Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Skkn bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5...

Tài liệu Skkn bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5

.DOC
10
86
60

Mô tả:

SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 “Mét sè biÖn ph¸p båi dìng n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 5 t¹i trêng tiÓu häc sè 1 KiÕn Giang” A. PhÇn më ®Çu: TiÕng ViÖt ®ãng vai trß to lín trong viÖc h×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt quan träng nhÊt cña con ngêi vµ trong viÖc thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cña hÖ thèng gi¸o dôc. Häc sinh tiÓu häc lµ løa tuæi hån nhiªn, ng©y th¬, dÔ xóc ®éng nh K. A.U Sinxki cã nãi “ TrÎ em ®i vµo trong ®êi sèng tinh thÇn cña mäi ngêi xung quanh nã, duy nhÊt th«ng qua ph¬ng tiÖn tiÕng mÑ ®Î vµ ngîc l¹i thÕ giíi bao quanh ®øa trÎ ®îc ph¶n ¶nh trong ®ã chØ th«ng qua c«ng cô nµy”. V× thÕ viÖc ph¸t triÓn tiÕng ViÖt vµ b¶o vÖ sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt cã thÓ nãi lµ mét c«ng viÖc lín ®Æt ra cho tÊt c¶ chóng ta. VËy nªn tiÕng ViÖt cã vai trß rÊt quan träng, nã kh«ng chØ h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c kÜ n¨ng: nghe, nãi, ®äc, viÕt cho häc sinh mµ m«n tiÕng ViÖt cßn gãp phÇn cïng c¸c m«n häc kh¸c ph¸t triÓn t duy, h×nh thµnh cho c¸c em nhu cÇu thëng thøc c¸i ®Ñp, kh¶ n¨ng xóc c¶m tríc c¸i ®Ñp, tríc buån- vui - yªu- ghÐt cña con ngêi. C¶m thô v¨n häc chÝnh lµ sù c¶m nhËn nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt, nh÷ng ®iÒu s©u s¾c, tÕ nhÞ vµ ®Ñp ®Ï cña v¨n häc thÓ hiÖn trong t¸c phÈm, cuèn truyÖn, bµi v¨n, bµi th¬ hay trong c¶ mét tõ ng÷ cã gi¸ trÞ cña mét c©u v¨n, c©u th¬... Båi dìng n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh tiÓu häc lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt trong gi¶ng d¹y m«n tiÕng ViÖt ë tiÓu häc. Cã n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc tèt, c¸c em sÏ c¶m nhËn ®îc nhiÒu nÐt ®Ñp cña th¬ v¨n, ®îc phong phó thªm vÒ t©m hån, nãi- viÕt tiÕng ViÖt thªm trong s¸ng vµ sinh ®éng. Bªn c¹nh ®ã, c¶m thô v¨n häc kh«ng nh÷ng gãp phÇn vµo häc tiÕng ViÖt nãi riªng mµ cßn gi¸o dôc t tëng, t×nh c¶m, ®¹o ®øc, thÈm mü cho häc sinh. Ch¬ng tr×nh tiÓu häc tõ líp 1 ®Õn líp 5 lu«n coi nhiÖm vô båi dìng n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc lµ nhiÖm vô quan träng vµ cÇn thiÕt. Díi sù gîi më, dÉn d¾t cña ThÇy, C« gi¸o, nh÷ng bµi th¬, bµi v¨n hay trong s¸ch gi¸o khoa sÏ ®em ®Õn cho c¸c em bao ®iÒu k× thó vµ hÊp dÉn. §Æc biÖt, ®èi víi häc sinh líp 5, n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cßn gióp c¸c em hiÓu s©u néi dung bµi ®äc, vËn dông vµo viÕt v¨n, lµm th¬.... t¹o ®µ tèt cho häc sinh häc lªn cÊp trung häc c¬ së. Víi môc ®Ých vµ ý nghÜa ®ã, t«i chän ®Ò tµi “ Båi dìng n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 5” ®Ó nghiªn