tài liệu giúp các bạn tm khảo
KINH NGHIỆM GIẢNG DẠY
NHẰM GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC SINH
MÔN ÂM NHẠC TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ:
Như chúng ta đã biết, giáo dục toàn diện có 4 mặt chủ yếu: Đức – Trí – Thể Mĩ. Trong đó âm nhạc là một trong những bộ môn góp phần quan trọng trong việc
thực hiện nhiệm vụ giáo dục thẩm mĩ. Âm nhạc tạo nên sự cân bằng, hài hòa trong
cuộc sống. Giáo dục âm nhạc ngoài tác động về tình cảm, âm nhạc còn góp phần
vào giáo dục các phẩm chất trí tuệ, đạo đức, hành vi, lối sống,… hướng tới cái đẹp
và điều thiện.
Muốn học sinh thực hiện tốt và yêu thích với môn học Âm nhạc, giáo viên
cần tạo cho học sinh có hứng thú trong học tập, say mê với môn học. Vì hứng thú
học tập là động cơ quan trọng để các em trở thành chủ thể thực sự trong các hoạt
động học tập và có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự lĩnh hội tri thức của các em.
Đồng thời cũng nhằm kích thích học sinh tham gia vào các quá trình học tập,
khuyến khích học sinh tìm hiểu, khám phá kiến thức thông qua các giác quan, đặc
biệt là thính giác. Giáo viên là người tạo mọi điều kiện cho học sinh hoạt động
nhằm phát huy hứng thú và nhu cầu hiểu biết của các em.
Mục đích và nhiệm vụ chủ yếu của môn học Âm nhạc trong trường Tiểu học
là nhằm hình thành và phát triển năng lực cảm thụ âm nhạc của học sinh, tạo cho
các em có trình độ văn hóa âm nhạc nhất định, góp phần giáo dục toàn diện và hài
hòa nhân cách. Rèn luyện một số kĩ năng đơn giản về ca hát và tập đọc nhạc, bước
đầu biết hát diễn cảm, khích lệ học sinh tích cực tự giác tham gia vào các hoạt động
âm nhạc làm cho đời sống tinh thần phong phú, lành mạnh, tạo điều kiện cho các
em bộc lộ và phát triển năng khiếu. Đây cũng là một nhu cầu tất yếu khách quan
của sự tồn tại và phát triển của xã hội văn minh, tiến bộ. Muốn được như vậy giáo
viên cần phải giáo dục thị hiếu âm nhạc tốt cho học sinh để các em biết yêu thích
âm nhạc lành mạnh, giàu tính nhân văn, đậm đà bản sắc dân tộc. Giáo dục thị hiếu
âm nhạc tốt sẽ góp phần làm trong sáng tình cảm đạo đức và làm phong phú đời
sống tinh thần của các em hiện tại và trong tương lai. Chính vì điều đó nên việc tạo
ra hứng thú cho học sinh trong quá trình học môn âm nhạc là một nhiệm vụ đặc
biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Tôi hy vọng rằng đề tài này sẽ đáp ứng
được nhu cầu trong việc giảng dạy bộ môn âm nhạc ở trường tiểu học góp phần
cùng với các môn học khác thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường cũng như
mục tiêu của bậc học, mang lại hiệu quả cao hơn đáp ứng được yêu cầu đổi mới
phương pháp dạy học hiện nay.
PHẦN II: NỘI DUNG
I. Thực trạng và nguyên nhân:
- Về phía học sinh: Trong thực tế chúng ta vẫn thường gặp trường hợp học
sinh hát các giai điệu bài hát chưa thật chính xác. Học sinh chưa có kỹ năng hát
đúng giai điệu và tiết tấu của bài hát, chưa thật tích cực trong việc tham gia vào các
hoạt động ngoại khóa, các chương trình văn nghệ, nhiều học sinh tự ti không giám
hát trước tập thể. Chính những điều đó đã làm cho các em không chủ động và tích
cực trong các hoạt động tập thể.
- Về phía giáo viên: Một phần do phương pháp dạy học của thầy nhiều lúc
còn áp đặt, học sinh tiếp thu một cách thụ động kiến thức bài học. Cách dạy cũ
thành thói quen, thành đường mòn trong một số giáo viên, không phải dễ dàng bỏ
qua cách dạy học mà giáo viên luôn coi mình là trung tâm của mọi hoạt động ngay
được. Nên việc truyền thụ kiến thức và tổ chức học tập cho học sinh trong giờ học
còn nhiều hạn chế, học sinh còn thụ động trong việc tiếp thu tri thức, chưa phát huy
được tính tích cực của học sinh. Bên cạnh đó thầy cô vẫn còn hạn chế trong việc
mở rộng và truyền thụ nội dung bài học cho học sinh. Chưa biết động viên học sinh
kịp thời, mà chỉ yêu cầu học sinh thực hiện theo ý muốn của giáo viên làm cho học
sinh chán nản, không có hứng thú khi tham gia học tập.
