Tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm hiệu trưởng tổ chức rèn kỹ năng sống cho học sinh qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

A. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài: Bác Hồ của chúng ta đã từng nói “Có tài mà không có đức là người vô dụng còn có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Thật vậy, ngoài việc học tập thì việc rèn luyện đạo đức của mỗi người học sinh là vô cùng quan trọng. Nói đến đức người ta có thể dễ dàng hiểu đó là những kỹ năng sống sao cho có ích cho gia đình và xã hội. Kỹ năng sống là điều hết sức quan trọng với tất cả mọi người, chứ không riêng gì học sinh. Tuy nhiên, học sinh là đ ối t ượng thường được nhắm đến đầu tiên trong việc giáo dục kỹ năng sống, b ởi trên thực tế cho thấy hiện nay kỹ năng sống của các em học sinh đang là vấn đề rất đáng quan tâm vì trong những năm gần đây, d ường nh ư có sự bùng phát hiện tượng học sinh phổ thông nghiện thuốc lá, u ống r ươu, tiêm chích ma túy, quan hệ tình dục sớm, th ậm chí là t ự sát khi g ặp vướng mắc trong cuộc sống; hiện tượng các bạn nam để tóc dài, nhuộm tóc, đi học muộn, không thực hiện đúng đồng phục mặc dù bị nhắc nh ở nhiều nhưng vẫn tiếp tục xảy ra. Hơn thế nữa hiện t ượng nói tr ống không, thậm chí chỉ chào thầy cô dạy mình ho ặc không chào cũng đang xảy ra ngày một nhiều hoặc nhiều trẻ rất thiếu kỹ năng làm việc nhà, k ỹ năng tự phục vụ; hiện tượng trẻ em ngu ngơ khi phải xử lý những tình huống của cuộc sống thực,thiếu tự tin trong giao ti ếp, thi ếu b ản lĩnh vượt qua khó khăn, thiếu sáng kiến và dễ nản chí. Vì vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là đi ều h ết s ức c ần thi ết cho tương lai các em và cần được bắt đầu rèn luyện từ nhỏ, từ từng hành vi cá nhân đơn giản nhất, theo đó hình thành tính cách và nhân cách. Do phần lớn thời gian trẻ ở trường học, nơi hàng ngày diễn ra cuộc sống thực của trẻ, thế nên bắt buộc trẻ phải được rèn luyện từ trong nhà trường sau đó mới đến gia đình. Nhưng rèn luyện kỹ năng sống cho tr ẻ như thế nào cho hiệu quả, thu hút được trẻ và các bậc ph ụ huynh luôn là vấn đề trăn trở của các nhà trường ,của những người làm công tác giáo dụcvà của toàn xã hội hiện nay. Phong trào thi đua xây dựng trường học thân thiện, h ọc sinh tích c ực giai đoạn 2008-2013 được phát động thì yêu cầu rèn kỹ năng sống cho HS ngày càng được chú trọng hơn và năm học 2009-2010, tại văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học số 7312/BGDĐT-GDTH ngày 21/8/2009 Bộ GD&ĐT đã yêu cầu các Sở giáo dục xây dựng kế hoạch ch ỉ đạo nhiệm vụ năm học đối với cấp tiểu học những nội dung cụ thể như sau: “ Chú trọng giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh; tăng cường mối quan hệ giữa nhà trường với gia đình, cộng đồng và xã hội; tích hợp giáo dục đạo đức, kỹ năng sống trong các môn h ọc và ho ạt động giáo dục phù hợp với điều kiện cụ thể của t ừng đ ịa ph ương” và từ năm học 2010-2011 đến nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chủ trương đưa việc giáo dục kỹ năng sống vào giảng dạy đại trà cho tất cả các c ấp h ọc. Sau 5 năm triển khai phong trào thi đua "Xây dựng trường h ọc thân thi ện, học sinh tích cực", đã có rất nhiều hoạt động ngo ại khóa đ ược t ổ ch ức tạo môi trường để giáo dục đạo đức, lối sống cho các em, rèn luy ện cho các em những kỹ năng sống cần thiết. Song với tình hình hiện nay nội dung hoạt động ngoài gi ờ lên l ớp ch ưa thực sự đáp ứng nhu cầu thực tế, chương trình còn đơn đi ệu, c ứng nhắc. Vẫn còn Cán bộ quản lý nhà trường và giáo viên chưa thực sự quan tâm hoặc chưa quan tâm đúng mức đến hoạt động Ngoài gi ờ lên lớp, gần như cho rằng đó là nhiệm vụ, là hoạt động cu ả t ổ ch ức đoàn thể nhất là Chi đoàn và Tổng phụ trách Đội. Việc định hướng nội dung, hình thức về hoạt động ngoài giờ lên lớp ở một số trường ch ưa có s ự sáng tạo, lãnh đạo một số trường chưa có biện pháp cụ thể, chưa có năng lực để tổ chức hoạt động ngoài giờ, còn khá nhiều giáo viên th ường dành thời gian của Hoạt động ngoài giờ lên lớp để ôn ki ến th ức, kĩ năng , giải quyết các phần việc về lĩnh vực dạy học. Nhiều trường ít chú ý đ ầu tư thời gian cho HĐNGLL bởi thường mất nhiều thời gian, nếu t ổ ch ức không tốt không những không mang lại lợi ích gì mà còn ảnh h ưởng ch ất lượng hoạt động dạy và học trên lớp, tốn kém kinh phí mà không có nguồn tài chính hỗ trợ; có quan điểm còn cho đây là h ọat đ ộng vui ch ơi nên không quan trọng, không cần thiết. Thế nên cơ hội để đưa việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh vào các hoạt động ngoài gi ờ là rất ít. Là cán bộ quản lý của trường tiểu học, qua 5 năm th ực hi ện phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực và vận dụng sự hướng dẫn chỉ đạo của Ngành, thực tế của địa phương, cùng với việc thực hiện giáo dục tích hợp thông qua các môn học trên l ớp, tôi đã t ổ chức thực hiện nhiều hoạt động ngoài giờ lên lớp để giáo dục và rèn k ỹ năng sống cho học sinh bước đầu có những hiệu quả nhất định đồng thời với những thách thức mới mở ra khi Bộ giáo dục và đào t ạo đã có công văn số 5478 /BGDĐT-GDTH về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục tiểu học năm học 2013-2014đó là tiếp tục thực hi ện sáng t ạo các nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thi ện, học sinh tích cực”, trong đó có nội dung chú tr ọng các ho ạt đ ộng: Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh thông qua các môn học, ho ạt động giáo dục và xây dựng quy tắc ứng xử văn hoá. Nhà trường chủ động phối hợp với gia đình và cộng đồng cùng tham gia chăm sóc giáo dục đạo đức và kĩ năng sống cho học sinh nên tôi chọn đề tài “ Hiệu trưởng tổ chức rèn kỹ năng sống cho học sinh qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” để nghiên cứu và cùng chia sẻ . II. Mục đích và phương pháp nghiên cứu: 1.Mục đích nghiên cứu: Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện m ục tiêu giáo dục cuả nhà trường. Chính từ những hoạt động như: lao động, sinh hoạt tập thể, hoạt động xã hội đã góp phần rất lớn trong vi ệc hình thành nhân cách cuả học sinh. Giúp các em biết tự giáo dục, t ự rèn luy ện, t ự hoàn thiện mình . Có thể nói việc tổ chức các ho ạt đ ộng ngoài gi ờ lên lớp là xây dựng cho các em các mối quan hệ phong phú, đa d ạng, m ột cách có mục đích, có kế hoạch có nội dung và phương pháp nh ất đ ịnh, gắn giáo dục với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống. Biến các nhu cầu khách quan cuả xã hội thành những nhu c ầu cu ả b ản thân học sinh. Thông qua việc tham gia các ho ạt đ ộng mà giáo d ục k ỹ năng sống cần thiết cho trẻ, giúp trẻ biết làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó trước những tình huống khó khăn trong cuộc sống hàng ngày và có cuộc sống bình thường trong m ột xã h ội hi ện đ ại. Th ực hiện được triết lý giáo dục: “ Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. 2. Phương pháp nghiên cứu: -Dựa trên các tài liệu giáo dục kỹ năng sống do Bộ Giáo dục Đào tạo phát hành. -Thực tiễn áp dụng của một số cơ sở giáo dục. -Thực trạng tại đơn vị. III. Giới hạn của đề tài “ Hiệu trưởng tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài gi ờ lên l ớp đ ể rèn k ỹ năng sống cho học sinh tiểu học .” IV. Các giả thiết nghiên cứu -Giáo dục KNS thúc đẩy quá trình phát triển của cá nhân và phát tri ển xã hội. Đối với học sinh, việc được đào tạo kỹ năng sống là vô cùng quan trọng. Trước đây giáo dục KNS chỉ làm được tại gia đình, gia đình giáo dục tốt, trẻ sẽ có điểm xuất phát tốt và nề nếp tốt. Ngược lại, trẻ sẽ không có gì khi không được gia đình quan tâm giáo d ục. Nh ư v ậy, xu ất phát điểm của trẻ là chưa công bằng. -Nếu bệnh thành tích trong học tập vẫn còn quá được coi trọng ở các nhà trường, ở cha mẹ học sinh, suốt ngày các em cứ phải vùi đầu vào học , học trên lớp, học thêm , học suốt tuần, học c ả ngày ngh ỉ đ ể theo kịp bạn