cøu, n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc, nh»m gióp c¸c em häc tèt h¬n m«n tiÕng ViÖt . SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 B. PhÇn néi dung Ch¬ng 1: C¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn I. C¬ së khoa häc: Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: M«n TiÕng ViÖt ë trêng tiÓu häc ®ãng vai to to lín trong viÖc h×nh thµnh c¸c kÜ n¨ng c¬ b¶n cho häc sinh. MÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh häc tiÕng ViÖt, häc sinh nhËn biÕt ®îc c¸i ch©n, c¸i thiÖn, c¸i mÜ cña v¨n häc th«ng qua viÖc nhËn biÕt gi¸ trÞ thÈm mÜ cña c¸c yÕu tè ng«n ng÷ trong th¬, v¨n. Nh÷ng nhËn biÕt vµ c¶m xóc ®ã sÏ lµ nh÷ng c¬ së ban ®Çu cña viÖc häc v¨n ë bËc trung häc sau nµy cña häc sinh. VËy nªn ho¹t ®éng c¶m thô v¨n häc ®Æc biÖt ®îc coi träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n tiÕng ViÖt cho häc sinh. C¶m thô v¨n häc lµ g×? Ta cã thÓ hiÓu: C¶m thô v¨n häc lµ ho¹t ®éng mang tÝnh ®Æc thï trong tiÕp nhËn v¨n häc. C¬ së, nguån gèc cña c¶m thô lµ sù nh©n ho¸ tù nhiªn bªn trong cña con ngêi th«ng qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. CÊu tróc cña c¶m thô lµ sù ®an xen phøc t¹p cña c¸c yÕu tè tri gi¸c, lý gi¶i, tëng tîng, c¶m xóc. Còng cßn cã thÓ hiÓu: C¶m thô v¨n häc cã nghÜa lµ khi ®äc ( nghe) mét c©u chuyÖn, mét bµi th¬, ... ta kh«ng nh÷ng hiÓu mµ cßn ph¶i xóc c¶m, tëng tîng vµ thËt sù gÇn gòi, “nhËp th©n” víi nh÷ng g× ®· ®äc... Nhµ v¨n Hoµng Phñ Ngäc Têng còng tõng nhí l¹i thuë Êu th¬ vµ viÕt “ DÕ mÌn phiªu lu kÝ” gióp t«i ph¸t hiÖn t×nh b¹n nh mét søc m¹nh k× diÖu cña t©m hån.... Khi ®ãi qu¸ s¾p chÕt th× DÕ Tròi ®· ®a cµng cho DÕ MÌn ®Ò nghÞ b¹n ¨n lÊy thÞt m×nh ®Ó sèng. T«i nhËn ra r»ng chÝnh MÌn vµ Tròi míi lµ nh©n vËt cña t©m hån t«i, ®· lµm t«i ch¶y níc m¾t”. Râ rµng víi häc sinh líp 5, ®äc cã suy ngÉm, tëng tîng ( hay liªn tëng) vµ rung c¶m thËt sù sÏ gióp ta c¶m thô v¨n häc tèt. §óng nh nhµ v¨n Anh §øc ®· t©m sù : “ Khi ®äc t«i kh«ng chØ cßn thÊy dßng ch÷, mµ cßn thÊy c¶nh tîng sau dßng ch÷, trÝ tëng tîng nhiÒu khi dÉn t«i ®i rÊt xa, vÏ thªu ra l¾m ®iÒu thó vÞ”. Nh÷ng ®iÒu nãi trªn vÒ c¶m thô v¨n häc cho thÊy : C¸c em häc sinh tiÓu häc tuy Ýt tuæi nhng ®Òu cã thÓ rÌn luyÖn, trau dåi ®Ó tõng bíc n©ng cao tr×nh ®é c¶m thô v¨n häc, gióp cho viÖc häc tËp m«n tiÕng ViÖt ngµy cµng tèt h¬n vµ trë thµnh häc sinh giái. Thùc tÕ cho thÊy n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc ë mét sè em kh¸ tèt nªn t«i ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nµy nh»m n©ng cao h¬n n÷a n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh. II. C¬ së thùc tiÔn: SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 1. Mét sè kÕt qu¶ vÒ viÖc båi dìng kh¶ n¨ng c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 5 , trêng tiÓu häc sè 1 KiÕn Giang: Trong nh÷ng n¨m qua b¶n th©n t«i ®· lµm tèt c«ng t¸c båi dìng