Tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm trang trí

S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm A. §Æt vÊn ®Ò I- Lêi më ®Çu. MÜ thuËt lµ mét trong nh÷ng m«n nghÖ thuËt. NÕu d¹y häc lµ khã th× d¹y nghÖ thuËt cµng khã, cÇn ph¶i mang tÝnh nghÖ thuËt cao h¬n. Song kh«ng ph¶i lµ kh«ng d¹y ®îc, v× häc mÜ thuËt ®em l¹i niÒm vui cho mäi ngêi, lµm cho mäi ngêi nh×n ra c¸i ®Ñp, thÊy c¸i ®Ñp cã ë trong m×nh, xung quanh m×nh, gÇn gòi vµ ®¸ng yªu. §ång thêi mÜ thuËt gióp mäi ngêi tù t¹o ra c¸i ®Ñp theo ý m×nh vµ thëng ngo¹n nã ngay trong sinh ho¹t thêng ngµy cña m×nh, lµm cho cuéc sèng thªm hµi hoµ h¹nh phóc. Bëi c¸i ®Ñp “theo ®uæi” con ngêi tõ lóc lät lßng ®Õn khi “trë vÒ víi c¸t bôi”. Nhµ trêng ngµy nay ngoµi viÖc truyÒn thô kiÕn thøc khoa häc kü thuËt, cßn ph¶i chó ý ®Õn gi¸o dôc thÈm mÜ, nh»m ®µo t¹o häc sinh trë thµnh nh÷ng con ngêi ph¸t triÓn, toµn diÖn ®Ó x©y dùng ®Êt níc. §¸p øng yªu cÇu thÈm mÜ ngµy cµng cao vµ cµng phøc t¹p cña x· héi, con ngêi ®· ph¸t huy ãc s¸ng t¹o ®em l¹i sù phong phó ®a d¹ng cho nhiÒu h×nh thøc vµ nhiÒu thÓ lo¹i trang trÝ. Trang trÝ lµ thÓ hiÖn c¸i ®Ñp cña sù tr×nh bµy b»ng nghÖ thuËt s¾p xÕp, ®êng nÐt, mµu s¾c, h×nh m¶ng. Trang trÝ b¾t nguån tõ thùc tÕ ®êi sèng x· héi. Mçi thêi ®¹i trang trÝ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu kh¸c nhau, còng nh nh×n nhËn c¸i ®Ñp cña trang trÝ qua tõng thêi k× x· héi, t«n gi¸o còng cã nhiÒu vÎ riªng biÖt. Trang trÝ ®îc sö dông mét c¸ch réng r·i trong ®êi sèng, bao gåm nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, hÇu nh ta ®Òu thÊy vai trß cña nã trong ®êi sèng hµng ngµy. TÊt c¶ mäi ngêi chóng ta vµ häc sinh THCS nãi riªng tiÕp xóc hµng ngµy víi nghÖ thuËt trang trÝ, nÕu biÕt kÕt hîp, ¸p dông nh÷ng kiÕn thøc häc tËp ®îc, ch¾c ch¾n sÏ t×m thÊy nhiÒu bµi häc bæ Ých gãp phÇn lµm cho ®êi sèng thªm sinh ®éng t¬i ®Ñp. V× vËy t«i chän ph¬ng ph¸p gi¶ng NguyÔn §×nh Gi¸p 1 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm d¹y trang trÝ ë trêng THCS ®Ó nghiªn cøu vµ ¸p dông vµo viÖc d¹y häc m«n mÜ thuËt ë THCS. II – Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu. 1. Thùc tr¹ng a. VÒ phÝa nhµ trêng. Lµ mét m«n häc ®éc lËp trong ch¬ng tr×nh THCS. D¹y vµ häc nghiªm tóc, cã kiÓm tra, thi ®¸nh gi¸ cuèi n¨m vµ kÕt qu¶ lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó xÐt lªn líp hay tèt nghiÖp bËc häc. Song thùc tÕ hiÖn nay cho thÊy r»ng c¬ së vËt chÊt cho viÖc d¹y vµ häc mÜ thuËt ë THCS thiÕu thèn vµ nghÌo nµn, nhµ trêng cha cã phßng d¹y mÜ thuËt riªng. C¸c lo¹i mÉu (h×nh khèi, biÓu b¶ng, tranh ¶nh…) tuy ®· ®îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt nhng cha ®ñ ®¸p øng cho d¹y – häc mÜ thuËt, s¸ch ®äc thªm