- Kết quả khảo sát đầu năm học:
Trước khi ứng dụng sáng kiến kinh nghiệm này bản thân tôi đã khảo sát học
sinh lớp 3D và lớp 2C kết quả thu được như sau:
Tổng số
học sinh
Hứng
thú học
tập
HS có
năng
khiếu
Hát
đúng
giai
điệu,
lời ca
Biết kết
hợp các
hình
thức gõ
đệm
Biết vận
động
phụ họa
3D
35
15
(42%)
2
(5%)
28
(80%)
20
(57%)
23
(65%)
2C
34
18
(52%)
2
(6%)
28
(82%)
21
(61%)
25
(73%)
II. Những giải pháp
Hiện nay nền kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, hội nhập kinh tế ngày
càng mở rộng đòi hỏi nền giáo dục Việt Nam không ngừng cải tiến, đổi mới phù
hợp với thế giới và các quốc gia trong khu vực. Mặt khác, trong bối cảnh đó, nền
giáo dục còn có những bất cập về chất lượng giáo dục, nhiều giáo viên sử dụng
phương pháp dạy học lạc hậu đã gây nên tình trạng thụ động trong học tập của học
sinh dẫn đến hiệu quả dạy học chưa cao. Học sinh ít được lôi cuốn động viên khích
lệ để hứng thú, tự giác học tập, gây nên tình trạng chán học, bỏ học ở một số bộ
phận học lực yếu kém. Cùng với nhiều nguyên nhân, tình trạng này trở nên khá gay
gắt, khó khắc phục. Như chúng ta đã biết học sinh tiểu học là lứa tuổi chuyển tiếp
từ giai đoạn vui chơi sang giai đoạn học tập, khả năng tri giác của các em rất tốt,
hứng thú ngày càng được bộc lộ và phát triển rõ rệt. Đặc biệt là hứng thú nhận
thức, hứng thú tìm hiểu thế giới xung quanh, các em thể hiện tính tò mò, ham hiểu
biết. Tuy nhiên sự phát triển hứng thú học tập của học sinh phụ thuộc trực tiếp vào
việc tổ chức học tập cho học sinh của giáo viên. Chính vì vậy để tổ chức hướng dẫn
thực hiện các hoạt động một cách gây hứng thú cho học sinh, nhằm nâng cao chất
lượng dạy học trong tình hình hiện nay, tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp đã
được đúc kết trong giảng dạy nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học
tập môn âm nhạc ở trường tiểu học.
1. Gây hứng thú học tập cho học sinh thông qua các trò chơi
Âm nhạc là một nghệ thuật động vì thế không thể có một tiết dạy nào thuần
túy về lý thuyết. Trong các giờ học hát không khí lớp học cũng sẽ kém sinh động
và thu hút nếu giáo viên không biết lồng ghép các trò chơi hấp dẫn vào trong tiết
dạy của mình. Vừa học vừa chơi sẽ thu hút được học sinh tích cực tham gia vào quá
trình học tập.
Cũng giống như các bộ môn khác, khi giảng dạy âm nhạc ở trường Tiểu học,
GV phải biết tận dụng hết các phương pháp dạy khác nhau như thuyết giảng, trình
bày, phát vấn… bên cạnh các hình thức học tập của học sinh như tự nghiên cứu,
thảo luận nhóm, thuyết trình, biểu diễn. Riêng âm nhạc là bộ môn có thể phát huy
được nhiều nhất thế mạnh về hướng dẫn trò chơi trong giờ học. Các trò chơi đó đã
tạo ra hiệu ứng lớn trong việc giúp các em khắc sâu kiến thức, phát triển kỹ năng và
đặc biệt là phát huy tính tích cực chủ động của học sinh theo mục tiêu đổi mới. Âm
nhạc có lợi thế của nó. Đây là bộ môn nghệ thuật động, nghệ thuật của âm thanh
của ca từ. Lợi thế đó rất phù hợp với nhu cầu tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh tiểu
học là hiếu động, thích được thể hiện mình. Trò chơi trong âm nhạc sẽ đưa lớp học
vào một không gian đặc biệt, tạo nên được không khí sinh động trong giờ giảng.
Nó như có ma lực cuốn hút và gây nhiều hứng thú cho học sinh kể cả những em
lười học, thụ động. Không khí sôi động đó sẽ đẩy lùi được cách dạy lý thuyết suông
nặng nề nhàm chán, không mang tính tích cực, các giờ học lồng ghép các trò chơi
sẽ cuốn các em vào “cuộc chơi tri thức” lành mạnh làm giàu thêm vốn văn hóa âm
nhạc phổ thông cho lứa tuổi thiếu niên nhi đồng.
Từ trước tới nay trong văn hóa dân gian và hiện đại, trò chơi vừa là nhu cầu
lớn của con người vừa là phương tiện giáo dục hấp dẫn và hiệu quả. Vì thế những
ai biết tổ chức trò chơi trong tiết học là người đó biết cụ thể hóa phương châm “học
mà chơi, chơi mà học”. Đặc biệt trò chơi còn là chất xúc tác vô hình giúp học sinh
luôn tự tin mạnh dạn nhanh chóng hòa đồng và dễ cởi mở đoàn kết. Ý chí tinh thần
đồng đội cũng được rèn luyện qua trò chơi đồng thời trò chơi còn thúc đẩy phát
triển sự năng động sáng tạo của từng cá thể. Tuy nhiên do thời lượng tiết học hạn
chế trong lúc trò chơi lại cần rất nhiều thì giờ nên giáo viên phải nhất thiết đảm bảo
nội dung bài học trước đã sau đó mới tính chuyện tổ chức trò chơi.
Trong quá trình dạy học, tôi đã tổ chức được một số trò chơi sử dụng trong
môn âm nhạc ở trường tiểu học mang lại hiểu quả rất cao, học sinh rất hứng thú
tham gia, sau đây là một số trò chơi mà bản thân tôi đã áp dụng.
1.1: Trò chơi Đố vui:
Thay vì giới thiệu bài học một cách nhàm chán và học sinh tiếp nhận thông
tin một cách thụ động, tôi thường thay thế bằng trò chơi đố vui khi bắt đầu vào bài
học, cách vào bài như thế này học sinh rất thích thú, vì các em được tự mình khám
phá tiết học đó.