n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh lớp 4-5. NhiÒu häc sinh cã kh¶ n¨ng c¶m thô v¨n häc tèt, v× thÕ hiÖu qu¶ häc tËp ®¹t ®îc rÊt cao. Cô thÓ: - Tríc hÕt, t«i ®· chó träng kh©u luyÖn ®äc diÔn c¶m cho häc sinh, luyÖn cho häc sinh c¸ch dïng tõ cã h×nh ¶nh; viÕt c©u v¨n sinh ®éng, hÊp dÉn; viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n hay. - Díi sù gîi më, dÉn d¾t cña gi¸o viªn, häc sinh ®· cã giäng ®äc diÔn c¶m, biÕt ng¾t- nghØ h¬i ®óng chç, biÕt nhÊn giäng díi nh÷ng tõ ng÷ gîi t¶, gîi c¶m, biÕt ®äc giäng phï hîp víi tÝnh c¸ch cña nh©n vËt. Bªn c¹nh ®ã, häc sinh ®· biÕt dïng tõ ng÷ cã h×nh ¶nh, ®Æt c©u sinh ®éng, viÕt ®o¹n v¨n, bµi v¨n hay. C¸c em ®· biÕt sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt( so s¸nh, nh©n ho¸, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷...) khi ®Æt c©u, viÕt ®o¹n v¨n. - MÆt kh¸c, häc sinh rÊt say mª, høng thó khi häc m«n tiÕng ViÖt. 2. Thùc tr¹ng , nguyªn nh©n vÒ d¹y c¶m thô v¨n häc cho häc sinh ë trêng tiÓu häc sè1 KiÕn Giang * Nh×n chung, n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cña ®¹i ®a sè häc sinh cßn yÕu c¸c mÆt sau: + Vèn tõ vùng Ýt ái do c¸c em Ýt ®äc s¸ch, Ýt giao tiÕp, Ýt tiÕp xóc víi thùc tÕ. + Häc sinh cha hiÓu c¸i ®Ñp trong c¸c tõ ng÷ mÆc dï c¸c tõ ng÷ ®ã rÊt cã h×nh ¶nh vµ dÔ nhËn thÊy. + Kh¶ n¨ng ®äc hay, ®äc diÔn c¶m cßn nhiÒu h¹n chÕ. Mét sè em cßn biÓu hiÖn sî viÕt v¨n do häc sinh Ýt ®äc, Ýt ®Æt c©u, Ýt viÕt ®o¹n v¨n. + NhiÒu em häc sinh cha h×nh dung ®îc thÕ nµo lµ c¶m thô v¨n häc hoÆc cha n¾m ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ rÌn luyÖn c¶m thô v¨n häc. Ch¬ng II:Mét sè biÖn ph¸p rÌn kÜ n¨ng c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 5 RÌn luyÖn ®Ó n©ng cao n¨ng lùc ®îc c¶m thô v¨n häc lµ mét trong nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi mçi häc sinh. Cã n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc tèt, c¸c em sÏ c¶m nhËn ®îc nhiÒu nÐt ®Ñp cña v¨n th¬, lµm cho t©m hån c¸c em ®îc phong phó thªm, SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 nãi - viÕt tiÕng ViÖt thªm trong s¸ng vµ sinh ®éng. Cho nªn, trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, t«i ®· cã nh÷ng ph¬ng ph¸p vµ ®Þnh híng râ rµng trong viÖc híng dÉn häc sinh c¶m thô v¨n häc th«ng qua c¸c m«n häc tiÕng ViÖt.Cô thÓ nh sau: 1. LuyÖn kÜ n¨ng c¶m thô v¨n häc th«ng qua LuyÖn tõ vµ c©u. *VÒ vèn tõ: - Muèn häc v¨n tèt, tríc hÕt ph¶i hiÓu “ tõ”. TiÕng ViÖt ta giµu vµ ®Ñp, mçi tõ mang mét nghÜa riªng, mét s¾c th¸i biÓu c¶m riªng. NÐt næi bËt trong tõ ng÷ tiÕng ViÖt lµ sù trong s¸ng, gi¶n dÞ, cô thÓ, sinh ®éng, bãng bÈy. Muèn c¶m thô v¨n häc tèt tríc hÕt ph¶i hiÓu tõ, ph¶i n¾m v÷ng ý nghÜa cña c¸c tõ ®Ó sö dông thËt chÝnh x¸c khi diÔn ®¹t. Ng¹n ng÷ còng ®· cã c©u “ Phong ba b·o t¸p kh«ng b»ng ng÷ ph¸p ViÖt Nam”. Qu¶ ®óng vËy. ThËt lµ khã khi hiÓu râ nghÜa cña mét tõ, mét ng÷. VËy, hiÓu