vµ c¸c tµi liÖu tham kh¶o kh¸c rÊt hiÕm. Gi¸o viªn ph¶i tù t×m tµi liÖu, su tÇm §DDH. trong khi ®ã yªu cÇu cña bé m«n l¹i cÇn ph¶i cã nhiÒu tµi liÖu tham kh¶o nh: Tranh, ¶nh vµ mÉu vÏ… b. VÒ phÝa häc sinh. §èi víi HS trêng THCS Hµ Lan ®· tõ l©u c¸c em cha ®îc tiÕp xóc víi bé m«n nµy v× vËy häc mÜ thuËt cha cã nÒn nÕp, kiÕn thøc cha cã hÖ thèng, thùc hµnh Ýt, m«i trêng thÈm mÜ h¹n hÑp. Hs Ýt ®îc quan s¸t, tham quan danh lam th¾ng c¶nh vµ b¶o tµng. V× thÕ hiÓu biÕt vÒ mÜ thuËt, vÒ c¸i ®Ñp cha s©u réng, kh«ng kÝch thÝch c¸c em häc tËp. §a phÇn HS bÞ chi phèi, ¶nh hëng vÒ c¸c m«n chÝnh, m«n phô cña x· héi nhµ trêng. C¸c em ph¶i tËp trung cho c¸c m«n chÝnh, lo cho thi, lo ®¸nh gi¸, phÇn nµo bá qua sao l·ng m«n mÜ thuËt. H¬n n÷a do thiÕu ph¬ng tiÖn häc tËp, ph¬ng ph¸p thùc hµnh thiÕu linh ho¹t, nªn bµi vÏ cña c¸c em thêng kh«, thiÕu phãng kho¸ng, ®«i khi gß bã, c«ng thøc. 2. KÕt qu¶ cña thùc tr¹ng trªn. Tõ thùc tr¹ng trªn ®Ó viÖc häc mÜ thuËt, ®Æc biÖt lµ ph©n m«n trang trÝ ®¹t hiÖu qu¶ tèt h¬n t«i ®· ®a nh÷ng ph¬ng ph¸p c¬ b¶n vÒ c¸ch d¹y vµ häc NguyÔn §×nh Gi¸p 2 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm mÜ thuËt ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p d¹y vÏ trang trÝ ¸p dông cho tõ líp 6 ®Õn líp 9 vµ ®a phÇn c¸c em rÊt thÝch ho¹t ®éng t¹o h×nh, viÖc vÏ, xem c¸c t¸c phÈm mÜ thuËt dÇn dÇn ®· h×nh thµnh ë c¸c em. C¸c em høng thó häc vÏ trang trÝ h¬n vÏ theo mÉu phÇn nµo h¬n c¶ vÏ tranh ®Ò tµi, bµi vÏ cña c¸c em ®Ñp h¬n, cã tiÕn bé râ rÖt vÒ c¸ch dïng mµu. Qua c¸c k× thi vÏ tranh cÊp ThÞ vµ cÊp TØnh HS trêng THCS Hµ Lan ®Òu cã gi¶i cao ®iÒu ®ã ®· chøng minh kh¶ n¨ng thÈm mÜ cña c¸c em. B. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. I - C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. 1. Trang trÝ ë bËc häc THCS. Trang trÝ lµ mét nhu cÇu thiÕt yÕu víi con ngêi, víi x· héi, víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng (KiÕn tróc ®« thÞ, trang trÝ néi, ngo¹i thÊt. Trang trÝ phôc trang, trang trÝ ®iÖn ¶nh s©n khÊu…). Ph©n m«n trang trÝ ë THCS ®îc ®a vµo tõ líp 6 ®Õn líp 9. trong mét n¨m häc líp 6 cã 9 tiÕt, líp 7 cã 7 tiÕt, líp 8 cã 8 tiÕt, riªng líp 9 chØ häc 1/2 tiÕt/tuÇn cho nªn chØ cã 5 tiÕt. V× vËy néi dung c¬ b¶n ®îc chän läc hÕt søc c¬ b¶n. Kh¸c víi c¸c trêng nghÖ thuËt chuyªn ®µo t¹o c¸c ho¹ sÜ, bëi sè thêi gian häc chuyªn m«n ë c¸c trêng nghÖ thuËt chiÕm tØ lÖ cao h¬n h¼n ë trêng PT (n¬i d¹y nghÖ thuËt ®¹i trµ) thêi gian rÊt eo hÑp, mçi bµi häc vµ lµm, gãi gän trong mét tiÕt häc (45 phót). Nh÷ng bµi häc chñ yÕu nh»m n©ng cao vÒ kiÕn thøc trang trÝ, ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn còng nh thùc hµnh øng dông trong ®êi sèng vµ c¸c bµi häc c¬ b¶n nh (H×nh vu«ng, h×nh trßn, h×nh ch÷ nhËt, ®êng diÒm) ®îc s¾p xÕp häc ®i häc l¹i nhiÒu lÇn ë mçi líp nh»m gióp häc sinh n¾m v÷ng kiÕn thøc trong bè côc trang trÝ vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng t×m tßi s¸ng t¹o. Kh¶ n¨ng cña häc sinh sÏ ®îc n©ng cao dÇn theo tõng líp häc v× vËy viÖc häc trang trÝ ®îc tiÕn hµnh ®óng quy tr×nh nh»m khuyÕn khÝch sù t×m tßi, s¸ng t¹o, ®éc ®¸o cña häc sinh khi lµm bµi, ch¬ng tr×nh vµ néi dung häc trang trÝ ë THCS cã sù s¾p xÕp mang tÝnh ®ång t©m, ph¸t triÓn ®Ó HS tiÕp cËn m«n häc tõ dÔ ®Õn khã, tõ t« mµu ®Õn t×m mµu, tõ vÏ thªm ho¹ tiÕt cho ®Òu ®Õn sù t×m ho¹ tiÕt ®Ó s¾p xÕp… 2. TÝnh ®ång t©m trong trang trÝ. NguyÔn §×nh Gi¸p 3 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm Trong trang trÝ cã mét sè bµi häc mang tÝnh chÊt b¾t buéc, nh÷ng bµi trang trÝ nµy ®îc gäi lµ: bµi häc trang trÝ c¬ b¶n (c¸ch dïng mµu, ph¬ng ph¸p bè côc, thÓ thøc trang trÝ, trang trÝ h×nh vu«ng, trang trÝ h×nh ch÷ nhËt, trang trÝ h×nh trßn, trang trÝ ®êng diÒm…). Tuú theo tõng bËc häc, tõng líp ®Ó ph©n bè sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm løa tuæi vµ tr×nh ®é nhËn thøc cña HS. Nh÷ng bµi c¬ b¶n nµy sÏ lÆp ®i lÆp l¹i kh«ng chØ cã ë c¸c trêng tiÓu häc – THCS mµ cßn häc tíi c¸c trêng cao ®¼ng, ®¹i häc… C¸c bµi häc trang trÝ c¬ b¶n lµ c¬ së cho sù nhËn thøc c¸i ®Ñp vµ gióp ngêi häc vËn dông kiÕn thøc ®ã vµo ®êi sèng thùc t¹i. Gi¸o viªn khi d¹y c¸c bµi trang trÝ c¬ b¶n cÇn quan t©m ®Õn: - N©ng cao dÇn vÒ s¾p xÕp, chän läc ho¹ tiÕt. - Sù c©n b»ng trong tæng thÓ bè côc - Phèi hîp c¸c thÓ thøc trong trang trÝ ¸p dông vµo c¸c bµi trang trÝ c¬ b¶n, c¸c thÓ thøc (®¨ng ®èi, xen kÏ, ph¸ thÕ, nh¾c l¹i…) - Sö dông ®Ëm nh¹t vµ mµu s¾c sao cho phï hîp. 3. TÝnh thùc tiÔn trong trang trÝ ®èi víi nhµ trêng phæ th«ng. NghÖ thuËt trang trÝ bao giê bao giê còng g¾n liÒn víi ®êi sèng. Nã b¾t nguån tõ cuéc sèng vµ trë l¹i phôc vô cho cuéc sèng, v× vËy mµ ch¬ng tr×nh, néi dung d¹y häc trang trÝ ë trêng phæ th«ng ph¶i ®îc quan t©m g¾n víi ®êi sèng cña HS vµ x· héi. Cã nh÷ng bµi tëng nh chØ lµ trang trÝ ®¬n gi¶n (trang trÝ nh·n vë) nhng thùc chÊt cã sù liªn quan rÊt phong phó cña nh÷ng bµi trang trÝ c¬ b¶n (trang trÝ h×nh ch÷ nhËt, trang trÝ øng dông …) hoÆc trong trang trÝ tr¹i hÌ, mét bµi g¾n liÒn víi ®êi sèng sinh ho¹t cña HS ®îc thÓ hiÖn b»ng nhiÒu kiÕn thøc tæng hîp (kiÕn thøc kÎ ch÷, tr×nh bµy, s¾p xÕp vµ bao qu¸t…) Néi dung c¸c bµi trang trÝ trong ch¬ng tr×nh phæ th«ng ®Òu g¾n liÒn víi sinh ho¹t cña HS, ®ßi hái HS lu«n lu«n t×m tßi, s¸ng t¹o nh c¸c bµi: Trang trÝ hép møt, trang trÝ tr¹i hÌ, trang trÝ b¸o têng, trang trÝ lä hoa, trang trÝ b×a lÞch, trang trÝ mÆt n¹, trang trÝ tói x¸ch… Gi¸o viªn cÇn