Ví dụ:
- Âm nhạc lớp 5: Tiết 30: Học hát: Dàn đồng ca mùa hạ. Khi vào bài Giáo
viên chỉ giới thiệu tên bài hát của tiết học đó thì sẽ chẳng có gì lôi cuốn, thu hút sự
chú ý của học sinh. Nhưng thay vào giới thiệu tên bài học, giáo viên đưa ra 2 câu
đố:
1. Hoa màu đỏ thắm
2. Con gì kêu ra rả
Rực rỡ khắp trời
Suốt cả buổi trưa hè
Hè về bạn ơi
Nghe tiếng ve ve ve
Hoa gì đố bạn?
Hè đã về rồi đấy?
(Hoa phượng)
(Con ve (ve sầu))
- Âm nhạc lớp 3: Tiết 25: Học hát: Chị ong nâu và em bé
Câu đố: Con gì nho nhỏ
Lưng nó uốn cong
Bay khắp cánh đồng
Tìm hoa gây mật? Là con gì? (Con ong)
Việc đưa câu đố vào đầu bài học sẽ làm học sinh tò mò và thu hút được sự
chú ý của học sinh, khi trả lời được câu đố cũng là lúc học sinh hiểu được nội dung
của bài hát sắp được học. Như vậy giáo viên vừa tạo nên hứng thú cho tiết học, lại
vừa khắc sâu được nội dung bài học cho học sinh.
2.1: Nghe thấu đoán tài:
Nhằm củng cố phân môn học hát (lớp 1 đến lớp 5) và tập đọc nhạc (lớp 4, 5),
giáo viên cho nghe một đoạn giai điệu bài hát hoặc bài tập đọc nhạc, đội nào có câu
trả lời đúng và nhanh nhất sẽ được điểm. Với trò chơi này giáo viên áp dụng vào
các tiết ôn tập cuối kì sẽ giúp học sinh nhớ lại các bài hát và bài tập đọc nhạc được
nhiều hơn. Bên cạnh đó giáo viên cũng có thể áp dụng trò chơi này để giới thiệu bài
học có liên quan đến chủ đề các bài học mà học sinh được nghe.
Ví dụ: Khi dạy bài hát: Em yêu hòa bình (âm nhạc 4) giáo viên cho học sinh
nghe và đoán tên một số bài hát có cùng chủ đề mà các em đã được học trong
chương trình các lớp học trước như bài: Hòa bình cho bé, Bầu trời xanh, Thiếu nhi
thế giới liên hoan, … từ đó giáo viên giới thiệu lồng ghép vào bài học mà các em
sắp được học.
3.1: Nghe giai điệu xướng lời ca:
Trò chơi này giúp các em nhớ lời ca của bài hát và bài tập đọc nhạc đã được
học. Sau khi nghe một đoạn giai điệu bài hát, đội nào đọc hoặc hát lại đúng và
nhanh nhất thì sẽ thắng.
4.1: Gắn tên bài hát vào tên tác giả:
Giáo viên cho hai bảng phụ có tên tác giả và tên bài hát để học sinh gắn lại
với nhau theo kiểu kết cột. Trò chơi này sử dụng hiệu quả trong phân môn học hát
và tập đọc nhạc. Tuy nhiên với trò chơi này giáo viên cần phải chuẩn bị chu đáo.
5.1: Giải ô chữ:
Từ các ô chữ cho sẵn, các đội sẽ lần lượt chọn số thứ tự hàng ngang hàng
dọc để trả lời theo gợi ý giống như mở từ khóa trong chương trình “Đường lên đỉnh
Olympia”.
Ví dụ: Tiết 28: Ôn tập bài hát Tiếng hát bạn bè mình (âm nhạc 3)
Sau khi ôn tập xong, giáo viên cho học sinh chơi trò chơi “Giải ô chữ” này
học sinh sẽ rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi.
Luật chơi: Có 7 ô chữ hàng ngang, các đội lần lượt chọn ô chữ cho đội của
mình, trả lời đúng được 10 điểm. Nếu đội chọn ô chữ không trả lời được hoặc trả
lời sai các đội còn lại được quyền trả lời, nếu đội bạn trả lời đúng được 5 điểm.
Trong quá trình chơi đội nào tìm được từ khóa ô chữ hàng dọc thì có tín hiệu trả
lời, trả lời đúng được 20 điểm. Trả lời sai sẽ không được trả lời ô chữ chìa khóa
nữa mà dành quyền cho đội bạn.
Câu 1: Điền từ còn thiếu vào câu hát: Một lời mẹ ru con …. Giấc say?
Câu 2: Điền từ còn thiếu vào câu hát: Yêu thương nhau bên nhau …. Tay
nắm tay?
Câu 3: Điền từ còn thiếu vào câu hát: Trong không gian bay bay một ….
Thân ái?
Câu 4: Loài chim biểu tượng cho hòa bình là loài chim gì?
Câu 5: Em hãy cho biết tên bài hát sau đây? (GV cho HS nghe nhạc bài hát
Hòa bình cho bé)
Câu 6: Tiếng hát bạn bè mình là sáng tác của nhạc sĩ nào?
Câu 7: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống: Cho em thơ tương lai … hành
tinh này?
a. Thắm xanh
b. Ngát xanh
c. Khắp nơi
Đáp án: Ô chữ hàng dọc Hòa bình
1
B
Ì
N H Y
Ê
N
2
L
O À
I
N
G Ư Ờ I
3
H
À
N
H
T
I
N
H
4
C
H
I
M B
Ồ
C
Â
U
5
H
O
À
B
Ì
N
H
C
H O
B É
6
L
Ê M
I
N
H
H O
À N
G
T
X
N H
7
N
G
Á
A
6.1: Ghi nhớ nốt nhạc:
Trò chơi chỉ áp dụng với môn âm nhạc 3, 4, 5. Thông qua trò chơi này giúp
các em ghi nhớ tên nốt nhạc và hình nốt nhạc, chúng ta thường thấy việc ghi nhớ
nốt nhạc của các em rất thụ động, các em ít tư duy để nhớ vị trí nốt nhạc, chính vì
vậy trò chơi “Ghi nhớ nốt nhạc” này nhằm giúp cho học sinh tư duy để gắn đúng vị
trí nốt nhạc quy định. Giáo viên đưa ra một bảng tên nốt nhạc và hình nốt nhạc, yêu
cầu học sinh tìm và gắn đúng vị trí nốt nhạc vào khuông nhạc mà giáo viên yêu
cầu. Giáo viên chia thành các đội chơi, đội nào gắn nhanh và chính xác đội đó
thắng.
