Tài liệu Skkn biện pháp phòng tránh chấn thương trong TDTT

Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Đề tài: " Tìm hiểu nguyên nhân và đề xuất một số biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thường xảy ra trong tập luyện và thi đấu thể dục thể thao cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo" A. MỞ ĐẦU: I. Đặt vấn đề: 1. Thực trạng: Thể dục Thể thao (TDTT) là một bộ phận không thể thiếu trong hệ thống giáo dục quốc dân, nhằm đào tạo và phát triển con người mới phát triển toàn diện. TDTT là phương tiện rất có hiệu quả trong sự nghiệp giáo dục toàn diện " Đức - Trí Thể - Mỹ- Lao động " cho thế hệ trẻ. Giáo dục thể chất trong nhà trường là một mặt giáo dục quan trọng không thể thiếu trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần thực hiện mục tiêu " Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài " cho đất nước và giáo dục thể chất rất quan trọng nó còn giúp học sinh rèn luyện thể lực, nâng cao sức khỏe từ đó nâng cao chất lượng học tập đáp ứng cho yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên do thực tế khách quan và chủ quan như điều kiện khó khăn là nhà trường mới thành lập nên bóng mát sân trường chưa có. Trời vào mùa hè rất nắng, học sinh phải tập luyện dưới trời nắng nóng, học sinh đa số ở xa điều kiện kinh tế còn khó khăn nên khi học buổi sáng các em không kịp ăn sáng, có em ở đói đi học, học sinh ở nông thôn nên dinh dưỡng cho các em chưa được tốt, ngoài ra do các em đang ở tuổi hiếu động nên các em thường thích thể hiện mình không tuân thủ các yêu cầu giáo viên đề ra. Nên trong quá trình tập luyện và thi đấu TDTT của học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo còn xảy ra những hiện tượng bất thường về sức khỏe của học sinh đặc biệt là các hiện tượng bệnh lý thể thao như các bệnh rất thường gặp: - Say nắng (cảm nắng) - Choáng trọng lực. - Đau bụng trong tập luyện. - Hội chứng hạ đường huyết. - Chuột rút….. Khi học sinh gặp các bệnh lí trên nếu không được cứu chữa kịp thời thì sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của học sinh, mặt khác nhân viên y tế trường được nghỉ ngày thứ 7 nên học sinh học ngày thứ 7 nếu bị chấn thương thì không có nhân viên y tế chăm sóc, trường đóng nơi xa các cơ quan y tế nên công tác sơ cứu, chữa trị cho học sinh gặp nhiều khó khăn. Vì vậy công tác sơ cứu ban đầu của các giáo viên thể dục là rất quan trọng. Xuất phát từ thực trạng trên tôi đã cố gắng nghiên cứu hoàn thiện các biện pháp phòng tránh và sơ cứu ban đầu cho các bệnh lí thường gặp khi tập luyện và thi đấu thể dục thể thao cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo và áp dụng cho học sinh tại trường, tôi nhận thấy hiệu quả rất cao. Xuất phát từ nhu cầu thực tế trên và mong muốn nhận được sự góp ý quí báu từ hội đồng khoa học xét duyệt sáng kiến kinh GV: Bùi Trung Kiên 1 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. nghiệm cũng như mong muốn giới thiệu đến các trường bạn để kinh nghiệm được hoàn thiện hơn tôi quyết định chọn đề tài " Một số biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thường gặp trong tập luyện và thi đấu thể dục thể thao cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo" 2. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài: Các biện pháp mới này sẽ giúp cho học sinh có những kiến thức phòng tránh và xử lí các bệnh lí thường gặp trong tập luyện và thi đấu thể dục thể thao, nâng cao chất lượng các buổi tập luyện và thi đấu TDTT, nâng cao sức khỏe cho học sinh đảm bảo cho học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập của mình. 3. Phạm vi nghiên cứu: - Nghiên cứu tài liệu chuyên môn về y học TDTT, thông tin trên mạng internet, học hỏi , trao đổi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp đi trước. Tiến hành thực nghiệm trên đối tượng học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo . - Kết hợp nghiên cứu tài liệu chuyên môn và kinh nghiệm thực tế tôi đã lựa chọn được một số biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thường gặp trong tập luyện và thi đấu TDTT và đã áp dụng cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo. Đối tượng nghiên cứu: Học sinh trường THPT Nguyễn Hồng Đạo. II. Phương pháp tiến hành: 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn: 1.1. Cơ sở lí luận: Tập luyện và thi đấu TDTT nhằm nâng cao sức khỏe và thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh là vấn đề được Đảng và nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên trong quá trình luyện tập và thi đấu có thể do nguyên nhân khách quan hay chủ quan mà xảy ra các hiện tượng bệnh lí đối với học sinh, nếu không được xử lí kịp thời tuân thủ những nguyên tắc y học thì hậu quả nguy hiểm đối với sức khỏe học sinh. Việc xử lí ban đầu các bệnh lí xảy ra trong tập luyện và thi đấu TDTT cho học sinh hết sức quan trọng, làm cho sức khỏe học sinh hồi phục lại hoặc làm tiền đề cho sự hồi phục sức khỏe học sinh về sau. 1.2. Cơ sở thực tiễn: Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo mới được thành lập nên cơ sở vật chất, cũng như điều kiện sân bãi còn chưa thật sự đẩy đủ đáp ứng cho việc học tập môn thể dục của học sinh. Sân trường là đất sỏi, trơn trượt và bóng mát sân trường chưa có nên học sinh phải tập luyện dưới trời nắng. Dinh dưỡng cũng như việc quan tâm đến sức khỏe của học sinh chưa được bản thân học sinh và gia đình quan tâm đúng mức do đặc thù kinh tế địa phương còn khó khăn. Học sinh đang tuổi hiếu động nên thích vận động sôi nổi, hơn nữa vào mùa nắng nóng các em thường mặc áo khoác khi tập luyện từ đó làm tăng thân nhiệt của cơ thể dễ dẫn tới bệnh lí say nóng. GV: Bùi Trung Kiên 2 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Y tế trường nghỉ làm ngày thứ 7 nên công tác y tế không được đảm bảo thường xuyên và trường xa các cơ sở y tế nên khi có các bệnh lí xảy ra việc di chuyển đến cơ sở y tế gặp nhiều khó khăn. Đây là lĩnh vực rất thiết thực cho quá trình luyện tập và thi đấu TDTT. Xuất phát từ cơ sở lí luận và thực tiễn của trường tôi đã mạnh dạn xây dựng đề tài " Một số biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thường gặp trong tập luyện và thi đấu thể dục thể thao cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo 2. Các biện pháp tiến hành và thời gian tạo ra giải pháp: 2.1. Các biện pháp tiến hành: Thông qua việc đọc , tổng hợp và phân tích tài liệu chuyên môn , tham khảo, nghiên cứu các tài liệu chuyên môn như: Giáo trình y học TDTT của trường Đại học TDTT Đà Nẵng( Năm 2012), Nguyễn Quang Hưng – Điền kinh trong trường THPT (Nhà xuất bản TDTT Hà Nội năm 1996), Lưu quang