tõ nh thÕ nµo míi ®óng? Sö dông tõ ng÷ nh thÕ nµo míi chÝnh x¸c? §ã lµ ®iÒu mµ t«i lu«n ®Þnh híng gióp c¸c em n¾m vµ th¸o gì. Tríc hÕt, t«i gióp c¸c em hiÓu biÕt vÒ Ng÷ ©m vµ Ch÷ viÕt tiÕng ViÖt. Qua mçi bµi häc, mçi tiÕt d¹y, t«i lu«n cung cÊp thªm cho häc sinh nh÷ng tõ ng÷ cã h×nh ¶nh, c¸c tõ gîi t¶ mµu s¾c, ©m thanh cña sù vËt. Vµ gióp häc sinh biÕt : §Ó lêi v¨n ®îc sinh ®éng, hÊp dÉn, khi viÕt ta ph¶i sö dông tõ ng÷ cã h×nh ¶nh, cã søc gîi t¶, gîi c¶m. VÝ dô: §äc ®o¹n v¨n t¶ c¶nh lµng quª ngµy mïa trong bµi “Quang c¶nh lµng m¹c ngµy mïa” cña nhµ v¨n T« Hoµi( TiÕng ViÖt 5- TËp 1), nÕu c¸c em n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ tõ ng÷ ®· häc, c¸c em sÏ chó ý ngay tíi c¸c s¾c ®é cña mµu vµng do nhµ v¨n s¸ng t¹o ra b»ng sù quan s¸t v« cïng tinh tÕ: “ Mïa ®«ng, gi÷a ngµy mïa, lµng quª toµn mµu vµng- nh÷ng mµu vµng rÊt kh¸c nhau. Cã lÏ b¾t ®Çu tõ nh÷ng ®ªm s¬ng sa th× bãng tèi ®· h¬i cøng vµ s¸ng ngµy ra th× tr«ng thÊy mµu trêi cã vµng h¬n thêng khi. Mµu lóa chÝn díi ®ång vµng xuém l¹i. N¾ng nh¹t ng¶ mµu vµng hoe. Trong vên l¾c l nh÷ng chïm qu¶ xoan vµng lÞm kh«ng tr«ng thÊy cuèng, nh nh÷ng chuçi trµng h¹t bå ®Ò treo l¬ löng. Tõng chiÕc l¸ mÝt vµng èi. Tµu ®u ®ñ, chiÕc l¸ s¾n hÐo l¹i më n¨m c¸nh vµng t¬i. Buång chuèi ®èm qu¶ chÝn vµng. Nh÷ng tµu l¸ chuèi vµng èi xâa xuèng nh nh÷ng v¹t ¸o n¾ng, ®u«i ¸o n¾ng, vÉy vÉy. Bôi mÝa vµng xäng, ®èt ngÇu phÊn tr¾ng. Díi s©n, r¬m vµ thãc vµng gißn. Quanh ®ã, con gµ, con chã còng vµng mît. M¸i nhµ phñ mét mµu r¬m vµng míi. L¸c ®¸c c©y lôi cã mÊy chiÕc l¸ ®ã. Qua khe giËu, lã ra mÊy qu¶ ít ®á chãi. TÊt c¶ ®îm mét mµu vµng trï phó, ®Çm Êm l¹ lïng”. Râ rµng c¸c tõ ghÐp ( cã nghÜa ph©n lo¹i ) chØ mµu vµng kh¸c nhau ®· ®îc nhµ v¨n biÕn hãa kh«n lêng: Vµng xuém, vµng hoe, vµng lÞm, vµng sÉm, vµng t¬i, vµng ®èm, vµng èi, vµng xäng, vµng gißn, vµng mît.... Cã c¶ nh÷ng mµu vµng kh«ng SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 nh×n thÊy ®îc b»ng m¾t, mµ chØ cã thÓ c¶m nhËn ®îc b»ng t©m hån qua c¸ch diÔn t¶ cña nhµ v¨n: Vµng h¬n thêng khi, vµng nh nh÷ng v¹t ¸o n¾ng..... *VÒ c©u: Ngoµi tr×nh bµy ng«n ng÷ ®Ó ngêi nghe hiÓu ®îc ý m×nh cÇn diÔn ®¹t, t«i lu«n híng dÉn cho c¸c em viÕt c©u v¨n gîi t¶, gîi c¶m, sinh ®éng. VÝ dô: Nh÷ng chiÕc l¸ bµng to nh c¸i qu¹t läc ¸nh s¸ng lê mê ( T¶ c©y bµng ) HoÆc: Dßng s«ng nh mét tÊm lôa ®µo v¾t ngang lµng em ( T¶ dßng s«ng quª em. ) Nh vËy, n¾m v÷ng kiÕn thøc ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt, cã mét vèn tõ phong phó, c¸c em sÏ kh«ng chØ nãi - viÕt tèt mµ cßn cã thÓ c¶m nhËn ®îc nÐt ®Ñp cña néi dung qua nh÷ng h×nh thøc diÔn ®¹t sinh ®éng, hÊp dÉn. 2. RÌn luyÖn kh¶ n¨ng c¶m thô v¨n häc th«ng qua TËp ®äc, häc thuéc lßng Muèn c¶m nhËn trän vÑn gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt bµi v¨n, bµi th¬, tríc hÕt gi¸o viªn híng dÉn c¸c em t×m hiÓu néi dung cña t¸c phÈm, t×m hiÓu