Ví dụ: Đô đen, Pha đen Rê đen, La móc đơn, Son móc đơn Si đen, Mi móc
đơn, Rê móc kép, Đô móc kép Pha trắng
- Đáp án:
7.1: Tai ai thính:
Lấy nốt son làm chuẩn cho HS thay đổi tư thế đứng cao hơn hay thấp hơn
tùy theo cao độ của từng nốt nhạc mà giáo viên đánh. Trò chơi này phát triển kỹ
năng nghe và kích thích phản xạ nhanh cho học sinh. Với trò chơi này giáo viên
nên áp dụng cho đối tượng học sinh lớp 1, 2, 3 và một số học sinh kĩ năng nghe
nhạc và hát cao độ không được chính xác.
8.1: Ghép tranh theo nội dung bài hát:
Với trò chơi này giúp cho học sinh ghi nhớ bài hát, học sinh có nhớ lời ca
của bài mới ghép được tranh theo đúng thứ tự được. Đối với trò chơi này giáo viên
cần phải có sự chuẩn bị chu đáo và khá tốn kém.
Ví dụ: Tiết 13: Ôn tập bài hát Ước mơ (âm nhạc 5)
Ở tiết ôn tập này giáo viên cho học sinh chơi trò chơi “Ghép tranh theo nội
dung bài hát”
Bức tranh 1
Bức tranh 2
Bức tranh 3
Bức tranh 4
Bức tranh 5
Đáp án:
Câu hát
Thứ tự tranh
Giớ vờn cánh hoa bay dưới trời
Bức tranh 3
Đàn bướm xinh dạo chơi
Bức tranh 2
Trên cành cây chim ca líu lo, như hát lên bao lời
mong chờ….
Bức tranh 5
Cho đàn em tung tăng múa ca
Bức tranh 4
Trong nắng xuân tô đẹp muôn nhà.
Bức tranh 1
Khi sử dụng trò chơi trong giờ âm nhạc, GV phải vận dụng linh hoạt tùy theo
đối tượng để tăng giảm độ khó dễ chứ không phải “nhất cử nhất động” rập khuôn
một cách máy móc. Không tập trung nhiều vào các em giỏi, các em có năng khiếu
âm nhạc mà chú ý đều các nhóm đối tượng. Bên cạnh đó GV phải tích lũy được
một ngân hàng trò chơi phong phú để thường xuyên thay đổi để gây hứng thú cho
các em. Vừa là người quản trò và trọng tài nên thầy cô phải công minh, khách quan
tránh gây mất đoàn kết giữa các đội.
Âm nhạc là nghệ thuật động nên tâm lý HS cũng vậy cứ đến giờ học nhạc là
các em hiếu động hơn, ngồi không yên nhất là những em hay nghịch phá. Vì thế
chúng ta phải biết khai thác ưu thế bộ môn qua các trò chơi để khắc sâu kiến thức
thì mới có hiệu quả. Dù trong lớp có HS hiếu động hay nghịch phá thì tất cả cũng
đi vào quỹ đạo chung của tiết học. Có như vậy giờ dạy mới thực sự thành công.
2. Học sinh tham gia hát và đánh giá lẫn nhau
Tích cực là một hiện tượng sư phạm, biểu hiện sự gắng sức cao về nhiều mặt
trong hoạt động học tập. Học tập là một hoạt động của sự nhận thức, một sự nhận
thức đã được làm cho dễ dàng hơn và học sinh được thực hiện dưới sự chỉ đạo của
giáo viên. Vì vậy, nói đến tính tích cực học tập, thực chất là nói đến tính tích cực
nhận thức. Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học, nhấn mạnh phương pháp học
trong quá trình học chính là tạo ra chuyển biến từ học tập thụ động sang học tập
chủ động. Bên cạnh đó cần kết hợp đánh giá của giáo viên với sự đánh giá của học
sinh. Trước đây, giáo viên giữ độc quyền về đánh giá, trong phương pháp dạy học
tích cực, giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát triển năng lực tự đánh giá đề có
thể tự điều chỉnh cách học. Giáo viên phải tạo điều kiện để học sinh tham gia đánh
giá lẫn nhau.
Ví dụ: Trong tiết học hát, sau khi học sinh đã trình bày hoàn chỉnh được bài
hát, giáo viên cho học sinh trình bày theo nhóm, tổ, cá nhân. Trước đây giáo viên
thường độc quyền về nhận xét, đánh giá điều này tạo nên sự nhàm chán cho học
sinh, thì nay giáo viên nên yêu cầu học sinh nghe và nhận xét lẫn nhau, như vậy
học sinh sẽ có trách nhiệm và ý thức hơn trong những nhận xét của mình và cũng
tạo ra sự khách quan và cố gắng của các em trong các hoạt động, giúp các em phát
huy được tính tích cực trong học tập, từ đó các em sẽ hứng thú hơn. Bên cạnh đó
giáo viên luôn động viên khuyến khích các em chủ động tham gia vào quá trình học
tập, không nên gò ép các em quá làm cho các em thấy không thoải mái. Giờ học âm
nhạc cũng là giờ học các em được tự khẳng định khả năng của mình trước tập thể
và cũng giúp một số học sinh nhút nhát hòa đồng hơn với tập thể lớp, làm tăng
thêm tình đoàn kết giữa các học sinh. Ngoài ra còn giúp cho học sinh tự phát hiện
ra khả năng, năng khiếu của mình trong hoạt động âm nhạc.