quan t©m khi d¹y c¸c bµi cã trang trÝ øng dông. - Híng dÉn HS kh«ng sao chÐp, b¾t chíc nh÷ng h×nh vÏ hoÆc ®å vËt cã s½n. - KhuyÕn khÝch HS t×m tßi, linh ho¹t g©y ý thøc tù t¹o cho m×nh mét s¶n phÈm ®éc ®¸o ®Ó sö dông (lµm lÊy b×a lÞch ®Ó treo, lµm lÊy tê thêi kho¸ biÓu hoÆc vÏ trªn ®Üa treo têng…) NguyÔn §×nh Gi¸p 4 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm - Híng dÉn c¸c em quan t©m ®Õn nghÖ thuËt trang trÝ øng dông mang tÝnh thùc tiÔn vµ chó ý ®Õn c¸ch vËn dông nh÷ng kiÕn thøc trang trÝ c¬ b¶n vµo trang trÝ øng dông. 4. TÝnh d©n téc trong trang trÝ. D©n téc nµo còng cã nh÷ng mµu s¾c vµ nh÷ng nÐt riªng biÖt. Nh×n vµo lÞch sö, chóng ta thÊy thÓ hiÖn râ nhÊt ë c¸c hoa v¨n, ho¹ tiÕt cæ trong c¸c ®å dïng (trèng ®ång, mòi tªn, thuyÒn bÌ, c¸n dao thæ cÈm…) trªn c¸c ®×nh chïa, l¨ng tÈm (hoa v¨n trªn c¸c bia ®¸, ho¹ tiÕt chim l¹c ë trèng ®ång vµ ho¹ tiÕt con rång, con phîng hoÆc ho¹ tiÕt hoa sen trªn c¸c kÌo cét…). §Ó cã nh÷ng ho¹ tiÕt vèn cæ d©n téc kh«ng ph¶i dÔ dµng. Nãi ®Õn trang trÝ ViÖt Nam ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn nh÷ng nghÖ nh©n ®· s¸ng t¹o mét c¸ch tuyÖt vêi nh÷ng c«ng tr×nh kiÕn tróc, nh÷ng bøc tr¹m gç, ch¹m ®¸ ®Ó l¹i cho chóng ta mét gia tµi quý b¸u mµ ®iÓn h×nh ph¸t triÓn cao lµ thêi k× LÝ, TrÇn. Trong ch¬ng tr×nh THCS cã 1 bµi häc vÒ vèn cæ d©n téc, ngoµi viÖc t×m hiÓu, su tÇm c¸c t liÖu quý b¸u cho phÇn bµi gi¶ng nh»m n©ng cao lßng tù hµo d©n téc, kh©m phôc tµi nghÖ cña «ng cha ta. + Gi¸o viªn lu ý: - Cho HS chÐp nhiÒu ho¹ tiÕt d©n téc (hoa sen, hoa cóc, mÆt trêi…) nh»m gióp c¸c em quen tay ®a nÐt vÏ mÒm m¹i vµ híng dÉn c¸c em: - BiÕt sö dông hîp lÝ nh÷ng ho¹ tiÕt cæ vµo trong c¸c bµi lµm trang trÝ. - BiÕt ®¬n gi¶n, c¸ch ®iÖu ho¹ tiÕt míi mang h×nh d¸ng, ®êng nÐt d©n téc. 5. TÝnh khoa häc c¬ b¶n trong trang trÝ. B¶n th©n trang trÝ hÕt søc khoa häc, khoa häc vÒ s¾p xÕp, khoa häc vÒ sö dông mµu s¾c. Mét bøc têng ®îc s¬n mµu xanh nh¹t sÏ cho ta c¶m gi¸c m¸t mÎ, khi s¬n mµu hång ta thÊy Êm ¸p. Mét bøc tranh treo trong phßng NguyÔn §×nh Gi¸p 5 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm tiÕp kh¸ch kh¸c víi néi dung bøc tranh treo ë phßng ¨n. V× vËy chóng ta thÊy trang trÝ kh«ng chØ cã ®Ñp mµ cßn hÕt søc khoa häc. Néi dung c¬ b¶n trong trang trÝ ë THCS bao giê còng b¾t nguån tõ tÝnh võa søc, HS tiÕp thu ®îc mét c¸ch tho¶i m¸i phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña c¸c em. Gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng ®èi tîng ®Ó truyÒn thô kiÕn thøc phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña HS. Mét sè gi¸o viªn Ýt chó träng ®Õn sù tiÕp thu cña HS, gi¶ng lÝ thuyÕt liªn miªn, tr×nh bµy nhiÒu kiÕn thøc, sö dông nhiÒu ng«n tõ khã hiÓu