bè, để phải là HS giỏi mà không có thời gian để thư gi ản, đ ể ho ạt động theo sở thích, sở trường, bỏ quên giáo dục kỹ năng sống, coi đó là điều chưa thực sự cần thiết thì các em sẽ ra sao ? Ch ắc ch ắn đi ều này vô tình biến các em học sinh trở thành cứng nhắc và rất dễ b ị lôi kéo sa ngã bởi những tác động xấu từ môi trường bên ngoài. -Nếu hiệu trưởng nhà trường không quan tâm đến việc tổ chức các hoạt động để rèn kỹ năng sống cho học sinh liệu có xoá đi rào cản đó. V. Cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn: 1.Cơ sở lý luận: Thực hiện quyết định của Bộ GD&ĐT, các Sở GD&ĐT trong c ả n ước đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục, các trường học tăng cường rèn luy ện kỹ năng sống cho học sinh, tăng cường nguồn lực trong và ngoài nhà trường cho giáo dục đạo đức, hình thành các chuẩn đạo đức, chú ý giáo d ục giá tr ị gia đình, văn hóa gia đình bên cạnh giáo dục lòng yêu nước và truy ền thống văn hóa dân tộc. Tập trung rèn luyện cho học sinh ý th ức k ỷ lu ật, tác phong nhanh nhẹn, gọn gàng, ngăn nắp, tăng cường giáo dục k ỹ năng tự phục vụ, thói quen vệ sinh tốt, kỹ năng tự bảo vệ an toàn b ản thân, mạnh dạn trong giao tiếp, thân thiện với bạn bè, lễ phép với người lớn… Việc giáo dục kỹ năng sống cho HS được thể hiện qua các cách thức hoạt động như: -Tích hợp vào nội dung các bài học ở các môn học trên l ớp; -Thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên l ớp. Có thể khẳng định: Kỹ năng sống là một bài học quan tr ọng, giúp các em học sinh tự tin khi bước vào cuộc sống tương lai. Dạy trẻ kĩ năng s ống là điều rất cần thiết đặc biệt đối với trẻ tiểu học, khi b ắt đ ầu đi h ọc cũng là lúc trẻ bắt đầu tiếp xúc với xã hội, rất cần hoàn thiện và phát tri ển các kĩ năng sống cho riêng mình. Chính những kĩ năng sống các em tiếp nhận được những năm đầu tiên đi học sẽ theo các em suốt cả cuộc sống sau này. Nếu ngay từ tiểu học các em đã có đ ược nh ững kĩ năng t ốt, cu ộc sống sau này sẽ rộng mở với các em hơn. Nếu ngược lại sau này các em sẽ rất khó khăn để sửa chữa những kĩ năng không tốt và gặp nhi ều khó khăn trong cuộc sống. Vì vậy việc dạy kỹ năng sống cho h ọc sinh giúp các em biết làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó tr ước nh ững tình huống khó khăn trong cuộc sống hàng ngày; Rèn cách sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình, đảm bảo mục tiêu giáo d ục KNS cho h ọc sinh trong cộng đồng; Mở ra cơ hội, hướng suy nghĩ tích cực và tự tin, tự quyết định và lựa chọn những hành vi đúng đắn. Việc giáo dục kỹ năng sống góp phần giải quyết tình trạng trẻ thụ động, không biết ứng phó trong những hoàn cảnh nguy cấp, không bi ết cách t ự bảo vệ bản thân trước nguy hiểm, thậm chí không biết cách tìm ki ếm s ự giúp đỡ... Bên cạnh đó, các bài học về kỹ năng sống sẽ giúp trẻ hình thành những kĩ năng tâm lý - xã hội cơ bản giúp cho cá nhân t ồn t ại và thích ứng trong cuộc sống. Đó là những kỹ năng chúng ta ph ải bi ết đ ể có được sự điều chỉnh, ứng xử phù hợp với những thay đổi diễn ra h ằng ngày, hàng giờ. Qua học tập và rèn luyện các kỹ năng s ống các em s ẽ cảm nhận, thấu hiểu và trân trọng những giá trị căn bản của cu ộc s ống. Vậy Kỹ năng sống là gì? Kỹ năng sống là những trải nghiệm có hiệu quả nhất, giúp giải quyết hoặc đáp ứng các nhu cầu cụ thể trong suốt quá trình t ồn t ại và phát triển của con người. Là những kỹ năng tâm lý – xã h ội c ơ b ản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân v ững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhi ều c ơ h ội trong thực tại hay nói ngắn gọn Kỹ năng sống đơn giản là t ất c ả đi ều c ần thi ết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Kỹ năng sống bao gồm cả hành vi vận động của cơ thể và tư duy trong não bộ của con người. Kỹ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo d ục ho ặc rèn luyện của con người. Phân loại kỹ năng sống: Kỹ năng sống được chia thành 2 loại: Kỹ năng c ơ bản và k ỹ năng nâng cao. Kỹ năng cơ bản gồm: Kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, múa, hát, đi, đ ứng, chạy, nhảy v.v… Kỹ năng nâng cao là sự kế thừa và phát triển các kỹ năng c ơ b ản d ưới một dạng thức mới hơn. Nó bao gồm: Các kỹ năng tư duy logic, sáng tạo, suy nghĩ nhiều chiều, phân tích, tổng hợp, so sánh, nêu khái ni ệm, đặt câu hỏi v.v… Ở tiểu học, đối với các lớp đầu cấp, kỹ năng cơ bản được xem tr ọng, còn các lớp cuối cấp nâng dần cho các em v ề k ỹ năng nâng cao. Theo đó, chúng ta cần tập trung rèn luyện cho các em 2 nhóm k ỹ năng s ống sau đây: +Nhóm kỹ năng giao tiếp – hòa nhập cuộc sống. +Nhóm kỹ năng trong học tập, lao động – vui chơi giải trí. Như vậy, kỹ năng sống bao gồm một loạt các kỹ năng c ụ th ể, cần thiết cho cuộc sống hàng ngày của con người. Bản chất c ủa k ỹ năng sống là kỹ năng tự quản lý bản thân và kỹ năng xã h ội c ần thi ết đ ể cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả... Nói cách khác, kỹ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của m ỗi con người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó trước các tình huống của cuộc sống. Ở lứa tuổi của các em nếu chỉ dạy kỹ năng sống thông qua các môn học, qua lý thuyết suông thì chưa đủ. Hãy gắn các em vào nh ững hoạt động bổ ích, những việc làm phù hợp với những hình th ức linh ho ạt, sáng tạo để thu hút trẻ. Thế nên hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp sẽ là điều kiện là cơ hội tốt cho trẻ tự thể hiện bản thân, được trải nghi ệm cuộc sống bằng những việc làm của mình. -Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là gì ? Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động giáo dục được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có t ổ ch ức nh ằm góp ph ần thực thi quá trình đào tạo học sinh, đáp ứng nhu cầu đa d ạng c ủa đ ời sống xã hội. Hoạt động này do nhà trường quản lý, tiến hành ngoài gi ờ dạy học trên lớp (theo chương trình, kế hoạch dạy học). Nó được ti ến hành xen kẽ hoặc nối tiếp chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường hoặc trong đời sống xã hội, được diễn ra trong suốt năm h ọc và cả thời gian nghỉ hè khép kín quá trình giáo dục, làm cho quá trình đó có thể được thực hiện mọi nơi, mọi lúc. Vì thế Giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được đánh giá là ho ạt đ ộng giáo d ục quan trọng ở nhà trường phổ thông, nó được quy định trong chương trình chính khóa của các trường tiểu học và là yêu c ầu bắt bu ộc cho m ọi đối tượng học sinh, mỗi học sinh cần tham gia tối thiểu 4 ti ết/ tháng theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Hoạt động ngoài giờ lên lớp có n ội dung tự chọn sao cho phù hợp với học sinh, với nhà tr ường, với đ ịa phương có nghĩa là tùy điều kiện của giáo viên, điều ki ện c ơ s ở v ật ch ất nhà trường hay đặc điểm văn hóa của địa phương mà nhà trường có thể lựa chọn những hoạt động phù hợp và hoạt động này có ý nghĩa h ỗ tr ợ cho giáo dục nội khóa, góp phần phát triển và hoàn thi ện nhân cách, b ồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo của học sinh. Nội dung của giáo duc ngoài giờ lên lớp rất phong phú và đa d ạng th ể hiện qua các hoạt động xã hội, văn nghệ, thể dục thể thao, tham quan, lao động, nghiên cứu khoa học….chủ yếu thể hiện thông qua 3 hình th ức cơ bản như: Tiết chào cờ đầu tuần, sinh hoạt 15 phút đầu giờ, sinh ho ạt tập thể; dạy tích hợp trong các môn học; ho ạt đ ộng giáo d ục theo ch ủ điểm, tham quan, du lịch. nhờ đó các kiến thức tiếp thu ở trên l ớp có c ơ hội được bổ sung, áp dụng, mở rộng thêm trên thực tế, đồng thời có tác dụng nâng cao hứng thú học tập nội khóa. Do đặc thù c ủa ho ạt đ ộng GDNGLL nên trong quá trình thực hiện chương trình, có thể vận dụng một cách linh hoạt các nội dung và hình thức hoạt động theo vùng mi ền và đối tượng học sinh, với điều kiện, hoàn cảnh của nhà trường, đ ịa phương. Với tính chất linh hoạt đặc