3. Sáng tác, đặt lời mới cho bài hát:
Hoạt động này thường dành để phát triển những em có năng khiếu về cảm
thụ âm nhạc, việc sáng tác và đặt lời mới cho bài hát thường là các bài hát dân ca,
hoặc bài hát nước ngoài. Giáo viên nên khuyến khích tất cả học sinh đặt lời mới,
khen và động viên kịp thời giúp các em tự tin hơn. Những lời ca các em đặt hay
giáo viên nên dạy cho cả lớp hát, điều này sẽ làm cho học sinh thấy yêu thích hơn
với việc đặt lời mới cho bài hát. Với hoạt động này để giúp học sinh tự đặt được lời
mới cho bài hát giáo viên cần giúp học sinh định hướng chủ đề cần đặt lời mới,
giáo viên có thể hướng dẫn cụ thể để học sinh dễ dàng hơn trong việc đặt lời mới.
Có thể cho học sinh viết lời mới theo nhóm hoặc cá nhân.
4. Dàn dựng và biểu diễn bài hát:
Đây là một hoạt động thu hút được rất nhiều học sinh tham gia học tập, giáo
viên giữ vài trò hướng dẫn học sinh, tất cả các em đều được khuyến khích tham gia
tìm động tác phụ họa cho bài hát. Đối với hoạt động này các em được thể hiện
mình, các động tác do mình tự nghĩ ra sẽ giúp cho các em nhớ lâu hơn và thích thú
hơn từ đó tích cực, tự giác trong học tập. Những câu hát phức tạp mà các em chưa
nghĩ được động tác giáo viên nên hướng dẫn một số động tác để các em áp dụng.
Giáo viên nên gợi ý cho học sinh những động tác gần gũi với từng câu hát của bài
hát để các em dễ tìm động tác.
Giáo viên luôn luôn khuyến khích học sinh biểu diễn, đồng thời phải luôn
khen ngợi, động viên để các em mạnh dạn hơn. Việc tìm các động tác phụ họa cho
bài hát và tham gia biểu diễn sẽ giúp các em mạnh dạn hơn trong giao tiếp và trong
các hoạt động tập thể. Bên cạnh đó cũng giúp cho giáo viên phát hiện và bồi dưỡng
những học sinh có năng khiếu.
5. Tạo hứng thú cho học sinh bằng các hoạt động thi đua:
Đẩy mạnh việc học tập của học sinh là một việc làm hết sức cần thiết, và để
đẩy mạnh mục tiêu đó một cách toàn diện và có hiệu quả chúng ta thì có rất nhiều
cách nhưng một cách hiệu quả nhất có lẽ là “Thi đua”.
Thi đua nhằm làm cho con người ta hăng hái phấn khởi trong lao động, học
tập và công tác. Thực tế cho ta thấy ở những nơi nào có phong trào thi đua thì nơi
đó sẽ phát huy được tinh thần làm chủ, tích cực, tự giác và sáng tạo.
Đối với học sinh bậc tiểu học thì thi đua nhằm khích lệ, động viên tinh thần,
làm tăng thêm phần hứng thú, say mê trong học tập, rèn luyện. Có thi đua mới xuất
hiện nhiều học sinh giỏi, đội viên tốt, nhiều tấm gương “Người tốt, việc tốt”. Đồng
thời phát hiện học sinh yếu để giáo viên có biện pháp bồi dưỡng làm cho chất
lượng giáo dục đồng đều.
Thi đua còn là động lực thúc đẩy mọi phong trào của nhà trường. Có thi đua
mới làm cho các em vui, có khí thế sôi nổi học tập. Làm cho các em cảm nhận
được ý nghĩa của thi đua. Thi đua sẽ làm trỗi dậy những suy nghĩ và hành động mới
cho các em “Làm thế nào để có thành tích học tập cao nhất”. Vì vậy “Thi đua để
học tốt, muốn học tốt thì phải thi đua”. Chính vì tác dụng to lớn của việc thi đua
như vậy, nên trong quá trình học tập tôi luôn đưa học sinh vào các hình thức học
tập thi đua giữa các tổ, được giáo viên khích lệ khen ngợi, động viên học sinh rất
hào hứng tham gia. Các em thi đua một cách tự giác, tích cực và mang lại hiệu quả
rất các.
Ví dụ: Tiết 26: Học hát: Bài Chú voi con ở Bản Đôn (âm nhạc 4)
Sau khi học sinh hát đúng giai điệu và lời ca của bài hát, biết hát kết hợp gõ
đệm theo phách và nhịp. Giáo viên sẽ cho học sinh thực hiện theo tổ với hình thức
thi đua xem tổ nào trình bày tốt hơn, các em sẽ thích thú khi được thi đua với các
bạn trong lớp, để giành phần thắng cho tổ mình các em sẽ tập trung cao độ để thực
hiện thật tốt, làm được công tác thi đua giáo viên đã làm được cùng một lúc rất
nhiều nhiệm vụ khác nhau, thứ nhất là giúp các em học tập tích cực hơn, thứ hai
các em sẽ tập trung, chú ý hơn để thực hiện cho tốt, thứ ba giúp cho giáo viên phát
hiện ra những học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng và những học sinh còn yếu để
quan tâm giúp đỡ thêm.
