I/ Lý do chän ®Ò tµi
phÇn thø nhÊt: ®Æt vÊn ®Ò
Nh chóng ta ®Òu biÕt: RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS lµ
vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt trong viÖc t¹o lËp v¨n b¶n. Tõ ®ã, gióp häc
sinh h×nh thµnh ý thøc vµ nh©n c¸ch còng nh tr×nh ®é häc vÊn cho c¸c em ngay khi
®ang häc bËc häc THCS vµ trëng thµnh sau nµy. Qua viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n
v¨n, ta rÌn cho häc sinh ý thøc tù tu d ìng, biÕt yªu th¬ng, quÝ träng gia ®×nh, b¹n bÌ,
cã lßng yªu níc, yªu chñ nghÜa x· héi, biÕt híng tíi nh÷ng t×nh c¶m cao ®Ñp nh lßng
nh©n ¸i, tinh thÇn t«n träng lÏ ph¶i, sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt c¸i xÊu, c¸i ¸c vµ
còng tõ ®ã rÌn cho c¸c em tÝnh tù lËp, cã t duy s¸ng t¹o, bíc ®Çu cã n¨ng lùc c¶m thô
c¸c gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mÜ trong nghÖ thuËt. Tríc hÕt lµ trong v¨n häc cã n¨ng lùc
thùc hµnh vµ n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt nh mét c«ng cô ®Ó t duy vµ giao tiÕp.
§Ó rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, gi¸o viªn ph¶i híng dÉn cho
c¸c em c¸ch thøc viÕt ®o¹n v¨n, c¸ch sö dông vèn tõ ng÷, diÔn ®¹t c©u trong ®o¹n
v¨n, bè côc ®o¹n v¨n trong mét v¨n b¶n, c¸ch sö dông c¸c ph ¬ng tiÖn liªn kÕt trong
®o¹n v¨n. Tuú theo tõng ph¬ng thøc diÔn ®¹t kh¸c nhau mµ viÕt theo lèi qui n¹p, diÔn
dÞch, song hµnh hay mãc xÝch.
§Ó viÕt ®îc ®o¹n v¨n ph¶i cã nhiÒu c©u kÕt hîp t¹o thµnh, còng nh vËy ®Ó t¹o
thµnh v¨n b¶n yªu cÇu ph¶i cã c¸c ®o¹n v¨n liªn kÕt víi nhau mµ thµnh (khi ®· dïng
c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n).
Tuy vËy, trong giai ®o¹n hiÖn nay, cã rÊt nhiÒu
nh÷ng ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, th«ng tin ®¹i chóng cËp nhËt
liªn tôc khiÕn cho häc sinh lao vµo con ®êng say mª
“nghiÖn” s¸ch vë bÞ l·ng quªn, ham b¹o lùc ®iÖn tö, s¸ch
kiÕm hiÖp. V× vËy, c¸c em kh«ng cßn ham ®äc s¸ch, ham
nghiªn cøu. Cho nªn, viÖc viÕt mét ®o¹n v¨n l¹i cµng lµ
vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m khi chóng ta rÌn luyÖn cho c¸c
em.H¬n thÕ n÷a, tËp lµm v¨n lµ m«n häc thùc hµnh tæng
hîp ë tr×nh ®é cao cña m«n V¨n – TiÕng ViÖt, m«n TËp
lµm v¨n ®îc xem nh vÞ trÝ cèt lâi trong mèi t¬ng quan chÆt chÏ víi V¨n vµ TiÕng
ViÖt. Nh vËy, chóng ta d¹y TËp lµm v¨n cho häc sinh lµ d¹y cho c¸c em n¾m v÷ng
v¨n b¶n, biÕt x©y dùng c¸c ®o¹n v¨n th«ng th êng. RÌn luyÖn cho häc sinh lµ rÌn
luyÖn cho c¸c em c¸c thao t¸c, nh÷ng c¸ch thøc, nh÷ng b íc ®i trong qu¸ tr×nh t¹o lËp
v¨n b¶n. V× thÕ, c¸ch x©y dùng ®o¹n v¨n trong ph©n m«n tËp lµm v¨n ® îc coi nh vÞ
trÝ hµng ®Çu. ViÖc rÌn c¸ch viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS theo trôc t¨ng dÇn qua
c¸c thÓ lo¹i v¨n häc: tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn thuyÕt minh, ®iÒu hµnh
( hµnh chÝnh c«ng vô). Tõ ®ã gióp c¸c em biÕt vËn dông c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n ®Ó phôc
vô cho häc tËp vµ trong ®êi sèng. Qua viÖc tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc cña m«n V¨n –
TiÕng ViÖt, häc sinh vËn dông s¸ng t¹o, tæng hîp ®Ó cã thÓ nãi hoÆc viÕt theo nh÷ng
yªu cÇu, nh÷ng ®Ò tµi kh¸c nhau, nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c nhau mµ cuéc sèng ®Æt ra
cho c¸c em.
Th«ng qua m«n TËp lµm v¨n, qua bµi lµm v¨n cña m×nh, c¸c em bäc lé nh÷ng
tri thøc, vèn sèng t tëng, t×nh c¶m cña c¸ nh©n. V× thÕ ng êi gi¸o viªn ph¶i biÕt n¾m
lÊy u thÕ nµy ®Ó ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng cña c¸c em, ®ång thêi qua viÖc rÌn luyÖn
kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n gi¸o viªn cã dÞp uèn n¾n ®iÒu chØnh nh÷ng lÖch trong vèn
sèng, nhËn thøc, t tëng t×nh c¶m - ®Æc biÖt qua c¸c thÓ lo¹i v¨n häc mµ c¸c em sÏ häc
trong ch¬ng tr×nh.
Trªn ®©y lµ nh÷ng lÝ do, vÞ trÝ, vai trß cña viÖc x©y dùng ®o¹n v¨n cho häc sinh
THCS. Tõ nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ trªn chóng t«i chän ®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu
vµ x©y dùng c¸c bíc ®Ó rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n ®îc tèt h¬n.
II/ LÞch sö vÊn ®Ò
Nh chóng ta ®· biÕt, vÊn ®Ò nghiªn cøu, rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc
sinh ®· ®Æt ra tõ l©u nhng cha ®îc quan t©m nhiÒu do ph©n m«n TËp lµm v¨n cha ®îc
xem lµ ph©n m«n chÝnh vµ cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau:
Tríc c¶i c¸ch gi¸p dôc (Tõ nh÷ng n¨m 1980 trë vÒ tr íc), ph©n m«n TËp lµm v¨n
thuéc vÒ m«n V¨n, lµ bé phËn cña m«n V¨n, quan niÖm TËp lµm v¨n gióp cho häc
sinh t¹o lËp ®îc nh÷ng v¨n b¶n v¨n häc.
§Õn c¶i c¸ch gi¸o dôc (1980 – 2001), TËp lµm v¨n lµ mét phÇn cña m«n
TiÕngViÖt, quan niÖm d¹y m«n nµy vµ TiÕng ViÖt cã tÝnh chÊt nh lµ c«ng cô ®Ó häc
tèt c¸c m«n häc kh¸c. Lµm v¨n lµ qu¸ tr×nh gióp häc sinh x©y dùng v¨n b¶n.
Giai ®o¹n hiÖn nay: ph©n m«n TËp lµm v¨n cã tÝnh ®éc lËp nh ng cã mèi quan hÖ
trùc tiÕp ®Õn phÇn V¨n vµ phÇn TiÕng ViÖt.
LÇn thay s¸ch gi¸o khoa nµy, ph©n m«n TËp lµm v¨n ® îc tÝch hîp cïng ph©n
m«n V¨n vµ TiÕng ViÖt trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n míi. C¸c kiÓu v¨n b¶n cña TËp
lµm v¨n chÝnh lµ trôc ®Ó x©y dùng néi dung, ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n THCS tõ n¨m häc
2002 – 2003.
III/ Môc ®Ých nhiÖm vô nghiªn cøu
1. Môc ®Ých.
Ph©n m«n TËp lµm v¨n gióp cho häc sinh n¾m ®îc c¸c thÓ lo¹i trong ch¬ng tr×nh
tËp lµm v¨n ë THCS nh Tù sù, Miªu t¶, BiÓu c¶m, NghÞ luËn, ThuyÕt minh, §iÒu
hµnh. Tõ ®ã, gióp häc sinh biÕt vËn dông c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n ®Ó phôc vô cho häc
tËp, trong ®êi sèng. §Æc biÖt ®Ò tµi nµy sÏ gióp cho c¸c em biÕt c¸ch x©y dùng ®o¹n
v¨n biÓu c¶m nãi riªng vµ ®o¹n v¨n thuéc c¸c thÓ lo¹i nãi trªn, víi bè côc ®o¹n v¨n
dï ng¾n hay dµi ®Òu ph¶i ®¶m b¶o mÆt néi dung vµ hoµn chØnh vÒ h×nh thøc, h íng
dÉn cho c¸c em rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n theo bè côc ba phÇn: Më bµi, Th©n
bµi, KÕt luËn.
Mçi ®o¹n v¨n ®Òu bao hµm mét ý chÝnh cña nã. ý chÝnh ®ã, cã thÓ ®øng ë ®Çu
®o¹n v¨n theo c¸ch diÔn dÞch hoÆc ®øng cuèi ®o¹n v¨n theo c¸ch qui n¹p hoÆc ý
chÝnh cña c¸c c©u b×nh ®¼ng nhau, ngang hµng nhau theo c¸ch song hµnh.
Qua ®ã, rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng diÔn ®¹t ®óng vµ hay b»ng c¸c h×nh thøc
nãi hoÆc viÕt, tËp vËn dông mét c¸ch s¸ng t¹o, tæng hîp nh÷ng kiÕn thøc ®· tiÕp thu
®îc qua c¸c m«n V¨n – TiÕng ViÖt vµ nh÷ng kiÕn thøc v¨n ho¸ x· héi ®Ó cã thÓ nãi
vµ viÕt theo yªu cÇu, ®Ò tµi kh¸c nhau, nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c nhau mµ cuéc sèng
®Æt ra cho c¸c em.
ViÕt ®o¹n v¨n (trong ph©n m«n TËp lµm v¨n cßn trùc tiÕp rÌn luyÖn cho häc sinh
mét sè ®øc tÝnh nh lßng nh©n ¸i, tÝnh trung thùc, sù kiªn tr×…Bëi v× m«n nµy gãp
phÇn ph¸t triÓn trÝ tëng tîng ãc s¸ng t¹o, biÕt ph©n biÖt: ®óng, sai, tèt, xÊu, ph¶i,
tr¸i… Tõ ®ã, nu«i dìng t©m hån häc sinh híng tíi c¸i ch©n, thiÖn, mÜ.
2. NhiÖm vô
Ngêi gi¸o viªn ph¶i n¾m lÊy u thÕ cña häc sinh nh nh÷ng tri thøc, vèn sèng, t tëng, t×nh c¶m ®Ó ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng cao h¬n. §ång thêi, qua ®ã uèn n¾n, ®iÒu
chØnh, h¹n chÕ nh÷ng lÖch l¹c trong nhËn thøc, vèn sèng, t tëng, t×nh c¶m cña c¸c
em.
Cñng cè kiÕn thøc TiÕng ViÖt vµ V¨n häc gãp phÇn båi d ìng t©m hån, trÝ tuÖ ®Ó
häc sinh biÕt rung ®éng tríc c¸i hay, c¸i ®Ñp, híng c¸c em tíi nhu cÇu thÈm mÜ, s¸ng
t¹o vµ biÕt t«n träng nh÷ng gi¸ trÞ thÈm mÜ khi x©y dùng ®o¹n v¨n.