Hiệp- BS. Phạm Thị Uyên 2003- Sinh lý học thể thao - NXB TDTT Hà Nội, Y học TDTT – Nhà xuất bản TDTT Hà Nội năm 2000, tham khảo một số tài liệu trên mạng internet….. - Học hỏi, trao đổi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp đi trước cũng như kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn giảng dạy và tổ chức thi đấu. -Tiến hành thực nghiệm một số biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí cho học sinh 3 khối lớp (Khối 10, khối 11, khối 12) mà tôi phụ trách giảng dạy qua nhiều năm. Các phương pháp nghiên cứu sử dụng trong đề tài: - Phương pháp đọc, phân tích, tổng hợp tài liệu. - Phương pháp kiểm tra, quan sát sư phạm. - Phương pháp phỏng vấn. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp thống kê. - Kiểm tra, đánh giá kết quả. 2.2. Thời gian tạo ra giải pháp: Qua 5 năm làm công tác giảng dạy và tổ chức cho học sinh thi đấu các nội dung thể thao tại trường THPT Nguyễn Hồng Đạo tôi đã rút ra nhiều kinh nghiệm; Các biện pháp đã được tôi áp dụng từ năm học 2013 -2014 đến nay và triển khai cho học sinh từ năm học 2014-2015 kết quả mang lại rất khả quan. B.NỘI DUNG: GV: Bùi Trung Kiên 3 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. I. Mục tiêu: Tìm hiểu nguyên nhân và lựa chọn một số các biện pháp nhằm phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thông thường xảy ra trong tập luyện và thi đấu TDTT cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo. Sau khi tiến hành thực nghiệm có hiệu quả tại các lớp tôi dạy, trên cơ sở đó tôi đã triển khai rộng rãi trong học sinh các lớp tôi dạy để tự phòng ngừa và xử lí khi gặp các tình huống bất ngờ. Các biện pháp trên sẽ giúp nâng cao chất lượng tập luyện và thi đấu TDTT cho học sinh Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo. Phòng ngừa được các bệnh lí cho học sinh, nâng cao sức khỏe giúp học sinh hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. II. Mô tả giải pháp của đề tài: 1. Tính mới của đề tài Tôi tiến hành tìm hiểu nguyên nhân gây ra các bệnh lí và lựa chọn ra một số biện pháp mới để phòng và xử lí một số các bệnh lí thường gặp trong tập luyện và thi đấu TDTT cho học sinh trường THPT Nguyễn Hồng Đạo ; Bên cạnh đó tôi cũng đã triển khai cho học sinh tự thực hiện các biện pháp đó 1 cách độc lập khi gặp các tình huống bất ngờ. Qua thực nghiệm tôi thấy các biện pháp mang lại hiệu quả rất cao. * Say nắng (cảm nắng): Là bệnh lí rất hay xảy ra trong quá trình tập luyện và thi đấu TDTT vào trời nắng, nóng. + Nguyên nhân: Say nắng là 1một loại bệnh cấp tính phát sinh trong môi trường khí hậu nóng bức có độ ẩm không khí cao làm cản trở quá trình thải nhiệt của cơ thể theo 3 con đường truyền nhiệt, bức xạ, bốc hơi nước. - Học sinh tập luyện dưới trời nắng, nóng, sân bóng chuyền bằng bê tông nên rất nóng nên nếu tập luyện ở trên sân vào trời nóng cũng dễ xảy ra hiện tượng say nắng. - Buổi sáng học sinh tập luyện vào tiết 3, tiết 4 lúc này cơ thể mệt mỏi và đói nên rất dễ xảy ra hiện tượng say nắng. - Học sinh nữ thể lực yếu, ngày thường sinh hoạt ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời nên không quen với nhiệt độ cao. - Học sinh đau mới dậy, thể lực còn yếu. + Triệu chứng: Biểu hiện đầu tiên là vã mồ hôi mặt đỏ nhừ khó chịu có trường hợp bị đau bụng nôn mửa sau đó là các