khiÕn bµi gi¶ng kh«ng ®¹t yªu cÇu. Ngîc l¹i, nhiÒu gi¸o viªn biÕt ®Þnh møc kiÕn thøc c¬ b¶n, truyÒn thô cã träng t©m, coi träng kh©u thùc hµnh ®· ®em l¹i kÕt qu¶ tèt ®Ñp. 6. Ph¬ng ph¸p d¹y – häc trang trÝ ë tr êng THCS. a. Yªu cÇu ®èi víi ngêi häc trang trÝ. - Ph¶i cã ph¬ng tiÖn ®Ó häc vµ thÓ hiÖn lµm bµi trang trÝ nh: bót ch×, tÈy, thíc kÎ, compa, mµu bót d¹, mµu s¸p, giÊy A3… N¾m ®îc néi dung vÏ trang trÝ kh¸c víi vÏ theo mÉu. Mçi bµi häc vÏ trang trÝ ®Òu cã sù kh¸c nhau vÒ møc ®é yªu cÇu. - Th«ng qua bµi gi¶ng, HS biÕt c¸ch lµm mét bµi trang trÝ theo ®óng ph¬ng ph¸p (t×m vµ s¾p xÕp c¸c m¶ng h×nh chÝnh, phô, t×m chän vµ s¾p xÕp ho¹ tiÕt, t×m ®Ëm nh¹t vµ t×m mµu). Häc vÏ trang trÝ HS cÇn cã mét t duy s¸ng t¹o vµ say mª, t×m tßi ®Ó bµi vÏ cã hiÖu qu¶ cao. b. §èi víi ngêi d¹y. - Ph¶i n¾m ch¾c ch¬ng tr×nh d¹y vÏ trang trÝ cña mçi líp th«ng qua c¸c bµi cô thÓ - Mçi bµi d¹y trang trÝ ph¶i ®¶m b¶o ®óng kiÕn thøc c¬ b¶n, cã träng t©m, mang ®Æc trng m«n häc. - BiÕt më réng kiÕn thøc trong mçi bµi d¹y b»ng sù híng dÉn HS t×m tßi, s¸ng t¹o (t×m ho¹ tiÕt, t×m bè côc, t×m mµu cho hµi hoµ …). H íng dÉn HS c¸ch lµm bµi trang trÝ vµ gãp ý kiÕn tõng bµi cña HS. * Mét sè ho¹ tiÕt vèn cæ d©n téc: NguyÔn §×nh Gi¸p 6 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm II - c¸c biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn. 1. Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y trang trÝ c¬ b¶n: a. Híng dÉn HS t×m hiÓu néi dung bµi trang trÝ: Nh»m ph©n biÖt bµi trang trÝ thuéc lo¹i nµo: trang trÝ c¬ b¶n hay trang trÝ øng dông, nÕu lµ trang trÝ c¬ b¶n th× bè côc, ho¹ tiÕt, mµu s¾c lu«n cã sù t×m tßi ®Ó cã mét bµi vÏ trang trÝ cã bè côc ®Ñp, hµi hoµ. Cßn nÕu lµ bµi trang trÝ øng dông th× ph¶i lu ý ®Õn tÝnh thùc tiÔn khi sö dông nh: ho¹ tiÕt, mµu s¾c, bè côc phï hîp víi néi dung yªu cÇu sö dông. Mçi néi dung bµi trang trÝ ®Òu cã nh÷ng kiÕn thøc chñ yÕu, th«ng qua gi¶ng d¹y nh÷ng kiÕn thøc chñ yÕu nµy gióp HS hiÓu ®îc lÝ thuyÕt, n¾m ®îc c¸ch lµm. VÝ dô trong bµi: Trang trÝ lä hoa, chØ yªu cÇu HS trang trÝ trªn c¸c lä hoa sao cho ®Ñp. Cßn phÇn t¹o mÉu d¸ng lä hoa, yªu cÇu HS t×m kiÓu lä, sao cho cã ®îc nh÷ng kiÓu lä míi, l¹ vµ ®Ñp. Néi dung bµi häc rÊt phong phó, ®a d¹ng song thùc tÕ thêi gian kh«ng cho phÐp gi¸o viªn gi¶ng gi¶i lÝ thuyÕt qu¸ nhiÒu v× nÕu nãi nhiÒu sÏ thiÕu thêi gian cho HS thùc hµnh. Bëi vËy mçi néi dung bµi d¹y, gi¸o viªn ph¶i c©n nh¾c, suy nghÜ ®Ó lùa chän nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n nhÊt, thiÕt yÕu nhÊt, träng t©m nhÊt sao cho phï hîp víi néi dung yªu cÇu vµ ®¶m b¶o thêi gian bµi häc. b. Híng dÉn HS t×m ph¸c th¶o: T¹o thãi quen cho HS suy nghÜ tríc khi t×m ph¸c th¶o vµ bíc ®Çu ph¶i t×m