trưng của hoạt động này nên nó s ẽ là cơ hội để các nhà trường bổ sung các hoạt động nhằm giáo dục k ỹ năng sống cho học sinh một cách chủ động và sáng t ạo. Hiệu trưởng nhà trường có vai trò, trách nhiệm như thế nào trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để rèn kỹ năng sống cho học sinh? -Là người xác định mục tiêu, hướng đi cho các hoạt động giáo d ục đ ể đảm bảo đúng yêu cầu cấp học. -Là người đề ra kế hoạch tổ chức các hoạt động cho phù h ợp v ới đi ều kiện cụ thể,đáp ứng nhiệm vụ giáo dục trọng tâm của từng năm học và nhiệm vụ chính trị của địa phương. -Là người tổ chức chỉ đạo thực hiện các hoạt động. -Là người chủ động trong việc tạo ra cơ sở vật chất ph ục v ụ cho ho ạt động. -Là người chịu trách nhiệm chủ đạo trong việc đánh giá rút kinh nghiệm, điều chỉnh các hoạt động sau này. 2.Cơ sở thực tiễn: Cuộc sống hiện đại về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa h ọc kỹ thuật, môi trường khí hậu… ở trong nước và trên thế giới đang v ận đ ộng hết sức khẩn trương và chứa đựng nhiều yếu tố khôn l ường. Đ ể sống, hội nhập và góp phần tích cực cho cuộc sống cá nhân và c ộng đ ồng t ốt đẹp hơn, con người nói chung và học sinh nói riêng không th ể không quan tâm đến việc rèn luyện kỹ năng sống nhằm thích ứng với m ọi bi ến động của hoàn cảnh. Hiện nay, đa số học sinh sống trong hai môi trường có hoàn c ảnh khác nhau: một là các em được sự quan tâm chăm sóc quá sức chu đáo c ủa phụ huynh vì sống trong gia đình ít con, hoàn cảnh kinh t ế ổn đ ịnh; hai là những em sống trong gia đình với nhiều lo toan cho cu ộc m ưu sinh, ph ụ huynh bỏ mặc con cái. Môi trường hoàn cảnh khác nhau ấy l ại thường cùng mang đến cho các em một thiếu sót lớn trong từng bước trưởng thành, đó là kĩ năng sống. Như chúng ta đã biết : Mục tiêu của giáo dục tiểu học là nh ằm giúp h ọc sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kỹ năng c ơ b ản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Yêu cầu về nội dung giáo dục tiểu học phải đảm bảo cho học sinh có hi ểu bi ết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng c ơ bản về nghe, đọc, nói, viết và tính toán; có thói quen rèn luy ện thân th ể, gi ữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về nghệ thuật. Tuy nhiên, n ội dung giáo dục trong các nhà trường tiểu học trong thời gian qua còn xem tr ọng vi ệc dạy chữ, chưa chú trọng đúng mức dạy làm người, nhất là việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.Thế nên việc giáo dục KNS chỉ được mang tính chất lồng ghép vào các môn học và chỉ thực hiện đối với c ấp h ọc THCS. Trong những năm qua, hoạt động ngoài giờ lên lớp ở tiểu học đã có nhiều sự chuyển biến rõ nét, đã được các cấp qu ản lý giáo d ục, các trường, đội ngũ giáo viên cũng như cộng đồng quan tâm và có các gi ải pháp tích cực nhằm nâng cao chất lượng hoạt động. H ệ thống văn b ản chỉ đạo cũng đã đề cập nhiều đến việc tổ chức Hoạt động ngoài giờ lên lớp, đặc biệt là khi Bộ GD-ĐT phát động phong trào thi đua “Xây d ựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” thì việc đầu tư cho Hoạt động ngoài giờ, việc gắn giáo dục với cộng đồng đã được chú trọng nhi ều h ơn. Và từ thực tế cho thấy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên l ớp đã th ực s ự đi vào chiều sâu đã có tác dụng thiết thực đến việc giáo d ục k ỹ năng sống cho học sinh. VI. Kế hoạch thực hiện: -Tìm hiểu đểnắm bắt tình hình thực tế của địa phương. -Trên điều kiện sẳn có của nhà trường (về đội ngũ, v ề các l ực l ượng giáo dục, cơ sở vật chất ) để xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động. -Làm công tác tham mưu, vận động các lực lượng xã hội t ạo đi ều ki ện đ ể thực hiện kế hoạch. -Từng giai đọan đúc rút kinh nghiệm cho bản thân trong công tác qu ản lý nhà trường nhằm làm cho học sinh tiểu học có kỹ năng sống t ốt hơn trong xã hội hiện đại ngày nay với những khó khăn và thách th ức . B. PHẦN NỘI DUNG I. Thực trạng và