biểu hiện nặng hơn như hoa mắt, chóng mặt mạch nhanh ngất, tiểu ít thân nhiệt tăng cao tình trạng trầm trọng sẽ dẫn tới hôn mê, thậm chí là tử vong nếu không cứu chữa kịp thời. GV: Bùi Trung Kiên 4 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Hình 1 + Biện pháp khắc phục: (Hình 1) Đối với trường hợp này chúng ta cần xử lí nhanh chóng đưa người tập vào nơi thoáng mát, yên tĩnh đặt nằm ngửa gối đầu cao, nới lỏng quần áo; An ủi, động viên học sinh (ví dụ: Như bệnh này rất nhẹ không sao đâu,…..) để tránh làm cho tâm lí học sinh thêm căng thẳng - Quạt mát, dùng khăn ướt chườm đầu và lau khắp người. - Không cho học sinh tập trung đông đúc, ảnh hưởng tâm lí học sinh bị bệnh - Nếu đã hôn mê thì bấm huyệt nhân trung, bách hội, hợp cốc, …. Khi đã hồi tỉnh có thể cho uống nước đường hoặc nước chanh với ít muối. Trầm trọng hơn thì đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất. + Cách phòng ngừa: Để phòng tránh bệnh xảy ra cần cho học sinh tập luyện trong mát và hạn chế tập luyện ngoài trời nắng nóng nhất là tiết 3, tiết 4 buổi sáng, tiết 2, tiết 3 buổi chiều. - Hạn chế tối đa cho học sinh tập luyện dưới nắng, nóng kéo dài. - Giáo viên chú ý giảm lượng vận động cho học sinh ốm mới dậy, sức khỏe yếu. Đối đãi cá biệt về lượng vận động cho học sinh. GV: Bùi Trung Kiên 5 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. - Nhắc nhở học sinh uống nước đầy đủ trước khi tập luyện. - Nhắc nhở học sinh ăn sáng trước khi tập luyện khoảng 45 phút. - Trang phục thoải mái khi tập luyện. - Nên bố trí kiểm tra các nội dung ở vị trí thoáng mát. * Choáng trọng lực: Bệnh lí này xuất hiện khi người tập chạy hết cự li về đích ngã xuống do dừng lại đột ngột và mất tri giác tạm thời trong thời gian ngắn hoặc nặng hơn có thể ngất kéo dài. + Nguyên nhân: Sau khi vận động với cường độ vận động nhanh hoặc mạnh, đột nhiên giảm tốc độ hoặc đứng dừng lại ngay mà không tiếp tục vận động nhẹ nhàng thì rất dễ bị choáng ngất. Do não bộ bị thiếu máu và oxi nên dẫn đến hiện tượng trên. - Khi học sinh chạy bền về đích không đi lại mà ngồi(Nghỉ ngơi thụ động). - Học sinh đau mới dậy, sức khỏe yếu mà vận động với lượng vận động lớn. - Khi học sinh bị chấn thương gây ra lo lắng cũng bị choáng, ngất. - Học sinh thi đấu tuy đã rất cố gắng song kết quả không được cao cũng dễ bị choáng, ngất khi về đích nghe đọc kết quả. Ví dụ: Trong các môn chạy ngắn như: Chạy cự ly ngắn 30m, 100m, 200m... khi người tâ âp chạy về đích dừng lại đô tâ ngột, hiện tượng này dễ diễn ra. + Triệu chứng: Người tập mất tri giác, choáng, cảm thấy toàn thân vô lực, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, buồn nôn. Mặt tái nhợt, vã mồ hôi, chân tay lạnh. Tim đập chậm, yếu, nhịp thở chậm. GV: Bùi Trung Kiên 6 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Hình 2. + Biện pháp khắc phục: (Hình 2)Khi gặp trường hợp này ngay lập tức an ủi nạn nhân và không cho học sinh tụ tập đông làm ảnh hưởng tâm lí học sinh. - Đưa học sinh bị đau vào nơi thoáng mát. Đặt người tập nằm ngửa, chân cao hơn đầu, nới lỏng quần áo để máu dễ lưu thông dùng động tác xoa đẩy từ cẳng chân lên đùi để đẩy máu về tim kết hợp bấm huyệt nhân trung, bách hội làm cho nạn nhân tỉnh lại. - Nếu nạn nhân ngừng thở hay tim ngừng đập phải thực hiện hà hơi thổi ngạc và xoa bóp tim ngoài