bè côc vµ néi dung bµi. VÝ dô trong bµi: Phong c¶nh ®Òn Hïng ( TiÒng ViÖt 5- TËp 2), gi¸o viªn gîi ý häc sinh ®äc vµ x¸c ®Þnh néi dung th«ng qua bè côc nh sau: + §o¹n 1: §Òn Thîng n»m trªn ®Ønh NghÜa LÜnh + §o¹n 2: Phong c¶nh xung quanh khu ®Òn + §o¹n 3: C¶nh vËt trong khu ®Òn - Tõ bè côc 3 ®o¹n cña bµi, gióp häc sinh hiÓu néi dung th«ng qua hÖ thèng c©u hái nh: + Bµi v¨n viÕt vÒ c¶nh vËt g×, ë n¬i nµo? + Em biÕt ®îc nh÷ng g× vÒ c¸c vua Hïng? + C¶nh ®Ñp cña thiªn nhiªn n¬i ®Òn Hïng cã nh÷ng g× ®Ñp? ... - Tr¶ lêi ®îc c¸c c©u hái nªu trªn, c¸c em sÏ nªu ®îc néi dung cña bµi v¨n. §ã chÝnh lµ c¶ mét qu¸ tr×nh c¶m thô bµi v¨n. Qua ®©y, gióp c¸c em diÔn ®¹t tèt h¬n trong qu¸ tr×nh rÌn ®äc. Trong giê tËp ®äc, ngoµi qu¸ tr×nh c¶m thô qua hÖ thèng c©u hái th× cßn cã nh÷ng biÖn ph¸p vµ còng lµ bµi tËp cã hiÖu qu¶ ®Ó båi dìng n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc ®ã lµ “®äc diÔn c¶m cã s¸ng t¹o”. Lo¹i bµi tËp nµy gióp cho häc sinh n©ng cao SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 c¶m xóc thÈm mü vµ kÝch thÝch c¸c em kh¸m ph¸ ra nh÷ng g× bÝ Èn díi nh÷ng dßng ch÷ ®Ó chóng ®îc vang lªn. VÝ dô víi bµi th¬ “Cöa s«ng” (TiÕng viÖt 5- TËp 2) . §ã lµ bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ 6 ch÷ nªn t«i ®Ó cho häc sinh ®äc thËt nhiÒu lÇn: Giäng ®äc nhÑ nhµng, tha thiÕt, giµu t×nh c¶m, nhÊn m¹nh nh÷ng tõ ng÷ gîi t¶, gîi c¶m, ng¾t giäng tù nhiªn gi÷a c¸c dßng th¬ ®Ó g©y Ên tîng. Cô thÓ: Lµ cöa nhng kh«ng then khãa Còng kh«ng khÐp l¹i bµo giê Mªnh m«ng mét vïng sãng níc Më ra bao nçi ®îi chê” Häc sinh ph¶i ®äc lµm sao ®Ó thÊy ®îc ®iÒu mµ nhµ th¬ Quang Huy muèn göi g¾m lµ: Qua h×nh ¶nh cöa s«ng, t¸c gi¶ ngîi ca t×nh c¶m thñy chung, uèng níc nhí nguån. HoÆc khi híng dÉn häc sinh ®äc bµi th¬ “Cao B»ng” (TiÕng ViÖt 5 -TËp 2) cÇn híng dÉn häc sinh ®äc víi giäng nhÑ nhµng, t×nh c¶m thÓ hiÖn lßng yªu mÕn nói non, ®Êt ®ai vµ con ngêi Cao B»ng; nhÊn giäng díi nh÷ng tõ ng÷ nãi vÒ ®Þa thÕ ®Æc biÖt, vÒ lßng mÕn kh¸ch, sù ®«n hËu, méc m¹c cña ngêi Cao B»ng nh: “qua, l¹i vît, l¹i vît, râ thËt cao.... rÊt ngät, rÊt th¬ng, rÊt th¶o”.... §Ó tõ ®ã c¶m nhËn ®îc ®iÒu mµ t¸c gi¶ muèn nãi ®Õn lµ: Ca ngîi Cao B»ng - m¶nh ®Êt cã ®Þa thÕ ®Æc biÖt, cã nh÷ng ngêi d©n mÕn kh¸ch, ®«n hËu ®ang gi÷ g×n biªn c¬ng cña Tæ quèc. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lo¹i bµi tËp nµy, gi¸o viªn cÇn ®a ra nh÷ng c©u hái bµi tËp nh»m x¸c ®Þnh kÜ thuËt ®äc thµnh tiÕng cña bµi ®äc, giäng ®äc chung cña toµn bµi, ®o¹n, chç ng¾t giäng- nghØ giäng- nhÊn giäng.... §ã lµ nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt nhÊt mµ t«i lu«n híng dÉn häc sinh trong qu¸ tr×nh rÌn ®äc diÔn c¶m. 3. RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n vÒ c¶m thô v¨n häc: §Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp m«n TiÕng ViÖt ë tiÓu häc, ngoµi nh÷ng bµi tËp vÒ LuyÖn tõ vµ c©u, TËp lµm v¨n.... t«i