những mâu thuẫn: Nước ta hiện nay chọn cách đưa kỹ năng sống vào m ột s ố môn học. Bộ sách hướng dẫn dạy kỹ năng sống dành cho giáo viên đã đ ược đưa vào tập huấn và khuyến khích các trường giảng dạy trong hai năm học qua theo kiểu lồng ghép. Theo sự chỉ đạo c ủa B ộ GD&ĐT hi ện nay việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là lồng ghép tích h ợp vào các môn học của chương trình. Hiện nay, có nhiều trường Ti ểu h ọc Hà N ội, thành phố Hồ Chí Minh… đưa giáo viên đi đào tạo tại các cơ sở giáo d ục kỹ năng sống và trở về trường trực tiếp giảng dạy cho học sinh như m ột môn học bắt buộc trong thời khóa biểu. Trong thời gian ngh ỉ hè, nhi ều lớp kỹ năng sống cũng mở ra cho các em học sinh như Học kỳ Quân đội, ….trong nước và nước ngoài theo hình thức liên kết. Tuy nhiên ch ỉ m ới có một bộ phận HS là con gia đình có điều kiện được tiếp cận nên vi ệc đ ưa giáo dục kỹ năng sống vào từng nhà trường là điều hết sức hợp lý. Qua tìm hiểu tại một số trường học trên địa bàn, chúng tôi nh ận th ấyth ời gian qua việc thực hiện giáo dục kỹ năng sống đã được nhiều trường rất quan tâm thông qua việc thường xuyên tổ chức nhiều hoạt động trong và ngoài giờ lên lớp, giúp hình thành những thói quen t ốt cho h ọc sinh… , tuy nhiên tình trạng làm cho có hoặc qua loa chiếu lệ để gọi là th ực hi ện theo nội dung thi đua của phong trào Trường học thân thiện- học sinh tích cực vẫn còn đang rất phổ biến chưa thật sự xem giáo d ục k ỹ năng sống cho HS là một nhiệm vụ xuyên suốt nên trong th ực hi ện n ội dung thì sơ sài với phương pháp giảng dạy chưa hấp dẫn, việc lồng ghép vào những tiết sinh hoạt chào cờ đầu tuần hay các buổi sinh hoạt ch ỉ đơn thuần là kể những câu chuyện hay, những hình ảnh đẹp từ đ ời th ường cho học sinh, chứ chưa thể tổ chức các buổi dã ngoại hoặc nh ững ho ạt động lớn vì “thiếu kinh phí” và nhiều khó khăn khác. Trường TH Huỳnh Minh Thạnh với đặc điểm là trường ven thị trấn, đi ều kiện kinh tế nhân dân địa phương thiếu ổn định, rất nhiều HS là con em gia đình khó khăn, nên việc tiếp cận với xu th ế hi ện đ ại hoặc môi trường xã hội tiên tiến còn rất hạn chế từ đó hình thành trong các em b ản tính nhút nhát, rụt rè, ít thân thiện, thiếu sự linh ho ạt, ít hòa đ ồng, ít tham gia; nhiều em nói chuyện thường cộc lốc, trống không … vì th ế nên r ất khó khăn khi nhà trường tổ chức các hoạt động giáo d ục ( c ả trong gi ảng dạy và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ). Các bu ổi chào c ờ đ ầu tu ần thường chỉ có đánh giá , triển khai công tác tuần hoặc tuyên truy ền giáo dục truyền thống nên rất tẻ nhạt, nhàm chán. Các hoạt động thường chỉ tập trung một số ít học sinh nồng cốt và sự tham gia của m ột s ố giáo viên. II. Các biện pháp giải quyết vấn đề Trên thực tế, có nhiều phương pháp, nhiều cách thức để thực hiện giáo dục KNS cho học sinh. Một trong những phương pháp hữu ích và thân thiện nhất để rèn KNS cho học sinh đó là giáo dục thông qua ho ạt đ ộng ngoài giờ lên lớp. Xác định vai trò quan trọng c ủa hi ệu tr ưởng nhà tr ường trong việc rèn kỹ năng sống cho học sinh nên trong những năm h ọc qua đồng thời với việc áp dụng các hoạt động giáo dục trong các ti ết h ọc chính khóa còn chú trọng chuyên sâu vào các ho ạt đ ộng ngoài gi ờ lên l ớp. Vì theo tâm sinh lý của học sinh tiểu học thì đây là con đ ường d ễ ti ếp c ận và mau thích nghi nhất. Với kinh nghiệm thực tiễn áp d ụng tôi nh ận th ấy một số biện pháp mà người hiệu trưởng nhà trường cần làm để thực hiện nhiệm vụ rèn kỹ năng sống cho học sinh thông qua các ho ạt đ ộng giáo dục ngoài giờ lên lớp như sau: 1.Phải xác định mục tiêu, hướng đi cho các hoạt động giáo dục để đảm bảo đúng yêu cầu cấp học. Như chúng ta đã biết : Hoạt động ngoài giờ lên lớp có 3 nhi ệm vụ r ất rõ ràng . Đó là : củng cố tăng cường nhận thức; bồi dưỡng thái độ, tình cảm và hình thành hệ thống kỹ năng, hành vi. Nắm được nh ững nhi ệm vụ này sẽ giúp ta có định hướng đi đúng đắn, phù hợp. Vì v ậy trong t ừng nhiệm vụ tôi đã vận dụng bà tổ chức các hình thức hoạt động như sau: Nhiệm vụ giáo dục về nhận thức: -Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh bổ sung, củng c ố và hoàn thiện tri thức đã được học trên lớp; giúp các em có nh ững hi ểu bi ết mới. Những tri thức học sinh thu được trong giờ lên lớp là tri th ức c ơ b ản nhất, hiện đại nhất. Nếu không được củng cố, bổ sung thì nh ững tri th ức đó khó có thể duy trì được lâu bền.Vì vậy hoạt động ngoài giờ lên l ớp sẽ giúp cho học sinh việc củng cố tri thức đã học, đồng thời tăng c ường cho học sinh sự hiểu biết thêm về tự nhiên, xã hội, v ề con ng ười. Đ ể th ực hiện được những yêu cầu trên, dưới chỉ đạo của Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT Xuyên Mộc, hiệu trưởng đã tổ chức quán triệt tư tưởng CBVC và học sinh,đã xây dựng và hoàn thiện các quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường thông qua các chuyên đề : -Xây dựng chiến lược phát triển nhà trường giai đọan 2010-2015 (v ới định hướng chiến lược, Sứ mạng , tầm nhìn và hệ thống những giá trị c ơ bản phấn đấu) trong đó hệ thống những giá trị cơ bản cần phải đạt được là : Đoàn kết Thân thiện Chính trực Tích cực, sáng tạo Chia sẻ kinh nghiệm Khát vọng vươn lên Đây chính là những quy tắc sống và những kỹ năng sống cần thi ết đ ối với học sinh. Làm logo có các giá trị cơ bản treo gi ữa sảnh chính c ủa trường để hàng ngày các em đều thấy, đọc được và làm theo. Hình thành Những giá trị nhà trường giai đoạn 2010-2015 -Tổ chức chuyên đề “ Văn hóa nhà trường” với nh ững n ội dung c ốt lõi: Hiểu được khái niệm về văn hóa và văn hóa nhà trường, một số quan niệm về phong cách sống có văn hóa; những biểu hiện qua hành vi giao tiếp ứng xử có văn hóa của GV- HS trong cuộc sống hàng ngày v ới b ản thân, gia đình, thầy cô, bạn bè, mọi người xung quanh… T ừ đó có nh ững cách giáo dục HS phù hợp. -Tích cực hưởng ứng phong trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” giai đoạn 2008-2013 do Bộ GD&ĐT phát đ ộng. Tổ chức chuyên đề “ Mô hình văn minh trường học” . Tổ chức chuyên đề “ Rèn kỹ năng sống cho HS qua các ho ạt đ ộng giáo dục ngoài giờ lên lớp”. Sáng tác và tổ chức lễ ra mắt bài hát truyền thống nhà tr ường g ắn v ới tên liệt sĩ Huỳnh Minh Thạnh . Các em học sinh cùng nhạc sĩ hát bài hát truyền thống trong l ễ ra m ắt -Tổ chức hội thi “Em là hướng dẫn viên du lịch” để các em có đi ều ki ện tìm hiểu quê hương đất nước mình tập cách giới thiệu về quê hương mình với khách du lịch. Qua đó rèn kỹ năng m ạnh dạn , t ự tin, nói chuy ện trước đám đông cho HS đồng thời cũng giúp các em h ọc t ốt h ơn môn l ịch sử địa phương mình và thói quen học bài. Các hướng dẫn viên du lịch nhí của trường Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tạo cơ hội cho học sinh đ ược ti ếp xúc, được làm quen với những hoạt động : khoa học – kỹ thu ật, lao đ ộng sản xuất, văn hoá – nghệ thuật, thể dục – thể thao, kinh doanh, xã h ội, nhân đạo, giúp các em có điều kiện vận dụng những tri thức đã h ọc vào thực tiễn cuộc sống và làm phong phú vốn hiểu biết c ủa các em. T ừ đó một số đội được thành lập trong nhà trường phù hợp với năng l ực, s ở thích của học sinh nhằm để phát triển khả năng giáo dục kỹ năng cho HS như: -Đội trật tự cổng trường: hàng ngày các em có trách nhi ệm nh ắc nh ở m ọi người thực hiện hành vi ứng xử văn hóa, chấp hành an toàn giao thông, không làm ùn tắc cổng trường. -Đội sao đỏ: Chấm điểm thi đua về các nề nếp trong nhà trường: đi h ọc đúng giờ, vệ sinh, tập thể dục, tác phong , ăn mặc, cách ứng x ử hàng ngày, tham gia phong trào thi đua… và hàng tuần cử thành viên đánh giá nề nếp dưới cờ đề nghị nhà trường trao cờ thi đua. -Đội phát thanh măng non : sáng thứ tư hàng tuần các em được phát thanh trên hệ thống phát thanh của nhà trường một số nội dung theo chủ đề, theo tiến trình hoạt động của trường hoặc những nội dung truyên truyền giáo