lồng ngực. Khi hồi tỉnh thì lau người bằng nước ấm và cho uống nước đường. + Cách phòng ngừa: Trong quá trình tập luyện và thi đấu học sinh phải tuân thủ các yêu cầu của bài tập như khi chạy về đích phải tiếp tục chạy giảm dần tốc độ, hít thở sâu, nhịp nhàng trong khoảng thời gian thích hợp giúp hệ tuần hoàn và hô hấp được hồi phục từ từ sau đó mới dừng hẳn. - Khi kiểm tra giáo viên không nên công bố thành tích ngay, giáo viên nên đánh giá theo hướng khuyến khích động viên đối với những học sinh tích cực. GV: Bùi Trung Kiên 7 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. - Giáo dục tâm lí cho học sinh vững vàng không hoang mang khi gặp chấn thương bằng các bài tập, trò chơi gây choáng ngợp, bài tập trồng chuối bằng 2 tay. - Đối đãi cá biệt về lượng vận động cho học sinh. - Không nên ăn quá no trước khi tập luyện. - Trước khi tập luyện nếu cảm thấy sức khỏe không tốt cần báo ngay cho giáo viên đang đứng lớp. - Nếu quá mệt phải đi lại nhẹ nhàng hoặc đứng, tuyệt đối không được ngồi, nằm….mà phải nghỉ ngơi tích cực, không nghỉ ngơi thụ động. * Đau bụng trong tâ âp luyê ân: Đây là một loại bệnh lí thường gặp trong quá trình tập luyện và thi đấu TDTT đặc biệt là các môn vận động có chu kì như: Chạy các cự li trung bình, chạy các cự li dài, marathon, trước các cuộc thi đấu quan trọng. + Nguyên nhân: - Nguyên nhân như trình độ tập luyện của học sinh còn thấp mà vào chạy với những học sinh có sức khỏe tốt hơn nên cố gắng chạy theo, làm lượng vận động tăng lên đột ngột . - Trước các kì thi đấu TDTT như: HKPĐ các cấp, giải việt dã…học sinh có trình độ tâm lí yếu cũng bị đau bụng(tâm lí sốt xuất phát). - Tinh thần không thoải mái, lo lắng khi thực hiện các động tác khó như khi đẩy tạ, hoặc nhảy qua mức xà cao…. - Học sinh ăn quá no trước khi tập luyện. - Bên cạnh đó có thể do học sinh mắc một số chứng bệnh về đường ruột, dạ dày…. Ví dụ: Trong các môn điền kinh khi chuẩn bị chạy, sau khi đã khởi động xong thì một số học sinh bị chứng bệnh này. Có trường hợp học sinh đang chạy lại bị đau bụng + Triệu chứng: Triệu chứng thường thấy nhất là đau ở vùng hạ sườn phải hoặc hạ sườn trái. GV: Bùi Trung Kiên 8 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. . Hình 3. + Biện pháp khắc phục: ( Hình 3) Nếu đau bụng nhẹ dùng tay ấn vào chỗ đau, giảm tốc độ vận động , hít thở sâu và đều trong khoảng thời gian ngắn có thể khỏi. - Thoa dầu nóng vào vùng bụng bị đau, nhắc nhở học sinh chịu đựng hơn khi bị đau. Nếu không khỏi hoặc đau nặng hơn thì phải dừng vận động ngay và đưa đến cơ sở y tế gần nhất. GV: Bùi Trung Kiên 9 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. + Cách phòng ngừa: - Giáo viên cần kiểm tra kĩ sức khỏe học sinh trước khi phân nhóm tập luyện các bài tập như: Chạy cự li trung bình, ngắn, dài… và trong khi chạy cần tuân thủ nguyên tắc tăng tiến. Khi bắt đầu chạy cần chạy chậm từ từ và tăng dần tốc độ. - Tăng cường tập luyện thể lực cho học sinh và hoàn thiện kỉ năng, kỉ xảo động tác cho học sinh. - Giáo dục tâm lí học sinh không được sợ khi thực hiện động tác, bằng cách hoàn thiện kỉ xảo động tác cho học sinh, chú ý giảm yêu cầu đối với học sinh có thể hình và thể lực hạn chế. - Trước khi thực hiện động tác hoặc kì thi đấu thì hít thật sâu một hoặc 2 lần rồi thở ra với số lần tương đương thật