lu«n chó träng rÌn luyÖn cho c¸c em kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n vÒ c¶m thô v¨n häc. Tuy nhiªn yªu cÇu cña lo¹i bµi tËp nµy chØ ë møc ®é ®¬n gi¶n, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña häc sinh tiÓu häc. §Ó lµm ®îc bµi tËp vÒ c¶m thô v¨n häc ®¹t kÕt qu¶ tèt, t«i híng dÉn häc sinh thùc hiÖn tèt nh÷ng viÖc sau: + §äc kÜ ®Ò bµi, n¾m ch¾c yªu cÇu cña bµi tËp ( Ph¶i tr¶ lêi ®îc ®iÒu g×? CÇn nªu bËt ®îc ý g×? ....). SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 + §äc vµ t×m hiÓu vÒ c©u th¬ (c©u v¨n) hay ®o¹n trÝch ®îc nªu trong ®Ò bµi (Dùa vµo yªu cÇu cô thÓ cña bµi tËp ®Ó t×m hiÓu,vÝ dô: C¸ch dïng tõ, ®Æt c©u; c¸ch dïng h×nh ¶nh, chi tiÕt; c¸ch sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuéc quen thuéc nh so s¸nh, nh©n hãa, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷....®· gióp em c¶m nhËn ®îc néi dung, ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï, s©u s¾c) + ViÕt ®o¹n v¨n vÒ c¶m thô v¨n häc (kho¶ng 5-7) dßng híng vµo yªu cÇu cña ®Ò bµi. (§o¹n v¨n cã thÓ b¾t ®Çu b»ng mét c©u më ®o¹n ®Ó dÉn d¾t ngêi ®äc hoÆc tr¶ lêi th¼ng vµo c©u hái chÝnh; tiÕp ®ã cÇn nªu râ c¸c ý theo yªu cÇu cña ®Ò bµi; cuèi cïng cã thÓ kÕt ®o¹n b»ng mét c©u ng¾n gän ®Ó “gãi” l¹i néi dung c¶m thô ). VÝ dô: Bµi th¬ Cöa s«ng ( TiÕng viÖt 5- TËp 2), t¸c gi¶ viÕt: Dï gi¸p mÆt cïng biÓn réng Cöa s«ng ch¼ng døt céi nguån L¸ xanh mçi lÇn tr«i xuèng Bçng....nhí mét vïng nói non. * T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ë khæ th¬ trªn ? Nhê biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã, em c¶m nhËn ®îc néi dung, ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï? §Ó gióp häc sinh tr¶ lêi ®îc c©u hái trªn, t«i gîi më häc sinh b»ng c¸c c©u hái : +T×m biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®îc sö dông trong khæ th¬ ? ( nh©n hãa qua c¸c tõ “ gi¸p mÆt”, “ ch¼ng døt”, “ nhí” ) +PhÐp nh©n hãa gióp t¸c gi¶ nãi ®îc ®iÒu g×? (“ tÊm lßng” kh«ng quªn céi nguån cña cöa s«ng). +ViÕt ®o¹n v¨n c¶m thô ( Tøc lµ tr¶ lêi c©u hái theo yªu cÇu) - Lu ý häc sinh ®o¹n v¨n cã néi dung vÒ c¶m thô v¨n häc cÇn ®îc diÔn ®¹t mét c¸ch hån nhiªn, trong s¸ng, béc lé c¶m xóc; cÇn tr¸nh m¾c lçi vÒ chÝnh t¶, dïng tõ, ®Æt c©u; tr¸nh diÔn gi¶i dµi dßng vÒ néi dung ®o¹n th¬ ( hay ®o¹n v¨n) hoÆc sa vµo ph©n tÝch qu¸ kÜ b»ng giäng v¨n kh«ng phï hîp víi løa tuæi thiÕu nhi. 4.Trau dåi høng thó khi tiÕp xóc víi th¬ v¨n Ngay tõ khi cßn nhá, hÇu hÕt c¸c em ®Òu thÝch nghe ¤ng, Bµ, Cha, MÑ hoÆc ngêi th©n kÓ chuyÖn, ®äc th¬. Bíc ch©n tíi trêng tiÓu häc, ®îc tiÕp xóc víi nh÷ng c©u th¬, bµi v¨n hay trong s¸ch gi¸o khoa tiÕng ViÖt, nhiÒu em muèn ®äc to lªn mét c¸ch thÝch thó. §ã chÝnh lµ biÓu hiÖn ban ®Çu cña høng thó häc tiÕng ViÖt. Cã høng thu khi tiÕp xóc víi th¬ v¨n, c¸c em sÏ vît qua ®îc khã kh¨n, trë ng¹i, cè g¾ng SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 luyÖn tËp ®Ó c¶m thô häc tèt vµ häc giái m«n tiÕng ViÖt. Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã, t«i lu«n kiªn tr× luyÖn tËp tõng bíc tõ dÔ ®Õn khã. Bìi vËy, c¸c em ®· cã sù c¶m thô tèt vÒ v¨n häc. VÝ dô: Khi d¹y bµi §Êt níc ( TiÕng ViÖt 5- TËp 2) cña nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi. §Ó cho häc sinh c¶m nhËn ®îc niÒm vui, niÒm tù hµo vÒ ®Êt níc tù do, t×nh yªu tha thiÕt cña t¸c gi¶ ®èi víi ®Êt níc, víi truyÒn thèng bÊt khuÊt cña d©n téc. Bªn c¹nh ®ã ®Ó häc sinh c¶m nhËn ®îc hÕt gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña bµi v¨n, t«i ph©n tÝch râ cho häc sinh thÊy t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n hãa ë trong bµi th¬; lßng tù hµo vÒ ®Êt níc tù do ®îc thÓ hiÖn qua nh÷ng tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i trong bµi th¬ nh: Trêi xanh ®©y, nói rõng ®©y, cña chóng ta, cña chóng ta.....”. Nh÷ng h×nh ¶nh: “ Nh÷ng c¸nh ®ång th¬m m¸t, nh÷ng ng¶ ®êng b¸t ng¸t, nh÷ng dßng s«ng ®á nÆng phï sa...” ®îc miªu t¶ theo c¸ch liÖt kª nh vÏ ra tríc m¾t c¶nh ®Êt níc tù do, bao la. TÊt c¶ ®iÒu ®ã sÏ ®îc häc sinh gi¶i ®¸p qua hÖ thèng c©u hái gîi më nh: T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? Tõ ng÷ nµo trong bµi th¬ ®îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn? LÆp l¹i nh vËy cã t¸c dông g×? .... Dùa vµo nh÷ng c©u hái gîi më trªn ch¾c ch¾n häc sinh sÏ thi ®ua nhau t×m hiÓu, c¸c em sÏ cã høng thó häc tËp, líp häc sÏ s«i næi h¬n. Nh vËy, trau dåi høng thó khi tiÕp xóc víi th¬ v¨n còng chÝnh lµ tù rÌn luyÖn m×nh ®Ó cã nhËn thøc ®óng, t×nh c¶m ®Ñp, tõ ®ã ®Õn víi v¨n häc mét c¸ch tù gi¸c, say mª - Êy chÝnh lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña c¶m thô v¨n häc. 5. TÝch lòy vèn hiÓu biÕt vÒ thùc tÕ cuéc sèng vµ v¨n häc. C¶m thô v¨n häc lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc cã ¶nh hëng bëi “ vèn sèng” cña mçi ngêi. C¸i vèn Êy tríc hÕt ®îc tÝch lòy b»ng nh÷ng hiÓu biÕt vµ c¶m xóc cña b¶n th©n qua sù ho¹t ®éng vµ quan s¸t h»ng ngµy trong cuéc sèng. Cã nh÷ng con vËt , con ngêi, sù viÖc diÔn ra quanh ta tëng chõng nh rÊt quen thuéc, nhng nÕu ta kh«ng chó ý quan s¸t, nhËn xÐt ®Ó cã c¶m xóc vµ ghi nhí th× chóng ta sÏ kh«ng thÓ lµm giµu thªm vèn hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng cña ta. ChÝnh v× vËy, ®Ó lµm giµu cho c¸c em vèn hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng h»ng ngµy, t«i tËp cho c¸c em quan s¸t víi nh÷ng gi¸c quan( M¾t thÊy, tai nghe, mòi ngöi,...). Nhng ®Ó quan s¸t nh thÕ nµo míi cã kÕt qu¶ tèt, t«i chØ râ cho häc sinh biÕt quan s¸t t×m ra nÐt chÝnh, thÊy ®îc nÐt riªng cña sù vËt. Quan s¸t kÜ ch¼ng nh÷ng gióp cho c¸c em viÕt ®îc bµi v¨n hay mµ cßn t¹o ®iÖu kiÖn cho c¸c em c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp cña th¬ v¨n mét c¸ch tinh tÕ vµ s©u s¾c. VÝ dô: C¸c em quan s¸t kÜ ho¹t ®éng cña con vÞt ®ang kiÕm