b»ng c¸c ®êng, nÐt, h×nh m¶ng kØ hµ nh»m t¹o nªn mét bè côc hîp lÝ. NguyÔn §×nh Gi¸p 7 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm Nh÷ng bè côc trªn ph¶i ®îc híng dÉn cô thÓ ë phÇn lÝ thuyÕt: c¸ch t×m bè côc, t×m ho¹ tiÕt, t×m h×nh m¶ng vµ vËn dông c¸c thÓ thøc trang trÝ… Sau khi t×m bè côc b»ng c¸c h×nh kØ hµ, híng dÉn c¸c em cã thÓ t×m ph¸c th¶o ®en tr¾ng ®Ó t×m ®Ëm nh¹t. VÏ ®en tr¾ng ®Ó tr¸nh ®îc bè côc kh«ng c©n ®èi nh: Bè côc nÆng nÒ (m¶ng ®en qu¸, to qu¸) hoÆc bè côc láng lÎo (c¸c m¶ng rêi rac…) Trªn c¬ së c¸c h×nh bè côc kØ hµ, cã thÓ t×m c¸c ho¹ tiÕt phï hîp víi c¸c m¶ng ®ã. VÝ dô: Sö dông c¸c ho¹ tiÕt cho phï hîp víi c¸c m¶ng kØ hµ ph¶i lµ nh÷ng ho¹ tiÕt ®¬n gi¶n vµ c¸ch ®iÖu. VÝ dô: Cuèi cïng bµi trang trÝ nµo còng ph¶i t« mµu nhng c«ng viÖc t« mµu cña HS tiÓu häc kh¸c víi t×m mµu ®Ó thÓ hiÖn ë häc sinh THCS cÇn ph¶i h- NguyÔn §×nh Gi¸p 8 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm íng dÉn HS biÕt c¸ch sö dông mµu s¾c sao cho hîp lÝ vµ hµi hoµ. Cã thÓ sö dông hoµ s¾c nãng hay hoµ s¾c l¹nh, sö dông c¸c gam mµu trÇm hay c¸c gam mµu s¸ng. Trong mçi bµi vÏ trang trÝ ph¶i t×m mµu chñ ®¹o. Tõ mµu chñ ®¹o t×m c¸c mµu kh¸c ®Æt vµo cho hîp lÝ vµ c©n nh¾c ®Æt c¸c mµu c¹nh nhau cho hµi hoµ. Qu¸ tr×nh vÏ mét bµi trang trÝ lµ qu¸ tr×nh t×m tßi, suy nghÜ ®Ó quyÕt ®Þnh dïng mµu nµo cho hîp lÝ, muèn vËy HS ph¶i thuéc b¶ng pha mµu, ®ã lµ c¬ së ®Ó kh¸m ph¸, t×m ra c¸c mµu míi, t¹o nªn c¸c hoµ s¾c ®Ñp. c.Mét sè ®iÓm lu ý khi d¹y trang trÝ: - Híng dÉn HS sö dông h×nh m¶ng, ®êng nÐt: Ph¶i døt kho¸t míi t¹o nªn bè côc chÆt chÏ. VÝ dô: - CÇn tr¸nh nh÷ng bè côc láng lÎo hoÆc nÆng nÒ do c¸ch s¾p xÕp h×nh m¶ng kh«ng hîp lÝ. - Kh«ng dïng nÐt viÒn ®Òu nhau. T¹o nªn sù kh« cøng trong trang trÝ. VÝ Dô: - Ho¹ tiÕt ph¶i phï hîp víi néi dung yªu cÇu sö dông vµ mang tÝnh d©n téc, ho¹ tiÕt ®· ®îc ®¬n gi¶n, c¸ch ®iÖu, tr¸nh vÏ nÐt viÒn kh« cøng. NguyÔn §×nh Gi¸p 9 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm - Nh÷ng bè côc cÇn tr¸nh: - Nh÷ng bè côc nªn lµm: 2. Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y lÝ thuyÕt trang trÝ. - Trong ch¬ng tr×nh d¹y ph©n m«n trang trÝ c¸c líp 6 - 7 - 8 – 9 kh«ng cã bµi lÝ thuyÕt dµnh riªng cho mét tiÕt, thêng lÝ thuyÕt ®îc gi¶ng tríc khi HS lµm bµi. Thêi gian nµy chØ chiÕm kho¶ng 15 ®Õn 17 phót. Do ®ã nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n gi¸o viªn ph¶i ch¾t läc cã träng t©m ®Ó truyÒn thô cho HS. HS cã thÓ c¨n cø vµo ®ã ®Ó lµm bµi cho cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc ®Ó më réng kiÕn thøc cho HS vµo c¸c buæi häc tù chän, ngo¹i kho¸, nghe nãi chuyÖn… NguyÔn §×nh Gi¸p 10 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm C¨n cø vµo yªu cÇu cña bµi ®Ó gi¶ng cho HS, cã bµi rÊt cÇn nhiÒu thêi gian nh: ph¬ng ph¸p bè côc, ph¬ng ph¸p vµ c¸ch dïng mµu trong trang trÝ, ph¬ng ph¸p s¸ng t¸c tranh cæ ®éng…Dï thêi gian dµi hay ng¾n th× bµi lÝ thuyÕt d¹y trang trÝ còng ph¶i lu ý: - CÇn x©y dùng néi dung träng t©m bµi trang trÝ: T×m hiÓu kh¸i niÖm c¬ b¶n, sö dông nh÷ng dÉn chøng thùc tÕ, h×nh ¶nh, ®å vËt cô thÓ cã t¸c dông vµ søc thuyÕt phôc cao ®Ó minh ho¹ cho kh¸i niÖm c¬ b¶n. - Më réng néi dung c¬ b¶n b»ng nh÷ng dÉn chøng cô thÓ nh: cho HS quan s¸t tranh, ¶nh, ®å vËt, bµi lµm ®óng, sai. Gi¸o viªn ph©n tÝch vµ rót ra kÕt luËn. Sù liªn hÖ víi ®êi sèng thùc tÕ rÊt cÇn cho bµi häc lÝ thuyÕt, gi¸o viªn nªn cã nhiÒu liªn hÖ thùc tÕ ®Ó lµm râ h¬n nh÷ng kh¸i niÖm võa ®îc tr×nh bµy. Trong ch¬ng tr×nh trang trÝ hÇu hÕt c¸c bµi ®Òu cã sù liªn hÖ ®Õn thùc tÕ. VÝ dô: C¸c bµi trang trÝ c¬ b¶n nh h×nh vu«ng, h×nh trßn, ®êng diÒm, h×nh ch÷ nhËt…hoÆc c¸c bµi trang trÝ øng dông nh : KÎ ch÷, Trang trÝ ®Çu b¸o têng, Trang trÝ qu¹t giÊy, Trang trÝ lä hoa, Trang trÝ ®Üa trßn, Trang trÝ hép møt, Trang trÝ tr¹i hÌ…. - Gi¸o viªn cã thÓ sö dông c¸c bµi häc cò cña HS líp tríc ®Ó ph©n tÝch vµ còng nªn t×m tßi chän mét vµi ®å vËt nh: tê bÝch b¸o, lä hoa b»ng gèm, hép møt c¸c lo¹i…nh»m gióp HS më réng thªm kiÕn thøc häc trang trÝ g¾n liÒn víi ®êi sèng. - PhÇn lÝ thuyÕt chØ gióp HS n¾m v÷ng nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n, nh÷ng dù ®Þnh sÏ lµm vµ nh÷ng kiÕn thøc t¹o c¬ së ban ®Çu cho sù h×nh thµnh s¸ng t¹o, t×m tßi ®Ó HS vËn dông trong bµi trang trÝ cô thÓ, v× vËy bµi lÝ thuyÕt ph¶i cã träng t©m, Gi¸o viªn gi¶ng gi¶i võa søc víi kh¶ n¨ng nhËn thøc cña HS vµ cã nhiÒu liªn hÖ thùc tÕ ®Ó HS dÔ hiÓu vµ dÔ lµm bµi. Khi gi¶ng lÝ thuyÕt c¬ b¶n, gi¸o viªn nªn ®Æt nhiÒu c©u hái, gióp c¸c em n¾m ch¾c h¬n bµi häc vµ lµm cho tiÕt d¹y thªm sinh ®éng. NguyÔn §×nh Gi¸p 11 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm - LÝ thuyÕt c¬ b¶n kh«ng chØ dõng ë phÇn gi¶ng cho toµn líp mµ GV cÇn sö dông nã khi híng dÉn gãp ý cho tõng em. Th«ng qua bµi lµm cña HS, gi¸o viªn cã thÓ biÕt ngay nh÷ng phÇn lÝ thuyÕt c¸c em cã n¾m ch¾c hay kh«ng vµ trªn c¬ së ®ã gãp ý, nh¾c l¹i nh÷ng phÇn lÝ thuyÕt ®· d¹y, gióp c¸c em söa ch÷a, t×m c¸ch gi¶i quyÕt míi trong bµi lµm trang trÝ. C- PhÇn kÕt luËn 1. KÕt qu¶ nghiªn cøu. Trang trÝ lµ mét ph©n m«n khã ®ßi hái häc sinh ph¶i cã ãc s¸ng t¹o, sù cÇn cï vµ linh ho¹t v× khi vÏ ®îc mét bµi trang trÝ c¸c em ph¶i thùc sù t×m tßi s¸ng t¹o ®Ó biÕt t×m vµ chän s¾p xÕp c¸c m¶ng h×nh sao cho chÆt chÏ l«gÝc víi nhau tõ tæng thÓ ®Õn chi tiÕt, biÕt t×m vµ chän s¾p xÕp ho¹ tiÕt hîp lÝ víi c¸c m¶ng h×nh ®· chän… V× vËy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã ph ¬ng