thoải mái thì cảm thấy bình tĩnh và không còn hồi hộp nữa. - Thường xuyên tổ chức kiểm tra và kiểm tra thử, tổ chức thi đấu giữa các học sinh với nhau để giáo dục tâm lí thi đấu cho học sinh. - Không nên quá đặt nặng thành tích cho học sinh trước các cuộc thi đấu. - Khi chạy không được ngậm miệng mà phải kết hợp thở bằng cả miệng và mũi. * Hô âi chứng hạ đường huyết: Đây là trạng thái bệnh lí cũng thường gặp trong tập luyện và thi đấu thể thao do hàm lượng đường xuống dưới mức tối thiểu cho phép. + Nguyên nhân: Trong tập luyện và thi đấu TDTT khi cơ bắp phải hoạt động nhiều mà vì lí do nào đó lượng đường trong cơ thể không đủ cung cấp nên học sinh bị hạ đường huyết. + Triệu chứng: Bủn rủn tay chân, chóng mặt, toát mồ hôi, sắc mặt tái nhợt. Nếu nặng thấy co giật toàn thân nói năng không kiểm soát. GV: Bùi Trung Kiên 10 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Hình 4 + Biện pháp khắc phục: - An ủi học sinh bằng các câu nói như(do em chưa ăn nên bị đau thôi chứ không có gì đâu, bệnh này bình thường nằm nghỉ chút là khỏi ngay…..) để trấn tĩnh tâm lí học sinh khỏi bị sốc, choáng, ngất. - (Hình 4)Nhanh chóng đưa người tập vào nơi thoáng mát, yên tĩnh, nằm nghỉ và chú ý mặc ấm cho uống nước đường, nước chè nóng nhiều lần. Nếu hôn mê thì bấm các huyệt: Nhân trung, Bách hội, ….và nhanh chóng chuyển học sinh đến cơ sở y tế gần nhất. + Cách phòng ngừa: - Trước khi tập luyện và thi đấu nên ăn vừa đủ no và có thời gian để tiêu hóa. - Học sinh sau khi nghỉ tập luyện lâu như: Nghỉ tết, nghỉ hè… Khi tập luyện lại phải tập từ từ. - Học sinh mới đau, ốm dậy, đang đói hoặc sức khỏe yếu thì không nên tập luyện với lượng vận động lớn, thời gian dài. GV: Bùi Trung Kiên 11 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. - Trước khi tập luyện hay thi đấu nên uống thêm ít nước đường để bổ sung lượng đường cho cơ thể. * Chuô ât rút: Là sự co cơ không cố ý từ tự nhiên hay do lệch tư thế gây đau đớn thông thường chỉ thoáng qua vài giây có khi kéo dài đến cả giờ đồng hồ. Lúc đó các khối cơ cứng lại co rút lại đòi hỏi tiêu thụ nhiều oxi và glucose. + Nguyên nhân: - Do không khởi động hoặc khởi động không kĩ( Nhất là các trường hợp học sinh nghỉ lâu ngày mới tập lại nếu không khởi động hoặc khởi động không kĩ dễ bị chuột rút). - Tập luyện khi trời lạnh hay nóng bức cũng dễ bị chuột rút. - Sau khi tập luyện không căng cơ thả lỏng, hoặc thả lỏng không tích cực, lâu ngày sẽ dẫn đến hiện tượng chuột rút. - Trình độ tập luyện thấp mà thực hiện các bài tập nhanh, mạnh như: Nhảy xa, nhảy cao, đá bóng. Hình 5. GV: Bùi Trung Kiên 12 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. + Biện pháp khắc phục: (Hình 5) Khi cơ bị chuột rút cần dừng ngay hoạt động thực hiện kéo dãn cơ khoảng 20 giây,tha dầu nóng. - Khi bị chuột rút chúng ta dùng lực đẩy mũi bàn chân để gấp mu bàn chân lên cẳng chân giữ cho chân bị chuột rút thẳng và có người khác đồng thời dựng người lên cùng với người kia giữ thẳng chân. + Cách phòng ngừa: Cần tuân thủ các nguyên tắc tập luyện, khởi động kĩ các cơ, khớp trước khi tập luyện và thi đấu. - Khi mới tập lại sau thời gian nghỉ lâu như nghỉ hè, nghỉ tết… cần khởi động thật kĩ và ép dẻo các cơ rồi mới cho học sinh tập luyện. - Tăng cường tập luyện thể lực và tập các bài tập ép dẻo cho học sinh. - Không