cụm, trong huyện về đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử và các môn học khác. Qua các hoạt động đó, giáo viên được hệ thống và bổ trợ các kiến thức về lịch sử; phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phân môn lịch sử để vận dụng vào dạy học đạt hiệu quả. Tiếp tục triển khai thực hiện dạy học theo Chuẩn kiến thức, kĩ năng ; dạy học vừa sức, giờ học nhẹ nhàng, học sinh tự tin, hứng thú học tập. 2. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học Chúng ta đã nhận thấy vai trò của truyền thông đa phương tiện trong dạy học, nhất là dạy học phân môn Lịch sử. Đổi mới phương pháp dạy học bằng việc ứng 9 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc dụng CNTT là một việc rất quan trọng và có ý nghĩa để nâng cao chất lượng dạy học. Nguyên tắc trực quan trong dạy học Lịch sử đóng vai trò quan trọng, nó làm cho học sinh hứng thú và nhận thức một cách chính xác các sự kiện quá khứ và ghi nhớ lâu hơn. Việc thiết kế và giảng dạy bằng giáo án điện tử với những hình ảnh tư liệu, sơ đồ, lược đồ, đoạn phim minh hoạ tái hiện lại quá khứ một cách sinh động giúp bài giảng thu hút được sự chú ý và tạo hứng thú cho học sinh. Ví dụ tiết học lịch sử về các nền văn minh, các giá trị văn hoá, các cuộc chiến đấu ... giáo viên có thể sử dụng hình ảnh, phim tư liệu ... để minh hoạ, chắc chắn sẽ tạo được ấn tượng mạnh mẽ cho các em. Chính những điều này sẽ thổi một luồng gió mới vào lớp học, vào nhiệt huyết nghề nghiệp của giáo viên và vào cả tinh thần hăng say học tập của học sinh để mang lại hiệu quả giáo dục cao. Tôi đã đề xuất và thống nhất với đ/c Hiệu trưởng tổ chức chuyên đề tập huấn cho cán bộ giáo viên tìm kiếm, khai thác thông tin, tư liệu trên mạng Internet để phục vụ công tác dạy học; thiết kế và dạy học bằng giáo án điện tử. Giúp giáo viên thiết kế giáo án điện tử phân môn Lịch sử với việc ứng dụng các phần mềm PowerPoint, Googel Earth, ACD photo Editor... Tổ chức dạy thể nghiệm để đánh giá, rút kinh nghiệm từng nội dung cho việc vận dụng vào dạy học Lịch sử. Bồi dưỡng cho nhóm “chuyên gia” để trực tiếp giúp đỡ các giáo viên khác trong việc ứng dụng công nghệ thông tin. Xây dựng ngân hàng tư liệu dạy học lịch sử và bài giảng điện tử của nhà trường. Bên cạnh đó, đòi hỏi mỗi giáo viên phải chủ động trong học hỏi, mạnh dạn tìm tòi và áp dụng những thành tựu CNTT vào công việc giảng dạy để bắt kịp với xu thế phát triển của thời đại, đáp ứng phần nào yêu cầu của công tác đổi mới giáo dục. 3. Hoạt động ngoài giờ lên lớp Lồng ghép nội dung lịch sử trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp (Sinh hoạt tập thể, giáo dục truyền thống). Tổ chức các hoạt động chủ đề, chủ điểm; các sân chơi lý thú, bổ ích cho học sinh như: Rung chuông vàng chủ đề “Ngược dòng lịch sử”, khám phá Ô chữ kỳ thú, viết báo tường “Theo bước chân anh bộ đội Cụ Hồ” ... Tìm hiểu lịch sử, truyền thống, các di tích lịch sử, cách mạng ở địa phương; chăm sóc các bà mẹ Việt Nam anh hùng, chăm sóc Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ của địa phương.... 