Lµ bé m«n khã, ®Æc biÖt yªu cÇu kÜ n¨ng cµng khã h¬n, ®ßi hái chóng ta ph¶i
dµy c«ng, kiªn tr× d¹y c¸c em. Qua ®ã, h×nh thµnh thãi quen, kÜ n¨ng ph©n tÝch ®Ò,
lËp dµn ý, dïng tõ, ®Æt c©u, dùng ®o¹n, tr×nh bµy, diÔn ®¹t. Trong ®ã, c¸ch viÕt ®o¹n,
dùng ®o¹n cµng quan träng trong bíc ®Çu t¹o lËp viÕt ®o¹n, dùng ®o¹n cµng quan
träng trong bíc ®Çu lËp v¨n b¶n. Còng tõ dùng ®o¹n, nhiÖm vô cña gi¸o viªn Ng÷
V¨n lµ ph¸t huy n¨ng lùc t duy, n¨ng lùc sö dông ng«n ng÷, gióp c¸c em biÕt tÝch luü
vèn kiªn thøc, biÕt huy ®éng vèn kiÕn thøc, biÕt ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt c¸c
vÊn ®Ò Êy. Qua ®ã, biÕt tr×nh bµy kÕt qu¶ t duy cña m×nh mét c¸ch râ rµng, chÆt chÏ,
cã søc thuyÕt phôc tríc tõng vÊn ®Ò, tõng kiÓu v¨n b¶n khi viÕt ®o¹n vµ trong giao
tiÕp. Lµ ph©n m«n cã tÝnh thùc hµnh cao, nªn gi¸o viªn cÇn cho häc sinh ®äc nhiÒu
®o¹n v¨n mÉu, viÕt nhiÒu ®o¹n v¨n ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n ® îc dÔ dµng h¬n. §ã lµ nh÷ng
môc ®Ých, nhiÖm vô nghiªn cøu cña gi¸o viªn Ng÷ v¨n trong b íc rÌn luyÖn kÜ n¨ng
viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS.
IV/ §èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu
§iÒu tra c¸c ®èi tîng häc sinh, ph¹m vi nghiªn cøu ë mét sè trêng trong HuyÖn.
§èi tîng phÇn lín lµ häc sinh khèi líp 7 - bËc THCS.
V/ Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Tríc hÕt, chóng ta ph¶i cã c¸i nh×n kh¸i qu¸t toµn bé ch ¬ng tr×nh ë cÊp THCS
nh sau:
Ch¬ng tr×nh TËp lµm v¨n THCS ®ång t©m víi ch¬ng tr×nh TËp lµm v¨n cña TiÓu
häc nhng ë yªu cÇu cao h¬n, tiÕp tôc vµ hoµn chØnh ch¬ng tr×nh ë THCS, më réng
c¸c thÓ v¨n míi h¬n, yªu cÇu cao h¬n ®èi víi häc sinh. Ch¬ng tr×nh TËp lµm v¨n cã
mèi quan hÖ kh¸ râ rµng: Gi÷a V¨n – TiÕng ViÖt – TËp lµm v¨n. §Ó trë thµnh thao
t¸c tèt viÕt ®o¹n v¨n, gi¸o viªn híng dÉn häc sinh nh c¸ch dïng tõ ®Æt c©u vµ cao
h¬n lµ dùng ®o¹n. V× vËy, cã thÓ nãi häc sinh ®îc häc vµ thùc hµnh 15 lo¹i v¨n b¶n ë
bËc THCS, ®ñ ®Ó giao tiÕp b»ng v¨n b¶n vµ tiÕp tôc häc lªn ë nh÷ng bËc trªn.
1.Ph¬ng ph¸p lÝ thuyÕt.
Bíc ®Çu d¹y cho häc sinh nh÷ng kh¸i niÖm vÒ tõng thÓ lo¹i v¨n, lµm quen víi
nh÷ng ®Ò v¨n mÉu, nh÷ng bµi v¨n mÉu vµ t×m hiÓu cô thÓ tõng bµi qua c¸c tiÕt häc:
LÝ thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n. Qua ®ã, gióp häc sinh häc, t×m hiÓu c¸ch x©y dùng ®o¹n v¨n,
bè côc ®o¹n v¨n, c¸c c©u chèt (c©u chñ ®Ò) trong ®o¹n v¨n, viÕt theo c¸c c¸ch diÔn
dÞch, qui n¹p, song hµnh, mãc xÝch …Tõ ®ã, cho häc sinh tËp viÕt ®o¹n v¨n, cã vËn
dông lÝ thuyÕt vÒ thÓ lo¹i v¨n Êy. Tuy nhiªn, ph¬ng ph¸p lÝ thuyÕt kh«ng qu¸ nÆng.
2.Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu, t×m hiÓu.
Häc sinh lµ chñ thÓ trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng,
s¸ng t¹o cña c¸c em trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu
cho häc sinh tù th©n vËn ®éng lµ chÝnh, gi¸o viªn im lÆng ®Õn møc tèi ®a ®Ó khuyÕn
khÝch häc sinh s¸ng t¹o trong giê TËp lµm v¨n. VËy, trong tiÕt häc TËp lµm v¨n mµ
®Æc biÖt lµ tiÕt rÌn luyÖn viÕt ®o¹n v¨n, híng dÉn c¸c kÜ n¨ng nghiªn cøu, t×m hiÓu ®Ó
vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc ®Ó dùng ®o¹n theo ®Æc ®iÓm thÓ lo¹i ®Ó t¹o lËp v¨n
b¶n.
3.Ph¬ng ph¸p kiÓm tra, kh¶o s¸t.
Víi ph¬ng ph¸p nµy, ®ßi hái häc sinh ph¶i thùc hµnh liªn tôc, ch¾c ch¾n c¸c
thao t¸c tõ lÝ thuyÕt vÒ thÓ lo¹i sau ®ã ®Õn nghiªn cøu, t×m hiÓu. Tõ ®ã, ta míi ®i vµo
kiÓm tra, kh¶o s¸t ®Ó thÊy ®îc sù vËn dông tæng hîp, ®Ó s¸ng t¹o v¨n b¶n qua nhiÒu
bíc trong qu¸ tr×nh rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ häc sinh
th«ng qua bµi kiÓm tra, bµi viÕt ë líp (hoÆc ë nhµ) ®ßi hái ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng
lùc cña häc sinh vµ ®ßi hái mét sù nh¹y c¶m cña thÇy tr íc yªu cÇu thùc hµnh cña häc
sinh.
4. Ph¬ng ph¸p cè vÊn, chuyªn gia.
§©y lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p khã ®èi víi häc sinh. Häc sinh thêng kh«ng chó ý ®Õn
nh÷ng c¸i khã kh¨n nµy vµ còng kh«ng cÇn hái ai nh÷ng vÊn ®Ò cÇn th¸o gì, cÇn ®Õn
chuyªn gia cè vÊn.
MÆc dï, møc ®é lÝ thuyÕt mang tÝnh trõu t îng, viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸, cè vÊn,
chuyªn gia, gi¸o viªn gióp häc sinh vËn dông kiÕn thøc vµo viÕt v¨n râ rµng h¬n.
Nh vËy, viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n nãi chung vµ viÕt ®o¹n v¨n biÓu
c¶m nãi riªng gi¸o viªn ph¶i ®Þnh híng cho c¸c em biÕt ®èi chiÕu gi÷a thùc hµnh vµ
lÝ thuyÕt, ®èi chiÕu kÕt qu¶ thùc hµnh cña m×nh víi yªu cÇu chung. Nh ng, ph¬ng
ph¸p cè vÊn, chuyªn gia ph¶i ®îc liªn hÖ mét c¸ch chÆt chÏ gi÷a gi¸o viªn víi häc
sinh.
Trªn ®©y lµ mét sè c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®èi víi viÖc rÌn luyÖn c¸c kÜ
n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m cho häc sinh THCS.
PhÇn Thø hai:
Néi dung
A/ LÝ thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n vµ thùc tr¹ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m
cña häc sinh THCS.
I/ LÝ thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n
Nh chóng ta ®· biÕt, bµi viÕt ®îc cÊu thµnh bëi c¸c ®o¹n v¨n( v¨n b¶n) theo
nh÷ng ph¬ng thøc vµ b»ng nh÷ng ph¬ng tiÖn kh¸c nhau. Dùng ®o¹n ®îc triÓn khai tõ
ý trong dµn bµi. Cã thÓ §o¹n v¨n lµ mét ý hoÆc nhiÒu ý vµ còng cã thÓ mét ý cã
nhiÒu ®o¹n. Trong ®o¹n v¨n thêng cã bè côc ba phÇn: më ®o¹n, ph¸t triÓn ®o¹n vµ
kÕt ®o¹n. ë gãc ®é ®Æc ®iÓm cÊu tróc th× c¸c ®o¹n v¨n cã thÓ lµ ®o¹n diÔn dÞch, qui
n¹p, mãc xÝch, song hµnh…
§Ó rÌn luyÖn ®îc kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, ®ßi hái häc sinh ph¶i suy nghÜ yªu cÇu
diÔn ®¹t thµnh lêi, thµnh ®o¹n, ph¶i sö dông c¸c ph ¬ng tiÖn ng«n ng÷ sao cho phï
hîp víi ý cña ®o¹n ®Ó hiÖu qña biÓu ®¹t cao h¬n, ®o¹n v¨n cã søc cuèn hót h¬n víi
ngêi ®äc. KÜ n¨ng dùng ®o¹n v¨n g¾n víi kÜ n¨ng luyÖn nãi trªn líp. Cã triÓn khai ý
thµnh ®o¹n còng míi tiÕn hµnh ®îc. §©y lµ nh÷ng thao t¸c, nh÷ng kÜ n¨ng cã khi
thùc hiÖn vµ rÌn luyÖn ®ång thêi cïng mét lóc.
Qua ®ã, ta cã thÓ hiÓu ®îc: §o¹n v¨n lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp t¹o nªn v¨n b¶n, b¾t
®Çu tõ chç viÕt hoa lïi ®Çu dßng, kÕt thóc b»ng dÊu chÊm xèng dßng vµ thêng biÓu
®¹t mét ý t¬ng ®èi hoµn chØnh. §o¹n v¨n thêng do nhiÒu c©u t¹o thµnh. §o¹n v¨n thêng cã tõ ng÷ chñ ®Ò vµ c©u chñ ®Ò. Tõ ng÷ chñ ®Ò lµ c¸c tõ ng÷ ® îc dïng lµm ®Ò
môc hoÆc c¸c tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn (thêng lµ chØ tõ, ®¹i tõ, c¸c tõ ®ång nghÜa)
nh»m duy tr× ®èi tîng ®îc biÓu ®¹t. C©u chñ ®Ò mang néi dung kh¸i qu¸t, lêi lÏ ng¾n
gän, thêng ®ñ hai thµnh phÇn chÝnh vµ ®øng ë ®Çu hoÆc cuèi ®o¹n v¨n (hay cßn gäi
lµ c©u chèt). C¸c c©u trong ®o¹n v¨n cã nhiÖm vô triÓn khai vµ lµm râ chñ ®Ò cña
®o¹n b»ng c¸c phÐp diÔn dÞch, qui n¹p, song hµnh…
Khi chuyÓn tõ ®o¹n nµy sang ®o¹n kh¸c, cÇn sö dông c¸c ph ¬ng tiÖn liªn kÕt ®Ó
thÓ hiÖn quan hÖ ý nghÜa cña chóng. Cã nhiÒu ph ¬ng tiÖn liªn kÕt trong ®o¹n v¨n:
dïng tõ ng÷ cã t¸c dông liªn kÕt, quan hÖ tõ, ®¹i tõ, chØ tõ, c¸c côm tõ thÓ hiÖn ý liÖt
kª, so s¸nh, ®èi lËp, tæng kÕt, kh¸i qu¸t…,vµ dïng c©u nèi trong ®o¹n v¨n. §o¹n v¨n
liªn kÕt nh»m môc ®Ých t¹o sù liÒn m¹ch mét c¸ch hîp lÝ, t¹o tÝnh chØnh thÓ cho v¨n
b¶n.