vận động mạnh, thời gian lâu khi cơ thể đang mệt mỏi. - Trời lạnh nên mặc ấm khi đã làm ấm cơ thể mới được cởi áo khoác ra để tránh hiện tượng cơ bị co rút. - Sau khi tập luyện xong nên căng cơ thả lỏng tích cực. Kết quả mang lại sau khi áp dụng các giải pháp mới: Khi chưa áp dụng các giải pháp mới thì tình hình học sinh mắc bệnh nhiều và nguyên nhân như sau: TT Lớp 1 Lê Cảnh Văn 11A6 2012-2013 Hạ đường Do buổi trưa không huyết ăn trưa, đói, mệt. 2 Trần Thị Ly 10A3 2011-2012 Đau bụng Do sợ tập kĩ thuật nhảy cao nên em lo lắng. 3 Thân Thị Hương 11A5 2012-2013 Choáng trọng lực Do em uống ít nước,trời nắng nóng. 4 Lê Thị Nhi 11A3 2012-2013 Say nắng Em có sức khỏe yếu. GV: Bùi Trung Kiên Năm học Mắc bệnh khi tập luyện Họ và tên 13 Nguyên nhân Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Qua khảo sát hầu hết nguyên nhân là do học sinh có trình độ thể lực và tâm lí còn yếu. Đặc thù các em nhà làm nông nhiều nên đôi khi bị kiệt sức, chế độ ăn, uống chưa hợp lí. Hiệu quả áp dụng các giải pháp mới để phòng ngừa và xử lí như sau: Năm học 2013 – 2014 các lớp tôi dạy không có học sinh mắc bệnh. Năm học 2014 – 2015 có 1 trường hợp đó là em Nguyễn Thị Yến li – lớp 11A10 mắc bệnh say nắng với triệu chứng: chóng mặt, sắc mặt tái nhợt, vã mồ hôi, tôi tiến hành các biện pháp trên em đã hồi phục tại chỗ và có thể tập luyện nhẹ trở lại. Qua tìm hiểu thì em bị say nắng do cả buổi tối em phải thu hoạch đậu sáng mất sức nên khi tập ngoài nắng khoảng 8 giờ sáng em đã bị say nắng. 2. Khả năng áp dụng: Các biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí đã được kiểm tra, thực nghiệm và triển khai cho học sinh để học sinh có kiến thức tự phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thường gặp Các biện pháp phòng ngừa và xử lí các bệnh lí thường xảy ra trong tập luyện và thi đấu thể thao cho học sinh trường THPT Nguyễn Hồng Đạo đã được tôi áp dụng trong nhiều năm từ năm học 2013 – 2014 đến học kì I năm học 2015 – 2016. Các biện pháp này mang lại hiệu quả rõ rệt và có khả năng áp dụng cho các đơn vị trường bạn vì không tốn nhiều trang thiết bị, dễ làm(đã triển khai để học sinh thực hiện cũng đã mang lại hiệu quả cao), hiệu quả cao, ít tốn kém thời gian. Vì đặc thù về điều kiện cơ sở vật chất, cũng như về học sinh thì các biện pháp này sẽ mang lại hiệu quả cao.Vì lâu nay việc chăm sóc sức khỏe cho học sinh chủ yếu lĩnh vực y tế thực hiện. Do vậy công tác phòng chống cũng như sơ cứu ban đầu cho các bệnh lí đôi lúc còn chậm trễ, với một số các biện pháp mới này tôi hy vọng sẽ giúp ích cho công tác phòng chống và sơ cứu các bệnh lí thông thường của các giáo viên thể dục trong ngành mang lại hiệu quả tốt hơn, Vị trí các huyệt thông dụng trong việc xử lí các trường hợp bị hôn mê: GV: Bùi Trung Kiên 14 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. Vị trí và cách bấm các huyệt: Dùng ngón tay cái bấm vào vị trí các huyệt và giữ khoảng 1 phút. 3. Lợi ích kinh tế - xã hội: Các biện pháp phòng tránh và xử lí các bệnh lí thường gặp trong tập luyện và thi đấu TDTT mang lại hiệu quả thiết thực. Nó giúp học sinh có khả năng tự sơ cứu cho các bạn của mình khi tập luyện ngoại khóa các ngày nghỉ, thi đấu các giải đấu…..Có thể giúp khắc phục được ngay tại chỗ các bệnh lí và học sinh có thể tiếp tục tham gia tập