ph¸p thÝch hîp híng dÉn ®Ó gióp mét phÇn nµo häc sinh THCS cã ®îc nh÷ng kü n¨ng , kü x¶o vÒ vÏ trang trÝ ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. §iÒu nµy cã thÓ g©y thªm høng thó cho HS trong khi häc m«n mÜ thuËt vµ c¸c m«n häc kh¸c. C¸c em cÇn n¾m b¾t kü c¸c bíc, ®Ó cã thÓ c¶m nhËn vµ tr×nh bµy ®îc mét bµi trang trÝ ®Ñp theo c¶m nhËn riªng cña m×nh. Th«ng qua qu¸ tr×nh häc tËp ph©n m«n trang trÝ, cã thÓ n©ng cao ®îc hiÓu biÕt ®èi víi nghÒ nghiÖp, víi x· héi, hoµn thiÖn nh©n c¸ch vµ lèi sèng trong sinh ho¹t cho HS. ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y trang trÝ nªu trªn vµ qua mét sè bµi häc cô thÓ, t«i kh¶o s¸t vµ thÊy chÊt lîng häc m«n mÜ thuËt nãi chung vµ ph©n m«n trang trÝ nãi riªng cña HS trêng THCS Hµ Lan ®îc n©ng lªn râ rÖt. Kh¶o s¸t chÊt lîng cña 2 líp 8A vµ 8B qua n¨m häc 2006 - 2007 vµ HKI n¨m häc 2007- 2008: Líp 8A 8A 8B N¨m häc 2006-2007 2007-2008 2006-2007 NguyÔn §×nh Gi¸p 12 SÜ sè 36 29 36 HS Giái 0 7 0 HS Kh¸ 14 18 6 HSTB 20 4 28 HSYÕu 2 0 2 S¸ng KiÕn Kinh NghiÖm 8B 2007-2008 26 3 9 14 0 Trªn ®©y lµ toµn bé qu¸ tr×nh t×m ®äc vµ nghiªn cøu vÒ Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ph©n m«n trang trÝ trong ch¬ng tr×nh mÜ thuËt THCS. Song ®Ò tµi ®i s©u vµo lÜnh vùc nghiªn cøu c¸ch d¹y häc ph©n m«n vÏ trang trÝ c¸ch thùc hiÖn cña b¶n th©n vµ ¸p dông qua mét sè bµi cô thÓ. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ. RÊt mong ®îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp. 2. KiÕn nghÞ ®Ò xuÊt. D¹y mÜ thuËt ë THCS lµ cÇn thiÕt, nã gãp phÇn h×nh thµnh ë HS nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña con ngêi lao ®éng míi – ngêi lao ®éng cã tri thøc khoa häc, d¸m nghÜ, d¸m lµm, lao ®éng cã n¨ng suÊt cao vµ biÕt thëng thøc c¸i hay c¸i ®Ñp trong cuéc sèng. Tuy nhiªn d¹y mÜ thuËt ë THCS cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i quan t©m, bëi tõ l©u chóng ta Ýt chó ý, thiÕu sù chuÈn bÞ vÒ trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt ®Ó phôc vô cho m«n häc nµy. V× vËy ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc d¹y vµ häc cña thÇy vµ trß thuËn lîi, b¶n th©n t«i lµ mét gi¸o viªn d¹y bé m«n mÜ thuËt cÇn kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt mét sè vÊn ®Ò sau: - Ph¶i cã phßng häc mÜ thuËt réng, ®Çy ®ñ ¸nh s¸ng. - Ph¬ng tiÖn (bµn, ghÕ, gi¸ vÏ, mÉu vÏ, giÊy mµu, m¸y chiÕu h×nh, tranh, tîng phiªn b¶n, c¸c tµi liÖu tham kh¶o …) theo ®Æc thï cña bé m«n. Nh vËy sÏ n©ng cao ®îc chÊt lîng d¹y vµ häc cña bé m«n mÜ thuËt, ®ång thêi ph¸t triÓn tèi ®a ®îc tÝnh s¸ng t¹o cña HS trong m«n häc vµ ®¹t kÕt qu¶ cao trong häc tËp. Hu¬ng S¬n ngµy 30 th¸ng 03 n¨m 2009 Ngêi thùc hiÖn NguyÔn §×nh Gi¸p NguyÔn §×nh Gi¸p 13