Nh vËy, c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt vèn mang ý nghÜa, nhng ®ång thêi chóng còng lµ
h×nh thøc lµm râ tÝnh liªn kÕt cña néi dung ®o¹n v¨n. MÆt kh¸c, l¹i cã nh÷ng ph ¬ng
tiÖn liªn kÕt ®ång nghÜa, gÇn nghÜa víi nhau, nªn cÇn lùa chän c¸c ph ¬ng tiÖn liªn
kÕt cho phï hîp víi ý ®å chñ quan cña ngêi viÕt, víi sù viÖc ®îc ph¶n ¸nh vµ t×nh
huèng giao tiÕp cô thÓ.
V× vËy, chóng ta cÇn tËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng trªn cña häc sinh ®Ó
ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tÝnh chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña häc sinh trong viÖc rÌn luyÖn kÜ
n¨ng viÕt ®o¹n v¨n ®îc tèt vµ lµm nÒn t¶ng cho ch¬ng tr×nh THPT. MÆc dï vËy, häc
sinh ë c¸c trêng THCS, phÇn lín cã khuynh híng kh«ng thÝch häc v¨n mµ ®Æc biÖt lµ
ph©n m«n tËp lµm v¨n. Vµ v× thÕ nã ®· ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn viÖc tiÕp thu, vËn
dông s¸ng t¹o c¸c kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cña c¸c em.
II/ Thùc tr¹ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m cña häc sinh THCS
Còng bé m«n Ng÷ v¨n, nhng theo kh¶o s¸t, phÇn lín c¸c em häc ph©n m«n TËp
lµm v¨n cßn yÕu mµ ®Æc biÖt lµ c¸ch dùng ®o¹n v¨n khiÕn cho gi¸o viªn vµ häc sinh
cßn rÊt lóng tóng. Thêng th× thêi lîng qu¸ ng¾n mµ kiÕn thøc nhiÒu, nªn häc sinh
kh«ng thÓ t×m hiÓu kÜ c¸c ®o¹n v¨n mÉu. PhÇn lín häc sinh hiÓu s¬ sµi vÒ mÆt LÝ
thuyÕt, v× thÕ x¸c ®Þnh ®Ò bµi, chñ ®Ò vµ bè côc ®o¹n v¨n cµng bèi rèi: viÖc rÌn kÜ
n¨ng viÕt ®îc tiÕn hµnh trong c¸c tiÕt ph©n tÝch ®Ò, dµn ý vµ dùng ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n
tõ thÊp ®Õn cao, tõ mét tiªu ®Ò, mét ý, mét ®o¹n v¨n ®Õn nhiÒu ®o¹n, cuèi cïng lµ
mét v¨n b¶n hoµn chØnh. Khi viÕt cßn cha hiÓu kÜ ®Ò bµi nªn hay bÞ sai lÖch. ViÖc
ph©n phèi thêi gian, sè lîng c©u cho c¸c ®o¹n, c¸c ý lín, ý nhá ch a râ rµng, cô thÓ.
Cho nªn, cã nhiÒu trêng hîp viÕt thõa hoÆc thiÕu cha x¸c ®Þnh cô thÓ ®Ò tµi, chñ ®Ò
cña ®o¹n v¨n. Qu¸ tr×nh lËp luËn, tr×nh bµy ch a chÆt chÏ, l« gÝc vµ sinh ®éng. Cha
biÕt vËn dông nhiÒu ph¬ng ph¸p liªn kÕt trong mét ®o¹n v¨n hoÆc nhiÒu ®o¹n v¨n. V×
thÕ c¸c ®o¹n v¨n thêng hay ®¬n thuÇn, nhµm ch¸n.
PhÇn lín häc sinh cha biÕt sö dông ng«n ng÷ cho phï hîp víi tõng kiÓu v¨n
b¶n. Vµ ®Æc biÖt lµ phong c¸ch v¨n b¶n.
Qua §Ò kiÓm tra chÊt lîng häc k× I - M«n Ng÷ V¨n - N¨m häc 2006 - 2007 (§Ò
cña Së gi¸o dôc & §µo t¹o Thanh Ho¸):
PhÇn II. Tù luËn:
C¶m nhËn cña em sau khi ®äc bµi th¬ "TiÕng gµ tra" cña Xu©n Quúnh.
Chóng t«i kh¶o s¸t thùc tÕ bµi lµm cña häc sinh ë c¸c nhµ trêng thÊy r»ng :
Trªn 70% sè häc sinh cha biÕt viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m.
Sè häc sinh cã kh¶ n¨ng dùng ®o¹n vµ sö lÝ yªu cÇu cña ®Ò bµi trªn 21%, sè häc
sinh ®¹t giái lµ con sè o - mét con sè ®¸ng b¸o ®éng trong viÖc häc ph©n m«n Lµm
v¨n hiÖn nay trong nhµ trêng THCS.
Giái
Kh¸
Trung b×nh
yÕu, kÐm
Ph©n lo¹i
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Líp
0
0
0
0
6
17
29
83
7A = 35
0
0
2
5.4
5
13.6
30
81
7B = 37
0
0
3
8.1
6
16.2
28
75.7
7C = 37
Céng: 109
0
7A = 31
7B = 30
7C = 33
Céng: 94
5
Giái
Ph©n lo¹i
Líp
0
4.6
Kh¸
17
15.5
Trung b×nh
87
79.9
yÕu, kÐm
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
0
0
0
0
0
0
0
0
3
2
2
7
9.7
6.6
6
7.4
8
6
9
23
26
20
27
24
20
22
22
64
64.3
73.4
67
68.6
Bµi lµm cña häc sinh lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕp thu lÝ thuyÕt vµ rÌn luyÖn c¸c
kÜ n¨ng viÕt v¨n cña häc sinh vµ lµ sù vËn dông tæng hîp c¸c n¨ng lùc t duy, tr×nh ®é,
vèn sèng, vèn ng«n ng÷ vµ c¶ nh÷ng c¶m xóc vµ rung ®éng thÈm mÜ. Cho nªn, viÖc
rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng cho häc sinh lµ c¶ qu¸ tr×nh l©u dµi, viÖc tiÕn bé cña c¸c em
còng chËm (kh«ng nh c¸c m«n khoa häc tù nhiªn). V× vËy, gi¸o viªn kh«ng nªn nãng
véi mµ ph¶i rÌn luyÖn cho häc sinh tÝnh kiªn tr× vµ gi¸o viªn còng cÇn kiªn tr× khi
d¹y cho häc sinh. Nh÷ng t×nh tr¹ng viÕt ®o¹n v¨n ë THCS nh trªn lµ do nhiÒu nguyªn
nh©n.
§iÒu ta cÇn nãi tríc lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan: nã phô thuéc vµo t tëng lËp
nghiÖp cña häc sinh sau nµy nh thi vµo c¸c trêng Cao ®¼ng, §¹i häc Ng÷ v¨n Ýt h¬n
c¸c m«n kh¸c. Vµ ®iÒu quan träng nhÊt lµ c¬ chÕ thÞ tr êng thùc dông, con ngêi kh«
khan, kªnh th«ng tin v¨n ho¸ nghÖ thuËt ®a d¹ng, nhiÒu lo¹i h×nh cuèn hót häc sinh.
H¬n thÕ n÷a phô huynh l¹i ®Þnh híng cho con em m×nh theo khuynh híng trªn.
Vµ ngoµi ra nã cßn phô thuéc vµo nguyªn nh©n chñ quan lµ m«n TËp lµm v¨n
khã häc, trõu tîng, häc sinh kh«ng thÝch häc, khã trë thµnh giái v¨n. H¬n thÕ n÷a
néi dung, ch¬ng tr×nh trong SGK cßn qu¸ t¶i, tr×nh ®é gi¸o viªn ch a ®¸p øng, chÊt
liÖu cña m«n Ng÷ v¨n bÞ gi¶m suèt v× ® a nhiÒu thÓ lo¹i v¨n b¶n NhËt dông, v¨n b¶n
ChÝnh luËn, v¨n b¶n NghÞ luËn vµo, coi nhÑ gi¶ng b×nh, gi¸o viªn giao nhiÒu bµi tËp,
khã ®îc ®iÓm cao.
Trªn ®©y lµ t×nh tr¹ng viÕt v¨n, dùng ®o¹n v¨n cña häc sinh THCS vµ nã còng cã
nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan t¸c ®éng. Cho nªn chóng ta cµng quan t©m
nhiÒu h¬n n÷a trong viÖc d¹y mét tiÕt TËp lµm v¨n, ®Æc biÖt lµ d¹y mét tiÕt dùng
®o¹n v¨n trong v¨n b¶n.
B/ RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m
I/ §Æc ®iÓm cña ®o¹n v¨n biÓu c¶m
1. Kh¸i niÖm V¨n biÓu c¶m
V¨n biÓu c¶m lµ v¨n viÕt ra nh»m biÓu ®¹t t×nh c¶m, c¶m xóc, sù ®¸nh gi¸ cña
con ngêi ®èi víi thÕ giíi xung quanh vµ khªu gîi lßng ®ång c¶m n¬i ngêi ®äc.
V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh, bao gåm c¸c thÓ lo¹i v¨n häc nh th¬ tr÷
t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú bót.
T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m th êng lµ nh÷ng t×nh c¶m ®Ñp thÊm nhuÇn t tëng
nh©n v¨n s©u s¾c.
Ngoµi biÓu c¶m trùc tiÕp nh tiÕng kªu, lêi than, ®o¹n v¨n biÓu c¶m cßn sö dông
c¸c biÖn ph¸p tù sù, miªu t¶ ®Ó kh¬i gîi t×nh c¶m.
( S¸ch gi¸o khoa – Ng÷ V¨n – 7 / TËp I – Trang 73)
2. §Æc ®iÓm cña ®o¹n v¨n biÓu c¶m.
2.1. Mçi ®o¹n v¨n biÓu c¶m tËp trung biÓu ®¹t mét t×nh c¶m chñ yÕu nh yªu
thiªn nhiªn, yªu loµi vËt, yªu con ngêi, yªu th¬ng trêng líp, b¹n h÷u, yªu gia ®×nh,
yªu quª h¬ng ®Êt níc, ghÐt thãi tÇm thêng, ®éc ¸c…
2.2. §Ó biÓu ®¹t t×nh c¶m Êy, ng êi viÕt cã thÓ chän h×nh ¶nh cã ý nghÜa Èn dô, t îng trng (mét ®å vËt, mét loµi c©y cá, mét danh lam th¾ng c¶nh hay mét hiÖn t îng
nµo ®ã) ®Ó göi g¾m c¶m xóc, ý nghÜ cña m×nh, trang tr¶i nçi lßng m×nh mét c¸ch kÝn
®¸o hoÆc nång hËu, m·nh liÖt, thiÕt tha.
VÝ dô: B»ng S¬n qua b¶o “ TÊm g¬ng” ®· lÊy tÊm g¬ng lµm Èn dô ®Ó ca ngîi
nh÷ng ®øc tÝnh tèt ®Ñp cña con ngêi cña t×nh b¹n trung thùc, ch©n thµnh, th¼ng
th¾n, kh«ng nãi dèi, kh«ng nÞnh hãt hay ®éc ¸c víi bÊt cø ai. §ång thêi t¸c gi¶ chØ
râ cã mét g¬ng mÆt ®Ñp qu¶ lµ h¹nh phóc lóc soi g ¬ng; nÕu cã thªm mét t©m hån
®Ñp ®Ï ®Ó soi vµo tÊm g¬ng l¬ng t©m th× h¹nh phóc míi thËt trän vÑn”.