luyện. Bên cạnh đó nhờ các biện pháp này mà đỡ tốn kém các khoản chi phí thuốc, băng bó phức tạp. Các biện pháp này giúp học sinh an tâm tập luyện nâng cao sức khỏe, thành tích thể thao, chất lượng học tập và năng xuất sản xuất cho xã hội. Các biện pháp này nếu thực hiện tốt sẽ là các bước sơ cứu ban đầu cần thiết cho bệnh nhân và tạo điều kiện tốt cho việc chữa trị sau này. C. KẾT LUẬN: - Giáo viên phải thật sự yêu nghề, tâm huyết với nghề, yêu thương học sinh, tất cả vì học sinh thân yêu và luôn luôn tuân thủ nguyên tắc “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. - Trong quá trình sử dụng các giải pháp việc quan trọng là giáo viên phải thật bình tĩnh khi thực hiện các động tác, địa điểm là nơi thoáng mát. - Vào mùa hè nên khuyến khích học sinh mang theo chai nước đường để tham gia học tập. - Yêu cầu giáo viên phải hướng dẫn học sinh các biện pháp tự phòng tránh. GV: Bùi Trung Kiên 15 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. - Nhà trường tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa về cơ sở vật chất cho học sinh khi học tập và thi đấu TDTT. - Đoàn trường tăng cường trồng cây xanh tạo bóng mát cho học sinh tập luyện và học tập. * Mặc dù rất cố gắng trong quá trình thực hiện đề tài nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong sự nhận xét, góp ý chân thành từ hội đồng khoa học nhà trường. Phù Cát, ngày 10, tháng 2, năm 2016 Giáo viên Bùi Trung Kiên Nhận xét của hội đồng xét duyệt sáng kiến kinh nghiệm: …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… GV: Bùi Trung Kiên 16 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. CÁC TỪ VIẾT TẮC TRONG ĐỀ TÀI - Các từ viết tắt trong đề tài: TDTT: Thể dục thể thao; NXB: Nhà xuất bản;; THPT: Trung học phổ thông. GV: Bùi Trung Kiên 17 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. TÀI LIỆU THAM KHẢO. - Giáo trình y học TDTT của trường Đại học TDTT Đà Nẵng( Năm 2012), - Nguyễn Quang Hưng – Điền kinh trong trường THPT (Nhà xuất bản TDTT Hà Nội năm 1996) - Lưu quang Hiệp- BS. Phạm Thị Uyên 2003- Sinh lý học thể thao - NXB TDTT Hà Nội. - Y học TDTT – Nhà xuất bản TDTT Hà Nội năm 2000. - Tham khảo một số tài liệu trên mạng internet….. - Dự án Việt – Bỉ: Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng – NXB ĐẠI HỌC SƯ PHẠM 2014. - Qui định đề tài sáng kiến kinh nghiệm ngành giáo dục – đào tạo Bình Định năm 2012. GV: Bùi Trung Kiên 18 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo Sáng kiến kinh nghiệm. MỤC LỤC MỤC LỤC STT Trang Nội dung 1 A. MỞ ĐẦU 1 2 I. Đặt vấn đề 1 3 1. Thực trạng của vấn đề 1 4 2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới 2 5 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 2 6 II. Phương pháp tiến hành 2 7 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn 2 8 1.1. Cơ sở lý luận 2 9 1.2. Cơ sở thực tiễn 3 10 2. Các biện pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp 3 11 2.1. Các biện pháp tiến hành 3 12 2.2. Thời gian tạo ra giải pháp 3 13 B. NỘI DUNG 4 14 I. Mục tiêu 4 15 II. Mô tả giải pháp của đề tài 4 16 1. Thuyết minh tính mới 4 17 2. Khả năng áp dụng 14 18 3. Lợi ích kinh tế - xã hội 15 19 C. KẾT LUẬN 15 GV: Bùi Trung Kiên 19 Năm học: 2015 - 2016 Trường THPT Nguyễn Hồng Đạo GV: Bùi Trung Kiên Sáng kiến kinh nghiệm. 20 Năm học: 2015 - 2016