10 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc Gặp gỡ, giao lưu với các nhân chứng lịch sử, nghe nói chuyện chuyên đề trong các dịp kỷ niệm các ngày lễ, ngày chiến thắng... để giáo dục 4. Giáo dục học sinh lòng tự tôn dân tộc, yêu thích tìm hiểu lịch sử dân tộc. Qua mỗi tiết dạy, qua mỗi hoạt động ngoài giờ lên lớp ..., giáo viên khơi gợi ở các em lòng tự hào dân tộc. Giúp học sinh cách học tập, tự học hiệu quả nhất. Tổ chức cho học sinh đọc sách. Đây là một hình thức hiệu quả nhằm cung cấp kiến thức cho học sinh, đặc biệt là giúp các em hình thành kỹ năng tự thu thập tư liệu từ các nguồn khác nhau. Giáo viên giúp học sinh lập danh mục sách cần đọc theo danh mục sách lịch sử ở thư viện nhà trường hoặc sách mà học sinh có. Tổ chức cho cá nhân hoặc nhóm đọc và trao đổi, trình bày những điều đã đọc. Bên cạnh đó, giáo viên hướng dẫn, tổ chức cho học sinh tìm kiếm, sử dụng các thông tin, tư liệu lịch sử trên mạng Internet phục vụ bài học (Phối hợp với giáo viên dạy Tin học). Qua đó, cùng với việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên, học sinh sẽ hứng thú học tập lịch sử, ham thích tìm hiểu lịch sử dân tộc. 5. Đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo dục Thực hiện có hiệu quả công tác xã hội hoá giáo dục để huy động thêm các nguồn lực cho giáo dục. Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị trường học phục vụ công tác dạy học và xây dựng trường Chuẩn quốc gia mức độ 2. Xây dựng gia đình hiếu học, nhân rộng mô hình công tác khuyến học ở các dòng họ. Tiếp tục thực hiện Tiếng trống báo giờ học ở các thôn (Đúng 19 giờ, mỗi thôn đánh một hồi trống để nhắc học sinh ngồi vào bàn học). Các thành viên trong gia đình, dòng học, những người sống xung quanh là những người giúp các em những kiến thức về Lịch sử một cách sinh động, cụ thể và gần gũi nhất. Tăng cường vai trò của Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên, Hội cựu Chiến binh trong việc tổ chức các hoạt động tìm hiểu các sự kiện, nhân chứng lịch sử, nói chuyện chuyên đề... cũng như việc tự học ở nhà của học sinh. C - KẾT LUẬN Với sự đồng thuận và quyết tâm cao của nhà trường, giáo viên và học sinh; với sự chỉ đạo thực hiện phối hợp đồng bộ, phù hợp các biện pháp đã nêu 11 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc trên, trong năm học 2010-2011, dạy-học phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc đã đạt được những thành công đáng ghi nhận: giáo viên, học sinh đã không còn ngại dạy – học Lịch sử, xây dựng được kho tư liệu và bài giảng điện tử dạy học lịch sử; chất lượng dạy học lịch sử được nâng cao rõ rệt; kết quả kiểm tra định kì phân môn Lịch sử trong môn Lịch sử và Địa lý như sau: Điểm giỏi Điểm khá Điểm TB Điểm yếu SL TL SL TL SL TL SL TL 9 46 60 11,5 59,7 77,9 20 23 17 26,0 29,9 22,1 38 8 0 49,5 10,4 10 0 0 13,0 Xếp loại KTĐK-Tổng số HS Khảo sát đầu năm 77 HS Cuối kì I - 77 HS Cuối năm học - 77 HS Phó thủ tướng, nguyên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã nói trong thư gửi các thầy giáo, cô giáo, các bậc cha mẹ học sinh – sinh viên nhân ngày Nhà giáo Việt Nam năm 2008: “Tương lai của dân tộc Việt Nam ở thế kỷ XXI là nằm ở trái tim và khối óc của các thầy, cô giáo”. Các thầy cô có thể khơi dậy ở học sinh lòng ham muốn học tập, giúp đỡ các em vươn lên để bước những bước vững chắc trên con đường đi tới tương lai. Trong quá trình tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng thực hiện các biện pháp chỉ đạo Nâng cao chất lượng dạy học phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc, bản thân tôi đã cố gắng học hỏi, rút kinh nghiệm qua mỗi bước thực hiện song cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí và các bạn đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hoằng Phúc, ngày 15 tháng 5 năm 2011 NGƯỜI VIẾT Hoàng Thị Liên 12 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Xếp loại: ............................ ………………, ngày ….. tháng 5 năm 2011 TM. HĐKH Chủ tịch 13 Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử ở trường Tiểu học Hoằng Phúc 14