Tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm môn tiếng anh khối thpt

Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung më ®Çu I- Lý do chän ®Ò tµi Cïng víi sù thay ®æi lín lao cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, níc ta ®ang cã sù “chuyÓn m×nh” trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. ViÖt Nam ®ang phÊn ®Êu trë thµnh mét quèc gia cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, d©n giÇu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. §øng tríc thùc tÕ ®ã, ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ViÖt nam ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc vµ vËn héi míi. Nã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®æi míi trong hÖ thèng gi¸o dôc mµ nghÞ quyÕt Trung ¬ng (Kho¸ 8) ®· nªu: “§æi míi m¹nh mÏ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn nÕp t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc. Tõng bíc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc. §¶m b¶o ®iÒu kiÖn vµ thêi gian tù häc, tù nghiªn cøu cña häc sinh” Môc 2, ®iÒu 4 trong luËt gi¸o dôc cña níc ta nªu râ “Ph¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc , båi dìng n¨ng lùc tù häc, lßng say mª häc tËp vµ ý chÝ v¬n lªn” Thùc tÕ tõ nh÷ng n¨m 90, viÖc ®æi míi vÒ môc tiªu, néi dung ch¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa tiÕng Anh ë bËc trung häc phæ th«ng theo nh÷ng ®Þnh híng cña c¶i c¸ch gi¸o dôc ®· ®îc tiÕn hµnh vµ ®· t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò quan träng cho viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÕng Anh . C¸c nhµ gi¸o dôc t©m huyÕt ®· ra søc t×m tßi vµ thö nghiÖm nhiÒu ph¬ng ph¸p d¹y häc míi:” D¹y häc theo híng tÝch cùc lÊy häc sinh lµm trung t©m”, nh»m ph¸t huy tÝch tÝch cùc, t duy s¸ng t¹o, chñ ®éng cña häc sinh n©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng qu¸ tr×nh d¹y häc. Trong hoµn c¶nh hiÖn t¹i cña ViÖt nam ®ang ë chÆng ®Çu cña con ®êng ®æi míi, gi¸o dôc cßn nhiÒu khã kh¨n, ®iÒu kiÖn ®Çu t cho c¬ së vËt chÊt cßn h¹n chÕ nh: thiÕu phßng häc, dông cô tµi liÖu, líp qu¸ ®«ng... VËy lµm thÕ nµo ®Ó ¸p dông ®îc c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y m«n tiÕng Anh – mét m«n häc mµ häc sinh tõ tríc ®Õn nay vÉn coi lµ m«n “phô”, m«n “häc thuéc lßng”? Lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh kh¾c phôc ®îc t©m lÝ nµy? §Ó häc sinh trë nªn yªu thÝch høng thó víi bé m«n, giê häc kh«ng c¶m thÊy nhµm ch¸n, tÎ nh¹t vµ ®ång thêi còng kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm h¹n chÕ do hoµn c¶nh hiÖn t¹i cña níc nhµ. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ßi hái trªn, mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p häc tËp cã tÝnh kh¶ thi lµ d¹y häc hîp t¸c trong nhãm nhá. Bëi ph¬ng ph¸p nµy kh«ng ®ßi hái ®iÒu kiÖn häc tËp g× ®Æc biÖt, l¹i kh«ng phô thuéc qu¸ 1 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung nÆng nÒ vµo “c¸ tÝnh “hay “kh¶ n¨ng ®Æc biÖt” cña ngêi d¹y gièng nh nhiÒu c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c. §èi víi ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm th× c¸c nhiÖm vô häc tËp ®îc gi¶i quyÕt kh«ng ph¶i bëi tõng c¸ nh©n riªng rÏ mµ lµ sù phèi hîp, sù hîp t¸c cña c¸c thµnh viªn trong mét nhãm. ViÖc phèi hîp häc tËp theo c¶ chiÒu ®øng (thµy – trß) vµ chiÒu ngang (trß –trß) t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh nhËn thøc tõ hai phÝa thÇy vµ b¹n. ChÝnh trong qu¸ tr×nh häc tËp chung ®ã c¸c em ®îc trao ®æi th¶o luËn häc hái lÉn nhau, ®îc kh¼ng ®Þnh m×nh trong nhãm, tËp thÓ t¹o nªn bÇu kh«ng khÝ d©n chñ trong líp häc. §ång thêi häc tËp nhãm cßn rÌn luyÖn tÝnh ®éc lËp, tù chñ, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t, lËp luËn vÊn ®Ò, sù hîp t¸c t¬ng trî lÉn nhau, ý thøc céng ®ång, tÝnh kû luËt,vv...Tõ ®ã gióp cho häc sinh cã thÓ thÝch øng nhanh víi nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng cao cña ®êi sèng x· héi vµ híng häc sinh vµo chuÈn bÞ cho cuéc sèng chø kh«ng ph¶i chuÈn bÞ cho thi cö. §©y còng chÝnh lµ môc ®Ých cuèi cïng cña d¹y häc. HiÖn nay, trªn thÕ giíi ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm ®· ®îc nghiªn cøu, vËn dông vµ thu ®îc nhiÒu thµnh tùu. Song ë ViÖt nam ph¬ng ph¸p nµy míi chØ vËn dông ë mét sè Ýt m«n häc nh: gi¸o dôc thÓ chÊt, n¨ng khiÕu, ...ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i nghiªn cøu vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc nµy trong d¹y häc nãi chung vµ m«n tiÕng Anh nãi riªng ë nhµ trêng trung häc phæ th«ng ViÖt nam. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng tiÒn ®Ò lÝ luËn vµ thùc tiÔn trªn t«i chän ®Ò tµi: “VËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá ë trªn líp trong d¹y häc tiÕng Anh – THPT”. II- Môc ®Ých nghiªn cøu: §Ò tµi x¸c ®Þnh c¬ së lÝ luËn vµ qui tr×nh cña viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá vµo d¹y häc tiÕng Anh - Trung häc phæ th«ng . ViÖc thùc hiÖn ph¬ng ph¸p nµy nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y häc m«n tiÕng Anh. III- ®èi tîng nghiªn cøu: §èi tîng nghiªn cøu: Ph¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c nhãm nhá trong d¹y häc tiÕng Anh ë nhµ trêng trung häc phæ th«ng. Häc sinh phæ th«ng c¸c khèi líp 10, 11, 12 ë trêng THPT Ngoc Hoi. Ch¬ng I C¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc sö dông Ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theonhãm nhá trong d¹y häc MON TIENG ANH I. C¬ së lÝ luËn cña viÖc d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá 2 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung 1. LÞch sö vÊn ®Ò nghiªn cøu: ë ViÖt Nam, ph¬ng ph¸p häc tËp hîp t¸c nhãm ®· ®îc tæ chøc d¹y häc tõ l©u nh: “Häc thµy kh«ng tµy häc b¹n”. Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945, chóng ta tõng cã phong trµo häc tËp d©n chñ “B×nh d©n häc vô” häc tËp tæ, nhãm. Phong trµo: “§«i b¹n cïng tiÕn” ®îc Héi ®ång ®éi Trung ¬ng ph¸t ®éng trong thêi gian dµi c¶ trong kh¸ng chiÕn vµ ®Õn tËn b©y giê vÉn ®îc duy tr×. Trªn thùc tÕ ë nh÷ng vïng d©n c tha thít nh vïng s©u vïng xa, vïng nói cao hÎo l¸nh, chóng ta ®· tæ chøc d¹y häc theo c¸c líp ghÐp 2, 3 ®Õn 4 tr×nh ®é trong mét líp. ViÖc tæ chøc d¹y häc líp ghÐp nh vËy còng lµ dùa trªn nÒn t¶ng cña tæ chøc d¹y häc theo nhãm cïng tr×nh ®é. Nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû XX, häc tËp nhãm ë ViÖt Nam lu«n diÔn ra díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: nh nhãm tù qu¶n, nhãm häc tËp, ë mét sè m«n häc nh: thÓ dôc, thñ c«ng, ©m nh¹c, ngo¹i kho¸, sinh ho¹t c©u l¹c bé vv.... GÇn ®©y, víi xu híng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña ngêi häc, c¸c nhµ nghiªn cøu lý luËn d¹y häc ®a ra bèn ®Æc trng c¬ b¶n: - D¹y häc th«ng qua tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®éc lËp cña häc sinh. - Chó träng rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p tù häc. - T¨ng cêng häc tËp c¸ thÓ kÕt hîp häc tËp hîp t¸c. - KÕt hîp ®¸nh gi¸ cña thÇy vµ tù ®¸nh gi¸ cña trß. Trong sè c¸c nhµ gi¸o dôc ®· nghiªn cøu vÊn ®Ò häc tËp nhãm cã bµi viÕt: “D¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m” vµ “Ph¬ng ph¸p cïng tham gia” cña t¸c gi¶ TrÇn B¸ Hoµnh ®· ®Ò cËp tíi viÖc tæ chøc häc tËp hîp t¸c theo nhãm víi ý nghÜa lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc.Theo t¸c gi¶ th× “häc sinh cÇn häc b»ng c¸ch lµm chø kh«ng chØ b»ng c¸ch nghe gi¸o viªn gi¶ng. D¹y häc theo nhãm t¹o nªn m«i trêng hîp t¸c trß- trß; thÇy trß gióp ®ì lÉn nhau, trong ®ã häc sinh lµ trung t©m, gi¸o viªn kh«ng cßn ®éc chiÕm diÔn ®µn”. TiÕn sÜ Vò Hµo Quang còng ®· ®Ò cËp nhiÒu ®Õn viÖc ph©n nhãm vµ qu¶n lÝ nhãm trong cuèn “X· héi häc qu¶n lÝ”. HiÖn tîng ph©n nhãm ®îc «ng thÓ hiÖn theo phÐp ®å ho¹ b»ng h×nh vÏ A c’ b’ B C a’ 3 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung Theo c¸ch n¾m b¾t nhãm b»ng h×nh vÏ chóng ta cã thÓ nãi r»ng trong mét tËp thÓ nµo ®ã, c¸ nh©n A n»m trong quan hÖ víi c¸ nh©n B vµ C. QuyÒn thµnh viªn chØ ra sù gia nhËp cña mét c¸ nh©n vµo nhãm ®· ®îc x¸c ®Þnh (a’, b’, c’). ViÖc vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá kh«ng ®¬n gi¶n lµ chØ ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc ph¬ng ph¸p nµy vµo qu¸ tr×nh d¹y häc. Nã tuú thuéc vµo m«n häc, ®iÒu kiÖn häc tËp, ®èi tîng häc sinh, tÝnh chÊt bµi häc vµ n¨ng lùc s ph¹m cña ngêi thµy tæ chøc h×nh thøc nµy nh thÕ nµo cã hiÖu qu¶. Bëi vËy viÖc nghiªn cøu vµ vËn dông tæ chøc cho häc sinh häc tËp hîp t¸c theo nhãm trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n tiÕng Anh ë trêng trung häc phæ th«ng vÉn lu«n lµ vÊn ®Ò míi mÎ vµ thó vÞ. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn sím ®îc tiÕn hµnh trong d¹y häc nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña qu¸ tr×nh ®æi míi ®Æt ra ®èi víi m«n tiÕng Anh ë c¸c trêng trung häc phæ th«ng hiÖn nay. 2. Mét sè ®¨c ®iÓm vÒ nhãm: ¦u ®iÓm: Trong nhãm nhá, mçi c¸ nh©n ®Òu ph¶i nç lùc, bëi mçi c¸ nh©n ®îc ph©n c«ng thùc hiÖn mét c«ng viÖc vµ toµn nhãm ph¶i phèi hîp víi nhau ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc chung. Th«ng qua sù hîp t¸c, t×m tßi, nghiªn cøu, th¶o luËn trong nhãm, ý kiÕn cña mçi c¸ nh©n ®îc béc lé, ®îc ®iÒu chØnh, kh¼ng ®Þnh hay b¸c bá. Qua ®ã häc sinh sÏ høng thó vµ tù tin h¬n trong häc tËp .H×nh thøc nµy cßn t¹o ®iÒu kiÖn rÌn luyÖn cho c¸c em n¨ng lùc lµm viÖc hîp t¸c. Nhîc ®iÓm: Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc gi÷a c¸c nhãm nhá dÔ bÞ g©y mÊt trËt tù vµ còng kh«ng ngo¹i trõ kh¶ n¨ng mét sè thµnh viªn trong nhãm dÔ û l¹i. a) Ph©n lo¹i nhãm Bíc 1: TÊt c¶ c¸c nhãm trong líp thùc hiÖn nhiÖm vô. Bíc 2: Sau ®ã c¸c nhãm lµm viÖc. Bíc 3: §¹i diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶. Bíc 4: C¸c nhãm kh¸c bæ sung. Gi¸o viªn tæng kÕt. Nãi tãm l¹i, nhãm häc tËp cã nh÷ng ®Æc trng sau: - Nhãm häc tËp lµ mét ®¬n vÞ, mét bé phËn cña tËp thÓ líp häc. - Ho¹t ®éng cña nhãm ®îc thèng nhÊt víi nhau bëi c¸c thµnh viªn cïng thùc hiÖn nhiÖm vô häc tËp. §©y võa lµ nguyªn nh©n võa lµ ®iÒu kiÖn cña mét nhãm häc tËp. 4 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung - C¸c thµnh viªn trong nhãm kh«ng chØ liªn kÕt víi nhau vÒ mÆt tr¸ch nhiÖm mµ cßn cã mèi liªn hÖ vÒ t×nh c¶m, ®¹o ®øc, lèi sèng. b) §éng c¬ vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®éng c¬ th«ng qua häc tËp hîp t¸c nhãm: M« h×nh ®éng c¬ häc tËp ®îc thÓ hiÖn: §éng c¬ Høng thó Tù gi¸c S¸ng t¹o TÝch cùc §éc lËp Tri thøc, kÜ n¨ng ®¸nh gi¸ hµnh ®éng hoÆc t×nh huèng ®ãng mét trong nh÷ng vai trß quyÕt ®Þnh trong sù xuÊt hiÖn ®éng c¬. Do ®ã sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ, gi¸o dôc lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt cña sù h×nh thµnh ®éng c¬. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng häc tËp hîp t¸c, nhãm ®éng c¬ cña ngêi häc ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét c¸ch tù gi¸c. Nhãm lµ m«i trêng häc tËp, m«i trêng giao lu; tõ ®ã t¬ng t¸c trß- trß, trß- thÇy, trß- tri thøc ®îc h×nh thµnh. Ngêi häc cã ®éng c¬ häc ®Ó chiÕm lÜnh tri thøc mµ qu¸ tr×nh Êy l¹i diÔn ra tÝch cùc bëi tÝnh tù gi¸c, chñ ®éng cña ngêi häc khi khai th¸c nh÷ng kiÕn thøc hay nh÷ng vÊn ®Ò häc tËp. c) Høng thó nhËn thøc qua häc tËp hîp t¸c nhãm. Høng thó nhËn thøc lµ mét trêng hîp riªng cña høng thó. §ã lµ høng thó häc tËp, høng thó ®èi víi sù t×m hiÓu khoa häc. Høng thó nhËn thøc còng ph¶i cã ®ñ ba yÕu tè ®Æc trng cña høng thó ®ã lµ: - Cã c¶m xóc ®óng ®¾n ®èi víi hµnh ®éng. 5 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung - Cã khÝa c¹nh nhËn thøc xóc c¶m. - Cã ®éng c¬ trùc tiÕp xuÊt ph¸t tõ b¶n th©n. Ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc, nã hµm chøa qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®Ó ngêi häc tÝch cùc, tù gi¸c chiÕm lÜnh néi dung khoa häc. B»ng häc tËp nhãm, c¸c thµnh viªn cã dÞp liªn hÖ víi nhau ®Ó ph©n tÝch, mæ xÎ vÊn ®Ò; tõ ®ã cã thÓ n¾m ®îc b¶n chÊt bªn trong cña ®èi tîng nhËn thøc. ChÝnh qu¸ tr×nh Êy lµm cho høng thó nhËn thøc n¶y sinh ë ngêi häc. Ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm cã kh¶ n¨ng t¹o nªn høng thó cho häc sinh. Song, ®Ó häc sinh cã høng thó häc tËp vµ nhËn thøc qua nhãm cña m×nh, ®ßi hái n¨ng lùc tæ chøc, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh d¹y häc cña gi¸o viªn. Hay nãi c¸ch kh¸c, häc tËp hîp t¸c nhãm chØ t¹o ®îc høng thó cho häc sinh khi gi¸o viªn biÕt biªn so¹n tµi liÖu cho nhãm díi d¹ng vÊn ®Ò, t×nh huèng phï hîp víi nhu cÇu nhËn thøc cña häc sinh. §ång thêi cã ®îc qui tr×nh d¹y häc khoa häc, cã nghiÖp vô ®iÒu khiÓn mang tÝnh nghÖ thuËt. 3. C¬ së vÒ mÆt gi¸o dôc: Víi nhãm häc tËp ë nhµ trêng, ®iÒu ®Çu tiªn cÇn ®îc xÐt tíi lµ sù thµnh lËp nhãm: Nhãm ®ã ®îc thµnh lËp nh thÕ nµo? Trong lÜnh vùc gi¸o dôc, cÇn ph¶i ph©n biÖt râ “nhãm” vµ “®¸m ®«ng”; Víi sù lµm viÖc chung cña c¸c häc sinh trong nhµ trêng, ngêi thÇy ®· kh¬i dËy nh÷ng lîi Ých chung vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã, ®Ó khi sù ham thÝch hµnh ®éng cña c¸ nh©n giao nhau tíi mét møc ®é cã thÓ cho nh÷ng nhãm nhá tù nhiªn ®îc h×nh thµnh. Nh÷ng nhãm mµ sù hiÖn h÷u ®Æt trªn c¨n b¶n mµ c¸ nh©n chØ cã thÓ x¸c nhËn lµ v× mét ho¹t ®éng hoµn toµn cã tÝnh c¸ch c¸ nh©n, vµ nh thÕ mçi ngêi sÏ nhËn mét phÇn, ®Ó ®ãng gãp tÝch cùc vµo cuéc th¶o luËn trong khu«n khæ h¹n hÑp cña nhãm ®ã. Khi quan niÖm vÒ nhãm nh vËy, trong nhµ trêng vÊn ®Ò sÏ ph¶i ®Æt ra ®Ó xÐt vÒ sù thµnh lËp nhãm lµ: Nhãm ®îc thµnh lËp nhÊt thêi, bÊt ngê, hay cã híng dÉn? Nhãm lín hay nhá? Vµ hÖ thèng s¾p xÕp ®Ó ph©n chia c«ng viÖc trong nhãm ra sao? §ã chÝnh lµ c¬ së vÒ mÆt gi¸o dôc cña nhãm häc tËp. 4. C¸ch chia nhãm: Tuú thuéc vµo néi dung häc tËp, tÝnh chÊt cña néi dung häc tËp, møc ®é khã, dÔ cña c¸c nhiÖm vô häc tËp vµ tr×nh ®é cña ®èi tîng häc sinh mµ cã c¸c c¸ch chia nhãm nhá kh¸c nhau. Th«ng thêng cã mét sè c¸ch chia nhãm, ®ã lµ: Chia ngÉu nhiªn: 6 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung Chia thµnh nhãm cïng tr×nh ®é: Chia thµnh nhãm gåm ®ñ tr×nh ®é: Chia nhãm theo së trêng: Chia nhãm nhá trong c¸c buæi Xªmina II. C¬ së thùc tiÔn cña viÖc sö dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá. 1. §Æc ®iÓm t©m lÝ vµ nhËn thøc cña häc sinh trung häc phæ th«ng. §Ò tµi nghiªn cøu viÖc sö dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá, th«ng qua ch¬ng tr×nh m«n tiÕng Anh trêng trung häc phæ th«ng. V× vËy ®èi tîng thùc nghiÖm lµ häc sinh ë ®é tuæi 15-18. 1.1. VÒ ®Æc ®iÓm t©m lÝ: Theo mét sè nhµ nghiªn cøu, t©m sinh lÝ vµ tr×nh ®é nhËn thøc häc sinh THPT ®ang ®¹t tíi sù hoµn thiÖn vÒ mÆt thÓ chÊt. Do ®îc tiÕp cËn víi c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i vµ thu nhËn mét khèi lîng th«ng tin lín vÒ cuéc sèng x· héi, nªn sù ph¸t triÓn vÒ t©m lÝ vµ nhËn thøc béc lé râ nÐt. C¸c em cã nh÷ng dÊu hiÖu cña sù trëng thµnh: Thêng tá ra quan t©m ®Õn nhau h¬n, tù tin h¬n, quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn c¸c vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña cuéc sèng hµng ngµy. ChÝnh v× thÕ nhu cÇu ®îc giao tiÕp, ®îc tranh luËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lÝ thuyÕt vµ thùc tiÔn còng t¨ng lªn. C¸c em lu«n muèn gi¸o viªn ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng cña m×nh trong häc tËp vµ lao ®éng. HÇu hÕt c¸c em cã tÝnh tù träng cao trong häc tËp, lu«n cã xu híng b¶o vÖ nh÷ng ý kiÕn, nh÷ng suy nghÜ ®éc lËp cña m×nh. C¸c em lu«n cã tÝnh tÝch cùc cao, thÝch ho¹t ®éng tËp thÓ, s½n sµng tham gia c«ng viÖc chung. ë løa tuæi nµy ho¹t ®éng c¶m gi¸c, tri gi¸c ®· ®¹t ®îc møc ®é ph¸t triÓn cao h¬n løa tuæi THCS. TÝnh chñ ®Þnh ®îc ph¸t triÓn m¹nh ë tÊt c¶ qu¸ tr×nh nhËn thøc. Tri gi¸c cã môc ®Ých ®· ®¹t ®îc tíi møc kh¸ cao. Qu¸ tr×nh quan s¸t trë nªn cã môc ®Ých, cã hÖ thèng vµ toµn diÖn h¬n. 1.2. VÒ ®Æc ®iÓm trÝ tuÖ: N¨ng lùc quan s¸t trë nªn s©u s¾c vµ nh¹y bÐn, c¸c em kh«ng chØ ghi nhí c¸c sù vËt, hiÖn tîng mét c¸ch m¸y mãc mµ cßn biÕt tæng hîp, so s¸nh, ph©n tÝch t duy. Ở ®é tuæi nµy, ghi nhí cã chñ ®Þnh trong ho¹t ®éng trÝ tuÖ ®ång thêi vai trß ghi nhí logic trõu tîng vµ ghi nhí ý nghÜa ngµy cµng t¨ng lªn râ rÖt. 1.3. VÒ ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch: C¸c em ®· dÇn biÕt ý thøc nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch cña m×nh. C¸c em kh«ng chØ nhËn thøc c¸i t«i cña m×nh trong hiÖn t¹i mµ cßn nhËn thøc vÒ vÞ trÝ t7 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung ¬ng lai cña m×nh trong x· héi vµ dÇn h×nh thµnh nhu cÇu ®¸nh gi¸ vÒ c¸c phÈm chÊt n¨ng lùc cña nh©n c¸ch. Song c¸c em cã xu híng tù ®¸nh gi¸ cao nh©n c¸ch cña b¶n th©n nªn cÇn híng dÉn gióp ®ì c¸c em tù ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan. Trong c¸c mèi quan hÖ giao tiÕp th× mèi quan hÖ giao tiÕp b¹n bÌ lu«n chiÕm vÞ trÝ quan träng. Trong qu¸ tr×nh häc tËp kh«ng ph¶i mäi tri thøc, kü n¨ng th¸i ®é, hµnh vi h×nh