dục khác đã được chuẩn bị trước. Đội phát thanh măng non của trường Lớp tự quản dưới sân cờ trong giờ phát thanh măng non -Đội văn nghệ: bao gồm những HS có năng khiếu và s ở thích ca hát đ ể tập đợt thường xuyên và tham gia phục vụ các ngày lễ l ớn c ủa tr ường hoặc phục vụ các đại hội của các cơ quan tổ chức xã , huyện khi có yêu cầu. Đội văn nghệ trường tham gia hội thi cấp tỉnh Biểu diễn văn nghệ mừng ngày tết Trung thu tại trường Nhiệm vụ giáo dục về thái độ: Đây là nhiệm vụ khó khăn nhưng vô cùng quan trọng đối với bậc ti ểu học, bởi vì mọi thái độ, tình cảm đúng đắn với ông bà, cha m ẹ, ng ười thân đối với quê hương, đất nước…phải được giáo dục từ lứa tuổi này, cho nên nhiệm vụ này đòi hỏi hoạt động giáo dục ngoài giờ lên l ớp ph ải tạo điều kiện tốt để bồi dưỡng thái độ tích cực của các em đ ối v ới b ản thân, bạn bè, công việc và cộng đồng. Thế nên nhà trường đã chủ động phối hợp cùng Tổng phụ trách Đội tổ chức nhiều hình thưc ho ạt động phong phú như: -Thường xuyên tổ chức cho GV và HS làm vệ sinh Nghĩa trang li ệt sĩ huyện, viếng mộ anh hùng liệt sĩ, mộ mẹ VN anh hùng vào các ngày l ễ trong đại của cả nước như 2/9, 22/12, 30/4, 27/7 để giáo dục truyền thống và rèn kỹ năng tự xác định giá trị , biết đ ược nh ững gì cho là quan trọng, ý nghĩa đối với bản thân mình, có tác dụng định hướng cho suy nghĩ, hành động và lối sống. Lễ tưởng niệm trước đài Liệt sĩ huyện Xuyên Mộc Dâng hoa mộ anh hùng liệt sĩ Huỳnh Minh Thạnh Thầy và trò làm vệ sinh nghĩa trang liệt sĩ huyện -Tặng sách, tặng quần áo, dụng cụ học tập, quyên góp tiền ủng hộ cho đồng bào vùng lũ…; đồng cảm, sẻ chia với bạn học cùng có hoàn c ảnh khó khăn, với Hội người tàn tật…, hàng năm tổ chức t ốt l ễ t ưởng ni ệm và thăm hỏi gia đình các nạn nhân tai nạn giao thông. Hình ảnh giao lưu với hội người tàn tật “Tình thương Đất Việt” Hình ảnh quyên góp ủng hộ đồng bào Miền Trung Hình ảnh Lễ tưởng niệm nạn nhân ATGT Nhiệm vụ rèn luyện kĩ năng, hành vi: Thói quen hành vi và kĩ năng chỉ được hình thành thuận lợi khi các em có điều kiện tham gia các hoạt động. Trong khi tham gia các hoạt động các em sẽ gặp những tình huống cụ thể của cuộc sống buộc phải tự tìm cách giải quyết bằng trí tuệ và sức lực của mình. Từ đó giúp các em hi ểu, bi ết cách làm và cách tự điều chỉnh hành vi cho phù h ợp v ới chu ẩn m ực. +Khi mới thực hiện yêu cầu này nhà trường hàng tuần tổ chức cho các em tham gia viết bài tìm cách xử lý với tình huống cho tr ước và ch ọn những bài viết có cách xử lý tốt nhất để giới thiệu cho toàn tr ường tham khảo trong các giờ sinh hoạt dưới cờ hay chương trình phát thanh măng non do Chi đoàn và Đội chủ trì. Là những tình hu ống h ết s ức đ ời th ường, diễn ra trong cuộc sống hàng ngày và đôi khi làm ảnh h ưởng đ ến tr ẻ n ếu các em không được làm quen, không được trang bị . -Và phong trào này đã được nâng lên một bước là cho học sinh các kh ối lớp 4,5 tự xây dựng các tiểu phẩm, tổ chức thành ho ạt c ảnh bi ểu di ễn hàng tuần trong giờ sinh hoạt dưới cờ (từ 10-15 phút) .T ừ việc xử lý tình huống trên giấy đã được phát triển thành việc th ể hi ện qua các ti ểu phẩm, hoạt cảnh. Đây chính là sân chơi đã thu hút sự t ập trung c ủa HS và là một cách rèn KN sống có hiệu quả cao -Tổ chức ký cam kết chấp hành Luật Giao thông, không buôn bán, tàng trữ, sử dụng pháo nổ để GD việc chấp hành pháp luật và rèn k ỹ năng sống có quy tắc, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã h ội cho HS. Hiệu trưởng – GVCN - lớp trưởng ký cam kết -Tổ chức các hình thức giao lưu với BCH quân sự huy ện Rèn kỹ năng sống quy củ, nề nếp, ý thức tổ chức , kỷ luật theo tác phong anh bộ đội Với nhiệm vụ hình thành hệ thống kỹ năng, hành vi là nhiệm vụ nhằm rèn cho học sinh những kỹ năng thực hiện các công việc lao động đ ơn gi ản, các kỹ năng sáng tạo nghệ thuật, thực hiện các bài thể dục, các trò chơi, các hành vi ứng xử đối với mọi người trong gia đình, trong nhà tr ường và