(Ng÷ V¨n – 7 / Tr-84,85)
2.3. Còng nh ®o¹n v¨n thuéc c¸c thÓ lo¹i kh¸c, ®o¹n v¨n biÓu c¶m còng cã bè
côc ba phÇn.
Më ®o¹n: Cã thÓ giíi thiÖu sù vËt, c¶nh vËt trong thêi gian vµ kh«ng gian. C¶m
xóc ban ®Çu cña ngêi viÕt.
Ph¸t triÓn ®o¹n: BiÓu lé c¶m xóc, ý nghÜ mét c¸ch cô thÓ, chi tiÕt, s©u s¾c.
KÕt thóc ®o¹n: KÕt ®äng c¶m xóc, ý nghÜ cña m×nh.
2.4. §o¹n v¨n biÓu c¶m chØ thùc sù cã gi¸ trÞ khi t×nh c¶m vµ t tëng hoµ quÖn
víi nhau chÆt chÏ. C¶m xóc ph¶i ch©n thËt, trong s¸ng, t tëng ph¶i tiÕn bé, ®óng ®¾n.
C©u v¨n, lêi v¨n, giäng v¨n ph¶i cã gi¸ trÞ biÓu c¶m.
2.5. Trong v¨n biÓu c¶m, t×nh c¶m con ng êi ®· qua suy nghÜ, kh¸c víi tr¹ng th¸i,
c¶m xóc ( biÓu hiÖn ra nÐt mÆt cö chØ).
2.6. Cã hai c¸ch (lèi) biÓu c¶m.
BiÓu c¶m trùc tiÕp: Th«ng qua c¸ch sö dông c¸c tõ c¶m : «i, hìi, t«i, ta … T¸c
dông béc lé, biÓu hiÖn t×nh c¶m, th¸i ®é ®èi víi sù viÖc cã liªn quan. §iÒu nµy thÊy
râ nhÊt trong th¬ tr÷ t×nh, trong tuú bót, trong ®èi tho¹i néi t©m cña nh©n vËt.
BiÓu c¶m gi¸n tiÕp: Th«ng qua c¸ch miªu t¶ cö chØ, ®éng t¸c, th¸i ®é cña nh©n
vËt vµ t×nh c¶m cña ngêi viÕt.
MÆc dï vËy, biÓu c¶m trùc tiÕp, biÓu c¶m gi¸n tiÕp kh«ng ®èi lËp nhau, kh«ng
t¸ch rêi nhau mµ cÇn ®îc bæ sung cho nhau ®Ó gióp cho biÓu c¶m s©u s¾c tinh tÕ h¬n.
II/ Yªu cÇu cña ®o¹n v¨n biÓu c¶m
Còng nh c¸c bµi v¨n kh¸c, ®o¹n v¨n trong v¨n biÓu c¶m còng cã nh÷ng yªu cÇu
cô thÓ nh»m gióp häc sinh n¾m mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ mÆt h×nh thøc còng nh néi
dung ®o¹n v¨n biÓu c¶m. Tõ ®ã, c¸c em míi cã thÓ viÕt ®o¹n (x©y dùng ®o¹n) ®óng
víi yªu cÇu. §o¹n v¨n biÓu c¶m víi viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cña häc
sinh lµ nh÷ng yªu cÇu, néi dung liªn quan mËt thiÕt víi nhau.
VÒ mÆt h×nh thøc cña ®o¹n v¨n :
Yªu cÇu tríc hÕt lµ häc sinh ph¶i n¾m ®îc dÊu hiÖu, qui íc khi viÕt ®o¹n v¨n
biÓu c¶m:
§o¹n v¨n lµ mét phÇn cña v¨n b¶n ®îc tÝnh tõ chç viÕt hoa lïi ®Çu dßng ®Õn
chç chÊm xuèng hµng.
Tríc khi viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m, gi¸o viªn h íng dÉn cho c¸c em t×m hiÓu ®Ò,
x¸c ®Þnh ý vµ tõ viÖc x¸c ®Þnh ®îc ý chÝnh cña bµi mµ ®i ®Õn x©y dùng c©u chñ ®Ò.
ViÖc viÕt c©u chñ ®Ò ®óng víi ý chÝnh ®· t×m ® îc ë trªn sÏ gióp häc sinh ®Þnh h íng
c¸ch lùa chän néi dung tr×nh bµy theo cÊu tróc diÔn dÞch, qui n¹p hay c¸c kiÓu cÊu
tróc kh¸c. §ång thêi còng ®Þnh híng cho c¸c em lùa chän c¸c phÐp liªn kÕt, ph ¬ng
tiÖn liªn kÕt, c¸ch dïng tõ ng÷ cho phï hîp víi c¶m xóc trong bµi viÕt cña m×nh.
C©u chñ ®Ò cã thÓ ®øng ë ®Çu ®o¹n (theo cÊu tróc diÔn dÞch), cã thÓ ®øng ë cuèi
®o¹n (theo cÊu tróc qui n¹p) v.v…C©u chñ ®Ò ph¶i mang néi dung kh¸i qu¸t, lêi lÏ ng¾n
gän, hµm xóc vµ thêng ®ñ hai thµnh phÇn chÝnh cña c©u : chñ ng÷ vµ vÞ ng÷. C¸c c©u
cßn l¹i trong ®o¹n v¨n cã nhiÖm vô diÔn gi¶i, chøng minh, lµm râ hoÆc kÕt luËn nh÷ng
c¶m xóc ®· thÓ hiÖn trong c©u chñ ®Ò.
C¸c c©u trong ®o¹n v¨n biÓu c¶m ph¶i ®îc liªn kÕt víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ
b»ng c¸c phÐp liªn kÕt, ph¬ng tiÖn liªn kÕt, tõ ng÷- c©u liªn kÕt, hoÆc c¸c mèi quan
hÖ phô thuéc, kh«ng phô thuéc gi÷a c¸c ®o¹n v¨n më bµi, th©n bµi, kÕt bµi.
§o¹n v¨n ph¶i cã sù lùa chän, sö dông ng«n ng÷ trong s¸ng, chuÈn mùc, giµu
gi¸ trÞ biÓu c¶m ®Ó gäi ra ®îc c¶m xóc, t×nh c¶m cña ngêi viÕt, cã søc thuyÕt phôc,
lay ®éng ngêi ®äc, ngêi nghe. Tõ ng÷ Êy ph¶i thÓ hiÖn ®îc th¸i ®é râ rµng cña ngêi
viÕt: ®ã lµ t×nh c¶m buån, vui, yªu ghÐt, hay thÝch thó…Cã thÓ biÓu c¶m trùc tiÕp
hoÆc biÓu c¶m gi¸n tiÕp hoÆc kÕt hîp c¶ hai lèi biÓu c¶m…
VÝ dô 1: Em th¬ng con cß trong bµi ca dao v× th©n phËn, v× c¶nh ngé, v× gieo
neo mµ ph¶i ®i ¨n ®ªm. V¹c míi ®i ¨n ®ªm, “ con cß mµ ®i ¨n ®ªm ” lµ mét nghÞch lÝ
®Çy bi kÞch. Bi kÞch Êy lµm ta r¬i lÖ khi nghe tiÕng kªu th¶m thiÕt cña cß:
“¤ng ¬i «ng vít t«i nao
T«i cã lßng nµo «ng h·y x¸o m¨ng.”
(Lª H¬ng Th¶o, líp 6A – Trêng PTCS Thæ Trang – VÜnh Têng – VÜnh Phóc
N¨m häc 1994 – 1995)
VÝ dô 2: “ H×nh ¶nh ngêi d©n chµi míi ®Ñp lµm sao:
“D©n chµi líi, lµn da ng¨m r¸m n¾ng
C¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m”
VÎ ®Ñp cña ngêi lao ®éng ë ®©y lµ vÎ ®Ñp khoÎ m¹nh vµ trµn trÒ søc sèng. Cã lÏ,
biÓn c¶ vèn gÇn gòi th©n yªu víi hä ®· cho hä vÎ ®Ñp cêng tr¸ng, ®¸ng mÕn Êy”.
(Kh¸nh V©n– Líp 6 V¨n– Trêng THCS TrÇn Phó– H¶i Phßng–
N¨m häc 1993 – 1994)
VÒ mÆt néi dung:
“ §o¹n v¨n biÓu c¶m thÓ hiÖn ® îc c¸c n¨ng lùc: Tri gi¸c ng«n ng÷ nghÖ
thuËt, n¨ng lùc tëng tîng, n¨ng lùc ph©n tÝch, chøng minh, n¨ng lùc c¶m xóc
thÈm mÜ…”
(TrÝch: Gi¶ng d¹y TËp lµm v¨n ë trêng THCS – TS. Lª Xu©n Soan – Nhµ xuÊt
b¶n §¹i häc Quèc gia TP Hå ChÝ Minh).
Trªn ®©y lµ nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n nhÊt ®Ó cã thÓ gi¸o viªn vËn dông v¨n trong
nhµ trêng vµo nghiªn cøu so¹n gi¶ng TËp lµm v¨n, ®Æc biÖt lµ vËn dông vµo c¸c tiÕt
thùc hµnh TËp lµm v¨n vµ lµm v¨n trong trêng THCS.
III/ RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m
RÌn c¸c kÜ n¨ng lµm v¨n nãi chung vµ viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m nãi riªng kh«ng
chØ xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých, yªu cÇu cña m«n häc (mang tÝnh thùc hµnh tæng hîp cao)
trong nhµ trêng THCS mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm, nhiÖm vô cña ngêi thÇy gi¸o trong ch¬ng tr×nh thay s¸ch gi¸o khoa hiÖn nay. §iÒu quan träng nhÊt khi viÕt ®o¹n v¨n biÓu
c¶m lµ häc sinh n¾m v÷ng c¸c thao t¸c, c¸ch thøc tr×nh bµy ®o¹n v¨n biÓu c¶m, ®Ó tõ
c¸c kÜ n¨ng TËp lµm v¨n ph¸t triÓn thµnh kÜ x¶o, thãi quen lµm v¨n.
§Ó thùc hµnh nh÷ng ®iÒu nãi trªn ®©y, chóng ta h·y thö kiÓm chøng b»ng mét vÝ
dô cô thÓ sau:
§Ò bµi: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi ca dao “ §ªm qua ra ®øng bê ao”:
“§ªm qua ra ®øng bê ao,
Tr«ng c¸ c¸ lÆn, tr«ng soa sao mê.
Buån tr«ng con nhÖn ch¨ng t¬,
NhÖn ¬i, nhÖn hìi, nhÖn chê mèi ai ?
Buån tr«ng chªnh chÕch sao mai,
Sao ¬i, sao hìi, nhí ai sao mê ?
§ªm ®ªm tëng gi¶i ng©n hµ,
Chu«i sao tinh ®Èu ®· ba n¨m trßn.
§¸ mßn nhng d¹ ch¼ng mßn
Tµo khª níc ch¶y h·y cßn tr¬ tr¬.”
Trªn ®©y lµ mét bµi v¨n biÓu c¶m vÒ mét bµi ca dao. V× vËy, ®Ò v¨n biÓu c¶m
bao giê còng nªu ra ®îc ®èi tîng biÓu c¶m vµ ®Þnh híng t×nh c¶m cho bµi viÕt. X¸c
®Þnh râ c¸c bíc lµm v¨n biÓu c¶m: T×m hiÓu ®Ò, tÝm ý, lËp dµn ý, viÕt c¸c ®o¹n v¨n
më bµi, th©n bµi, kÕt bµi.
§Ó tiÕn hµnh rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng TËp lµm v¨n, tr íc hÕt häc sinh ph¶i x¸c ®Þnh
ý cho ®o¹n v¨n.
1. X¸c ®Þnh ý cho bµi v¨n biÓu c¶m.
Gi¸o viªn ®Þnh híng cho häc sinh x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò sau:
+ §èi tîng biÓu c¶m trong ®Ò bµi trªn ?
+ Môc ®Ých biÓu c¶m ?
+ C¶m xóc, t×nh c¶m trong c¸c trêng hîp .
+ T×nh c¶m, c¶m xóc ph¶i ch©n thËt, trong s¸ng cã søc thuyÕt phôc.
+ Lêi v¨n, h¬i v¨n, m¹ch v¨n ph¶i phï hîp, gîi c¶m.
Tríc hÕt chóng ta h×nh dung cô thÓ ®èi tîng biÓu c¶m ë ®©y lµ : Bµi ca dao. Bµi
ca dao Êy nãi vÒ lßng th¬ng nhí vµ t×nh c¶m thuû chung cña nh©n vËt tr÷ t×nh khi xa
quª h¬ng.
H×nh thµnh ®îc c¶m xóc t×nh c¶m cña m×nh sau khi ®äc xong bµi ca dao.
Lêi v¨n, giäng v¨n ph¶i bäc lé c¶m xóc, t×nh c¶m ch©n thµnh khi ®äc hiÓu bµi
dao: Bµi ca dao thÊm thÝa bao nçi buån th¬ng tha thiÕt, mong chê, nhí tr«ng…
Qu¸ tr×nh t×m hiÓu ®Ò lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ý cho bµi v¨n biÓu c¶m. ý cña bµi v¨n
n»m ngay trong tõ ng÷, h×nh ¶nh: §ªm qua, ®øng bê ao, tr«ng, buån tr«ng, buån tr«ng(
møc ®é t¨ng dÇn), råi: sao ¬i, sao hìi, tëng, nhí ba n¨m, §µ mßn, d¹ ch¼ng mßn ;
trong kÕt cÊu cña bµi ca dao…. VÊn ®Ò lµ gi¸o viªn tæ chøc híng dÉn nh thÕ nµo ®Ó häc
sinh ph¸t hiÖn ra c¸c ý chÝnh cña bµi mµ ®Ò yªu cÇu. Cã nh vËy viÖc t×m ý, triÓn khai ý
míi trë thµnh kÜ n¨ng ë c¸c em. Tr¸nh t×nh tr¹ng khi viÕt ®o¹n l¹i kh«ng tróng víi ý
m×nh ®· x¸c lËp, viÕt lan man, tõ ng÷ nghÌo nµn kh«ng gäi ra ® îc c¶m xóc, t×nh c¶m
cña ngêi viÕt.
Ch¼ng h¹n theo yªu cÇu cña ®Ò v¨n trªn ®©y, gi¸o viªn tæ chøc cho c¸c em x¸c
®Þnh ®îc c¸c ý chÝnh:
+ Nçi c« ®¬n, buån v¾ng, chê mong.
+ C¶nh vËt víi nçi nhí cè h¬ng.
+ Sù g¾n bã thuû chung cña ngêi l÷ kh¸ch ®èi víi gia ®×nh vµ quª h¬ng.
+ Nçi lßng cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi ca dao vµ c¶m xóc, t×nh c¶m cña
t©m hån con ngêi.
Nh vËy, chóng ta ®· x¸c ®Þnh c¸c ý trong bµi v¨n biÓu c¶m vµ mçi ý trªn ®©y cã
thÓ ®îc x©y dùng b»ng mét hoÆc hai ®o¹n v¨n.
2. X¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò.
Tõ nh÷ng ý ®· ®îc x¸c ®Þnh trªn ®©y, gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh tËp viÕt
c¸c c©u chñ ®Ò. §©y lµ kh©u quan träng trong viÖc t¹o lËp ®o¹n v¨n. V× cã viÕt ® îc
c©u chñ ®Ò th× míi cã thÓ triÓn khai ý cña ®o¹n v¨n vµ lùa chän néi dung tr×nh bµy
cña ®o¹n v¨n.
Tríc hÕt, chóng ta x¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò mang tÝnh kh¸i qu¸t cho toµn bµi v¨n:
Bµi ca dao “ §ªm qua ra ®øng bê ao” diÔn t¶ bao nçi buån th¬ng nhí, c« ®¬n vµ
lßng chung thuû cña ngêi l÷ kh¸ch ®èi víi quª nhµ.
Ta x¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò cho tõng ®o¹n v¨n nh sau:
C©u chñ ®Ò 1: T©m tr¹ng cña ngêi l÷ kh¸ch lu«n lÎ loi, trèng v¾ng, chê tr«ng cø
v¬ng vÊn m·i kh«ng th«i.
C©u chñ ®Ò 2: Nçi nhí quª nhµ cña nh©n vËt tr÷ t×nh diÔn ra triÒn miªn.
C©u chñ ®Ò 3: Lêi th¬ thÊm thÝa bao nçi buån th ¬ng, nhí – tÊm lßng thuû
chung ®èi víi quª nhµ.
C©u chñ ®Ò 4: TÊm lßng thuû chung to¶ s¸ng trong bµi ca vµ t©m hån con ngêi.
Tõ ®ã, gi¸o viªn ®Þnh híng cho c¸c em viÕt c¸c ®o¹n v¨n b»ng viÖc lùa chän c¸c
phÐp liªn kÕt, ph¬ng tiÖn liªn kÕt, tõ ng÷ liªn kÕt v.v..
3. Liªn kÕt ®o¹n v¨n vµ c¸ch dïng tõ, ng÷ khi x©y dùng ®o¹n v¨n.
Còng nh c¸c kiÓu v¨n b¶n kh¸c, bµi v¨n biÓu c¶m lµ mét thÓ thèng nhÊt vÒ
h×nh thøc, hoµn chØnh vÒ néi dung. Trong ®ã, ®o¹n v¨n cã mét vai trß hÕt søc quan
träng trong viÖc cÊu thµnh mét v¨n b¶n biÓu c¶m hoµn chØnh. V× vËy, c¸c c©u, c¸c
®o¹n trong v¨n b¶n ph¶i liªn kÕt víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ.
RÌn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n vµ viÖc sö dông c¸c c¸ch liªn kÕt lµ mét thao t¸c
kh«ng thÓ thiÕu ®îc. C¸c ®o¹n v¨n më bµi, th©n bµi, kÕt bµi cã thÓ ® îc viÕt theo c¸c
c¸ch nh sau.
4. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m.
Tríc hÕt, gi¸o viªn híng dÉn häc sinh n¾m mét c¸ch kh¸i qu¸t yªu cÇu cña c¸c
®o¹n v¨n më bµi, ®o¹n v¨n th©n bµi, ®o¹n v¨n kÕt bµi.
§o¹n v¨n më bµi: Kh¸i qu¸t ®îc c¶m xóc, t×nh c¶m cña ngêi viÕt khi ®äc bµi ca
dao “ §ªm qua ra ®øng bê ao”, nªu lªn nh÷ng Ên tîng s©u s¾c nhÊt cña m×nh.
§o¹n th©n bµi: TriÓn khai m¹ch c¶m xóc, t×nh c¶m cña ngêi viÕt b»ng viÖc sö dông
nh÷ng tõ ng÷ gîi c¶m xóc, t×nh c¶m. LÇn lît nªu lªn nh÷ng suy nghÜ cña riªng m×nh vÒ
nh÷ng khÝa c¹nh cña t¸c phÈm. Kh«ng lan man, dµn ®Òu mµ nªn xo¸y s©u vµo c¸c träng
t©m, träng ®iÓm. Ph¶i ®i “a” qua “b, c, d”.
§o¹n kÕt bµi: Nªu lªn nh÷ng c¶m nghÜ chung, cã thÓ ®¸nh gi¸ vµ liªn hÖ. Tr¸nh
dµi dßng, trïng lÆp, ®¬n ®iÖu.
Thao t¸c c¬ b¶n: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ kh«ng thÓ nãi chung chung mµ rÊt cô thÓ.
Ph¶i chØ ra ®îc yªu thÝch, thó vÞ… ë chç nµo, t¹i sao l¹i yªu thÝch, thó vÞ? NghÜa lµ
ph¶i ph©n tÝch, trÝch dÉn.
Cã lóc ph¶i khen chª. Khen, chª chÝnh lµ viÕt lêi b×nh. Gi¸o viªn qua nh÷ng bµi
gi¶ng cô thÓ, qua viÖc híng dÉn ®äc s¸ch sÏ gióp c¸c em lµm quen dÇn c¸ch b×nh
v¨n, biÕn thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o. Lóc nµo viÕt ® îc lêi b×nh hay, s©u s¾c th× bµi c¶m
nghÜ míi thùc sù mang vÎ ®Ñp trÝ tuÖ.
Cã lóc ph¶i biÕt liªn tëng so s¸nh. Tõ hiÖn tîng nµy mµ nghÜ, mµ nhí ®Õn hiÖn t îng kh¸c tøc lµ liªn tëng.
ViÕt lêi b×nh, so s¸nh, liªn tëng lµ thao t¸c c¬ b¶n trong v¨n biÓu c¶m.
4.1.C¸ch viÕt ®o¹n më bµi trong v¨n biÓu c¶m.
Tríc hÕt ph¶i nãi r»ng më bµi hay nhÊt, biÓu c¶m hay nhÊt lµ ®¹t hai yªu cÇu
sau:
TÝnh kh¸i qu¸t.
TÝnh ®Þnh híng.
Tõ ®ã, ta cã thÓ tr×nh bµy mét ®o¹n v¨n mÉu (®o¹n më bµi) ®Ó häc sinh häc tËp,
b¾t chíc(b¾t chíc nhng kh«ng ghi chÐp nguyªn mÉu), råi vËn dông c¸ch bµi Êy cho
bµi cña m×nh.
Ch¼ng h¹n, khi viÕt ®o¹n v¨n më bµi cho ®Ò bµi trªn ta cã thÓ viÕt nh sau:
Tõ lóc lät lßng, khi cßn n»m trªn n«i, ta ®· ® îc nghe nh÷ng lêi ru ngät ngµo,
xóc ®éng cña bµ, cña mÑ: µ ¬i, “ Anh ®i anh nhí quª nhµ”. Lêi ru Êy cø gi¨ng m¾c
m·i lßng ta. Bµi ca dao “ §ªm qua ra ®øng bê ao” cßn lµ mét kØ niÖm kh«ng phai mê
trong t©m trÝ t«i tõ thuë bÐ th¬. Lín lªn, t«i vÉn thêng ru em nh thÕ:
“§ªm qua ra ®øng bê ao,
Tr«ng c¸ c¸ lÆn, tr«ng sao sao mê.
Buån tr«ng con nhÖn ch¨ng t¬,
NhÖn ¬i, nhÖn hìi, nhÖn chê mèi ai ?
Buån tr«ng chªnh chÕch sao mai,
Sao ¬i, sao hìi, nhí ai sao mê ?
§ªm ®ªm tëng gi¶i ng©n hµ,
Chu«i sao tinh ®Èu ®· ba n¨m trßn.
§¸ mßn nhng d¹ ch¼ng mßn
Tµo khª níc ch¶y h·y cßn tr¬ tr¬.”
§o¹n v¨n trªn ®îc viÕt theo lèi biÓu c¶m trùc tiÕp: biÓu lé c¶m xóc, t×nh c¶m
cña ngêi viÕt th«ng qua viÖc sö dông c¸c tõ ng÷: ta ®· ®îc nghe… kh«ng phai mê
trong t©m trÝ t«i tõ thuë bÐ th¬…
4.2. C¸ch viÕt ®o¹n th©n bµi
Qu¸ tr×nh viÕt ®o¹n v¨n th©n bµi, gi¸o viªn lu ý häc sinh: Giäng v¨n, h¬i v¨n
biÓu c¶m kh«ng gß bã, kh« khan, ®¶m b¶o ®îc c¸c yªu cÇu diÔn ®¹t, dïng tõ, ®Æt
c©u, lùa chän c¸c ®Æc ®iÓm, néi dung tr×nh bµy cña ®o¹n v¨n. NghÜa lµ tuú thuéc vµo
m¹ch c¶m xóc cña ngêi viÕt mµ cã c¸ch lùa chän cho thÝch hîp.
Tõ ®Ò bµi trªn ®©y, ta cã thÓ viÕt c¸c ®o¹n v¨n th©n bµi nh sau( lu ý mçi ®o¹n
v¨n ®îc viÕt ra ph¶i xuÊt ph¸t tõ c¸c ý ®· t×m ®îc ë phÇn trªn).
§o¹n v¨n 1: Thao thøc, lÎ loi, chØ biÕt ra ®øng bê ao, n¬i v¾ng vÎ ë cuèi s©n,
ngâ sau hay bê ao. Cø tr«ng gÇn, tr«ng xa, nh ng nµo thÊy, v× “c¸ lÆn, sao mê” tù bao
giê. C¸c ®iÖp tõ ( tr«ng, c¸, sao) gîi lªn trong lßng l÷ kh¸ch sù buån v¾ng, ch¬i
v¬i…
“ §ªm qua ra ®øng bê ao
Tr«ng c¸ c¸ lÆn, tr«ng sao sao mê”
Nçi niÒm Êy míi chØ diÔn ra “®ªm qua”, cßn ®Çy v¬i trong lßng. Gi÷a ®ªm
khuya trèng v¾ng, kh«ng mét ngêi th©n th¬ng, chØ cßn biÕt “buån tr«ng” vµ khÏ thèt
lªn:
“Buån tr«ng con nhÖn gi¨ng t¬
NhÖn ¬i, nhÖn hìi nhÖn chê mèi ai ?”
NhÖn cán con bÐ tÝ. NhÖn sao thÊu hiÓu nçi buån nhí c« ®¬n cña kÎ xa quª h ¬ng. §ªm ®· vÒ khuya, sao mai ®· “chªnh chÕch” n»m nghiªng nghiªng trªn bÇu
trêi. Råi “sao mê” s¾p tµn canh. VÉn chØ mét m×nh li kh¸ch c« ®¬n vµ tr¬ träi.
L¹i“buån tr«ng” lªn bÇu trêi, khi hái “sao mai” ®Ó trang tr¶i lßng m×nh:
“ Buån tr«ng chªnh chÕch sao mai,
Sao ¬i, sao hìi nhí ai sao mê ? ”
Nçi buån nhí quª h¬ng, ngêi th©n kh«ng sao kÓ xiÕt ! Sau lêi c¶m th¸n “nhÖn
¬i, nhÖn hìi?”, “sao ¬i, sao hìi?” lµ nh÷ng tiÕng khÏ thë dµi, cÊt lªn, nh÷ng giät lÖ r ng rng r¬i xuèng. §ã lµ t©m tr¹ng lÎ loi, trèng v¾ng, chê tr«ng cø v ¬ng vÊn m·i
kh«ng th«i.
C©u in ®Ëm trong ®o¹n v¨n trªn lµ c©u chñ ®Ò (cßn gäi lµ c©u chèt) ®øng ë vÞ trÝ
cuèi ®o¹n cã t¸c dông kh¸i qu¸t c¶m xóc t©m tr¹ng cña ng êi l÷ kh¸ch ®îc diÔn gi¶i ë
c¸c c©u trªn. C©u chèt nµy chÝnh lµ c©u chñ ®Ò mµ ta ®· x¸c ®Þnh ë phÇn trªn.
§o¹nv¨n 2:
Nçi nhí quª nhµ cña nh©n vËt tr÷ t×nh cø diÔn ra triÒn miªn . Kh«ng chØ míi
“®ªm qua” mµ diÔn ra trong “®ªm ®ªm”. Kh«ng chØ mét th¸ng, mét n¨m mµ lµ ®·
“ba n¨m trßn”, mét thêi gian dµi. Kh«ng chØ “buån tr«ng” mµ lµ“tëng”, lµ “ nhí”,
day døt triÒn miªn, kh«ng ngu«i. Ch÷ "tëng" lµ mét nÐt t©m tr¹ng buån nhí, ngãng
tr«ng v« cïng da diÕt:
“§ªm ®ªm tëng d¶i Ng©n Hµ
Chu«i sao Tinh §Èu ®· ba n¨m råi”.
§Õn ®o¹n v¨n nµy c©u chñ ®Ò l¹i ®Æt ë ®Çu ®o¹n ®Ó nªu lªn “nçi nhí” mang tÝnh
kh¸i qu¸t nhÊt, hµm xóc nhÊt cho toµn ®o¹n v¨n.
§o¹n v¨n thø ba:
Hai c©u cuèi lµ h×nh ¶nh t¬ng ph¶n rÊt ®Æc s¾c: “®¸ mßn” víi “d¹ ch¼ng mßn”:
“§¸ mßn nhng d¹ ch¼ng mßn
Tµo khª níc ch¶y h·y cßn tr¬ tr¬.”
Lêi th¬ thÊm thÝa bao nçi buån th ¬ng nhí vµ c« ®¬n - ®ã lµ tÊm lßng th ¬ng
nhí, thuû chung ®èi víi quª nhµ.
Nh vËy, m« h×nh c¬ b¶n cña ®o¹n v¨n biÓu c¶m lµ diÔn dÞch vµ qui n¹p. Nã phï
hîp víi m¹ch c¶m xóc, t×nh c¶m cña ng êi viÕt. LuyÖn viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m ë yªu
cÇu kh«ng khã kh¨n l¾m lµ nh c¸ch tr×nh bµy trªn. Tuy nhiªn, ®Ó viÕt ®îc ®o¹n v¨n
theo c¸c c¸ch trªn, th× ngêi viÕt ph¶i b¸m s¸t c¸c ý cña bµi, råi luyÖn viÕt víi tõng ý
chÝnh ®· ®îc x¸c ®Þnh vµ c¸c c©u chñ ®Ò ®· ®îc x¸c lËp ban ®Çu.
4.3.C¸ch viÕt ®o¹n v¨n kÕt bµi.
§o¹n v¨n kÕt bµi nªu lªn c¶m nghÜ chung, cã thÓ ®¸nh gi¸ vµ liªn hÖ. V× vËy, ®Ó
cã ®îc mét bµi v¨n hoµn chØnh kh«ng thÓ kh«ng viÕt ®o¹n kÕt bµi.
Tõ c©u chñ ®Ò ®· x¸c ®Þnh ®îc nh ë trªn, ta cã thÓ viÕt ®o¹n v¨n kÕt bµi nh sau:
Ca dao lµ mét tÊm lßng. “Tµo Khª níc ch¶y h·y cßn tr¬ tr¬” lµ tÊm lßng cña
nh©n d©n, cña nh÷ng ai xa gÇn, cña «ng t«i, bµ t«i, mÑ t«i, chÞ em t«i … TÊm lßng
son s¾t thuû chung ®èi víi gia ®×nh, quª h ¬ng lu«n to¶ s¸ng trong bµi ca dao vµ t©m
hån con ngêi.
Tãm l¹i, rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n trong bµi v¨n biÓu c¶m lµ thùc hiÖn c¸c
thao t¸c t×m hiÓu ®Ò, t×m ý, x©y dùng c©u chñ ®Ò- ®Ó tõ ®ã ®Þnh h íng cho viÖc x©y
®ùng tõng ®o¹n v¨n. Cø tËp ®i tËp l¹i nh thÕ ta sÏ thµnh th¹o. Kh«ng ph¶i chØ thµnh
th¹o dùng ®o¹n ®éc lËp mµ thµnh th¹o vµ nh¹y c¶m trong dùng ®o¹n cña bµi v¨n biÓu
c¶m. Tõ viÖc “TËp lµm” ®Õn viÖc “lµm v¨n” lµ mét qu¸ tr×nh ®i tõ viÖc rÌn luyÖn kÜ
n¨ng cÇn thiÕt ®Õn kÜ x¶o (thãi quen, thµnh th¹o)– Kh«ng khã nh ng còng kh«ng
®¬n gi¶n chót nµo nÕu c¶ thÇy vµ trß kh«ng chuyªn t©m vµ kh«ng yªu thiÕt tha mét
t¸c phÈm v¨n häc.
Vµ thao t¸c cuèi cïng trong mét giê luyÖn viÕt ®o¹n v¨n lµ : LuyÖn “nhËn xÐt
v¨n ngêi, söa v¨n m×nh”.
Mét sè c¸ch luyÖn tËp viÕt v¨n biÓu c¶m ë ®©y kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ nh ng lµ c¸ch
c¬ b¶n, chóng ta nªn cè g¾ng thùc hµnh. Tríc khi thùc hµnh ®Ò bµi c¸c em ®äc kÜ
phÇn dÉn gi¶i, miªu t¶ vÒ c¸c c¸ch Êy, tiÕp nhËn vÒ mÆt lÝ thuyÕt råi b¾t tay vµo lµm
theo s¸ng t¹o.
Trong kh©u tiÕn hµnh nÕu thÊy cã g× cha hîp lÝ víi m×nh th× cÇn cã sù ®iÒu chØnh
hoÆc s¸ng t¹o thªm.
C/ TiÕn hµnh thùc nghiÖm
§Ó kiÓm chøng kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m cña häc sinh t«i tiÕn hµnh c¸c b íc thùc nghiÖm sau:
- Chän ®èi tîng häc sinh ®¹i trµ ë hai líp: 7A vµ 7C (§ñ 3 ®èi t îng: giái, kh¸,
TB, yÕu).
- VÒ c¬ së vËt chÊt: Phßng häc th«ng tho¸ng, cã ®ñ bµn ghÕ, ®iÖn l íi ®Ó phôc vô
D¹y - Häc.
- Sù chuÊn bÞ cña gi¸o viªn ë 2 líp:
+ ë líp 7A: Chóng t«i tæ chøc «n tËp c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc vÒ kiÓu lo¹i biÓu
c¶m.
+ ë líp 7C: Chóng t«i tæ chøc cho c¸c em rÌn luyÖn c¸ch viÕt c¸c ®o¹n v¨n BiÓu
c¶m.
- Sù chuÈn bÞ cña häc sinh:
+ S¸ch gi¸o khoa, vë ghi, vë nh¸p, vë bµi bËp, c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi
häc: C¸ch c¶m thô c¸c d¹ng TËp lµm v¨n - Líp 6,7
- VÒ thêi gian: D¹y - Häc 3 tiÕt/líp. Bè trÝ häc 2 buæi chiÒu (Ngoµi giê häc
chÝnh kho¸).
- Ra ®Ò: Yªu cÇu cña ®Ò bµi ph¶i mang tÝnh võa søc, tÝnh khoa häc, chÝnh x¸c,
phï hîp víi ®èi tîng häc sinh líp 7.
§Ò bµi1: C¶m nhËn cña em sau khi ®äc bµi th¬ "C¶nh khuya" cña Hå ChÝ Minh.
(Líp 7A)
§Ò bµi2: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ "R»m th¸ng giªng" cña Hå ChÝ Minh.
(Líp 7C)
* Qui tr×nh D¹y - Häc
ë líp 7A - Chóng t«i thùc hiÖn c¸c bíc sau:
Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng b»ng viÖc kiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña c¸c em vµ
GV chän mét bµi v¨n biÓu c¶m cho HS ®äc tr íc líp råi x¸c ®Þnh c¸c phÇn trong bµi
lµm cña ngêi viÕt - Tr×nh bµy c¸c ý chÝnh trong mçi phÇn: Më bµi, Th©n bµi, kÕt bµi.
Ho¹t ®éng 2: GV tæ chøc cho HS «n tËp c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n
BiÓu c¶m. Cô thÓ:
I/ Kh¸i niÖm v¨n BiÓu c¶m.
II/ §Æc ®iÓm cña v¨n BiÓu c¶m.
III/ C¸c yªu cÇu khi lµm bµi v¨n BiÓu c¶m.
Ho¹t ®éng 3: GV tæ chøc cho ngêi häc viÕt c¸c ®o¹n v¨n biÓu c¶m theo yªu cÇu
cña ngêi d¹y. §èi tîng biÓu c¶m lµ mét sè t¸c phÈm th¬, hoÆc ®o¹n th¬.
Ho¹t ®éng 4: GV cho líp tiÕn hµnh th¶o luËn vµ nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ c¸c ®o¹n
v¨n cña HS.
Ho¹t ®éng 5: GV cñng cè kiÕn thøc vµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t b»ng ®Ò bµi sau:
C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ "R»m th¸ng giªng" cña Hå ChÝ minh.
Ho¹t ®éng 6: GV thu bµi vµ dÆn dß HS.
ë líp 7C - Chóng t«i thùc hiÖn c¸c bíc sau:
Ho¹t ®éng 1: GV tæ chøc cho HS n¾m l¹i c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc sau:
I/ Kh¸i niÖm v¨n BiÓu c¶m.
II/ §Æc ®iÓm cña v¨n BiÓu c¶m.
III/ C¸c yªu cÇu khi lµm bµi v¨n BiÓu c¶m.
Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m:
1. X¸c ®Þnh ý cho bµi v¨n BiÓu c¶m.
2. X¸c c©u chñ ®Ò cho mçi ®o¹n v¨n.
3. Liªn kÕt ®o¹n v¨n vµ c¸ch dïng tõ ng÷ khi x©y dùng ®o¹n v¨n.
4. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n BiÓu c¶m:
4.1. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n Më bµi.
4.2 .C¸ch viÕt ®o¹n v¨n Th©n bµi.
4.3. C¸ch viÕt ®o¹n v¨n KÕt bµi.
Ho¹t ®éng 3: GV cñng cè c¸ch viÕt ®o¹n v¨n BiÓu c¶m vµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t
b»ng ®Ò bµi sau:
§Ò bµi: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ "R»m th¸ng giªng" cña Hå ChÝ Minh.
Ho¹t ®éng 4: GV thu bµi vµ dÆn dß HS.
KÕt qu¶ ®¹t ®îc nh sau
Giái
Ph©n lo¹i
Líp
7A = 35
7C = 37
Kh¸
Trung b×nh
yÕu, kÐm
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
0
3
0
8
2
11
5.7
29
13
15
37.3
41
20
8
57
22
NhËn xÐt chung qua 2 kÕt qu¶ trªn
Qua qu¸ tr×nh D¹y - Häc vµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc nghiÖm theo ph ¬ng ph¸p
tÝch cùc, chóng t«i nhËn thÊy mét sè ®iÓm sau:
§èi víi viÖc tæ chøc D¹y - Häc ë líp 7A - khi cha vËn dông triÖt ®Ó ph¬ng ph¸p
tÝch cùc theo chuyªn ®Ò thay SGK THCS vµ c¸c b íc tiÕn hµnh nh ®· tr×nh bÇy trªn
®©y chóng ta thÊy: Sè bµi kh¸, giái chiÓm tØ lÖ qu¸ thÊp. Sè bµi ®iÓm yÕu, kÐm vÉn
chiÕm tØ lÖ lÖ cao.
Râ rµng nÕu kh«ng cã sù nghiªn cøu, ®Çu t c¸c c¸ch d¹y häc, «n luyÖn cho HS
th× hiÖu qu¶ thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n cña c¸c em lµ rÊt thÊp. NÕu kh«ng
tæ chøc c¸c buæi «n tËp mét c¸ch bµi b¶n, khoa häc ®óng theo ph ¬ng ph¸p ®æi míi
th× sÏ t¹o cho c¸c em sù høng thó, say mª, tÝch cùc trong giê lµm v¨n.
Ngîc l¹i khi ®· vËn dông triÖt ®Ó c¸c bíc d¹y häc lµm v¨n (nh ®· thùc hiÖn ë líp
7C) th× häc sinh hoµn toµn chñ ®éng t×m hiÓu, chiÕm lÜnh kiÕn thøc vµ vËn dông c¸c
kÜ n¨ng lµm v¨n vµo qu¸ tr×nh x©y dùng ®o¹n v¨n - t¹o lËp v¨n b¶n. Vµ tÊt yÕu HS sÏ
thÝch häc ph©n m«n TLV. HiÖu qu¶ d¹y häc sÏ cao h¬n.
Qua ®©y chóng ta thÊy: Thêi lîng giµnh cho luyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n trong tiÕt
d¹y chÝnh kho¸ lµ qu¸ Ýt. V× vËy, HS cha ®îc rÌn luyÖn nhiÒu ®Ó viÕt ®o¹n, t¹o lËp
v¨n b¶n.
§iÒu cèt lâi lµ lµm sao ®ã trªn mçi trang gi¸o ¸n, mçi tiÕt d¹y häc thùc hµnh –
rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n cho häc sinh ®Òu thÓ hiÖn tÝnh nghiªm tóc cña ng êi d¹y vµ
nh÷ng nÐt t×nh c¶m nghÒ nghiÖp, t×nh yªu con trÎ, nh÷ng dÊu Ên c¶m xóc c¸ nh©n
trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu, nghiªn cøu, so¹n gi¶ng.
* Mét vµi ®o¹n v¨n tiªu biÓu:
1.
“Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng giµ,
Nói bao nhiªu tuæi gäi lµ nói non ?
Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng trßn
Nói bao nhiªu tuæi nói cßn tr¬ tr¬ ?"
( Ca dao)
Bµi ca dao “ Tr¨ng bao nhiªu tuæi tr¨ng giµ”, ® îc viÕt b»ng th¬ lôc b¸t vµ
c©u hái tu tõ. Tr¨ng vµ nói lµ hai Èn dô. Sù ®èi ®¸p ë ®©y kh«ng ph¶i lµ c©u ®è vÒ
thiªn nhiªn ( nói, tr¨ng) nh cã ngêi ®· nhÇm tëng. Mµ sù giao, ím hái ( ím duyªn)
rÊt t×nh tø, tÕ nhÞ cña trai g¸i lµng quª ngµy xa. Métk c¸ch tá t×nh rÊt duyªn d¸ng vµ
biÓu c¶m.
2.
“Tra vÒ ®Õn sau ®åi
Gäi con nh mäi bËn
Mµ kh«ng nghe tr¶ lêi
Th× mÑ ¬i ®õng giËn
Nh×n vë bµi to¸n ®è
Con lµm cßn dë dang
Bá quªn bªn cöa sæ
§õng b¶o con kh«ng ngoan
S©n nhµ ®Çy l¸ rông
MÑ ®õng tr¸ch con lêi
ThÊy ¸o con ®Ém m¸u
MÑ ®õng khãc mÑ ¬i !
GiÆc mÜ nã nh»m con
Mµ b¾n vµo tim mÑ
§õng khãc con mÑ nhÐ
Khãc sao h¶ c¨m thï”.
( NguyÔn Lª)
Bµi th¬ “ MÑ” cña NguyÔn Lª nãi lªn nçi ®au ®ín vµ cµ c¨m thï cña ng êi
mÑ cã ®øa con ngoan bÞ m¸y bay MÜ b¾n chÕt . Vë bµi to¸n ®è cßn dë dang con ®Ó
l¹i bªn cöa sæ; ChiÕc ¸o ®Ém m¸u cña con… nh nh÷ng vËt kÝ th¸c ®au th¬ng. Hån
con hiÖn vÒ nãi víi mÑ, an ñi mÑ. Con vèn rÊt ngoan ngo·n, nh ng nay con kh«ng thÓ
nµo quÐt s©n gióp mÑ ®îc n÷a råi…GiÆc mÜ b¨n chªt con lµ chóng nã ®· b¨n vµo
tim mÑ. “§õng khãc con mÑ nhД, v× khãc con “ sao h¶ c¨m thï ” mÑ ¬i ! Mét tø th¬
rÊt ®éc ®¸o nãi lªn nçi lßng ®au th¬ng con vµ c¨m thï giÆc MÜ cña bµ mÑ ViÖt Nam.
Nhµ biÓu lé niÒm c¶m th¬ng ®au ®ín ®èi víi nh÷ng em th¬ gÇn xa ®· bÞ giÆc MÜ giÕt
h¹i mét c¸ch tµn ¸c.
3.
“ B·o bïng th©n bäc lÊy th©n,
Tay «m, tay nÝu, tre gÇn nhau thªm”.
§Êy lµ hai c©u th¬ ®Æc s¾c nhÊt trong bµi “ Tre ViÖt Nam” cña NguyÔn Duy.
Tre kh«ng chØ lµ vÎ ®Ñp th©n mËt cña lµng quª ViÖt Nam mµ lµ biÓu t îng cho nh÷ng
phÈm chÊt cao quý cña ngêi d©n ViÖt Nam. Còng nh tre g¾n bã víi nhau “ nªn luü,
nªn thµnh”, ngêi d©n cµy ViÖt Nam, trong “b·o bïng”, gian khæ, biÕt yªu th¬ng ®oµn
kÕt che chë nhau “ th©n bäc lÊy th©n”, b¶o vÖ nhau “ tay «m tay nÝu” ®Ó cïng tån
t¹i, ph¸t triÓn trong h¹nh phóc. §iÖp tõ lµm cho ý th¬ ® îc nhÊn m¹nh, giäng th¬ ªm
¸i nhÞp nhµng, gîi c¶m. NiÒm th¬ng mÕn vµ tù hµo cña t¸c gi¶ ® îc diÔn t¶ trong
mét vÇn th¬ hµm sóc, h×nh tîng vµ truyÒn c¶m s©u s¾c.
4.. §ªm ®· vÒ khuya, kh«ng gian yªn tÜnh. chØ cã suèi trong thanh nh tiÕng h¸t
tõ xa väng l¹i. Tr¨ng s¸ng v»ng vÆc «m trïm nh÷ng ngän c©y. Bãng hoa in trªn mÆt
®Êt t¹o nªn nh÷ng chïm hoa lung linh. Gi÷a c¶nh khuya léng lÉy yªu kiÒu Êy cã mét
ngêi cha ngñ, ®ã lµ B¸c kÝnh yªu. B¸c cha ngñ kh«ng ph¶i ®Ó ng¾m c¶nh ®Ñp mµ
v× lßng cßn nÆng nçi lo toan viÖc níc…”.
5.
"Mét bÕp löa chên vên s¬ng sím
Mét bÕp löa Êp iu nång ®îm
Ch¸u th¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng ma”
Ngän löa “ chên vên s¬ng sím” lµ ngän löa thùc trong lßng bÕp, bËp bïng nhen
lªn mçi sím mai. Nhng ngän löa “ Êp iu nång ®îm” lµ ngän löa cña t×nh bµ ch¨m
sãc cu mang theo tr×nh tù th¬, ngän löa chËp chên, bËp bïng, h×nh t îng th¬ cø tá
dÇn, tá dÇn: Bªn bÕp löa lµ d¸ng h×nh cña bµ qua n¾ng ma, n¨m th¸ng.
( Bµi lµm cña häc sinh)
PhÇn thø ba: kÕt luËn vµ ®Ò xuÊt
1. ViÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS cã tÇm quan träng
rÊt lín trong viÖc d¹y vµ häc TËp lµm v¨n. Nã chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt trong viÖc thùc
hiÖn môc tiªu chung cña trêng THCS, gãp phÇn h×nh thµnh con ngêi cã tr×nh ®é häc
vÊn phæ th«ng c¬ së, chuÈn bÞ cho hä häc ë bËc cao h¬n, hoÆc vËn dông vµo thùc tiÔn
cuéc s«ng.
XÐt vÒ m«n häc, ®©y lµ ph©n m«n thùc hµnh tæng hîp ë møc ®é cao cña ph©n
m«n V¨n vµ TiÕng ViÖt, nã cã mèi t ¬ng quan chÆt chÏ víi v¨n vµ TiÕng ViÕt. D¹y
luyÖn viÕt ®o¹n v¨n lµ d¹y cho häc sinh n¾m b¾t v¨n b¶n, biÕt x©y dùng c¸c lo¹i v¨n
b¶n th«ng thêng. Ta hiÓu ®Çy ®ñ r»ng d¹y c¸ch viÕt ®o¹n v¨n lµ d¹y cho häc sinh
hiÓu tõng lo¹i v¨n b¶n cô thÓ, c¸ch x©y dùng ®o¹n v¨n trong bÊt k× lo¹i v¨n b¶n nµo.
§©y lµ bíc ®i, thao t¸c, c¸ch thøc trong qu¸ tr×nh häc tËp v¨n b¶n.
Trong ch¬ng tr×nh hiÖn nay, bé m«n TËp lµm v¨n ®îc tÝch hîp cïng ph©n m«n
V¨n vµ TiÕng ViÖt trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n míi .TiÕt d¹y dùng ®o¹n trong v¨n
b¶n còng ®îc quan t©m nhiÒu h¬n trong viÖc n¾m ®î thÓ lo¹i trong ch¬ng tr×nh. Tõ
®ã, rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng diÔn ®¹t ®óng vµ hay b»ng c¸c h×nh thøc, thao t¸c
mµ chñ yÕu lµ viÕt ®o¹n v¨n mét c¸ch s¸ng t¹o tæng hîp nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu ®îc
qua ph©n m«n TiÕng ViÖt vµ v¨n häc. ViÕt ®óng, viÕt hay lµ nhiÖm vô hµng ®Çu mµ
gi¸o viªn quan t©m, yªu cÇu viÕt ®óng vÒ ®Ò tµi thÓ lo¹i, nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c
nhau trong cuéc sèng ®Æt ra cho c¸c em. Ngoµi ra, qua viÖc rÌn luyÖn viÕt ®o¹n v¨n
còng trùc tiÕp tham gia rÌn luyÖn mét sè ®øc tÝnh cho sinh nh lßng nh©n ¸i, tÝnh
trung thùc, sù kiªn tr× lßng dòng c¶m…ViÕt ®o¹n v¨n gãp phÇn ph¸t triÓn trÝ t ëng tîng, ãc s¸ng t¹o ®Ó tö tõ ®ã gióp c¸c em biÕt ph©n biÖt c¸i sai, c¸i tèt, c¸i xÊu... Vµ
còng tõ ®©y c¸c em ®îc nu«i dìng t©m hån v¬n tíi c¸i tèt ®Ñp h¬n.
Qua tiÕt häc, ta n¾m ®îc u thÕ cña häc sinh vµ ph¸t huy ®îc nh÷ng kh¶ n¨ng
lµm v¨n cña c¸c em. Tõ ®ã, häc sinh cã dÞp ®Ó uèn n¾n ®iÒu chØnh, h¹n chÕ nh÷ng
lÖch l¹c trong nhËn thøc, ®êi sèng t tëng t×nh c¶m cña cña c¸c em. Còng tõ ®ã, hiÖu
qu¶ gi¸o dôc cña TËp lµm v¨n nãi chung, viÕt ®o¹n v¨n nãi riªng ® îc n©ng cao vµ ®îc häc sinh yªu thÝch.
Qua viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, häc sinh ®îc uèn n¾n, ®iÒu chØnh, h¹n
chÕ nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh lµm v¨n ë nh÷ng cÊp häc cao h¬n. Ngoµi ra c¸c
em cßn ®îc båi dìng vÒ t©m hån, trÝ tuÖ, biÕt rung ®éng tríc c¸i ®Ñp, biÕt híng tíi
gi¸ trÞ thÈm mÜ, cã n¨ng lùc sö dông ng«n ng÷, bjiÕt tÝch luü vèn tri thøc vµ vËn dông
trong giao tiÕp ë mäi hoµn c¶nh kh¸c nhau. Dïng tõ ®Æt c©u, viÕt ®o¹n sÏ ® îc c¸c em
vËn dông tèt trong mäi ®iÒu kiÖn ®Ó h íng tíi c¸i ch©n – thiÖn – mÜ, biÕt tù hµo vµ
sö dông TiÕng ViÖt trong s¸ng, hoµn mÜ h¬n.
Còng tõ viÖc rÌn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n gióp häc sinh vËn dông ®Ó viÕt ® îc nhiÒu
®o¹n v¨n vµ viÕt tèt ë nhiÒu thÓ lo¹i.
2. Tuy nhiªn, viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. V×
®©y lµ mét tiÕt khã cña m«n häc, nÕu ®¬n thuÇn gi¸o viªn kh«ng h íng dÉn cô thÓ vÒ
c¸ch t×m hiÓu ®Ò, t×m ý, mçi ý t¬ng øng víi bao nhiªu ®o¹n trong v¨n b¶n. HoÆc häc
sinh cha t×m ®îc c©u chñ ®Ò ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn më réng thµnh ®o¹n v¨n. §Ó tÝch hîp
®îc víi v¨n vµ TiÕng ViÖt, gi¸o viªn ch a híng dÉn kh¸i niÖm ®o¹n v¨n, c©u chñ ®Ò,
quan hÖ gi÷a c¸c c©u vµ c¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n. Qua ®ã, gióp häc sinh rÌn luyÖn kÜ
n¨ng viÕt ®o¹n v¨n theo c¸c yªu cÇu vÒ cÊu tróc vµ ng÷ nghÜa.
H¹n chÕ n÷a lµ trong ch¬ng tr×nh SGK Ng÷ V¨n THCS häc sinh kh«ng ®îc häc
c¸c néi dung tr×nh bµy trong ®o¹n v¨n theo c¸c ®Æc ®iÓm, cÊu tróc diÔn dich, qui n¹p,
song hµnh, mãc xÝch. Do ®ã, khi x©y dùng ®o¹n v¨n, häc sinh rÊt lóng tóng trong
viÖc ®Æt vÞ trÝ c©u chñ ®Ò trong ®o¹n.
H¬n n÷a, trong qu¸ tr×nh luyÖn viÕt c¸c ®o¹n v¨n, häc sinh cßn lóng tóng trong
viÖc t×m hiÓu ®Ò, x¸c ®Þnh ý, x©y dùng c©u chñ ®Ò. Khi lùa chän c¸c phÐp liªn kÕt
c©u, liªn kÕt ®o¹n trong v¨n b¶n c¸c em cßn vông vÒ, ®«i khi kh«ng n¾m v÷ng c¸c
®¬n vÞ kiÕn thøc nµy. Vµ viÖc lùa chän, dïng tõ ®Æt c©u ë mét sè häc sinh cßn nhiÒu
h¹n chÕ: nh dïng tõ, ng÷ kh«ng trong s¸ng, thiÕu trau chuèt, tõ ng÷ kh«ng cã tÝnh
l«gic.
H¬n n÷a, gi¸o viªn cha thËt kiªn tr× trong viÖc cung cÊp nh÷ng ®¬n vÞ kݪn thøc
vÒ x¸c ®Þnh ý, viÕt c©u chñ ®Ò, x©y dùng ®o¹n theo c¸c ®Æc ®iÓm (diÔn dÞch, qui
n¹p…), c¸c phÐp liªn kÕt c©u, liªn kÕt ®o¹n, vµ uèn n¾n c¸ch viÕt ®o¹n cho häc sinh.
kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt
S¾p xÕp sè lîng kiÕn thøc hîp lÝ cho mét tiÕt d¹y cã kh¶ n¨ng ph¸t huy ® îc
tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh mµ c¸c em häc kh«ng bÞ nhµm ch¸n.
C¸c ®o¹n v¨n mÉu ph¶i ®a d¹ng phong phó h¬n vÒ tõng lîng kiÕn thøc.
TiÕt häc mang nÆng tÝnh thùc hµnh, nªn cho häc sinh thùc hµnh nhiÒu, viÕt
nhiÒu c¸c ®o¹n v¨n (tÊt nhiªn kh«ng qóa thêi gian tiÕt häc vµ søc tiÕp thu cña häc
sinh).
Trong viÖc ®¸nh gi¸, gi¸o viªn cÇn quan t©m, nhËn xÐt ®óng tr íc n¨ng lùc thùc
hµnh cña mçi häc sinh. ë ®©y ®ßi hái sù nh¹y c¶m cña thÇy tr íc yªu cÇu thùc hµnh,
tríc nh÷ng thao t¸c vµ kÜ n¨ng thùc hµnh cña häc sinh. Yªu cÇu gi¸o viªn dµy c«ng
luyÖn tËp cho c¸c em, kiªn tr× trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh«ng nªn nãng véi, cã
tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. Tuú tõng ®èi t îng ë c¸c khèi líp, tuú tõng vïng ®Ó cã ph ¬ng ph¸p vËn dông ®óng ®¾n. Víi ph¬ng ch©m lµ ngêi truyÒn ®¹t kiÕn thøc vµ chñ
thÓ tiÕp nhËn kiÕn thøc vµ môc ®Ých cuèi cïng lµ viÕt ® îc c¸c ®o¹n v¨n s¸ng t¹o víi
®Çy ®ñ c¸c kÜ n¨ng mµ c¸c em tiÕp thu ®îc.
VÒ sè lîng tiÕt häc viÕt ®o¹n v¨n cßn qu¸ Ýt, nªn t¨ng c êng thªm sè lîng còng
nh thêi gian cÇn ®îc ph©n bè c©n ®èi hµi hoµ ®Ó tr¸nh häc sinh ng¹i häc c¨ng th¼ng
mµ ngîc l¹i c¸c em ham häc h¬n.
Trong sù ph¸t triÓn ®i lªn cña ®Êt níc vµ cña v¨n häc níc nhµ, v¨n häc nh©n
lo¹i, trong ®ã cã kh«ng Ýt c¸c nh©n tµi ®Êt níc lµ gi¸o viªn, lµ häc sinh- chñnh©n t¬ng
lai cña ®Êt níc. V× vËy viÖc d¹y ch÷, d¹y ngêi lµ rÊt cÇn thiÕt. §Æc biÖt trong nhµ tr êng THCS viÖc h×nh thµnh nh©n c¸ch, viÖc tiÕp cËn víi kiÕn thøc nh©n lo¹i, ph©n biÖt
c¸i tèt, c¸i xÊu, c¸i ph¶i c¸i tr¸i ®èi víi häc sinh còng lµ vÊn ®Ò then chèt. H¬n n÷a,
gióp c¸c em ham häc, thÝch häc m«n v¨n (trong ®ã cã m«n TËp lµm v¨n, thùc hµnh
c¸c kÜ n¨ng viÕt c¸c ®o¹n v¨n) còng lµ vÊn ®Ò mµ giÊo viªn cÇn nghiªn cøu.
V× vËy, chóng ta cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Ó ph¸t huy nh÷ng tµi n¨ng s½n cã cßn
tiÒm Èn trong mçi c¸ nh©n häc sinh, gióp c¸c em hoµn thiÖn nh©n c¸ch, ph¸t huy vèn
tri thøc cña nh©n lo¹i lµm giµu cho quª h¬ng ®Êt níc.
- Xem thêm -
.DOC 
21 
111 
58 