thµnh b»ng nh÷ng ho¹t ®éng ®éc lËp c¸ nh©n. Líp häc lµ m«i trêng giao tiÕp thÇy – trß, trß- trß, t¹o nªn mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸ nh©n trªn con ®êng chiÕm lÜnh néi dung häc tËp. ChÝnh v× vËy, th«ng qua viÖc häc trong nhãm, trong tËp thÓ, c¸c em ®îc béc lé m×nh, ®îc n©ng m×nh lªn mét tr×nh ®é míi. Häc tËp hîp t¸c lµm t¨ng hiÖu qu¶ häc tËp, nhÊt lµ lóc ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò gay cÊn, lóc xuÊt hiÖn thùc sù nhu cÇu phèi hîp gi÷a c¸ nh©n ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô chung. Trong ho¹t ®éng häc tËp theo nhãm nhá sÏ kh«ng cã hiÖn tîng û l¹i, tÝnh c¸ch n¨ng lùc cña mçi c¸ thµnh viªn ®îc béc lé, uèn n¾n, ph¸t triÓn t×nh b¹n, ý thøc tæ chøc, tinh thÇn t¬ng trî. M« h×nh hîp t¸c trong x· héi ®a vµo nhµ trêng sÏ lµm cho häc sinh quen dÇn víi sù ph©n c«ng hîp t¸c trong lao ®éng x· héi. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ t©m sinh lÝ vµ tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh nªu trªn th× viÖc tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp hîp t¸c nhãm lµ rÊt thuËn lîi. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®îc dÔ dµng vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë trêng phæ th«ng cho dï ë mäi hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn kh¸c nhau (thµnh thÞ hay n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa...) Ch¬ng II VËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá vµo I. d¹y häc MON TIENG ANH ở THPT Kh¶ n¨ng vËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng theo nhãm nhá ë MON TIENG ANH ở THPT HiÖn nay, quan niÖm hiÖn ®¹i vÒ d¹y häc coi d¹y häc lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña b¶n th©n häc sinh. Qu¸ tr×nh häc tËp kh«ng chØ lµ qu¸ tr×nh lÜnh héi c¸c kiÕn thøc cã s½n mµ cßn lµ qu¸ tr×nh häc sinh tù kh¸m ph¸, tù ph¸t hiÖn tù t×m ®Õn ®Õn víi kiÕn thøc míi nhê sù híng dÉn, gióp ®ì, tæ chøc cña gi¸o viªn. NÕu nh tríc ®©y SGK chØ lµ tµi liÖu tr×nh bµy c¸c kiÕn thøc cã s½n ®Ó häc sinh 8 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung dùa vµo ®ã mµ tr¶ lêi c¸c c©u hái gi¸o viªn nªu ra tríc líp, ®Ó ghi nhí kiÕn thøc vµ kiÓm tra, thi cö th× hiÖn nay SGK ®îc biªn so¹n theo híng ®æi míi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh häc tËp mét c¸ch tù gi¸c, tÝch cùc, ®éc lËp. Bªn c¹nh viÖc cung cÊp kiÕn thøc, SGK míi cßn chó träng qu¸ tr×nh dÉn ®Õn kiÕn thøc, c¸ch thøc lµm viÖc, c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng ®Ó tù kh¸m ph¸, lÜnh héi c¸c kiÕn thøc ®ã. - II. Qui tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp theo nhãm cña häc sinh. 1. Qui tr×nh c¸c bíc trong d¹y häc hîp t¸c nhãm: Bíc 1: Chia nhãm Cã thÓ chia nhãm ngÉu nhiªn hay chia nhãm chñ ®Þnh, phô thuéc vµo môc ®Ých cña viÖc ho¹t ®éng nhãm. Khi chia nhãm cÇn lu ý: Sè lîng thµnh viªn trong mçi nhãm phô thuéc vµo: + NhiÖm vô bµi häc còng nh c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho ho¹t ®éng nhãm. + Thêi gian ho¹t ®éng nhãm nhá: Thêi gian Ýt nhãm nhá sÏ cã hiÖu qu¶ h¬n nhãm lín v× trong nhãm nhá tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n cao h¬n, mÊt Ýt thêi gian khi di chuyÓn.(Theo kinh nghiÖm cña c¸c chuyªn gia ph¬ng ph¸p d¹y häc th× nhãm nhá cã tõ 2 ®Õn 6 häc sinh lµ hiÖu qu¶ nhÊt). Häc sinh ph¶i chñ ®éng h×nh thµnh nhãm häc tËp khÈn tr¬ng theo sù ph©n chia cña gi¸o viªn. Bíc 2: Giao nhiÖm vô NhiÖm vô cña tõng nhãm cÇn ®îc giao cô thÓ. X¸c ®Þnh râ môc tiªu vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng mµ c¸c nhãm cÇn ®¹t ®îc. Tèt nhÊt gi¸o viªn nªn giao viÖc b»ng phiÕu häc tËp. PhiÕu giao viÖc ph¶i râ rµng, cã thÓ sö dông c¶ 2 d¹ng c©u hái: C©u hái ®ãng vµ c©u hái më. NÕu kh«ng cã phiÕu s½n gi¸o viªn cÇn viÕt râ rµng yªu cÇu lµm viÖc trªn b¶ng. Qui ®Þnh thêi gian lµm viÖc nhãm. Gi¸o viªn dù tÝnh thêi gian ho¹t ®éng nhãm cho thÝch hîp, ®ñ ®Ó häc sinh di chuyÓn vµ th¶o luËn. Yªu cÇu vÒ c¸ch thøc lµm viÖc theo nhãm. Yªu cÇu vÒ c¸ch thÓ hiÖn kÕt qu¶: ViÕt, vÏ, s¾m vai... Gi¸o viªn cã thÓ hái xem häc sinh ®· hiÓu râ nhiÖm vô cña nhãm m×nh cha. VÒ phÝa häc sinh: 9 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung + Sau khi nhËn nhiÖm vô, c¸c nhãm häc sinh cÇn tÝch cùc chñ ®éng nghiªn cøu, t×m tßi ®Ó lËp dµn ý tr¶ lêi. + Ph¶i x¸c ®Þnh néi dung tr¶ lêi, dùa vµo th«ng tin nµo trong SGK hay c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c: tranh ¶nh, tµi liÖu bæ sung... Bíc 3: Lµm viÖc trong nhãm Gi¸o viªn ph©n c«ng c«ng viÖc cho tõng thµnh viªn, nhãm ®Çy ®ñ thêng cã c¸c vai: Ngêi gi÷ thêi gian cã nhiÖm vô b¸o c¸o cho c¶ nhãm biÕt bao nhiªu thêi gian ®· tr«i qua, ®Ó ®iÒu chØnh thêi gian cho hîp lý víi nhiÖm vô ®îc giao. Th kÝ cã nhiÖm vô ghi chÐp l¹i nh÷ng c©u tr¶ lêi hoÆc ghi v¾n t¾t ý chÝnh cña cuéc th¶o luËn. Tríc khi ghi th kÝ ph¶i ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong nhãm ®Òu ®· ®ång ý. Ngêi ®éng viªn cã nhiÖm vô khuyÕn khÝch vµ nh¾c nhë tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong nhãm tham gia ®ãng gãp ý kiÕn cho buæi th¶o luËn, cã thÓ hái hä ®ang nghÜ g×, thËm chÝ nh¾c nhë mét c¸ch khÐo lÐo “Chóng t«i ch a ®îc nghe ý kiÕn cña b¹n” Ngêi kiÓm tra Ph¶i ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ c¸c thµnh viªn ®· hiÓu vµ ®ång ý víi nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¶ nhãm ®ang bµn b¹c. Ph¶i lu ý lµ kh«ng ®îc phÐp bá qua nh÷ng dÊu hiÖu, ng«n ng÷ mµ mäi ngêi dÔ bÞ nhÇm lÉn hoÆc cã th¾c m¾c, cã thÓ yªu cÇu ai ®ã gi¶i thÝch râ ý kiÕn cña hä. Ngêi tãm t¾t cã nhiÖm vô tãm lîc nh÷ng g× ®ang ®îc th¶o luËn, ph¶i ®¶m b¶o r»ng c¸c thµnh viªn ®Òu ®ång ý víi c¸c ý kiÕn ®· nhÊt trÝ. Ngêi b¸o c¸o cã nhiÖm vô th«ng b¸o hay truyÒn ®¹t l¹i cho toµn líp kÕt qu¶ lµm viÖc cña nhãm. Hä cã thÓ thay mÆt nhãm gi¶i thÝch, lµm râ nh÷ng c©u hái cña mäi ngêi vÒ c«ng viÖc mµ nhãm ®· lµm. Ngêi ®¶m b¶o nh÷ng c«ng viÖc vÒ ®éng n·o Hä cã nhiÖm vô nh¾c nhë c¸c thµnh viªn kh«ng ®îc th¶o luËn trong khi ®éng n·o. Ngêi quan s¸t nhËn xÐt ho¹t ®éng nhãm cã tr¸ch nhiÖm quan s¸t mäi hµnh vi cña c¸c thµnh viªn trong nhãm. §èi víi thùc tÕ ViÖt Nam, trong ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt(bµn ghÕ cè ®Þnh, líp häc ®«ng...) thêng chia nhãm 4-6 ngêi, trong ®ã cã nhãm trëng ®iÒu khiÓn cuéc 10 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung th¶o luËn. Th kÝ ghi chÐp ý kiÕn c¸c thµnh viªn trong nhãm. Cã thÓ mét thµnh viªn kiªm nhiÖm tõ 1-3 nhiÖm vô. C¸c nhãm triÓn khai c«ng viÖc Môc tiªu thø 1: §éng n·o TiÒn hµnh lµm viÖc chung c¶ líp: Trong bíc nµy gi¸o viªn cÇn: - Nªu vÊn ®Ò, x¸c ®Þnh nhiÖm vô nhËn thøc cho häc sinh. - Tæ chøc c¸c nhãm, giao nhiÖm vô vµ ®Þnh lîng thêi gian cho mçi c«ng viÖc. - Híng dÉn c¸ch lµm viÖc cho mçi nhãm. Môc tiªu thø 2: Lµm viÖc theo nhãm - Trao ®æi th¶o luËn trong nhãm hoÆc ph©n c«ng tõng c¸ nh©n trong nhãm lµm viÖc ®éc lËp råi trao ®æi. - Tr×nh bµy kÕt qu¶ lµm viÖc cña nhãm: Cã thÓ cö ®¹i diÖn hoÆc lu©n phiªn nhau ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ ®èi víi mçi thµnh viªn cña nhãm. Trong khi c¸c nhãm lµm viÖc, gi¸o viªn theo dâi ®iÒu chØnh, ®i l¹i gi÷a c¸c nhãm ®Ó n¾m b¾t t×nh h×nh, ®éng viªn khuyÕn khÝch. Gi¸o viªn còng ®ãng vai trß híng dÉn c¸ch khai th¸c, xö lý th«ng tin. Môc tiªu 3: TiÕn hµnh th¶o luËn vµ ®i ®Õn thèng nhÊt, tæng kÕt tríc líp. - C¸c nhãm lÇn lît b¸o c¸o kÕt qu¶. - Th¶o luËn chung: gi¸o viªn híng dÉn häc sinh ph¸t hiÖn, nhËn xÐt, bæ sung ®¸nh gi¸ hoÆc söa ch÷a nh÷ng thiÕu sãt cña nhãm b¹n ®Ó rót kinh nghiÖm vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc. - Gi¸o viªn tæng kÕt vµ nªu vÊn ®Ò míi. Tæ chøc nhãm vµ ®Æc ®iÓm mçi nhãm: - Lµm viÖc theo cÆp 2 häc sinh: Gi¸o viªn giao nhiÖm vô cho häc sinh. Hai häc sinh ngåi c¹nh nhau cïng th¶o luËn, trao ®æi th«ng tin ®Ó gi¶i quyÕt t×nh huèng gi¸o viªn ®a ra. Trong qu¸ tr×nh ®ã , häc sinh sÏ thu nhËn kiÕn thøc mét c¸ch tÝch cùc. - Lµm viÖc theo nhãm 4-6 häc sinh: + Chia líp thµnh nhiÒu nhãm nhá (Tõ 4-6 häc sinh song nªn tæ chøc nhãm 4 sÏ thuËn lîi h¬n vÒ kho¶ng c¸ch kh«ng gian, tiÖn trao ®æi, th¶o luËn, t¨ng cêng ®é lµm viÖc cña häc sinh) + §Ó c¸c nhãm trao ®æi, th¶o luËn c¸c bµi tËp mµ gi¸o viªn giao. - GhÐp nhãm: Tæ chøc c¸c nhãm cã tÝnh lu©n chuyÓn: Thø nhÊt: 11 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung + Chia líp thµnh c¸c nhãm nhá 4-6 häc sinh (§Æt tªn cho mçi nhãm) + Mçi nhãm th¶o luËn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc. Thø hai: + Tæ chøc c¸c nhãm míi. Mçi nhãm míi chØ chøa mét thµnh viªn cña mçi nhãm ban ®Çu (c¸c thµnh viªn nhãm míi mang mét tªn míi). + Mçi c¸ nh©n trong nhãm míi sÏ ®em kiÕn thøc cña m×nh võa kh¸m ph¸ l¾p ghÐp víi nhau ®Ó thµnh th«ng tin hoµn chØnh. Ph¬ng ph¸p nµy rÊt hiÖu qu¶ ®èi víi c¸c bµi dµi, cã nhiÒu néi dung kiÕn thøc, nhiÒu t×nh huèng cÇn gi¶i quyÕt. Nã cßn gióp cho mäi häc sinh tham gia ho¹t ®éng häc tËp, lµm t¨ng sù tù tin, kh¶ n¨ng tù häc chñ ®éng, s¸ng t¹o, n¨ng lùc t duy cho häc sinh. Bíc 4: B¸o c¸o kÕt qu¶ §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶. C¸ch tr×nh bµy phæ biÕn nhÊt lµ c¸c nhãm viÕt hoÆc minh ho¹ b»ng h×nh vÏ kÕt qu¶ cña nhãm trªn giÊy khæ réng hoÆc trªn giÊy trong vµ dïng m¸y chiÕu h¾t (Over head) C¸c nhãm cã thÓ lùa chän c¸c c¸ch tr×nh bµy sau ®©y thay cho thuyÕt tr×nh: + Ph¬ng ph¸p thÞ trêng C¸c nhãm tr×nh bµy trªn giÊy khæ réng, b¶ng ghim vµ trng bµy trong phßng häc. Líp häc gièng nh mét thÞ trêng th«ng tin, c¸c häc viªn sÏ ®i xem xÐt kÕt qu¶ cña tõng nhãm, nghe hä gi¶i thÝch vµ cã thÓ ®Æt c©u hái ®Ó hä tr¶ lêi, lµm râ. Gi¸o viªn cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh vµo kÕt qu¶ lµm viÖc cña tõng nhãm. + Ph¬ng ph¸p héi chî C¸c nhãm kh«ng lÇn lît tr×nh bµy mµ chØ trng bµy kÕt qu¶ cña m×nh t¹i mét vÝ trÝ ®· lùa chän trong phßng. Mét ®Õn hai ngêi ë l¹i n¬i trng bµy kÕt qu¶ cña nhãm, cßn nh÷ng ngêi kh¸c ®i l¹i giíi thiÖu vÒ nhãm m×nh hoÆc cã thÓ trao ®æi víi bÊt cø ai, bÊt cø nhãm nµo gièng nh mét héi chî. + Ph¬ng ph¸p triÓn l·m C¸c nhãm vÉn lÇn lît tr×nh bµy kÕt qu¶ nhng tiÕp sau ®ã c¸c häc sinh tù do ®i l¹i, quan s¸t kÕt qu¶ cña nhãm kh¸c vµ cã thÓ th¶o luËn víi c¸c thµnh viªn cña nhãm gièng nh cac nghÖ sÜ trong buæi triÓn l·m. Häc sinh cã thÓ minh ho¹ kÕt qu¶ th¶o luËn b»ng h×nh vÏ hoÆc ®ãng vai Bíc 5: Tæng kÕt Häc sinh cã thÓ tù tæng kÕt hoÆc gi¸o viªn tæng kÕt vµ ®a ra th«ng tin ph¶n håi ®Ó rót ra kiÕn thøc. 12 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung 2. Vai trß cña gi¸o viªn khi tæ chøc ho¹t ®éng nhãm a) Thu thËp th«ng tin vÒ ngêi häc T×m hiÓu kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña ngêi häc: Dù ®o¸n xem ngêi häc ®· cã nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng g× liªn quan ®Õn bµi häc. Hä cã mong muèn g× khi häc néi dung nµy? b) Lùa chän môc tiªu kiÕn thøc, kü n¨ng cÇn ®¹t ®îc khi ho¹t ®éng nhãm c) QuyÕt ®Þnh - Sè lîng häc sinh mçi nhãm, thµnh lËp nhãm ngÉu nhiªn hay chñ ®Þnh - ChuÈn bÞ tµi liÖu, ®å dïng - S¾p xÕp phßng häc, bè trÝ chç häc cho tõng nhãm - ChÝ ®Þnh vai trß tõng nhãm, tõng thµnh viªn trong nhãm d) Gi¸m s¸t can thiÖp Hç trî ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc Gi¸m s¸t hµnh vi cña häc sinh Can thiÖp: §«i khi ph¶i t¹m dõng ho¹t ®éng cña nhãm ®Ó híng dÉn l¹i hoÆc hái häc sinh nªn lµm thÕ nµo? e) §¸nh gi¸ ho¹t ®éng nhãm §¸nh gi¸ ý thøc lµm viÖc cña c¸c nhãm §¸nh gi¸ kÕt qu¶ lµm viÖc 3. Mét sè lu ý khi tæ chøc ho¹t ®éng nhãm. Kh«ng ph¶i cø chia líp thµnh c¸c nhãm nhá lµ d¹y häc theo ph¬ng ph¸p hîp t¸c nhãm. D¹y häc b»ng ph¬ng ph¸p hîp t¸c nhãm kh«ng ph¶i gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh lµm viÖc cßn hä ®îc r¶nh rang. HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nhãm phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kh©u chuÈn bÞ cña gi¸o viªn. Gi¸o viªn kh«ng chØ ph¶i chuÈn bÞ vÒ c¬ së vËt chÊt mµ cÇn ph¶i cã mét kiÕn thøc réng vµ liªn quan ®Õn vÊn ®Ò tæ chøc th¶o luËn, cã vËy míi híng dÉn häc sinh ho¹t ®éng tèt. CÇn t¹o cho ngêi häc cã t©m thÕ khi th¶o luËn nhãm. §Ó lµm tèt ®iÒu nµy gi¸o viªn cÇn ph¶i c©n nh¾c kÜ lìng tríc khi chän chñ ®Ò, lu«n tù ®Æt c©u hái: NÕu lùa chän ph¬ng ph¸p hîp t¸c nhãm, ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy th× cã lîi g× so víi ph¬ng ph¸p kh¸c? ChØ tiÕn hµnh ho¹t ®éng nhãm khi vÊn ®Ò gi¸o viªn ®Æt ra cÇn cã sù hîp t¸c cña häc sinh míi gi¶i quyÕt ®îc. Kh«ng nªn thÊt väng nÕu mét vµi lÇn ®Çu gi¸o viªn ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy mµ c¶m thÊy cha tho¶ ®¸ng, h·y tù rót ra kinh nghiÖm vµ lµm l¹i nhiÒu lÇn v× 13 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung ho¹t ®éng nhãm chØ cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao khi c¸c häc sinh ®· h×nh thµnh ®îc c¸c kü n¨ng hîp t¸c nhãm. NÕu líp häc qu¸ ®«ng vµ chËt, gi¸o viªn nªn sö dông c¸c nhãm nhá (r× rÇm) gi÷a c¸c em cïng bµn hoÆc c¸c em ë hai bµn kÕ tiÕp nhau nhng chó ý nªn cè ®Þnh c¸c thµnh viªn trong cïng nhãm. Trong ®iÒu kiÖn nhµ trêng ViÖt Nam hiÖn nay, líp häc cã sè lîng häc sinh ®«ng, bµn ghÕ t¬ng ®èi cè ®Þnh... Cã thÓ vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá nh sau: - Nhãm r× rÇm: 2-3 häc sinh ngåi cïng bµn th¶o luËn, ®Ó gi¶i quyÕt c©u hái, bµi tËp do gi¸o viªn nªu ra. - Nhãm nhá 4-6 häc sinh gi¶i quyÕt c©u hái, bµi tËp do gi¸o viªn nªu ra b»ng viÖc quay hai bµn l¹i víi nhau. Gi¸o viªn cã thÓ chia líp thµnh nhiÒu nhãm nhá theo hai c¸ch: C¸ch 1: TÊt c¶ c¸c nhãm trong líp cïng lµm mét néi dung. Sau khi c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, c¶ líp th¶o luËn. C¸ch nµy cã u ®iÓm huy ®éng ho¹t ®éng cña c¸c nhãm nhng chØ phï hîp víi nh÷ng bµi cã néi dung kiÕn thøc ng¾n gän, v× tèn thêi gian. C¸ch 2: Gi¸o viªn chia líp thµnh nhiÒu nhãm nhá, mçi nhãm (hoÆc mét sè nhãm) nghiªn cøu gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò. C¸c nhãm kh¸c vµ gi¸o viªn bæ sung ®Ó ®a ra kÕt luËn cuèi cïng. C¸ch nµy phï hîp víi nh÷ng bµi néi dung dµi, näi dung cña c¸c vÊn ®Ò trong bµi thêng t¬ng t¸c ®éc lËp. 4. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng nhãm cã hiÖu qu¶. 4.1. §iÒu kiÖn ®èi víi gi¸o viªn. a) Thay ®æi c¨n b¶n trong nhËn thøc cña gi¸o viªn: Mét ®éng lùc cùc k× quan träng ®èi víi viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÕng Anh lµ hiÖn nay ®¹i ®a sè gi¸o viªn ®· nhËn thøc ®îc tÇm quan träng vµ ý nghÜa sèng cßn cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÕng Anh. HÇu nh kh«ng cßn gi¸o viªn nµo cßn hoµi nghi vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc (trong ®ã cã ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm) trong d¹y häc tiÕng Anh. Hä hiÓu r»ng sau khi ®æi míi môc tiªu néi dung ch¬ng tr×nh vµ SGK th× ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ nh©n tè quan träng nhÊt, quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thµnh b¹i cña qu¸ tr×nh ®æi míi, bëi v× cã môc tiªu, cã ch¬ng tr×nh vµ SGK míi, nhng viÖc d¹y vµ häc vÉn tiÕn hµnh theo kiÓu cò th× kh«ng thÓ nãi ®Õn n©ng cao chÊt l- 14 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung îng, hiÖu qu¶ d¹y häc tiÕng Anh vµ tÊt nhiªn còng kh«ng thÓ nãi ®Õn n©ng cao vai trß vµ vÞ thÕ cña m«n tiÕng Anh ë trêng trung häc phæ th«ng. Trong sè nh÷ng nh©n tè ®· gãp phÇn quan träng t¹o nªn nh÷ng thay ®æi trong nhËn thøc cña gi¸o viªn tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn hiÖu qu¶ cña ch¬ng tr×nh båi dìng, huÊn luyÖn gi¸o viªn phôc vô cho c¶i c¸ch gi¸o dôc tiÕng Anh do Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o vµ c¸c Së gi¸o dôc tiÕn hµnh trong nhiÒu n¨m qua. Ch¬ng tr×nh nµy ch¼ng nh÷ng ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ n©ng cao nhËn thøc vµ tr×nh ®é lÝ luËn d¹y häc cho gi¸o viªn mµ cßn cã t¸c dông t¨ng cêng n¨ng lùc thùc thi c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn ®¹i (trong ®ã cã ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm) cña gi¸o viªn trong d¹y häc tiÕng Anh ë c¸c trêng THPT. b) Gi¸o viªn ph¶i kh¼ng ®Þnh vai trß, chøc n¨ng míi cña ngêi thÇy trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Cô thÓ lµ: - Ngêi thÇy ph¶i lµ ngêi tæ chøc, chØ ®¹o, ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng häc tËp tù gi¸c, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña häc sinh. Ngêi thÇy sÏ kh«ng cßn lµ ngêi ph¸t th«ng tin duy nhÊt, kh«ng ph¶i lµ ngêi ho¹t ®éng chñ yÕu ë trªn líp nh tríc ®©y mµ sÏ lµ ngêi tæ chøc vµ ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh. - Víi t c¸ch lµ ngêi tæ chøc, chØ ®¹o ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh häc tËp cña häc sinh, ngêi thÇy cÇn ph¶i ®¶m nhiÖm vµ thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng sau ®©y: + ThiÕt kÕ tøc lµ lËp kÕ hoÆch cho qu¸ tr×nh d¹y häc vÒ c¶ môc ®Ých, néi dung, ph¬ng ph¸p, ph¬ng tiÖn vµ h×nh thøc d¹y häc. Ngêi gi¸o viªn cÇn xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých vµ néi dung cña bµi häc mµ thiÕt kÕ ra nh÷ng t×nh huèng thÝch hîp ®Ó häc sinh chiÕm lÜnh nã th«ng qua ho¹t ®éng häc tËp tÝch cùc, tù gi¸c s¸ng t¹o theo híng ®éc lËp hoÆc hîp t¸c, giao lu. + Uû th¸c tøc lµ th«ng qua ®Æt vÊn ®Ò nhËn thøc, t¹o ®éng c¬ høng thó ngêi thÇy biÕn ý ®å d¹y cña m×nh thµnh nhiÖm vô häc tËp tù nguyÖn, tù gi¸c cña trß vµ chuyÓn giao cho trß nh÷ng t×nh huèng ®Ó trß ho¹t ®éng vµ thÝch nghi. + §iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh trªn c¬ së thùc hiÖn méi hÖ thèng mÖnh lÖnh, chØ dÉn, trî gióp, ®¸nh gi¸ (Bao gåm c¶ sù ®éng viªn). 15 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung + ThÓ chÕ ho¸ tøc lµ x¸c nhËn, ®Þnh vÞ kiÕn thøc míi trong hÖ thèng tri thøc ®· cã, ®ång nhÊt ho¸ kiÕn thøc riªng lÎ cña häc sinh thµnh tri thøc khoa häc x· héi, híng dÉn vËn dông vµ ghi nhí. M« h×nh vÒ d¹y häc theo quan ®iÓm ®æi míi ®îc thÓ hiÖn nh sau: ChÊt ChÊt llîng îng vµ vµ hiÖu hiÖu qu¶ qu¶ d¹y d¹y häc häc -ThiÕt -ThiÕt kÕ kÕ -Uû -Uû th¸c th¸c Thµy Thµy Tæ Tæ chøc, chøc, chØ chØ ®¹o ®¹o qu¸ qu¸ tr×nh tr×nh nhËn nhËn thøc thøc -§iÒu -§iÒu khiÓn khiÓn -ThÓ -ThÓ chÕ chÕ ho¸ ho¸ -§éng -§éng c¬, c¬, høng høng thó, thó, l¹c l¹c quan quan -TÝch -TÝch cùc, cùc, tù tù gi¸c, gi¸c, s¸ng s¸ng t¹o, t¹o, ho¹t ho¹t ®éng ®éng -Tù -Tù ®¸nh ®¸nh gi¸, gi¸, tù tù ®iÒu ®iÒu chØnh chØnh Chñ Chñ thÓ thÓ nhË nhË nn thøc thøc Tr Tr ß ß C) Vai trß gi¸o viªn khi tæ chøc ho¹t ®éng nhãm *Thu thËp th«ng tin vÒ ngêi häc Gi¸o viªn t×m hiÓu kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña ngêi häc: Dù ®o¸n ngêi häc ®· cã nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng g× liªn quan tíi bµi häc. Hä cã mong muèn g× khi häc néi dung nµy. * Lùa chän môc tiªu kiÕn thøc, kü n¨ng cÇn ®¹t ®îc khi ho¹t ®éng nhãm - Gi¸o viªn ph¶i n¾m ®îc nh÷ng hiÓu biÕt, nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi cña bµi häc th«ng qua nghiªn cøu cña m×nh, gi¸o viªn cÇn chän néi dung thÝch hîp cho häc sinh häc nhãm. Tõ ®ã gi¸o viªn sÏ gióp häc sinh cã t©m thÕ s½n sµng bíc vµo häc nhãm. 16 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung - Gi¸o viªn ph¶i n¾m râ kiÕn thøc, kü n¨ng vµ ®Æc biÖt ph¶i cã n¨ng lùc s ph¹m, cã kh¶ n¨ng chuÈn bÞ chu ®¸o cho kÕ ho¹ch cô thÓ. * QuyÕt ®Þnh - Sè lîng häc sinh mçi nhãm, thµnh lËp nhãm ngÉu nhiªn hay chñ ®Þnh. - ChuÈn bÞ tµi liÖu, ®å dïng. - S¾p xÕp phßng häc, bè trÝ chç häc cho tõng nhãm . - ChØ ®Þnh vai trß tõng nhãm, tõng thµnh viªn trong nhãm . * Gi¸m s¸t can thiÖp - Hç trî ®Ó hoµn thµnh c«ng viÖc. - Gi¸m s¸t hµnh vi cña häc sinh. Nguêi gi¸o viªn, khÐo lÐo trong vai trß träng tµi cña m×nh gióp häc sinh suy nghÜ chñ ®éng h¬n chø kh«ng ph¶i ®Ó hä chÊp nhËn ý kiÕn cña m×nh mét c¸ch thô ®éng khi häc sinh coi mäi lêi nãi cña gi¸o viªn ®Òu ®óng. Ho¹t ®éng d¹y häc hîp t¸c nhãm chØ ®¹t hiÖu qu¶ cao nÕu nh gi¸o viªn: + Gióp häc sinh hiÓu ®îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nhãm trong häc tËp. + Gióp häc sinh mong muèn ®îc nãi vÒ suy nghÜ cña m×nh, l¾ng nghe vµ hëng øng ý kiÕn cña b¹n cïng nhãm. + N¾m ch¾c quy tr×nh vµ kÕ ho¹ch ho¹t ®éng. + BiÕt dùa vµo ý kiÕn cña ngêi kh¸c ®Ó t¨ng cêng ®éng c¬ häc tËp. + Cã kh¶ n¨ng ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh. + Cã kh¶ n¨ng nh¹y c¶m víi ý kiÕn cña c¸c thµnh viªn kh¸c vµ nhãm kh¸c. - Can thiÖp: §«i khi gi¸o viªn ph¶i t¹m dõng ho¹t ®éng cña nhãm ®Ó híng dÉn l¹i hoÆc hái häc sinh nªn lµm nh thÕ nµo? Muèn nhãm ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× gi¸o viªn cÇn: + §¶m b¶o cho mäi ngêi ®Òu ®ãng gãp vµo nhiÖm vô ®îc giao. + Kh«ng nªn véi ®i ®Õn kÕt luËn, cÇn c©n nh¾c c¶ nh÷ng ý kiÕn nhá. + Nªn thËn träng tríc sù nhÊt trÝ cña mäi thµnh viªn. + §Æt môc tiªu tríc m¾t, t¹m thêi vµ l©u dµi, nÕu cÇn nªn thay ®æi. + Ph©n c«ng râ rµng nhiÖm vô sao cho mäi thµnh viªn trong nhãm ®Òu hiÓu nhiÖm vô cña m×nh lµ g× vµ biÕt thêi h¹n hoµn thµnh. + Tríc khi kÕt thóc ho¹t ®éng cÇn ®¸nh gi¸ ý thøc lµm viÖc cña c¸c nhãm vµ ®Þnh h×nh c«ng viÖc tiÕp theo. * §¸nh gi¸ ho¹t ®éng nhãm §¸nh gi¸ ý thøc lµm viÖc cña c¸c nhãm. 17 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung §¸nh gi¸ kÕt qu¶ lµm viÖc. 5.Yªu cÇu ®èi víi häc sinh : So víi häc sinh trung häc c¬ së, c¸c ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña häc sinh ë bËc trung häc phæ th«ng ®· cã nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt. Trªn c¬ së n¨ng lùc quan s¸t s©u s¾c, nh¹y bÐn h¬n vµ kh¶ n¨ng t duy trõu tîng cao h¬n, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp so s¸nh, trõu tîng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸, c¸c em ë løa tuæi nµy kh«ng thÝch chÊp nhËn mét c¸ch ®¬n gi¶n nh÷ng ¸p ®Æt cña gi¸o viªn. C¸c em thÝch tranh luËn, thÝch bµy tá nh÷ng ý kiÕn riªng biÖt cña c¸ nh©n m×nh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò lý thuyÕt vµ thùc tiÔn. §©y lµ mét thuËn lîi c¬ b¶n mµ gi¸o viªn cÇn khai th¸c triÖt ®Ó khi tiÕn hµnh ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc tiÕng Anh, trong ®ã cã thùc hiÖn ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c nhãm nhá. Trong qu¸ tæ chøc d¹y häc h·y t¹o cho häc sinh mét vÞ thÕ míi vµ nh÷ng tiÒn ®Ò, nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ho¹t ®éng. Cô thÓ lµ: - Ngêi häc ph¶i trë thµnh chñ thÓ hµnh ®éng, tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng ®Ó kiÕn t¹o kiÕn thøc. Ngêi häc cÇn ph¶i thùc sù ho¹t ®éng ®Ó ®¹t ®îc kh«ng chØ nh÷ng tri thøc vµ kü n¨ng cña bé m«n mµ quan träng h¬n lµ tiÕp thu ®îc c¸ch häc, c¸ch tù häc. - T¹o ra vµ duy tr× ë häc sinh nh÷ng ®éng lùc häc tËp m¹nh mÏ. §ã lµ ®éng c¬, høng thó, niÒm l¹c quan cña häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp. Nh÷ng nh©n tè nµy chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ häc sinh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o trong ho¹t ®éng hîp t¸c nhãm. - Ph¸t triÓn ë häc sinh kh¶ n¨ng tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh ®Ó trªn c¬ së ®ã b¶n th©n häc sinh cã thÓ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña m×nh theo c¸c môc tiªu ®· ®Þnh. 6. Yªu cÇu ®èi víi c¬ së vËt chÊt §Ó viÖc d¹y vµ häc tiÕng Anh nãi chung còng nh ¸p dông thµnh c«ng cã hiÖu qu¶ ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá, th× viÖc t¨ng cêng vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho d¹y vµ häc tiÕng Anh lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt. So víi thËp kû tríc ®©y ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc d¹y häc tiÕng Anh ë c¸c trêng THPT ®· ®îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ. Trong c¸c giê häc häc tiÕng Anh hÇu hÕt häc sinh trong mét líp ®Òu cã SGK. . T¹i mét sè trêng ë c¸c thµnh phè lín nh: Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh... nhiÒu gi¸o viªn ®· sö dông c¸c b¨ng h×nh trong c¸c giê häc ë trªn líp vµ thiÕt kÕ bµi häc, tr×nh diÔn bµi gi¶ng trªn líp víi sù trî gióp cña POWER-POINT. 18 Sang kien kinh nghiem Nguyen Kim Chung Ngoµi yªu cÇu chÝnh cho mét giê d¹y häc tiÕng Anh nãi chung kÓ trªn cßn cã c¸c yªu cÇu quan träng kh¸c cho ho¹t ®éng d¹y häc hîp t¸c nhãm trªn líp nh sau: - VÒ kÝch thíc phßng häc: Kh«ng qu¸ chËt, còng kh«ng qu¸ réng, phßng häc ph¶i cã diÖn tÝch hîp lý sao cho gi¸o viªn cã thÓ quan s¸t ®îc sù lµm viÖc tÊt c¶ c¸c nhãm. NÕu phßng häc qu¸ chËt sÏ rÊt khã kh¨n cho viÖc chia nhãm, c¸c nhãm cã thÓ mÊt trËt tù, hiÖu qu¶ lµm viÖc kh«ng cao. - Bµn ghÕ trong líp c¬ ®éng, cã thÓ kª ®îc c¸c bµn liÒn kÒ víi nhau hoÆc hai bµn quay mÆt vµo nhau. - PhiÕu häc tËp (do gi¸o viªn chuÈn bÞ) - M¸y chiÕu vµ b¶n trong hoÆc m¸y chiÕu ®a n¨ng PROJECTER (NÕu cã III. ThiÕt kÕ mét sè bµi gi¶ng tiÕng Anh cã vËn dông ph¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá ë líp 10, 11, 12 LESSON PLAN ENGLISH 10 UNIT 7: THE MASS MEDIA LESSON 4: WRITING I. Objectives: 1. Education Aims: - Students can write a paragraph about advantages and disadvantages of television and other types of mass media. 2. Knowledge: a. General knowledge: - Advantages and disadvantages of different types of mass media. b. Language: - Language concerning mass media. - The present simple tense. 3. Skills: - Reading: read about the advantages and disadvantages of television. - Speaking: work in pairs to discuss the advantages and disadvantages of the mass media. - Writing: write a paragraph about the advantages and disadvantages of the mass media. II. Anticipated problems: - Students may have difficulty in finding ideas about advantages and disadvantages for writing. III. Teaching Aids: - board, textbook, chalk. IV. Procedures: Teacher's activities Students' activities 1. Warm-up(4mins) : Game: Jumbled words. - Asks sts to rearrange the letters to make - Work individually to do it. right/good words. - Answer: television, the Internet, - Eg: vitelseion, the iteration, oardi, radio, newspaper. ewsnperpa 19 Sang kien kinh nghiem - Calls on one to give answer. - Asks others to give the comments. - Checks and give remarks. 2. Before you write:( 20 mins) - Aims: to get sts to read about the advantages and disadvantages of television and to help sts to prepare vocabulary and information before they write. + Task 1: - Gives the hand out 1. - Ask sts to read passage to find out the advantages and disadvantages of television. - Calls on one representative to give answer. - Asks others to give the comments. - Checks and give remarks. - Explain some new words: + 'memorable (adj) : easy to remember + en'joyable (adj) : pleasant + popu'larity (n) : the noun of " popular" + be a'ware of (v) : realize + brain (n) : part of the body inside the head + 'violent (adj) : fighting, killing, etc. + inter'fere with (v) : get in the way of something - Ask sts listen to the teacher and repeat, then write these words into their notebooks. - Ask sts to work in pairs to read about the advantages and disadvantages of television again to find the topic sentences and the connectors used in the passage. - Ask sts to pay attention to the basic structures used in the table. - Move round to help if necessary. - Calls on one representative to give answer. - Asks others to give the comments. - Checks and give remarks. - Make sure that sts know what "advantage" and "disadvantage" are. * Gives the hand out 2. - Asks sts to work individually. - Calls on one to give answer. - Asks others to give the comments. - Checks and give remarks. + Task 2: Nguyen Kim Chung - Listen to the teacher. - Listen to the teacher carefully. - Work in group of 4 to do it. - Copy these words into your notebooks. - Listen to the teacher and then read these words in chorus and individually. - Read the table in pairs. - The topic sentences: + Television brings us a lot of advantages. + There are, however, some disadvantages of television. - The connectors: First, second, third, fourth, fifth, lastly. - Structures: + help/encourage someone to do something: help us to learn, encourage us to buy... + make someone/ something + adjective: make things memorable, make us aware of, make us passive, make people violent... S: Television helps us to learn more ............. - Read the ideas on the mass media and write (A) if it is advantage and (B) if it is disadvantage. + Answers: 1D, 2A, 3A, 4D, 5A, 6A, 20