6. Gây hứng thú cho học sinh bằng các hoạt động ngoại khóa:
Âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh để diễn đạt tình cảm, xúc
cảm của con người. Môn học âm nhạc trong nhà trường là phương tiện tích cực để
hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng, một thị hiếu âm nhạc lành mạnh, tư
duy sáng tạo, làm cho học sinh nhanh nhẹn và sống lạc quan yêu đời. Âm nhạc góp
phần phát triển những tố chất tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh, tạo điều kiện để học
sinh phát triển hoàn chỉnh, cân đối về tâm hồn, trí tuệ và thể chất. Có thể nói, âm
nhạc có vai trò rất lớn đối với sự hình thành, phát triển nhân cách của con người nói
chung cũng như học sinh phổ thông nói riêng.
Để tạo một môi trường thoải mái cho các em học tập, việc tổ chức các hoạt
động ngoại khóa hiện nay được nhà trường rất chú trọng, đặc biệt là hoạt động
ngoại khóa về âm nhạc. Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa thu hút đông đảo
các em học sinh tham gia và nhiệt tình hưởng ứng, qua đó còn giúp các em nâng
cao hiểu biết về các lĩnh vực trong cuộc sống cũng như có niềm vui, hứng thú trong
học tập.
Có thể thấy rằng hoạt động ngoại khóa đóng vai trò quan trọng đối với sự
phát triển toàn diện của trẻ, nếu thiếu không gian vui chơi trẻ sẽ mất đi sự linh hoạt.
Hoạt động ngoại khóa âm nhạc đã mang lại những hiệu quả nhất định đối với sự
phát triển về thể chất, nhân cách và chiếm một vị trí đáng kể trong quá trình giáo
dục âm nhạc ở trường Tiểu học.
Là một trong số các loại hình nghệ thuật, âm nhạc cũng như các bộ môn
nghệ thuật khác, được coi là phương tiện hiệu quả nhất để đưa vào ý thức học sinh
mối quan hệ thẩm mỹ với thế giới âm nhạc một cách sâu sắc, tích cực và có mục
đích. Quan hệ thẩm mỹ với âm nhạc chính là sự phản ánh âm nhạc trong ý thức học
sinh, sự hình thành những quan hệ giữa học sinh với âm nhạc. Đó là một tập hợp
những mối quan hệ có lựa chọn của học sinh với tác phẩm âm nhạc và các dạng
hoạt động âm nhạc.
Âm nhạc không chỉ tác động tới tình cảm của học sinh mà đồng thời hình
thành ở các em phẩm chất đạo đức tốt đẹp. Quá trình cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt
chẽ với sự phát triển trí tuệ của học sinh, đòi hỏi học sinh phải quan sát, chú ý, ghi
nhớ và có độ nhạy bén. Âm nhạc có ảnh hưởng đến quá trình phát triển cơ thể con
người nói chung và học sinh nói riêng.
Hoạt động âm nhạc ngoại khóa trong trường Tiểu học là những hoạt
động được tổ chức theo nhóm, tập thể hay dưới hình thức các câu lạc bộ âm nhạc,
nhằm mục đích tạo ra các hoạt động trải nghiệm, thực hành, rèn luyện hay củng cố
mở rộng những hiểu biết về văn hóa âm nhạc cho học sinh. Hoạt động âm nhạc
ngoại khóa không chỉ là môi trường để các học sinh thực hành và vận dụng những
hiểu biết và kĩ năng thực hành âm nhạc mà còn là môi trường tạo nên sự gắn bó
đoàn kết, những cơ sở nền tảng của tình cảm cộng đồng xã hội, lòng yêu quí và trân
trọng các giá trị nghệ thuật của nhân loại và dân tộc, đồng thời đây cũng là những
môi trường hình thành và rèn luyện những kĩ năng" mềm" trong ứng xử, giao
tiếp ... và những phẩm chất tốt đẹp của các thế hệ công dân trong xã hội hiện đại,
nhất là sự chi phối và ảnh hưởng của những phương tiện và thiết bị công nghệ đã
khiến cho con người mất đi nhiều cơ hội giao tiếp trực tiếp với nhau trong tập thể.
Chính vì vậy, hoạt động ngoại khóa âm nhạc cùng với những hoạt động tập thể,
cộng đồng khác sẽ có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục và phát
triển toàn diện, nhất là đối với lứa tuổi học sinh Tiểu học, các em đã có những cảm
nhận, hiểu biết và khả năng điều chỉnh hành vi để tạo nên tính thích ứng trong môi
trường học tập, giao tiếp, sinh hoạt ở trong gia đình và cộng đồng.
Qua quan sát, tìm hiểu và trò chuyện với nhiều em học sinh ở các khối lớp
trong phạm vi nghiên cứu của đề tài cho thấy, nhiều em rất yêu thích hoạt động âm
nhạc và hưởng ứng hoạt động này một cách say mê, tích cực. Việc thường xuyên
được tiếp xúc với âm nhạc đã có ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng âm nhạc nói
chung cũng như khả năng ca hát nói riêng của học sinh. Các em có điều kiện để
thưởng thức âm nhạc, có điều kiện để thể hiện năng khiếu âm nhạc của mình. Cũng
từ đó, khả năng âm nhạc được bồi dưỡng phát triển. Như vậy ta thấy rằng hoạt
động ngoại khóa âm nhạc ở trường tiểu học có một vai trò rất to lớn nhằm đóng
góp bồi dưỡng giáo dục những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo cơ bản. Đặc biệt là thông
qua các hoạt động thi văn nghệ, thi nhảy Aerobic, câu lạc bộ âm nhạc, … giúp cho
học sinh gần gũi nhau hơn, hoạt bát hơn và hòa đồng vào tập thể hơn, để giúp cho
học sinh hiểu được sự cần thiết của âm nhạc trong đời sống hằng ngày thì người
giáo viên phải làm cho học sinh thấy được cái hay, cái đẹp của âm nhạc.