måi ë trong ao míi thÊy ®îc “ Chó l¹ch b¹ch ®i l¹i trªn bê, ®u«i ngóc ngo¾c tr«ng thËt buån cêi. Chît m¾t SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5 chó s¸ng rùc lªn, h×nh nh chó ®· ph¸t hiÖn ra mét con c¸ ®ang b¬i....” Hay quan s¸t kÜ mÆt biÓn buæi s¸ng khi mÆt trêi lªn, c¸c em míi cã thÓ viÕt : “MÆt biÓn nh réng ra, xanh mªnh m«ng. MÆt trêi rùc rì chiÕu nh÷ng tia n¾ng hång xuèng mÆt biÓn. BiÓn nh ®á h¬n, xanh h¬n, ®ãn nhËn nh÷ng tia n¾ng Êm ¸p ®ã...” Bªn c¹nh vèn hiÓu biÕt vÒ thùc tÕ cuéc sèng, c¸c em cßn cÇn tÝch lòy c¶ vèn hiÓu biÕt vÒ v¨n häc th«ng qua viÖc ®äc s¸ch thêng xuyªn. Mçi cuèn s¸ch cã biÕt bao ®iÒu bæ Ých vµ lÝ thó. Nã gióp ta më réng tÇm nh×n cuéc sèng, kh¬i s©u nh÷ng suy nghÜ vµ c¶m xóc, gãp phÇn kh¬i dËy n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc ë mçi häc sinh. Song, ®Ó häc sinh ®äc s¸ch cã hiÖu qu¶, t«i ®· híng dÉn c¸c em lùa chän nh÷ng quyÓn s¸ch hay, phï hîp víi løa tuæi, cã Ých cho viÖc häc tËp vµ tu dìng. MÆt kh¸c, t«i cßn híng dÉn cô thÓ ph¬ng ph¸p ®äc s¸ch cho häc sinh nh sau: + Khi ®äc s¸ch, cÇn tËp trung t tëng cao, lu«n suy nghÜ vÒ nh÷ng ®iÒu ®ang ®äc ®Ó thÊy c¸i hay, c¸i ®Ñp cña t¸c phÈm. §äc s¸ch ®Õn say mª sÏ c¶m nhËn ®îc nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp, nh÷ng c©u v¨n hay, nh÷ng chi tiÕt xóc ®éng. + §äc s¸ch cÇn cã sù ghi chÐp, chän läc nh÷ng ®iÒu bæ Ých, lý thó, nh÷ng tõ ng÷ hay, nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp, nh÷ng c©u th¬- ®o¹n v¨n thÝch thó hoÆc nh÷ng ®iÒu c¶m nhËn ®îc nh»m trau dåi n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cña b¶n th©n. Ch¨m ®äc s¸ch, ®äc s¸ch cã ph¬ng ph¸p tèt sÏ gióp ta “tù häc” ®îc nh÷ng ®iÒu thó vÞ, tõ ®ã mµ “lín lªn” c¶ vÒ trÝ tuÖ lÉn t©m hån. Cµng hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ thùc tÕ cuéc sèng vµ v¨n häc, trÝ tëng tîng vµ c¶m xóc cña c¸c em sÏ cµng thªm phong phó, ch©n thùc. §ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó gióp c¸c em c¶m thô v¨n häc tèt. C. PhÇn kÕt luËn D¹y cho häc sinh c¶m thô v¨n häc tèt kh«ng ph¶i lµ ®iÒu dÔ dµng nhng nÕu ngêi gi¸o viªn cã ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p d¹y häc tèt sÏ gióp c¸c em c¶m thô v¨n häc tèt. §ã chÝnh lµ kh¶ n¨ng kh¸m ph¸ c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n ch¬ng, cña cuéc sèng. §ã lµ ®êng nÐt, mµu s¾c, h×nh vÞ, ©m thanh, nhÞp ®iÖu.... ®îc diÔn t¶ sinh ®éng trong tõng bµi v¨n, bµi th¬ nh»m gióp cho c¸c em tù kh¸m ph¸ nh÷ng n¨ng lùc s¸ng t¹o cßn tiÒm Èn ngay trong t©m hån th«ng minh vµ ®¸ng yªu cña b¶n th©n m×nh. Thùc hiÖn ®îc nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn sÏ gióp c¸c em c¶m thô v¨n häc tèt h¬n, tõ ®ã cµng thªm yªu thÝch m«n häc tiÕng ViÖt- m«n häc mang ®Õn biÕt bao vÎ ®Ñp, niÒm vui vµ høng thó. SKKN bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 5
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan