Tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm môn âm nhạc phương pháp tích hợp trong giảng dạy âm nhạc thcs

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS I. §Æt vÊn ®Ò: N¨m häc 2008 – 2009 lµ n¨m häc cã ý nghÜa hÕt søc quan träng Bé GD vµ §T ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch vÒ viÖc d¹y vµ häc. N¨m häc tiÕp tôc thùc hiÖn sù chØ ®¹o cña Bé GD vµ §T, së GD vµ §T H¶i Phßng còng nh phßng GD vµ §T huyÖn VÜnh B¶o, ®· cã nhiÒu c«ng v¨n chØ ®¹o vÒ viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc. §øng tríc nhu cÇu ®ßi hái ngµy cµng cao cña x· héi trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc vÒ nguån lao ®éng, ngµnh gi¸o dôc ph¶i ®µo t¹o ra nhng con ngêi võa hång, võa chuyªn vµ cã chÊt lîng ®Ých thùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu bøc thiÕt cña x· héi. Lµ mét gi¸o viªn THCS b¶n th©n t«i nhËn thøc lµm sao ph¶i gi¸o dôc cho c¸c em cã ®¹o ®øc tèt, t chÊt v÷ng vµng ®Ó sau nµy c¸c em mang kiÕn thøc ®ã phôc vô cuéc sèng vµ x©y dùng quª h¬ng ®Êt níc giµu ®Ñp, ngang tÇm víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña riªng t«i mµ lµ vÊn ®Ò chiÕn lîc vµ cÊp thiÕt cña nh÷ng ngêi trong ngµnh gi¸o dôc. §Ó nh÷ng suy nghÜ Êy trë thµnh hiÖn thùc ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i t×m tßi s¸ng t¹o trong gi¶ng d¹y lµm cho häc sinh dÔ hiÓu vµ ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña c¸c em ®ång thêi kh¾c s©u kiÕn thøc ®Ó ph¸t triÓn t duy l«gÝc, ãc s¸ng t¹o khoa häc ®©y lµ mét vÊn ®Ò ®ang ®îc nhµ níc vµ ngµnh gi¸o dôc rÊt quan t©m. II. Lý do chän ®Ò tµi: Cho ®Õn nay, chóng ta ®· tr¶i qua 6 n¨m thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. §a m«n ¢m nh¹c vµo ch¬ng tr×nh häc cña häc sinh THCS nh»m gi¸o dôc con ngêi toµn diÖn vÒ §øc-TrÝ-ThÓ-MÜ. §· cã rÊt nhiÒu gi¸o viªn thùc hiÖn nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau trong gi¶ng d¹y m«n ©m nh¹c víi môc ®Ých cuèi cïng lµ hoµn thµnh ®îc môc tiªu cña bµi d¹y. Trong sè c¸c ph¬ng ph¸p ®ã cã ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y bé m«n, tuy nhiªn ®©y lµ mét ph¬ng ph¸p kh«ng mÊy dÔ dµng thuÇn thôc vµ nhuÇn nhuyÔn. Bëi ®©y lµ ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái gi¸o viªn cã kiÕn thøc tæng thÓ vÒ bé m«n ©m nh¹c vµ c¸c bé m«n kh¸c ngoµi bé m«n m×nh phô tr¸ch. §ßi hái gi¸o viªn ph¶i linh ho¹t, s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh vËn dông vµo bµi d¹y cho phï hîp. Cã ®îc nh vËy míi cã kh¶ n¨ng gióp cho häc sinh ph¸t huy tÝnh chñ ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o trong häc tËp. Xong bªn c¹nh ®ã vÉn cßn kh«ng Ýt gi¸o viªn lóng tóng trong viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p nµy trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®Æc biÖt lµ nh÷ng gi¸o viªn cha cã kinh nghiÖm. ChÝnh v× lÝ do ®ã t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nµy: §Ò tµi: “VËn dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp vµo viÖc gi¶ng d¹y m«n ¢m nh¹c THCS” Víi mong muèn ®îc gãp tiÕng nãi chung vµo viÖc chia sÎ, th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -1- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS III. C¬ së lý luËn: 1. Môc tiªu cña m«n ©m nh¹c: - Ch¬ng tr×nh THCS m«n ©m nh¹c ®îc Bé GD vµ §T ban hµnh quy tr×nh môc tiªu nh sau: + H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¶m thô ©m nh¹c cña häc sinh t¹o cho c¸c em cã tr×nh ®é v¨n ho¸ ©m nh¹c nhÊt ®Þnh, gãp phÇn gi¸o dôc toµn diÖn hµi hoµ nh©n c¸ch. + KhÝch lÖ häc sinh h¨ng h¸i tham gia ho¹t ®éng ©m nh¹c lµm cho ®êi sèng tinh thÇn phong phó, lµnh m¹nh t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em béc lé vµ ph¸t triÓn n¨ng khiÕu. + Më réng hiÓu biÕt vÒ truyÒn thèng ©m nh¹c ViÖt Nam vµ tinh hoa ©m nh¹c thÓ giíi gãp phÇn båi dìng ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, t¹o kh«ng khÝ vui t¬i lµnh m¹nh. 2. Néi dung cña bé m«n ©m nh¹c: a, CÊu tróc: - C¨n cø vµo ®Æc trng cña m«n nghÖ thuËt ©m nh¹c, c¨n cø vµo môc tiªu vµ thêi lîng m«n häc, c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tiÕp thu ©m nh¹c cña häc sinh ®¹i trµ. Ch¬ng trinh ©m nh¹c trêng THCS ®îc cÊu tróc dùa trªn c¬ së sau ®©y: + LÊy häc sinh lµm trung t©m + Häc nh¹c lý - TËp ®äc nh¹c ®Ó n©ng cao coi träng truyÒn thô kiÕn thøc ©m nh¹c phæ th«ng, tÊt c¶ nh»m x©y dùng vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¶m thô ©m nh¹c ®Ó h×nh thµnh mét tr×nh ®é häc vÊn ©m nh¹c phæ th«ng. - CÊu tróc ¢m nh¹c gåm 3 ph©n m«n: + Häc h¸t. + Nh¹c lÝ, tËp ®äc nh¹c. + ¢m nh¹c thêng thøc. b, néi dung c¬ b¶n cña tõng ph©n m«n. - Häc h¸t. + Häc sinh ®îc häc mét sè kÜ n¨ng ®¬n gi¶n, häc mét sè bµi h¸t quy ®Þnh, nghe mét sè bµi h¸t cã tÝnh lÞch sö. - Nh¹c lý, tËp ®äc nh¹c. + Víi nh¹c lÝ bao gåm nh÷ng kiÕn thøc s¬ gi¶n vÒ nh¹c lý, nh÷ng kÝ hiÖu ghi chÐp nh¹c th«ng dông. + Víi T§N luyÖn c¸ch ®äc c¸c bµi nh¹c ng¾n gän dÔ hiÓu trong ph¹m vi chñ yÕu lµ gäng §« trëng vµ gäng La thø - ¢m nh¹c thêng thøc. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -2- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS + Bao gåm c¸c néi dung giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, c¸c lo¹i nh¹c cô, c¸c h×nh thøc biÓu diÔn ©m nh¹c vµ mét sè sinh ho¹t ©m nh¹c truyÒn thèng phæ biÕn trong d©n gian. 3. VÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc: Ch¬ng tr×nh SGK ¢m nh¹c t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o viªn d¹y 3 ph©n m«n nh mét thÓ thèng nhÊt. Trong ®ã mçi ph©n m«n gi÷ mét ®Æc trng riªng võa hoµ nhËp vµo nhau cïng h×nh thµnh tri thøc, kÜ n¨ng ©m nh¹c thèng nhÊt ë häc sinh. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã ngêi gi¸o viªn ®øng tríc líp ph¶i thùc hiÖn yªu cÇu mét c¸ch linh ho¹t s¸ng t¹o, ®ã lu«n lµ suy nghÜ vÒ môc tiªu ©m nh¹c nãi chung ®Ó t×m ra tÝnh ®ång quy gi÷a 3 ph©n m«n. TÝch hîp trong tõng thêi ®iÓm, tõng vÊn ®Ò, tõng ®èi tîng t¹o ra nh÷ng t×nh huèng g©y høng thó trong häc tËp, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh, ph¸t huy hiÖu qu¶ cña mäi ph¬ng tiÖn d¹y häc c¸c trang thiÕt bÞ d¹y häc hiÖn ®¹i. 4. Nh÷ng nÐt míi vµ nh÷ng ®iÒu cÇn lu ý trong ch¬ng tr×nh. - Ch¬ng tr×nh THCS ®· chó träng tÝnh vïa søc, tÝnh thùc tiÔn, tÝnh kh¶ thi vµ ®Æc trng cña nghÖ thuËt ©m nh¹c. - Ch¬ng tr×nh quan niÖm m«n ©m nh¹c nh mét m«n v¨n ho¸ b¾t buéc, tÊt c¶ häc sinh ®Òu cÇn ®îc häc vµ ph¶i häc ®Ó t¹o dùng mét tr×nh ®é v¨n ho¸ ©m nh¹c phæ th«ng trong nÒn häc vÊn chung cña bËc THCS. - Ch¬ng tr×nh coi träng viÖc rÌn luyÖn thùc hµnh. T¹o ra c¸c ho¹t ®éng ®Ó häc sinh ®îc thÓ hiÖn: (chó träng viÖc häc sinh nghe nh¹c, nghe h¸t, cè g¾ng tÝch hîp c¸c néi dung (h¸t – nghe - ®äc) nh¹c vµ c¶m thô ©m nh¹c trong tõng bµi häc. - Trong ch¬ng tr×nh vµ ®Æc biÖt lµ SGK ®· t¹o ra mét ®é “cøng” vµ ®é “mÒm” ®Ó gi¸o viªn tËn dông cho phï hîp víi c¸c vïng miÒn cã møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n hãa x· héi kh¸c nhau. IV. C¬ së thùc tiÔn: 1. Thùc tiÔn nhËn thøc cña gi¸o viªn ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ©m nh¹c - §Ó thùc hiÖn chêng tr×nh SGK ¢m nh¹c trong nhiÒu n¨m gÇn ®Êy ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· tiÕn hµnh nhiÒu h×nh thøc båi dìng chuyªn m«n nghiÖp vô chogi¸o viªn. §ã lµ nh÷ng cuéc tËp huÊn vÒ thay s¸ch cho ®èi tîng lµ c¸n bé gi¸o viªn chñ chèt cña ngµnh. §©y chÝnh lµ nh÷ng lùc lîng nßng cèt ®Ó triÓn khai båi dìng c¸c chuyªn ®Ò thay SGK cho ®éi ngò gi¸o viªn ®øng líp. Ngoµi ra trªn c¸c trang b¸o còng ®· dµnh mét dung lîng kh«ng nhá ®Ó ®¨ng t¶i vÒ vÊn ®Ò thay SGK vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ©m nh¹c THCS . §· cã nhiÒu bµi viÕt cña gi¸o s, tiÕn sü ®Çu ngµnh nh÷ng gi¸o ¸n mÊu ®îc ®¨ng t¶i trªn c¸c hµng b¸o nh: Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -3- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS B¸o trÝ thøc trÎ, t¹p trÝ gi¸o dôc, gi¸o dôc thêi ®¹i...Ngµnh cßn tæ chøc sinh ho¹t chuyªn m«n côm theo chuyªn ®Ò ®Ó ®éi ngò c¸n bé, gi¸o viªn cã ®iÒu kiÖn giao lu häc hái. §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho gi¸o viªn cã ý thøc, tr¸ch nhiÖm vËn dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp tong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Qua c¸c chuyªn ®Ò c¸c gi¸o viªn giái c¸c cÊp ®· cho thÊy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng tÝch hîp ®· ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao nh: Giê häc s«i næi, häc sinh høng thó trong häc tËp, häc sinh ®îc lµm viÖc nhiÒu, tiÕp thu nhanh h¬n, hiÓu bµi s©u vµ ch¾c h¬n. ChÝnh lÏ ®ã mµ viÖc d¹y häc theo quan ®iÓm tÝch hîp ®· ®îc kh¼ng ®Þnh vai trß tèi u. §©y thùc sù lµ mét bíc tiÕn quan träng trong viÖc ®¸p øng yªu cÇu thùc tiÔn, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña khoa häc gi¸o dôc thêi ®¹i. Tuy nhiªn vÉn cßn Ýt nhËn thøc cña gi¸o viªn v× quan ®iÓm tÝch hîp vµ vËn dông quan ®iÓm nµy vµo qu¸ tr×nh d¹y häc cßn nhiÒu h¹n chÕ. §a sè gi¸o viªn hiÓu vÒ quan ®iÓm nµy ë møc ®é ®¬n gi¶n, phiÔn diÖn, nhiÒu gi¸o viªn cßn ®ang trong t×nh tr¹ng lóng tóng cha nh×n ra m« h×nh gi¸o ¸n cho phï hîp ®Ó d¹y theo ph¬ng ph¸p tÝch hîp tÝch cùc. 2. NhËn thøc cña häc sinh vÒ tÝch hîp trong viÖc häc m«n ©m nh¹c. Qua c¸c ®ît kiÓm tra tr¾c nghiÖm vµ thùc hµnh, b¶n th©n t«i nhËn thÊy hÇu hÕt c¸c em ®Òu tiÕp thu tèt c¸c néi dung kiÕn thøc bµi häc. T duy c¸c em ph¸t triÓn râ rÖt. NÕu so s¸nh th× thÊy h¬n h¼n so víi tiÕt häc kh«ng sö dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp. TÊt nhiªn ®©y míi chØ lµ kÕt qu¶ bíc ®Çu, trong thùc tÕ vÊn cßn gÆp nhiÒu vÊn ®Ò nan gi¶i khi hái häc sinh vÒ vÊn ®Ò tÝch hîp trong m«n ¢m nh¹c hÇu hÕt c¸c em ®Òu cho ®ã lµ kh¸i niÖm xa l¹ v× thÕ kÕt qu¶ vÉn cha cao. V. C¸c gi¶i ph¸p vËn dông tÝch hîp vµo viÖc gi¶ng d¹y m«n ©m nh¹c: 1. Møc ®é, ph¹m vi tÝch hîp trong d¹y häc m«n ©m nh¹c. §Ó d¹y häc m«n ¢m nh¹c theo quan ®iÓm tÝch hîp thµnh c«ng theo t«i ph¶i n¾m ®îc môc ®Ých ph¬ng ph¸p lµ cha ®ñ mµ gi¸o viªn cßn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é tÝch hîp vµ ph¹m vi tÝch hîp. VÊn ®Ò chän néi dung g× tÝch hîp, tÝch hîp ®Õn ®©u lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. T×m hiÓu vÒ SGK ¢m nh¹c THCS ta thÊy râ ý ®å tÝch hîp cña c¸c nhµ biªn so¹n ®îc thÓ hiÖn ngay trong tõng bµi cung nh toµn bé néi dung ch¬ng tr×nh cña toµn khèi líp. Tuy nhiªn cßn nhiÒu lÝ do kh¸c nhau néi dung tÝch hîp trong toµn bé ch¬ng tr×nh còng nh trong tõng bµi còng chØ thùc hiÖn t¬ng ®èi. Cô thÓ lµ kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c bµi h¸t, bµi tËp ®äc nh¹c ®Òu cã thÓ tÝch hîp ®îc. V× vËy, nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi gi¸o viªn lµ cÇn ph¶i n¾m b¾t ®îc ý ®å cña ngêi so¹n ch¬ng tr×nh SGK, ph¶i c¨n cø vµo thùc tiÔn tr×nh ®é cña häc sinh, c¬ së vËt chÊt, thêi gian ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é vµ Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -4- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS ph¹m vi tÝch hîp cho phï hîp trong tõng giê d¹y. MÆt kh¸c, gi¸o viªn cÇn lùa chän nhiÒu néi dung, nhiÒu khÝa c¹nh tÝch hîp. V× mçi m«n häc ®Òu cã ®Æc trng riªng. Nªn gi¸o viªn kh«ng nªn gß Ðp ®Ó tÝch hîp, ch¨m chó vµo qu¸ tr×nh tÝch hîp, lÆp l¹i tÝch hîp sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ vì néi dung cña tõng m«n, ph©n m«n. ChÝnh v× thÕ, néi dung tÝch hîp ph¶i quan hÖ chÆt chÏ víi møc ®é vµ ph¹m vi tÝch hîp. D¹ng ph©n m«n häc h¸t tÝch hîp víi nh¹c lÝ céng víi tËp ®äc nh¹c, ¢m nh¹c thêng thøc vµ c¸c bé m«n khoa häc kh¸c... Tríc hÕt v× quyÒn lîi cña chÝnh m«n häc, ®ã ®· cã nghÜa lµ (ph¶i tÝch hîp ®óng lóc, ®óng chñ ®Ò, ®óng møc ®é) 2. §Þnh híng tÝch hîp trong d¹y ¢m nh¹c THCS. - Qua thùc tÕ d¹y häc còng nh cÊu tróc ch¬ng tr×nh SGK cho thÊy gi¸o viªn cã thÓ thùc hiÖn tÝch hîp theo nhiÒu c¸ch thøc kh¸c nhau. ViÖc lùa chän c¸ch thøc nµo phô thuéc vµo néi dung cô thÓ cña tõng bµi, tõng phÇn häc, tõng phÇn mÉu. - Sau ®©y lµ mét sè kiÓu tÝch hîp: + TÝch hîp th«ng qua kiÓm tra bµi cò. + TÝch hîp qua viÖc giíi thiÖu bµi míi. + TÝch hîp qua hÖ th«ng c©u hái t×m hiÓu bµi. + TÝch hîp th«ng qua ph¬ng tiÖn d¹y häc. + TÝch hîp th«ng qua néi dung tiÓu kÕt hoÆc tæng kÕt. + TÝch hîp th«ng qua hÖ thèng bµi tËp (ë líp, ë nhµ) + TÝch hîp th«ng qua h×nh thøc ra ®Ò kiÓm tra. + TÝch hîp g¾n víi ®êi sèng x· héi. 3. Sau ®©y lµ mét sè quan hÖ tÝch hîp cã thÓ khai th¸c. a, §èi víi néi dung - Häc h¸t. * TÝch hîp häc h¸t – Häc h¸t. - TÝch hîp theo hÖ thèng thÓ lo¹i, tÝch chÊt, s¾c th¸i biÓu diÔn. * TÝch hîp häc h¸t – Nh¹c lÝ + T§N. - TÝch hîp ngay theo chiÒu híng kiÕn thøc nh¹c lÝ tËp ®äc nh¹c trong viÖc gi¶i thÝch kÝ hiÖu cao ®é, trêng ®é. * TÝch hîp häc h¸t + ¢m nh¹c thêng thøc. - VËn dông kiÕn thøc ©m nh¹c thêng thøc ®Ó t×m hiÓu t¸c gi¶, t¸c phÈm khi giíi thiÖu vÒ xuÊt xø vµ hoµn c¶nh ra ®êi. * TÝch hîp häc h¸t víi ®Þa lÝ. - Sö dông kiÕn thøc ®Þa lÝ : Nh viÖc chØ b¶n ®å ®Ó giíi thiÖu vïng miÒn n¬i bµi h¸t ra ®êi. - VÝ dô: “Bµi h¸t Vui bíc trªn ®¬ng xa” dùa theo ®iÖu LÝ con s¸o Gß C«ng (D©n ca Nam Bé). Yªu cÇu häc sinh chØ b¶n ®å miÒn ®Êt Nam Bé. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -5- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS * TÝch hîp häc h¸t + MÜ thuËt. - Trong qu¸ tr×nh d¹y häc h¸t cã mét sè tranh ¶nh minh ho¹. b, §èi víi nh¹c lÝ vµ tËp ®äc nh¹c. * TÝch hîp nh¹c lÝ + T§N. - §©y lµ kiÓu tÝch hîp thêng thÊy (tÝch hîp ®äc) th«ng qua kiÓm tra kiÕn thøc cò, vËn dông kiÕn thøc cò ®Ó t×m hiÓu kiÕn thøc míi, so s¸nh ®èi chiÕu ®Ó kh¾c s©u kiÕn thøc, cñng cè vµ «n tËp rÌn luyÖn kÜ n¨ng cho häc sinh. * TÝch hîp nh¹c lÝ + T§N + Häc h¸t. - §©y lµ viÖc lµm thêng thÊy trong viÖc d¹y nh¹c lÝ vµ tËp ®äc nh¹c ®Ó giíi thiÖu cho häc sinh kÝ hiÖu vµ c¸ch sö lÝ kÝ hiÖu th× gi¸o viªn lÊy ngay bµi häc h¸t ®Ó giíi thiÖu... * TÝch hîp nh¹c lÝ + T§N + ¢m nh¹c thêng thøc. - §©y lµ kiÓu tÝch hîp lÊy kiÕn thøc ©m nh¹c thêng thøc ®Ó giíi thiÖu bµi h¸t,T§N, nh¹c lÝ. c. §èi víi néi dung ©m nh¹c thêng thøc. * TÝch hîp ¢m nh¹c thêng thøc - ¢m nh¹c thêng thøc. - TÝch hîp theo liªn kÕt c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc cïng mét hoµn c¶nh ra ®êi t¸c phÈm... - Cho nghe t¸c phÈm ©m nh¹c. * TÝch hîp ¢m nh¹c thêng thøc + Häc h¸t. - §©y lµ kiÓu tÝch hîp ngang theo híng dùa vµo viÖc giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm cña bµi h¸t trong ¢m nh¹c thêng thøc. * TÝch hîp ¢m nh¹c thêng thøc + V¨n häc. - §©y lµ kiÓu tÝch hîp sö dông thêng xuyªn trong qu¸ tr×nh d¹y ©m nh¹c thêng thøc tõ viÖc ®Æt c©u hái ®Õn viÖc t×m hiÓu t¸c gi¶, t¸c phÈm ®Õn ng«n ng÷ tiÕng viÖt 4. Thùc nghiÖm: Ngµy so¹n:.................................................. Ngµy d¹y:................................................... Bµi d¹y: ¢m nh¹c líp 9 Bµi 2: TiÕt 6: - ¤n tËp TËp ®äc nh¹c: T§N sè 2 - Nh¹c lÝ: S¬ lîc vÒ hîp ©m. - ¢m nh¹c th¬ng thøc: Nh¹c sÜ Trai-cèp-xki I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -6- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS - HS ®äc ®óng, xíng ©m vµ ghÐp thuÇn thôc lêi ca bµi T§N sè 2, biÕt kÕt hîp ®¸nh nhÞp vµ gâ ph¸ch. - Häc sinh hiÓu biÕt s¬ lîc vÌ hîp ©m, cã kh¸i niÖm vÒ thuËt ng÷ hîp ©m. - Häc biÕt nh¹c sÜ Trai – Cèp – Xki lµ mét nh¹c sÜ thiªn tµi cña níc Nga ®· cã nh÷ng cèng hiÕn to lín cho nÒn ©m nh¹c níc Nga vµ nÒn ©m nh¹c thÕ giíi. 2, KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn cho häc sinh mét sè kÜ n¨ng ®äc tªn nèt nh¹c trong khu«ng nh¹c. - RÌn cho häc sinh kÜ n¨ng c¶m thô ©m nh¹c th«ng qua nghe nh¹c. 3. Gi¸o dôc: - Gi¸o dôc cho häc sinh tinh thÇn ®oµn kÕt h÷u nghÞ cña nh©n d©n Nga víi nh©n d©n ViÖt Nam. - Qua ©m nh¹c cña Trai – C«p – Xki lµ hiÖn th©n cho t©m hån cña nh©n d©n nga. II. ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn chuÈn bÞ. - Gi¸o viªn chuÈn bÞ nh¹c cô: §µn Oocgan. - Gi¸o viªn chuÈn bÞ ®µi vµ ®Üa nh¹c. - Gi¸o viªn chuÈn bÞ b¶ng phô. - Gi¸o viªn chuÈn bÞ tranh ¶nh vÒ níc Nga, ¶nh nh¹c sÜ Trai – c«p – xki. - Gi¸o viªn ®µn vµ h¸t thuÇn thôc bµi h¸t “C« g¸i miÒn ®ång cá” 2. Häc sinh chuÈn bÞ. - Häc sinh t×m hiÓu bµi vµ «n tËp tríc ë nhµ. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. æn ®Þnh líp. 2. KiÓm tra bµi cò.(KiÓm tra trong khi «n tËp) 3. D¹y bµi míi. Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn Ho¹t ®éng cña häc sinh Néi dung - Gi¸o viªn giíi thiÖu bµi häc - Häc sinh lÊy s¸ch vë ra TiÕt 6 häc bµi 1, ¤n tËp T§N sè 2: - Gi¸o viªn híng dÉn «n l¹i bµi NghÖ sÜ víi c©y ®µn Nh¹c: Nga T§N. + GV treo b¶ng phô. - HS quan s¸t trªn b¶ng. + GV cho hs nghe l¹i bµi T§N - HS nghe vµ ®äc nhÈm sã 2. theo. - GV cho HS nghe ®äc l¹i - Thang ©m thang ©m Mi thø hoµ thanh. - HS nghe mÉu trªn ®µn ( ) råi ®äc l¹i. (VII) Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -7- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS - HS nghe b¾t nhÞp vµ tr×nh bµy: + §äc gam gi¶i. + §äc trôc chÝnh. - GV ®µn vµ b¾t nhÞp cho c¶ - HS tr×nh bµy líp tr×nh bµy l¹i bµi T§N. - GV chia líp thµnh 2 nhãm. N1: §äc xíng ©m. N2: GhÐp lêi (Sau ®ã ®æi l¹i c¸ch tr×nh bµy) - GV híng dÉn c¸ch ®¸nh nhÞp - HS quan s¸t mÉu råi vµ gâ ph¸ch cho bµi T§N sè 2. thùc hiÖn. - GV gäi kiÓm tra theo nhãm, c¸ nh©n vµ nhËn xÐt cho ®iÓm. - HS lªn b¶ng tr×nh bµy. - GV cho quan s¸t mét sè vÝ - HS quan s¸t b¶ng phô. 2. Nh¹c lÝ dô. S¬ lîc vÒ hîp ©m. a, Hîp ©m: - VD: (VII) ( ) H?: Em hiÓu thÕ nµo lµ hîp - HS tr¶ lêi: (SGK) ©m? - Kh¸i niÖm. Hîp ©m lµ sù vang lªn ®ång thêi cña 3,4 hoÆc 5 ©m thanh c¸ch nhau mét qu·ng 3. b, Mét sè lo¹i hîp ©m. * Hîp ©m 3: - VD: Cdur H?: ThÕ nµo lµ hîp ©m 3? Fdur Gdur Am - HS tr¶ lêi: (SGK) - Kh¸i niÖm: Gåm cã 3 ©m, c¸c ©m c¸ch nhau mét qu·ng 3, hai ©m ngoµi cïng c¸ch nhau mét qu·ng 5. - GV gi¶i thÝch thªm lÊy vÝ dô. - HS nghe vµ quan s¸t. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -8- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS - Gv dÉn lêi: Tuú theo c¸ch s¾p xÕp c¸c - HS quan s¸t trªn b¶ng qu·ng 3 trëng, ba thø mµ t¹o thµnh c¸c hîp ©m trëng hîp ©m thø (theo b¶ng sau) Hîp ©m trëng 3T 3t BËc 1-3 3-5 - VD: Cdur Hîp ©m thø 3t 3T Cm - HS quan s¸t VD. b - GV cho häc sinh quan s¸t vÝ - HS quan s¸t. dô hîp ©m 7. * Hîp ©m 7: VD: D7 H?:ThÕ nµo lµ hîp ©m 7? - HS tr¶ lêi: (SGK) - GV treo ¶nh nh¹c sÜ Trai – cèp – xki. - GV gäi 1 hs ®äc phÇn giíi thiÖu vÒ nh¹c sÜ. - GV treo b¶n ®å thÕ giíi. H?: Em lªn b¶ng chØ trªn b¶n ®å vÞ trÝ cña níc Nga? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ níc Nga? - GV: Níc Nga rÊt tù hµo cã mét danh nh©n ©m nh¹c lµ nh¹c sÜ Trai-cèp-xki, cã ngêi nãi nÕu ai ®· ®Õn th¨m níc Nga mµ cha tõng ®äc th¬ Puskin, xem tranh Le-Vi-Tan vµ cha nghe nh¹c Trai-cèp-xki th× cha hiÓu vÒ t©m hån, con ngêi, ®Êt níc Nga. - §Ó hiÓu thªm vÒ ®iÒu ®ã c¸c - HS quan s¸t. - HS ®äc bµi. - HS chØ vÞ trÝ níc Nga vµ nªu hiÓu biÕt. G7 - Kh¸i niÖm: Hîp ©m 7 gåm 4 ©m mçi ©m c¸ch nhau mét qu·ng 3, hai ©m ngoµi cïng c¸ch nhau mét qu·ng 7. 3. ¢m nh¹c thêng thøc: Nh¹c sÜ Trai – c«p – xki. a, S¬ lîc vÒ nh¹c sÜ Trai – cèp – xki. -HS nghe. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng -9- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS em h·y t×m hiÓu thªm ®«i nÐt vÒ nh¹c sÜ Trai-cèp-xki. H?: Em hiÓu g× vÒ Trai-cèpxki? - Gv giíi thiÖu thªm: - HS tr¶ lêi. + 19 tuæi tèt nghiÖp ®¹i häc luËt. + 22 tuæi tèt nghiÖp nh¹c viÖn Xanh-Pe-tecbua vµ ®Õn 25 tuæi tèt nghiÖp víi huy ch¬ng vµng. §îc lµm gi¸o s nh¹c viÖn Matxc¬va. H?: Nh¹c sÜ Trai-cèp-xki s¸ng t¸c nh÷ng thÓ lo¹i t¸c phÈm nµo? - GV dÉn lêi vµ giíi thiÖu t¸c phÈm: ¢m nh¹c cña Trai-cèp-xki ®îc rÊt nhiÒu ngêi biÕt ®Õn vµ yªu thÝch. Trai-cèp-xki lµ t¸c gi¶ cña nh÷ng vë nh¹c kÞch (Opera) nh Ep-ghe-nhi-«-nhªghin. Con §Çm PÝc vµ vò kÞch Ballet Hå Thiªn Nga, Ngêi ®Ñp ngñ trong rõng. Nh÷ng b¶n giao hëng, c«ng –xec-t« cho pian« vµ dµn giao hëng thÝnh phßng cïng nhiÒu t¸c phÈm - HS tr¶ lêi: + Gåm nh¹c ®µn. + Nh¹c vò kÞch. + Ca khóc. - Nh¹c sÜ Trai-cèp-xki lµ mét nh¹c sÜ næi tiÕng ngêi Nga vµ lµ mét trong nhng danh nh©n ©m nh¹c thÕ giíi. - Sinh ngµy 2/4/1840. - MÊt ngµy 25/1/1893 t¹i XanhPetecbua. - ¤ng rÊt say mª vµ cã khiÕu ©m nh¹c.(10 tuæi «ng b¾t ®Çu s¸ng t¸c) - ¤ng tiÕp thu truyÒn thèng cña c¸c nh¹c sÜ cæ ®iÓn Ch©u ¢u vµ Nga nh M«Da, Bªt«ven... b, T¸c phÈm: - HS nghe vµ kÕt hîp víi ghi chÐp. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng - 10 - S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS kh¸c... - ¤ng lµ nhµ s¸ng t¸c ©m nh¹c lín nhÊt thÕ giíi. * Nh¹c ®µn: - GV cho HS nghe b¶n th¸ng 6 (ChÌo ThuyÒn) trong tuyÓn tËp bèn mïa. (Khóc nh¹c nµy nÐt nh¹c yªn tÜnh, ªm ¶ mang phong vÞ ©m ¸p cña mét buæi chiÒu hÌ.) - Vò kÞch: - GV cho HS nghe trÝch ®o¹n ®iÖu móa nh÷ng con thiªn nga “¢m nh¹c vui nhén, ngé nghÜnh cã tÝnh chÊt nh¶y móa. Nghe trÝch ®o¹n vë kÞch “Hå thiªn nga” (©m nh¹c s©u n¾ng , tha thiÕt) - Ca khóc GV ®Öm ®µn vµ h¸t cho HS nghe bµi “C« g¸i miÒn ®ång cá” lµ mét trong hµng tr¨m ca khóc cña nh¹c sÜ. - GV cho HS xem h×nh trong sgk (Ch©n dung nh¹c sÜ vµ ng«i nhµ cña nh¹c sÜ) - GV më b¨ng h×nh: Bé phim Trai-cèp-xki do h·ng Mèt-Xphim s¶n xuÊt (GV giíi thiÖu cho hs mét sè h×nh ¶nh vÒ cuéc sèng vµ sù nghiÖp cña nh¹c sÜ.) 4. Cñng cè: H?: Em h·y nh¾c l¹i néi dung bµi häc ngµy h«m nay? - GV cho häc sinh lµm bµi tËp: H?: Em h·y nhËn biÕt tªn c¸c lo¹i hîp ©m? - HS nghe vµ c¶m nhËn. - HS nghe c¶m nhËn vµ h¸t nhÈm theo. C« g¸i miÒn ®ång cá Nh¹c: P.I.Trai-c«p-xki. Pháng dÞch lêi: V¨n §«ng - Hs quan s¸t. - Häc sinh xem phim. - HS nh¾c l¹i néi dung bµi häc. - HS tr¶ lêi: Cdur : §« trëng. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng - 11 - Cdur Gm S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS Gdur : Son trëng. Cdur D7 Am Gm D7 Am D7: Rª bÈy. Am: La thø. 5. DÆn dß: - GV cho bµi tËp vÒ nhµ: - HS ghi bµi tËp vÒ nhµ. + Häc thuéc nh¹c lý, ¢m nh¹c thêng thøc. + Lµm bµi tËp 1, 2 trong SGK/Trang 22. + VÒ nhµ «n tËp l¹i c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc theo yªu cÇu cña tiÕt 7 trong SGK/trang 23. Bµi tËp vÒ nhµ 1, Häc thuéc nh¹c lý, ¢m nh¹c thêng thøc. 2, Lµm bµi tËp 1, 2 trong SGK/Trang 22. 3, VÒ nhµ «n tËp l¹i c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc theo yªu cÇu cña tiÕt 7 trong SGK/trang 23 5. KÕt qu¶ ®¹t ®îc: Trong qu¸ trinh ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y t«i thÊy cã hiÖu qu¶ râ rÖt. a, PhÇn «n tËp. - Cã 95 % hiÓu bµi - Cã 5% ®äc xíng ©m cha chuÈn cao ®é. - 100% häc sinh tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng cña nhãm. b, PhÇn nh¹c lÝ. - 90% häc sinh hiÓu bµi vµ x¸c ®Þnh ®óng hîp ©m 3, hîp ©m 7, hîp ©m trëng vµ hîp ©m thø. - 6% hiÓu hîp ©m nhng cha ph©n biÖt ®îc hîp ©m trëng, hîp ©m thø. - 4% cha hiÓu, con nhÇm lÉn hîp ©m 3, hîp ©m 7. c, PhÇn ©m nh¹c thêng thøc. - 100% häc sinh thÝch nghe nh¹c. - 100% häc sinh thÝch xem kªnh h×nh vµ phim. - 90% häc sinh nhí ®îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp Trai-cèpxki. 6, Bµi häc kinh nghiÖm. Sö dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y m«n ¢m nh¹c bíc ®Çu ®¹t ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Nã khÝch lÖ c¸c em yªu thÝch m«n häc. Tõ kÕt qu¶ trªn trªn b¶n th©n t«i rót ra bµi häc sau: Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng - 12 - S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS - Nghiªn cøu bµi häc vµ tµi liÖu SGK, s¸ch tham kh¶o ®Ó t×m ra nh÷ng kiÕn thøc, tÝnh chÊt, ®ång thêi lu«n t×m tßi häc hái tù båi dìng n¨ng lùc cña b¶n th©n mét c¸ch thêng xuyªn. - Gi¸o viªn ngoµi kiÕn thøc cña bé m«n cßn cÇn cã kiÕn thøc vÒ v¨n häc, ®Þa lÝ vµ sö häc... - Gi¸o viªn ph¶i linh ho¹t trong viÖc sö dông c¸c ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y. ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y còng ph¶i linh ho¹t. - Yªu cÇu cña gi¸o viªn ®a ra ph¶i dÔ hiÓu, râ rµng, chÝnh x¸c, phï hîp víi tr×nh ®é cña tõng ®èi tîng häc sinh. - Gi¸o viªn ph¶i biÕt sö dông thµnh th¹o ph¬ng tiÖn d¹y häc nh (§µn Oocgan, ®µi catxec, m¸y chiÕu ®Æc biÖt lµ ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¶ng d¹y). - Trªn ®©y lµ toµn bé néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm cña t«i mµ t«i ®· rót ra trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. §ã lµ “sö dông ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ©m nh¹c THCS”. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn cã nhiÒu thiÕu sãt, rÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý bæ sung cña c¸c ®ång nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ c¸c ®ång chÝ gi¸o viªn trùc tiÕp giang d¹y m«n ©m nh¹c ®Ó ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nµy ®¹t kÕt qu¶ tèt h¬n. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ®· lµm. N¨m häc Tªn s¸ng kiÕn XÕp lo¹i 2007 - 2008 Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y tiÕt häc ©m nh¹c táng hîp. B PhÇn môc lôc PhÇn Néi dung Trang I §Æt vÊn ®Ò 1 II LÝ do chän ®Ò tµi 1-2 C¬ së lÝ luËn 1, Môc tiªu cña m«n ©m nh¹c. 2 2, Néi dung bé m«n ©m nh¹c. 2-3 3, Ph¬ng ph¸p d¹y häc. 3-4 III 3, Nh÷ng nÐt míi vµ nh÷ng ®iÒu 4 cÇn lu ý trong ch¬ng tr×nh. C¬ së thùc tiÔn 1, Thùc tiÕn cña gi¸o viªn ¸p dông IV ph¬ng ph¸p d¹y tÝch hîp trong 4-5 gi¶ng d¹y ©m nh¹c. 2, NhËn thøc cña häc sinh vÒ tÝch 5 hîp trong viÖc häc m«n ©m nh¹c. Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng - 13 - S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n ¢m nh¹c. §Ò tµi: Ph¬ng ph¸p tÝch hîp trong gi¶ng d¹y ¢m nh¹c THCS V C¸c gi¶i ph¸p vËn dông tÝch 1, Møc ®é ph¹m vi tÝch hîp trong 5-6 hîp vµo viÖc gi¶ng d¹y m«n ©m d¹y häc m«n ©m nh¹c. 2, §Þnh híng tÝch hîp trong d¹y ©m nh¹c. 6 nh¹c THCS. 3, Mét sè quan hÖ tÝch hîp cã thÓ 6-8 khai th¸c. 4, Thùc nghiÖm. 8-15 VÜnh B¶o, ngµy 2 th¸ng 2 n¨m 2009 Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn Ngêi thùc hiÖn: §ç V¨n ThuÊn – Trêng THCS Cao Minh – VÜnh B¶o – H¶i Phßng - 14 -