Như vậy, ta có thể thấy rằng khi tổ chức các hoạt động ngoại khóa về âm
nhạc trong nhà trường sẽ tạo ra một sân chơi bổ ích cho học sinh tham gia, các em
sẽ tham gia nhiệt tình trong các chương trình văn nghệ của lớp, của trường, từ đó
làm cho các em hứng thú hơn với môn học âm nhạc.
7. Gây hứng thú học tập cho học sinh từ việc xử lí các tình huống sư
phạm:
Ngay từ đầu giáo viên phải tạo được niềm tin và tình cảm thực sự từ học sinh
dành cho giáo viên, Qua cách ăn mặc, đi đứng, nói năng đúng chuẩn mực đạo đức.
Khi vào lớp giáo viên phải tạo được bầu không khí tươi vui, thoải mái có thể chỉ
bằng những câu nói tiếng cười, nét mặt vui vẻ của giáo viên. Giáo viên không nên
gây căng thẳng, nặng nề trong giờ học, kị nhất là giáo viên vào lớp gắt gỏng, với
khuôn mặt nặng nề.
Giáo viên phải luôn tôn trọng ý kiến trả lời của học sinh, không nên gò ép
học sinh vào khuôn phép cứng nhắc, tránh thái độ yêu cầu học sinh trả lời sắp xếp
ngay theo thứ tự của mình. Khuyến khích động viên học sinh một cách tế nhị, hợp
lí khi học sinh trả lời đúng câu hỏi hoặc học sinh không trả lời được câu hỏi.Từ đó
sẽ tạo cho học sinh có được niềm tin vào khả năng của bản thân.
8. Sử dụng hợp lí, đa dạng và linh hoạt các phương tiện dạy học:
Trong chương trình môn âm nhạc ở tiểu học, phân môn học hát chiếm chủ
yếu trong các tiết học, nếu dạy học hát cứ đi theo đúng quy trình của bài thì sẽ tạo
nên sự nhàm chán cho học sinh, chính vì điều đó giáo viên cần phải sử dụng linh
hoạt các phương tiện dạy học nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh,
giáo viên cần biên soạn ra những câu đố, trò chơi xem kẽ trong quá trình học thì sẽ
giúp cho học sinh hứng thú hơn, việc học tập cũng được tiếp nhận sôi nổi hơn.
Qua việc ứng dụng tranh ảnh, câu đố, trò chơi vào các tiết học, tôi thấy rằng
kết quả nhận được qua tiết học rất cao, học sinh rất hào hứng tham gia vào quá
trình học tập.
Sử dụng các phương tiện dạy học, câu đố, trò chơi âm nhạc thật sự đem lại
hiệu quả cao đặc biệt trong các tiết ôn tập bài hát, lúc này nếu chỉ ôn tập lại các bài
hát đã học, kết hợp các hình thức gõ đệm, vận động phụ họa thì sẽ không tạo được
sự sôi nổi trong học tập đối với những lớp không có sự thi đua giữa các nhóm, tổ.
Như vậy thì việc sử dụng trò chơi vào các tiết ôn tập lại giúp cho học sinh yêu thích
hơn, những câu hỏi ngắn gọn trả lời tên các tác giả, nội dung các bài hát, tìm các từ
còn thiếu trong câu hát, nghe giai điệu đoán tên bài hát, … sẽ thu hút được đa số
học sinh tham gia. Thông qua các trò chơi, câu đố như vậy sẽ làm cho học sinh nhớ
bài lâu hơn và đặc biệt các em yêu thích với học môn hơn, từ đó sẽ tạo hứng thú
cho các em trong các giờ học âm nhạc.
Bên cạnh việc tìm tòi, sưu tầm các câu đố, trò chơi có sẵn thì Giáo viên cần
phải cải tiến và sáng tạo thêm một số đồ dùng dạy học phù hợp với điều kiện của
trường mình, sử dụng phương pháp dạy học nhóm hợp lí, linh hoạt, không cứng
nhắc theo một hình thức nhất định.
III. Kết quả đạt được:
Sau nhiều năm tham gia giảng dạy môn âm nhạc, bản thân tôi đã áp dụng
những biện pháp trên để tạo hứng thú cho học sinh trong các tiết dạy và tôi thấy nó
mang lại hiệu quả rõ rệt. Học sinh tham gia học tập rất tích cực, tự giác hăng hái
tham gia vào các hoạt động học tập, nhiều học sinh đã bộc lộ được năng khiếu của
bản thân, những học sinh nhút nhát, thiếu tự tin đã mạnh dạn lên rất nhiều và đặc
biệt ngày càng có nhiều học sinh tham gia vào các hoạt động ngoại khóa như biểu
diễn văn nghệ chào mừng, hội thi tài năng âm nhạc, thi Aerobic, nét đẹp tuổi hoa,
…
Trong năm học vừa qua, việc khảo sát cuối năm học cũng có rất nhiều
chuyển biến.
- Kết quả khảo sát cuối năm học:
Sau khi ứng dụng sáng kiến kinh nghiệm này bản thân tôi đã khảo sát học
sinh lớp 3D và lớp 2C kết quả thu được như sau:
Tổng số
học sinh
Hứng
thú học
tập
HS có
năng
khiếu
Hát
đúng
giai
điệu,
lời ca
Biết kết
hợp các
hình
thức gõ
đệm
Biết vận
động
phụ họa
3D
35
25
(71%)
5
(14%)
30
(85.7%)
30
(85.7%)
28
(80%)
2C
34
25
(73%)
5
(15%)
30
(88%)
28
(82.3%)
28
(82.3%)
Qua kinh nghiệm ứng dụng đề tài vào thực tế môn học, tôi thấy đa số các em
yêu thích với bộ môn âm nhạc, nhiều học sinh đã mạnh dạn hơn trong giao tiếp,
hầu hết các em đều tiếp thu khá tốt kiến thức và kĩ năng học môn âm nhạc, nhiều
em đã phát triển được năng khiếu ca hát của mình.
Trên đây là những kết quả mà bản thân tôi đạt được khi áp dụng đề tài vào
giảng dạy, tôi mong rằng mỗi giáo viên chúng ta phải luôn tự rèn luyện mình trong
việc đổi mới phương pháp dạy học và áp dụng triệt để đổi mới phương pháp dạy
học trong từng tiết dạy của mình, có như vậy chúng ta mới tạo hứng thú học tập
cho học sinh và giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và lĩnh hội tri thức một
cách chủ động.
IV. Bài học rút ra:
Để gây hứng thú cho học sinh trong môn âm nhạc ở trường tiểu học, giáo
viên cần phải biết vận dụng tổ chức các hình thức dạy học sao cho hợp lý với từng
khối lớp, từng cá nhân học sinh, biết động viên, khuyến khích, đánh giá năng lực
kịp thời, học sinh chủ động sáng tạo và làm chủ tri thức. Trong quá trình dạy học
nội dung và phương pháp dạy học bao giờ cũng gắn bó mật thiết với nhau. Mỗi nội
dung đòi hỏi một phương pháp thích hợp. Muốn học sinh hứng thú trong học tập
giáo viên phải phát huy được tính tích cực học tập của học sinh, luôn lấy học sinh
làm trung tâm trong suốt quá trình học tập, mỗi học sinh đều phải được hoạt động,
đều được bộc lộ mình và đều được phát triển. Do đó người thầy phải luôn chú ý
phát huy tính tích cực và phát huy được niềm say mê hoạt động để tạo nên hứng
thú trong toàn bộ quá trình học tập của học sinh, giúp cho quá trình giáo dục đạt kết
quả cao hơn.
Bên cạnh đó cần phát huy sự hứng thú thường xuyên tham gia vào các hoạt
động ngoại khóa, văn hóa văn nghệ của học sinh và phối hợp chặt chẽ với việc
nâng cao nhận thức đúng đắn về âm nhạc, trong quá trình giảng dạy giáo viên cần
nêu rõ mục đích tác dụng của bài học, đặc biệt giáo viên cần nêu những kết quả
thực tế dễ hiểu, dễ thấy qua tấm gương tốt trong âm nhạc để khơi dậy tinh thần
hăng say học tập gây hứng thú cho học sinh.
Giáo viên cần có sự liên hệ chặt chẽ với các bộ môn khác để phối hợp bồi
dưỡng năng khiếu, vốn tri thức, những hiểu biết có liên quan đến giảng dạy âm
nhạc, khi sử dụng các phương pháp giảng dạy cần có sự phối hợp và sử dụng hiệu
quả các phương pháp sư phạm khác góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục chung.
V. Phương pháp thực hiện SKKN:
Quá trình triển khai thực hiện sáng kiến này tôi đã sử dụng một số phương
pháp sau: phương pháp điều tra, phương pháp vấn đáp, phương pháp giảng giải,
phương pháp thực hành, phương pháp trực quan, phương pháp thực nghiệm.
VI. Khả năng ứng dụng SKKN, triển khai kết quả của SKKN:
Sáng kiến kinh nghiệm này dễ thực hiện và áp dụng có hiệu quả tại trường
Tiểu học Phương Sơn và có thể áp dụng rộng rãi với bộ môn âm nhạc trên toàn
huyện Lục Nam.
PHẦN III: KẾT LUẬN
Sau khi áp dụng một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học âm nhạc
ở trường Tiểu học, tôi thấy rằng kết quả đạt được rất tốt, học sinh tích cực tham gia
học tập, các tiết học luôn sôi nổi, hiệu quả. Tôi mong rằng với những kinh nghiệm
này sẽ được nhân rộng với các đồng nghiệp trên toàn huyện để giúp cho việc giảng
dạy âm nhạc ở trường Tiểu học ngày càng hiệu quả hơn.
Khi nghiên cứu và thực hiện đề tài này, tôi thấy rằng tạo hứng thú cho học
sinh trong quá trình học tập là một điều hết sức quan trọng và cần thiết không chỉ
đối với bộ môn âm nhạc, mà còn với tất cả các môn học khác nữa. Chính vì vậy
hơn ai hết tôi thấy rằng để tạo được hứng thú học tập cho học sinh thì người giáo
viên phải luôn tâm huyết với nghề, luôn luôn phải tìm tòi, học hỏi và không ngừng
học tập đổi mới các phương pháo dạy học.
Dạy học âm nhạc có nhiều điều kiện để thể hiện phương pháp dạy học tích
cực, giáo viên cần nghiên cứu, sáng tạo ở từng bài học, tiết học, tổ chức các hoạt
động cho học sinh phát huy được tính tích cực, nhằm giúp học sinh nắm vững kiến
thức, kĩ năng theo mục tiêu đã định.
Qua nghiên cứu và thực hiện đề tài đã có những thành công rõ rệt, bản thân
tôi cũng đã có nhiều cố gắng trong việc phát huy được khả năng vốn có, song trong
quá trình trình bày không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong hội động khoa học
các cấp góp ý để kinh nghiệm được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Phương Sơn, ngày 15 tháng 10 năm 2016
Tác giả:
Trương Thị Tuyến
- Xem thêm -